Leczenie

uzdrowiskowe
Głównym działem leczenia uzdrowiskowego jest
balneologia, korzysta z :
Naturalnych substancji leczniczych np. wody mineralne,
Gazy i peloidy,
Klimat,
Różne formy aktywności fizycznej,
Czynniki fizyczne, jak światło, dźwięk, pole elektromagnetyczne i inne.
 Lecznictwo uzdrowiskowe zajmuje się chorobami
przewlekłymi, które w obecnych czasach wiążą się z
ogromnymi kosztami na leczenie naprawcze, rehabilitację
oraz opiekę. Większość chorób przewlekłych najlepiej jest
leczyć w uzdrowisku, ponieważ stosowane tu metody nie
wywołują skutków ubocznych, efekt leczenia utrzymuje
się długo, a jego koszty są niskie. W przebiegu większości
chorób przewlekłych oraz po interwencji szpitalnej
w chorobach ostrych leczenie uzdrowiskowe jest
wskazane.
 Kierunki działalności zakładów lecznictwa uzdrowiskowego :

Leczenie - głównie chorób przewlekyche, określanych jako cywilizacyjne.

Rehabilitacja uzdrowiskowa- zwana balneorehabilitacją, ma cechy swoiste.

Wykorzystuje naturalne metody lecznicze, jakimi dysponuje dane uzdrowisko.
W warunkach uzdrowiskowych prowadzone są dwie formy balneorehabilitacji:
wczesna i późna.

Profilaktyka- podstawą jej, jest dążenie do zmiany niezdrowego trybu życia i

zachowania człowieka, a z drugiej strony - wzmacnianie naturalnych
mechanizmów obronnych. Szeroko prowadzona profilaktyka najpełniej może
być realizowana szczególnie w uzdrowiskach. W zakresie działań
profilaktycznych udział leczenia uzdrowiskowego będzie się zatem stale
zwiększał, w miarę poprawy poziomu ekonomicznego kraju i zamożności
społeczeństwa.

Edukacja zdrowotna- stanowi szansę zmniejszenia zachorowalności w

przypadkach wielu chorób cywilizacyjnych oraz zmniejszenia śmiertelności
wśród ludzi stosunkowo młodych.
 Mechanizm działania bodźców leczniczych:
Metody lecznicze, jakie wykorzystuje lecznictwo uzdrowiskowe, mają charakter
bodźców leczniczych. W odpowiedzi na nie w organizmie powstają reakcje,
określane ze względu na swój charakter jako adaptacyjne i kompensacyjne. Jeżeli
leczenie stosowane jest systematycznie, pod postacią serii zabiegów, w
organizmie następuje stopniowe przestrojenie w kierunku przywrócenia zdrowia.
Metody balneologiczne mają działanie trenujące i usprawniające funkcjonowanie
wielu układów fizjologicznych, przyspieszając procesy regeneracyjne. Działanie
ich jest stopniowe. Wolno obserwowane efekty są jednak trwalsze w stosunku do
uzyskiwanych innymi metodami leczniczymi. W wyniku działania bodźców
uzyskuje się efekty ogólne, wyrażające się usprawnieniem równocześnie wielu
funkcji ustrojowych oraz efekty miejscowe o charakterze objawowym.
Odczyn uzdrowiskowy- jest to reakcja
organizmu na odmienne warunki klimatyczne,
która może pojawić się w 2. tygodniu.
Pierwsza faza trwa kilka dni i jest adaptacją organizmu do zmiany środowiska
przyrodniczego i socjologicznego. W tym okresie - na początku leczenia
uzdrowiskowego - zabiegi balneologiczne powinny być stosowane oszczędnie.

Druga faza to proces kumulacji reakcji na zabiegi balneologiczne, czego

kulminacyjnym objawem jest odczyn uzdrowiskowy występujący przeważnie w
drugim tygodniu leczenia. W tym okresie należy zmniejszyć intensywność
zabiegów balneologicznych, czasami konieczne jest ich odstawienie.

Trzecia faza pojawia się po ustąpieniu odczynu uzdrowiskowego. Jest to etap

poprawy klinicznej. Najczęściej występuje od 16. do 19. dnia pobytu, ale u
niektórych osób wcześniej lub później. Czasami poprawa stanu zdrowia
odczuwana jest dopiero po powrocie chorego do domu. W ostatnim okresie
pobytu dolegliwości się zmniejszają lub ustępują, poprawia się sprawność i
wydolność fizyczna chorych, usprawnia układ krążenia i oddychania.
 WODY MINERALNE
Stosuje się je do zabiegów, szczególnie kąpieli leczniczych w wannach i w
basenach, do inhalacji, płukań oraz kuracji pitnej. Kąpiele mają szerokie
zastosowanie w chorobach układu ruchu, układu krążeniowo-oddechowego, w
chorobach dermatologicznych. Solanki znajdują się m.in. w Ciechocinku ,
Kołobrzegu , Rabce oraz Busku, natomiast wody siarczkowe w Wieńcu,
Swoszowicach, Wapiennie oraz Kudowie.

Kuracja pitna- regularne i prawidłowo dawkowane picie wód mineralnych

wywiera działanie miejscowe na przewód pokarmowy oraz działanie ogólne,
przede wszystkim w zakresie uzupełniania niedoborów mikro- i
makroelementów. Ma to duże znaczenie dla poprawy ogólnego funkcjonowania
organizmu człowieka.
 GAZY LECZNICZE
Występują one w przyrodzie w formie rozpuszczonej w wodzie lub samodzielnie. W
balneologii wykorzystuje się głównie dwutlenek węgla, siarkowodór, radon, tlen
oraz, ostatnio, ozon - w mieszance ozonowo-tlenowej. Źródła gazowe CO2
występują w Dusznikach i Krynicy.

