BÖLÜM 1

Psikolojik Değerlendirme ve
Testler
İçindekiler
• Psikolojik Değerlendirme
• Psikolojik Değerlendirme Nedir?
• Psikolojik Değerlendirmenin Amaçları Nelerdir?
• Psikolojik Değerlendirme Süreci
• Psikolojik Değerlendirme Araçları
• Psikolojik Değerlendirme Ekibi
• Psikolojik Değerlendirme Ortamı
• Psikolojik Test Uygulama ve Sonuçlarını Değerlendirme
• Psikolojik Testler
• Psikolojik Test Nedir?
• Araç Olarak Psikolojik Testler
• Psikolojik Test Türleri
• Psikolojik Değerlendirme ve Psikolojik Testlerin İlişkisi
 Psikolojik Değerlendirme Nedir?
• Psikolojik değerlendirme test, görüşme, durum incelemesi, gözlem vb.
araçlar, özel geliştirilmiş cihazlar ve ölçme teknikleri kullanılarak toplanan
verileri, psikolojik değerlendirme yapabilmek için anlamlı olarak bir araya
getirmek (Cohen ve Swerdlik, 2013) ve sonuçlarını profesyonel olarak
ortaya koymak olarak tanımlanabilir.
 Psikolojik Değerlendirmenin Amaçları
Nelerdir?
Psikolojik değerlendirmenin bir takım amaçları vardır bu amaçlar (Meyer
vd., 2001):

(a) Bilişsel yetenekleri, rahatsızlığın/bozukluğun şiddeti, bağımsız yaşam

kapasitesi gibi birçok açıdan mevcut işleyişi tanımlar.

(b) Danışanlarla tamamen yapılandırılmamış olan etkileşimlerin alan

uzmanları tarafından kabul edilmesini, reddedilmesini ve değişiklik
yapılmasını kolaylaştırır.
(c) Terapötik ihtiyaçları belirlemek, sorunları vurgulamak, süreçte (tedavide) yapılması
muhtemel olan müdahaleleri belirlemeye yardım eder.

(d) Duygusal, davranışsal ve bilişsel bozuklukların ayırıcı tanılarında yardımcı olur.

(e) Müdahale ya da tedavi sürecini izlemek, başarısını değerlendirmek ve dikkat

edilecek noktaları belirleyerek çözümler geliştirmekte yol göstericidir.

(f) Yasal yükümlülükleri, istenmeyen durumların tanımlanmasını ve risklerin

yönetilmesini kolaylaştırır.

(g) Aynı zamanda kendi kendine bir terapötik müdahaledir. Süreçte empatik
değerlendirme ve bir takım becerileri desteklemek için de kullanılır.
 Psikolojik Değerlendirme
Süreci
• Psikolojik değerlendirme süreci sadece kullanılacak testlerin,
yöntemlerin ya da araçların belirlenmesinden ibaret değildir.

• Bu süreç değerlendirme araçları, değerlendirme ekibi,

değerlendirme ortamı, uygulama ve değerlendirme ile ilgili bir
süreci de beraberinde getirir.
Psikolojik Değerlendirme Araçları

Bu başlık altında
• testler,
• gözlem,
• görüşme,
• ürün dosyaları,
• dokümanlar,
• drama ve rol oynama yöntemleri,
• psikolojik danışma ve
• teknolojik araçlara kısaca değinilecektir.
Testler
• Bir psikolojik değerlendirme aracı olan test, kişiye ya da kişilere ait
birtakım davranış kalıplarının nesnel (objektif) ve belirli bir
standarda dayanılarak ölçümüdür.

• Ayrıca kişilerin kişilik özellikleri, zekâsı, yetenekleri, ilgileri, değerleri,

mutlulukları, mutsuzlukları, benliği, öfkesi, saldırganlığı gibi birtakım
özellikleri hakkında bilgi toplayabilmek için geliştirilmiş birbiri ile
ilişkili bir bütün ya da alt ölçeklerden oluşan bir ölçme aracı olarak
da tanımlanabilir.
• İyi bir test kullanım amacına uygun, birtakım objektif ve standart yönergeleri içeren,
geçerlilik, güvenilirlik ve kullanışlılık gibi özellikleri içinde barındırmalıdır.

