ÖĞRETİM YÖNTEM VE

TEKNİKLERİ
 Yöntem -Teknik ilişkisi
• Yöntem • Teknik
• Hedefe ulaşmak için • Yöntemi uygulamaya
izlenen yol koyma biçimi
• Tasarım • Uygulama
• Öğretme öğrenme • Planın kullanılması
sürecinin planı
 Hedef-strateji-yöntem-teknik
Hedef Strateji Yöntem Teknik

Bilgi Sunuş Anlatım Gösterim,

Beyin
Fırtınası

Kavrama Buluş Tartışma, Soru-cevap

Örnek Olay

Uygulama Araştırma Gösterim, Benzetim,

Analiz Problem Drama, Grup
Sentez Çözme Çalışması
 YÖNTEM VE TEKNİKLER
• Anlatım • Beyin fırtınası
• Gösterim • Konuşma halkası
• soru-yanıt • 6 şapkalı düşünme
• Uygulama, alıştırma, • Görüş geliştirme
inceleme, ev ödevi • 6 ayakkabılı uygulama
• Tartışma
• Örnek olay inceleme
• Rol oynama
 Öğretim Yöntem ve Teknikleri

• Her bireyin aynı yöntemle öğrenmesi olası değildir

• Her yöntem her bireyin ilgisini eşit düzeyde çekmez
• Tek bir yöntem tek başına bütün konulara uygun
değildir
• Bir öğretim yöntemi belirlenen bütün hedeflere
ulaşmayı sağlamada yeterli değildir
• Her öğretmen bütün yöntemleri çok becerili
kullanamayabilir- Bazı öğretmenler bazı yöntemlere
yatkındır
• Bazı yöntemler uzun zaman gerektirir
• Bazı yöntemler özel fiziksel koşullar gerektirir
• Bazı yöntemler parasal kaynak gerektirir.
 Anlatım Yöntemi
• Öğretenin bilgileri edilgen bir biçimde oturarak
dinleyen öğrenenlere uzman bir biçimde
aktardığı geleneksel bir öğretim yöntemidir.
 Anlatım Yöntemi
Avantajları
• Temel materyallerin sunumu
ve yeni bir çalışmaya başlama
• Bilgileri kalabalık gruplara
iletme
• İçerik üzerinde organize
görüş oluşturma
• Zamanı iyi kullanma
• Sürpriz olmayacağı için güven
oluşturma
• Kolay ve ekonomik olma
Dezavantajları
• Uzun ve sık yinelemelerle sıkıcı
olabilir
• İlgi ve gereksinimleri karşılama
zorluğu
• Eksik iletişime neden olma
• Ayrıntıya inememe
• Dinleyicilerin edilgenliği
• Dinleyicileri tanıma güçlüğü
• Duyuşsal ve devinişsel
öğrenme azlığı
• Üst düzey bilişsel öğrenme
azlığı
 Gösterim (Demonstrasyon)
• Gösterim görüşlerin, süreçlerin, işlemlerin görsel
yaklaşımlar kullanılarak sunulmasıdır
• Öğretmen model oluşturur
• Becerilerin öğretiminde çok etkili bir yöntemdir
 Gösterim (Demonstrasyon)
Öğretmenin;
• Gösterimi iyi planlaması
• Bütün katılımcıların görmesini sağlaması
• İlgi çekmesi
• Gösterim sırasında sorular sorması
• Soru sormaları için katılımcıları yüreklendirmesi
• Gelen sorulara yanıtlar vermesi
• Gösterimi izleyenlerin kullanacağı bir gözlem formu
hazırlaması gerekir
 İyi planlanmış ve iyi uygulanmış bir gösterim
• İlgi çeker
• Standardı görmeyi sağlar
• Öğrenmeye güdüler
• Psikomotor becerilerin yanı sıra iletişim becerilerinin de
öğretilmesinde etkilidir
• Katılımcılardan yararlanma fırsatı verir
• İşlemlerin basitleştirilmesini sağlar
• Aralarda özetlemeye yer verir
• Görsel ve sözel açıklamaların tamamlayıcı olmasına özen
gösterir
• İlginin azalmasına neden olacak kadar uzun sürmez
• Bitiminde özetler
• Dönüt alır ve düzeltme verir
• Bitiminde yazılı materyal sunar
• Gözlem formu sunar
 Gösterim (Demonstrasyon)

