T.C.

HİTİT ÜNİVERSİTESİ
LİSANS ÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI BAŞKANLIĞI

FİNANSAL TABLO ANALİZ TÜRLERİ

Hazırlayan:
Bülent SUCU

Öğretim Üyesi:
Doç.Dr. Yasin ŞEKER

Çorum, 2023

Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri

SUNUM İÇERİĞİ

Bu sunumda Finansal Tablolar Analizinin;

Tanımı
Amaçları
Türleri
Yatay Tablolar Analizi
• Tanımı
• Uygulama Süreci
• Örnek Uygulama

konuları yer almaktadır.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 2/25
FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ NEDİR?
Finansal tablolar analizi,
bir işletmenin mali durumunu, faaliyet sonuçlarını ve mali yönden
gelişmesini saptayabilmek, mali olarak gelişme yönlerini
değerlendirebilmek ve o işletme ile
ilgili ileriye yönelik tahminlerde bulunabilmek amacıyla mali tablolarda yer
alan kalemler arasındaki ilişkileri
ve bunların zaman içerisinde göstermiş oldukları
eğilimlerin çeşitli analitik teknikler kullanılarak
analiz edilmesi ve ihtiyaç duyulduğunda belirlenen
Sektör ortalamaları ve standartlarla karşılaştırılarak
yorumlanmasıdır(Özolgun, 2017, s.56).

Kısaca, işletmeye ait finansal tabloların farklı dönemlerinin

karşılaştırılması yada aynı dönemde finansal tablo kalemlerinin yatay veya
dikey analizler yoluyla incelenmesidir(Çalış, 2020, s.11).

NOT:
* Finansal Tablolar Analizi ve Mali Tablolar Analizi aynı anlama gelmektedir.
** Finansal analiz, Finansal tabloda yer alan bilgilerin çarpma, bölme, toplama vb. matematiksel işlemlerle yüzdeler, tutarlar veya oranlar kullanılarak hesaplanır.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 3/25
FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİNİN AMAÇLARI
 Gelecekte olacak nakit akımlarını değerlendirmede işletmeye yararlı bilgiler
sağlamak,
 İşletmenin sahip olduğu varlıklar, kaynaklar ve bunlarda meydana gelen
değişiklikler ve işletmenin faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak,
 Mali tablo ilgilileri (asli kullanıcılar) için karar almada faydalı bilgiler
sağlamaktır.

Finansal analiz,
• İşletmenin likidite durumu
• İşletmenin karlılık durumu
• İşletmenin sermaye yapısı
• İşletme aktiflerinin kullanım durumu
hakkında bilgi verir.

NOT:
Finansal analiz, bizzat işletme tarafından yapılabileceği gibi, işletmeye kredi veren kurumlar veya yatırımcılar (asli
kullanıcılar) tarafından yapılır.
Finansal analiz yapılırken, finansal durum tablosu ve dipnotları ve finansal performans tablosundan yararlanılır.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 4/25
 İŞLETME AÇISINDAN ÖNEMİ
İşletmenin;
 Varlığını tehlikeye düşürmeden yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesi
olup olmadığını saptama,
 Faaliyetlerini değerlendirme ve kontrol etme, uygun politikalar oluşturma,
 Yürüttüğü faaliyetlerdeki etkinlik ve verimlilik derecesini ölçme,
 Yürüttüğü faaliyetlerin her aşamasında doğru kararlar alabilme,
 Üretim bilişimi, miktarı, şekli, fiyat politikası vb. hakkında karar alma,
 Temel ve ikincil hedeflerine ulaşım derecesini belirleme,
 Hedeflere ulaşamaması durumunda bunun nedenini araştırarak ortaya
koyma,
 İleriye yönelik planları hazırlama (Özolgun, 2017, s.57).

 Yönetimin işletme ve finansal durumu hakkında güncel, doğru ve ayrıntılı

bilgilere sahip olma
 Günlük faaliyetlerde karar verme sürecine katılmayan şirket ortakları veya
hissedârlar işletmenin mevcut ve gelecekteki performansını anlamalarını ve
beklentilerini tahmin etmelerini sağlar.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 5/25
 İŞLETME DIŞI DİĞER ASLİ KULLANICILAR İÇİN ÖNEMİ

 Finansal görünürlüğü, kârlılığı ve değeri artırır.

