სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამენტი

საბაკალავრო საგანმანათლებლო პროგრამა :

ინფორმატიკა

მიმართულება:

გადაწყვეტილებათა მიღების მხარდამჭერი სისტემები

 გადაწყვეტილებათა მიღება

ეს არის არჩევანი, რომელიც შექმნილი ვითარებიდან

გამომდინარე უნდა მივიღოთ

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
გადაწყვეტილების მიმღები სუბიექტები:

ინდივიდი;
ჯგუფი;
ორგანიზაცია;
სახელმწიფო.

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
 გადაწყვეტილებათა მიღებისა და შერჩევის პროცესში ჩართული

დისციპლინები

აღწერითი დისციპლინები - ინფორმაციას იმის თაობაზე, თუ სინამდვილეში ადამიანები როგორ იღებენ

გადაწყვეტილებას;
ანალიტიკური დისციპლინები, გვასწავლიან, თუ როგორ უნდა იქნეს მიღებული გადაწყვეტილება, თუკი
გარკვეული კრიტერიუმებით ვიხელმძღვანელებთ.
გადაწყვეტილებათა მიღების სტრუქტურა

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
 გადაწყვეტილებების მიღების პროცესზე მოქმედი
ფაქტორები

გადაწყვეტილების მიღების
პროცესი:

ინდივიდის მიერ გადადგმული

ნაბიჯების სერია, რათა დადგინდეს
საუკეთესო ვარიანტი ან მოქმედების
გზა მათი საჭიროებების
დასაკმაყოფილებლად.

გადაწყვეტილების მიღების
პროცესის მთავარი მიზანი -
ორგანიზაციის ეფექტურობის
გაზრდა, მუშაობის მდგრადობა და
მუდმივი განვითარება.

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
 გადაწყვეტილებათა მიღების
სახეები არჩევა შესაძლო მრავალი ვარიანტიდან.
გადაწყვეტილება - ყველაზე მისაღები ალტერნატივის

ორგანიზაციული გადაწყვეტილება - არჩევანი, რომელსაც ლიდერი აკეთებს თავისი პოზიციით

განსაზღვრული მოვალეობების შესასრულებლად.
ორგანიზაციული გადაწყვეტილების მიზანია უზრუნველყოს ორგანიზაციის თანმიმდევრული
მუშაობა (საქმიანობა) დასახული მიზნებისკენ.
არსებობს ორგანიზაციული გადაწყვეტილებების ორი სახე: დაპროგრამებული და
დაუპროგრამებელი ;

ორგანიზაციული
გადაწყვეტილება

დაპროგრამებული:
დაუპროგრამებელი:
მოქმედებების
გადაწყვეტილებები, რომლებიც
გარკვეული
წარმოიქმნება ახალი უჩვეუო
თანმიმდევრობის
სიტუაციის შედეგად
განხორციელების შედეგი

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
დაპროგრამებული გადაწყვეტილება არის მოქმედებების გარკვეული თანმიმდევრობის
განხორციელების შედეგი.
მაგალითად, შეგვიძლია მოვიყვანოთ ფასების დადგენის პროცედურა წარმოებული
პროდუქციის ღირებულების გაანგარიშების საფუძველზე. ხარჯების ფორმირებისა და
ფიქსირებული ხარჯების განაწილების სქემა (ალგორითმი) შეიძლება განმეორებით
განხორციელდეს თითქმის ნებისმიერი სპეციალისტის (კომპანიის თანამშრომელის)
მიერ მინიმალური უნარებითა და საჭირო ცოდნით.

დაუპროგრამებელი გადაწყვეტა - მოქმედებების ნაკრების განსაზღვრა, რომელიც

დაკავშირებულია გაურკვეველ სიტუაციებთან (ძნელად სტრუქტურირებული ამოცანები), უცნობი
ფაქტორების გავლენასთან.
მაგალითად, პრევენციული ღონისძიებების გეგმის შემუშავება სამიზნე ბაზრის
ფარგლებში კონკურენტის გააქტიურებასთან დაკავშირებით . ამ შემთხვევაში
აუცილებელია შესწავლა როგორ ვითარდება ბაზარი, რას აკეთებს კონკურენტი
ამჟამად და რა ქმედებები განსაზღვრავს მის სვლას მომავალში .

