Prayer to St.

Rita
O glorious St. Rita! Thou
who did share in the
marvelous manner the
sorrowful passion of our Lord
Jesus Christ. Grant me the
grace to suffer in patience.
The miseries of this life and
be my refuge in all my
necessities. Amen
St. Rita, Pray for us.
 EsP 7:Aralin 1
Kaaya-ayang
Buhay - Tinedyer
Mga kasanayang pagkatuto:
1.Magtatamo ng pagbabago at ganap na
pakikipag-ugnayan sa mga kasing-edad
2.MakataTAnggap ng papel o gampanin sa
lipunan
3.Makatatanggap ng pagbabago sa katawan at
paglalapat ng pamamahala dito.
 Pagpukaw: Eduk
Pagp asyon sa
a p ak
... atao 7

Pag-aralan ang mga larawan.

Tukuyin at ipaliwanang ang mga
pagbabagong nangyayari kung
pang-katawan, emosyon, kaisipan,
o pakikipag-ugnayan.
Panuto : Isulat ang titik K kung ang pahayag ay nagsasaad
ng katotohanan at titik O kung opinyon. Isulat ang sagot sa
inyong kuwaderno.
___1. Ang pagbabagong pisikal ay nagbubunsod ng pagbabago sa
emosyon ng isang kabataan.
___2. Maraming nagaganap na pagbabago sa panahon ng
pagdadalaga at pagbibinata.
___3. Hindi ako dapat mabahala sa mga pagbabagong nagaganap sa
aking pagkatao (pisikal, mental, sosyal) dahil natural lamang ang
mga ito.
___4. Kahit na sa panahon ng ating pagkabata dapat na ating
paunlarin ang ating buhay ispiritwal o moral.
___5. Ang pagiging dalaga’t binata ay nagsisimula sa gulang
labintatlo hanggang labinsiyam.
Panuto : Isulat ang titik K kung ang pahayag ay nagsasaad
ng katotohanan at titik O kung opinyon. Isulat ang sagot sa
inyong kuwaderno.
___6. Nais mapabilang ng isang nagdadalaga at nagbibinata sa
pangkat ng mga kaedad niya sapagkat dito uunlad ang
kanyang katauhan at pagkatao.
___7. Ang mga kabataan ay madaling maimpluwensiyahan ng
mga taong nasa paligid nila.
___8. Ang panahon ng kabataan ay isang mahalagang yugto
na nag-uugnay ng pagkabata sa pagiging matanda.
___9.Ang kabataan ay yugto ng mga pangarap.
___10.Hindi magiging mabuting pinuno ang mga kabataan
dahil sa kakulangan ng mga karanasan.
01
Pag-alam
Ang tiwala sa sarili ay isang birtud kung saan
kinikilala at tinatanggap ng isang tao ang kaniyang
kakayahan tungo sa kaniyang pag-unlad. Sa isang
tinedyer na katulad mo, mahalagang malinang nang
husto ang tiwala sa sarili.
Sa panahong ito ng iyong pagdadalaga o pagbibinata, marami kang dapat
malaman, maunawaan, at matutuhan upang magkaroon ng tiwala sa
sarili, katulad ng mga sumusunod:

Pagbabago sa
01 pisikal na 03 Papel sa lipunan
kaanyuan

Pag-unlad ng Mapanagutang
02 emosyon 04 asal sa kapwa at
lipunan

05 Paggawa ng Pasya
Sa panahong ito ng iyong pagdadalaga o pagbibinata, marami kang dapat
malaman, maunawaan, at matutuhan upang magkaroon ng tiwala sa
sarili, katulad ng mga sumusunod:

Pagbabago sa
01 pisikal na 03 Papel sa lipunan
kaanyuan

Pag-unlad ng Mapanagutang
02 emosyon 04 asal sa kapwa at
lipunan

05 Paggawa ng Pasya
 01 Pagbabago sa pisikal
na kaanyuan

Nagbabago ang kaniyang pangangatawan, taas, at

timbang. Hindi lamang ang kaniyang panlabas na
anyo ang nagbabago kung hindi maging ang kaniyang
kaalaman. Ang ilang piling bahagi ng kaniyang
katawan ay lumalaki. Ang kaniyang pisikal na pag-
unlad ay mula kapanganakan hanggang pagtanda.
Sa panahong ito ng iyong pagdadalaga o pagbibinata, marami kang dapat
malaman, maunawaan, at matutuhan upang magkaroon ng tiwala sa
sarili, katulad ng mga sumusunod:

Pagbabago sa
01 pisikal na 03 Papel sa lipunan
kaanyuan

Pag-unlad ng Mapanagutang
02 emosyon 04 asal sa kapwa at
lipunan

05 Paggawa ng Pasya
 Pag-unlad ng
Emosyon 02
May mga panahon na pabago-bago ang iyong emosyon. Kung minsan ay
nararamdaman mo na ikaw ay minamahal at tinatanggap. Kung minsan naman
ay nararamdaman mo na ikaw ay masaya, masigla, at matagumpay. Kapag may
positibo kang naririrnig tungkol sa iyo, ito ay ang nagpapalakas ng iyong loob.
May pagkakataon din na ikaw ay malungkot at nararamdaman mo na parang
walang nagmamahal sa iyo. Subalit habang tumatanda ka, nagiging matatag na
ang iyong emosyon. Nakararanas ka rin paminsan-minsan ng pagbabago ng
emosyon ngunit hindi kasindalas ng nararanasan mo ngayon.
Sa panahong ito ng iyong pagdadalaga o pagbibinata, marami kang dapat
malaman, maunawaan, at matutuhan upang magkaroon ng tiwala sa
sarili, katulad ng mga sumusunod:

Pagbabago sa
01 pisikal na 03 Papel sa lipunan
kaanyuan

Pag-unlad ng Mapanagutang
02 emosyon 04 asal sa kapwa at
lipunan

05 Paggawa ng Pasya
 03 Papel sa Lipunan

Bagama’t bata pa ay mayroon na ring inaasahang magagawa ang mga tinedyer

na katulad mo para sa lipunan. Ang mga simpleng pagtulong ng katulad mo sa
mga gawaing pampamayanan ay may malaking epekto para sa kabuuan. Ito ay
isang pagsasanay sa mas marami pang responsibilidad na maaari mong
gampanan sa hinaharap
Sa panahong ito ng iyong pagdadalaga o pagbibinata, marami kang dapat
malaman, maunawaan, at matutuhan upang magkaroon ng tiwala sa
sarili, katulad ng mga sumusunod:

Pagbabago sa
01 pisikal na 03 Papel sa lipunan
kaanyuan

Pag-unlad ng Mapanagutang
02 emosyon 04 asal sa kapwa at
lipunan

05 Paggawa ng Pasya
Mapanagutang asal sa
kapwa at lipunan 04
Ang bawat tao ay mga mga pamantayang
sinusunod sa pakiki- pagkapwa. May mga
inaashanang takdang-asal sa mga tao
anuman ang edad. Nararapat kumilos ng
naaayon sa kaniyang edad.
Halimbawa: Ang isang tinedyer na tulad ay
inaasahan na marunong makisama nang
tama sa kasing-edad mo. Hindi na
nababagay sa iyo ang samahan ng iyong
kapatid o magulang sa loob ng silid-aralan
habang ikaw ay nag-aaral.
Sa panahong ito ng iyong pagdadalaga o pagbibinata, marami kang dapat
malaman, maunawaan, at matutuhan upang magkaroon ng tiwala sa
sarili, katulad ng mga sumusunod:

Pagbabago sa
01 pisikal na 03 Papel sa lipunan
kaanyuan

Pag-unlad ng Mapanagutang
02 emosyon 04 asal sa kapwa at
lipunan

05 Paggawa ng Pasya
05 Paggawa ng Pasya

Ang pagkakaroon ng kasanayan sa

pagpapasiya ay pundasyon ng
pagkakaroon ng tiwala sa sarili.
Hinuhubog din nito ang pagiging
responsable ng mga tinedyer na
tulad mo.
Paglinang ng mga kaalaman, kakayahan at pag-unawa

Ang sumusunod ay mga palatandaan ng pag-unlad

bilang isang nagbibinata/ nagdadalaga. Ang mga ito
ay tinatawag na inaasahang kakayahan at kilos.
Maaaring ang iba ay naglalarawan sa iyo o maaaring
ang iba naman ay hindi mo dapat gawin.
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagdadalaga/Pagbibinata sa Iba’t ibang aspekto:

01 Pangkaisipan 03 Pandamdamin

02 Panlipunan 04 Moral
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagdadalaga/Pagbibinata sa Iba’t ibang aspekto:

01 Pangkaisipan 03 Pandamdamin

02 Panlipunan 04 Moral
 01 Pangkaisipan

 Nagiging mahusay sa debate at pakikipagtalakayan

 Mas nakapagmememorya
 Nakapag-iisip ng lohikal tungkol sa mga konsepto
 Nasusundan at nasusuri ang paraan at nilalaman ng
sariling pag-iisip
 Nakagagawa ng mga pagpaplano sa kinabukasan
 Nahihilig sa pagbabasa
 Nararamdamang may halaga sa mundo
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagdadalaga/Pagbibinata sa Iba’t ibang aspekto:

01 Pangkaisipan 03 Pandamdamin

02 Panlipunan 04 Moral
 Panlipunan 02
 Pagiging independente sa mga magulang at dumadalang na
makasama ang pamilya
 Ang tinedyer na lalaki ay karaniwang nag-aalangang
magpakita ng pagtingin o pagmamahal.
 Karaniwang ayaw sa labis na paghihigpit ng mga magulang
 Nagkakaroon ng maraming kaibigan
 Nababawasan ang pagiging malapit sa katulad na kasarian.
 Ang mga babae ay higit na nagpapakita ng interes sa
katapat na kasarian.
 Madalas na hindi makasundo ang mga nakababatang
kapatid
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagdadalaga/Pagbibinata sa Iba’t ibang aspekto:

01 Pangkaisipan 03 Pandamdamin

02 Panlipunan 04 Moral
03 Pandamdamin

 Madalas nag-aalala sa kaniyang pisikal

na anyo, marka sa klase, at pagbabago
sa pangangatawan
 Panggagaya sa kilos at estilo ng mga
hinahangaan
 Madalas malalim ang iniisip
 Nagiging mapag-isa sa tahanan
 Mga Palatandaan ng Pag-unlad sa Panahon ng
Pagdadalaga/Pagbibinata sa Iba’t ibang aspekto:

01 Pangkaisipan 03 Pandamdamin

02 Panlipunan 04 Moral
 Moral 04
 Alam kung ano ang tama at mali

 Pinag-isipang mabuti ang mga pasya sa buhay.

 Pantay ang pakikitungo sa kapwa.

 Madalas may pag-aalala sa kapakanan ng kapwa

 Hindi magsisinungaling
 Balikan ang sumusunod na
palatandaan. Sa iyong
palagay, alin dito ang
naglalarawan sa iyo? Ang
lahat ng mga pagbabagong ito
ay kailangan mo upang
makatawid sa susunod na
yugto ng buhay, ang pagiging
ganap na binata o dalaga.
A
Sagutin ang sumusunod na katanungan. Isulat sa
G papel ang tamang sagot para magamit niyo sa
ating klase.
L
1. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng tiwala sa
A sarili? Paano malilinang ang tiwala sa sarili?

L
2. Ano-ano ang kakayahan at kilos na inaasahan
A
sa mga nagdadalaga o nagbibinata?
G
A
Sagutin ang sumusunod na katanungan. Isulat sa
G papel ang tamang sagot para magamit niyo sa
ating klase.
L
3. Paano mo tinatanggap ang mga pagbabagong
A pisikal, emosyonal, at intelektwal na nararanasan
mo sa kasalukuyan?
L
4. Bakit mahalagang malinang ang mga
A
inaasahang kakayahan at kilos?
G
 a.Pangkaisipan
Panuto : Suriin at alamin ang
mga pagbabagong nagaganap
b.Panlipunan
sa bawat sitwasyon. Piliin ang
titik at isulat ang napiling sagot
c.Pandamdamin
sa iyong papel.
d.Moral
1. Nahihiya na si Ana na makipaglaro ng
habulan sa mga kabataang lalaki mula nang
siya ay nasa paaralang sekundarya na.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
2. Unti-unti nang nababawasan ang pagiging
malikot ni Manuel tuwing siya ay
nakikipag-usap sa mga babae.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
3. Nakikinig na si Marie sa mga aral ng pari sa
tuwing siya ay nagsisimba.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
4. Noong nasa elementarya pa si Jose ay
palagi siyang lumiliban sa klase. Ngayong
nasa sekundarya na siya, naisip niyang
kailangan niyang mag- aral nang mabuti para
magkaroon siya ng magandang kinabukasan.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
5. Si Jose ay nahihiyang ipakita ang kanyang
nararamdaman kay Andra dahil natatakot
siyang mawala ang kanilang pagkakaibigan.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
6. Bata pa lang si Joe, mahilig na siyang
sumali sa mga programa ng kanilang
barangay, tulad ng pagtatanim at paglilinis.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
7. Sa kabila ng tagumpay na tinatamasa ni
Henry, pinili niyang ilaan ang kanyang
panahon para sa pagtulong sa mga batang
lansangan.
a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
8. Sa kabila ng kahirapan na nararanasan ni
Roger, nagpupursigi pa rin siya na makapag-
aral upang makamit niya ang kanyang
pangarap sa buhay.
a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
9. Bata pa lamang si Marco, mahilig na siyang
magbasa ng Bibliya / Koran at sumama sa
kanyang mga magulang kapag may ispiritwal na
pagtitipon.
a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
10.Palaging tinutukso ni Roy si Melisa dahil siya
ay maliit. Subalit ngayon ay gusto niyang
laging kausap si Melisa.

a.Pangkaisipan
c.Pandamdamin

b.Panlipunan d.Moral
Maraming
Salamat.