WISŁAWA

SZYMBORSK
A
1923-2012
Kto to jest?
◦ Maria Wisława Szymborska-Włodek - polska poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka;
laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich,
członkini Polskiej Akademii Umiejętności, dama Orderu Orła Białego.

◦ W sumie wydała kilkanaście tomów poezji. Poza tym

pisywała także felietony o książkach do różnych
czasopism oraz tłumaczyła poezję (przede wszystkim
francuską).
Rodzice
◦ Historia małżeństwa rodziców Wisławy jest niezwykle ciekawa. Anna i
Wincenty pobrali się w czasie I wojny światowej, 17 lutego 1917 roku.
Pan młody miał 47 lat, a panna młoda 28. Nowożeniec wspominał to
wydarzenie:

„Podczas inwazji schroniła się do Kuźnic kancelaria ks. Kazimierza Lubomirskiego, w której
pracowała dorodna panna nazwiskiem Anna Rottermundówna. Ponieważ dziewczynie
zdawało się, że po wojnie mężczyzn nie będzie, przeto postanowiła wyjść za mąż za starszego,
byle tylko starą panną nie zostawać. No i ponieważ kobieta chce, to i Pan Bóg tego chce,
więc ożeniłem się.”

◦ Młoda para zamieszkała w Kórniku koło Poznania.

Narodzenie Wisławy
◦ 2 lipca 1923 roku na świat przyszła Wisława
Szymborska. Jej ojciec był zarządcą dóbr hrabiego
Władysława Zamoyskiego. Rodzice swoim córkom –
małej Ichnie, czyli Wiesławie i starszej o sześć lat
Nawojce – poświęcali wiele troski i uwagi.
◦ W 1926 roku rodzina Szymborskich przeprowadziła
się do Torunia, a pięć lat później do Krakowa, gdzie
Wisława Szymborska mieszkała już resztę życia.
◦ Poetka wspominała swoje dzieciństwo jako
szczęśliwy okres w życiu. Opisała siebie jako małą
terrorystkę, która zmuszała wszystkich do czytania
jej na głos. Szczególnie lubiła powieści Juliusza
Verne’a.
◦ Jej ojciec zachęcał ją do pisania i płacił za
dziecinne rymowanki 20 groszy od sztuki.
Miała 13 lat, gdy w 1936 roku zmarł. W tym
samym roku rozpoczęła naukę w Gimnazjum
Urszulanek.
◦ W czasach szkolnych obok książek jej wielką
pasją stało się kino. Ona i jej koleżanki
przebierały się w pożyczone rzeczy i chodziły
na przeznaczone dla dorosłych filmy z Gretą
Garbo i Marleną Dietrich.
Wykształcenie, praca
◦ Podczas okupacji niemieckiej, w 1941 roku zdała na tajnych kompletach maturę. Od 1943 roku pracowała na kolei
jako urzędniczka, aby uniknąć wywiezienia do III Rzeszy na roboty. Podczas okupacji pisała opowiadania i piosenki.
◦ Po wojnie, w 1945 roku, rozpoczęła studia polonistyczne, a następnie socjologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim,
jednakże porzuciła naukę dla pracy zarobkowej. Pracowała w czasopismach kulturalnych; w latach 1953-1966 była
kierownikiem działu poezji w tygodniku „Życie literackie”, następnie w latach 1967–1981 publikowała w nim
felietony Lektury nadobowiązkowe.
Twórczość, utwory, wiersze
◦ Wisława Szymborska opublikowała pierwszy wiersz w 1945 roku w Walce – dodatku do nowego dziennika
krakowskiego. Nie był to błyskotliwy debiut. Adam Włodek, redaktor naczelny dodatku i późniejszy mąż poetki
wspominał, że wiersze były słabe i strasznie długie. W związku z tym do druku dopuścił tylko jeden z nich i to po
skróceniu go o połowę.
◦ Końcem lat 40. Szymborska próbowała wydać pierwszy tomik poetycki, jednak został on odrzucony, ponieważ nie
spełniał wymagań socrealizmu. Być może właśnie to przykre doświadczenie skłoniło ją do napisania wierszy w
obowiązującej w latach stalinowskich poetyce. W debiutanckim tomiku z 1952 roku Dlatego żyjemy, a także w
kolejnym Pytania zadawane sobie (1954) znalazły się między innymi liryki agitacyjne, poświęcone pokojowi i pracy.
Po latach podczas rozmowy z krytykiem literackim Wojciechem Ligenzą tak podsumowała wiersze z dwóch
pierwszych zbiorów:

