ECZANE HİZMETLERİ (4.

Ünite)
Haz: Uzm. Ecz. Hande BAYSIN
 İLAÇ STOKLAMA/SAKLAMADA İLACIN
STABİLİZASYONU AÇISINDAN
SAĞLANMASI GEREKEN KOŞULLAR

Her bir ilacın hedeflenen etkiyi gösterebilmesi için, saklanması

sırasında, ambalajının üzerinde belirtilmiş koşulları sağlamak
gerekir.
İlaçların çoğu uygun nemde (%30 -60) ve direkt ısı kaynağına
(kalorifer, klima vb) yahut direkt güneş ışığına maruz kalmayacak
şekilde uygun ortam ısısında (yeni 18-26 º C eski 20-23 º C ) stabil
kalabilseler de, bazı ilaçların stabilizasyonu için özel koşullar
gerekir. Örneğin bazı ilaçların 2-8 º C de saklanması gerekir.
 İLAÇ STOKLAMA/SAKLAMADA İLACIN
STABİLİZASYONU AÇISINDAN SAĞLANMASI
GEREKEN KOŞULLAR

Stoklamada göz önünde bulundurulması gereken tek kriter;

hazırlanmış ilacın ya da ürünün, hastanın kullanacağı aşamaya
kadar bozulmadan (hiçbir özelliğini ve etkisini kaybetmeden,
stabil halde) muhafazasıdır.
Ayrıca her bir ilacın belli bir miadı (son kullanma tarihi –SKT )
vardır.
 MEVZUATA GÖRE ECZANEDE ECZA
MADDELERİNİN SAKLANMASI
KAYNAK: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.19569&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= )

Ecza maddelerinin saklanması

MADDE 40 – (1) Bütün kimyevi ilaç hammaddeleri, hazır
ilaçlar, aşı ve serumlar, Farmakopedeki özellikleri ve ambalaj
üzerindeki muhafaza şartları göz önüne alınarak gerektiği
gibi saklanır. Bu sebeple eczane ortamının sıcaklık ve
neminin saklama şartlarına uygun olması gerekir.
 MEVZUATA GÖRE ECZANEDE ECZA
MADDELERİNİN SAKLANMASI
KAYNAK: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.19569&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= )

MADDE 40 – (2) Brom, iyot, asit, alkalen gibi etiketleri bozan

malzemelerin bulunduğu şişelerin etiketlerinin, çıkmayacak ve
bozulmayacak şekilde olması gerekir. Bozulan ve kirlenen etiketler
yenilenir. Kimyevi maddelerin ambalajları üzerinde parti numarası, imal
ve son kullanma tarihi, üretim yeri ve saklama koşulları belirtilir.
MADDE 40 –(3) İlgili bakanlıktan izin, ruhsat veya fiyat alınarak üretilen
veya ithal edilen gıda takviyeleri, eczacılık ve ziraatta kullanılan ilaç,
kimyevi madde ve diğer sağlık ürünleri ve veteriner biyolojik ürünler
hariç veteriner tıbbi ürünlerin birbirini etkilemeyecek şekilde ayrı
dolaplar içinde tutulması gerekir.
İLAÇLAR ECZANELERDE HANGİ
BÖLÜMLERDE MUHAFAZA EDİLİR?
İlaç soğuk zincire tabi ise; buzdolabında
(buzluk kısmına değil) saklanır.

Yeşil veya kırmızı reçeteye tabi ise; çelik

kasada saklanır.

Bunlar dışındaki tüm ilaçlar normal ilaç

dolapları/raflarında muhafaza edilir.
SOĞUK ZİNCİR
NEDİR?

Soğuk zincir;
sıcaklığa hassas bir
ilacın ısısının,

+2 ila +8 derece
değerleri arasında
kalmasını sağlayan
tüm kurallardır.
Soğuk zincir kuralları;

ilacın +2 dereceden
daha düşük ısılara
maruz kalarak
donarak
bozulmamasını sağlar.

ya da +8 dereceden
daha yüksek ısılara
maruz kalarak yine
bozulmamasını sağlar.
SOĞUK ZİNCİR
KURALLARINA
UYULDUĞUNDA
NE OLUR?

