You are on page 1of 56

RAN NATNA HRANG HRANG

LANGSAR ZUALTE
• Presented by,
• Dr. T.C Lalthanzauva
FOOT AND MOUTH DISEASE(FMD)

He natna hi inkaichhawn awlsam tak mai a ni a. A natna thlentu hi virus


a ni a. Ke tin kak nei chi ran leh ramsa, Bawng, Lawi, Kel, Sakhi, Camel,
Vawk etc ang chi te hian an vei deuh ber. Dan naranin he natna hi ni 2-8
chhungin a lang chhuak a, nimahsela kar 2-3 hnu a lang chhuak pawh a awm
tho.

INKAICHHAWN DAN

1. Taksa insik atangin


2. Hmanrua, chaw pekna, tui pekna atangin
3. Chaw, boruak leh tui in atangin
4. Zun, ek, hnutetui leh chil atangin
5. Thuamhnaw atangin
6. Vawk ah chuan hnar atanga lo chhuak atangin kai chhawn hi a nasa zual.
A Lanchhuah dan:
 Natna hrikin thisen zam a fan chiah khan khawsik sang tak 104-
106 ̊ F lai an nei thin
 Chaw an ei tha duh lova, an nun a nguai a.
 Hnute tui a lo tlem thuai a, a tawp thak thei bawk.
 An ka vel a durh a, darkar 24 hnu vel ah a keh a, a nasat phei
chuan hmui leh hahni, lei leh ka chhung chunglam a pilh duai
thin.
 Na an ti em em a, thil an ei thei lova, an chilthli a tla duah duah
thin a,an taksa pawn alo chhiat pui thin.
 Ke tin te a lo kauva, a nasat phei chuan a tla thei thin.
 Bawng naupang lamin an tuarna a, enkawlna tha tak
pek vat loh phei chuan an thih phah hial thin.
 Thil an ei theih loh avangin an chau hma em em bawk.
 Hnute bu ah durh a rawn awm a, hnute bu pan te,
hnute hmur ping te a awm thei a ni.
 Note chhiat leh rai theih loh na hial pawh a thlen thei.
 Kawthalo leh ril leh pumpui pan an nei thei bawk.
 Lung natna a thlen thei a, hnute hne lai phei chuan tuar
lovin an thih pui fo thin.
ENKAWL DAN
1. Viral disease a nih avangin a enkawl na mumal a awm
loh avangin a venna vaccine a hun tak a pek a tha ber.
2. Natna dangin a belhchhah tur vennan Broad Spectrum
Antibiotic pek a pawi lo.
3. Nachhawkna te, Vitamin injection te a tul ang a pek tel
a tha.
4. KMnO4 (1g/3 litre of water), Alum etc a ka chhung leh a
pan te sil a, boroglycerol, glycerine te, a ka chhung a
hnawih tur, ke pan ah Lorexane ointment, Himax etc
hnawih tur a ni.
BRUCELLOSIS (Bang’s
disease/Bang’s abortion disease)
Brucellosis natna hi bacteria chi khat Brucella spp in a a thlen a ni a.
Bawng, Lawi, Beram, Kel, Vawk, Sakawr leh Ui ten an vei thei a. He natna
hi a rang emaw, a muang benvawn ang chi te pawn a lang chhuak thei. Tin,
he natna hi mihring pawn a vei theih bawk.
INKAICHHAWNDAN
 He natna avanga note thi leh chhul chhuakin a tih bawlhhlawh chaw leh
tui an ei leh in atangin
 Boruak atanga natna hrik an hip luh atangin
 Pem leh mit a hrik a luh in.
 Bawng naute in a pui atangin a kai thei.
 Inpawlna atangin.
 He natna vei hnute tui atangin.

A natna hrik hi thlasik lum lutuk lo, vawt lutuk loh lai hian ni 100 vel
an dam thei a, nipui lai chuan ni 30 vel an dam thei bawk.
A LANCHHUAH DAN
1. Bawngpui rai lai ah a no pai thla 5 emaw a ai a upa ah a chhiat thin.
2. Vawk ah chuan thla 2-3 vel ah no a chhiat thin, Ui ah chuan kar 7-9 ah an
chhiat deuh ber.
3. No chhiat lova pai puitling an awm ve bawk, mahse a note a sawngnawiin rei
lo te ah a thi leh mai thin.
4. No vawi 2-3 chhiat zawn pawh an awm bawk.
5. Chhul tang, chhul vung, bawlhhlawh chhuak, chin phah na a thlen thei.
6. Khupruh chuktuahna leh vung, hnute bu vung leh na.
7. Tilmu vung, na leh chithlah theih loh na a pa ah a thlen thei.
ENKAWL DAN
Damdawi hmang a enkawl dam theih loh tluk a
ngaih a ni a.Mihring in kaichhawn a hlauhawm avangin
natna vei chu dahhran vata enkawl emaw, tihral thuai
(phumbo/halral) a tha. Enkawl na tha tehchiam awm lo
mahse Gram-ve bacteria ho that thei antibiotic hmang
hian enkawl theih a niin supportive treatment nena
tangkawp bawk tur a ni.

