ADABI MUAŞERET

DERSİ

Nezaket ve Görgü Kuralları

SÜLEYMAN KAVALCI
 
 Nezaket ve görgü kuralları, toplumsal yaşam içinde
uyulması gereken kurallarıdır.
 Nezaket ve görgü kuralları, toplumsal düzeni sağlamaya,
beşeri ilişkileri güçlendirmeye ve toplumsal uyumu
sağlamaya yardımcı olur. Toplum içinde nasıl davranacağını,
hangi hareketin hangi durumlarda yapılacağını belirleyen
şeyler nezaket ve görgü kuralları olarak isimlendirilir.
 Nezaket ve görgü kuralları yazılı olmayan ve uyma
zorunluluğu bulunmayan kurallardır, yapılmadığı takdirde
hiçbir cezai yaptırımı bulunmaz. Ancak doğru bir toplumsal
ilişki ve toplumsal uyum için nezaket ve görgü kuralları
mutlaka uygulanmalıdır.
 Nezaket ve Görgü Kuralları Nelerdir?
 Nezaket ve görgü kuralları şunlardır:
• Başkalarının eşyalarını kullanırken izin istemek
•
•
•
Sevdiklerimizi ziyaret etmek
Temiz ve düzenli olmak

Büyüklere saygılı olmak, küçüklere sevgi göstermek

• Müsrif olmamak
• Karşımızda kişinin sözünü kesmemek, onu dinlemek
• Bağırmadan konuşmak
• Öfkeli olmamak, sinirli davranmamak
• Başkalarının özgürlüklerine saygı duymak
• Hoşgörülü ve anlayışlı olmak
• Söz verildiğinde tutmak
• Emanet alınan bir şeye sahip çıkmak
• Dürüst ve tutarlı davranmak
• İnsanları gizlice dinlememek
• Yemek yerken ağzı açarak konuşmamak
• Toplu ulaşım araçlarında yaşlı ve hamilelere yer vermek
• Özür dilemeyi ve teşekkür etmeyi bilmek
• Uygunsuz şakalardan ve el hareketlerinden kaçınmak
• Trafik kurallarına istisnasız uymak
Konuşma Sırasındaki Nezaket ve Görgü Kuralları Nelerdir?


 Konuşma sırasındaki nezaket ve görgü kuralları şunlardır:
• Dedikodudan kaçınmak
• İnsanlara olumsuz eleştirilerde bulunmamak
• "Şişmanlamışsın, zayıflamışsın, çökük gözüküyorsun" gibi cümleler
kurmamak
• Kişilere yaşı hakkında alaycı bir tavırda konuşmamak
• İltifat etmek, "çok güzel olmuşsun" gibi motivasyon cümleleri kurmak
• Karşıdakini dinlemek, sözünü bölmemek
• Olumsuz bir beden dili kullanmamak
• Kalabalık bir ortamda kulaktan kulağa konuşmamak
• İnsanların özel konuşmalarını öğrenmekte ısrar etmemek, gizlice
dinlememek
• Kendini sürekli övmemek, daima ben odaklı bir sohbet içine girmemek
Sosyal Hayatta Saygı ve Nezaket Kuralları
Nelerdir?


 Sosyal hayatta saygı ve nezaket kuralları şu şekilde sıralanabilir:
• Sosyal ortamda kulaktan kulağa konuşulmamalıdır.
• Kişinin sınırlarına saygı gösterilmelidir.
• Herhangi bir konuda dürüst davranılmalı, açık iletişim kurulmalıdır.
• Konuşan birinin sözü kesilmemelidir.
• Birinin sözü kesilecekse önce özür dileyerek söze başlanmalıdır.
• Gereken durumlarda karşıdaki kişiye teşekkür edilmelidir.
• Yemek yerken lokmalar ağız kapatılarak çiğnenmelidir.
• Görüşmelere vaktinde gidilmelidir.
• Yeterince samimi olunmayan kişiler akşam geç saatlerde aranmamalıdır.
• Farklı kültürlere karşı saygılı olunmalıdır.
• Önemli görüşmelerde ve buluşmalarda telefon sessize alınmalıdır.
• Biri konuşurken dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınılmalıdır (telefona bakmak
gibi).
Nezaket ve Görgü Kuralları Ne İşe Yarar?


