ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ

Μηχανική του κυκλοφορικού συστήματος

Η Καρδιά
Αιμοφόρα αγγεία & κυκλοφορία
Δρ. Αποστολόπουλος Κωνσταντίνος
https://upatras-gr.zoom.us/j/92092517832?pwd=Ym1YOUFwRWJVRW1WdWl1ZDNWZmhqUT09
 https://upatras-gr.zoom.us/j/92092517832?pwd=Ym1YOUFwRWJVRW1WdWl1ZDNWZmhqUT09

Εμβιομηχανική - Ορισμός
Ως Εμβιομηχανική δύναται να ορισθεί η επιστήμη η
οποία
εφαρμόζει της αρχές διαφόρων κλάδων της
Μηχανικής (Αντοχή των Υλικών, Μηχανική του
Συνεχούς Μέσου, Μηχανική των Ρευστών, Ρομποτική)
στο ανθρώπινο σώμα
με σκοπό την αποκατάσταση της λειτουργικότητάς
του είτε με την ενίσχυση ορισμένων δομικών μελών
του
(όπως για παράδειγμα με μεταλλικές ενισχύσεις σε
πολυ-θρυμματισμένα οστά) είτε με την ολοκληρωτική
αντικατάστασή τους (όπως για παράδειγμα η πλήρης
αντικατάσταση οστών με τεχνητά προσομοιώματα
 Εμβιομηχανική μια άλλη προσέγγιση

Η εμβιομηχανική είναι η επιστήμη που

σκοπό έχει να αναπαραστήσει με μηχανικά μοντέλα τους έμβιους οργανισμούς.
Η αναπαράσταση αυτή μπορεί να σχετίζεται με την λειτουργία ενός
κυττάρου, ενός ιστού ή και ολόκληρου του οργανισμού.
Για τον λόγο αυτό είναι κρίσιμο για την εμβιομηχανική να μελετά την μορφολογία και τις
λειτουργίες των βιολογικών υλικών και στη συνέχεια να μετρά τις μηχανικές τους ιδιότητες και
να τα αναπαριστά με μηχανικά μοντέλα. Σε αντίθεση με την ιστομηχανική,
τελικός σκοπός της εμβιομηχανικής είναι η ανάπτυξη υλικών και συστημάτων που θα
υποστηρίζουν τις μηχανικές ιδιότητες των οργανισμών.
Δεν είναι καθόλου απαραίτητο τα υλικά και τα συστήματα που θα χρησιμοποιηθούν να είναι
βιολογικά. Μπορεί να είναι οποιαδήποτε υλικά αρκεί να ικανοποιούν τις απαιτήσεις λειτουργίας
του οργανισμού.
Εμβιομηχανική μια επιπλέον προσέγγιση

Η Εµβιοµηχανική είναι η επιστήµη που μελετά

τις δυνάµεις που αναπτύσσονται
εντός και εκτός του ανθρώπινου σώµατος και
των επιπτώσεων που έχουν αυτές
στη φυσιολογία των βιολογικών δοµών
(οστά, µύες, τένοντες, σύνδεσµοι κ.ά.)
 Τέλος Εμβιομηχανική

Η επιστήµη που εξετάζει

τους μηχανισμούς και την ποικιλία της ανθρώπινης κίνησης κατά τη
μετακίνηση ή την άρση φορτίων
µε τη βοήθεια των αρχών:
– Ανατομίας = της μελέτης της δοµής του σώµατος
– Κινησιολογίας = της μελέτης των μηχανισμών της κίνησης κίνησης
των µελών του σώµατος
 Βιοϊατρική τεχνολογία
Ως ορισμό για την βιοϊατρική τεχνολογία (biotechnological engineering / bioengineering)
μπορούμε να αναφέρουμε εδώ
ότι είναι η επιστήμη η οποία εφαρμόζει το σκεπτικό και τις μεθόδους της επιστήμης της
βιολογίας (και δευτερευόντως της φυσικής, των μαθηματικών, της χημείας και της
πληροφορικής)
σε συνδυασμό με τις μεθοδολογίες ανάλυσης και
σύνθεσης της επιστήμης του μηχανικού
για να λύσει προβλήματα που σχετίζονται με βιολογικά συστήματα.

Σκοπός της βιοϊατρικής τεχνολογίας είναι

να συνδράμει στην κατανόηση των βασικών αρχών λειτουργίας των βιολογικών
συστημάτων και στην ανάπτυξη αποδοτικών τεχνολογιών,
βασισμένων στη βιολογία, για να καλύψει έναν ευρύ φάσμα κοινωνικών αναγκών. Οι ανάγκες
αυτές μπορεί να αφορούν τους τομείς της διάγνωσης, πρόληψης και θεραπείας ασθενειών, την
ανάπτυξη νέων υλικών, συσκευών και διαδικασιών ακόμα και την αντιμετώπιση ευρύτερων
περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Η διεπιστημονικότητα της Εμβιομηχανικής
 Ιστορική αναδρομή της εμβιομηχανικής
Η Εμβιομηχανική (biomechanics) είναι ίσως ο παλαιότερος τομέας της βιοϊατρικής τεχνολογίας με αναφορές που
φτάνουν ως την αρχαία Ελλάδα. Η λέξη «εμβιομηχανική» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970
για να περιγράψει κάθε εφαρμογή της επιστήμης του μηχανικού στη βιολογία και την ιατρική. Στην αρχαιότητα
ο πατέρας της εμβιομηχανικής θεωρείται ότι είναι ο Αριστοτέλης. Στο έργο του, «Περί ζώων κινήσεως» περιγράφει
την κίνηση των ζώων και αντιμετωπίζει τα σώματα σαν μηχανικά συστήματα. Τα πρώτα απλά παραδείγματα
εμβιομηχανικής αποτελούν η μελέτη των δυνάμεων που ασκούνται στα άκρα, η αεροδυναμική της πτήσης των
πτηνών και η υδροδυναμική της κίνησης των ψαριών. Γενικά η μελέτη της κίνησης των έμβιων οργανισμών
αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι της εμβιομηχανικής μέχρι και σήμερα. Κατά την αναγέννηση, ο Λεονάρντο Ντα
Βίντσι ήταν εκείνος που μελέτησε με μεγάλη λεπτομέρεια και με επιστημονικό τρόπο την μηχανική των σωμάτων
των έμβιων οργανισμών. Μελέτησε σε βάθος την ανατομία και έβγαλε πρώιμα συμπεράσματα για την μετάδοση των
δυνάμεων από τους μυς αλλά και για την λειτουργία των αρθρώσεων. Σε πολλές εφευρέσεις του μιμείται την φύση
για να σχεδιάσει κινούμενες μηχανές. Μια άλλη μεγάλη προσωπικότητα της αναγέννησης, ο Γαλιλαίος,
ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την αντοχή και τη δομή των οστών. Ο Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που υπέθεσε ότι τα οστά
δεν είναι συμπαγή αλλά έχουν πόρους, ώστε να εξασφαλίζουν τη μέγιστη αντοχή με το ελάχιστο βάρος. Μελετώντας
επίσης πως αλλάζουν τα οστά σε διάφορα ζώα διαφορετικού μεγέθους, ήταν ο πρώτος που διατύπωσε ορισμένες
αρχές της βιολογικής βελτιστοποίησης. Μετά τον 19ο αιώνα τα εργαλεία που είχαν στα χέρια τους οι επιστήμονες
για την μελέτη των σωμάτων αυξήθηκαν ραγδαία. Έτσι, και η εμβιομηχανική γνώρισε μεγάλη άνθηση και ανάπτυξη
και εξελίχθηκε σε μια σύγχρονη επιστήμη.
 Αιμορρεολογία - Ιστορική αναδρομή
Πηγή: Ηλεκτρομηχανική των βιολογικών ρευστών
Δ. Κουτσούρης (Καθηγητής ΕΜΠ) Σ. Μπαρμπουνάκη Δρ Βιοιατρικής Μηχανικής Μ. Χαρίτου ΕΠΙΣΕΥ-ΕΜΠ