WARUNKI KLIMATYCZNE
Środowisko przyrodnicze sprzyja leczeniu ludzi chorych. Tak zwana klimatoterapia
wykorzystuje naturalne czynniki środowiska jak np. czyste powietrze, ciśnienie
atmosferyczne czy światło słoneczne do kuracji osób chorych.
 Kąpiele
Kąpiele solankowe mają głównie zastosowanie w chorobach ortopedyczno-
urazowych, reumatycznych, neurologicznych, ginekologicznych.

Kąpiele kwasowęglowe wykorzystuje się przede wszystkim w wybranych

chorobach serca, nadciśnieniu tętniczym, niedokrwieniu kończyn dolnych oraz
nerwicach narządowych. Istnieje też odmiana kąpieli kwasowęglowych
gazowych, czyli w dwutlenku węgla pochodzenia naturalnego lub sztucznego.
Działanie i zastosowanie jest podobne, chociaż te ostatnie są bardziej łagodne,
mniej obciążające dla krążenia.

Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe zaleca się w chorobach reumatycznych,

ortopedyczno-urazowych, wybranych chorobach dermatologicznych oraz w
niedokrwieniu kończyn dolnych.

Kąpiele radoczynne stosowane są w chorobach: naczyń obwodowych, górnych

dróg oddechowych, reumatycznych i ginekologicznych.
 HYDROTERAPIA
W tej metodzie leczniczej wykorzystuje się zwykłą wodę o różnej temperaturze i o
różnym ciśnieniu. Do typowych zabiegów hydroterapeutycznych należą różnego
rodzaju natryski, kąpiele wirowe, masaż podwodny, kąpiele perełkowe.
Polska posiada duże zasoby złóż borowinowych, które mają duże wartościami
leczniczymi. Najczęstsze zabiegi borowinowe to: zawijania, kąpiele częściowe i
całkowite oraz rzadziej stosowane kąpiele zawiesinowe czy jontoforeza. Zabiegi
borowinowe są szeroko stosowane w leczeniu chorób układu ruchu, chorób
kobiecych i w chorobach układu trawienia i moczowego.
 KINEZYTERAPIA
To leczenie różnymi formami aktywności fizycznej z odpowiednio dobranym
obciążeniu. W uzdrowisku wykorzystywane są różnego typu ćwiczenia
fizyczne, a także spacery, marsze oraz jazdy rowerem. Zastosowanie wysiłku
fizycznego jest bardzo szerokie, prawie we wszystkich chorobach może być
przydatne. W największym stopniu wykorzystywane jest w chorobach układu
ruchu, w chorobach kardiologicznych, angiologicznych, cukrzycy, otyłości,
osteoporozie, chorobach pulmonologicznych i innych.
 FIZYKOTERAPIA
Należy do zespołu metod wykorzystujących różne formy energii występującej w
otoczeniu człowieka. W lecznictwie uzdrowiskowym te metody lecznicze mają
znaczenie uzupełniające w stosunku do zabiegów balneologicznych.
Odpowiednio wkomponowane w program leczniczy wspomagają działanie
podstawowych zabiegów. Zalicza się do nich: światłolecznictwo i
magnetoterapię, ultradźwięki.
 ŚWIATŁOLECZNICTWO
Wykorzystuje promieniowanie podczerwone, widzialne i nadfiolet.
Szczególnym rodzajem światłolecznictwa jest laseroterapia. Do
światłolecznictwa zaliczamy także helioterapię.
 Elektrolecznictwo
Wykorzystuje prąd stały do galwanizacji, jontoforezy i kąpieli elektryczno-
wodnych. Prąd małej częstotliwości (impulsowy) służy do wykonywania zabiegów
diadynamicznych i elektrostymulacji. Prądy średniej częstotliwości to prądy
interferencyjne, mające podobne zastosowanie jak prądy diadynamiczne. Prądy
wielkiej częstotliwości służą do zabiegów diatermią krótkofalową.
 Magnetoterapia
Wykorzystuje zmienne pola magnetyczne impulsowe.
 Ultradźwięki
Są to fale akustyczne o częstotliwości niesłyszalnej dla ucha ludzkiego. Mają
działanie cieplne, chemiczne i mechaniczne.
 Dieta
Jest ważnym elementem leczenia w większości chorób leczonych w uzdrowisku.
Są choroby, w których dieta jest obowiązującą częścią programu leczniczego, np.
w chorobach trawienia, cukrzycy, osteoporozie, miażdżycy, dnie moczanowej.
Uzdrowisko powinno prowadzić żywienie wzorcowo, gdyż jest to jeden z
elementów kształtowania prozdrowotnego stylu życia. Każdy zakład lecznictwa
uzdrowiskowego, niezależnie od kierunku leczniczego, jaki reprezentuje,
powinien prowadzić żywienie racjonalne.
 - www.czytelniamedyczna.pl/balneologia-polska.html
-,,Kompendium balneologii. Kierunki i wskazania do leczenia
uzdrowiskowego", Ponikowska Irena
- „Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa i SPA”, Wojciech Paweł Kasprzak,
Agata Mańkowska

Szymon Kozłowski