FEDERASYON

FEDERAL DEVLET

1
Federasyon- “Foedus”: sözleşme, birleşme

Türkiye Futbol Federasyonu

Türkiye Satranç Federasyonu (Derneklerin bir araya gelmesi)

Devletlerin bir araya gelmesi: Federasyon

ABD
Almanya
İsviçre
Kanada
Belçika
Avusturya
Arjantin
Meksika

2
 DEVLET YAPISI
2 tür devlet:

1-Federal Devlet
Merkezi devlet: Federasyonun kurucu birimi,
Federe devletlerden ayrı
Ulusal düzeyde
Üst düzey-Federal devlet (Tek devlet)
Alt düzey-Federe devlet (Birden fazla devlet)
“Devlet düzeylerinin üst üste gelmesi”

3
2-Federe Devlet
Federasyonu oluşturan devletler
Alt düzeyde
Eyalet= Bölgesel(Belçika) devlet -Kanton (İsviçre)
ABD-50
Almanya-16
Meksika-32
Rusya-89
Avusturya-9 federe devlet

Alman Federal Anayasa Mahkemesi: Federal+Federe

Devletler, devlet sıfatına sahiptir.
4
 FEDERAL DEVLET
Kendini oluşturan federe devletlerin dışında ayrı bir
varlık.
Tüzel kişilik sahibi (İç hukuk+Uluslararası hukuk)
Üç unsur: Millet, ülke, egemenlik.

1-Federal devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olan

insan topluluğu milleti oluşturur.
*Federal devletin ve federe devletin vatandaşlığı
Ör. Dallas’ta yaşayan hem Texas vatandaşı, hem ABD
vatandaşıdır (Uluslararası hukuk açısından sadece
Federal devletin vatandaşları dikkate alınır).
5
 2-Federal devletin ülkesi, federe devletlerin
ülkelerinin toplamıdır.

3-Federal devletin, federe devletlerin egemenlikleri

dışında kendi egemenliği vardır.

Federe devletin ülkesi ve milleti üzerinde,

hem federe devletin, hem de federal devletin
egemenliği vardır.

6
 Federal Devletin Yasama, Yürütme ve Yargı
Organları
Kuruluş ve işleyişi Federal Anayasa tarafından
belirlenir.

1-Yasama Organı
*Devlet olarak katılma ilkesi: Federe devletlerin
Federal yasama organında devlet olarak temsil
edilmesi gerekir.

Federal yasama organı: İki meclisli

7
*Federe devletlerin eşitliği ilkesi: Federe devletlerin
her biri diğerleri ile eşittir .
(Nüfus ve toprak önemli değil)

Federe devletlerin federal yasama organında eşit

temsil edilmesi gerekir.

- İki meclislilik: Devletin yasama organı iki meclisli

Ör. ABD: Temsilciler meclisi (Bütün federal halkı)
Senato (Federe devletleri temsil).

8
- Eşit iki meclislilik: Birinci ve ikinci meclisin yetkileri
birbirine eşit veya yakındır.
(Federe devletin federal yasama organına katılması
anlam ifade etmeli)

- İkinci mecliste eşit temsil:

Birinci meclis, federal halkı temsil eder (Federe devleti
değil).
İkinci meclis, federe devletlerin eşit temsilini
sağlamalı (Nüfus ve toprağa bakılmadan eşit olarak
temsili).
ABD’de Senato, her eyalet iki senatör ile temsil edilir (33
milyon nüfuslu California, 600 bin nüfuslu Alaska)
9
 2- Yürütme Organı

Monist veya düalist yapı

Federal devlet açısından özelliği yok

3- Yargı Organı

Mutlaka bir federal yüksek mahkeme var

10
 FEDERE DEVLETLER
Birden fazladır
Ayrı bir varlığa sahip
Devlet niteliğinde
Millet, ülke ve egemenlik sahibi

Her federe devlet diğeri ile eşit

Her federe devlet kendi iç işlerinde bağımsız
Her federe devletin kendi anayasa, kanun (Hukuk
düzeni)
Her federe devlet kendi organlarını ve işleyişini
serbestçe belirler (Anayasal oto-determinasyon hakkı)
11
Federal anayasanın öngördüğü sınırlar dahilinde!
1787 ABD Anayasası: Cumhuriyet hükümet şekli, federe
devletleri de bağlamaktadır.