Τις πρώτες αξιόλογες παρατηρήσεις σχετικά με το αίμα τις έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες. Οι ιδέες και οι θεωρίες που ανέπτυξαν ήταν τόσο ισχυρές, που μέχρι τον 18 0 αιώνα είχαν επιβληθεί
στον ιατρικό χώρο. Η ίδια η λέξη αίμα, κατά κάποιους μελετητές, προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα «αίθω» το οποίο σημαίνει πυρώνω ή θερμαίνω. Ακριβέστερα, η ονομασία, σύμφωνα
με την εκδοχή αυτή, προέρχεται από τον παθητικό παρακείμενο του ρήματος αίθω «ήσμαι» εξ ου «αίσμα» ή «αίμα» τα οποία σημαίνουν κατά γράμμα το «πυρωμένο» ή το «θερμό».
Κατά τον Γαληνό: «το αίμα εστί θερμόν και υγρόν εν ταις αρτηρίαις ολιγότερον, εξ ου το ζώον τρέφεται»
Οι περί του αίματος γνώσεις της Ομηρικής εποχής συνοψίζονται στις εξής τέσσερις θεμελιώδεις έννοιες:
α)… το αίμα είναι τόσο απαραίτητο για τη ζωή ώστε θεωρείται ως έδρας αυτής της ίδιας της ζωής…(Οδύσσεια γ 445).
β)… ολοκληρωμένος, οριστικός, τελειωτικός θάνατος είναι εκείνος που προέρχεται από έλλειψη αίματος. Ως εκ τούτου φοβερές είναι οι συγκρούσεις όπου εμφανίζεται «φόνος τε και αίμα»…
(Ιλιάδα Τ 314)
γ) …υπάρχει στο σώμα κόκκινο και μαύρο αίμα και όχι μόνο στο σώμα των ανθρώπων αλλά και των ζώων (πρόκειται για διάκριση μεταξύ αρτηριακού και φλεβικού αίματος)
δ) η ανθρωπολογική, φυλετική, εθνολογική και κοινωνική σημασία του αίματος ως δεσμού φυλής, έθνους και οικογένειας:…Εν τέλει, κανείς δεν είναι γενναίος, ανδρείος, ενάρετος εάν δεν
παρουσιάζει τα γνωρίσματα «αίματος αγάθοιο» (καλού και υγειούς αίματος) …(Οδύσσεια δ 611).
Ο Αριστοτέλης παρατηρεί ότι «υπό έποψην αιματολογικήν» τα πτηνά, οι ιχθύες και τα τετράποδα ομοιάζουν με τον άνθρωπο, ενώ τα μαλάκια, τα μαλακόστρατα και τα έντομα διαφέρουν.
Πριν τον Αριστοτέλη, ο Πλάτωνας είχε ήδη διαβλέψει ότι το αίμα έπρεπε να κυκλοφορεί αδιάκοπα στα αιμοφόρα αγγεία και να επανέρχεται εκ περιτροπής στο σημείο της αφετηρίας του.
Οι γνώσεις περί του αίματος και της κυκλοφορίας του ήταν γνωστές στου Έλληνες γιατρούς Ηρόφιλο και Ερασίστρατο, διαπλουτίστηκαν από τους Αλεξανδρινούς και κυρίως από τον
Γαληνό, μεταλαμπαδεύτηκαν στο Βυζάντιο και από κει εξαπλώθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Ιπποκράτης θεωρούσε ότι η κατάσταση της υγείας εξαρτάται από την ισορροπία των τεσσάρων ρευστών, τα οποία αποτελούσαν το «ζωτικό»
ρευστό

Η ισορροπία των τεσσάρων ρευστών ως

Κριτήριο υγείας κατά τον Ιπποκράτη
 Ο Γαλλαίος (131 π.χ.) και ο Εροστάτης (280 π.χ.) είναι οι πρώτοι που παρατήρησαν ότι η παλμική ροή είναι φαινόμενο της
διάδοσης ενός κύματος. Στη συνέχεια ακολούθησε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο οποίος περιέγραψε την κίνηση του αίματος σαν μια
κίνηση παλμική και επισήμανε την ελαστικότητα των αρτηριακών τοιχωμάτων. Οι παρατηρήσεις του αυτές χρησίμευσαν σαν
βάση στον Άγγλο φυσικό Harvey, ο οποίος δημιούργησε ένα φυσικό μοντέλο για την ροή του αίματος. Μια σειρά από μελέτες
ακολούθησαν ως το 1775, όταν ο Euler περιγράφει το πρώτο μαθηματικό ολοκληρωμένο μοντέλο, θεωρώντας την κυκλοφορία
του αίματος σαν ισοδύναμη με αυτήν ενός ασυμπίεστου υγρού μέσα σε ελαστικό σωλήνα. Ο Young, το 1808, χρησιμοποίησε τον
ακόλουθο τύπο για να εκφράσει την ταχύτητα της κυματικής διάδοσης κατά τη ροή του αίματος:

C=
Όπου h είναι το πάχος των αγγείων, Ε ο συντελεστής Young, α η ακτίνα του σωλήνα και ρ η πυκνότητα

Η παλμική κίνηση του αίματος κατά τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι

Ο Young εκτίμησε ότι η αντίσταση του αίματος κατά την ροή (αυτό που σήμερα εκφράζουμε σαν ιξώδες) είναι 4 φορές περίπου μεγαλύτερη του νερού. Η σημερινή τιμή που δεχόμαστε είναι 3,5 φορές μεγαλύτερο του νερού.
Τέλος το 1840 μετά από σειρά πειραμάτων, ο Γάλλος φυσικός και φυσιολόγος Poiseuille, κατέληξε στον περίφημο τύπο του, ο οποίος ακόμα και σήμερα έχει εφαρμογή:

όπου Q είναι η ροή, η το ιξώδες, L το μήκος του σωλήνα, ΔP η διαφορά πίεσης και R η ακτίνα

Στις αρχές του αιώνα μας και συγκεκριμένα το 1929 εισάγεται ο όρος ρεολογία. Ο A.L.Copley είναι ο πρώτος που ονομάζει Βιορρεολογία την εφαρμογή αυτής στα βιολογικά συστήματα
Η ανθρώπινη καρδιά
Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος
Φυσική του καρδιαγγειακού συστήματος
* Τοπογραφία της καρδιάς

Η καρδιά βρίσκεται μέσα στην θωρακική

κοιλότητα.
Μπροστά από τους σπονδύλους (Θ4 έως
Θ9), τον οισοφάγο, την τραχεία και την
κατιούσα αορτή.
Πίσω από το στέρνο και στις πλευρές 2-7.
Πάνω από το διάφραγμα.
Κάτω από την ανιούσα αορτή και το
αορτικό τόξο.
Στην μέση μεταξύ των δύο πνευμόνων.
 Τα κύρια μέρη της ανθρώπινης καρδιάς