Başarılı gösterim için

– Öğretmenin gösterim planı yapması

– Gereçleri eksiksiz hazırlaması
– Uygulamanın bir denemesini yapması
– Ürünün nitelikli olduğundan emin olması gerekir
 SORU- YANIT
• Öğretenin hazırladığı soruları öğrenenlerin
sözel olarak yanıtlamalarına dayanan bir
öğretim yöntemidir
• Soru yanıt, öğrenenlerin düşünmelerine ve
yaratıcılıklarına olanak tanır
 Soru türleri
• Bilişsel alanın düzeylerine göre:
– Düşük düzeyli sorular
– Yüksek düzeyli sorular/düşünme soruları
– Anlama, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme soruları…
Örnekler:
Kilis hangi bölgemizdedir?
Birleşmiş Milletler Örgütü’nün kaç üyesi vardır?
Kadınların iş hayatında düşük düzeyde yer almalarının nedenleri
nelerdir?
4 işlemi çeşitli defalar kullanarak 5458 sayısını nasıl elde edersiniz?
Yeryüzü şekillerinden 8 tanesini sayarak tanımlayın.
«Trafik kuralları insanların düzen içinde yaşamaları için vardır» Bu
konuyu olumlayan düşünceler nelerdir?
Diğer soru türleri ve soru sorma teknikleri

• Odaklaşma soruları • Soru sorarken

uygulanan teknikler
– Süre verme
– Tekrar
• Yüreklendirici sorular
– İpucu verme
– Ek sorular
– Sorunun bilişsel düzeyini
düşürme
 Soru sormanın 5 temel özelliği
• Amaca hizmet etmesi
• Öğrenme süreci ile bağlantı
• Açıklık
• Çeşitlilik
• Orta/üst düzey başarı
 Soru - yanıt
Avantajları Dezavantajları
• Anımsama, yargılama, • Daha yavaş
karar verme ve yaratıcı • Soru hazırlama güçlüğü
düşünce • Yanlış yanıtlar
• Bilgi, kavrama, • Güven kaybı
uygulama, analiz, sentez
ve değerlendirme
• Öğretene geri bildirim
 Ödev
• Kitabınızda sayfa 208’deki (eski kitapta 222.
sayfa) soru sorma tekniklerini dikkate alarak
çeşitli düzeylerde 5 tane soru hazırlayın.

• Sayfa 210-211’deki (eski kitapta 224-225) soru

sorma kontrol listesini herhangi bir dersinizde
kullanın. Sonuçları arkadaşınızla paylaşın.
 Uygulama, alıştırma, inceleme,

• Uygulama: öğrenilen bilgilerin verilen yeni

durumlarda kullanılmasıdır
• Alıştırma: öğrenilen bilgilerin tekrar yoluyla
pekiştirilmesidir
• İnceleme: bilgilerin inceleme (doğada, gerçek
ortamında) yoluyla öğrenilmesi -
öğrenilenlerin inceleme yaparak pekiştirilmesi
 Ev ödevi
• Sayfa 215-217 arasını okuyarak ev ödevinin
öğretimde kullanılması ile ilgili bir
değerlendirme yapın.
 Tartışma
• Öğrenenlerin bir konu ya da bir sorun üzerinde
birlikte konuşarak olası çözüm yollarını
aramalarına dayanan ve tüm grubun etkinliğe
katılımı esas olan bu öğretim yönteminde iki
önemli nokta; açık bir amacın olması ve iyi bir
ön hazırlığı gerektirmesidir.
 Tartışma Teknikleri
• Büyük Grup Tartışması • Seminer
(Büyük tartışma kümeleri) (Toplu çalışma)
• Münazara • Kollegyum
(Karşıt panel)
(Bilimsel tartışma)
• Panel
• Beyin Fırtınası
(Açık oturum)
• Sempozyum • Workshop
(Sunulu Tartışma) (Düşünce Atölyesi, İşlik,
• Vızıltı Grupları Çalıştay)
(Buzz grup/ Küçük • Forum
tartışma grubu)
 Örnek Olay İnceleme
• Yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılma olasılığı
bulunan sorun niteliğindeki olaylara, çözüm yolları
bulma temeline dayanır.