*Federe devletlerin uluslararası hukuk bakımından

ayrı bir hukuki kişiliği yoktur.
*Sadece federal devletin kişiliği var: Başka devletlerle
anlaşmalar yapabilir.

*Federe devletlerin diğer ülkelerle olan ilişkileri federal

devlet tarafından yürütülür.

12
 FEDERASYONUN HUKUK DÜZENİ
Birden fazla hukuk düzeni:
Federal hukuk (Federal sınırlar içinde = Tüm federe
devletlerin ülkesinde uygulanır)
Federe hukuk (Her federe devletin kendi sınırları
içinde uygulanır)

Ör. Dallas’ta yaşayan hem Texas’ın hem de ABD’nin

Anayasa ve kanunlarına tabi.
“İki hukuk düzeninin üst üste geçmesi”
Hem anayasal, hem de yasal düzeyde

13
 Federal hukukun Federe hukuka üstünlüğü ilkesi:
Federal anayasa > Federe anayasa
Federal kanun > Federe kanun
Federal kanun > Federe anayasa!
Federal devletin önceki tarihli normatif işlemi >
Federe devletin sonraki tarihli normatif işlemi!
(Anayasa ile Federal devletin yetki alanına bırakılmış
konular için Federal devletin tüm işlemlerinde bu ilke
geçerlidir)

Federal hukuk, federe devletlerin hukuk düzenlerinde

“doğrudan” uygulanabilir niteliktedir.
= İç hukuka aktarmasına gerek yok.
*Federal + Federe hukuk uygulanır
14
Federe devletin yetkili olduğu bir alanda, Federal
devletin çıkardığı bir kanun, Federe devletin
kanunundan üstün olamaz!

YETKİ PAYLAŞIMI
Federal sistemin özü: Federal devlet- Federe devlet
Güvenceli yetki paylaşımı: Federasyonun varlık
şartları
1-Yazılı ve katı bir anayasa ile yapılmalı
2-Anayasanın değiştirilmesine federe devletler de
katılmalı
3-Yetki uyuşmazlıklarının yargısal çözüm yolu olmalı

15
1-Yetki paylaşımı yazılı ve katı bir anayasa ile
yapılmalı
Federal devletin, federe devletlere verdiği yetkileri
kanunla istediği zaman geri almaması için

Federal devletin anayasa ile yaptığı yetki paylaşımı

usulleri:

a- Federal devletin yetkilerini sayma

Anayasada Federal devletin yetkileri tek tek sayılır.

Ör. Savaş-barış ilanı, para basmak, vergi koymak, ordu

kurmak vs.
16
Federal devletin sayılmış sınırlı bir yasama yetkisi
vardır!
Federe devletin lehine!
Ör. ABD, Almanya

Genel yetki: Federe devletin yetkileri

Bakiye yetki: Sayılmış yetkiler dışında kalan yetkiler.

İstisnai yetki-verilmiş yetki: Federal devletin yetkisi

17
b- Federe devletin yetkilerini sayma
Federe devletlerin yetkileri tek tek sayılır.
Genel yetki: Federal devletin yetkisi (Bakiye yetki)
İstisnai yetki: Federe devletin yetkisi (Verilmiş yetki)

Federal devletin lehinedir.

Ör. Kanada

Federal Alman Anayasası ve Rusya Federasyonu

Anayasası’nda federal yetkiler:
Münhasır yetki-Ortak yetki-Yarışan yetki

18
*Federal devletin münhasır yetkileri:
Dış politika - Para
Ulusal savunma - Gümrük
Vatandaşlık – Nükleer enerji vs.
ANCAK FEDERAL KANUN İLE YETKİ VERİLİRSE-Federe
Devlet düzenleme yapabilir

*Federe birimler de ortak yetki alanlarında kanun

çıkarabilirler (Federal kanunlara aykırı olmamak kaydıyla)
Mülkiyet – toprak – maden – çevre
Ormanlar – sular – eğitim – nüfus
Medeni hukuk – ceza hukuku
Yargı teşkilatı
*Yarışan yetki: Federal devlet yetkisini kullanmamışsa...
19
2-Anayasanın değiştirilmesine federe devletler de
katılmalı

- Yetki paylaşımının Anayasa ile yapılması yetersiz

- Federal devlet tarafından Anayasa
değiştirilerek,
federe devletlere verilmiş yetkilerin geri
alınmaması gerekir.
- Federal anayasanın değiştirilmesi sürecine Federe
devletlerin de katılımı şarttır.