Η καρδιά είναι κοίλος μυς που δίνοντας

στο αίμα πίεση, το ωθεί να κυκλοφορεί στο
εσωτερικό των αρτηριών, με τέτοιο τρόπο,
ώστε να φτάνει σε όλα τα όργανα. Είναι
φυσική αντλία που παίρνει το αίμα από
τις φλέβες, στις οποίες βρίσκεται σε χαμηλή
πίεση και το στέλνει στις αρτηρίες με υψηλή. Η
καρδιά αποτελείται από ένα ειδικό τύπο
σκελετικού μυ που βρίσκεται μόνο σε αυτή και
αποκαλείται καρδιακός μυς και αποτελεί
το μυοκάρδιο. Η καρδιά λειτουργεί
ακατάπαυστα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής
του οργανισμού. Διαθέτει δύο κοιλίες
(αριστερή και δεξιά) και δύο κόλπους
(αριστερό και δεξιό) που συγκοινωνούν μέσω
βαλβίδων
Έργο της δεξιάς πλευράς Η καρδιά (πρόσθια άποψη)
Η δεξιά πλευρά της καρδιάς αποτελείτε από τον δεξιό κόλπο και την
δεξιά κοιλία. Ο δεξιός κόλπος μέσω της άνω και κάτω κοίλης
φλέβας θα υποδεχτεί το φλεβικό αίμα (μη οξυγονωμένο) της
περιφέρειας, αφού το δεχτεί τότε η τριγλώχινα βαλβίδα θα ανοίξει
και το αίμα θα οδηγηθεί στην δεξιά κοιλία και η βαλβίδα θα κλείσει.
Η δεξιά κοιλία αφού υποδεχτεί το αίμα οι μηνοειδείς βαλβίδες θα
ανοίξουν και το αίμα θα ωθηθεί στις πνευμονικές αρτηρίες όπου θα
οδηγήσουν το αίμα στους πνεύμονες για την ανταλλαγή αερίων.
Έργο της αριστερής πλευράς
Η αριστερή πλευρά της καρδιάς αποτελείτε από τον αριστερό κόλπο
και την αριστερή κοιλία. Ο αριστερός κόλπος μέσω της πνευμονικής
φλέβας θα υποδεχτεί το οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες, η
μιτροειδής βαλβίδα θα ανοίξει και το αίμα θα οδηγηθεί στην
αριστερή κοιλία. Η αριστερή κοιλία αφού λάβει το αίμα από τον
αριστερό κόλπο μέσω της μιτροειδούς βαλβίδας το στέλνει στην
αορτή μέσω της αορτικής βαλβίδας.
Βασικά ανατομικά γνωρίσματα
7.Μιτροειδής βαλβίδα
1.Δεξιός κόλπος 8.Αορτική βαλβίδα
2.Αριστερός κόλπος 9.Αριστερή κοιλία
3.Άνω κοίλη φλέβα 10.Δεξιά κοιλία
4.Αορτή 11.Κάτω κοίλη φλέβα
5.Πνευμονικές αρτηρίες 12.Τριγλώχινη βαλβίδα
6.Πνευμονικές φλέβες 13.Πνευμονική βαλβίδα
Διαγραμματική απεικόνιση του καρδιαγγειακού συστήματος. Τα βέλη δείχνουν
την κατεύθυνση της ροής του αίματος. Τα ποσοστά αναφέρονται στο ποσοστό της
καρδιακής παροχής.
Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος
Κλειώ Μαυραγάνη

• Πνευμονική κυκλοφορία: Δεξιός κόλπος-δεξιά κοιλία-πνευμονική αρτηρία-πνεύμονες-πνευμονικές φλέβες-Αρ. Κόλπος

(μικρή κυκλοφορία)
• Περιφερική κυκλοφορία: Αρ. κόλπος-αρ. κοιλία-αορτή-αρτηρίες-σώμα-φλέβες-κοίλες φλέβες-δεξ. Κόλπος
(μεγάλη κυκλοφορία)
 Κυκλοφορία

Κυκλοφορικά συστήματα ζώων: Κυκλοφορία και οξυγόνωση του αίματος

Όγκοι χώρου της καρδιάς

Τελοδιαστολικός όγκος: Ο όγκος αυτός είναι 110ml-120ml, ο οποίος δημιουργείτε στις κοιλίες κατά την συστολική φάση.
Ουσιαστικά είναι το αίμα που υπάρχει στους κόλπους κατά την διαστολική φάση. Σε περίπτωση που υπάρχει μεγάλη επιστροφή
αίματος τότε φυσιολογικά ο όγκος αυτός μπορεί να φτάσει 150ml-180ml
Όγκος παλμού: Είναι ο όγκος όπου φεύγει από τις κοιλίες κατά την εξώθηση, αυτός είναι 70ml. Σε περίπτωση που έχουμε
αύξηση του τελοδιαστολικού όγκου ή μείωση του τελοσυστολικού όγκου, είναι δυνατόν ο όγκος παλμού πάρει διπλάσια τιμή, κάτι
που θεωρούμε πως είναι τελείως φυσιολογικό.
Τελοσυστολικός όγκος: Είναι ο όγκος αίματος που μένει στην κοιλία, είναι 40ml-50ml. Σε περίπτωση που η καρδία χρειαστεί να
συσταθεί έντονα, τότε ο όγκος μπορεί να μειωθεί σημαντικά φτάνοντας 10ml-20ml

Κατά λεπτό όγκος αίματος (ΚΛΟΑ)

Ο κατά λεπτό όγκος αίματος ή αλλιώς καρδιακή παροχή είναι ο όγκος του αίματος που εξωθείτε κατά λεπτό από την κάθε
κοιλία, αξίζει να αναφέρουμε πώς ο ΚΛΟΑ είναι πάντα ίσος με το αίμα που υπάρχει στην πνευμονική κυκλοφορία. Για να
υπολογίσουμε τον ΚΛΟΑ πρέπει να ξέρουμε τους σφυγμούς ανά λεπτό και τον όγκο παλμού, μετά τα πολλαπλασιάζουμε και έτσι
βρίσκουμε τον κατά λεπτό όγκο αίματος.
Ο τύπος του ΚΛΟΑ:
73 σφίξεις ανά λεπτό x 70mL ανά σφίξη = 5.110mL/min
Όπως είναι λογικό ο κατά λεπτό όγκος αίματος είναι μια δυναμική τιμή που συνεχώς μεταβάλλετε ανάλογα με της ανάγκες του
σώματος, το παράδειγμα που δώσαμε παραπάνω αντιπροσωπεύει έναν άνθρωπο σε κατάσταση ηρεμίας έτσι είναι αναμενόμενο
πως κατά περιόδους όπου οι ιστοί ζητάνε περισσότερη αιμάτωση, όπως άθληση στρες κλπ. ο ΚΛΟΑ θα μεταβληθεί σε μια
μεγαλύτερη τιμή, φτάνοντας έτσι 20-25 λίτρα ανά λεπτό ή και ακόμα περισσότερο, η διαφορά που έχει ο ΚΛΟΑ ηρεμίας με τον
ΚΛΟΑ για την κάλυψη μίας ανάγκης ονομάζεται καρδιακή εφεδρεία
ΟΓΚΟΣ ΠΑΛΜΟΥ, ΚΛΑΣΜΑ ΕΞΩΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΠΑΡΟΧΗ

Η λειτουργία των κοιλιών περιγράφεται από τις ακόλουθες τρεις παραμέτρους:

(1) Ο όγκος παλμού αποτελεί τον όγκο του αίματος που εξωθείται από την κοιλία σε κάθε συστολή.
(2) Το κλάσμα εξώθησης αποτελεί το ποσοστό του τελοδιαστολικού όγκου αίματος, που εξωθείται, ως όγκος παλμού σε κάθε
συστολή και αποτελεί ένα δείκτη της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας της αριστερής κοιλίας.
(3) Η καρδιακή παροχή αποτελεί το συνολικό ποσό του αίματος που εξωθείται από την αριστερή κοιλία ανά μονάδα χρόνου.
Όγκος Παλμού

Ο όγκος του αίματος που εξωθείται σε μία κοιλιακή συστολή καλείται όγκος παλμού. Ο όγκος παλμού αποτελεί τη διαφορά
του αίματος που περιέχεται στην κοιλία πριν από την εξώθηση (τελοδιαστολικός όγκος) και του όγκου του αίματος που παραμένει
στην κοιλία μετά την εξώθηση (τελοσυστολικός όγκος). Τυπικά ο όγκος παλμού είναι περίπου 70 ml. Συνεπώς:

Όγκος Παλμού = Τελοδιαστολικός Όγκος – Τελοσυστολικός Όγκος

Όπου:
Όγκος Παλμού = Εξωθούμενος όγκος σε μία συστολή (mL)
Τελοδιαστολικός Όγκος = Όγκος της αριστερής κοιλίας πριν από την εξώθηση (mL)
Τελοσυστολικός Όγκος = Όγκος της αριστερής κοιλίας μετά την εξώθηση (mL)

Κλάσμα Εξώθησης

Η αποτελεσματικότητα των κοιλιών στην εξώθηση αίματος περιγράφεται από το κλάσμα εξώθησης, το οποίο αποτελεί το
ποσοστό του τελοδιαστολικού όγκου που εξωθείται σε κάθε συστολή. Φυσιολογικά, το κλάσμα εξώθησης είναι κατά προσέγγιση
0,55 ή 55%. Το κλάσμα εξώθησης αποτελεί ένα δείκτη της συσπαστικότητας. Η αύξηση του κλάσματος εξώθησης αντανακλά
αύξηση της συσπαστικότητας, ενώ η μείωση του κλάσματος εξώθησης αντανακλά μείωση της συσπαστικότητας.