 Tasarruflarını gerek kısa vadeli para piyasası araçlarında gerekse
uzun vadeli sermaye piyasası araçlarında değerlendiren yatırımcılar,
alım-satım işlemleri gerçekleştirerek fon arz ve talebinin
dengelenmesine katkı sağlamaktadırlar. Dolayısıyla, düzenleyici ve
denetleyici kurumlar, bankalar, aracı kurumlar, borsalar, takas ve
saklama kuruluşları vb. gibi birçok tarafın yer almasına karşın,
finansal sistemlerin sağlıklı işlemesinin, gelişmesinin ve
derinleşmesinin odak noktasında yatırımcılar yer almaktadır.
Finansal tablolar, okuyuculara özet finansal bilgiler sunmaktadır. Bu
özet bilgiler finansal analiz ile kullanılır ve yorumlanabilir hale
gelmektedir.
(Gündoğdu,2019, ss. 279-280).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 6/25
İ(Finansal
LKELER tablo analizinin ve yorumunun sağlıklı olarak gerçekleştirilmesi için dikkat edilmesi gereken ilkeler)

 Hangi ilişkilerin ortaya konulması gerektiği, analizden elde edilecek bulguların ne anlama
geldiğinin yorumlanabilmesi için; muhasebe kuram ve uygulamalarının yeterli düzeyde bilinmesi
 Analizi yapılan finansal tabloların ilgili oldukları dönem veya dönemlerdeki ekonomik koşullar,
sektörel koşullar, işletmenin kendisine bağlı olan ve finansal tablolarda açık bir şekilde ifade
edilmeyen ve edilemeyen özel koşulların göz önünde bulundurulması gerekir.
 Analizi yapılan finansal tabloların ilgili oldukları dönemlerde işletme tarafından uygulanan
işletme politikalarının, muhasebe yöntem ve politikalarının bilinmesi
 Analiz sonucunda elde edilen bulguların doğruluğu, analizde kullanılan finansal verilerin elde
edildiği finansal tabloların doğruluğuna bağlıdır.
 Yapılacak analizde kullanılan finansal tabloların analiz edilmeye uygun bir içerik ve hesap
gruplandırılması ile hazırlanmış olması gerekir.
 Analizin amacı ile kapsamı arasında doğrudan bir ilişki vardır. Analizin kapsamı, analizin
amacına bağlı olarak geniş veya dar tutulabilir.
 Analiz ile elde edilecek bulgular, ilgili analiz tekniğinin doğru bir şekilde uygulanması ile elde
edilebilir ve analiz sürecinin mekanik kısmını oluşturur. Finansal tablolar analizinde asıl önemli
olan analiz bulgularının yorumlanması ve sonuçlara ulaşılmasıdır. Bu nedenle analizcinin iyi bir
yargılama yeteneğinin olması gerekir (Çalış, 2020, s.17).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 7/25
FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ MEVZUATI
Şirketlerin hazırlayacakları finansal tablolara ilişkin mevzuatın temeli TTK’ya dayanmaktadır (Gündoğdu, 2019: 283).

Bilanço ile gelir tablosu, yılsonu finansal tablolarını oluşturur. 514 üncü madde ile Türkiye Muhasebe Standartlarının bu konudaki
hükümleri saklıdır (TTK m. 68/3)

(1) Yılsonu finansal tablolar;

a) Türkiye Muhasebe Standartlarına uyularak düzenlenmeli,
b) Açık ve anlaşılır olmalı,
c) Düzenli bir işletme faaliyeti akışının gerekli kıldığı süre içinde çıkarılmalıdır (TTK m.69).

TTK 514. m. TMS’de hazırlanması öngörülen finansal tabloların (finansal durum tablosu, kar veya zarar ve diğer kapsamlı gelir
tablosu, özkaynak değişim tablosu, nakit akış tablosu), eklerinin ve yıllık faaliyet raporunun, faaliyet yılının sona ermesini izleyen
hesap döneminin ilk 3 ayı içinde hazırlanması ve Genel Kurul’a sunması gerektiği düzenlenmiştir (Gündoğdu, 2019: 283).
TTK’nın 528. maddesinde, bankalar başta olmak üzere kredi kurumlarının, finansal şirketlerin, sigorta ve reasürans şirketlerinin,
Sermaye Piyasası Kanunu kapsamındaki tüm kurumların finansal tabloları ile konsolide finansal tablolarına ilişkin olarak TMS’de
ve KGK tarafından belirlenmiş idari düzenlemelerde hüküm bulunmaması hallerinde, düzenleyici ve denetleyici kurumların özel
kanunlarında yer alan hükümlerin uygulanacağı düzenlenmiştir. TMS’de, KGK tarafından belirlenmiş finansal tablolara ilişkin
idari düzenlemelerde ve özel kanunlarda hüküm bulunmaması halinde ise TTK hükümleri uygulanacaktır(TTK, m. 528).
GEÇİCİ MADDE 1 [*]– (1) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen Türkiye
Muhasebe Standartları; a) Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ve
yorumlarından, b) Kurum tarafından değişik işletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için
belirlenen standartlar ve diğer düzenlemelerden, oluşur (TTK, geçici madde 1).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 8/25
 BİLANÇONUN OKUNMASI - KURALLAR

Finansal tablolar, okuyuculara özet finansal bilgiler sunmaktadır. Bu nedenle, finansal

tabloların yatırımcılar başta olmak üzere okuyucular tarafından anlaşılabilmesi ve
yorumlanabilmesi için detaylarına, diğer bir ifade ile finansal tabloların açıklamalarına
ihtiyaç duyulmaktadır. Dipnotlar, finansal tablolarda söz konusu açıklama fonksiyonunu
yerine getiren finansal tabloların ayrılmaz birer parçalarıdır (Gündoğdu, 2019, s.291).