20
Ör.: 1787 ABD Anayasası
ABD’de Federe devletler, anayasa değişikliği sürecinin
hem teklif, hem de onay aşamasına
katılmaktadır.

Federe devletlerin ¾’ünün rızasını almamış bir anayasa

değişikliği gerçekleştirilemez.

1949 Alman Anayasası...

1993 Rusya Anayasası...

21
 3-Yetki uyuşmazlıklarının yargısal çözüm yolu olmalı
Federal devlet-Federe devlet
Yetki paylaşımı-Yetki uyuşmazlığı

Yargısal çözüm: Federal Yüksek Mahkeme

Ör. Supreme Court-ABD
Federal Alman Anayasa Mahkemesi

Federe devlet-Federe devlet

Yer itibarıyla yetki uyuşmazlığı: Federal Yüksek
Mahkeme
HER FEDERE DEVLET KENDİ SINIRLARI İÇİNDE YETKİLİ

22
 FEDERASYONLARIN KURULMASI
1- Birleşme yoluyla federasyon kurulması
Bağımsız olan birden fazla üniter devlet birleşerek

sahip oldukları bazı yetkileri

federal devlete devrederler.
ABD – İsviçre Konfederasyonu - Federasyon
2- Ayrılma yoluyla federasyon kurulması
Üniter nitelikte olan bir devletten (Federal devlet)
Bölge – il gibi birimler ayrılıp
Bağımsız devletler kurmak yerine
Federe devlet haline gelirler.
23
 Ör.:
Belçika (1830)- Üniter devlet
Tek resmi dil: Fransızca

Zamanla flamanca konuşanlar lehine dengeler değişti...

Flamanlar-kültürel hak talebi

İkinci resmi dil: Flamanca (1898 tarihli Kanun)

Dilsel topluluklar oluşturuldu (1970 AY. değişikliği)

Belçika (1993)- Federal devlet

24
 Federalizmin Nedenleri:
1- Tarihsel nedenler
ABD, Almanya, İsviçre
Tarihsel bölünmüşlüğün federal yapıya dönüşmesi
Federalizmden önce üniter bir yapı yoktu.

2- Dış tehdit ve
Uluslararası meselelerde etkili rol oynama
arzusu
1871 Alman devletlerinin bir araya gelmesi (Fransa-
Avusturya tehdidi)

25
 3- Coğrafi büyüklük
ABD, Kanada, Rusya
Yüzölçümü büyük ülkelerin tek merkezden
yönetilmesi güçlüğü

4- Kültürel ve etnik bölünmüşlük

İsviçre (Fransızca, Almanca, İtalyanca, Romansça)
(Katoliklik ve Protestanlık)
Belçika
Dilsel ve dinsel bölünmüşlük
Fransa, İngiltere tarihsel olarak bölünmüş toplumlar
değil

26
 KORPORATİF FEDERALİZM
Devlet yetkilerinin coğrafi bölgelere göre değil,
toplumlar, cemaatler veya etnik gruplar
arasında paylaştırıldığı bir federalizm.

Carl R. Friedrich-Yersel olmayan federalizm

Arend Lijphart-Etnik federalizm, Kişisel federalizm
Fonksiyonel federalizm, Sosyolojik federalizm

*Başarılı örneği yok!

*Gruplar arası çatışmaya çözüm yok
27
*Her bireyin hangi milliyete mensup olmak
istediğini bildirmesi- “özerk kültürel topluluklar”
*Belli bir büyüklüğün üzerindeki kültürel azınlıklara
kendi okullarını, kurumlarını (yasama, vergilendirme
yetkilerini) kurma hakkı tanınması
Ör. 1925 Estonya

Ör. 1960 Kıbrıs Anayasası

*Ayrı ayrı seçilmiş iki cemaat (Türk-Rum) meclisi
*İki etnik kesime büyük ölçüde özerklik (din, eğitim..)
*Korporatif federalizm-etnik grupların çatışması
*1974 iki ayrı bölge
28
 FEDERALİZMİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Avantajları:
- Yerel ve bölgesel taleplere daha iyi cevap
- Devlet iktidarının bölünmesi-sınırlanması
(Federal-federe devletler arasında)
- Temel hak ve özgürlüklerin korunması

Dezavantajları:
- Federal sistem karmaşık
- Sistemin etkililik oranı düşük
- Kararların alınması-uygulanması düzensiz olabilir
- Yetki paylaşımı sorumluluğu belirsizleştirir
29
 BÖLGESEL DEVLET