• Bu özelliklere aşağıda kısaca değinilmiştir:

(1) Amaca, duruma, kişiye ve yaş grubuna uygunluk: İyi bir test hem kullanım amacına,
hem araştırılmak istenen kavram ya da duruma, hem de bireyin yaşı gibi birtakım
özelliklerine uygun olmalıdır.

(2) Geçerlilik: Bir testi kullanabilmek için öncelikle geçerli olması ve ölçülmesi istenilen
özelliği hatasız ve başka değişkenlerle karıştırmadan düzgün olarak ölçmesi
gerekmektedir. (Büyüköztürk, Kılıç-Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2009).
(3) Güvenilirlik: Bir testin ölçülmek istenen özelliği farklı zaman dilimlerinde
ve farklı aralıklarla tutarlı olarak benzer şekilde ölçmesidir. Güvenilirlik, bir
ölçeğin ölçmek istediği özelliği ne ölçüde doğru ölçtüğünü gösterir (Çakmur,
2012).

(4) Objektiflik: Testin değerlendirmesinin uygulayıcının öznel yargılarından

hiç etkilenmemesi anlamına gelir. Testi değerlendiren kişilerin aynı
maddelere ya da durumlara aynı puanı verecek kadar objektifliğinin ve
tarafsızlığının sağlanmasıdır.

(5) Standardizasyon: Bir testin puanlanmasının ve uygulanmasının testi alan

ve uygulayan her alan uzmanı için önceden standart işlem ve kurallara
bağlanmasıdır (Dağ, 2005).
(6) Ekonomik ve kullanışlı olma: Bir test hem maliyet hem de zaman
açısından kullanışlı ve ekonomik olmalıdır. Duruma ve kavrama uygun
kullanılabilecek birçok test olması durumunda, uygulayıcı en ekonomik,
en kullanışlı ve işlevsel olanını tercih etmelidir.

(7) Norm çalışmalarının yapılmış olması: Norm çalışması testin çok büyük
gruplara uygulanarak puan aralıkları belirlenmesi ve bu puan aralıkları ile
anlam çıkarmanın kolaylaşması demektir.
 Davranışsal Gözlem
• Belli koşullar altında bireyi, sosyal bir olayı, bireysel davranışları araçsız ya da araç
kullanarak, görme, izleme ve inceleme yoluyla bilgi toplamayı gerektiren bir tekniktir.

• Gelişigüzel, sistemli, katılımlı ve katılımsız olarak dört çeşide ayrılır (Karataş ve Yavuzer
2018).

• Gelişigüzel gözlem: Neyin nerede, nasıl gözleneceğinin planlanmadan, olay veya davranış
kendiliğinden ortaya çıktığı zaman doğal koşullarda, rastlantısal olarak yapılan
gözlemlerdir.

• Sistemli gözlem: Bireylerin, belirli davranışlarının, doğal yaşamları içinde kasıtlı olarak
gözlenmesine “sistemli gözlem” denir. Denetimli ve planlı bir gözlem; neyin, niçin, ne
zaman, ne kadar süre, nerede, kim tarafından ve nasıl gözleneceğinin önceden
belirlenmesini gerektirir.
• Katılımlı gözlem: Gözlemci kişinin; standart bir gözlem ve bilgi
toplama aracı kullanmadan gözlenen kişi ile birlikte olması ya da
bu amaçla olay veya faaliyete katılarak gözlemde bulunmasıdır.

• Katılımsız gözlem: Gözlemci; gözlenen grup veya olayın dışında

kalarak kişiyi ya da grubu dışarıdan objektif olarak
gözlemlemektedir ve gözlediği bilgileri kaydedebilmektedir.
Gözlemlenen kişi gözlendiğinin farkında değildir.
Görüşme
• Görüşme, bilgi toplamanın yanı sıra kişinin davranışlarını
gözlemleme olanağı da veren bir konu, durum, olay ya da kavramla
ilgili kişi ya da kişilerden ayrıntılı ve derinlemesine bilgi almaya
yarayan farklı çeşitleri olan, yüz yüze, karşılıklı konuşma şeklinde
sürdürülen bir tekniktir.

• Yapılandırılmamış, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmış olarak üç

çeşit görüşme vardır:
• Yapılandırılmamış görüşme: Bu görüşmede araştırmacının belirlediği bir
görüşme konusu vardır ama önceden hazırlanmış soruları yoktur.
Yapılandırılmamış görüşmede amaç doğrultusunda sorular etkileşimin doğal
akışı içerisinde sorulur.