VACCINATION

Live Brucella abortus strain -19 vaccine 2ml s/c in


bawngno thla 4-8 vel a upa pek tur.
MASTITIS (Hnute bu vung/pan)
Mastitis hi bawngpui hian an vei sam in hnute ngah
deuh phei chuan an vei duh bik leh zual. Hnute bu chu a
pumin emaw a then chauh vun chang te pawh a awm thin.
Hnute tui a chhia a, a chang chuan en mai chuan a chhia
tih pawh hriat mang loh in a awm thei a, mahse dah rei
deuh in a chhe hma em em thin a ni.
NATNA THLENTU :
Natna hrik te tak te te in a thlen a. A langsar zualte chu :-
1. Streptococcus aureus
2. Streptococcus agalactiae
3. Streptococcus dysgalactiae
4. Streptococcus uberis
5. Mycobacterium tuberculosis
A LANCHHUAH DAN
1. Hnute bu vung, na, hnute tui rawng dik lo, hnai ang tak tak a chhuak
thin.
2. Hnute tui a kangin a tlem a.
3. Khawsik te pawh an nei tel thin
4. Hnutebu na rei tawh vang a ruh tul, hnutetui sawr chhuahtur awm
mang lo, pan hnai lo chu sawr chhuah tur awm mang lo.
5. Hnute hmur pawh a phui fo bawk thin.
ENKAWLNA

1. Intra mammary infusion bakah broad spectrum antibiotic leh analgesic te


pek tel a tha.
2. Hnute bu vung na lai tui vawt a deh, vung rei tawh chu tui lum a deh thung
tur.
3. Vung tihreh na tur Swellnil ang chi hnawih a tha
4. Enkawl lai hnutetui ei loh a tha.
A VEN DAN :-
5. Hnute sawr dawn in hnute bu leh a sawr tu kut fai tak a sil thin tur.
6. Hnute hmur tihhliam loh tur
7. Hnute hmur leh hnute bu vel a hliam/pem awmte enkawl vat thin tur
8. Bawnghnutetui dahna hmanrua fai tak a sil ziah tur
9. He natna vei ni a rinhlelh chu bawng dang Sawr zawh hnu ah chauh sawr
tur
10. In leh a vel vawn fai tur
11. Hnute bu natna an vei leh vei loh uluk tak a enfiah thin tur.
HAEMMORHAGIC SEPTICAEMIA (H.S)
He natna hi Lawi, Bawng, Camel, Beram, Kel leh Vawk ten an
vei tlangpui. Ran te motor /lawng hmang a hmun hla tak tak ah
thawn emaw khalh a an chauh zual te, lum leh vawt danglam thut
avang te hian ran te hian an kai hma duh hle.Ran chi hrang hrang
in an vei theih lai hian Bawng leh Lawi hian an vei deuh ber. He
natna thlentu hi Pasteurella multocida leh P. hemolytica an ni.

A kai chhawn dan :

1. Chil leh hnap atangin


2. Hnutetui atangin a naute ah a kai theih
3. Ran dam loin ran dangah awlsam takin a kai thei
A lanchhuah dan :
1. Bawng thla 6-kum 2 inkar a upa te hian an vei
awlsam bik a
2. Natna an kai atanga ni 2 hnu ah a lang
chhuak thin
3. Khawsik sang tak (104-107 °F) neiin an khur
hlawk hlawk thin
4. Chil a far a, hnap a tui a, an mittui te a tla a,
an mit a na in a sen rem rum thin
5. Hnutetui a lo tlem thut thin
6. Pumna, kawthalo, santen an nei thin
7. An thawk a rang a, an thaw ri hrawk hrawk
thin
8. Lu, nghawng, awrfual leh awm vel a lo vung
a, na an ti hle thin, hmeh in a ruh deuh tulh
thin bawk a, a lum vung vung thin a, hei hian
thaw pawh a ti harsa thin a ni
9. Enkawl loh chuan darkar 20-24 chhungin an
thi tlangpui, ni 3- ni 6 chhung a thi pawh an
awm bawk
A enkawlna :

Broad spectrum antibiotics, vitamin injection , analgesic te.