İlaçlar ortalama 4-
5 derece arasında
muhafaza edilmiş
ve böylece hastaya
ulaşana kadar
bozulmamış olur.
 SOĞUK ZİNCİR
KURALLARINI
KİMLER UYGULAR?

Bu kuralları;

ilacı üreten ve ithal eden

firmalar,
ecza depoları
ve eczaneler uygular.
 SOĞUK ZİNCİR KURALLARI NE
ZAMAN UYGULANIR?

Bu kurallar;
soğuk zincire tabi olan ilaçların,

depolanması (stoklama aşaması)

ve taşınması (firma-ecza deposu-

eczane-hasta) sırasında hiç ara
vermeden uygulanır.
 Amaç;
ilacın hastaya ulaşana kadar
bozulmasını önlemektir.
YANİ SOĞUK ZİNCİRİ
KIRMAMAKTIR!

*Soğuk zinciri kirilmiş ilacin

hastaya zarar verme
ihtimali sözkonusu olur,
yarar sağlama ihtimali
azalır.
Örneğin;

tüm ecza depoları;

soğuk zincire tabi ilacın

depolanmasında,

ve bu ilacın eczanelere taşınması

sırasında şu kuralları uygular.
 1. Depoya giren
soğuk zincire tabi her
ilaç, satışı yapılana
kadar soğuk odada
depolanır.
2. Satışı yapılan ilacı, yetkili
personel, soğuk odadan
alır, gerekli kontrollerini
yaparak sisteme işler ve
kırmızı poşete koyar.

Poşetin ağzını, hava

almayacak şekilde, sıkıca
kapatır.
3. Kırmızı poşete girmiş
ve hangi eczaneye
gideceği belli olan ilacı,
bankoda 3-5 dakikadan
fazla bekletmeden,
sevkiyat buzdolabına
yerleştirir.
 4. Buzdolabında bekleyen
ilaçları, ilgili eczanelere
taşıyacak olan şöforler;
uygun ebatta köpük kutuyu
seçer, içine uygun sayıda
dondurulmuş buz aküsü ve
ilaçları yerleştirir ve köpük
kutuyu hava almayacak
şekilde ağzı kapalı olarak
aracına yerleştirir.
 SOĞUK ZİNCİRİN KIRILMAMASI İÇİN
ECZANE TEKNİKERİ OLARAK SİZE DÜŞEN
GÖREVLER NELERDİR?
1
Depodan kırmızı poşet içinde
gelen soğuk zincire tabi ilaçların;
ilaç buzdolabına yerleştirilmesi ya
da hastaya satışının yapılması
sırasında sisteme işlenmesi
sırasında hem hızlı hem dikkatli
davranmalısınız.
*Bu aşamaların hiçbirinde, ilacın
oda ısısında 3-5 dakikadan fazla
beklemediğinden emin olmalısınız.
 SOĞUK ZİNCİRİN KIRILMAMASI İÇİN
ECZANE TEKNİKERİ OLARAK SİZE DÜŞEN
GÖREVLER NELERDİR?
2
İlaç alma ya da ilaç yerleştirme
işlemleri sırasında eczanedeki
ilaç buzdolabının kapağını
mümkün olduğunca kısa süreli
açık tutmalısınız.
*İLAÇ BUZDOLABINA; SOĞUK
ZİNCİR İLACI DIŞINDA BAŞKA
İLAÇ, YİYECEK, İÇECEK VS
KONULMAMALIDIR!
 Soğuk zincire tabi ilacı 2-8 derece
SOĞUK ODANIN, sınırları içinde tutmak zor ve dikkat
BUZDOLABININ, POŞETİN, gerektiren bir iştir.
KÖPÜK KOLİNİN vb gibi
SAKLAMA VE TAŞIMA İlacı bu hassas sıcaklıklar arasında
tutabilmek için ilacın bulunduğu ortamın
EKİPMANLARININ HAVA ısısının, oda sıcaklığı olarak bildiğimiz
ALMAMASI NEDEN 20-22 derecelik hava ile temasını
ÖNEMLİDİR? mümkün ölçüde kesmemiz gerekir.