• Örnek olay incelemesi ile eleştirel düşünme, problem

çözme ve karar verme becerileri gelişir. Olaylara karşı
duyarlılıklar gelişir, kalıcı ve üst düzey öğrenmeler
edinilir.
 Örnek Olay İnceleme

• Örnek olay bütün sınıfın katılımı ile

incelenebileceği gibi; sınıf, küçük gruplara
ayrılarak her gruba farklı ya da aynı örnek olay
verilebilir. Olayın herkes tarafından doğru
anlaşılması sağlanmalıdır.

• Olayın nedeni, nasıl olduğu, neden olduğu

durumlar ve sonuçları tartışılmalı, daha sonra
alternatif çözüm önerileri üzerinde
durulmalıdır.
 Bütün sınıfınla yapılan örnek olay incelenmesinde;

1. Örnek olay yazılı olarak sunulur.

2. Sorular varsa yanıtlanır.

3. Yönlendirici sorular sorulur.

4. Çözüm seçenekleri üretmeleri istenir. İkili üçlü gruplar halinde

tartışma fırsatı verilebilir.

5. Yeni çözüm önerileri dikkate alınarak örnek olayın yeniden

yazılması istenir.
 Gruplarla örnek olay incelemesinde;

1. Her gruba aynı ya da farklı örnek olay yazılı olarak sunulur.

Sorular varsa açıklayıcı yanıtlar verilir.
2. Yönlendirici sorular sorulur. Yönlendirici sorular yazılı olarak da
verilebilir.
3. Çalışma sırasında sorular yanıtlanır.
4. Çözüm seçenekleri üretmeleri istenir.
5. Çözüm yollarının grup sözcüsü tarafından
sunulması sağlanır.
6. Büyük grup tartışması yapılır. Çözüm yolları tahtaya yazılır.
 Örnek olay incelemesi yöntemini seçen eğitici;

• Yöntemin iyi planlanmasına,

• Tartışmaların dersin hedefleri çerçevesi dışına
çıkmamasına,
• Olayın sınıfta tartışılabilir özellikte olmasına,
• Katılımcıların tartışma kurallarına uymalarına,
• Gürültülü bir ortam oluşturulmamasına,
• Sorunu çözme yönünde katılımcıların nasıl bir yol
izlediklerine,
• Birbirlerini etkileyip etkilemediklerini gözlemeye özen
göstermelidir.
 Örnek Olay İnceleme

• Örnek olay inceleme uygulamasının ardından küçük

sunular, soru yanıt, rol oynama, konuşma halkası,
görüş geliştirme gibi yöntemlerden biri ya da bir kısmı
kullanılarak hedefler yönünde davranışlar
oluşturulabilir.
 Rol Oynama
• Katılımcılar, maddelerin ve insanların durumlarını
dramatize ederler. Amacı, katılımcıların çeşitli konularda
görüşlerini ve duygularını anlamalarına yardımcı olmak
ve empati yetisi geliştirmektir.
• Katılımcıları gerçek yaşamı model alan ortamlara sokmayı
amaçlar.
• Başkalarının kişiliğini canlandırma, başkası gibi düşünme,
katılımcıda olumlu davranış örüntüleri gelişmesine
yardımcı olur.
 Rol oynamada öğretenlerin yapmaları
gerekenler;
1. Hazır bir senaryo verebilir ya da katılımcılardan senaryo
oluşturmalarını isteyebilirsiniz. Senaryo konunun amaçlarına
hizmet etmelidir. Katılımcının ilgisini çekmelidir.
2. Hazırlık için yeterli süre verin.
3. Oyunun oynanmasını sağlayın. Bütün katılımcıların oyunu
görebilmeleri ve duyabilmeleri için ortamı düzenleyin.
4. Oyunu, dersin amaçları, beceriler ve içerik doğrultusunda tartışın.
5. Oyunda vurgulanan olumsuzluk oynatıldıktan ve üzerinde
tartışıldıktan sonra bir kez de olumlu olarak, olması gerektiği gibi
oynatılırsa daha yararlı olabilir.
6. Psikolojik analizlere girmemeye özen gösterin.
7. Rol oynamada hata yapan katılımcıların yanlışlarını görmezden
gelin.
 BEYİN FIRTINASI
Katılımcıların hayal güçlerini kullanmalarını sağlayan ve
yaratıcılıklarını yüreklendirici bir sorun çözme yöntemidir.