 Nezaket ve görgü kuralları, toplumsal uyumluluğu ve
toplumsal ilişkiyi güçlendiren unsurlardır.
 Nezaket ve görgü kuralları ne kadar uygulanırsa kaliteli bir
toplum yapısı da o kadar iyi şekilde oluşur.
 Nezaket ve görgü kuralları; toplum dayanışması, toplumsal
bağlılık, kaliteli iletişim ve huzurlu bir yaşamın altın
anahtarıdır.
 Nezaket ve görgü kuralları, yazılı olmayan kurallardan
oluşur. İlk olarak aileden öğrenilen nezaket ve görgü
kuralları, eğitim kurumlarında da öğretmenlerin,
öğrencilerine mutlaka öğretmesi gereken bu kurallar,
özellikle küçük çocukların bilmesi gereken şeylerdir.
Nezaket ve Görgü Kuralları Eğitimi Nedir?


 Nezaket ve Görgü Kuralları Eğitimi, toplum içinde
uyulması gereken nezaket ve görgü kurallarının
öğrenilmesi ve etkin olarak uygulanması için
düzenlenen eğitimdir.
 Nezaket ve Görgü Kuralları Eğitimi gerek sosyal
hayatta gerek iş yaşamında uyulması gereken
birtakım kuralları öğretir. Bu eğitimi alan kişiler
insan ilişkilerinde daha başarılı olmaktadır.
Nezaket ve Görgü Kuralları Eğitimi Ne İşe Yarar?


 Nezaket ve Görgü Kuralları Eğitimi, kişinin günlük
yaşamda ve iş hayatında daha doyurucu ilişkiler
kurmasını, insanlarla daha etkili iletişim kurmasını
sağlar.
 Nezaket ve Görgü Kuralları Eğitimi, sağlıklı bir
toplum yapısına ulaşılması adına da önem taşır.
Çünkü nezaket ve görgü kuralları alanında
bilinçlenen bireyler diğer insanlarla yaşadıkları
problemleri daha kolay bir şekilde çözüme
kavuşturur.
Nezaket Nedir?


 Nezaket, herhangi bir karşılık beklemeden, çıkar
gözetmeksizin başkalarına karşı düşünceli, ince ve
saygılı davranışlar sergilemektir.
 Nezaket, diğer insanlara karşı saygılı ve ince
davranışlar sergileme olarak tanımlanır. Nezaket,
insan ilişkilerinin daha kuvvetli olmasını sağlar.
Örneğin yardıma ihtiyacı olan birine yardım etmek
bir nezaket davranışıdır.
Nezaket Kurallarının Önemi Nedir?


 Nezaket kuralları; toplumdaki bütünlüğü
sağlamak, insan ilişkilerini kuvvetlendirmek,
samimi ilişkilerin gelişmesini sağlamak açısından
önem taşır. Nezaket kuralları, insanların
hoşgörülü, farklılıklara karşı saygılı ve topluma
duyarlı bireyler olmasını sağlar.
Nazik Ne Demek?


 Başkalarına Karşı Saygılı Davranan
İnce Yapılı, Narin
Özen, Dikkat Gösterilmezse Kırılabilen, Bozulabilen,
Kötüleşebilen
Gerekli Önlemler Alınmadığında Daha Kötü Olan, Kritik
Dikkat İsteyen, Özen Gerektiren
Görgü Nedir?


 Görgü, toplumdaki bütünlüğü bozmamak için
uygulanması gereken saygı kurallarıdır. Görgü,
kişilere karşılaştıkları olaya ilişkin nasıl hareket
etmeleri gerektiği ile ilgili bilgi verir. Örneğin
önemli bir toplantıda, kritik bir görüşmede vb.
kişinin nasıl davranması gerektiğini görgü kuralları
belirler.
Görgü Kurallarının Faydaları Nelerdir?


• Görgü kuralları, toplumda düzeni sağlar.
• İnsanların daha yapıcı ilişkiler kurmasına katkı
sunar.
• Toplumda bütünlüğü sağlar.
• Bireyin toplumda değer ve takdir görmesine
yardımcı olur.
• Görgü kuralları, bir toplumun gelişmesine zemin
hazırlar.
• Kişiler arası ilişkilerde problem çözmeyi
kolaylaştırır.
Az Bilinen Görgü Kuralları Nelerdir?