Aksi takdirde oda ısısı ya da ortamda oda

ısısına sahip herhangi bir yiyecek ya da
içeceğin bulunması, ilacın ısısını
çabucak yükseltir ve ilacın stabilitesini
bozar.

SOĞUK ZİNCİRİN KIRILMAMASI İÇİN
ECZANE TEKNİKERİ OLARAK SİZE DÜŞEN
GÖREVLER NELERDİR?
3
Hastaya satışı yapılmış soğuk zincire
tabi ilacı poşetlediğinizde; uygun sayıda
dondurulmuş buz aküsünü de poşete
koyup, poşetin ağzını hava almayacak
şekilde sıkıca kapatmalısınız.
Hastayı da; evine ulaşınca, buz aküsünü
buzluk kısmına, ilacı da buzdolabına
koyması gerektiği veya başka bir yere
taşıma yapacaksa taşıma süresi
boyunca aynı koşulları sağlaması
gerektiği konusunda
bilgilendirmelisiniz.
Soğuk zincire tabi ilaçlarda; dikkat ve özen eksikliği sebebiyle soğuk zincirin kırılması ve
dolayısıyla ilacın bozulması vicdani bir yüktür.

Bu yüzden;

soğuk zincire tabi ilaçlarla çalışırken

hem hızlı hem dikkatli olalım.

SOĞUK ZİNCİRİ KIRMAYALIM!

SOĞUK ZİNCİRE TABİ OLAN
İLAÇLARA ÖRNEKLER:

-Aşıların tamamı,
-İnsulin preparatlarının
tamamı,
-Bazı damlalar, ampuller ve
fitiller
 Buzdolabından çıkarılan aşının
hastaya teslimi esnasında,
SOĞUK ZİNCİRE TABİ hastanın hemen ilgili sağlık
İLAÇLARIN merkezine gidip aşıyı
TAŞINMASINA uygulatacağı öğrenilmiş ve bu
ÖRNEKLER -1 taşıma işleminin max. 30 dk
süreceği bilinmektedir.
Bu durumda; aşının 1 adet
dondurulmuş buz aküsüyle
birlikte bir poşete konulup
ağzının sıkıca kapatılması
yeterlidir.
 Yaz mevsiminde raporlu hastaya üç ay
SOĞUK ZİNCİRE TABİ yetecek miktarda insülin ilaçları
verilecektir. Hasta ilaçları 30 dk-1 saat
İLAÇLARIN içinde evine götürecektir.
TAŞINMASINA
ÖRNEKLER -2 Bu durumda ise; ilaçların hacmine
göre 2 ya da 3 adet dondurulmuş buz
aküsüyle birlikte bir poşete konulup
ağzının sıkıca kapatılması yeterlidir.
Ayrıca hasta; evine ulaştığında ilaçları
buzdolabının sebzelik bölümünün
üzerine yerleştirmesi, buz akülerini
başka bir taşıma esnasında kullanmak
üzere buzlukta donmaya konusunda
bilgilendirilmelidir.
 Hasta ilaçları şehir dışındaki evine
götürecektir ve yolculuk 6-8 saat
SOĞUK ZİNCİRE TABİ sürecektir.
İLAÇLARIN TAŞINMASINA
ÖRNEKLER -2 varyasyon 1 Bu durumda ise taşıma; yine ilaçların
hacmine ve mevsime göre 4 - 6 adet
dondurulmuş buz aküsüyle birlikte
soğuk zincir ilaç taşıma çantasıyla
yapılmalıdır.
Eczaneler kısa süreli taşımaya yetecek
miktarda buz aküsü vermekle ve
hastayı bilgilendirmekle sorumludur.
Taşıma çantası vb gibi extra
ekipmanları hastanın kendisinin satın
alması gerekir.
 Hazır insülin kalemlerine özel kural
SOĞUK ZİNCİRE TABİ (insülin kartuşlarında uygulanmaz) ;
İLAÇLARIN TAŞINMASINA
ÖRNEKLER -2 varyasyon 2 hastanın kullandığı bir adet kalem 20
gün boyunca buz aküsüne gerek
olmadan (direkt ısı kaynağına ya da
güneş ışığına vb maruz kalmaması
şartıyla) hastanın yanında, çantasında
vs taşınabilir.
20. günün sonunda ise bitip
bitmediğine bakılmadan atılmalı,
buzdolabında muhafaza edilen diğer
kalemlerden biri kullanılmaya
başlanmalıdır.
Üzerinde ‘Soğuk zincire tabidir’ ibaresi
olmayan ya da 2-8 C’de saklanmalıdır
yazmayan hiçbir ilaç buzdolabında
saklanmaz!