Öğretim Yöntemleri
 BEYİN FIRTINASI

1.Bir soruna yaratıcı çözümler bulmak amacıyla

yapılır.

2. Katılımcıların yaratıcı düşünme

yeterliklerini geliştirmek amacıyla yapılır.

3. Esprili, keyifli ve demokratik ortamda

yapılır.
4. Katılımcılar, fikirlerine sınırlama
getirmeden, uçuk, kaçık, yasalara uygun,
uygun değil demeden konuşurlar.
 BEYİN FIRTINASI

5.Katılımcılar söz alarak konuşurlar.

6.Katılımcıların fikirleri tahtaya ya da büyük
kağıtlara yazılır.
7. Yazılan fikirler üzerinde tartışılır.

8. Grubun görüşü belirlenir.

 KONUŞMA HALKASI

Öğrencilerin görüş farklılıklarını görmeye ve

farklı görüşlere saygı gösterme davranışını
geliştirmeye yarayan bir yöntemdir. Bu yöntemin
amaçları sınıf içinde güven ve saygı atmosferi
oluşturmak, öğrenciler arasında ilişkileri, iletişimi ve
bireyde empati yetisini geliştirmektir.
 KONUŞMA HALKASI

Konuşma halkası bir öykü, canlandırma, olay, resim

vb. duruma dayalı olarak yapılır. Önce öykü anlatılır,
okunur, canlandırma izlenir, olay açıklanır, resim
gösterilir ya da durum açıklanır. Konuşma halkası
yönteminde katılımcılar kendilerini bu olayda,
öyküde yer alan birinin yerine de koyarak
düşündükleri için duygudaşlık (empati) yetilerinin
gelişmesi söz konusudur.
 KONUŞMA HALKASI

Katılımcılar duygularla düşünceleri ayırt etmeyi öğrenir.

Çünkü konuşma halkası sürecinde oluşturulan sorular
bazen duyguları (Ne hissetmiştir?), bazen da düşünceleri
(Ne düşünmüştür?) konuşmayı gerektirir.

Konuşma sırası bir nesnenin elden ele geçmesiyle belirlenir.

 KONUŞMA HALKASI
Konuşmalara başlamadan aşağıdaki kuralları büyük bir
kartona yazıp sınıfın duvarına asın ve tek tek okuyun.
 Alaycı, aşağılayıcı, kırıcı sözler kullanmayacağız.
 Kimsenin söylediğine gülmeyeceğiz.
 Konuşan arkadaşımızın yüzüne bakacağız.
 Görüşlerimizin gerekçesini açıklamaya hazır olacağız.
 Sınıfla ilgili konular konuşulurken isim
vermeyeceğiz.
 Yalnızca sıramız geldiğinde konuşacağız.
 Söylenenleri çok dikkatli dinleyeceğiz. Böylece
“Arkadaşıma katılarak şunu söylemek istiyorum…”
ya da “Arkadaşıma katılamıyorum, çünkü…” gibi
cümleler kurabiliriz.
 ALTI
ŞAPKALI
DÜŞÜNME
TEKNİĞİ
 Altı Şapkalı
Düşünme
Tekniğinin t
emelinde,
düşünceler
i altı farklı
bakışı simg
eleyen fark
renklerdeki lı
şapkaları
takarak ana
liz etmek,
yaratıcılığı v
e karar verm
becerisini g e
eliştirmek
vardır.
Yaratıcılığın ortaya çıkması için birtakım
mantıksal süreçlerin yaşanması gerekir.