Konunun çok boyutlu olmasından dolayı belli başlı kurallar verilecektir.

(Karagül, A. ve ark., 2013, ss. 38-39).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 9/25
 Ticaret işletmelerinde; DÖNEN VARLIKLAR, DURAN VARLIKLARDAN DAHA FAZLA OLMALIDIR.
Sanayi işletmelerinde; DURAN VARLIKLAR, DÖNEN VARLIKLARDAN DAHA FAZLA OLMALIDIR.

DÖNEN VARLIKLAR, KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARDAN DAHA FAZLA OLMALIDIR.

DÖNEN VARLIKLAR, KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARLA FİNANSE EDİLMELİDİR.

BRÜT ÇALIŞMA SERMAYESİ: Dönen varlıklar (cari değerler) toplamıdır. İşletmenin, Peşin alışlar, üretim,
bakım-onarım, satışlar gibi günlük faaliyetlerini sürdürmesini ve kısa vadeli borçlarını ödemesini sağlar.
İşletme faaliyetlerinin verimli ve kârlı olabilmesi için DÖNEN VARLIKLAR toplamının yeterli büyüklükte
(OPTİMAL) ve kaletede (her bilanço kaleminin yer aldığı birleşimde) olması gerekir. Miktarca az olan ve
bileşimi kalitesiz olan BRÜT ÇALIŞMA SERMAYESİ işletme faaliyetlerinin aksamasına sebep olur. Miktarca
fazla olan DÖNEN VARLIKLAR ise varlıkların verimli ve kârlı kullanılmamasına neden olur.

Dönen Varlıkların fazla kısmı Net İşletme Sermayesi olarak adlandırılır. NİS car oran haseplamada kullanılır.ı
Cari Oran=DV/KVYK «Bu oranın 1’den büyük olması gerekir.

DURAN VARLIKLAR, ÖZKAYNAKLAR VEYA KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARLA FİNANSE EDİLMELİDİR.

DURAN VARLIKLAR, Dönüşümü olmayan varlıklardır. Duran varlıkların verimli kullanılmasının kârlılığa
etkisi vardır. Yeterli maddi duran varlık büyüklüğü müşteri taleplerine kısa sürede cevap verebilecek
kapasiteyi temsil eder.
Ticaret işletmelerinde; faaliyetler dönen varlıklara dayalı olarak yapıldığından duran varlıklar içindeki
maddi duran varlıkların payı büyük değildir.
Sanayi işletmelerinde, üretim yapılacağı için maddi duran varlıkların duran varlıklar içindeki payı büyük
olmalıdır.
Duran varlıklar arasında iştirak ya da bağlı ortaklık gibi kalemlerin bulunması işletmenin kârlılığı
sonucunda başka yatırımlara girdiğini gösterir.
Uzun vadeli alacakların büyüklüğü işletmenin kârlı bir alanda ne kadar uzun vadeye dayanabileceğinin
göstergesidir. (Satış kabiliyetindeki yetersizlik sonucu değilse).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 10

 KVYK’nın içindeki banka kredileri ile tahvilli borçlar işletmeye ayrıca faiz yükü getirir.
KVYK’ın UVYK’dan az olması beklenir. Böylece işletmedeki borçlanma maliyeti düşük, kısa vadeli borç ödeme kabiliyeti
yüksek olacaktır.
KVYK; işletmenin nakit ihtiyacının karşılanması ya da stokların kredili alınmasından doğar. Dolayısıyla bu kaynakların
dönen varlıklar için harcanması durumunda Net Çalışma Sermayesini (NİS) iyileştirir.
KVYK; Duran varlıkların finansmanında kullanılmamalıdır. Çünkü kısa vadeli borç ödeme gücü kötü olacağı için net
çalışma sermayesi noksanı doğurur. Bu durumda işletme günlük faaliyetlerini sürdüremez hale gelebilir.

İşletmenin uzun vadeli borçlarını ödeme kabiliyeti işletmenin yatırım gücü ve kârlılığı ile ilgilidir.
UVYK öncelikle maddi duran varlıkların finansmanında kullanılmalıdır. Uzun vadeli borçlar ile alınan mal ve hizmetler
olumlu karşılanır.
UVYK kısa vadede ödenmeyip uzun vadede yararlanılacak kaynakları ifade eder.

Özkaynaklar yabancı kaynaklardan fazla ya da en azından eşit olmalıdır.

