Sakrament

Małżeństwa
 Co to jest małżeństwo?
„Małżeńskie przymierze, przez które
mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą
wspólnotę całego życia, skierowaną
ze swej natury do dobra małżonków oraz do
zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało
między ochrzczonymi podniesione przez
Chrystusa Pana do godności sakramentu.”

Kodeks Prawa Kanonicznego, 1055

 Przymioty małżeństwa
Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność i
nierozerwalność.

Jedność odnosi się do węzła małżeńskiego. Może

być tylko jeden, nie może wystąpić żaden inny.

Nierozerwalność dotyczy czasowości

małżeństwa. Jest ono zawierane na czas
nieokreślony (do śmierci).
 Wzajemna zgoda
Małżeństwo „stwarza” wzajemna zgoda
stron.

Zgoda małżeńska jest wolnym

i świadomym aktem woli,
którym mężczyzna i kobieta
w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się
sobie oddają i przyjmują siebie w celu
stworzenia małżeństwa.
 Małżeństwo „zawarte i dopełnione”
Sakrament małżeństwa rodzi między małżonkami wieczny i
wyłączny węzeł. Zgoda, przez którą małżonkowie oddają się
sobie i przyjmują wzajemnie, zostaje przypieczętowana przez
samego Boga.

Dlatego
zawarte i dopełnione (ratum et consummatum) małżeństwo
osób ochrzczonych
nie może być nigdy rozwiązane.

„Co więc Bóg złączył, tego człowiek niech nie rozdziela" (Mk
10,9). Takie małżeństwo może rozwiązać jedynie śmierć
jednego z małżonków.
 Małżeństwo „ratum” i przywilej
„piotrowy”
Ratum – małżeństwo osób ochrzczonych
zawarte, ale niedopełnione. Małżeństwo może
być niedopełnione, wtedy gdy nie nastąpi
w nim pełny akt małżeński (np. w skutek
stosowania antykoncepcji akt małżeński staje się
niepełny).

Małżeństwo, które jest tylko ratum, ale nie

consummatum, może być rozwiązane przez
papieża na mocy przywileju piotrowego.
 Przywilej „pawłowy”
Przywilej „pawłowy” występuje wtedy, gdy w
małżeństwie osób nieochrzczonych jedna
z osób przyjmuje chrzest i nie chce dalej mieszkać
z osobą nieochrzczoną, by uniknąć okazji do
grzechu.

* Małżeństwo, w którym przynajmniej jedna osoba

nie jest ochrzczona, nazywamy małżeństwem
niesakramentalnym. Sakramentalne staje się ono
dopiero wtedy, gdy obie osoby przyjmą chrzest.
 Błąd co do przymiotu i podmiotu
Błąd co do przymiotu osoby nie powoduje
nieważności małżeństwa. Choćby małżeństwo
zostało zawarte tylko z powodu jednego przymiotu,
to jednak akt woli kieruje się w stronę całej osoby,
a nie tylko jednego jej przymiotu. Człowiek zawiera
małżeństwo z osobą, a nie z przymiotem
(np. mądrość, uroda).

Błąd co do osoby (podmiotu) powoduje nieważność

małżeństwa. Dotyczy pomyłki co do tożsamości
osoby, z którą się zawiera małżeństwo (np. brat
bliźniak).
Istotne prawa i obowiązki małżonków
Wspólne zamieszkanie - wzajemne
utrzymywanie wspólnoty dóbr.
Wspólnota dóbr wchodzi w zakres
jedności małżeńskiej, jest integralna dla
wystąpienia wzajemnego konsensusu
małżeńskiego.
Prawo do współdecydowania
Prawo i obowiązek do przyjęcia
i wspólnego wychowania dzieci
Istotne elementy wykluczające małżeństwo
Wykluczenie wewnętrznej woli zawarcia
małżeństwa (przymus lub symulacja).
Wykluczenie węzła małżeńskiego (chęć
zatrzymania swojego stanu kawalera/panny)
Wykluczenie równości
Wykluczenie jedności
Wykluczenie nierozerwalności
 Czy wymagany jest świadek
kwalifikowany (kapłan)?
Nie jest potrzebny świadek kwalifikowany
tylko w sytuacji:

Zagrożenia życia, potrzeba przynajmniej

dwóch świadków.

Świadek kwalifikowany jest nieosiągalny

przez miesiąc (30 dni).
 Małżeństwo mieszane
Małżeństwo mieszane to małżeństwo pomiędzy stroną
katolicką,
a stroną ochrzczoną niekatolicką
(np. prawosławną lub protestancką).

Podstawowa teza kanonu mówi, że takie małżeństwo jest

zabronione. Jednak dyspensy od tego kanonu są
powszechnie udzielane.

Nie wolno dublować ceremonii zawarcia małżeństwa! Czyli

najpierw u katolików, a na następny dzień u prawosławnych.
 Przeszkody zrywające
Przeszkoda zrywająca czyni osobę
niezdolną do zawarcia małżeństwa.