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
 ინტუიციური გადაწყვეტილება - არჩევანი გაკეთებულია მხოლოდ გამჭრიახობის
საფუძველზე;
განსჯაზე დამოკიდებული გადაწყვეტილება არის არჩევანი, რომელიც დაფუძნებულია
ცოდნაზე ან გამოცდილებაზე;

კომპრომისული გადაწყვეტილება - გამოიყენება ორგანიზაციის ყველა ნაწილისთვის

შესაძლო შედეგების გათვალისწინებით;

ლოგიკურ-ანალიტიკური გადაწყვეტა – ალტერნატივის არჩევანი ცოდნის ან დაგროვილი

გამოცდილების საფუძველზე;

რაციონალური გადაწყვეტილება - ლოგიკურ-ანალიტიკურისგან განსხვავებით, არ არის

დამოკიდებული წარსულ გამოცდილებაზე. მიღებულია
გარკვეული სქემის მიხედვით;

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
 გადაწყვეტილების მიღების პრობლემათა კლასები

 განსაზღვრულ პირობებში - ყოველ ალტერნატივას ერთი შედეგი შეესაბამება.

იგულისხმება, რომ გვაქვს ყველა საჭირო ინფორმაცია გადაწყვეტილების მისაღებად.
საწყისი ინფორმაცია, გადაწყვეტის მეთოდები და ამ შემთხვევაში პროგნოზირებული
შედეგი მკაფიოდ არის განსაზღვრული.

მაგალითად: მოგება წარმოების ერთეულზე - 100 ლარია. მიღებული შეკვეთების

მოცულობა 200 ერთეულია. ამ შემთხვევაში, შეკვეთების შესრულება
უზრუნველყოფს 20,000 ლარის მოგებას.

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის

დეპარტამენტი
 რისკის პირობებში გადაწყვეტილების მიღებისას იგულისხმება, რომ მოსალოდნელია პირობების
ცვლილება და ყოველ მოსალოდნელ ცვლილებას საკუთარი ალბათობა გააჩნია.
სხვაგვარად რომ ვთქვათ, რისკთან დაკავშირებული გადაწყვეტილება არის ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც
მიიღება საკმარისი რაოდენობის საჭირო ინფორმაციის საფუძველზე, რომელიც მიზნად ისახავს კონკრეტული
მიზნის მიღწევას, მაგრამ სხვადასხვა ვარიანტის შემდგომი შედეგები არ არის აშკარა (ექვემდებარება ცვლილებას). ამ
შემთხვევაში, პრობლემებია კონკრეტული ალტერნატივის არჩევისას.

რისკი - პირობები, სადაც მომავალში განსაზღვრულ ფაქტორებს აქვთ სავარაუდო მახასიათებლები;

მაგალითად: მოგება გაყიდული პროდუქციის ერთეულზე - 100 ლარია. შეკვეთების მიღების
ალბათობა ფასდება შემდეგნაირად: 50% - 150 ერთეული და 50% - 250 ერთეული. განსაზღვრეთ
მოსალოდნელი მოგების ოდენობა.

ამ პირობებში შესაძლებელია ორი ალტერნატიული სცენარი. თუ მენეჯერი „არ გამოიცნობს“ ბაზრის მოთხოვნას,
გამოუსწორებელი ზარალი ემუქრება.
პირველ შემთხვევაში (გამოშვების მოცულობა - 150 ერთეული) - ეს არის მიზნობრივი ბაზრის დაკარგვა და
შესაბამისად, მოგების ნაწილის, ხოლო მეორეში (მოცულობა 250 ერთეული) - თქვენ შეგიძლიათ დარჩეთ მოგების
გარეშე იმ ფაქტის გამო, რომ უკვე წარმოებული პროდუქციის ნაწილი ბაზარს მოუთხოვნელი იქნება.

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
 გაურკვეველ პირობებში გადაწყვეტილების მიღებისას გადაწყვეტილების მიმღებმა პირმა (გმპ)
იცის რამდენიმე მოვლენის მოხდენის შესაძლებლობის შესახებ, მაგრამ არ შეუძლია მათი
დადგომის ალბათობების განსაზღვრა.

გაურკვევლობა - პირობები, სადაც შეუძლებელია სხვადასხვა პარამეტრის განვითარების

ალბათობის ზუსტად დადგენა

გაურკვევლობა გადაწყვეტილების მისაღებად ყველაზე რთული სიტუაციაა:

გადასაჭრელი პრობლემა ბუნდოვანია, ალტერნატიული გადაწყვეტილებები მკაფიოდ არ არის
განსაზღვრული და ბევრი ინფორმაცია უბრალოდ არ არის ხელმისაწვდომი. ამ შემთხვევაში
სირთულეები წარმოიქმნება შესაძლო ალტერნატივების ძიების პროცესშიც კი.