◦ „Poezja dużo lepiej niż proza nadawała się do wygłaszania, agitowania szybciej i skuteczniej. […]
Byłam wówczas głęboko przekonana o słuszności tego, co piszę – ale stwierdzenie to nie zdejmuje ze
mnie winy wobec tych czytelników, na których moje wiersze może jakoś oddziaływały…”.
◦ Wisława Szymborska, podobnie jak większość ◦ W latach 1981-1983 Wisława Szymborska była
twórców debiutujących po wojnie, przeszła członkiem redakcyjnego zespołu miesięcznika
przemianę światopoglądową charakterystyczną dla „Pismo”. W 1988 roku uczestniczyła w utworzeniu
tamtego pokolenia. Jej przemiana wiodła od Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
propagowania założeń realnego socjalizmu w latach
◦ Wisława Szymborska wydała kilkanaście tomów
50. do krytyki tego ustroju w latach 70. W 1966 roku
poezji, pisywała też felietony o książkach do różnych
Szymborska zrezygnowała z członkostwa w Polskiej
czasopism, a także tłumaczyła poezję (przede
Zjednoczonej Partii Robotniczej, a w 1975 roku
wszystkim francuską).
podpisała List 59.
◦ Wisława Szymborska naprawdę zadebiutowała
dopiero po „odwilży” w 1956 roku zbiorem Wołanie
do Yeti. Od tego czasu nie uległa już nigdy naciskowi
polityki i aż do momentu otrzymania Nagrody Nobla
unikała życia publicznego. Obracała się w kręgu
bliskich przyjaciół, którzy chętnie odwiedzali ją w
miniaturowym mieszkanku na dziesiątym piętrze
zwykłego wieżowca.
„Nic dwa razy się nie zdarza” –
najpopularniejszy wiersz
◦ Jednym z najpopularniejszych wierszy Wisławy Szymborskiej jest wiersz pt.
„Nic dwa razy się nie zdarza”. Ten piękny wiersz poetycko ilustruje
przekonanie, że los człowieka jest niepowtarzalny, gdyż niczego nie można
przeżyć na nowo, poprawić, rozstrzygnąć inaczej. Wiersz mówi o tym, że
niemożliwe jest przeżyć coś dwa razy w identyczny sposób.
◦ Piosenkę do słów wiersza wykonała w latach 60. Łucja Prus. Z kolei w latach
90. utwór powrócił na listy przebojów, tym razem w interpretacji Kory
Jackowskiej. Z kolei w 2022 roku we Wrocławiu podczas trasy koncertowej
Uczta Tour utwór ten muzycznie zinterpretowała Sanah.
Nagroda Nobla
◦ W 1996 roku poetka otrzymała Nagrodę Nobla za – jak napisano w oświadczeniu – „poezję, która z
ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach
ludzkiej rzeczywistości”. Swoje przemówienie rozpoczęła następującymi słowami:

„Podobno w przemówieniu pierwsze zdanie jest zawsze najtrudniejsze. A więc mam je już poza sobą …
Ale czuję, że i następne zdania będą trudne, trzecie, szóste, dziesiąte, aż do ostatniego, ponieważ mam
mówić o poezji. […] Dzisiejszy poeta jest sceptyczny i podejrzliwy nawet – a może przede wszystkim –
wobec samego siebie. Z niechęcią oświadcza publicznie, że jest poetą – jakby się tego trochę wstydził. Ale
w naszej krzykliwej epoce dużo łatwiej przyznać się do własnych wad, jeżeli tylko prezentują się
efektownie, a dużo trudniej do zalet, bo są głębiej ukryte…”.

◦ W 2011 roku Wisława Szymborska została odznaczona Orderem Orła Białego.

Odebranie literackiej Nagrody Nobla
Wisławą Szymborską
Śmierć
◦ W listopadzie 2011 roku Wisława Szymborska
przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012
roku w czasie snu w swoim mieszkaniu w
Krakowie.
◦ W 1948 roku Wisława Szymborska poślubiła
poetę Adama Włodka, z którym po sześciu latach
się rozwiodła. Następnie związana była z
pisarzem Kornelem Filipowiczem – od 1967 roku
aż do jego śmierci w 1990 roku (nie łączył ich
jednak nigdy związek małżeński ani wspólne
mieszkanie).
◦ Poetka nie miała dzieci.