Özkaynaklar duran varlıkların finansmanı için kullanılır.
Özkaynakların olumlu yönü finansman yüklerini taşımamasıdır.
Alacaklıların güvenliği için özkaynakların kısa ve uzun vadeli yabancı kaynakların toplamından büyük olması gerekir.
Özkaynakların küçük olması, işletme mantığıyla ters düşmektedir. İşletmenin yabancı kaynaklarla değil özkaynaklarla kurulması beklenir.
Borçlarla kurulan bir işletme, ancak satış yaar ve alacaklarını tahsil ederse borçlarını ödeyebilir.
Özkaynaklar içinde dönem zararları ile geçmiş yıl zararları istenmeyen kalemlerdir.
Otofinansman kaynaklarının bulunması nis’e olumlu katkı yapar ve kvyk yükümlülüklerini gerçekleştirme kabiliyeti artar.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 11

 GELİR TABLOSUNUN OKUNMASI - KURALLAR

Konunun çok boyutlu olmasından dolayı belli başlı kurallar verilecektir.

(Karagül, A. ve ark., 2013, ss. 63-75).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 12/25
 Satış indirimleri fazla, maliyetler yüksek, ya da faaliyet giderleri SATIŞ KÂRINDAN yüksek ise işletme başarılı değildir.

GENEL BEKLENTİ ŞUDUR; HER BÖLÜMDE HEM KÂR ELDE EDİLMELİ, HEM DE ELDE EDİLEN KÂR KENDİNDEN
SONRA GELEN BÖLÜMÜ FİNANSE EDEBİLMELİDİR.

(Varsa) finansman giderleri, oluşan KÂR'dan küçük olmalıdır. malıdır.

Finansman giderlerini karşılayamayan işletme, öz kaynaklarını yitirmeye başlayacaktır.

Elde edilecek kâr; OTOFİNANSMAN sağlar. Elde edilen kâr; en az sektör ortalaması civarında olmalıdır. Kar özellikle esas faaliyet
Ayrıca ortakların ve diğer asli kullanıcıların Ayrıca özkaynaklara göre diğer getiri araçlarının üzerine konusu alanında
da kâr beklentisi vardır. çıkması beklenir. oluşmalıdır.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 13

 İşletmenin diğer faaliyet alanında oluşacak kârlar olumlu yorumlanır.

Olağandışı gelir ve giderler sürekli olmayacağı için değerlendirmeye

alınmazlar.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 14

 İşletmeye kredi verenler veya verecek olanlar tarafından yapılır. İşletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü belirlemek
KREDİ için yapılan analizdir. Bu nedenle dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki ilişkileri konu alan analiz
teknikleri kullanılır. Bunların yanında dönen varlıkların yapısı, sermaye yapısı, özkaynak-yabancı sermaye (borç)
ANALİZİ dengesi, duran varlıkların yapısı ve finansman yöntemleri de önem taşır. Ayrıca gelir tablosu verilerinden
yararlanılarak işletme karlılığı, alacak ve stokların devir hızı analiz edilir. Bunların yanında yöneticilerin ve kurumun
niteliği ve saygınlığı, iktisadi durum ve sektörel gelişmeler de göz önüne alınmalıdır.
AMACINA
GÖRE

Yönetim işlevinin yerine getirilmesinde alınacak kararlara dayanak olmak üzere işletme yönetimi için yapılan
YÖNETİM
analizdir. Her türlü finansal tablo ve dökümlerden yararlanılarak, geçmiş durum ile içinde bulunulan dönemin durumu
ANALİZİ karşılaştırılarak başarı değerlendirmesi yapılır, yani statik ve dinamik analiz tekniklerinden yararlanılır.

İşletmeye ortak olanlar ve ortak olmayı düşünenler ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayacaklar tarafından yapılan
analizdir. Ortaklar ve ortak olmayı düşünenler işletmenin devamlılığı, yatırım güvencesi ve karlılık durumu ile
YATIRIM
ilgilenirler. Hisse senetlerindeki artışlar, kar dağıtım politikası ve zaman içinde gösterdikleri eğilim de önem taşır.
ANALİZİ Uzun vadeli kaynak sağlayıcılar ise işletmenin borç ödeme gücü ile ilgilenirler.
İşletme sermayesinin oluşumu ve finansmanı konularına da önem verirler.
FİNANSAL ANALİZ TÜRLERİ

İşletme içindeki yönetici, iç denetçi, muhasebeci gibi kadrolu elemanlarca yapılan analizlerdir. Dış kullanıma da açık
olan bilanço ve gelir tablosundan ve işletme içinde üretilen tüm verilerden yararlanılır. Bu nedenle karlılık, verimlilik
İÇ
KİMLİĞİNE

ve mali yapı detaylı bilgilere dayandırılır. Tüm analiz yöntemleriyle birlikte, işçilik ve malzeme kullanım verimliliği,
ANALİZ
YAPANIN

pazar dağılım analizleri, üretim maliyeti ve karlılık analizleri, kapasite kullanımı, çalışan devir hızı, müşteri
GÖRE

memnuniyeti, bölüm ve genel bütçe kontrolleri gibi performans ölçümlerine yönelik tekniklerden yararlanılır.

