KONU: OĞUZ BOYLARI

AD: Tuana

SOYAD: ADIMLI

SINIF:9-İ

NUMARA:4568
24 OĞUZ BOYU / TÜRK
BOYLARI
SOYUMUZ, OĞUZ HAN‘DAN GELMEKTEDİR. ATAMIZ OĞUZ HAN’IN “GÜN HAN, AY HAN, YILDIZ HAN, GÖK HAN, DAĞ HAN,
DENİZ HAN” ADLARINDA 6 (ALTI) TANE OĞLU VARDIR. OĞUZ HAN‘IN HER OĞLUNUN DA DÖRT TANE OĞLU VARDIR. İŞTE
ATAMIZ OĞUZ HAN’IN ALTI OĞLUNDAN OLAN 24 TANE TORUNU, BUGÜNKÜ “24 OĞUZ BOYU“NU MEYDANA GETİRMİŞTİR.
BÜTÜN DÜNYAYA YAYILAN OĞUZLAR, BU 24 BOYA DAYANMAKTADIR
• 1. Gün-Alp/Gün-Han: Sembolü şâhin. Oğulları:

• a) Kayıg/Kayı-Han: “Sağlam, berk” anlamındadır. Üç kıta ve yedi denize altı

yüz yıldan fazla hâkim olan Osmanlı sülâlesi bu boydandır. Kayı Boyundan
Ertuğrul Gâzi ve her biri birer müstesnâ şahsiyete sâhip, çoğu dâhî, cihangir,
kumandan, şâir ve sanatkâr olan Osmanlı sultanları, Kayı Han neslinin kıymetini
göstermeye kâfidir.

• b) Bayat: “Devletli, nîmeti bol” anlamındadır. Maraş ve çevresine hâkim olan

Dulkadiroğulları, İran’da Kaçarlar, Horasan’da Kara Bayatlar, Maku ve
Doğubeyazıt hanları, Kerkük Türkmenlerinin çoğu, bu boydandır. Dede Korkut
kitabını 1480’de Hicaz’da yazan Tebrizli Hasan ve meşhûr şâir Fuzûlî bu
boydandır.

• c) Alka-Bölük/Alka-Evli: “Nereye varsa başarı gösterir” anlamındadır. Türkiye

ve Âzerbaycan’daki Alaca, Alacalılar adı taşıyan yerler bu boyun hatırasıdır.

• d) Kara-Bölük/Kara-Evli: “Kara otağlı (çadırlı)” anlamındadır. Karalar ve karalı

gibi coğrafî yer adları bunlardan kalmadır.
•2. Ay-Alp/Ay-Han: Sembolü kartal. Oğulları:
•a) Yazgur/Yazır: “Çok ülkeye hâkim” anlamındadır. Ab-Yabgu
devrindeki Yenibent Yabguları, Batı Türkistan’daki Cend Emirleri, Kara-
Daş denilen Horasan Yazırları, Ahıska’dan aşağı Kür boyundaki Azgur-Et
(Azgur Yurdu) Kalesi, Kürmanç Kürtlerinin Azan Boyu, Toroslardaki
Gündüzoğulları Hanedanı bu boydandır.
•b) Tokar/Töker/Döğer: “Dürüp toplar” anlamındadır. Yenikentli Vezir
Ayıdur, Harput-Diyarbakır-Mardin hâkimleri, Artuklular, Sincar-Siverek,
Suruç arasında hâkim eski Caber Beyleri, Memluklar devrinde Halep
Döğeriyle Hama Döğerleri, bugünkü Mardin-Urfa arasında yirmi dört
oymaklı Kürt Döğerleri, Hazar Denizi doğusundaki Saka Boyu Takharlar;
Şavşat’taki Ören kale, To-Kharis ve Malatya’nın Tokharis bucağı,
Dağıstan’daki Digor ve Kars ve Arpaçay sağındaki Digor kazası bu
boydan hatıradır.
•c) Totırka/Dodurga/Dödürge: “Ülke almak ve hanlık yapmak”
anlamındadır. Sivas doğusundaki Tödürgeler bu boydandır.
•d) Yaparlı: “Misk kokulu” anlamındadır. Zaza Çarekliler ve misk ticareti
yapan Yaparı Oymağı bu boydandır. Yaparı Oymağının Akkoyunlu ve
Giraylı camilerinin mihrap duvar harcına bu güzel ıtriyattan kattıklarından
hâlâ hoş kokmaktadır. Diyarbakır ve Kırım’da hatıraları vardır.
3. Yıldız-Alp/Yıldız Han: Sembolü tavşancıl. Oğulları:
a) Avşar/Afşar: “Çevik ve vahşî hayvan avına hevesli” anlamındadır. Hazistan Beyleri, Konya’daki
Karamanoğulları, İran’daki Avşarlı Nâdir Şah ve hanedanı, Ürmiye ve Horasan Afşarları bu
boydandır.
b) Kızık: “Yasakta pek ciddi ve kuvvetli” anlamındadır. Gaziantep, Halep ve Ankara çevresindeki
Kızıklar, Doğu Gürcistan’da ve Şirvan batısındaki ovaya Kızık adını verenler bu boydandır.
c) Beğdili: “Ulular gibi aziz” anlamındadır. Harezmşahlar, Bozok/Yozgat-Raka/Halep çevresindeki
Beğdililer, Kürmanç Badılları bu boydandır.
d) Karkın/Kargın: “Taşkın ve doyurucu” anlamındadır. Akkoyunlu-Dulkadiroğlu ve Halep-Hatay
bölgesindeki Kargunlar, Doğu Anadolu ve Âzerbaycan’daki ilkbaharda eriyen karların suları ile
kopan sel ve su kabarmasına da Kargın/Korkhun denilmesi bu boyun adındandır.
1. Gök-Alp/Gök Han: Sembolü sungur. Oğulları:

a) Bayundur/Bayındır: “Her zaman nîmetle dolu yer” anlamındadır. Akkoyunlular sülâlesi, İzmir’den Âzerbaycan’daki Gence’ye kadar Bayındır adlı yerler
bu boydan gelir.

b) Beçene/Beçenek/Peçenek: “İyi çalışkan, gayretli” anlamındadır. Karadeniz kuzeyi ile Balkan Yarımadasına göçen ve 1071 Malazgirt ile 1176 Miryokefalon
Meydan Muhârebelerinde Bizanslılardan ayrılarak Selçuklular safına geçen Peçenekler, Dicle Kürmançlarının iki ana kolundan güneydeki Beçene Kolu,
Ankara-Çukurova Halep bölgelerindeki Türkmen oymaklarından Peçenekler bu boydandır.

c) Çavuldur/Çavındır: “Ünlü, şerefli, cavlı” anlamındadır. Türkmenistan’da Mangışlak Çavuldurları, Çorum çevresindeki Çavuldur ve Anadolu’daki Çavdar
Türkmen oymakları, Erzurum ve çevresindeki Çoğundur adlı köyler bu boyun adından gelmektedir.

d) Çepni: “Düşmanı nerede görse savaşıp hemen çarpan, vuran ve hızlı savaşan” anlamındadır. Rize-Sinop arasındaki çok usta demirci Çepniler ve Çebiler,
Kırşehir, Manisa-Balıkesir çevresindeki ve Kars ile Van bölgelerinde Türkmen Oymağı Çepniler bulunmaktadır.
2. Dağ-Alp/Dağ Han: Sembolü uçkuş. Oğulları:
a) Salgur/Salur: “Vardığı yerde kılıç ve çomağı ile iş görür” anlamındadır. Kars ve Erzurum hâkimi Salur Kazan Han
Sülâlesi, Sivas-Kayseri hükümdarı âlim ve şair Kadı Burhâneddin Ahmed ve Devleti, Fars Atabegleri, Salgurlular,
Horasan’daki Teke-Yomurt ve Sarık adlı Türkmenlerin çoğu bu boydandır.
b) Eymür/Imır/İmir: “Pek iyi ve zengin” anlamındadır. Akkoyunlu, Dulkadirli ve Halep Türkmenleri içindeki
Eymürlü/İmirlü oymakları, Çıldır ve Tiflis’teki iyi halıcı ve keçeci Terekeme Oymağı bu boydandır.
c) Ala-Yontlup/Ala-Yundlu: “Alaca atlı, hayvanları iyi” anlamındadır. Yonca kelimesi bu boyun hatırasıdır.
d) Yüregir/Üregir: “Daima iyi iş ve düzen kurucu” anlamındadır. Orta Toros ve Çukurova Üç-Oklu Türkmenlerinin
çoğu, Adana’daki Ramazanoğulları bu boydandır.
3. Deniz Alp/Deniz Han: Sembolü çakır. Oğulları:
a) Iğdır/Yiğdir/İğdir: “Yiğitlik, büyüklük” anlamındadır. İçel’in Bozdoğanlı Oymağı, Anadolu’da yüzlerce yer adı
bırakan İğdirler, İran’da büyük Kaşkay-Eli içindeki İğdirler ve Iğdır adı, bu boyun hâtırasıdır.
b) Beğduz/Bügdüz/Böğdüz: “Herkese tevâzu gösterir ve hizmet eder anlamındadır. Dicle Kürtleri ilbeği olup,
Hazret-i Peygamber’e elçi giden (622-623 yılları arasında Medîne’ye varan), Bogduz-Aman Hanedanı temsilcisi ve
Kürmanç’ın iki ana kolundan Bokhlular/Botanlar, Yenikent-Yabgularından onuncu yüzyıldaki Şahmelik’in Atabegi
Kuzulu, Halep Türkmenlerinden Büğdüzler bu boydandır.