Συνεπώς:
Κλάσμα εξώθησης = Όγκος Παλμού / Τελοδιαστολικός Όγκος
Καρδιακή Παροχή

Ο ολικός όγκος αίματος που εξωθείται ανά μονάδα χρόνου αποτελεί την καρδιακή παροχή. Συνεπώς, η καρδιακή παροχή
εξαρτάται από τον όγκο που εξωθείται σε κάθε συστολή (όγκος παλμού) και τον αριθμό των συστολών ανά λεπτό (καρδιακή
συχνότητα). Η καρδιακή παροχή είναι κατά προσέγγιση 5.000 mL/λεπτό σε ένα άνδρα 70 Kg (με όγκο παλμού 70 mL και
καρδιακή συχνότητα 72 συστολές/λεπτό).

Συνεπώς:
Καρδιακή παροχή = Όγκος Παλμού x Καρδιακή Συχνότητα
Όπου:
Καρδιακή Παροχή = Όγκος που εξωθείται ανά λεπτό (mL/λεπτό)
Όγκος Παλμού = Όγκος που εξωθείται σε κάθε συστολή (mL)
Καρδιακή Συχνότητα = Συστολές ανά λεπτό (σφίξεις/λεπτό)

Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ – Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ FICK

Η καρδιακή παροχή έχει οριστεί ως ο όγκος αίματος που εξωθείται από την αριστερή κοιλία στη μονάδα του χρόνου και υπολο-
γίζεται ως το γινόμενο του όγκου παλμού επί την καρδιακή συχνότητα. Η καρδιακή παροχή μπορεί να μετρηθεί με τη χρήση της
αρχής του Fick, της οποίας η βασική παραδοχή είναι ότι υπό σταθερές συνθήκες η καρδιακή παροχή της αριστερής και της δεξιάς
κοιλίας είναι ίση. Η αρχή του Fick υποστηρίζει τη διατήρηση της μάζας, μία έννοια που μπορεί να εφαρμοστεί στη χρήση του Ο2
από τον οργανισμό. Υπό σταθερές συνθήκες, ο ρυθμός με τον οποίο καταναλώνεται το Ο2 από τον οργανισμό θα πρέπει να είναι
ίσος με το ποσό του Ο2 που εγκαταλείπει τους πνεύμονες διαμέσου των πνευμονικών φλεβών, μείον το ποσό του Ο 2 που επιστρέφει
στους πνεύμονες διαμέσου της πνευμονικής αρτηρίας.
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ.

Ένας άνδρας παρουσιάζει σε ηρεμία κατανάλωση Ο2 ίση με 250 mL Ο2/λεπτό, η συγκέντρωση Ο2 στη μηριαία αρτηρία είναι
0,20 mL Ο2/ mL αίματος και η συγκέντρωση Ο2 στην πνευμονική αρτηρία είναι 0,15 mL Ο2/mL αίματος.

Ποια είναι η καρδιακή του παροχή;

ΛΥΣΗ.

Για να υπολογίσουμε την καρδιακή παροχή με τη χρήση της αρχής του Fick, απαιτείται η γνώση των τιμών των ακόλουθων
παραμέτρων: συνολική κατανάλωση Ο2 από τον οργανισμό, συγκέντρωση Ο2 στις πνευμονικές φλέβες (στο συγκεκριμένο
παράδειγμα η συγκέντρωση του Ο2 στο αίμα της μηριαίας αρτηρίας) και η συγκέντρωση του Ο2 στο αίμα της πνευμονικής
αρτηρίας.
Καρδιακή παροχή = Κατανάλωση Ο2 / ([Ο ] πνευμονικών φλεβών—[Ο ] πνευμονικής αρτηρίας)
2 2

Καρδιακή παροχή = 250 mL Ο2 / min / (0,20 mL Ο / mL αίματος – 0,15 mL Ο / mL αίματος) = 500 mL / min
2 2
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ.

Ένας άνδρας παρουσιάζει τελοδιαστολικό όγκο 140 mL, τελοσυστολικό όγκο 70 mL και καρδιακή συχνότητα 75
σφίξεις/λεπτό. Ποιος είναι ο όγκος παλμού, η καρδιακή του παροχή και το κλάσμα εξώθησης;

ΛΥΣΗ.

Οι υπολογισμοί αυτοί είναι πολύ βασικοί και σημαντικοί. Ο όγκος παλμού είναι ο όγκος που εξωθείται από την αριστερή
κοιλία σε μία συστολή. Συνεπώς είναι η διαφορά του όγκου της αριστερής κοιλίας πριν και μετά τη συστολή. Η καρδιακή παροχή
υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας τον όγκο παλμού επί την καρδιακή συχνότητα. Το κλάσμα εξώθησης αποτελεί ένα δείκτη της
αποτελεσματικότητας της κοιλίας
στην εξώθηση αίματος και υπολογίζεται ως ο λόγος
του όγκου παλμού προς τον τελοδιαστολικό της όγκο.
Όγκος παλμού = Τελοδιαστολικός όγκος –Τελοσυστολικός όγκος = 140 mL-70 mL = 70 mL
Καρδιακή παροχή = Όγκος παλμού x Καρδιακή συχνότητα = 70 mL x 75 σφίξεις/λεπτό = 5.250 mL/λεπτό
Κλάσμα Εξώθησης = Όγκος παλμού/Τελοδιαστολικός όγκος = 70 mL/140 mL= 0,50
* Οι καρδιακές βαλβίδες (πνευμονική
και τριγλώχινη δεξιά, μιτροειδής και
αορτική αριστερά) με ανεπίστρεπτη
λειτουργία διασφαλίζουν παλμική ροή
μιας κατεύθυνσης σε κάθε κλάδο, με
αποφυγή παλινδρόμησης του αίματος
Φυσιολογία της καρδιάς Τα φαινόμενα του καρδιακού κύκλου, με τις μεταβολές της
Εργαστήριο Βιοιατρικής Τεχνολογίας
https://slideplayer.gr/slide/11838068/ πίεσης στην αορτή, τον αριστερό κόλπο και την αριστερή
κοιλία καθώς και τις μεταβολές του όγκου των κοιλιών
 Ο καρδιακός παλμός

Τα φαινόμενα του καρδιακού κύκλου, με τις μεταβολές της πίεσης στην αορτή, τον αριστερό κόλπο και την αριστερή κοιλία
καθώς και τις μεταβολές του όγκου των κοιλιών

Η αντλητική λειτουργία των κοιλιών
Ταχεία Πλήρωση των Κοιλιών: Μετά το τέλος
της συστολής των κοιλιών, οι χαμηλές
(διαστολικές) πιέσεις στις κοιλίες και οι σχετικά
υψηλές πιέσεις στους κόλπους από την άθροιση
ποσού αίματος προκαλούν την άμεση διάνοιξη
των κολποκοιλιακών βαλβίδων και ο όγκος των
κοιλιών αυξάνεται γρήγορα. Ο χρόνος ταχείας
πλήρωσης καταλαμβάνει το 1/3 της διάρκειας
της διαστολής.
Διάταση: Κατά το δεύτερο 1/3, το μικρό ποσό
αίματος που εξακολουθεί να διοχετεύεται από
τις φλέβες προς τους κόλπους ρέει κατευθείαν
προς τις κοιλίες.
Κολπική συστολή: Στο τελευταίο 1/3, οι κόλποι
συστέλλονται και προσδίδουν μία επιπλέον
ώθηση στην εισροή αίματος προς τις κοιλίες
(25%).
Χρόνος Ισομετρικής Συστολής: Επιτελείται
συστολή των κοιλιών χωρίς όμως να
προκαλείται εκκένωση των κοιλιών (αφού οι
βαλβίδες είναι κλειστές).
Ο καρδιακός κύκλος. Παρουσιάζονται τα μηχανικά και τα ηλεκτρικά
γεγονότα που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια ενός καρδιακού κύκλου.
Κολπική συστολή (Α), ισογκωτική συστολή (Β), ταχεία εξώθηση (Γ),
βραδεία εξώθηση (Δ), ισογκωτική χάλαση (Ε), ταχεία πλήρωση (ΣΤ),
βραδεία πλήρωση ή διάσταση (Ζ).
 ό για
λ
λ λα
ά
με Γεγονότα καρδιακού κύκλου
Ή