• Bir kişiye yapılan teklif ikiden fazla söylenmemelidir.
• Yürüyen merdivenin sağ tarafında beklenmelidir.
• Toplu taşımalarda inen yolculara öncelik verilmelidir.
• Birisi ile iletişim kurarken güneş gözlüğü çıkarılmalıdır.
• Birisiyle tokalaşırken eldiven çıkarılmalıdır.
• Başkalarının telefonuna, buzdolabına, cüzdanına izinsiz
bakılmamalıdır.
• Birinin evine gitmeden önce haber verilmelidir.
• Avcun içine öksürülmemelidir.
• Toplum içinde birisi parmakla işaret edilmemelidir.
• Kimseyle çarpışmamak için sandalyenin sol tarafından masaya
oturulmalıdır.
 İş Hayatında Görgü Kuralları Nelerdir?
• İş hayatında birine mail atarken mutlaka “merhaba, iyi çalışmalar” gibi
ifadeler kullanılmalıdır.
•
•

Ağır kokulu yiyecekler ya da parfümlerden kaçınılmalıdır.
Arkadaşlarla/akrabalarla yapılacak uzun telefon trafikleri ertelenmelidir.
• İş yerine ve yapılan toplantılara vaktinde katılım sağlanmalıdır.
• Yüksek sesle konuşma, gülme gibi davranışlardan uzak durulmalıdır.
• Yöneticilere “siz” diye hitap edilmelidir.
• Sizi tanımayan kişilerin yanında iş arkadaşlarına “hanım/bey” diye hitap
edilmelidir.
• İş yerinde yüksek sesle müzik açılmamalıdır.
• Başkalarının yalnızca sizinle paylaştığı şeyler diğer kişilere
anlatılmamalıdır.
• İş yerindeki ortak giderlerde herkes üzerine düşen miktarı ödemelidir.
• Acil olmadığı sürece mesai saatleri dışında işle ilgili
mailleşme/mesajlaşma yapılmamalıdır.
 Sanal Görgü Kuralları

 Sanal ortamdaki ilişkilerimize, yüz yüze
kurduğumuz iletişimde olduğu gibi,
gereken özeni göstermeli ve hassas
davranmalıyız. Çünkü internet kullanımı ve
sosyal paylaşım siteleri için de geçerli
görgü kuralları vardır.
 
 1 - Dün tanıştığınız kişiye arkadaşlık teklif etmeyin
 Birkaç gün önce tanışılan ve herhangi bir
samimiyet geliştirilmemiş insanlara sosyal
paylaşım sitelerinde arkadaşlık teklif etmek
görgüsüzlüktür. Ayrıca arkadaşlık teklifi için yaş,
mevki ve statü göz önünde bulundurulmalıdır.
 2 - Sayfanızı beğenmesi için ısrar etmeyin
 Listenizde olanlara blogunuzu, sayfanızı,
grubunuzu beğenmeleri için baskı yapmak, bu
isteğe uymayanları tekrar tekrar uyarmak uygun
bir davranış değildir.
 
 3 - Sormadan etiketleme
 Fotoğraf albümündeki kişilerin haberi olmadan, kendilerine
sorulmadan fotoğraflarını yayınlamak ayrıca adlarını
fotoğrafın üstüne yazmak kaba bir davranıştır.
 4 - Eğitimsizliğin ve saygısızlığın göstergeleri
 Kişisel notlar veya ilaç reklamları için arkadaşların
Facebook duvarlarını kullanmak, buralara laubali mesajlar
yazmak, takma ad kullanarak sosyal paylaşım sitelerinde
kaba, çirkin, ayıp sayılacak şeyler yazmak ve siyasi
yorumlarda bulunmak eğitimsizliğin ve saygısızlığın
göstergesidir.
 Unutmamak gerekir ki internet ortamında insanlar, bizi
yazdığımız şeylere göre yorumlayacaklardır. Bu sebeple,
yazdıklarımızı bir kez daha gözden geçirmekte fayda vardır.
 
 5 - Gezdiğin gördüğün, yediğin içtiğin sana kalsın
 Sosyal paylaşım sitelerinde ruh halinizi yazmak,
mahrem konuları paylaşmak, ne yiyip içtiğinizi
ilan etmek, gezilen yerlerin reklamını yapmak,
insanları özendirmeye çalışmak görgüsüz olarak
değerlendirilme sebebidir.
 6 - Devamlı cep telefonuyla oynamak…
 Bir arkadaş görüşmesinde, yemekte veya
toplantıda devamlı cep telefonuyla oynamak,
mesaj yazmak ve etrafla ilgilenmemek
görgüsüzlük olarak değerlendirilir.
 