Bu kural evler için de geçerlidir. Hastalar

ilaçları eczaneden hangi koşulda
aldılarsa o koşulda saklamalıdır.

Fakat; sulandırdıktan sonra buzdolabında

saklayınız ibaresi de sıklıkla karşımıza
çıkar.
İLAÇLAR ECZANELERDE HANGİ
BÖLÜMLERDE MUHAFAZA EDİLİR?
İlaç soğuk zincire tabi ise; buzdolabında (buzluk
kısmına değil) saklanır. Buzdolabının ısısı sürekli
kontrol edilir ve kayıt edilir.

Yeşil veya kırmızı reçeteye tabi ise; çelik kasada

saklanır. Eczanenin ortam ısısı ve nemi sürekli kontrol
edilir ve kayıt edilir.

Bunlar dışındaki tüm ilaçlar normal ilaç

dolapları/raflarında muhafaza edilir. Eczanenin ortam
ısısı ve nemi sürekli kontrol edilir ve kayıt edilir.
ISI- NEM OPTİMUM DEĞERLER

Eczanelerimizde ısının 18-26 º C

arasında, nem oranının ise %30 -60
arasında olması gerekmektedir.

Buzdolabı ısısının da 2-8 º C arasında

olması gerekmektedir.
ISI- NEM ÖLÇÜM VE TAKİP MANUEL
ISI- NEM ÖLÇÜM VE TAKİP OTOMATİK
 MEVZUATA GÖRE ECZANEDE ISI VE NEM
TAKİBİ
KAYNAK: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.19569&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= )

Eczanede sıcaklık, nem takibi

GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 20 nci maddenin yedinci fıkrasında yer alan “kritik durumlarda uyarı
verecek erken uyarı sisteminin ve geriye dönük hafıza kaydı bulunan termometrenin
bulunması” yükümlülüğü yeni açılan ve nakil olan eczaneler tarafından bu hükmün yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren, faaliyette bulunan eczaneler tarafından en geç 31/12/2022 tarihine
kadar yerine getirilir.
MADDE 20- (7) Özel saklama koşulu gerektiren veya soğuk zincire tâbi ilaçların; saklama
koşullarına uygun olarak eczaneye kabul edilmesi, saklanması ve aynı şartlara uygun olarak
hastalara sunulması gerekir. Ayrıca soğuk zincir ilaçların konulması için buzdolabı
bulundurulur. Buzdolabı ve eczane içi sıcaklık nem takibinin sağlanması için kayıtların
düzenli tutulması kritik durumlarda uyarı verecek erken uyarı sisteminin ve geriye dönük
hafıza kaydı bulunan termometrenin bulunması ve eczanede bulunması gereken tüm
cihazların düzenli aralıklarla muayenelerinin/kalibrasyonlarının yapılması gerekir.
ECZANE DENETİM FORMUNDAKİ ISI-NEM
KOŞULLARI VE SOĞUK ZİNCİR İLE İLGİLİ
BAZI MADDELER