To obiektywny stan osoby, który czyni

małżeństwo nieważnie zawartym, a nawet
nie pozwala na ważne zawarcie małżeństwa.
Człowiek nie jest w stanie zmienić, lub
usunąć przeszkody sam z siebie.
 Przeszkoda wieku
Człowiek musi być dojrzały seksualnie, by zawrzeć
ważne małżeństwo.

Prawo Kanoniczne określiło wiek 14 lat dla kobiety i 16

lat dla mężczyzny. Małżeństwo zawarte poniżej tej
granicy wiekowej jest nieważne.

Jednakże Konferencja Episkopatu Polski za wiek

godziwy do zawarcia sakramentu małżeństwa uznała 18
lat w przypadku obu płci, co czyni te normy zgodne z
cywilnym prawem państwowym.
Przeszkoda niemocy płciowej (impotencji)
Wynika ona z prawa naturalnego, czyli nie
podlega dyspensowaniu.
To niemożność dokonania aktu małżeńskiego.
Czyni małżeństwo nieważnie zawartym.

Nie oznacza tego samego co niepłodność.

Niepłodność jest znacznie węższym pojęciem
i nie wyklucza zdolności do małżeństwa
w przeciwieństwie do impotencji.
 Przeszkoda węzła małżeńskiego
Kolejna z przeszkód wynikających z prawa
naturalnego i nie podlega dyspensowaniu.

Wynika ona z tego, że jeden

z nupturientów (narzeczonych) jest już
w ważnym związku małżeńskim z inną osobą.

Dopiero stwierdzenie nieważności wcześniejszego

małżeństwa może umożliwić zawarcie ponownego
związku małżeńskiego.
 Przeszkoda różnej religii
Przeszkoda wynika z prawa stanowionego, czyli jest
możliwa dyspensa.

Bierze się tu pod uwagę małżeństwo między stroną

katolicką, a nieochrzczoną. Takie małżeństwo bez
wymaganej dyspensy jest nieważnie zawarte.

Małżeństwa mieszane (czyli strony katolickiej ze

stroną ochrzczoną, ale niekatolicką) nie podlegają
pod ten paragraf.
Przeszkoda święceń i ślubów wieczystych
Nie można zawrzeć ważnie małżeństwa otrzymawszy
święcenia, we wszystkich trzech stopniach (diakonat,
prezbiterat, biskup).

Musi to być ślub wieczysty, ponieważ w innych

przypadkach nie ma mowy o przeszkodzie.

Od przeszkody święceń i ślubu wieczystego dyspensuje

Stolica Apostolska.
 Przeszkoda porwania
Małżeństwo jest nieważne, jeśli zostanie
zawarte w ramach porwania/uprowadzenia.

Od tej przeszkody nie ma dyspensy.

 Przeszkoda „małżonkobójstwa”
Niezależnie od przyczyny zawsze będzie to
przeszkoda, nawet jeśli będzie to zabójstwo
pośrednie.
 Przeszkoda pokrewieństwa
Linia prosta:
Adam  matka Adama  babcia Adama
 córka Adama
Linia boczna:
Adam  siostra Adama  córka siostry Adama  wnuczka siostry
Adama

Małżeństwo w linii prostej zawsze jest nieważne.

W linii bocznej nieważne jest aż do czwartego stopnia włącznie,

jednakże od czwartego i ewentualnie trzeciego stopnia istnieje
możliwość dyspensy (czyli można zawrzeć małżeństwo z własną ciocią
i kuzynką).
 Przeszkoda powinowactwa
Powinowactwo rodzi się poprzez ważny węzeł
małżeński.

Wszyscy krewni małżonka w linii prostej jak

i bocznej są powinowatymi drugiego małżonka.

W linii prostej powoduje nieważność małżeństwa.

W linii bocznej nie ma przeszkody (np. siostra żony).

 Przeszkoda przyzwoitości publicznej
Sytuacja publicznego konkubinatu lub współżycia
małżeńskiego przed ślubem jak mąż z żoną.
Obowiązuje zakaz małżeństw do pierwszego
stopnia w linii bocznej włącznie.

Przykład:
Adam żyje z Ewą bez ślubu,
a nagle chciałby zawrzeć sakramentalny związek
z jej matką.
Przeszkoda pokrewieństwa prawnego
Przeszkoda ta dotyczy adopcji.
Przeszkoda w linii prostej i do drugiego
stopnia w linii bocznej włącznie.
 Małżeństwo konkordatowe
Konkordat (łac. concordatum: uzgodniony) to umowa
międzynarodowa zawierana między państwem a Stolicą
Apostolską.

Określenie "małżeństwo konkordatowe" pojawiło się po

podpisaniu Konkordatu między Stolicą Apostolską a
Rzeczpospolitą Polską 28 lipca 1993r. (weszło w życie
dopiero 25 kwietnia 1998r.)

Małżeństwo konkordatowe jest to małżeństwo

sakramentalne (kościelne), które wywiera skutki cywilno-
prawne.