 7-E-posta ve mesajlara cevap verin:
 Çoğu zaman e-postalara, bildirimlere ve kısa mesajlara yanıt verme
gereksinimi duymuyoruz. Ancak ne olursa olsun en azından iletiyi
gördüğümüzü gösteren bir sembol bile kullanmak önemlidir. E-
postaları cevaplandırmak iki günü geçmemeli, mesajlarda ise 24 saat
içinde mutlaka bir bilgilendirme yapılmalıdır. Uzun bir bilgilendirme
olacaksa da mutlaka not düşmek önemlidir.
 8-Yanınızdaki kişinin yazdıklarını okumayın:
 Özel hayata saygı duymak, yazacakları hakkında ona dikte vermemek
önemlidir. Bu husus çok arkadaşvari ve samimi görünse de kişinin
benliğini ele geçirme hissi uyandırdığı için kişi kendini tehdit altında
hisseder ve var olan duygusal sürece uzun vadede ciddi zarar verir.
 
 9-Özel günlerde hazır mesaj şablonları kullanmayın:
 Her insan doğumgünü, mezuniyet, yeni bir bebek ve yeni bir iş gibi kutlama
zamanlarında özel olduğunu bilmek ister ve bir başkasının dünyasındaki
kendi yerini merak eder. Eğer bu insanı kutlayabilecek yakınlıktaysanız
daha özel cümlelerinizi hak ediyor demektir. Özenmeniz, kısa net ve açık
mesajlarınız önemlidir. Bayram, kandil gibi genel kutlamalarda ise yine
şablondan ziyade kısa bir dilek yazmak daha nezaketli olacaktır.
 10-Biriyle olan yazışmayı başkasına göstermeyin:
 Dijital dedikodu, en büyük iletişim hatalarından biridir. Haklılığımızı
onaylatmak, doğruluğumuzu savunmak gibi nedenlerle ya da başkalarına ne
yaşadığınızı sergilemek isterken kullandığımız bu yöntem, ilişkilerimizi
zedeler. Zira her kişinin mesaj ve duygu hanesi özeldir ve saygıyı hak eder.
Bu husustaki ifşanız, uzun vadeli güven duygusunu örseler.
 
 11-Polemik yaratmayın:
 Özellikle grup mesajlaşmalarında bireysel bir hesaplaşmadan dolayı laf sokmak,
başkalarının yanında diğerini küçük düşürmek, kışkırtıcı ifadeler kulanmak, özellikle
bedensel algılara yönelik sataşmalarda bulunmak, bir mahalle kavgası kaosu yaratmak
olayları çözümsüz kılmaktadır.
 12-Telefonunu açmayan kişiyi ısrarla aramayın:
 Telefonunuzu açmayan kişi ortam olarak ya müsait değildir ya da size müsait değildir.
Aciliyet bildiren bir mesaj bırakarak, dönüş yapmasını beklemeniz uygundur. Size müsait
olmayan kişiyle de durum yoklaması gerektiren bir mesaj sonrası halen cevapsız
kalmışsanız, gönül ve zihin rehberinizden çıkma vakti gelmiş demektir.
 13-Görüntülü ararken bilgi verin:
 Görüntülü arama, özel hayatın en önemli unsurlarından biri olup, samimiyet ölçünüze
göre seçebileceğiniz bir arama seçeceğidir. Dikkatli kullanılması gerekir. Çünkü
beklenmedik bir görüntülü arama, kişinin hazırlıksız yakalanmasına ve rahatsız olmasına
neden olabilir.
 Ziyaret – Misafirlik ve Vedalaşma Kuralları


 * Ne kadar samimi olursak olalım ziyaret edeceğimiz insanları
önceden bilgilendirmeliyiz.
* Temel prensip davetsiz misafir olmamaktır.
* Randevu saatine uymalıyız.
* Temiz ve düzenli bir şekilde, mümkünse bir hediye ile ziyaretler
yapılmalıdır.
* Kapıyı çaldıktan sonra kapının hemen ağzında değil, daha geride,
evin içini göremeyecek şekilde kapının açılmasını beklemeliyiz.
* Eve girerken ev sahibinin yer göstermesini beklemeli ve etraf
meraklı gözlerle incelenmemelidir.
* Yemek sofrası kurulduğunda, ev sahibi davet etmeden oturmamalı
ve yemeği beğenmesek dahi bunu hal ve tavırlarımızla bile belli
etmemeliyiz. Misafir umduğunu değil, bulduğunu yer ve medeni bir
şekilde ev sahibine teşekkür eder.
 