DIŞ İşletme dışındaki kişilerin yaptıkları analizlerdir.

ANALİZ Bu kişiler işletmenin yayınladığı mali tablolar ve bunların dip notlarından yararlanırlar.

İşletmenin sadece bir dönemine ait mali tablolarındaki verilerin analiz edilmesidir. Cari faaliyet dönemi için
STATİK
işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını gösterir, yapılacak geniş kapsamlı bir analizin önemli bir parçasıdır.
ANALİZ Oranlar, dikey yüzdeler ve diğer analitik tekniklerden yararlanılır.

(Özolgun, 2017, ss.56-57).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 15/25
NA
 FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ

Karşılaştırmalı Yüzde Metodu ile Trend Oran

Tablolar Analizi (Yatay Analiz (Eğilim Yüzdeleri) (Rasyo)
Analiz) (Dikey Analiz) Analizi Analizi

(Özolgun, 2017, ss.56-57).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 16/25
KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ)

Bir işletmenin birbirini izleyen iki ya da daha fazla döneme

ilişkin mali tablolarının karşılaştırmalı olarak analiz
edilmesine karşılaştırmalı tablolar analizi (yatay analiz)
denir.
Bu tablolar en az iki dönem için düzenlenebileceği gibi,
ikiden fazla dönem için de düzenlenmesi mümkündür.
Bu tablolar sayesinde hem işletmenin geçmiş yıllarına ait
mali durumunu görmek mümkün olurken, hem de
işletmenin mevcut durumu ile ilgili bilgi edinmek
mümkündür.
Bu tabloların analizi sayesinde gelecek yıllara ait de
tahminler yapılabilir (Özolgun, 2017, s.57).

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 17/25
KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ)

Özellikleri ve Sağladığı Yararlar

Yöneticiler işletmenin birkaç dönemine ait finansal tablolarını karşılaştırarak

işletmenin ekonomik ve finansal yapısında, kârlılığında, verimliliğinde vb.
meydana gelen değişimler hakkında bilgi edinirler.
Birden fazla dönemi içerdiğinden dinamik bir yapıya sahiptir.
İşletmenin geçmişteki ve bugünkü durumu görülerek gelecekle ilgili kararlar
alınabilmektedir.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 18/25
KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ)

Yatay Analiz Yapılırken Dikkat Edilecekler

(Dönem süreleri eşit olmalı) Bir işletmenin birden fazla dönemine ilişkin, dönem uzunlukları ve muhasebe
ilkelerine (standartlara) göre düzenleniş şekli aynı olan mali tablolar karşılaştırmalı olarak hazırlanır.
Tutarlılık ilkesine göz önünde tutulmalıdır.

Aynı dile ve aynı para birimine dönüştürülmüş olmalıdır.

Mali tablolarda yer alan veriler enflasyonist etkiden arındırılır. Aksi durumda karşılaştırma sonuçları
sağlıksız olur.

Hazırlanan mali tablolarda baz yıl olarak ya başlangıç yılı ya da her bir yılın öncesindeki yıl seçilir.

Kalemler arasındaki farklar ve değişim yüzdeleri belirlenir. Hesaplanan artış ya da azalışlar hem tutar
hem de yüzde olarak gösterilir.

Belirlenen değişimlerin sebepleri aranır ve değişimlerin olumlu ya da olumsuz olarak yorumu yapılır.

Her kalemin artış veya azalışı tek başına bulunmasına karşın, analiz ve yorum sırasında bir kalemdeki
değişimler, diğer kalemlerle olan ilişkiler göz önünde bulundurularak yapılır. Örneğin, satışlar analiz
edilirken kısa vadeli yabancı kaynaklar ile duran varlıklardaki değişikliklerin vb. bir arada
değerlendirilmesi gerekir.

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 19/25
Yatay Analiz Örnek Hesaplama
*** A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOLARI (TL)

VARLIKLAR 2021 2022 Değişim (TL) Değişim (%)

Dönen Varlıklar 400.000 500.000

Duran Varlıklar 500.000 600.000

TOPLAM VARLIKLAR 900.000 1.100.000

Kısa Vadeli 250.000 100.000

Yükümlülükler

Uzun Vadeli 350.000 450.000

Yükümlülükler

Özkaynaklar 300.000 550.000

TOPLAM KAYNAKLAR 900.000 1.100.00

• Değişim Tutarı = Cari Dönem Tutarı – Önceki Dönem Tutarı

• Yatay Yüzde = Değişim Tutarı / Önceki Dönem Tutarı
07.05.2023 20 /25
BİLANÇO VE GELİR TABLOSU
ÖRNEK UYGULAMA
KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ)

(İTİK, 2021, ss. 1649-1652)

(Tetik, 2019, s. 13)