In ven dan :

1. Vaccine fur intan hma thla hnih khat vel a pek tur ani.
2. H.S Vaccine (6 month & above, 2ml/SC), Revaccination
annually.
3. Uluk leh thianghlim tak a vulh.
BLACK QUARTER (BQ)

He natna hi bawng thla 4- 24 in an vei deuh ber a, lawi,


beram, kel leh sakawr te pawn an vei thei bawk. A natna
thlentu hi Clostridium chouvoei a ni.
A in kaichhawn dan :

1. Lei atangin
2. Ei leh in thianghlimlo atangin
3. Pem leh panah a hrik a luh in
4. Lai hrui leh serh pan a hrik a luh in

A lan chhuah dan :


5. Ni 2-5 chhungin a lang chhuak thin a
6. Khawsik sang tak 106-108 °F an nei a , a chang chuan khawsik awm mang lo te pawhin
an awm thei bawk.
7. An bai a, chaw an thlah a, an pumpui a lo chak lo bawk thin
8. Bawp/thal, khel, mawngbawr, dar, nghawng leh hnungzang tihhrawl a vung a, lei pawh a
vung tel thin bawk. Tihrawl vung chu a tawih a, a rawn ro lehin a rawng a dum tan a,
boruak chhia a rawn in siam ta thin a, hmeh in a ri riap riap thei
9. A tir ah a vung lai chu na an ti hle a, a rei deuh hnu ah erawhchuan na pawh an ti leh
tawh lem lo
10. An thaw a hah a, an marphu a rnag hle thin (100-120/ min)
11. Pumna an nei tlangpui thin.
12. Darkar 12-48 chhungin enkawl loh chuan an thi thei a ni.
A ENKAWL DAN :

Broad spectrum antibiotics, vitamin injection , analgesic ,


antihistaminic te.
A VEN DAN :

1. Vaccine hmang a ven thin tur a ni a


2. Lei atanga kai chhawn theih a nih a vangin he natna
hluar na ah chuan thlai leh bawng chaw chin than loh a
tha.
3. He natna avanga bawng thi chu phum bo emaw hal ral
tur ani
4. A thi vun pawh hlih loh tur.
MILK FEVER (PARTURIENT PARESIS)
He natna hi thisen ah Calcium tlakchham avanga lo awm ani.
Bawngpuiin no a neih hlim atanga darkar 72 chhungin a awm tlangpui a,
darkar 48 na velah hian a hluar zual a, ni 10 chhunga vei pawh an awm
bawk.Bawngpui hnute ngah chi kum 5-10 atanga upa in a vei nasa bik
lehzual. Tin, no vawi 3-7 an neihna ah a awm duh hle bawk.
A LAN CHHUAH DAN :
A lan chhuah dan kawng 3 a awm a:
1st stage
a) An zaa deuh chung a
b) Taksa, tihrawl a phu der der a, khawih in an phu hma em em a
c) Chaw an thlah a, an chechang peih vak lova
d) Lu an thing ner ner a, lei an chhuah a, an ha te an thial bawk thin
e) Khawsik an nei lem lova, a awm pawhin tlem te chauh a awm thin
f) A ke hnung lam a khawng deuh auh a, ding tha thei lovin an pai an pai
a, an mitmeng a dul ruih a, a rei deuh hnu ah chuan an tlu nge nge thin
2nd stage
a) Bawng chu a nguai in an hriatna a tlahniam a, tho peih lovin an bawk tlat thin
b) An lu chu nak nem lamah an thle phei a
c) An vun leh taksa hmawr lam a vawt deuh raih thin
d) An hmui a roin an taksa lumna te a tlahniam a
e) Mit a roin khap pawh khap mang lovin an meng deuh reng thin
f) Mawng bawr a zawi a, an ek a khal a, marphu a hniam bawk thin.
3rd stage
a) Bawk pawh bawk peih lovin sir zawngin an tlu ngut thin
b) Taksa lumna nasa takin a tla hniam lehzual a
c) Marphu hriat hleih theih tawh lova
d) Lungphu a rang hle in hriat hleih theih loh in a awm bawk thin
e) Pumpuar an nei a
f) Tihrawl chak loh avangin zun pawh an zung tha thei tawh lovin
zun an nei tlem bawk
g) Enkawl vat loh chuan lung that loh avang leh thawk harsat na
avangin an thi mai thin
A ENKAWLNA :
1. Calcium I/V injection pek vat tur ani
2. Sodium acid phosphate inj. te, Magnesium phosphate inj. leh
Glucose pek tel a tha bawk
3. Bawksawp rei tawh, pumpuar nei tawh chu antihistamine pek tel a
tha bawk.
A VENDAN:
4. No neih hma, hnute sawr chawlhsan chhunga Calcium leh Calcium
awm tamna chi reng reng pek loh
5. No a neih dawn hnaih ah, Vit D pek tur
6. Calcium no a neih dawn hnaih darkar 24 velah 100-150 mg pek tur a
ni, hetiang zat bawk hi darkar 1-2 a la awm velah pek leh tur ani, tin,
no a neih hnu darkar 12 na velah pek leh tur a ni
7. No neih hnu ni 3 chhung hnute sawr zawh vek loh tur
8. Bawngpui hahdam taka awmtir
9. Calcium inj leh I/V set bawng in no a neih dawn hnaih ah chuan
inrin lawk a tha
SWINE FEVER
He natna hi vawk pul hri kan tih mai, natna
inkaichhawn awl tak mai a ni a. Vawk upa leh
naupangin an vei thei a, a naupang lam hian an tuar
na duh hle bawk. A natna thlentu hi virus a ni.
A IN KAICHHAWN DAN :
1. Intawh/insik atangin
2. Zun, ek, hnar leh ka atanga thil lo chhuak atangin
3. Natna hrikin tui leh chaw a tih bawlhlawh ei atangin
4. He natna vei damlo enkawl tu atangin.
NATNA LANCHHUAH DAN :