 *Yatıya üç günden fazla kalınmamalıdır.
*Ev sahibi de misafirliğe gelmek isteyenleri mümkün olduğunca
reddetmemelidir.
*Ev sahibi bütün misafirlerine aynı derecede yakınlık ve güler
yüz göstermelidir.
 *Evi temiz tutmalı ve gereken hazırlığı yapmalıdır.
*Misafirin yanında sık sık saate bakmamalı, sıkıldığını belli eden
hal ve tavırlardan sakınmalıdır.
*Misafirlere ikramda bulunurken üç kereden fazla ısrar
edilmemelidir.
*Misafir ayrılırken ev sahibi ziyaretten duyduğu memnuniyeti
dile getirmelidir.
*Misafirlikten ayrılma vakti gelince hemen kalkmalı ve
vedalaşmayı uzatmamalıdır.
 Hasta Ziyareti Adabı


 *Dostlarınız hastalandığında hemen, daha az samimi
olduklarınızı da iyileşince ziyaret edilmelidir.
*Yoğun bakımdaki hastaların yakınları ziyaret
edilmelidir.
*Çok dinlenmesi gereken bir hasta sık sık ziyaret edilmez.
*Hastanın yanında onun neşesini kaçıracak hiçbir şey
anlatılmamalıdır.
*Hastanın odasına girerken ne çok üzgün ne de çok neşeli
bir tavır sergilemeliyiz. Ona normal bir insan muamelesi
yapılmalıdır.
*Ziyaret çok uzun tutulmamalıdır.
 HASTA ZİYARETİ İLE İLGİLİ HADİSLER


 Hz. Sevban radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular
ki: “Hasta ziyaretinde bulunan kimse, ziyaretten dönünceye kadar cennet meyveleri
arasındadır.”
 Müslim, Birr 40, (2568); Tirmizi, Cenaiz 2, (967).

 Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
“Kim abdest alır ve abdestini mükemmel kılar, sevab ümidiyle müslüman kardeşini
hasta iken ziyaret ederse, ateşten, yetmiş yıllık yürüme mesafesi kadar uzaklaştırılır .”
 Ebu Davud, Cenaiz 7, (3097).

 Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm

buyurdular ki: “Kim Allah rızası için bir arkadaşını ziyaret eder veya bir hastaya
geçmiş olsun ziyaretinde bulunursa, bir münadi ona şöyle nida eder: “Dünya ve
ahirette hoş yaşayışa eresin. Bu gidişin de hoş oldu. Kendine cennette bir yer hazırladın.”
 Tirmizi, Birr 67, (2009).
 Temizlik Görgü Kuralları


 *Diş temizliğine dikkat edilmelidir.
*Saçların ellerin ve tırnakların sürekli temiz olmasına dikkat
edilmelidir.
*Etrafımızdaki insanları ter kokusuyla rahatsız etmemek için
düzenli bir şekilde banyo yapılmadır.
 *İnsanları rahatsız etmeyecek derecede koku sürmek uygundur.
*Tuvalette iken konuşmak, bir şeyler yiyip içmek ve tükürmek
uygun değildir.
*Temizlik sol elle yapıldığından, çeşmeler bu elle açılıp
kapatılmamalıdır.
 *Tuvalet temiz bırakılmalıdır.
*Tuvalette insan varken, kapının önünde beklememelidir.
 Temizlik ile ilgili Hadisi şerifler...


 (Müslümanlık temizlik dinidir. Temiz olun! Cennete ancak temiz
olan girer.) Deylemi

(Mümin pis olmaz.) Buhari

(Her şeyi iyi temizleyin! Temizlik imana, iman da Cennete

götürür.) Taberani

(Temizlik imanın yarısıdır.) Müslim

(Namazın anahtarı temizliktir.) Tirmizi

(Ağzınızı temizleyin, ağzınız Kur'an-ı kerim yoludur.) Ebu Nuaym

(Cuma günü yıkanın, misvak kullanın ve güzel koku sürünün.)

Buhari
 (Yemekten önce ve sonra el yıkamak, zenginliğe yol açar, fakirliği giderir.)