21/25
 *** A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI KONSOLİDE FİNANSAL DURUM TABLOLARI (TL)  *** İşletmesinin 2021 yılı verilerine göre 2022 yılı,
 Dönen varlıklarında % 7,38 oranında, duran varlıkların da ise % 13,33 oranında bir artış yaşandığı görülmektedir.
VARLIKLAR 2021 2022 Değişim (TL) Değişim (%)
 Varlık yapısında ise ortalama % 10,25’lik bir artış gerçekleşmiştir. Bu durum firmanın finansal anlamda
Dönen Varlıklar 416.673.489 449.883.992 33.210.503 7,38 büyüdüğüne işaret etse de, bilançoda yer alan kalemlerin ayrıca incelenmesini ve ardından yorumlanması daha
Nakit ve Nakit Benzerleri 21.305.838 30.212.670 8.906.832 29,48 anlamlı olacaktır.
Ticari Alacaklar 205.025.501 218.600.001 13.574.500 6,21  Dönen varlık grubu içerisinde en büyük artış “Nakit ve Nakit Benzerleri” hesabında %29,48 oranla gerçekleşmiştir.
Diğer Alacaklar 14.065.705 15.699.116 1.633.411 10,40 Nakit mevcudundaki artış işletmenin genişleyen iş hacmi sebebiyle daha fazla nakit bulundurma isteğinden
kaynaklanabilir. Bu durum iş hacmi ile orantılı olduğu müddetçe olağan karşılanmaktadır. İşletmenin elinde
Stoklar 122.145.286 130.792.985 8.647.699 6,61 bulundurduğu nakit miktarı satış hasılatı ile ilişkilendirilebilir, gelir tablosu incelendiğinde satış gelirlerinin %
Diğer Dönen Varlıklar 54.041.604 54.489.665 448.061 0,82 14,70 düzeyinde artarken nakit tutulan fonun % 29,48 oranında artması işletme için olağan karşılanabilir. Nakit
ve benzerlerinin artması işletmenin satıcılara olan borçlarının vadesi ile de ilişkilendirilebilir. Aynı dönemde
(Ara Toplam) 416.583.934 449.794.437 33.210.503 7,38
satıcılara olan ticari borçlarının % 6,90 düzeyinde artması işletmenin borçlarını ertelediği, bu sebeple daha fazla
Duran Varlıklar 364.232.786 420.252.666 56.019.880 13,33 nakit bulundurma sebebini açıklar niteliktedir.
Kullanım Hakkı Varlıkları 0 1.379.801 1.379.801 100,00  Ticari alacaklar % 6,21 oranında artış göstermiştir. Bu durum şu şekilde açıklanabilir. İşletmenin satış hacmi %
Maddi Duran Varlıklar 286.667.358 313.593.950 26.926.592 8,59 14,70 oranında artmış, satış hacminin artması da kredili satış oranını artırmıştır. Fakat ticari alacaklar oranında
ki artışın satış hacmi oranına göre daha az düzeyde gerçekleşmesi şirketin nakit satışlara daha çok ağırlık
Maddi Olmayan Duran Varlıklar 9.584.567 5.486.700 -4.097.867 -74,69
verdiği, tahsilat politikasını etkin kullandığı şeklinde yorumlanabilir.
Ertelenmiş Vergi Varlığı 22.796.023 19.453.696 -3.342.327 -17,18
 Kısa vadeli yükümlülüklerin genel durumuna bakıldığında % 16,38 oranında artış olduğu görülmektedir.
Diğer Duran Varlıklar 45.081.731 80.235.412 35.153.681 43,81
 Kısa vadeli yükümlülükler kalemi içerisinde en yüksek artış %93,88 oranı ile diğer borçlarda ve finansal borçlarda
TOPLAM VARLIKLAR 780.906.275 870.136.658 89.230.383 10,25 %78,63 oranında gerçekleşmiştir. KVYK’ın %16,38 oranında artması dönen varlıkların ise %7,38 oranında yani
Kısa Vadeli Yükümlülükler 322.078.136 385.154.277 63.076.141 16,38 KVYK’ düzeyinden daha az artması, işletmenin 2022 yılında daha az net çalışma sermayesi ile faaliyetini
sürdüreceği anlamına gelmektedir.
Finansal Borçlar 12.740.379 59.607.594 46.867.215 78,63
Ticari Borçlar 271.123.121 291.203.011 20.079.890 6,90  2022 yılında işletmenin daha az net çalışma sermayesine sahip olması işletmenin aleyhine bir gelişmedir.
Ancak bu azalış cari dönemdeki faaliyetleri karşılayamayacak düzeyde olmadığı için işletmenin finansal
Diğer Borçlar 1.466 23.935 22.469 93,88 anlamda ciddi bir problem yaşayacağı öngörülmemektedir. Çünkü işletmenin elinde bulunan nakitlerle
Ertelenmiş Gelirler 587.126 1.313.839 726.713 55,31 mevcut borçlarını ödeyebilecek gücü vardır.
Borç Karşılıkları 16.716.132 15.613.601 -1.102.531 -7,06
NET İŞLETME SERMAYESİ 2021 2022
Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 20.909.912 17.392.297 -3.517.615 -20,23
DÖNEN VARLIKLAR 416.673.489 449.883.992
(Ara Toplam) 322.078.136 385.154.277 63.076.141 16,38
KVYK (322.078.136) (385.154.277)
Uzun Vadeli Yükümlülükler 18.490.916 23.601.293 5.110.377 21,65
Finansal Borçlar 0 1.166.116 1.166.116 100,00 MUTLAK FARK (NİS) 94.595.353 64.729.715

