DERS:GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

Hafta: 5
Konu: Gelişim Görevleri
Ders Sorumlusu: Öğr.Gör.Dr.Mustafa GÜLER
Kaynaklar:
Eğitim Psikolojisi .Binnur Yeşilyaprak
Gelişim psikolojisi kitapları.

1
SORU -“Belli dönemlerde çocuk, belli tür öğrenmeleri daha kolay kazanır” ifadesi
aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ilgilidir?
 A)Olgunlaşma
 B)Hazır bulunuşluk
 C)Büyüme
 D)Kritik dönem
 E) Öğrenme

SORU ;“ Üç yaşında kızlar 94 cm uzunluğunda 13 kg ağırlığındadır. Altı yaşına

geldiklerinde boyları 115 cm ‘yi ağırlıkları ise 15 kg’yi bulur.”ifadesi aşağıdaki
kavramlardan hangisi ile ilgilidir?
 A)Olgunlaşma
 B)Hazır bulunuşluk
 C)Büyüme
 D)Kritik dönem
 E) Öğrenme
2
SORU Gelişim sürecini oluşturan kavramlar hangi seçenekte doğru olarak
verilmiştir?
A) Kalıtım-Çevre-Tarihsel zaman
B) Büyüme-Olgunlaşma-öğrenme
C) Kalıtım-Büyüme-Çevre
D) Kalıtım-Öğrenme-Olgunlaşma
E) Öğrenme-Gelişme-olgunlaşma

SORU :.”Çocukların başkalarıyla yakın ilişki kurabilmesi için, bebeklere yakın ,

sevecen ve ilgili davranılmalıdır. Bu şansı bebeklere sağlamada, ilk yaş oldukça
önemlidir. Çocuğun okul yıllarında sosyal ilişkiler geliştirmesinde olumsuzluklar
yaşanmasına neden olabilir. “
 Yukarıdaki durumda gelişimde neyin önemine dikkat çekilmiştir?

A)Olgunlaşma
B)Hazır bulunuşluluk
C)Kritik dönem
D)Öğrenme
E)Büyüme

3
GELİŞİM GÖREVLERİ
MODELİ
(HAVİGHURST
MODELİ)

4
GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ

SORU: HANGİ YAŞTA OLMAK İSTERSİNİZ?

NİÇİN?

Yaşam süreci içerisinde birey belli dönemlerinde bir takım gelişim

görevlerini yerine getirmek zorundadır.

Gelişim görevleri başarıldığında bireyi mutlu eden, ve bir

sonraki dönemlerde başarıyı kolaylaştıran , başarısız olunduğunda
bireyi mutsuz eden ve sonraki gelişim görevlerini olumsuz
etkileyen görevlerdir.

5
 GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ
BEBEKLİK DÖNEMİ (0-2 YAŞ)
Nefes almayı ve emmeyi öğrenme
Doğumdan sonra fiziksel çevredeki değişikliklere uyum sağlama
Dönemin sonlarına doğru dışkı kontrolünü gerçekleştirme
Dönemin sonlarına doğru yürümeyi öğrenme
Katı yiyecek yemeyi öğrenme
Belirli zamanlarda uyanık kalmayı ve uyumayı gösterme

İLK ÇOCUKLUK DÖNEMİ (2-6) YAŞ

El göz Koordinasyonu sağlama
Öz bakım becerilerini (giyinme, yemek yeme vb.) yerine getirebilme
Okuma yazmaya hazır duruma gelme
Cinsiyet farklılıklarını öğrenme
Toplumsal kurallara dair yanlış ve doğru davranışı ayırt etmeye ve
toplumsal rolleri öğrenmeye başlama
6
 GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ
SON ÇOCUKLUK DÖNEMİ (6-12) YAŞ

Zaman kavramını tanıma, okuma, yazma ve hesaplama ile ilgili üç

temel beceriyi geliştirme
Cinsiyetine uygun rolleri benimseme
Davranışlarının sorumluluğunu alabilme
Yaşıtlarıyla geçinmeyi ve kişiler arası ilişkilerini geliştirme
Yetişkinleri büyük ölçüde model alarak cinsiyetine uygun roller
geliştirme
Vicdan ve değerler sistemi geliştirme
Somut düşünmeyi öğrenme
Kişisel bağımsızlığı kazanma

7
 GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ
ERGENLİK DÖNEMİ GELİŞİM GÖREVLERİ(12-18) YAŞ

Yetişkin cinsiyetinin erkek yada kadın sosyal rolünü edinme

Aile içinde duygusal bağımsızlığını kazanma
Bedensel özelliklerini kabul edip etkili biçimde kullanma
Bir mesleğe doğru yönelme ve hazırlanma
Akran gruplarına girme
Evliliğe ve aile kurmaya hazırlanma
Kişisel değerlerine göre bir yaşam felsefesi kurma
Toplumsal görevleri yerine getirme ve toplumsal sorumluluklar almaya
istekli olma
Yaşıtlarıyla olgun ilişkiler kurabilme
8
 GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ
GENÇ YETİŞKİNLİK DÖNEMİ (18-25) YAŞ