Ebuşşeyh

(Evinin hayrını isteyen, yemekten önce ve sonra, elini ve ağzını yıkasın!) İbni Ebi
Şeybe

(Ağzınızı temizleyin! Kiramen katibin melekleri için, ağızdaki yemek artıklarının

kokusundan daha kötü bir şey yoktur.) Deylemi

(Sarmısak yiyen, kokusu gitmeden mescidimize yaklaşmasın, insanın rahatsız

olduğu şeylerden melekler de rahatsız olur.) Taberani

(Gece namaz kılmak için kalkan kimse, ağzını misvakla temizlesin! Çünkü bir
melek namazda Kur'an okuyanın ağzına yaklaşarak dinler.) Deylemi

(Elbiselerinizi yıkayın, fazla kıllarınızı temizleyin, dişlerinizi misvakla temizleyin,

temiz, güzel giyinin! Nezafet sahibi olun!) İbni Asakir

(Tırnaklarınızı kesip gömün! Ağzınızdaki yemek kırıntılarını temizleyin ve misvak

kullanın! Yanıma, dişleri sarı, ağzı kokar vaziyette gelmeyin!) Taberani
(Kap kacak yıkamak, evi temiz tutmak, zenginliğe sebep olur.
 PROTOKOL VE RESMİ NEZAKET
KURALLARI

 Bilindiği gibi mükemmeli ortaya koyan daima
ayrıntılardır. Mükemmel ise bir ayrıntı değildir.
Özellikle yönetim hayatımızda, resmi ve özel
ilişkilerimizin sınırını ve seviyesini belirleyen unsur,
“Protokol Kuralları” ya da öteki anlamıyla “Resmi
Nezaket Kuralları”dır. Bize önemsiz gibi gelen bazı
hususlar, üstlerimizce özellikle istenebilir. Toplum
hayatında olduğu gibi resmi ilişkilerde de uymamız
gereken nezaket ve görgü kurallarına kısaca bir göz
atalım:
 1-Yöneticinize daima saygılı hitap edin. Ona taşıdığı ünvana göre, “sayın
müdürüm”, “sayın başkanım”, “sayın kaymakamım” ve “sayın valim” deyin
veya “efendim” diye hitap ederek söze başlayın.


2-Üstünüzün makamına girerken ceketinizin düğmeli olmasına dikkat edin,
palto ve şapka ile girmeyin. Cep telefonunuz varsa ya dışarıda bırakın ya da
kapatın.
Yöneticiniz “buyurun oturun” demeden oturmayın veya oturmanız gerekiyorsa
“müsadenizle efendim” diyerek oturun. Otururken amiriniz ve üstleriniz
karşısında bacak bacak üstüne atmayın. Konuşmalarınızda daima nazik ve
saygılı ifadeler kullanın. Konuşurken ve dinlerken yüzüne bakın. Yöneticiniz
size “hoş geldiniz” veya “güle güle” derken toka etmek için elini uzatmıyorsa,
önceden elinizi uzatmayın. Otururken üstünüz ayağı kalkıyorsa siz de kalkın.
Görüşmenizin sonunda size “memnun oldum, teşekkür ederim” derse, toka
etmek için elini uzatırsa, kalkıp gitmeniz gerektiğini anlayın.
3-Yönetici veya üstlerinizin makamına birden çok kişiyle girdiğinizde
konumunuza ve kıdeminize göre sıralanarak oturun. En üst veya en kıdemli
olan masaya ve yöneticiye en yakın yere oturur. Ancak, siz içeride iken sizden
üst birisi gelirse oturduğunuz koltuğu terk ederek, bir geriye gitmeniz gerekir.
 4-Yöneticilerinizle ya da akranlarınızla görüşmek için önceden sekreteriyle
irtibat kurarak gidin. Yöneticinizin yanında biri varken zorunlu değilse veya
kendisi çağırmadıysa girmeyin, girmek zorunda olduğunuzda da önce özür
dileyin.