• Παρόμοιος ο κύκλος και στις δύο πλευρές της καρδιάς

• Παθητική κοιλιακή πλήρωση
• Ο καρδιακός κύκλος αρχίζει με εκπόλωση των κυττάρων του φλεβόκομβου που οδηγεί σε κολπική
συστολή
• Μέχρι το σημείο αυτό η κοιλιακή πλήρωση είναι παθητική/ με τη συστολή των κόλπων η πλήρωση των
κοιλιών αυξάνει 20%
• Με την έναρξη της κοιλιακής συστολής κλείνουν οι κολποκοιλιακές βαλβίδες (1οςτόνος)
• Η συστολή είναι ισομετρική μέχρι οι ενδοκοιλιακές πιέσεις να είναι ικανοποιητικές για να ανοίξουν η
αορτική και η πνευμονική βαλβίδα (φάση εξώθησης)
• Ο όγκος που εξωθείται είναι γνωστός ως κλάσμα εξώθησης
• Με το τέλος της εξώθησης οι κοιλίες αρχίζουν και χαλαρώνουν και επιτελείται σύγκλειση των
βαλβίδων αορτικής και πνευμονικής
• Η ενδοκοιλιακή πίεση ελαττώνεται και όταν είναι χαμηλότερη των κόλπων ανοίγουν η μιτροειδής και
τριγλώχινα και αρχίζει το στάδιο της κοιλιακής πλήρωσης
• H κοιλιακή πλήρωση είναι γρήγορη.
• Ο κύκλος επαναλαμβάνεται ακολουθώντας το επόμενο ερέθισμα από το φλεβόκομβο
Σταθερός όγκος
Κλειστές βαλβίδες

Απαραίτητη
προϋπόθεση ροής:
Διάνοιξη βαλβίδων
Γιατί η καρδιά είναι δύο εν
σειρά συνδεδεμένες αντλίες
Σύνδεση αντλιών σε σειρά

Η λειτουργία δύο ή περισσοτέρων

αντλιών σε σειρά ικανοποιεί μεγαλύτερο
εύρος απαιτήσεων αναφορικά με το
μανομετρικό κατά τον πλέον οικονομικό
Από μηχανικής τρόπο ιδιαίτερα όταν οι απαιτήσεις της
απόψεως εγκατάστασης δεν είναι σταθερές με το
χρόνο. Η απρόσκοπτη λειτουργία των
αντλιών εξασφαλίζεται κατά τον
καλλίτερο τρόπο εφόσον μειώνεται η
μεταξύ τους απόσταση.
 Το μοντέλο του σχήματος μηχανική του τοιχώματος
είναι ένα μοντέλο δύο στοιχείων το οποίο
παρουσιάστηκε από τον Frank to 1899

Μηχανική του Τοιχώματος της Αρτηρίας & Ιστολογία

Του Τοιχώματος της Φλέβας στην Αρτηριοφλεβική Αναστόμωση

Διπλωματική εργασία
Σασσάνη Σοφία
ΕΜΠ Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών
Καμπύλη Πίεσης - Όγκου
 Νόμος των Frank και Starling
Η καρδιά προωθεί αυτόματα αυτήν την ποσότητα αίματος, που επέστρεψε στο δεξιό της
κόλπο, προς τις αρτηρίες της συστηματικής κυκλοφορίας, ώστε να περάσει ξανά από όλο
το κύκλωμα.
 Αυτή η ενδογενής ικανότητα της καρδιάς να προσαρμόζεται στις μεταβολές του όγκου
του εισερχόμενου αίματος λέγεται Νόμος της καρδιάς των Frank – Starling.
 Δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η πλήρωση της καρδιάς κατά τη διαστολή της, τόσο
μεγαλύτερη θα είναι και η ποσότητα του αίματος η οποία προωθείται στην αορτή.
 Ή, εναλλακτικά, μέσα σε φυσιολογικά όρια, η καρδιά αντλεί όλο το αίμα που
επανέρχεται σε αυτήν, χωρίς να δημιουργείται υπέρμετρη στάση αίματος μέσα στις
φλέβες
Καρδιακή Παροχή στα διάφορα όργανα
Το Ηλεκτρο-καρδιο-γράφημα(ΗΚΓ)
Σύγκριση αθλητικής και μη καρδιάς
Σχέση καρδιακής παροχής και αρτηριακής πίεσης
 Σχέση καρδιακής συχνότητας και θερμοκρασίας

Η Καρδιακή συχνότητα είναι ο πιο απλός τρόπος ελέγχου της

έντασης της προσπάθειας και μας δίνει τις περισσότερες
πληροφορίες για την κατάσταση του οργανισμού.

Η συνηθισμένη καρδιακή συχνότητα στην κατάσταση ηρεμίας είναι μεταξύ 60 και 80 παλμών. Στους ηλικιωμένους και σε όσους δεν έχουν φυσιολογικά επίπεδα φυσικής κατάστασης η καρδιακές
σφίξεις μπορεί να φτάσουν μέχρι και τις 100, αντιθέτως σε αθλητές που κάνουν αθλήματα αντοχής η καρδιακή συχνότητα μπορεί να πέσει πάρα πολύ χαμηλά και να είναι μεταξύ 30 με 50.
Διαστολή και συστολή της καρδιάς
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

H Καρδιά είναι μια Εξωπραγματική (Θεϊκής κατασκευής) ηλεκτρομηχανική Αντλία από μυς και νεύρα, που συσπάται περίπου 3
δισεκατομμύρια φορές στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.
Για να συσταλεί και να εκτοξεύσει το αίμα ο καρδιακός μυς, πρέπει να διεγερθεί από ηλεκτρικό ρεύμα που η καρδιά παράγει
μόνη της, στο φλεβόκομβο (“εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού” στον δεξιό κόλπο).
Το Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ)* καταγράφει την παραγωγή και εξάπλωση του ηλεκτρικού ρεύματος στην
καρδιά δηλαδή τις μεταβολές στο ηλεκτρικό δυναμικό που συμβαίνουν διαδοχικά, ανά πάσα στιγμή στα κύτταρα της.
Αυτές οι μεταβολές στο ηλεκτρικό δυναμικό καταγράφονται εύκολα με τη συσκευή του ηλεκτροκαρδιογράφου από 12
διαφορετικές “οπτικές γωνίες” γύρω από την καρδιά.
 * Το Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) - Ορισμός

 Ηλεκτροκαρδιογράφημα είναι η καταγραφή με τη μορφή γραφικής παράστασης της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς.
 Διενεργείται με τη χρήση ηλεκτροδίων που εφαρμόζονται στην επιφάνεια του σώματος και ανιχνεύουν το μέγεθος και τη
διεύθυνση του ηλεκτρικού πεδίου στο μυοκάρδιο.
 Η τοποθέτηση των ηλεκτροδίων σε διαφορετικά μέρη του σώματος επιτρέπει την καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας
της καρδιάς από διάφορες γωνίες, όπως η λήψη φωτογραφιών από διαφορετικές γωνίες καταγράφει διαφορετικές όψεις ενός
αντικειμένου.

Το ΗΚΓ αντανακλά τα ηλεκτρικά γεγονότα που σχετίζονται με την καρδιακή διέγερση και παρέχει πληροφορίες σχετικά με:
✓τον ανατομικό προσανατολισμό της καρδιάς
✓τα σχετικά μεγέθη των καρδιακών κοιλοτήτων
✓την καρδιακή συχνότητα
✓το ρυθμό
✓την παραγωγή και την αγωγή της διέγερσης
✓τις διαταραχές στα παραπάνω γεγονότα ανεξάρτητα από το αν οφείλονται σε ανατομικές, μηχανικές, μεταβολικές ή
κυκλοφορικές ατέλειες
✓Τις αλλαγές στις ηλεκτρολυτικές συγκεντρώσεις και την επίδραση ορισμένων φαρμακευτικών ουσιών.

 Το ΗΚΓ, όμως, δεν παρέχει άμεσες πληροφορίες σχετικά με τη συστολή και την αντλητική ικανότητα της καρδιάς. Αυτές οι
ιδιότητες μπορούν να κριθούν με βάση την πίεση του αίματος, την καρδιακή παροχή, τους καρδιακούς ήχους κ.ά.
 Αυτές οι “οπτικές γωνίες” λέγονται απαγωγές και καταγράφονται από 9 ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στο
δέρμα, ένα σε κάθε χέρι, ένα στο αριστερό πόδι και 6 στο θώρακα (το ηλεκτρόδιο στο δεξί πόδι είναι η γείωση).
Ο ηλεκτροκαρδιογράφος καταγράφει σε χαρτί το ηλεκτρικό ρεύμα (ΗΚΓ) δηλαδή το στιγμιαίο άθροισμα των μεταβολών
στο ηλεκτρικό δυναμικό της καρδιάς και ΔΕΝ χορηγεί ηλεκτρισμό στον άνθρωπο.