*Bir işe başlama

*Eş seçme
*Aile kurma girişimi
*Yakın ilişkiler kurabileceği arkadaşlar ve sosyal gruplar bulma
*Vatandaşlık sorumluluklarını üstlenme
*Ev yönetimini ve çocuk sorumluluğunu üstlenebilme

ORTA YETİŞKİNLİK DÖNEMİ (30-60) YAŞ

*Toplumsal sorumluluğa erişme.
* Ekonomik standartlara ulaşma.
* Gençlere iyi yetişkinler olması için rehberlik etme
* Boş zamanları değerlendirme.
* Orta yaşın fizyolojik değişikliklerine ayak uydurma

9
 GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ
İLERİ YETİŞKİNLİK(YAŞLILIK)DÖNEMİ (60-65/..) YAŞ

* Azalan fiziksel güce ve sağlığa uyum sağlama.

* Emekliliğe ve azalan gelire uyum sağlama.
* Eş kaybına uyum sağlama.
* Yaş grubu ile yakınlık kurma.
* Toplumsal ve vatandaşlık yükümlülüklerini yerine getirme.
* Doyurucu fiziksel yaşantı düzeni oluşturma.

10
Fiziksel ve Psiko-Motor Gelişim
1) Fiziksel ve Psikomotor Gelişim
2) Psikomotor Gelişimle İlgili Öğeler
3) Fiziksel Gelişim Dönemleri
a) Doğum Öncesi Dönem
b) Bebeklik (0 – 2 Yaş)
c) Oyun (Okul Öncesi) Dönem (2 – 6 Yaş)
d) Okul Dönemi (6 – 12 Yaş)
e) Ergenlik (12 – 18 Yaş)
f) Genç Yetişkinlik (18 – 30 Yaş)
g) Orta Yaşlılık (30 – 60 Yaş)
h) Yaşlılık (60 yaş ve üstü)
11
1) Fiziksel ve Psikomotor Gelişim
* Çocuğun boy ve kilosunun artışı ile birlikte vücut
sistemlerinin gelişip olgunlaşması için geçirdiği gelişim süreci
FİZİKSEL GELİŞİM’ dir.
* Fiziksel gelişim yumurta hücresinin döllenmesi ile başlar,
ergenlik çağı sonuna kadar boy ve kilo artışı olarak devam
eder.
* Kalıtımın en çok etkilediği gelişim alanı fiziksel gelişimdir.
Bununla birlikte beslenme, hastalıklar ve spor gibi çevresel
faktörlerde fiziksel gelişimi etkilemektedir.
* Psikomotor gelişim, canlının gelişim sürecinde vücut
hareketlerini kontrol altında tutmasını ve bu yolda
pratikleşmesini ifade eder.
* Bu nedenle psikomotor gelişmediği durumlarda bundan
Zihinsel, Sosyal ve Duygusal gelişim de etkilenir

12
2) Psikomotor Gelişim İle İlgili Öğeler
a)Dikkat: Herhangi bir şey üzerinde ansal ve duyusal yoğunlaşma
olarak tanımlanmaktadır.
b) Kuvvet: Bir işin yapılabilmesi, işi yapacak bireyin belli bir işi
yapabilmesi gücüne bağlıdır..
c) Denge: Ayakta durabilme, koşabilme, bisiklete binebilme gibi
motor etkinlikler için denge ilk evreyi oluşturur.
d) Tepki Hızı: Organizmanın dışarıdan yapılan etkiye karşı vücudunun
gösterdiği reaksiyondur.
e) Eş Güdüm (Koordinasyon): Organların arasındaki uyuma eş güdüm
denir.
f) Hareket: Vücudun herhangi bir parçasındaki veya vücudun
pozisyonundaki değişmedir.
Örnek:Bisiklet/Motosiklet Kullanma

13
3) Fiziksel Gelişim Dönemleri ve Ödevleri
a)Doğum Öncesi Dönem:
* Doğum öncesi dönemler,
- Dölüt Evresi (Döllenmeden 2. haftanın sonuna
kadar)
- Embriyo Evresi (3. haftanın başı - 8. haftanın
sonu)
- Fetüs Evresi (9. haftanın başından doğuma kadar)
* Doğum öncesi dönemin embriyo evresinde bebeğin temel
organları işlevlerini gerçekleştirmeye başlar. Bu dönemde vücut 3 tabaka
halinde gelişmeye başlar,
- Endoderm (Sindirim ve solunum sistemi )
- Mezoderm (Kas, iskelet,salgı ve dolaşım sistemi)
- Ektoderm (Saç, tırnak, sinir sistemi, duyu org. vb
oluşur.)
 Eşey (üreme, gamet) hücrelerinin birleşmesi ile 46 kromozomlu canlı
oluşur.
- Otozom : vücut kromozomu
- gonozom: cinsiyet kromozomu
-Genotip : genetik özelliklerin tamamı ,
-Fenotip : gözlenebilir özellikler
*Genler dominant (baskın)
Resesif (çekinik) olmak üzere ikiye ayrılır. 14
 b) Bebeklik Dönemi: (0-2 Yaş)
Refleksif Hareketler : Bebeğin çevresi ile uyumunu sağlar ve
normal sinir sistemi fonksiyonlarıdır.