c) Yıva/Iva: “Derecesi hepsinden üstün” anlamındadır. Büyük Selçuklu Sultanı Melikşâh (1072-1092) devrinde
Suriye ve Filistin’i feth eden Atsız Beğ, 12. yüzyılda Hemedân batısında Cebel bölgesi hâkimleri Berçemeoğulları,
Haçlıları Halep çevresinde yenen Yaruk Beg, Güney-Âzerbaycan’daki Kaçarlu-Yıva Oymağı bu boydandır.
Ankara’da çok makbul yuva kavunu bu boyun yerleştiği ve adları ile anılan köylerde yetişir.
d) Kınık: “Her yerde aziz, muhterem” anlamındadır. Büyük ve Anadolu Selçuklu devletleri, Orta Toroslardaki Üçoklu
Türkmenler, Halep-Ankara ve Aydın’daki Kınık Oymakları bu boydandır.
•Oğuzlarla ilgili diğer bilgiler: Oğuzlar, Oğuz Boyu Bugün; Türkiye, Balkanlar, Azerbaycan,
İran, Irak ve Türkmenistan’da yaşayan Türklerin ataları olan büyük bir Türk boyu. Oğuzlara,
Türkmenler de denir.
•Oğuz kelimesinin türeyişiyle ilgili çeşitli fikirler ileri sürülmüştür. Kelimenin boy, kabile
mânâsına gelen “Ok” ve çokluk eki olan “z”nin birleşmesinden “Ok-uz” (oklar, koylar)
anlamında olduğu ileri sürüldüğü gibi, oyrat (haşarı, yaramaz) kelimesinin eş anlamlısı olduğunu
iddiâ edenler de vardır. Ancak kelime, Anadolu ağızlarında “halim selim, ağırbaşlı” mânâlarına Bu konudan daha iyi yararlanabilmeniz için, aşağıdaki başlıkları
da kullanılmaktadır. Arap kaynaklarında ise “guz” veya “uz” şeklinde geçmektedir. inceleyebilirsiniz:
•İlk zamanlar Üçok ve Bozok adlarıyla iki ana kola ayrılmış olan Oğuzlar, daha sonraki 1. Türklerin Ana Yurdu
devirlerde, Dokuz Oğuz, Altı Oğuz, Üç Oğuz adlarında boylara da ayrıldılar. Oğuzlar, yirmi dört 2. Türk Soyu – Türk Irkı
boydan meydana gelmişti. Bunlardan on ikisi Bozok, on ikisi Üçok koluna bağlıydı. Tarihçiler, 3. Türk Adının Anlamı
hazırladıkları cetvellerde Oğuz boylarının adlarını, sembollerini ve ongunlarını (armalarını)
göstermişlerdir. Buna göre, Bozoklar; Kayı, Bayat, Alka Evli, Kara Evli, Yazır, Dodurga, Döğer,
Yaparlu, Afşar, Begdili, Kızık, Kargın; Üçoklar ise; Bayındır, Peçenek, Çavuldur, Çepnî, Salur,
Eymur, Ala Yundlu, Yüreğir, İğdir, Büğdüz, Yıva, Kınık boylarına ayrılmışlardı. Bugün Türkiye’de
yirmi dört Oğuz boyuna ait işaret ve yer adlarına çok rastlanmaktadır.
•Oğuz adına ilk defa Yenisey Kitabelerinde rastlanmaktadır. Barlık Irmağı yöresinde bulunan bu
kitabelerde; “Altı Oğuz budunda” sözü yer almaktadır. Öz Yiğen Alp Turan adlı bir beye ait olan
bu kitabelerin yazıldığı devirde, Oğuzlar, Göktürkler’in hakimiyeti altında altı boy hâlinde Barlık
Irmağı kıyılarında yaşamakta idiler.