– Meydan okuma
– Farklı seçenekleri görüp değerlendirme
– Kışkırtıcı düşünce
– Yaşananları sorgulama
– Düşünce sisteminde çeşitli kavramlar
oluşturma
– Düşünceleri şekillendirme
 Altı Şapkalı
Düşünme Tekniği
• yaratıcı
düşünceyi

• karar verme
becerisini

geliştirir.
• Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin
amacı, bireyin düşünme etkinliğini
belli bir düzene sokarak analiz
etmesini sağlarken bireyin
düşünme yeteneğini ve yaratıcılığını
geliştirmektir.
• Altı Şapkalı Düşünme, bireye kendisi ya da
başkaları adına düşünebileceği,
düşüncelerini ayrıştırabileceği bir ortam
sağlar. Şapkaların sunduğu yapı,
insanların tek bir düşünme türüne takılıp
kalmalarını ve gereksiz tartışmalara
girmelerini önler. Katılanlar bilgi ile
duyguyu, duygu ile avantajı, riski,
yaratıcı fikirleri birbirinden ayırt eder.
• Altı Şapkalı Düşünme
Tekniğinde şapkalar düşünmeyi,
şapkaların renkleri ise o rengin
insan psikolojisi üzerindeki
etkisinden yararlanan bir
anlamı temsil eder.
 saflığı, netliği, tartışmasız olarak
kabul edilen bilgileri temsil eder.

tutkuları, duyguları,
sezgileri temsil eder.

olumsuzlukları riskleri, o kararın alınması

durumundaki tehlikeleri temsil eder.

olumlulukları, avantajları, o kararın alınması

durumunda sağlanacak fırsatları ve yararları
temsil eder.

yaratıcılığı, üretgenliği bu kararın

alınması durumunda daha nelerin
yapılabileceğini temsil eder

serinkanlı bir biçimde karar

vermeyi temsil eder.
BASAMAKLARI
1. Karar verilecek konu belirlenir.
2. Karar verme sürecinde katılacak kişiler, birbirlerini
görebilecek şekilde U ya da halka oluşturacak
şekilde oturtulur.
3. Şapkalar sırasıyla takılır ya da takılır gibi yapılır. Her
şapkanın temsil ettiği yönde fikirler belirtilir.
Tartışmaya katılan her kişi sırayla takılan şapkalarla
ilgili görüşlerini bildirir.
4. Grup üyelerinin tamamının beş şapkayı temsil eden
görüşleri gözler önündedir. Net bilgiler, duygular,
riskler, avantajlar ve yaratıcı fikirler göz önüne
alınarak mavi şapkanın gereği olan karar verilir.
Görüş Geliştirme
• İnsanların, birbirlerinin görüşlerine saygı duyarak
yaşaması demokratik toplum olmanın olmazsa olmaz
koşuludur.

•Görüş geliştirme, her bireyin bireysel olarak

görüşünü, görüşünün gerekçelerini savunduğu,
isterse görüşünü değiştirdiği bir yöntemdir. Bu
yöntemin kullanılması belirgin çelişkiler ve
kutuplaşmış tutumlar içeren konuların öğretiliyor
olmasını gerektirir.
Üzerinde tartışılacak konu, çelişki içeren bir
tümce, önerme biçiminde ifade edilir. Ele
alınacak önermenin mutlaka geçerli
sayılabilecek karşıt bakış açıları içermesi
gerekir.
Örnek önermeler:

– Nükleer santrallerin sayıları artırılmalıdır.