* Zamanla bebek kendi varlığının ve bilincinin farkına varmaya

başlar. Bu süreç Piaget tarafından Doğadan Ayrışma olarak
adlandırılır.
* Bebeğin vücudunu isteklerini gerçekleştirmek ve elde etmek
için kullanması Piaget tarafından Hedefe Yönelik Davranış/Amaçlı
davranış olarak nitelendirilir.

15
c) Oyun (Okul Öncesi) Dönem: (3-6 yaş) * Bu dönemde
bebeklik çağına oranla fiziksel gelişim hızı yavaştır.
* Bu dönemde kaba motor kaslarını ince
motor kaslarına oranla daha iyi kullanırlar. Kaba motor
hareketlerde ustadırlar. Ancak ince motor kasların
kullanımını gerektiren hareketleri ya yapamazlar yada
beklenen sürenden daha uzun sürede yaparlar (Yazı yazma,
çizme, makas kullanma, ayakkabı bağlama.)Genelden Özele
İlkesi/Olgunlaşma

Bu dönemde kızlar erkeklere oranla ince kasları

kullanmayı gerektiren durumlarda daha başarılıdırlar. Bu
durum yaşam boyu devam eder.

16
2 Yaş 3 Yaş 4 Yaş 5 Yaş
*Zıplama *Zıplama *Zıplama *Zıplama
*Kendisine *Tek ayak *Koşma *İp atlama
gelen topu üstünde durma *Sıçrama *Tek ayak üzerinde sıçrama
tutma *Sıçrama *Sıçrayan *Tek elle zıplayan küçük bir
* Üstüne *Adımlama topu topu yakalama
gelen büyük *Tek çizgi yakalama *Uzun bir çizgi boyunca
bir topu üzerinde adımlama
tutamama adımlama *Tek ayakla sıçrama, dönme
*Bisiklete binme *Dengeli yürüme
* Zıplayan topu
yakalama

O Okul (Son Çocukluk) Dönemi:(6-12) Yaş

* Fiziksel gelişme önceki yıllara göre daha
yavaştır. * İnce motor becerilerin gelişiminin
hızlandığı bir dönemdir.
* Erkekler (futbol)oynamak, kızlar ise jimnastik
gibi alanlara yönelirler.
* Yaklaşık ilkokul 3.sınıfa gelindiğinde ince
motor kasların kontrolü büyük ölçüde sağlanmış olur.
17
e) Ergenlik Dönemi(12/18 Yaş)
Erinlik(Püberte/Ön ergenlik)
*. Büyüme Atılımı : Erinlik döneminde bedensel
gelişim aniden hızlanır
* Erinlik dönemde cinsel açıdan olgunlaşmanın başladığını
gösteren gelişmeler meydana gelir. Bunlar:
- Birincil Cinsiyet Özellikleri: Bu özellikler
doğrudan üreme ile ilgi özelliklerdir. (Erkeklerde penis,
sperm üretme ve testislerin, kızlarda yumurtalıklar, klitoris,
vajina ve rahim gelişimi.)
- İkincil Cinsiyet Özellikleri: Doğrudan
üreme ile ilgili olmayan değişiklerdir. (Kızlarda göğüslerin
büyümesi, kalçanın genişlemesi, erkeklerde sesin
kalınlaşması, bıyıkların ve sakalların çıkması, her iki cinste
cinsiyet organlarının ve koltuk altlarının kıllanması,)

18
 * Ergenliğin zamanlamasında cinsiyetler
arasında farklılaşmalar
* Cinsel gelişim ile beyin gelişimi arasında Nöbetleşe
İlkesi vardır.
* *Yaşanan en önemli sorunlardan biri Sakarlıklar ’
* Bu dönemde ergene yardım etmek için akran
danışmanlığı yöntemi kullanılabilir.
* Fiziksel ve cinsel yönlerden akranlarına göre erken
olgunlaşma cinsiyetler arasında farklı etkilere sahiptir.
KIZ ERKEK

Erken - Akranlarına oranla -Akranlarına karşı açıktır,

Olgunlaşma sessiz ve çekingen. kendine güvenir.
- Sosyal ilişkilerde - Lider olarak kabul edilir.
yetersiz. - Sosyal ilişkileri gelişmiştir
ve popüler olma çabasındadır.

Geç Olgunlaşma -Yaşıtlarına yakındır ve -Yaşıtlarına göre daha az ilgi

kolay uyum sağlar. görür.
- Kendine güvenir ve - Çevrenin dikkatini çekecek
girişimcidir. farklı davranışlarda bulunur.
19
Zihinsel (Bilişsel) Gelişim
1. Piaget ‘in Zihinsel Gelişimi Kuramı
2. Vygosky’in Zihinsel Gelişimi Kuramı
3. Bruner ‘in Zihinsel Gelişim Kuramı

20
Jean Piaget 1896-1980

21