1. Natna lanchhuah hun hi ni 5-10 vel a ni a


2. A tirah a then chu an luak thin a, khawsik sang tak an nei a, a changin a tla hniamin
a sang leh thin bawk
3. An nun a nguaiin chaw an ei duh lova, an chechang peih lova, an mu deuh tlat thin
4. An taksa rihna a tlahniam a, an ek a khal a, kawthalo in a zui thin
5. An mit a na in, mit a berh chap a, a in char phui tlat thin
6. Beng, awm,dul, hnar, serh hmawr bul te a lo duk chhuak thin a, an mei pawh an vial
peih thin lo
7. Thawk harsatna te an nei a.
8. A tlangpuiin ni 7 chhung in an thih pui thei thin.
A ENKAWL DAN
Enkawlna mumal a awm loh avangin, hri danna pek a lo ven lawk hi a tha ber a,a
kaitawh chu secondary infection lakah an him nan broad spectrum antibiotic
te,analgesic te leh supportive treatment te hmanga enkawl a pawilo.
SWINE ERYSIPELAS (DIAMOND SKIN
DISEASE)
He natna hi bacteria natna hrik Erysipelothrix
rhusiopathiae (insidiosa) vanga lo awm a ni a.Vawk pianghlim
atanga upa tawh pawhin an vei thei.A natna hi natna hrik ei tel
leh pem atangin in kai theih a niin,tho leh rannung dangte
pawhin an tidarh thei bawk.
A lanchhuah dan:

1) Chaw an thlah a, an nguaiin an mu tlat thin.


2) Khawsik sang neiin luak a tel thei bawk a,an tui te a hal huam huam
bawk thin.
3) Pum,ngawng,beng leh an taksa dang ah a lo sen duk thluah thluah a,
enkawl loh phei chuan lo punin a khawkin a pan thei thin.
4) Ruh chuktuah a khawngin an kal bai thin, a chang chuan awmbawr
nghat in emaw mawng bawr nghatin an awm hle hle thin.
5) Lung tha lo leh ruhseh a thlen thei bawk.
A ENKAWL DAN
Gram+ve bacteria that thei antibiotic hmangin a enkawl theih
a,antihistaminic leh analgesic te nen tangkawpin,pan a awm chuan
antiseptic ointment hnawih tel te pawh a tha.
TETANUS