Με το HKΓφημα γίνεται η διάγνωση: Των αρρυθμιών (π.χ.

της κολπικής μαρμαρυγής, των εκτάκτων συστολών κλπ.),
του εμφράγματος (STEMI, NSTEMI, και τύπου 2),
της ισχαιμίας (στεφανιαίας νόσου), των διαυλοπαθειών κλπ.
Αυτό βοηθά επίσης στη διάγνωση: Της υπερτροφίας της
αριστερής κοιλίας (π.χ. σε Υπέρταση,
στένωση της αορτικής βαλβίδας κλπ.), της περικαρδίτιδας,
της πνευμονικής υπέρτασης, της πνευμονικής εμβολής,
των ηλεκτρολυτικών διαταραχών κλπ.
Μορφές ΗΚΓματος είναι το Holter συνεχούς καταγραφής
ΗΚΓματος και η δοκιμασία κοπώσεως (ΗΚΓ κατά το
βάδισμα, στο ιατρείο).
 Η κολπική μαρμαρυγή (ΚΜ) είναι η πιο κοινή ανωμαλία του καρδιακού ρυθμού ή καρδιακή αρρυθμία. Η ΚΜ συχνά
συνυπάρχει με την καρδιακή ανεπάρκεια. Η ΚΜ εμφανίζεται όταν οι ανώτεροι θάλαμοι της καρδιάς, επίσης γνωστοί ως κόλποι,
έχουν ασυντόνιστη ηλεκτρική ενεργοποίηση και συνεπώς αναποτελεσματική κολπική συστολή. Χαρακτηρίζεται από ακανόνιστο
καρδιακό ρυθμό, ο οποίος μπορεί να είναι πολύ γρήγορος, και διαγιγνώσκεται σε ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ).

Κολπικές έκτακτες συστολές

Εάν μετά από κάθε μια φυσιολογική συστολή παρεμβάλλεται μια έκτακτη το φαινόμενο λέγεται κολπική διδυμία , ενώ εάν μετά
από κάθε δυο συνεχόμενες φυσιολογικές συστολές παρεμβάλλεται μια έκτακτη το φαινόμενο λέγεται τριδυμία. Οι έκτακτες
συστολές είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο και μπορεί να γίνονται αισθητές σαν μικρές διακοπές ή έντονοι παλμοί σαν
«κλωσίματα» της καρδιάς.

Καρδιακή ισχαιμία είναι η έλλειψη ροής αίματος και οξυγόνου προς τον καρδιακό μυ, η οποία προκαλείται από τη στένωση
των καρδιακών αρτηριών.

Η στεφανιαία νόσος εμφανίζεται όταν τα κεντρικά αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα και οξυγόνο
υποστούν βλάβη. Αυτό οφείλεται στο σχηματισμό αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών. Η μειωμένη ροή του
αίματος μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος, με αντανάκλαση στην πλάτη, το λαιμό ή το αριστερό χέρι, δύσπνοια, ζαλάδα,
ναυτία, ταχυκαρδία και αρρυθμίες
Ο Ηλεκτρισμός της καρδιάς (το HKΓφημα) και το ότι Ζούμε, οφείλεται στις μετακινήσεις Ιόντων Νατρίου, Ασβεστίου και
Καλίου, μέσα και έξω από τα καρδιακά κύτταρα.
μ ι κο ύ (ιοντικό
δ ι α φ ορά δυ ν α
K δ ημ ι ουργεί
ι όν τ ω ν Na και
κί ν ησ η τω ν
Η
ρεύμα)

Το ηλεκτρικό ρεύμα της καρδιάς δημιουργείται με τη διάδοση

των εκπολώσεων και επαναπολώσεων** (δυναμικό ενέργειας
action potential) που ξεκινούν από το φλεβόκομβο και
φτάνουν μέχρι τα τελευταία μυϊκά κύτταρα των κοιλιών.
Τα καρδιακά δυναμικά ενέργειας στο κοιλιακό, στο κολπικό
μυοκάρδιο και στον φλεβόκομβο.
A-Γ = Οι αριθμοί ανταποκρίνονται στις φάσεις του δυναμικού ενέργειας.

Τα ρεύματα που είναι υπεύθυνα για το δυναμικό ενέργειας στο

κοιλιακό μυοκάρδιο. Το μήκος του βέλους είναι ενδεικτικό του σχετικού
μεγέθους του κάθε ιοντικού ρεύματος.
Ε = Δυναμικό ισορροπίας,
ECF = Εξωκυττάριο υγρό,
ICF = Ενδοκυττάριο υγρό.
Αγωγή των Καρδιακών Δυναμικών Ενέργειας

Στην καρδιά, η ταχύτητα αγωγής έχει την ίδια φυσι-

ολογική σημασία με την ταχύτητα αγωγής στον νευρικό
ιστό και τους μυς: Αποτελεί την ταχύτητα με την
οποία μεταδίδονται τα δυναμικά ενέργειας μέσα
στους ιστούς.
Οι μονάδες μέτρησης της ταχύτητας αγωγής είναι μέτρα
ανά δευτερόλεπτο (m/sec). Η ταχύτητα αγωγής δεν είναι
η ίδια σε όλους τους μυοκαρδιακούς ιστούς: Είναι
βραδύτερη στον ΚΚΚ (0,01 έως 0,05 m/sec) και
ταχύτερη στις ίνες Purkinje (2 έως 4 m/sec), όπως
παρουσιάζεται στην Εικόνα. Ο χρονισμός της ενεργοποίησης του μυοκαρδίου.
Η ταχύτητα αγωγής καθορίζει το χρονικό διάστημα που
θα απαιτηθεί για τη μετάδοση των δυναμικών ενέργει- Οι αριθμοί στην εικόνα του μυοκαρδίου δείχνουν τον συνολικό
ας στις διάφορες θέσεις του μυοκαρδίου. Τα χρονικά χρόνο σε msec, που μεσολαβεί από την έναρξη του δυναμικού
αυτά διαστήματα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου ενέργειας στον φλεβόκομβο.
αναφέρονται στο διάγραμμα της Εικόνας.
Το Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) - Εκπόλωση και Επαναπόλωση**
Τα μυοκύτταρα της Καρδιάς χρειάζεται να Εκπολωθούν για να γίνει η Σύσπαση τους και να Επαναπολωθούν για να
ακολουθήσει η Χαλάρωση τους.
Για να διατηρείται ο κύκλος της Εκπόλωσης> Σύσπασης> Επαναπόλωσης> Χαλάρωσης, μεταβάλλεται διαδοχικά
το ηλεκτρικό δυναμικό στο εσωτερικό των μυοκυττάρων (από αρνητικό σε θετικό και ξανά σε αρνητικό).