“Bölgeselleştirilmiş üniter devlet”

Merkeziyetçilik: Federalizm ile üniter devlet arası

Bazı önemli yetkilere (bölgesel yasama yetkisi...)
sahip
özerk bölgelerin bulunduğu üniter devlet

Ör. İspanya, İtalya

30
 Bölgesel Devlet-Üniter Devlet Karşılaştırması

B-Özerk bölge (Yasama yetkisi-meclis-kanun yapma)

Ü-Yerel yönetim (Sadece idari yetki)

B-Özerk bölgeye verilen yetkiler Anayasa ile

Ü-Yerel yönetimlerin yetkileri kanunla

31
 Bölgesel Devlet-Federasyon Karşılaştırması
B-Özerk bölgeler, yasama, yürütme yetkisi var
Yargı yok
F-Federe devletler yargı yetkisine sahip

B-Yetki paylaşımı: Anayasa ile

F-Anayasa ile (Federasyon daha güvenceli)
Özerk bölge anayasanın değiştirilmesine
katılamaz.

32
B-Yetki uyuşmazlıkları anayasa mahkemeleri
F-Yetki uyuşmazlıkları anayasa mahkemeleri

B-Özerk bölgeler ulusal devletin yönetimine ayrı bir

varlık olarak katılamaz (ikinci meclis olmayabilir)
F-Federe devletlerin federal devletin parlamentosunun
ikinci meclislerinde eşit temsili

B-Özerk bölgelerin kendilerine has hukuk düzeni

yok (egemenliği, anayasası)
Ör. İspanya Anayasası-Katalan Anayasası yok!
F-Federe devletler içişlerinde bağımsız (Hukuk düzeni)

33
Günümüz Avrupa'sında bazı üniter devletlerde,
etnik, dilsel, dinsel, ekonomik veya tarihsel
özellikleri nedeniyle farklılaşan bölgelerin,
değişik ölçülerde özerklikten yararlandıklarını
tespit etmek mümkün.
Bu tür bölgelerin özerk statüleri, İtalya ve
İspanya'da anayasal güvenceye kavuşturulmuştur.
Birleşik Krallık'ta ise, Kuzey İrlanda, İskoçya ve
Galler'in özerklikleri anayasa ile değil; yasalar ve
güçlü siyasal gelenekler ile korunmaktadır.
Aslında birer üniter devlet olmakla birlikte,
İtalya, İspanya ve İngiltere'de federal siyasal
kültürün izleri görülebilir.
Bazı bölgelerde etnisite, dil, din ve benzeri öğelerin
farklılaşmasına dayanan bölgesel kimlikler, ulusal
kimliğin yanı sıra mevcuttur.
Başkent Londra dışında İskoçya, Galler ve Kuzey
İrlanda’nın kendi kuralları, hatta parlamentoları
ve hükümetleri var. (Londra bunu onlara tanımış.)
FRANSIZ AY. md.72: Fransız topraklarında çok çeşitli
etnik, dinsel, vs. kültürlerin yaşadığını kabul ediyor ve
bunların kendi özelliklerine göre nasıl yerinden
yönetileceği düzenlenmiş.
Federal olmayan İSPANYA Anayasası md.2/2: “Bu
anayasa, İspanyol Milleti’ni oluşturan milliyetlerin ve
bölgelerin özerkliğini ve bunların arasındaki
dayanışmayı tanır ve garanti eder”.
Md.2/1: “Bu anayasa; İspanyol Milleti’nin dağılmaz
birliği, bütün İspanyolların ortak ve bölünmez ülkesi
üzerine bina edilmiştir”.
Diğer yandan, federasyonun da matah olduğu
sanılmasın. SSCB bir federasyondu ama çok
merkeziyetçiydi, demokratik değildi ve dağıldı!
Üniter Devlet, demokrasiye engel değil. Ama sağlam
biçimde devam edebilmesi için, ülkenin bazı yerlerinde
farklılıkların (alt-kimliklerin) mevcudiyetini kabul
eden zihniyette bir başkent tarafından yönetilmesi
lazım.
Gerektiğinde yerel yönetimlere gerekli yetkilerin
tanınması lazım.
Aksi halde, Üniter Devlet tamamen anti-demokratik
olur. Bugünün dünyasında da anti- demokratik bir
devletin devam edebilmesi mümkün değil.