Здравствена состојба и здравствена заштита на

училишните деца и младина

Доц. Д-р Валентина Симоновска

 Здравствена состојба и здравствена заштита на училишните
деца и младина
 Популациони карактеристики и потреби за посебна грижа
 Во светот живее 1,1 милјарда адолесценти, т.е. 1 од секој 5-ти е на возраст
меѓу 10-19 години
 Околу 1,5 милјарди од денешна популација се млади луѓе од 10-24 год.-85% од
нив живеат во земјите во развој
 Не се хомогена група, нивните потреби варираат од полот, степенот на развој,
животните околности и социо –економските услови во средината
 Во светот околу 73 милиони адолесценти на возраст од 10-14 год. Работат во
услови кои го загрозуваат нивното здравје
 Здавствени бенефиции- подобро здравје и продолжување на животот
 Економски бенефиции-подобрена продуктивност,враќање на инвестираното
 Човекови права-право на највисок степен на здравје
Фази во развојниот процес на училишните деца и младина
 Ран училишен период-6/7-10/11години (раст од 5-6 см и пораст на тежина
3-3,5 кг, интезивни активност – моторички и емотивни).Сакаат да се
дружат, позрели се,критички се спрема себе и одговорни во активност во
училиште.
 Адолесценција-10/11-18/19 години- преоден период кон возрасни -8-10
години – големи промени во физичкиот и психичкиот развој и промени во
социјални очекувања-сексуално созревање
 СЗО ја дефинира групата ,,младина,, како возрасна група од 15-24 години-
раст и развој и репродуктивни способност се учат вештини и ставови и се
формираат нови ставови
 Адолесценцијата се дели на:ран-10-14, среден 15-17год., 18-19 год.
(раст,когниција,психосоцијалност,фамилија,група врсници,сексуалност)
 Студенска популација –чуствитела популација, одвојување од
семејството,слободен и конфорен живот без надзор
Здарвствена состојба и здравствена заштита на училишните
деца и младина

 Најголем број млади се здрави

 Употреба на тутун и алкохол
 Ненамерни повреди и сообраќајни повреди
 Несакана бременост, сексуално преносливи болести, сида,, небезбедни
абортуси и сексуална злоупотреба
 Депресија и психотични нарушувања
 Неправилен начин на исхрана
 Зравсвената заштита опфаќа (систематски прегледи,здравсвено
воспитување, рано откривање на болести,орално здравје, задолжителна
имунизација и соработка со локална самоуправа, невладини
организации)
 Здравствена состојба и здравствена заштита на жените

 Популациони карактеристики- физиолошките особеност на зенскиот

организам и нејзината биолошка состојба
 Социјалната поставеност на жените во опшеството
 Здравсвена состојба на жените
 Здравјето на мајките и децата е од посебен интерес
 358 000 жени умираат во тек на породување и бременост
 Мајчина смртност- умрени жени во бременост, породување и
пуерпериум на 100000 живородени деца
 Индикатори за мерење на здравствена состојба на жените( бој на
породувања,, брачна состојба на мајката,пороцент на живородени деца
по мајка
 Породување со царски рез
 Сексуална злоупотреба
 СДР стапка на смртност од карцином на дојка, грло на матка и др.
 Здравствена состојба и здравствена заштита на жените

 Клучни факти за здравјето (живеаат во просек 6-8 пат подолго од

мажите, почесто страдаат од сексуална злоупотреба,ракот на дојка и
КВБ)
 Новородече и детство
 Адолесцентки-10-19 години- ненамерни повреди, ментално здравје,
сида,бременост кај адолесцентките, пушење и користење алкохол)
 Репродуктивна возраст (сида, конрацепција, туберкулоза,повреди,рак на
грло на матка, насилство, депредија и самоубиство, ХОБ)
 Постари жени-60 и +( хронични заболувања- рак на бели дробови и
карцином на дојка, КАБ, рак на дојка и грло на матка)
 Здравствена заштита на жените
 Здравствени капацитети и услуги
Превентивна стратегија