Uzun vadeli karşılıklar 18.490.916 22.435.177 3.944.261 17,58

 İşletmesinin öz kaynaklarının genel görünümü incelendiğinde öz kaynakların % 4.56 oranında bir artış sergilediği
Özkaynaklar 440.337.223 461.381.088 21.043.865 4,56 görülmektedir. Ancak bilançoda yer alan dönem net kârın % 126 oranında azalmış olması şirketin cari dönemi bir
Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar 440.337.223 461.381.088 21.043.865 4,56 önceki yıla göre daha az kâr ile kapattığının göstergesidir. Bir önceki yıla göre dönem net kârına göre yaşanan bu
Geçmiş Yıllar Kar/Zararları 311.084.122 366.952.841 55.868.719 15,23 ciddi azalışın sebebi, gelir tablosunda da görüldüğü üzere finansal giderlerdeki artıştır.

Dönem Net Kar/Zararı 55.868.719 24.668.715 -31.200.004 -126,48

Diğer Özsermaye Kalemleri 32.351.053 28.726.203 -3.624.850 -12,62  NOT: BİLANÇO DİPNOTLARINA ULAŞILAMAMIŞTIR. DİPNOTLARIN İNCELENMESİ DAHA AYRINTILI
BİLGİLER SAĞLAYACAKTIR.
TOPLAM KAYNAKLAR
07.05.2023 780.906.275 870.136.658 89.230.383 10,25 22/25
 *** A.Ş. VE BAĞLI ORTAKLIKLARI BAĞIMSIZ DENETİMDEN GEÇMİŞ  *** işletmesinin karşılaştırmalı gelir tablosu incelendiğinde finansal
KONSOLİDE KÂR VEYA ZARAR VE DİĞER KAPSAMLI GELİR TABLOLARI giderlerdeki artış dikkat çekmektedir. Finansal giderlerdeki bu artışın sebebi
  2021 2022 Değişim (TL) Değişim (%) 2022 yılında yaşanan döviz kuru dalgalanması ve makro değişkenlerdeki
Satış Gelirleri 872.154.124 1.022.443.260 150.289.136 14,70 istikrarsız gelişmelerle açıklanabilir.
Satışların Maliyeti (-) -629.420.898 -763.335.921 -133.915.023 17,54  İşletmeler kendi iç dinamiklerini kontrol etme gücüne sahip olabilirken dış
Ticari Faaliyetlerden Brüt Kar (Zarar) 242.733.226 259.107.339 16.374.113 6,32 etkenler sebebiyle yaşanan krizlerde daha savunmasız kalabilirler bu sebeple
BRÜT KAR (ZARAR) 242.733.226 259.107.339 16.374.113 6,32 işletmeler bu gelişmeleri takip ederek krizleri yönetebilmek adına stratejiler
Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) -115.640.753 -124.704.672 -9.063.919 7,27 üretmelidirler.
Genel Yönetim Giderleri (-) -55.785.744 -58.367.291 -2.581.547 4,42  Günümüzde işletme yönetiminin en çok üzerinde durduğu konulardan birisi
Diğer Faaliyet Gelirleri 56.937.392 27.292.711 -29.644.681 -108,62 de iş hacminin yeterli düzeye ulaştırılmasıdır. İşletmenin satış gelirleri 2022
yılında, 2021 yılına göre %14,70 oranında artış göstermiştir. Ancak sadece
Diğer Faaliyet Giderleri (-) -48.798.165 -23.758.755 25.039.410 -105,39
satış gelirlerinin artması işletme faaliyetini yeterli görmek için yeterli değildir.
Faaliyet Karı Öncesi Diğer Gelir ve Giderler  -666.104  295.939  962.043  325,08 İşletmenin brüt karı 2022 yılında %6,32 oranında artış göstermiş olmasına
FAALİYET KARI (ZARARI) 78.779.852 79.865.271 1.085.419 1,36 rağmen faaliyet kârı %1,36 oranında gerçekleşmiştir. 2022 yılında elde edilen
Net Faaliyet Kar/Zararı 70.640.625 76.331.315 5.690.690 7,46 satış gelirlerinin %74’ü satışların maliyetini oluştururken 2021 yılında ise bu
oran %72 olarak gerçekleşmiştir. Satış hasılatının artması ile birlikte maliyet
Yatırım Faaliyetlerinden Giderler (-) -2.522.824 -5.496.324 -2.973.500 54,10
payının da artması şirketin fiyat politikasını iyi belirleyemediği mamul
Finansman Gideri Öncesi Faaliyet Karı/Zararı  82.380.225  74.368.947  -8.011.278  -10,77 maliyetinde tasarrufa gitmesi gerektiği şeklinde yorumlanabilir. Maliyet
(Esas Faaliyet Dışı) Finansal Gelirler 15.066.556 4.686.658 -10.379.898 -221,48 düzeyinde meydana gelen %2 oranındaki artış hammadde fiyatlarının genel
(Esas Faaliyet Dışı) Finansal Giderler (-) -27.731.563 -47.767.940 -20.036.377 41,95 seviyesindeki artıştan kaynaklanmış olabilir. Bu anlamda makro değişkenleri
Vergi Öncesi Diğer Gelir ve Giderler 3.600.373 -5.496.324 -9.096.697 165,51 takip etmek ve önleyici tedbirler almak gerekli olabilir. Ayrıca tedarikçilerde
alternatif oluşturmak toplu alımlarda iskonto yöntemini kullanmak maliyetleri
SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER VERGİ ÖNCESİ KARI (ZARARI)  69.715.218  31.287.665  -38.427.553  -122,82
kontrol etmek için etkili olabilir.
Sürdürülen Faaliyetler Vergi Geliri (Gideri)  -13.846.499  -6.618.950  7.227.549  -109,19
 *** İşletmesinin dönem K/Z incelendiğinde karşılaştırmalı bilançoda da
Dönem Vergi Geliri (Gideri) -16.462.688 -2.370.411 14.092.277 -594,51
yorumlandığı gibi 2022 yılında 2021 yılına göre %126,48 oranında dönem
Ertelenmiş Vergi Geliri (Gideri) 2.616.189 -4.248.539 -6.864.728 161,58 karında azalma yaşandığı görülmektedir.
SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM KARI/ZARARI 55.868.719 24.668.715  -31.200.004  -126,48
 2022 yılında kâr düzeyinin azalmasının sebebi finansal giderlerde ki %41,95
DÖNEM KARI (ZARARI) 55.868.719 24.668.715 -31.200.004 -126,48 düzeyinde ki artış ve “Yatırım Faaliyetlerinden Giderler” kaleminde meydana
Ana Ortaklık Payları 55.868.719 24.668.715 -31.200.004 -126,48 gelen %54,10 oranında ki artıştan kaynaklanmaktadır.
Seyreltilmiş Hisse Başına Kazanç 2 1 -1 -100,00  Bu durum işletmenin ana faaliyet konusu ile ilgili olaylarda daha başarılı
Amortisman Giderleri 30.908.769 33.387.719 2.478.950 7,42 fakat yatırım faaliyetleri ve finansal anlamda 2022 yılında daha başarısız bir
Kıdem Tazminatı 3.600.472 2.865.557 -734.915 -25,65 dönem yaşadığı şeklinde yorumlanabilir.
Finansman Giderleri -27.731.563 47.767.940 -20.036.377 41,95
Yurtiçi Satışlar 882.311.361 1.013.768.797 131.457.436 12,97
Yurtdışı Satışlar 334.144.101 408.612.902 74.468.801 18,22
Net Yabancı Para Pozisyonu 9.041.608 40.040.494 30.998.886 77,42
Parasal net yabancı para varlık/(yükümlülük) pozisyonu  8.646.298  6.295.695  -2.350.603  -37,34
Net YPP (Hedge Dâhil) 106.842.412 -59.450.287 -166.292.699 279,72 23/25
KAYNAKÇA

