ZMIATACZE

REAKTYWNYCH FORM
TLENU
 STRES OKSYDACYJNY

• Stan braku równowagi pomiędzy działaniem reaktywnych form tlenu a biologiczną zdolnością do szybkiej
detoksykacji reaktywnych produktów.
• Zaburzenia w prawidłowym stanie redukcji mogą wywołać toksyczne działanie poprzez produkcję nadtlenków i 
wolnych rodników.
 W jaki sposób komórki walczą z nadmiarem
RFT?
• Obniżają zużycie tlenu,
• Przeciwdziałają rozpoczęciu peroksydacji lipidów przez neutralizacje rodników np. · OH,

• Wiążą jony metali Fe2+ lub Cu1+, hamując inicjacje reakcji Fentona i tworzenie ·OH,

• Zmieniać rodniki peroksylowe w produkty nierodnikowe, np. w alkohole,

• Niszczą łańcuchy peroksydacji lipidów, czyli neutralizować rodniki pośrednie (np. fenole, aminy aromatyczne).

• Fe2+ + H2O2 → Fe3+ + HO• + OH−

• Fe3+ + H2O2 → Fe2+ + HOO• + H+
• 2 H2O2 → HO• + HOO• + H2O
 Ochrona komórki przed RFT
• Enzymy antyoksydacyjne – SOD, GSH-Px

• Katalaza

• Białka nośnikowe – transferyna, ceruloplazmina

• Glutation
2GSH + H2O2 _GPX_͕ GS−SG + 2H2O
 POZYTYWNE DZIAŁANIE RFT

• RFT w regulacji śmierci komórki

• Obrona przed inwazją mikroorganizmów
• Walka z pasożytami
• Reakcje niektórych enzymów – jako substraty
• Aktywowanie niektórych enzymów
Działanie zmiataczy wolnych rodników
 DYSMUTAZA PONADTLENKOWA
• Cytoplazmatyczna SOD-
1 zawierająca miedź i cynk
 CuZnSOD-1 
• Mitochondrialna
SOD2 zawierająca mangan 
MnSOD2
• Wydzielana na zewnątrz
komórki SOD-3, inaczej EC SOD
zawierająca miedź i cynk
CuZnSOD-3
 PEROKSYDAZA GLUTATIONOWA

• Enz−Se−S−G.
• W reakcji z kolejną cząsteczką GSH
odtwarzany jest enzym w formie
zredukowanej, a glutation tworzy 
disiarczek glutationu, dimer GS−SG
z mostkiem dwusiarczkowym.
• 2GSH + H2O2 _GPX_͕ GS−SG + 2H2O
 REDUKTAZA GLUTATIONOWA

• GS−SG + NADPH + H+ _GR_͕ 2 GSH + NADP+

Zmniejsza poziom nadtlenku wodoru

wykorzystując go do utleniania glutationu
zredukowanego
 GLUTATION

Duże ilości GSH - niezbędne w erytrocytach do ochrony przed hemolizą – rozpad

błony komórkowej wskutek oksydacji lipidów błonowych przez RTF m.in. w
obecności H2O2.

G-SH = Glutation
zredukowany
G-S-S-G =
Glutation
utleniony

2 GSH + R2O2 → GSSG + 2 ROH

 Witamina E
• Składa się z 8 składników
• Jej głównym źródłem w diecie u człowieka są:
orzechy, ziarna roślin oleistych oraz zboża.
• Tokoferole zawierają aromatyczne pierścienie z
grupami hydroksylowymi, które umożliwiają
oddawanie wodoru wolnym rodnikom i w ten
sposób działają antyoksydacyjnie.
 WITAMINA C

• Działa w różnych ustrojach organizmu

• Skutecznie eliminuje H2O2; O2- ; OH- przemieniając się w
dechydroaskorbinian DHA
• Jest transportowany z cytoplazmy do matriks przez
transporter glukozy
• Utleniona forma witaminy C jest mniej reaktywna, i nie
powoduje uszkodzenia komórek.

• RO• + C6H7O6− → RO− + C6H7O•6 → ROH + C6H6O6

 Melatonina

• Wykazano, że melatonina chroni

skórę przed rumieniem
indukowanym promieniowaniem
ultrafioletowym i że w działaniu
tym wykazuje synergizm z
witaminą E i C.
• Ponadto hamuje rodniki
peroksylowe w lipidach, działa
zatem synergistycznie z α-
tokoferolem.
 CZYNNIKI ANTYOKSYDACYJNE OSOCZA

•Zawiera mało czynników reakcji antyoksydacyjnych.

Głównym antyoksydantem jest kwas moczowy ( 160-450 µmol/L )

Inne składniki osocza o antyoksydacyjnych właściwościach to:

bilirubina 5-20 µmol/L
glutation 1-2 µmol/L
α -tokoferol 15-40 µmol/L
γ -tokoferol 3-5 µmol/L
α -karoten 0.05 – 0.10 µmol/L
β -karoten 0.3-0.6 µmol/L
Askorbinian 30-150 µmol/L
 KWAS MOCZOWY

• Kwas moczowy jest potencjalnym antyoksydantem, ponieważ̇ reaguje z anionem ponadtlenkowym,

nadtlenkiem wodoru, rodnikiem hydroksylowym i przede wszystkim z nadtlenoazotynem.

KM + R˙➝ KM˙- + R
• Następnie kwas askorbinowy rozkłada produkt przemiany kwasu
moczowego do rodnika askorbylowego który jest znacznie mniej
reaktywny i nie uszkadza błon komórkowych.
KM˙- + Ask ➝ KM + Ask˙-