Sakawr ek hrik natna hi mihring leh ran chi hrang hrangin


an vei thin a,natna thlen tu hi bacteria chi khat Clostridium
tetani a ni a,he natna hrik hi pem, pan leh pilh ah te lut in ran
emaw mihring chuan an lo kai ta thin a ni.
A Lanchhuah dan:
1) A tirah an khawr in an che tha thei lo va, an
tihrawl te chu lo khawngin an khur thin.
2) Darkar 12-24 hnu ah phei chuan an ke,
ngawng, lu leh mei te a lo khawng tan thin.
3) Thil ri hlek ah an phu zawk zawk a, an
beng te an tun thin bawk.
4) Mitmu tuamtu 3rd eyelid te pawh a tawlh
chhuak bawk thin.
5) An kha a chih tlat avangin chaw pawh an
thial thei lova, an chilthli te a tla a, an lu te
an ti sang a,ek khal leh zung tha thei lo ten
an awm duh hle bawk.
6) A tir lamah khawsik neilo mahse a hnuah
khawsik sang tak an nei thei thin bawk.
7) Thawkna dawt a zengin an thaw tha thei lo
va, an thi mai thin a ni.
A ENKAWL DAN

Enkawl damtheih awm mahse tihdam chu thil harsa tak


a ni a,hengte hian enkawl theih a ni:

a) Gram+ve bacteria thatthei antibiotic hmangin


b) Muscle relaxant
c) Supportive treatment

A INVENDAN
Enkawl dam a harsat avangin vaccine Tetanus toxoid @
5ml SC,IM an pianhlimah peka kumtin a chhunzawm a
tha a, Vaccine hi pek a lo remchang lo a nih pawhin
Tetanus antitoxin @1500-3000 I.U hi natna kai
hlauhawmna hmunah chuan vennan hman theih a ni.
INFECTIOUS POLYARTHRITIS

He natna hi vawk upa leh naupangin an


vei thei vek a,vawk naupang lak hran rual
te hian an vei duh bik a,a natna thlentu
hrik hi Haemophillus suis a ni.
A Lanchhuah dan:
1) A tir ah an khawsik a sang thin.
2) Chawei duh lovin an thlah thak thin.
3) Marphu leh thawk a lo rang a.
4) Ngawng leh lu te an fan/tun(extend) a, ka in an thaw a, an khuh tel
thin bawk.
5) Ruh chuktuah a vung a,khawihin na an ti hle a,an ke bai in an tin
hmawra lei rapin tawi te te an kal a,an ke te an phiat thin.
6) An thih dawn hnaiha an vun rawng a lo sen thin bawk.
7) Natna an kai atanga ni 2-5 velah an thi deuh tlangpui.
8) Damchhuak leh pawhin ruhseh benvawn an nei duh a, ril
kawchhungah in charin ril a ti ping thei bawk. Tin,thluak lamah
natna thlen thei bawkin kaih,zeng leh tihrawl phut der der te a
awm bawk thin.
Treatment
Gram-ve aerobic bacteria that thei antibioc hman tur a ni a,
antiinflammatory leh analgesic bakah supportive treatment te
pawh hman tel a tha.
RABIES (UI A HRI)

Rabies hi mihring leh ran thisen lum nei ho hian an vei thei
vek a.A vei thei leh a hrik kawltu ramsa zingah an tam avangin
tihrem pawh a har hle. A natna thlentu hi Lyssa virus a ni.

A kaichhawn dan:
1) Ui a seh atangin.
2) Ui a hri veiin pem an liah atangin.
3) Ui a hri vei chil, zun leh hnutetui pemah a luhin leh boruak
atanga natna hrik hip luhin kai theih a ni bawk.
A natna lanchhuah dan:
Lanchhuah dan kawng thum a awm thei:
1) Ui khawsak zia a lo danglam a,ui ngam deuh an ti a,ui ti deuh an
ngam a,an then an biru ti tih in hmun thim leh kil an chuh a,
fianrial an ngaina thin.Koh luih pawhin tihsual nei ni awm
takin an kal thin. An awm hle hle thei lova, boruak leh an taksa
te an hap vel thin.Chhan awm lova bauh chiam te an ching thin.
Hei hian ni 2-3 a awh ber.