• Yarı yapılandırılmış görüşme: Bu görüşmede araştırmacının belirlediği bir

görüşme konusu ve görüşmenin akışında soracağı sorular vardır. Bu sorular
kesinlik arz etmez. Görüşme esnasında soruların yeri ya da derinliği değişebilir.
Araştırmacının yarı esnek olabileceği bir görüşme türüdür.

• Yapılandırılmış görüşme: Bu görüşmede araştırmacının bir konusu, soruları ve

bu soruların sistemli olarak hazırlanmış bir formu vardır. Bu formda soruların
yeri ve şekli değiştirilemez. Aynı sorular aynı sıralamada sorularak kişinin
yanıtları kaydedilir.
 Ürün Dosyaları (Portfolyo)
• Ürün dosyaları diğer adı ile portfolyo bireyin herhangi bir konudaki
gelişimini yansıtan öğeleri içerisinde barındıran belirli bir konuyu,
dönemi ya da yaşamsal kesiti yansıtan ürünleri kapsayan bir dosyadır.

• Bu dosya özellikle okulöncesi ve ilkokul döneminde çoğunlukla kullanılır.

• Teknolojinin oldukça geliştiği günümüzde artık çoğu şirket ve okullarda

elektronik portfolyo kullanılmaktadır.
Dokümanlar
• Dokümanın değerlendirme aracı olarak kullanılabilmesi için amaca uygun
dokümanın kullanılması ve orijinal olması son derece önemlidir.

• Mümkün olduğu kadar ilk kaynağa ulaşmak önemlidir.

• Kişisel değerlendirmede mutlaka kişi ile ilgili kayıtlar, arşiv bilgileri, kitaplar,
makaleler, farklı kurumlardan alınabilecek dosyalar, resimler, aile albümleri, ses
kayıtları, mektuplar, elektronik mail ya da sms kayıtları, sosyal medya kayıtları gibi
bilgi ve belgeler ele alınmalıdır.

• Doküman incelenirken değerlendirmede objektif olunabilecek kriterler

oluşturulmalı ve değerlendirme öznel yargıları içermemelidir.
Drama ve Rol Oynama Yöntemleri

• Bireyin sanki o durum ya da olay içerisindeymiş gibi spontane olarak

ya da yarı hazırlıklı şekilde o duruma uygun canlandırmalar
yapmasıdır.

• Bireyin yapmaktan çekindiği bir konuda önceden canlandırmalarla

denemeler yapması onun için yararlı olabilir.
Yaratıcı drama, psikodrama, sosyodrama ve monodrama rol oynamayı temel alan birtakım
yöntemlerdir.

• Bireyin öğrenme ve yaratıcılığı üzerinde çalışılacaksa yaratıcı drama;

• Bireyin spontane tiyatrodan faydalanılarak gerçeği yeniden keşfetmesi sağlanacaksa

psikodrama;

• Toplumsal bir sorunda spontane tiyatrodan faydalanılacaksa sosyodrama ;

• Gerçeğin spontane tiyatrodan faydalanılarak keşfedilmesi sadece bir kişi ile yapılacaksa
monodrama kullanılmalıdır.

Dikkat edilmesi gereken nokta ise yukarıda sayılan drama ve rol oynama temelli yöntemlerin
eğitim gerektirmesidir.
Psikolojik Danışma
• Psikolojik danışma,
danışan ve psikolojik
danışman arasında
gerçekleştirilen
terapötik (Saygı,
koşulsuz kabul, empati,
saydamlık, eşit ilişki vb.)
bir süreçtir.
Teknolojik Araçlar
• Bilgisayarlar, televizyonlar,
tabletler, kameralar, fotoğraf
makinaları, DVD ve CD’ler, MP4 gibi
teknolojik araçlar değerlendirme
aracı olarak kullanılabilirler.
• Örneğin; bireyin aile geçmişi ile
ilgili çalışacaksak dijital fotoğraf
makineleri kayıtlarından ve
bilgisayarlardan faydalanabiliriz
Psikolojik Değerlendirme Ekibi
• Değerlendirme ekibinde öncelikle test ya da tekniği geliştiren kişiler,
test ya da tekniği kullanan kişiler, testi alan ya da teknik uygulanan
kişiler ve toplum bulunur (Cohen ve Swerdlik, 2013).
• Test ya da tekniği geliştiriciler, öncelikle testi ya da tekniği geçerli ve
güvenilir olarak geliştirmelidirler ki test ya da teknik sağlıklı (doğru kişi,
doğru yer ve zaman, doğru olay, sorun ve durumda) olarak kullanılsın.