 Унапредување на здравјето
 Превенција и контрола на болест
 Рано откривање
 Скрининг на липиди и предијабетични сотојби
 Скрининг на хламидија
 Антенатална заштита, перинатална и постнатална заштита
 Во период пред забременување-тутун,употреба на алкохол,
скриникг за рубеола, скрининг за варичела, скрининг за сида,
скрининг за сифилис, скрининг за група Б стрептокок и скриинг за
гестациски дијабет.
Здравствена состојба и здравствена заштита на лицата постари
од 65 години
 Два социо-демографски феномени- популациска експанзија+
секундарна експанзија т.е пораст на најстарите возрасни групи во
вкуоната структура.
 Староста е важна специфична етапа во животот на човекот и е
кулминација на искуство, а не само негово минато.
 Стареење на индивидуа – ф-ја на траење на животот и стареење на
популација- ф-ја на демографски фактори-две различни појави.
 Нема општа старост- сите т-ва старееат во различен степен и
интензитет- тешко да се постави граница на староста-60-64 год.
Предворје на староста и 65 + год. старост, 65-74-рана старост , 74-84
год.-изразена старост и 85+ длабока старост.
 Популациска старост- % учество на население на 65+ год. Ако е >10%-
старо население, просечна старост – аритметичка средина на збирот на
годините на секој члн од популацијата, поделен со бројот на членови на
популацијата, ако е над 30 год. населението старее.
 Според пописот во РМ старите лица биле со 10,6% и просечна старост
од 35,6 год. -стареење
Здравствена состојба, потреби и здравствена заштита на
старите лица
 Старите лица имаат посебни психо-физички карактеристики
(пензионирање, осаменост и посебните карактеристики на
здравствената состојба –зголемени потреби.
 Основни карактеристики на патологијата на старите лица ( зголемен
ризик за заболување, мултиморбидност, предоминација на хроничните
болсти, изменети симптоми и знаци, изменето реагирање на
терапија,здруженост на здравствените со социјалните проблеми,
лекувње и излекување,рехабилитација,превенција на рана и на
патолошка старост).
 Проценување на функционални способност на старите лица (седум
основни димензии: активности на секојдневниот живот, физичко
здравје, ментално здравје, когнитивни ф-ии, социјални ресурси,
економски,фактори на средина, ниво на оптовареност на тие што се
грижат за старите.
 Подвижност и виталност, облекување и грижа за себе, активност во
домот, активности надвор од домот
 Здравствена состојба, потреби и здравствена заштита на
старите лица
 Стареењето на населението е поврзано со пораст на многу болести
 Повеќето од болестите почнуваат да се јавуваат многу рано – да се вршат
организирани систематски прегледи на лица од 40-60 години
 КВБ, неоплазми, болести на нервен си-м,, мускулниот, урогениталниот си-
м, повреди и труења, ендокрини болести, болести на исхрана и
метаболизмот.
 Повредите
 Превенција на непотребно губење на ф-ции, , превенциј а на здравствени
проблеми кои го загрозуваат и намалуваат квалитетот на животот
 Да останат во своите домови, што е можно подолго.
 Здравствена состојба, потреби и здравствена заштита на старите
лица

 Концепт на промоција и унапредување на здравјето во насока на

постоечкиот потенцијал, одржување и подобрување на самозаштита,
стимулирање на развој на социјална мрежа.
 Здравствена заштита – развој на геријатијата
 Подобрување на здравјето на старите значи –намалување на ризик,рано
откривање на болести и унапредување на здравствените служби.
 Поздрава старост значи намалување на третманот кој е скап.
Здравје на работниците и специфични професионални
ризици кај вулнерабилни групи работници

1. Работниците претставуваат половина од светската популација и се

клучен фактро за економскиот и социјален развој .
2. Секоја година неповолните работни услови резултираат со вкупно 300
000 смртни случаи на рабоното место.
3. Во РМ под најголем ризик се градежните работници на возраст над
55 години и земјоделците.
4. Според Националното законодаство во РМ сите работници имаат
право да работат во средини каде что ризиците по нивното здравје и
безбедност се строго контролирани.
5. Една од целите на СЗО е заштита и унапредување здравјето на
работното место