მაგალითად: მოგება გაყიდული პროდუქციის ერთეულზე - 100 ლარი. შეკვეთების მიღების

ალბათობა დადგენილი არ არის. პოტენციური მოთხოვნა უცნობია. ასეთ პირობებში
ალტერნატიული ვარიანტების ნაკრების შედგენაც კი არ არის იოლი საქმე, რომ
აღარაფერი ვთქვათ შესაძლო გადაწყვეტილებების შესაფასებლად ყველაზე
შესაფერისი გზის არჩევაზე.
სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე
ნტი
 გადაწყვეტილებების დაყოფა მართვის დონეების
მიხედვით.

სტრატეგიული გადაწყვეტილებები - გავლენას ახდენენ ფირმის

კეთილდღეობასა და მის საქმიანობაზე. ეს გადაწყვეტილებები ახალი
საქონლის და ახალი ბაზრების შერჩევას ეხება, ასევე ფირმის სტრუქტურის
ცვლილებას და ახალი ტექნოლოგიების გამოყენებას. ასეთი
გადაწყვეტილებები, ჩვეულებრივ, ორიგინალურია და მათი მიღება
უმაღლესი ხელმძღვანელობის დონეზე ხდება.

ტაქტიკური გადაწყვეტილებების მიღება, როგორც წესი, საშუალო დონის მენეჯერების საქმიანობაში შედის. ეს
გადაწყვეტილებები ეხება ფასწარმოქმნას, პერსონალის მოძრაობას , მარკეტინგს , წარმოებას , ნედლეულით და
მასალებით მომარაგებას და სხვა.

ოპერატიული გადაწყვეტილებები - მიიღება ყველაზე დაბალ დონეზე. ასეთი გადაწყვეტილებები არის რუტინული
და ხშირად ერთი და იგივე მეორდება. ამ გადაწყვეტილებების მიღების საჭიროებას ხშირად იწვევს
დაწესებულებაში არსებული წესები, სტანდარტები და მითითებები . ოპერატიული გადაწყვეტილებები შესაძლოა
ეხებოდეს მოწყობილობების შენახვასა და შეკეთებას, საბუღალტრო აღრიცხვას , შენობის დაცვას , პერსონალის
სამუშაო გრაფიკს და სხვა.
 გადაწყვეტილების მხარდამჭერი სისტემა (DSS)

DSS არის კომპიუტერზე დაფუძნებული ინტერაქტიული სისტემები და ქვესისტემები, რომლებიც

გამიზნულია გადაწყვეტილების მიმღებთა დასახმარებლად გამოიყენონ საკომუნიკაციო
ტექნოლოგიები, მონაცემები, დოკუმენტები, ცოდნა ან მოდელები გადაწყვეტილების პროცესის
ამოცანების შესასრულებლად.

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
გადაწყვეტილების მხარდაჭერის სისტემა (DSS) არის კომპიუტერზე
დაფუძნებული საინფორმაციო სისტემა, რომელიც მხარს უჭერს ბიზნესის
ან ორგანიზაციული გადაწყვეტილების მიღებას, რაც იწვევს რანჟირებას,
დახარისხებას ან ალტერნატივებს შორის არჩევას.

DSS ემსახურება ორგანიზაციის მენეჯმენტს, ოპერაციებს, დაგეგმვის

დონეებს და ეხმარება ადამიანებს გადაწყვეტილების მიღებაში
პრობლემების შესახებ, რომლებიც შეიძლება სწრაფად იცვლებოდეს და
წინასწარ არ იყოს ადვილად განსაზღვრული (მაგ.,
არასტრუქტურირებული და ნახევრად სტრუქტურირებული
გადაწყვეტილების პრობლემები).
გადაწყვეტილების მხარდაჭერის სისტემები და მათი შესატყვისი
საინფორმაციო ტექნოლოგია შეიქმნა ძირითადად ამერიკელ მეცნიერთა
ძალისხმევით 70 - იანი წლების ბოლოს და 80 - იანი წლების დასაწყისში,
რასაც ხელი შეუწყო პერსონალური კომპიუტერების, გამოყენებითი
პროგრამების სტანდარტული პაკეტების ფართო გავრცელებამ, აგრეთვე
ხელოვნური ინტელექტის შექმნაში მიღწეულმა წარმატებებმა.

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი
მადლობა ყურადღებისთვის!

სტუ, ინტერდისციპლინური ინფორმატიკის დეპარტამე

ნტი