• Ayrıca testin ya da tekniğin geliştirilmesi yetmez bir de geliştirilen testin

ya da tekniğin kullanıcılarla yani testörlerle buluşması için çoğaltılması
ve yayılması gerekir.
• Testi ya da tekniği kullanan kişiler, değerlendirme ekibinin vazgeçilmez üyesidirler.

• Bu kullanıcılar genellikle kliniklerde doktorlar, psikiyatristler, klinik psikologlar,

psikiyatri hemşireleri, kurumlarda psikolojik danışmanlar, psikologlar, çocuk gelişimi
uzmanları, sosyal hizmet uzmanlarıdır.

• Bu kişilerin testi uygulama öncesi ve sonrası şartları oluşturması ve testi doğru,

tarafsız ve güvenli bir şekilde uygulaması gerekmektedir.

• Sonrasında testin uygulama ve değerlendirme uzmanı olarak testin

değerlendirmesini yaparak sonuç raporu oluşturmalıdır.
• Testi alan kişiler, üzerinde testi uyguladığımız kişilerdir.

• Bu kişilerin kişilik özellikleri, o günlerdeki ya da testi alacağı günkü psikolojik durumu,

yaşadıkları sağlık sorunları gibi vb. durumlar testin uygulamasını doğrudan olmasa
bile dolaylı olarak etkileyebilir.

• Toplum da değerlendirme ekibi içerisinde yerini alır.

• “Toplum neden değerlendirme ekibi içerisinde yer almalıdır?” sorusunun yanıtı,

“toplumun gelişmişliği, farklı ölçme talepleri, iş kollarının ve sektörlerin çoğalması,
farklı değişkenleri ölçme ve değerlendirme ihtiyacını da beraberinde getirir” olacaktır.
Psikolojik Değerlendirme Ortamı
• Değerlendirme genellikle sağlık kurumları, klinik ortamlar, eğitim
ortamları, psikolojik danışma, özel eğitim ve rehabilitasyon kurumları,
yaşlı bakım evleri, özel sektör, askeri ortamlar gibi bireylerin bir arada
bulunduğu kurumlarda yapılır.

• Özellikle sağlık kurumları ve klinik ortamlarda uygulanan testler

bireylerin klinik değerlendirmesi için kullanılır.

• Alan uzmanları değerlendirme ortamını sağlıklı olarak oluşturmalıdır.

• Eğitim ortamlarında başarı, motivasyon, ilgi, zekâ ve yetenek testleri
gibi birtakım testler ve özel olarak geliştirilmiş test dışı teknikler, özel
eğitim ve rehabilitasyon kurumları gibi kurumlarda kullanılabilir.

• Okullar, bilim sanat merkezleri, rehberlik araştırma merkezleri

değerlendirme ortamlarıdır.

• Özellikle ülkemizde eğitsel tanılama için rehberlik araştırma

merkezlerinin aktif olduğu düşünülecek olursa test odalarının ve
görüşme odalarının uygun ışıkta, uygun ısıda ve uygun şekilde
düzenlenmiş olması son derce önemlidir.
• Özel sektörlerde personel alımları, motivasyon ya da farklı ihtiyaçlara
yönelik birtakım testler uygulandığı da bilinmektedir.
•
• Bu sektörler insan kaynakları uzmanı olarak bilinen genelde psikolog
ya da psikolojik danışman olan kendi personelleri tarafından uygulama
yapma ya da hizmet alımı şeklinde uygulamalarını
gerçekleştirmektedirler.

• Psikolojik danışma ortamları da değerlendirme ortamlarıdır.

• Psikolojik danışmanların ya da psikolojik danışma yapan alan

uzmanlarının bu ortamın terapötik koşullarını sağlıklı oluşturması ve
terapötik becerileri de doğru ve yerinde kullanması gerekmektedir.
• Yaşlı bakım evleri de bir diğer değerlendirme ortamıdır.

• Yaşlı bakım evlerinde gözlem görüşme gibi test dışı teknikler kullanılabileceği gibi
yaşlıların öznel iyi oluş, psikolojik iyi oluş ya da mutluluk gibi birtakım ölçümleri
bu ortamda uzmanlar tarafından yapılabilir.