– Anne babalar çocuklarını istedikleri gibi yetiştirme
hakkına sahiptir.
– Birbirlerini çok seviyorlarsa yakın akraba çocukları
evlenmelidir.
 Yöntemin uygulanmasında
izlenecek aşamalar

Katılıyorum Kesinlikle
Katılıyorum

Kararsızım
Görüş Geliştirme

Kesinlikle
Katılmıyorum
Katılmıyorum
Görüş geliştirmede tartışmaya katılanlar çelişkili bir konuda
farklı görüşleri dinleyerek, sahip olduğu bilgilerini yeniden
yapılandırabilir.
Görüş geliştirmede her öğrenci yerini aldıktan sonra
tartışmayı başlatın.
Görüşünü değiştirip başka bir kartonun önüne geçen
öğrenciye oraya geçiş gerekçesini söylemesi için söz verin.
Görüş geliştirme yöntemi sonucunda “şu doğrudur”, “şu
yanlıştır” gibi bir karara varma söz konusu değildir.
Görüş geliştirme yöntemini kullanan öğretmen, sınıf
yönetiminde becerili olmalıdır.
 Altı Ayakkabılı
Uygulama Tekniği
Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği

Lacivert resmi ayakkabı

Resmi ayakkabıdır.
Lacivert renk rutinleri ve
resmiyeti çağrıştırır.
Lacivert ayakkabı
uygulamasına geçtiğiniz
anda, rutinleri elden geldiği
kadar mükemmel şekilde
uygulamaya başlayın.
 Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği

Gri spor ayakkabı

Spor ayakkabıdır. Gri insanın aklına sis ve
dumanı getirir.
Bilgi toplamaya ve bilginin nasıl toplanması
gerektiği konusunda düşünmeye yöneliktir.
Bilgi, gri rengin çağrıştırdığı sis ve dumanı
dağıtmak için kullanılır.
Bilgi toplamanın amacı mümkün olduğu kadar
çok yönlü ve tarafsız olmaktır.
Bilgi toplamanın son basamağı, en makul
görünen varsayımın doğruluğunu
araştırmaktadır.
Tek bir varsayıma sarılmaktan kaçının.
 Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği
Kahverengi yürüyüş ayakkabısı
Yürüyüş tipi ayakkabıdır. Kahverengi
toprağın rengidir, kahverengi uygulama
biçimi ise yere sağlam basmakla ilgilidir.
Amaç yapılabileni yapmaktır.
Hedefler ve öncelikler net olarak
belirlenir.
Duyarlı ol ve duruma karşılık ver, ancak
kontrolü elde tut ve sadece olayları takip
etme.
Mevcut davranış kalıpları arasından
seçim yap ve bunları birleştir.
 Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği

Turuncu lastik çizme

Türü lastik çizmedir. Turuncu tehlikeyi,
yangını, patlamaları temsil eden renktir.
Acil durumlarla, krizlerle ve tehlikeli
durumlarla ilgilidir.
Tek hedef tehlikeyi azaltmaktır.
Uygulamanın sürdürülmesi, uygulamadan
geri adım atılması ya da yedek bir
uygulamaya geçilmesi konularında hazırlık
yapılmalıdır.
Olabildiğince çok bilgi ve uzman tavsiyesi
elde et.
 Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği
Pembe terlik
Türü terliktir. Pembe, nazik ve kadınsı bir
renktir. Terlikler rahatlığı, ev ve aile ilgili
şeyleri temsil ederler.
Pembe terlikli uygulama tarzı insana ilgi
göstermekle, sempatiyle, şefkatle ve
yardımla ilgilidir.
Dinlemek, ilgi göstermenin önemli bir
kısmını oluşturur.
Diğer insanların algılamalarını ve değerlerini
anlamak ilgi göstermenin çok önemli bir
parçasıdır. Anlayış, uygun uygulamayı
beraberinde getirir.
Mor binici çizmesi
Binici tipi çizmedir. Mor, Antik Roma’da olduğu gibi,
otoritenin geleneksel rengidir.
Otorite ve resmi bir rolün oynanması ile ilgilidir.
Uygulamalar rolün içerdiği göreve, yükümlülüklere ve
beklentilere uygun olmalıdır. Bu sınırlar içerisinde inisiyatif
kullanmak da mümkündür.
Resmi bir sıfatla hareket ettiğinizi bildirdikten sonra,
tutarlı olun. Resmi ve gayrı resmi roller arasında gidip
gelmeyin.
Yasadışı ve ahlaka aykırı görevleri yerine getirme
mecburiyeti yoktur.