5-Protokolde üst daima sağdadır. Ast olarak otururken, ayakta dururken veya
yürürken daima üstünüzün soluna geçin.
6-Bir toplantı için üst makama başkaları ile birlikte davet edilmiş iseniz,
toplantıya zamanında ve toplantıya girecekleri bekleyip, beraber toplantıya
icabet edin. Toplantıda, toplantı başkanından izin istemeden konuşmayın ve
daima toplantı başkanına hitaben konuşun.
7-Toplantıya katılırken, üst makama iş görüşmesi için çıkarken veya üstleriniz
tarafından çağrıldığınız zaman yanınızda not almak için mutlaka bir ajanda
bulundurun.
8-Resmi açılışlar daima en üst tarafından yapılır. Toplantı ve törenlerde
konuşma sırası asttan üste doğrudur. Yani en üst en son konuşur. Konuşma
sırasını buna göre belirleyin. Astlar daha çok teknik ve ayrıntılı konularda,
üstler ise stratejik konularda ve genel nitelikte konuşma yaparlar.
Konuşmalarınızın tören veya toplantıya katılan en üste hitaben olmasına
dikkat edin. Konuşmalarınızın başında ve sonunda toplantıya katılanları
selamlamayı unutmayın.
 9-Resmi araçlarda protokol makamı aracın sağ arka köşesidir. Sizden üst biri
aracınıza bindiğinde sağ arka köşeyi ona bırakın, özel bir araca bindiğinizde ise
şoförün yanındaki koltuğa oturun.


10-Protokolde karşılama ve uğurlamalar çok önemlidir. Karşılamada en üst olan,
misafire ilk önce, “hoş geldiniz” der ve toka eder; uğurlamada ise en son “güle
güle” der ve toka eder;
Havaalanlarında ve diğer araçlı resmi karşılamalarda yüzünüz aracın
kapısına dönecek şekilde kapının sağında, uğurlamada ise bu kez araç kapısının
solunda yer almalısınız. Üst yönetici uğurlanırken el sallanmaz, sadece başla
selamlanır.
Ev sahibi önden gider ve buyur eder. Ancak, önde yol gösteren biri varsa
veya bilinen bir yere gidiliyorsa (giriliyorsa) ev sahibi misafirin ya da üstün
soluna geçerek refakat eder.
Üst yöneticinizi, odanızın kapısında değil, binanızın kapısında karşılayıp,
uğurlayın. Akranınızı dairenizin kapısında, ast konuğunuzu ise odada ayağa
kalkarak ve tokalaşarak karşılayıp, uğurlayın.
11-Amiriniz veya üstünüz, ziyaretinize veya denetiminize geldiğinde ilke olarak
makam koltuğunuzda oturmayın. Misafir koltuğuna geçip, karşısında oturun.
Ama baş yöneticiniz geldiğinde kendisini makam koltuğuna buyur edin. Çünkü
siz orada onu temsilen oturuyorsunuz. Başka hiç kimseye koltuğunuzu vermeyin.
 12-Kendi makam odanızda da olsa amirlerinize ve üstlerinize daima saygılı
olmak, protokol ve nezaket kurallarına uymak zorundasınız. Unutmayın

amiriniz veya üstünüz size önem ve değer verdiği için odanıza gelmiştir. Yoksa
her an sizi kendi odasına çağırtabilirdi.
13-Makamınızda amiriniz, üstünüz veya resmi bir ziyaretçiniz varken içeriye
gerekmedikçe astlarınızdan kimseyi almayın. Zorunlu olmadıkça telefonla
görüşmeyin, evrak imzalamayın ve başka şeylerle meşgul olmayın.
Mecbursanız, en azından özür dileyin ve izin isteyin.
14-Üstlerinize ağabey, abla ve eşlerine de yenge v.b. gibi hitapları kullanmayın;
beyefendi, hanımefendi diye hitap edin. Ayrıca hizmet sunduğunuz
vatandaşlara da abi, abla, dayı, amca, teyze v.b. gibi hitaplarda bulunmayın,
hanımefendi, beyefendi şeklinde hitap edin.
15-Telefon açtığınızda önce kendinizi tanıtmakla söze başlayın. Bir de
unutmayın, telefonu kim açtıysa önce o kapatır. Ancak, üstünüzle telefonla
görüşürken, üstünüz kapatmadan önce siz telefonu kapatmayın. Üstlerinize
sekreter veya santral aracılığıyla telefon etmeyin. Rütbece ve statü olarak ast
olanların, üstleri ararken sekreter veya santral kullanması doğru değildir.
Doğrudan bizzat kendiniz arayın.
 16-Bir makama, resmi daireye görüşmek için gidildiğinde, makam veya