Çalış, Y.E. (2020). Finansal tablolar analizi ve uygulamaları. İstanbul: Yalın yayıncılık.

Finansal Tablolar ve Mali Analiz, https://www.youtube.com/watch?v=swZgqSyHk0E&t=18s, E.T.:28.04.2023,

E.S.:10.59

Gündoğdu, A. (2019). Uygulamalı Finansal Tablolar Analizi. Ankara: Gazi Kitabevi

İtik, Ü.M. (2021). Mali Tablolar Analizi: Borsa İstanbul (Bist)’da Faaliyet Gösteren Bir Gıda İşletmesinde
Uygulama (2015-2019). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 1641-1661.

Karagül, A. A., Çabuk, A., Erol, C., Bahar, B., Sevim, Ş., & Sayılır, Ö. (2013). Finansal Tablolar Analizi. Anadolu
Üniversitesi Yayınları. Eskişehir.

Özolgun, H. (2017). Karşılaştırmalı mali tablolar analizi. Journal Of Emerging Economies And Policy, 2(1), 55-62.

Tetik, N. Mali Tablolar Analizine Giriş içinde Mali Tablolar Analizi , Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim
Fakülte Kitabevi, 2019, pp.1-20.

TTK. (2010), 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Nisan 28, 2010

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 24/25
 teşekkür ederim
Bülent SUCU

07.05.2023 Mali Tablolar Analiz Ve Teknikleri / Finansal Tablo Analiz Türleri 25/25