2) Ui kha a lo a tak tak tawh a, an awm mai mai thei lova,an meng
sen rum a, an aw a lo danglam a, mihring leh ransa dang hlauh
an nei lo va, engemaw hlekah mihring emaw thildang pawh an
thlen phak chin chin chu an seh mai thin.An thin a ur hma hle
a,bengchheng leh khawih hlek pawh an ngai thei lo. An chil
phuan tla in, an tlan ruai thin a, an kapah an mei an khup lut in
an teu hlur thin.Hei hian ni 1-7 vel a awh thei.Tin, hemi hun
chhung hian thaw chhamin an thi thei bawk.
3) Taksa bung hrang hrang a lo zeng a,hrawk bawr tihrawl a lo
zeng hmasa a,ke lam a lo zeng leh a,rawl danglam leh awmze
neilovin an rak vel chiam thin.Engmah an lem thei tawh lova,
mi seh pawh an tum lem tawh lova, mahse an hlauhawm nep
chuanglo.An zeng zual tial tial a,lei chhuah hluiin chilthli tla
duah duah in an awm a, an bawk sawpin an cher tial tial a an
thi mai thin.
A lan chhuah dan hi Ui zawng zawngah pawh a in ang veklo
thei bawk.
A ENKAWL DAN

Enkawlna mumal a awmlo a,vaccine a venlawk a tha


ber.
A natna a lanchhuah tawh chuan enkawlna mumal a
awm lo a, uiin mi a seh palh chuan a hnuaia tarlan ang
hian enkawl nghal vat vat a tha.
1) Post bite vaccine pek tur (0,3,7,14,28 or 30,90 days ah).
2) Hmuamhma chu darkar 24 chhung thui loh tur.
3) Carbolic acid emaw nitric acid a hmuam hma hruk tur.
4) Antirabic serum a pemah hnawih tur.
5) Pem chu tui leh sahbawn a silfai a,Tr.iodine, caustic
soda, sodium bicarbonate hnawih tur.
CANINE DISTEMPER
He natna hi Ui ten an vei awlsamin an kai duh em em
a,kumkhat hnuai lamin an vei tam bikin thla 3-6 upa hian an
vei awl leh zual bik. A natna thlentu hi Paramyxoviridae family
hnuaia Morbillivirus a ni a,a natna hi an kai atanga ni 4-21 vel
ah a langchhuak tlangpui a,kar 2-4 vel a awh thin. He natna hi
natna dangin an belhchhah duh hle bawk.
A lanchhuahdan:
Kawng hrang hrangin a langchhuak thei a,chung te chu:
 Gastroenteric form: A tirah luak, pumna, ek khal, a hnu ah
kawthalo emaw santen in an awm zui thin. Ek hi thi leh
thau ten a pawlh avangin sen deuh te, dum deuh ruih te a
awm a, an rimchhe em em thin.Chaw ei an chak lova an ei
chhun pawh pai thei lovin an luak leh bawk thin.An taksa
chak lovin an zawi a an mu ngawih ngawih thin.Khawsik
sangin a changin a hniam leh thin bawk.
 Pulmonary form: An hnar a khirin hnap eng hnang te a lo
chhuak a,thawk harsa an ti in an khuh bawk thin.

 Cutaneous form: Malpui chhung lam, kap kar, pum leh ke


hma in karah senin durh leh hnai pai bawl a lo awm thin.
 Eye form: Mit a na in a sen a,mit berh chip chep te an nei
a, in charphui tlat pawhin a awm thei.Tin, enkawl vat a
nih loh chuan mit in a chhiat hlen phah thei bawk.
Nervine form: Spinal cord leh thluak ah natna hrikin
harsatna a thlen tawh avangin an tihrawl te a tawm a, lu,
hmai, ngawng te a phu zawk zawk a, phungzawl ang te in
an awm thin. An kal zawng te in an su zuk zuk thin a, na an
ti in an te vak vak bawk thin.
Hard Pad form: Hetiang ah hi chuan an ke hnuai a lo
char a, thil sak deuh chungah kal harsa an ti a,an kal
zawng ten a ri thep thepin a chang chuan na an tiin an ke a
bai phah thin bawk.
A ENKAWL DAN
Enkawlna bik mumal a awm loh avangin Vaccine
hmanga lo venlawk a thaber.