• Askeri ortamlar da değerlendirme ortamlarındandır.

• Bilindiği gibi ilk zekâ testi denemelerinden olan Ordu Alfa Beta Zekâ Testi
Amerika’da geliştirilmiş ve okuma yazma bilen ve bilmeyen askerler için farklı
formlar kullanılarak askerlerin farklı bölümlere yerleştirilmesi gerçekleştirilmiştir.

• Türkiye’de askeriye bünyesinde oluşturulan RDM (Rehberlik ve Danışma

Merkezi) birimlerinde bu tür testlerin gerektiğinde uygulandığı bilinmektedir.
 Unutulmamalıdır ki !!!

İnsan üzerinde uygulanan her bir testin ya da test dışı tekniğin birey
üzerinde bıraktığı bir takım izleri mevcuttur.

O yüzden testi uygulayan kişilerin profesyonel olması ve test ortamını da

profesyonelce hazırlaması gerekmektedir.
 Psikolojik Test Uygulama ve Sonuçlarını
Değerlendirme
• Testi ya da tekniği uygulama ve değerlendirme psikolojik değerlendirme
sürecinde en önemli noktalardan biridir.

• Testi uygulamada öncelikle;

doğru kişiye doğru testin uygulanması,

geçerli ve güvenilir bir testin uygulama için belirlenmiş olması,
uygulama ortamının uygun şekilde hazırlanması,
yansız ve hatasız olarak testin uygulama yönergelerinin uygulanarak testin kişiye
uygulanması son derece önemlidir.
• Test sonucunu değerlendirmede testi uygulayan kişinin test
sonucunu raporlaştırması olmazsa olmazdır.

• Çünkü bir testi uygulama tek başına yeterli değildir.

• O testin sonuçlarını sayılarla ifade etmek ve o sayıların ne anlama

geldiğinin dökümünü çıkarmak psikolojik değerlendirme için oldukça
önemlidir.

• Raporu hazırlayan kişinin testi uygulayan kişi ya da kişiler olması ya

da o test sonuçlarını yorumlayabilecek bir alan uzmanı olması
gerekir.
Aşağıda test sonucunu değerlendirmede kısaca etik kurallara değinilmiştir.

• Unutulmamalıdır ki test sonucunu değerlendirme ile psikolojik değerlendirme birbiriyle ilişkili ancak
farklı durumlardır.

• Testler sadece psikolojik değerlendirme için birer yardımcı araçtır. Yalnızca bir ya da birkaç test
sonucu ile bireyle ilgili psikolojik değerlendirme yapılamayacağı gözden kaçırılmamalıdır.

• Ayrıca bir psikolojik testi uygulama ve değerlendirme için yeterlik oldukça önemlidir.

• Bunun yanı sıra yanlılık konusu da diğer bir etik sorun olabilir. O yüzden uygulama ve
değerlendirmede yansız olmak gerekliliği göz ardı edilemez etik bir durumdur.

• Bir diğer nokta ise gizliliktir. Test sonuçlarının eğer hayati bir tehlike söz konusu değilse kişinin izni
olmadan paylaşılamayacağı gerekliliği etik ilkelerden önemli olanlarındandır.

• Ayrıca son zamanlarda yaygınlaşan zekâ testleri ya da farklı testlerin gereksiz şekilde
uygulanmaması da bireylerin korunması için bir diğer etik konudur (Dağ, 2005).
 Psikolojik Test Nedir?
• Psikolojik test alan uzmanlarının (Psikiyatrist, psikolog, psikolojik
danışman vb.) danışanlar hakkında bilgi toplamak için kullandıkları bir
araçtır.

• Daha spesifik olarak tanımlamak gerekirse psikolojik test,

standartlaştırılmış uyaranları kullanarak belirli bir psikolojik yapı
hakkında bir çıkarım yapabilmek için insan davranışını anlama,
tanımlama ve ölçmede kullanılan objektif bir prosedür, uygulama ve
puanlama aracıdır.
• Testlerin açıklamasında ve test başlıklarında sıklıkla kullanılan ölçek ve batarya
gibi terimler bulunmaktadır.

• Ölçek terimi psikolojik testlerin anlamını tam olarak karşılamamaktadır.

• Çünkü ölçek tek bir değişkene ait olan ve zorluk sırasına göre düzenlenmiş bir
grup maddeyi ifade etmektedir (Urbina, 2014).