KAYNAK: https://www.istanbuleczaciodasi.org.tr/upload/pdf/20150217_ek.pdf
 ECZANEDE İLAÇ YERLEŞİMİNDE
UYULAN SİSTEMLER

İlaç yerleşiminde;
 alfabetik ya da
 farmakolojik sistemler kullanılabilir.
İLAÇ YERLEŞİMİNDE İLACIN STABİLİZASYONU
AÇISINDAN DİKKAT EDİLECEKLER

Son Kullanma Tarihi uzak olan yani miadı uzun olan ilaçlar
arkaya diğerleri öne yerleştirilir.
Genel kural; ilk giren, ilk çıkar olarak bilinse de istisnalar
olabileceği için her gelen ilaç rafa dizilirken miadı kontrol
edilerek dizilmelidir.
 MEVZUATA GÖRE ECZANEDE ECZA
MADDELERİNİN SAKLANMASI
KAYNAK: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.19569&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= )

Miadlı ilaçlar ve sorumluluk

MADDE 41 – (1) Eczane sahip ve mesul müdürü, ilaçların miadını
düzenli olarak kontrol eder. Bozulan ve miadı geçen ilaçları imha
edilmek üzere satıştan kaldırması, ayrı bir alanda saklaması gerekir.
MADDE 41 (2) Miadı geçen veyahut kullanılamaz hâle gelmiş olan
ilaçlar, eczane sahip veya mesul müdürü tarafından listelenir ve bu
ilaçların imhası için il sağlık müdürlüğüne başvuru yapılır. İl sağlık
müdürlüğü ve eczacı odası yetkilileri huzurunda tutanak düzenlenerek
ilaçların imhası ilgili mevzuat doğrultusunda yapılır veya yaptırılır ve
keyfiyet vergi dairesine bildirilir. Düzenlenen tutanak istendiğinde ibraz
edilmek üzere eczanede muhafaza edilir.
İSTANBUL’DA İLAÇ İMHASI
 İlaçlar herkesin (özellikle çocukların)
kolayca ulaşabileceği yerlerde
saklanmamalıdır.
EV ORTAMINDA
İLAÇLARIN Nemsiz bir odada ya da mutfakta,
SAKLANMASINDA güneş ışığını engelleyecek şekilde
DİKKAT kapağı olan bir dolap içinde
saklanabilir.
EDİLECEKLER-1
 İlaçlar kutusundan ve prospektüsünden
EV ORTAMINDA ayrılarak saklanmamalıdır. Böylece
hem SKT ları takip edilebilir hem de
İLAÇLARIN olası karışıklıkların önüne geçilebilir.
SAKLANMASINDA
DİKKAT Kutusunda olmayan ilaçlar tekrar
EDİLECEKLER-2 kutularına konmalı, ne olduğu
bulunamıyorsa imha edilmelidir.
 Son kullanma tarihi geçmiş, rengi, kokusu,
görünümü değişmiş ilaçlar kullanılmamalıdır.

Oral süspansiyon hazırlamak için toz veya granül

halde bulunan ilaçlar toz haldeyken oda ısısında
saklanır. Sulandırılıp çözeltisi hazırlandığında ise
EV ORTAMINDA buzdolabında 10-15 gün kadar saklanabilir.
İLAÇLARIN
SAKLANMASINDA Kullanıma hazır çözelti halindeki şurup, solüsyon
vb gibi ilaçlar kapağı açıldıktan sonra 20-25 gün
DİKKAT kadar saklanabilir.
EDİLECEKLER-3
Göz ve kulak damlaları kapağı açıldıktan sonra en
fazla 15 gün kullanılmalı ve artanı atılmalıdır.