Dizel Makinelerde Soğutma

• Dizel makinelerde yanma sırasında oluşturulan ısının bir bölümü gazlar tarafından
silindir duvarına taşınır ve onun sıcaklığını yükseltir. Pistonları soğutulmayan
makinelerde, silindir duvarı sıcaklığının belirli bir değere yükselmesine izin verilir
(170C derece gibi ). Bu sıcaklıkta yağlama yağının hafif bölümleri hızlı bir şekilde
buharlaşmaya başlar. Bunun sonucu hem piston ve hem de silindirde hasar oluşabilir.
Öte yandan bazı makine parçalarındaki yüksek yerel sıcaklıklar, örneğin silindir başlı
pistonlar vb. parçalarda aşırı gerilmelere ve dolayısıyla çatlamalara neden olabilir.
Böylece piston ve silindir laynerleri arasında sürtünme nedeniyle ek bir ısı oluşabilir. 
Dizel makine operasyonları sırasında yanma
odalarında 1400-1900 derece dolaylarında çok
yüksek bir sıcaklık oluşur. Bunun sonucu
olarak, iş çevrimi sırasında ve tam yük altında
bir silindirdeki gazların ortalama sıcaklığı 500-
800 derece sınırları arasında değişir. Bu
sıcaklıktaki gazların ısısı silindir duvarları
tarafından emildiği için yağlama bakımından
makinenin operasyonu yeterince güvenli
olamaz. Bu durumda silindir duvarlarındaki
yağ katmanı hızlı bir şekilde yanacağından
sürtünen parçalar arasındaki klerensler ortadan
kalkar ve bu bölümler hızlı bir şekilde aşınır,
piston kafası ve valf diskleri tavlanıp yanar.
Bu bakımdan müsaade edilir sıcaklıkları
sürdürülebilir sürdürebilmek için piston
kafalarının cebri olarak soğutulmaları gerekir.
Operasyon sırasında pistonların
sürtünmesinden oluşan ısı, silindir
gömlekleri tarafından soğutma suyuna
aktarılır. Bu arada yataklardaki sürtünmeden
gelen ısı, yağlama yağı tarafından yatak
dışına, kartere ve oradan da soğutucuya
taşınır ve orada deniz suyuna aktarılır.
Böylece, cebri soğutma sistemi yardımıyla
makinenin çalışan parçalarında düşük bir
sıcaklık sağlanır ve bu sıcaklık sürdürülür
Dizel makinelerin yanma odalarında yakıtın
yakılması ile oluşturulan ısı miktarı,
yaklaşık olarak 1250-2200 kkal/bhp saat
değerleri arasında değişmektedir.
Deneyimler, su ile soğutulan makinelerde
bu ısının %25-30 unun soğutma suyu; hava
ile soğutulan makinelerde ise %15-25 inin
hava ile makine dışına taşındığını
göstermektedir. Eğer bu ısının giderilmesi
için bir işlem yapılmazsa; silindir duvarı
metal sıcaklığı, yanma ürünlerinin
silindirleri terk ederken taşıdıkları sıcaklığa
yaklaşacaktır. Sözü edilen sıcaklığın
makinelere vereceği zarar, başka hiçbir şey
ile kıyaslanmayacak kadar önemlidir.
Kapalı Soğutma Devresi
• Yanda, nispeten eki gemilerde
kullanılan bir kapalı soğutma
sistemi görülmektedir. Bu tür
sistemlerde; kemşaft yağlama
yağı sistemi, ana makine
yağlama yağı, silindir ceket suyu
ve süpürme havası kulerinin
soğutulmasında kullanılır.
Merkezi Soğutma Suyu Devresi
• Yanda, Merkezi Soğutma Suyu Devresi
gözükmektedir. Bu devrede, deniz suyu
tarafından soğutulan bir kuler bulunmakta
ve ceket suyu kuleri dahil tüm diğer
soğutucular, alçak sıcaklıktaki tatlı su
devresi tarafından soğutulmaktadır. Çok
yüksek süperşarj havası sıcaklığına engel
olmak için, alçak sıcaklıktaki sistemde
tatlı suyun normal sıcaklığı, maksimum
deniz suyu sıcaklığına uygun olarak 36
derece dolayında tasarlanmıştır. 
Soğutma Sistemlerinin Kıyaslanması
Eski kapalı soğutma devresi:
• Yararları şunlardır; deniz suyu ve silindir
ceketi için sadece iki takım soğutma
pompası gerekir, birkaç boru devresi
nedeniyle basit bir yapıdadır.
• Sakıncaları şunlardır; yüksek bakım
giderleri vardır, pahalı galvanizli çelik veya
bakır-nikel boru gereklidir.
Merkesi soğutma sistemi:
• Yararları şunlardır; sadece bir kulerin bakım-
tutumu gerekmektedir, az sayıda paslanmaz boru
kullanılabilir, kulerler ve bileşenlerinin bakımı
azalır, ısıdan yararlanma çoğalır.
• Sakıncaları şunlardır; deniz suyu, alçak sıcaklık
tatlı su ve yüksek sıcaklık ceket suyu olmak üzere
3 tane pompa gerekir, maliyeti daha yüksektir
Soğutma Sularının Fiziksel Özellikleri