• Batarya, test başlıklarında sıklıkla kullanılan diğer bir terimdir.

• Bir batarya, bir kerede bir kişiye uygulanan birkaç test veya testten oluşan bir
gruptur.
• Belirli bir amaç için kullanılacak bir yayıncı tarafından birkaç test birlikte
paketlendiğinde, batarya kelimesi genellikle başlıkta görünür ve test grubunun
tamamı tek ve tüm bir araç olarak görülür.
 Araç Olarak Psikolojik Testler
• Psikolojik testlerle ilgili en temel gerçek, onların araç olmalarıdır.

• Diğer araçlar gibi, psikolojik testler de uygun ve doğru bir şekilde

kullanıldığında, psikolojik değerlendirme için son derece yardımcı
olabilirler.

• Ancak, testler aynı zamanda yararlarını sınırlayabilir veya engelleyebilir

ve hatta zararlı sonuçlar doğurabilir şekilde yanlış da kullanılabilir.
 Psikolojik testlerin avantajları;
(a) Psikolojik test, birey hakkında önemli bir sosyal bağlamda çıkarımlar yapmak için kullanılan bir
ölçme aracıdır.

(b) Psikolojik testler objektif testlerdir. Tüm test katılımcıları, uygulayıcıları için talimatları, puanlama
prosedürleri ve zaman sınırlamaları aynıdır.

(c) Psikolojik testlerin sonuçları öznel kararlardan ve ifadelerden farklı olarak nicel (sayısal)
sonuçlarla belirlenmiştir.

(d) Psikolojik bir test, davranışı değerlendirmek için objektif referans noktaları sağlar.

(e) Psikolojik testin belki de en önemli özelliği yararlı bilgi toplama aracı olmak için bir takım
kriterleri taşımasıdır. Bu kriterler ölçme aracının psikometrik özellikleridir. Bu özellikler ise ölçme
aracının geçerli, güvenilir ve norm referanslı olmasıdır.
Psikolojik testlerin dezavantajları;
(a) Psikolojik testler sadece birer araçtır. Bir psikolojik test sonucu ile değerlendirme
yapmak doğru değildir.

(b) Psikolojik testler genellikle varsayımsal etkilerin test edilmesi girişimlerinde kullanılır.
Kavramların tanımlanmasında kesin netlik olmadığından sonuç sıfır çıksa bile o
bireydeki o becerinin olmadığı anlamına gelmez.

(c) Sürekli gelişen ve yenilenen teknoloji sebebiyle psikolojik testler geçerliliğini yitirebilir
ya da eskiyebilir.

(d) Bir test geliştiricisinin niyeti olmasa da, bazen psikolojik test, kültürel deneyimlerinden
veya dillerinden dolayı farklı grupları dezavantajlı hale getirebilir.
Psikolojik Test Türleri
• Psikolojik testler farklı şekillerde gruplanabilir. İlk olarak psikolojik testler
genel olarak iki gruba ayrılır:

(1) Bireysel testler: Tasarım ve amaçlarına göre bire bir/yüz yüze

uygulanması gereken araçlardır. Bireysel testlerin önemli bir avantajı,
testi uygulayan kişinin konunun motivasyon seviyesini ölçebilmesi ve
test sonuçlarındaki diğer faktörlerin (örneğin dürtüsellik veya kaygı)
ilişkisini değerlendirebilmesidir.

(2) Grup testleri: Aynı anda büyük insan gruplarının test edilmesini
sağlayan büyük ölçüde kalem ve kâğıt testleridir.
• Bir başka gruplamada psikolojik testler iki grup altında toplanmaktadır:
• Gregory (2015) ise psikolojik testleri sekiz kategoriye
ayırmaktadır:
Not:

• Bu kitapta psikolojik testler,

• zekâ ve genel zihinsel yetenek testleri,
• gelişimsel değerlendirme testleri,
• kişilik testleri,
• değer,
• İlgi,
• tutum testleri olarak gruplandırılmıştır.