Η Εκπόλωση (Depolarization) συμβαίνει

λόγω εισόδου ιόντων Νατρίου (αρχικά)
και Ασβεστίου (στη συνέχεια) στο εσωτερικό του
μυοκυττάρου, οπότε το φορτίο στο εσωτερικό από τα
– 90 mV αυξάνεται σε λίγο πάνω από τα 0 mV.
Η Επαναπόλωση (Repolarization) γίνεται
λόγω εξόδου ιόντων Καλίου από το εσωτερικό του
μυοκυττάρου, οπότε το φορτίο στο
εσωτερικό ξανακατεβαίνει στα – 90 mV.
Στη φάση της ηρεμίας (διαστολή, χαλάρωση της καρδιάς)
ειδικές πρωτεϊνικές αντλίες στη μεμβράνη του μυοκυττάρου,
επαναφέρουν το Ασβέστιο και το Νάτριο σε πολύ μεγαλύτερη
συγκέντρωση στο εξωτερικό του, ενώ αντίθετα επαναφέρουν το
Κάλιο σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στο εσωτερικό του, ώστε να
ξαναρχίσει ο κύκλος Εκπόλωσης – Επαναπόλωσης.
Η σύσπαση του μυοκυττάρου στη φάση της Εκπόλωσης, ξεκινά με τη σύνδεση ιόντων Ασβεστίου στην Τροπονίνη C. Έτσι
προκαλείται τελικά το “τράβηγμα” της Ακτίνης από τη Μυοσίνη και η σύσπαση των μυϊκών κυττάρων και ολόκληρης της
καρδιάς.
Ακτίνη , πρωτεΐνη που είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην συσταλτική ιδιότητα των μυών Μυοσίνη, πρωτεΐνη παρούσα στα μυίκά ινίδια, η οποία αποτελεί περίπου το 45%
και άλλων κυττάρων . Υπάρχει σε δύο μορφές: G-ακτίνη (μονομερική σφαιρική ακτίνη) και των ολικών μυϊκών πρωτεϊνών. Αποτελείται από μακριές αλυσίδες πολυπεπτιδίων
F-ακτίνη (πολυμερής ινώδης ακτίνη), η μορφή που εμπλέκεται στη συστολή των μυών. που συνδέονται μεταξύ τους με πλευρικές αλυσίδες. Η μυοσίνη και η ακτίνη είναι
https://delphipages.live/elactin οι συσταλτές πρωτεΐνες στις μυϊκές ίνες. Η μυοσίνη είναι επίσης ένα ένζυμο που
καταλύει την αφαίρεση της τρίτης φωσφορικής ομάδας από το ΑΤΡ και με αυτόν
τον τρόπο την απελευθέρωση της απαιτούμενης ενέργειας για συστολή.
https://www.iatronet.gr/iatriko-lexiko/myosini.html
 Το μυοκάρδιο αποτελεί ένα εξειδικευμένο τμήμα μυϊκού ιστού που έχει την ικανότητα να
συστέλλεται. Στο μυοκάρδιο βρίσκονται οι δύο κόλποι και οι δύο κοιλίες της καρδιάς, που
α λ ό για σχηματίζουν το μυοκάρδιο των κόλπων και το μυοκάρδιο των κοιλιών, τα οποία συνδέονται
Το μυοκάρδιο ά λλ
Ή με μεταξύ τους.

θεμελιώδης συσταλτική συσκευή

• Οι ίνες της ακτίνης εισχωρούν στις ίνες μυοσίνης με νευρική διέγερση και προκαλείται μυϊκή
σύσπαση (συστολή)

ATP→ADP + PO32-

• Η απελευθέρωση του σήματος επαναφέρει την ακτίνη στην αρχική θέση

 Φυσιολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα

Το φυσιολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα περιλαμβάνει ένα

έπαρμα με όνομα "έπαρμα P" ένα σύμπλεγμα με όνομα "QRS"
ένα έπαρμα με όνομα "έπαρμα Τ" και ένα έπαρμα με όνομα
"έπαρμα U" . Στο ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορούμε να
χωρίσουμε αυτές τις καταγραφές ως επάρματα εκπόλωσης και
επάρματα επαναπόλωσης. Επίσης υπάρχουν και κάποιοι χώροι
μεταξύ αυτών των παρατηρήσεων, αυτοί οι χώροι ονομάζονται
τμήματα, και είναι, το "τμήμα P-Q " και το "τμήμα S-T". Τέλος,
συναντάμε κάποιες αθροιστικές παρατηρήσεις όπου τις
ονομάζουμε διαστήματα, αυτές οι παρατηρήσεις είναι το
"διάστημα P-Q " το οποίο μπορούμε να το συναντήσουμε και
ως "διάστημα Q-R" το "διάστημα Q-T" και το "διάστημα R-R"

Σύσπαση=depolarization - εκπόλωση
χαλάρωση= repolarization - επαναπόλωση
atriaL=atrium=κόλπος
ventricular=κοιλία

ECM Αγγλικός όρος electrocardiogram https://www.iatronet.gr/iatriko-lexiko/ilektrokardiografima.html

Ορισμός
Η καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς, η οποία αποτελείται από κύματα που ονομάζονται P, Q, R, S, T και μερικές φορές U. Το πρώτο, ή κύμα P,
προκαλείται από την εκπόλωση των κόλπων, η ηλεκτρική μεταβολή των οποίων προκαλεί τη συστολή των κόλπων. Τα κύματα Q, R και S (σύμπλεγμα QRS)
αντιστοιχούν στην εκπόλωση των κοιλιών. Το κύμα Τ αντιστοιχεί στην επαναπόλωση των κοιλιών. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα παρέχει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά
με τη διάδοση του ηλεκτρικού σήματος στα διάφορα τμήματα της καρδιάς και χρησιμοποιείται για τη διάγνωση των διαταραχών του ρυθμού και της αγωγιμότητας, του
μυοκαρδιακού εμφράγματος ή της ισχαιμίας, της διάτασης των κόλπων και των κοιλιών και των μεταβολικών διαταραχών, μεταξύ άλλων.
Αναλυτικότερα:

•Έπαρμα P : Προκαλούνται από τα ηλεκτρικά δυναμικά που παράγονται όταν πραγματοποιείτε

η εκπόλωση των κόλπων πριν γίνει η συστολή. Ουσιαστικά είναι αντιπροσωπευτικό ότι οι
κόλποι θα συσπαστούν.
•Τμήμα P-Q : Είναι απλά μια ισοηλεκτρική γραμμή, δηλαδή έχει 0mV
•Διάστημα P-Q : Η απόσταση της αρχής του επάρματος P ως την αρχή του Q είναι το διάστημα
όπου οι κόλποι και οι κοιλίες διεγείρονται, υπό φυσιολογικές συνθήκες διαρκεί περίπου 0,16 sec.
Επειδή είναι πιθανόν σε κάποιες περιπτώσεις να έχουμε απώλεια της κορυφής Q τότε το
αναφέρουμε ως "Διάστημα P-R" και θεωρούμε σημείο τέλους την κορυφή R
•Σύμπλεγμα QRS : Ομοίως και αυτό το σύμπλεγμα προκαλείτε από τα ηλεκτρικά δυναμικά που
παράγονται όταν πραγματοποιείτε η εκπόλωση των κόλπων πριν γίνει η συστολή, έτσι
θεωρούνται και τα δύο επάρματα εκπόλωσης.
•Διάστημα P-Τ : Αντιπροσωπεύει την συστολή των κοιλιών, διαρκεί υπό φυσιολογικές
συνθήκες 0,35 sec
•Τμήμα S-T : Είναι απλά μια ισοηλεκτρική γραμμή, δηλαδή έχει 0mV
•Έπαρμα Τ : Προκύπτει από τα δυναμικά όταν οι κοιλίες επιστρέφουν σε κατάσταση πόλωσης,
έτσι θεωρείτε έπαρμα επαναπόλωσης. Η επαναπόλωση των κόλπων γίνεται 0,15 sec με 0,20 sec
μετά το έπαρμα P, δηλαδή αρκετά συχνά συμπίπτει με το σύμπλεγμα QRS και ως εκ τούτου
θεωρείτε πολύ σπάνιο να είναι εμφανής στο ηλεκτροκαρδιογράφημα.
•Έπαρμα U : Είναι εξαιρετικά σπάνιο να παρατηρηθεί, προκαλείτε από την επαναπόλωση του
μεσοκοιλιακού διαφράγματος.
•Διάστημα R-R : Είναι το διάστημα που μεσολαβεί από την μία κορυφή R στην ακριβώς
επόμενη κορυφή R, ο μεταξύ τους χώρος μπορεί να μας δείξει τον καρδιακό ρυθμό, έτσι αν
έχουν απόσταση 1 sec τότε ξέρουμε πως 60/1 = 60 παλμοί το λεπτό , το σύνηθες διάστημα στον
μέσο ενήλικα είναι ~0,83 sec δηλαδή 60/0,83 = 72 παλμοί το λεπτό
 Ή απλούστερα

Σύσπαση=depolarization atria=atrium=κόλπος
χαλάρωση= repolarization ventricular=κοιλία
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ.

Εάν το διάστημα R-R είναι 800 msec (0,8 sec), ποια είναι η
καρδιακή συχνότητα; Εάν η καρδιακή συχνότητα είναι 90
σφίξεις/λεπτό, ποιο είναι το μήκος ενός κύκλου;

ΛΥΣΗ.