Broad spectrum antibiotic leh a tul dan a zira


symptomatic treatment leh supportive treatment pek
tur a ni.
Tin,ran damlo chu hmun hul leh thianghlimah dah
tur.
PARVOVIRUS INFECTION

He natna hi ran chi hrang hrang in an vei thei a, ui, zawhte, bawng leh
mihring te hian an vei duh bik.He natna hi uite’n awlsam takin an
inkaichhawng zung zung thei a, an ek atang leh an insik atang te in an kai
thei. A natna thlentu hi Canine parvovirus a ni.
A lanchhuah dan:
A natna lanchhuah dan hi kawng hnih in a awm thei
1) Enteric form: A tirah an khua a lo sik a, an chawei a tui lova,an zawi
ngawih ngawih a,engmah an ei duh lo. Eng phuan biah buah in an luak
an luak thin. Pum nuam lo avangin an che sek thin. Ek thi kawthalo
avangin taksa in tui a hloh nasa a an chau em em thin bawk a ni.
2) Cardiac form: Ui naupang kar 10
hnuailam a upa ten an vei ber a. He
natna hian lung tihrawl a tichhiain
a ti vung a, chu chuan thisen kal a ti
buai a, lungphu a lo rang a, thawk a
harsa in reilo te ah chauin an let
der thin.
Enkawldan:
Enkawlna bik mumal a awm loh avangin Vaccine hmanga lo venlawk a
thaber

Broad spectrum antibiotic leh a tul dan a zira symptomatic


treatment leh supportive treatment pek tur a ni.
Tin,ran damlo chu hmun hul leh thianghlimah dah tur
INFECTIOUS CANINE HEPATITIS
(RUBARTH’S DISEASE)

Hei hi ui natna pawimawh tak mai ui upa leh


naupang ten an vei duh em em mai a ni a,a
thlentu hrik hi virus niin Canine Adeno virus
type Ι a ni. A natna hrik hi chil, zun atang te a
kai theih a ni.
A lanchhuah dan:
Khawsik sang, pumna, luak, kawthalo,
ek thi a lo awm a,tonsil leh thalbe a lo vung in
a lo lian a,lu,nghawng leh dul te a lo vung thei a,an thin te lo
lian in taksa then lai vun te a lo
duk thin. Natna an kai atanga ni 7 na velah
an mit a lo dumpawl a,a chang chuan hei hi reh leh lovin mit
chhiatna a thlen thin in an mit te a berh chap thin. Hnar
atanga thisen chhuak teawm in mit liam te neiin an nguai a,
phungzawl angte a awmin reilo te ah an thi mai thin. A natna
hi a rang thei hle a, engmah danglamna awm lovin an thih
tawp theih thin avangin “Found Dead” an ti thin hial a ni. Rul
chuk emaw tur a hrai emaw anih ui neituten an ring hial thin.
Darkar 12-24 velah an thi mai thei thin.
Treatment:
Enkawlna hranpa a awm loh avangin vaccine a ven a tha
ber.
RANIKHET DISEASE
Ar pul hri kan tih mai hi a ni a,ar note leh puitling in an
vei thei vek a, a naupang lamin an kai duh zual. A natna thlen
tu hi virus a ni.
A lanchhuah dan:

 Thawkna leh hriatna thazamah harsatna


a rawn thlen a,an khuh a thawk harsa tiin an
dak a,an thaw hlawi hlawi a,an hahchhiau a.

 An kaihin an ngawng a ti kawi tel bawk


thin.
 An ek a tuiin rawng var leh hring ten a pawlh bawk thin.

 Chaw an ei tlemin an hmul a pawr a,chhuang a duka, mit a vungin a na a,an hnar
atangte in tui a lo chhuak thin.

 Ar tui a tla hniam a,a kawr a nem a,pianhmang mumal lo deuh ten a awm thin a,a
keu tha thei thin lo.
 90-100% in an thih pui thin.

Enkawlna:
Enkawlna hi a awm hranpa loh avangin vaccine a ven a tha ber a ni.
INFECTIOUS BURSAL DISEASE

He natna thlentu hi virus a ni a,ar kar 2-8 vela upa in an vei duhin rang
taka thihna a thlen thin. He natna hian natna do theihna a ti tlem a, chuvangin
natna dang kai pawh an awl phah thin.
A Lanchhuah dan:
An nun a nguaia, an hmul a pawr a
An thang tha thei lo
An ek a tuiin a var a chaw an ei tui lo
An kal tha thei lova an pai chawn chawn bawk thin
Zankhat chhung lekin ar in khata awmin an kai vek theiin,hunreilo te chhungin
ar thahnem takin an thihpui mai thin.
Enkawlna
Enkawlna mumal a awmloh avangin vaccine a ven a tha ber.
PULLORUM DISEASE (BWD)

He natna hi a tlangpuiin ar note in an vei nasa duh bik in an


thihpui nasa thei hle. A natna thlentu hi Salmonella pullorum
a ni.
A Lanchhuah dan:
1) A natna hi an tui atangin kai theih a ni a,chuvangin an keu
hnu lawkah engmah danglamna pawh awm lovin an thi mai
thin. Kar khat hnu velah te an thi zawih zawih thin.
2) An hmul a pawr a, an awm khawm tel tel thin a
3) Chawei a tui lova,an nguai a
4) An chhuang a dang a,thawk harsa an ti a
5) An ek a tuiin a var a,an mawg bul vel a berh chiap thin

6) Ruh chuktuah te vungin an ke te a bai bawk thin.