Kalsiyum Bikarbonat Magnezyum Karbonat

• Soğuk suda az çözünür, fakat
sıcaklık 65 dereceyi aştığı anda
parçalanmaya başlar. Suda
yumuşak ve beyaz renkli
birikinti oluşturur.
• Suda çözünür, fakat 90 derece
üzerindeki sıcaklıklarda
parçalanır ve karbondioksit verir.
Magnezyum hidroksit yumuşak
artıklar oluşturur.
Kalsiyum Sülfat Magnezyum Klorür

• Deniz suyunda bulunan ve gri • Soğutma devreleri için tehlikeli

renkli, sert kışır oluşumundan değildir, fakat parçalanarak
sorumlu olan, dizel makineleri ve oluşturduğu yumuşak kışır
buhar kazanları için en tehlikeli katmanı hidroksit ve hidroklorik
olan bir metal tuzudur. Sıcaklığın asite dönüşür. Sözü edilen asit,
140 dereceyi ve yoğunluğun metal yüzeyleri önemli düzeyde
96ppm'i geçtiği işletmelerde ince
aşındırır.
gri, ısıya yalıtkan ve çok sert bir
kışır katmanı oluşturur.
Damıtık Su Tatlı Su

• İçme sularından çok daha pahalı • Çok ucuz olması, yüksek özgül
olmasına rağmen, onlardan daga ısıya sahip olması, düşük
yüksek ısınma ısısı ve düşük viskoziteli olması ve çok kolay
viskoziteye sahiptir. Yapısında temin edilmesi açısından yararı
kışır oluşturacak metal tuzu çoktur. Bunlara karşın, sıcaklığın 0
yoktur.  derecenin altına inmesi durumunda
donma riski vardır. Deniz suyu
kadar olmamakla birlikte, kışır
oluşumuna neden olabilir.
Korozyon
Soğutma suları, dizel makinelerin ömrünü
kısaltan önemli bir korozyon kaynağıdır.
Dizel makine dizaynında ve soğutma
devrelerinde kullanılan türlü metal ve
alaşımlar, yapısında çözünmüş tuzlar
barındıran ve elektrokimyasal pil
oluşumuna neden olan soğutma suyu ile
sürekli ilişki halindedir. Oluşan pil etkisinde
önlem alınmadığı taktirde, metal yüzeyler
anot özelliği gösterir ve hızla korozyona
uğrayıp paslanır.
Galvanik Korozyon

Soğutma suyu devrelerinde deniz suyuna

daldırıldığında, elektrokimyasal pil veya
mikropil oluşturma özelliği gösteren dökme
demir, bakır ve alüminyum gibi metallerin
bulunması durumunda, galvanik korozyon
oluşur. Elektrolit durumunda olan deniz
suyunun bir kısmının elektrolizi ile oksijen
ve hidrojen oluşur. Oksijen, pozitif kutup
niteliğindeki bakır, çinko ve bunların
alaşımlarına gider ve onlarla birleşerek
oksitleri oluşturur. Dolayısıyla metal ya da
alaşımların aşınmalarına neden olan
korozyon oluşur.