• Kitabın ilerleyen bölümlerinde bu gruplar altında yer alan testlerin

tanıtımı, psikometrik özellikleri, uygulama süreci ve
puanlama/yorumlama ilkeleri detaylandırılmıştır.
Psikolojik Değerlendirme ve Psikolojik Testlerin İlişkisi
Psikolojik Değerlendirme Psikolojik Testler
Psikolojik değerlendirme süreci, norm referanslı psikolojik testler, Psikolojik testler, bir nitelik ya da beceriye ilişkin bir değer verir
test dışı teknikler ve anketler, görüşme bilgileri, okul veya tıbbi (genellikle sayısal). Bunlar genellikle “norm referanslı” testler
kayıtlar, tıbbi değerlendirme ve gözlem verileri gibi çok sayıda olarak tanımlanmaktadır.
bileşenden veri toplanmasını, bu verilerin anlamlı bir biçimde
organize edilip bir araya getirilmesini ve sonuç çıkarıp bir karara
ulaşılmasını içerir.
Psikolojik değerlendirme süreci genellikle yanıtlanması istenen bir Bu testlerin standartlaştırılması sadece testlerin nerede
soruyla başlar. Bir psikiyatrist, psikolojik danışman, psikolog ya da uygulanacağı ya da testi kimin uygulayacağı anlamına gelmez,
alan uzmanı sorulan belirli sorulara dayanarak hangi bilgilerin testin uygulandığı kişilerin benzer şekilde
kullanılacağını belirler. değerlendirilebilecekleri anlamına da gelir.
Norm referanslı testler, araştırmacılar tarafından geliştirilmiş,
değerlendirilmiş ve belirli bir özelliği veya bozukluğu ölçmede
etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Psikolojik testlerin ve psikolojik değerlendirmelerin kullanım yerleri düşünülecek olursa insanın olduğu her yerde psikolojik testler
uygulanabilir ve psikolojik değerlendirmelere ihtiyaç duyulabilir.
Birçok yönden, psikolojik test ve değerlendirme, tıbbi testlere benzer. Testlerin sonuçları bir tedavi planı geliştirmeye yardımcı
olacaktır. Psikolojik değerlendirmeler aynı amaca hizmet eder.
Psikolojik testler ve değerlendirmeler, alan uzmanının sorunun doğasını anlamasını ve bu sorunu çözmenin en
iyi yolunu bulmasını sağlayabileceğini söyleyebiliriz (APA, 2019).
Sonuç olarak,

• Psikolojik değerlendirme, birçok kaynaktan elde edilen verilere

dayanarak bir soruya yanıt vermek, bir problemi çözmek ya da bir karara
ulaşmak anlamına gelmektedir.

• Psikolojik testler ise psikolojik değerlendirme sürecinde kullanılan

araçlardan biridir.

!!! Psikolojik testler bireysel ya da grupla uygulanabilir ancak psikolojik

değerlendirme bireyseldir.
 Kaynakça
• American Psychological Association (APA) (2019). Understanding psychological testing and assessment. https://www.apa.org/helpcenter/assessment.aspx, 29.01.2019
tarihinde indirilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Carmines, E.G., & Zeller, R.A. (1982). Reliability and validity assessment. (5th printing). Beverly Hills: Sage Publications.
• Cohen, R.J., & Swerdlik, M.E. (2013). Psikolojik test ve değerleme (Çev.Ed. Ezel Tavşancıl). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda ölçme-güvenilirlik–geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), 339-344.
• Dağ, İ. (2005). Psikolojik test ve ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. 3P Dergisi, 13(ek4), 17-23.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3) 211-216.
• Gregory, R. J. (2015). Psychological testing. Seventh Edition, Edinburg: Pearson Education Limited.
• Karataş, Z. ve Yavuzer, Y. (2018). Bireyi tanımada test dışı teknikler (3. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Meier, S. T. ve Davis, S. R. (2012). Psikolojik danışma temel ögeler (4. Baskı). (Çev. Ed. S. Doğan). Ankara: Pegem Akademi.
• Meyer, G.J. Finn, S. E., Eyde, L.D., Kay, G.G., Moreland, K.L., Dies, R.R., Eisman, E.J., & Reed, G.M. (2001). Psychological testing and psychological assessment. A review of
evidence and issues. American Psychologist, 56(29, 128-165.
• Oxford University, (2019). Psychological tests: What are they and why do we need them? http://lib.oup.com.au/he/psychology/samples
/shum_psychologicalassessment_sample.pdf. 29.01.2019 tarihinde indirilmiştir.
• Tanrıöğen, A. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Urbina, S. (2014). Essentials of psychological testing. Second Edition. Series Eds. Alan S. Kaufman & Nadeen L. Kaufman. New Jersey: John Willey & Sons, Inc.