Enkawlna
 Sulpha group
 Furazolidone group
 Chlortetracyclin group
CHRONIC RESPIRATORY DISEASE (CRD)

A natna thlentu hi Mycoplasma gallisepticum a ni


a, Ar kar 6-8 vela upa ho-ah chuan 30-40% vel laiin an
thih phah thei a, broiler te hian an vei duh zual a, a
natna hi a darh chak lova, mahse a cham bang rei thei
in a kum a kum te an awm thei a ni.
A Lanchhuah dan:
1) Chaw an ei tha duhlo
2) An khuh in an hahchhiau a, an thaw ri berh berh bawk thin
3) An hnar atangin hnap ang te a lo chhuak a, an mit te na in mittui
te a lo tla thin

4) Taksa rihna a tla hniam a, an hmel en aiin an rihna a zang duai


thin.
He natna hi thlasik laiin a zual kai duh.
Enkawldan
Broad spectrum antibiotic leh supportive treatment pe a enkawl
tur a ni.
FOWL TYPHOID
He natna hi ar note leh puitlingin an vei thei vek a, ar thanglai leh
puitlingin an vei duh bik a hriat a ni. Ar note pianghlim chuan an vei nasa lo
deuh. A natna thlentu hi Salmonella gallinarum a ni.
A Lanchhuah Dan
A rang chi ah chuan danglamna an neih pawh hriat lohvin an thi thut thin.
Chaw an ei tlem
Kawthalo ek rawng enghring deuhin an e.
An hmul a pawr a,an chhuang leh thi te a lo
dang a.
An lu an kun in an maimitchhing tlat thin
bawk.
Khawsik lo awmin an thawk a lo rang a,
karkhat chhung in an thi mai thin.
A benvawn chi-ah chuan an chau tawlh
tawlh a, taksa rihna alo tla hniamin
kar 3 vel ah an thi mai thin.
A ENKAWL DAN
Broad spectrum antibiotic,etc.
MAREK’S DISEASE

He natna hi a vei chu an thih loh vek pawhin


an chawrche hle thin a,hei vang hian ar natna
hlauhawm tak a ni. A natna thlentu hi virus a
ni. Artui atangin inkaichhawn a ni ber a,boruak
ah te,an chil an ek leh hmul atang te in
inkaichhawn theih a ni bawk.
A LANCHHUAH DAN
A natna hi khawnghnihin a lang chhuak thei:
1) Acute form: An hmul a pawr a, an nun a nguaia, an
dang a, engmah danglamna nei lovin rei lo te ah an thi
thei. Ar pum chhungah bawk te lo in siam in an thih
phah zung zung thei bawk.
2) Classical form:
 Ar kar 16-20 a upa in an vei deuh ber a,thihna erawh a
thlen tam lutuk lo.
 An ke a zeng a, an thla a uai a, an ngawng a zeng tel thei
bawk.
An ke an kak vak thin bawk.
Kawthalo ek hring an nei a, an mawng bawr a berh bawk.

ENKAWL DAN
Enkawlna hranpa a awm lemlo a,vaccine a ven tur a ni.
COCCIDIOSIS
He natna hi natna tlanglawn tak mai a ni a, ar naupang leh
puitling in an vei thei vek a, a natna thlentu hi Protozoa,
Eimeria spp. a ni.
A Lanchhuah Dan
Chaw ei tui lovin an ei tlem
An nun a nguai
An thla a uaiin an hmul a pawr
An meng tha peih lo in, kilkhat ah an awmkhawm tel tel thin.
An chhuang leh thi te a lo dang a
Kawthalo ek thi neiin a chang chuan chocolate
rawng ang ten a awm bawk thin.

ENKAWLNA
Anticoccidial drugs leh supportive treatment
hmanga enkawl a tha.
THANK YOU

You might also like