Το διάστημα R-R αποτελεί το μήκος ενός κύκλου. Εάν το μήκος ενός

κύκλου είναι 0,8 sec, τότε η καρδιακή συχνότητα = 1/μήκος κύκλου ή
1,25 σφίξεις/sec ή 75 σφίξεις/λεπτό (1σφίξη/0,8 sec). Εάν η καρδιακή
συχνότητα είναι 90 σφίξεις/λεπτό, τότε το μήκος του κύκλου =
1/καρδιακή συχνότητα ή 0,66 sec ή 660 msec. Ένα μεγαλύτερο μήκος
κύκλου σηματοδοτεί μία βραδύτερη καρδιακή συχνότητα και ένα
βραχύτερο μήκος κύκλου σηματοδοτεί μία ταχύτερη καρδιακή
συχνότητα.
 Το Ηλεκτρο-καρδιο-γράφημα(ΗΚΓ)
Σύσπαση=depolarization - εκπόλωση Συσχέτιση συστολών και επαρμάτων
χαλάρωση= repolarization - επαναπόλωση

η κολπική εκπόλωση που ξεκινά η κοιλιακή εκπόλωση έχει

από τον κόμβο SA προκαλεί το ολοκληρωθεί
κύμα P

με την ολοκλήρωση της κολπικής Η κοιλιακή επαναπόλωση

εκπόλωσης η ώθηση καθυστερεί ξεκινά στην κορυφή,
στον κολποκοιλιακό κόμβo προκαλώντας το κύμα Τ

Η κοιλιακή εκπόλωση ξεκινά

η κοιλιακή επαναπόλωση
στην κορυφή προκαλώντας το
έχει ολοκληρωθεί
QPS συγκρότημα. Εμφανίζεται
κολπική εκπόλωση
Το Ηλεκτρο-καρδιο-γράφημα(ΗΚΓ)
Παθολογικοί ρυθμοί του φλεβόκομβου
Το Ηλεκτρο-καρδιο-γράφημα(ΗΚΓ)
Εμφυτεύσιμος Βηματοδότης

Οι εμφυτεύσιμοι βηματοδότες είναι μικρές

συσκευές που χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση
της χαμηλής καρδιακής συχνότητας. Αποτελούνται από
την κυρίως συσκευή και τα ηλεκτρόδια (από 1 έως 3,
ανάλογα με τον τύπο). Η συσκευή τοποθετείται με μια
τομή 3-4 εκατ. κάτω από το υποδόριο, ενώ τα
ηλεκτρόδια εισάγονται από τις φλέβες της περιοχής και
δια του φλεβικού συστήματος οδηγούνται στο
εσωτερικό της καρδιάς στις κατάλληλες θέσεις.
Η συσκευή παράγει χαμηλής ενέργειας ηλεκτρικά
ερεθίσματα, που μέσω των ηλεκτροδίων, προκαλούν
διέγερση της καρδιάς και δημιουργία καρδιακών
παλμών.
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

# Για να συσταλεί και να εκτοξεύσει το αίμα ο καρδιακός μυς, πρέπει να διεγερθεί από ηλεκτρικό ρεύμα που η καρδιά
παράγει μόνη της, στον φλεβόκομβο.
# Το ηλεκτρικό ρεύμα της καρδιάς δημιουργείται με τη διάδοση των εκπολώσεων και επαναπολώσεων (δυναμικό
ενέργειας- action potential) από το φλεβόκομβο και μέχρι τα κοιλιακά μυοκύτταρα.
# Τα μυοκύτταρα της Καρδιάς χρειάζεται να Εκπολωθούν για να γίνει η Σύσπαση τους και να Επαναπολωθούν για να
ακολουθήσει η Χαλάρωση τους.
# Για να διατηρείται ο κύκλος της Εκπόλωσης> Σύσπασης> Επαναπόλωσης> Χαλάρωσης, μεταβάλλεται διαδοχικά το ηλεκτρικό
δυναμικό στο εσωτερικό των μυοκυττάρων.
# Η Εκπόλωση συμβαίνει λόγω εισόδου ιόντων Νατρίου (αρχικά) και Ασβεστίου (στη συνέχεια) στο εσωτερικό του
μυοκυττάρου, οπότε το φορτίο στο εσωτερικό από τα – 90 mV αυξάνεται σε λίγο πάνω από τα 0 mV.
# Η Επαναπόλωση γίνεται λόγω εξόδου ιόντων Καλίου από το εσωτερικό του μυοκυττάρου, οπότε το φορτίο στο εσωτερικό
ξανακατεβαίνει στα – 90 mV.
# Στη φάση της ηρεμίας ειδικές πρωτεϊνικές αντλίες στη μεμβράνη του μυοκυττάρου, επαναφέρουν το Ασβέστιο και το
Νάτριο σε πολύ μεγαλύτερη συγκέντρωση στο εξωτερικό του, ενώ αντίθετα επαναφέρουν το Κάλιο σε μεγαλύτερη
συγκέντρωση στο εσωτερικό του, ώστε να ξαναρχίσει ο κύκλος Εκπόλωσης – Επαναπόλωσης.
# Η σύσπαση του μυοκυττάρου ξεκινά με τη σύνδεση ιόντων Ασβεστίου στην Τροπονίνη C. Έτσι προκαλείται τελικά το
“τράβηγμα” της Ακτίνης από τη Μυοσίνη.
# Το ΗΚΓφημα δείχνει τις μεταβολές στο ηλεκτρικό δυναμικό που συμβαίνουν διαδοχικά (την παραγωγή και εξάπλωση του
ηλεκτρικού ρεύματος στην καρδιά).

Τελικά: To HKΓφημα (όπως και το ότι Ζούμε), οφείλεται στις μετακινήσεις Ιόντων Νατρίου, Ασβεστίου και Καλίου, μέσα
και έξω από τα Καρδιακά Μυοκύτταρα.
Ενδεικτικές Μηχανικές τάσεις στη μιτροειδή βαλβίδα
και στην αορτή στην φάση της μέγιστης συστολής
Μηχανικές τάσεις μιτροειδούς σε όλο τον καρδιακό κύκλο
Πίεση και ταχύτητα αιματικής ροής στην αορτή στην μέγιστη συστολή
Ενδεικτικά θέματα για εργασία

1. Προσθετικές βαλβίδες (υλικό, μηχανικά χαρακτηριστικά, αιματική ροή δια μέσου αυτών…)

2. Η στένωση των στεφανιαίων αρτηριών. Λειτουργικές μεταβολές και αντιμετώπιση.

3. Συσχέτιση του τρόπου ζωής – διατροφής με την υγεία της καρδιάς

4. Συσχέτιση υλικών βαλβίδων από ζώα και άνθρωπο

5. Μηχανικές ιδιότητες των επί μέρους τμημάτων της καρδιάς (κοιλίας, κόλπου, αορτών,
βαλβίδων, αρτηριών, φλεβών…

6. Μηχανική – χημική – ηλεκτρική ανάλυση του φλεβόκομβου

7. Είδη γυμναστικής - ασκήσεων που ενδείκνυνται για την καρδιά ανάλογα με την ηλικία, τις
ενδεχόμενες παθήσεις και το φύλο.
 Ενδεικτική βιβλιογραφία

1. Φυσιολογία καρδιαγγειακού συστήματος Κλειώ Π. Μαυραγάνη - Eργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας

2. Φυσιολογία της καρδιάς και ηλεκτροκαρδιογράφημα. Δ. Δ. Κουτσούρης Καθηγητής Ε.Μ.Π.
3. Ρευστομηχανική μελέτη διαβαλβιδικής ροής αριστερής κοιλίας και προσομοίωση μηχανικής συμπεριφοράς της μιτροειδούς
βαλβίδας – Κοττάκης Κωνσταντίνος Α.Π.Θ.
4. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και ο ηλεκτρισμός της καρδιάς.
5. Φυσιολογία της καρδιάς. Εργαστήριο Βιοϊατρικής Τεχνολογίας (https://slideplayer.gr/slide/11838068/)

Βιβλίο

1. All Biomechanics from cells to organisms

2. Ηλεκτρομηχανική των βιολογικών ρευστών (Δ. Κουτσούρης (Καθηγητής ΕΜΠ) Σ. Μπαρμπουνάκη Δρ Βιοιατρικής
Μηχανικής Μ. Χαρίτου ΕΠΙΣΕΥ-ΕΜΠ)