görevlinin masasına elinizi, kolunuzu koymayın, elleri masaya koyup eğilerek
konuşmayın.
Odanıza gelen misafirlerinize (ziyaretçilerinize) ayağa kalkarak, hoş
geldiniz deyin ve toka edin ve unutmayın misafirinize yapacağınız en güzel
ikram güler yüzdür.
Makam odanızda siz daima ev sahibisiniz. Görevlileriniz çay v.b. ikram
ederken önce misafirinize (misafirin en büyüğünden başlayarak) ve en son size
sunmak durumundadır.
17-Yeni tayin olan akran ve üstlerinize tebrik için önce siz ziyarete gidin. Siz,
yeni göreve başladığınız bir yerde, ilk önce üstünüzü ziyaret edin.
18-Resmi yemeklerde ev sahibi (yemeği veren) “buyurun” demedikçe, ev sahibi
ve onur konuğu yemeğe başlamadıkça siz de başlamayın. Ev sahibi ve onur
konuğu masadan kalkmadan siz de kalkmayın.
Resmi yemekte, ev sahibi olan birinci adam davetlileri kapıda karşılar;
uğurlamada ise kapıda ev sahibi olan ikinci adam bulunur.
19-Resmi konuşma yaparken kesinlikle “ben” demeyin, daima “biz” veya
“müdürlüğümüz” deyin. Başkalarına daima “siz” diye hitap edin. Her zaman ve
herkese “lütfen” deyin ve teşekkür edin.
 20-Bir yere girdiğinizde önce kendinizi tanıtın. Tanıştırma daima ayakta ve

soyadıyla takdim edilir. 

ilk karşılaşmada olur. Küçüğü büyüğe, erkeği bayana, ünvanı, adı ve

21-Protokolde daima küçük büyüğe, bayan erkeğe, ast üste selam verir. Bu
nedenle üstlerinize selam verin, astlarınızın selamlarına da mukabele edin.
Akranlarınıza da önce siz selam vermeye çalışın.
Toka etmek bir sevgi ve samimiyet gösterisi olarak bir tür selamlaşmak
biçimidir. Ancak, üst el uzatmadan ast el uzatmamalıdır. Önce ev sahibi elini
uzatır, sonra misafir. Bayanla tokalaşmak için önce erkek el uzatmamalı,
ancak bayan uzatırsa ona mukabele edilmelidir. Tebrikatta tokalaşmaya
daima en büyükten başlayın. Protokolde el öpme, yanaktan öpüşme yoktur.
Bu sadece resmi olmayan, samimi ilişkilerde olabilir.
22-Makamca büyük olan hatır sormadan, makamca küçük olan hatır sormaz.
Mesai arkadaşlarınızı özel ve önemli günlerde kutlamayı ihmal etmeyin,
zaman zaman eş ve çocuklarının hatırını sorun, sağlıkları ile ilgilenin.
23-Tebrik kartları mutlaka elle yazılmalıdır. Matbu tebrik kartı kullanılacaksa
hitap kısmı elle yazılmalıdır.
 24-Bayan ve erkek astlarınız arasında fonksiyonel (görev) olarak ayırım
yapmayın. Ancak bayanlara davranış olarak daha saygılı olun. Bir bayan içeri

oturur. 
girince erkekler ayağa kalkar, odadan önce bayan çıkar, protokolde önce bayan

25-Çeşitli tören, toplantı, yemek gibi davetlerde, düzenleyen siz ya da

kurumunuz ise; programın icra edileceği yeri önceden bizzat görün,
düzenlemeleri kontrol edin. Masa, koltuk, oturma düzeni (gerekiyorsa isim
kartları koyun), bayrak, poster, döviz gibi süslemeler, grup ve varsa
öğrencilerin duracağı yer v.b. hususları gözden geçirin.
Törenlerde, tören programı davetiyedekine uygun biçimde hazırlanarak
protokole dahil zevatın oturduğu yerin önüne önceden bırakılmalıdır.
26-Basın mensuplarını ihmal etmeyin. Çalışmaları için uygun ortam sağlayın.
Ancak yetkiniz sınırları içinde bilgi ve demeç verebileceğinizi unutmayın.
27-Her gün bakımlı ve temiz olmayı ihmal etmeyin. Günlük tıraşlı ve kravatlı
olun; elbiseniz ütülü, ayakkabınız boyalı ve giysiniz renk olarak uyumlu olsun.
Özellikle resmi toplantı, tören ve davetlerde elbiseniz koyu renk takım olsun.
Gömleğiniz düz renk, ayakkabı ve çorabınız elbisenizle uyumlu olmalıdır.
Unutmayın; insanlar daima görünüşlerine göre karşılanır, şahsiyetlerine,
konuşmalarına göre uğurlanır. Ancak uğurlanmak için karşılanmak gerekir.