II.

BÖLÜM

GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

 Kazanımlar

Bu üniteyi tamamladığınızda aşağıdaki hedeflere ulaşmanız

beklenmektedir:

• Gelişimle ilişkili olan kavramları tanımlayabilme,

• Gelişim ilkelerini açıklayabilme,
• Gelişim görevleri ve özelliklerini açıklayabilme,
• Gelişime etki eden faktörlerin ne olduğunu açıklayabilme
• Gelişim psikolojisi araştırmalarında kullanılan yöntem ve
tekniklerin neler olduğunu bilme,
 
 
 Gelişim Psikolojisi

Gelişim psikolojisi, bireylerin yaşam boyunca

geçirdiği değişimlerin betimlenmesi ve
açıklanmasıyla aynı zamanda bireyler
arasındaki değişim benzerlik ve farklılıklarıyla
uğraşır.
GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1.Yaş: Yaş sadece

kronolojik bir süreçte
değil sahip olunan
biyolojik, psikolojik ve
sosyal süreçlerle ele
alınmalıdır.
2.Dönem: Gelişim psikolojisi içerisinde dönem
kavramı, bireylerin içlerinde bulundukları
yaşlarda sahip olunan özellikleri ayırt etmede
kullanılır.
3. Büyüme
Vücudun boy, kilo, hacim olarak
artmasını ifade eder. Büyüme
kavramı organizmadaki nicelik
değişimlerle yani fiziksel
özellikleriyle ilişkilidir ve
gelişimin gözlenebilir yönüdür.
4.Olgunlaşma
Bireyin doğuştan gelen
potansiyelinin süreç
içerisinde ortaya çıkmasıdır.
Başka bir ifadeyle organların
öğrenmenin etkisi olmaksızın
tamamen biyolojik ve
kalıtımsal olarak
kendilerinden beklenen
fonksiyonları yapabilecek
düzeye erişmesidir.  
5.Gelişim:Gelişim olgunlaşmayı da içerir ancak
gelişim doğumdan ölüme kadar olan değişim
sürecini kapsamaktadır.
6. Hazırbulunuşluluk
Organizmada bir öğrenmenin meydana
gelebilmesi için bir takım temel bilişsel,
davranışsal becerilere gereksinim vardır.
Hazırbulunuşluluk türe özgü durumdan, önceki
yaşantılarından, sahip olduğu motivasyondan,
ilgilerinden, güdülerinden, istekliliğinden
etkilenir.
7. Kritik dönem
  Kimi gelişimciler "kritik dönem" kavramı yerine
"duyarlı dönem" olarakta adlandırmaktadırlar.
8. Tarihsel zaman: Bireyin yaşam döngüsü içinde
ilerlemesini etkileyen yaşa bağlı bir boyuttur.
9. Öğrenme : Bireyin çevresiyle etkileşimi
sonucunda meydana gelen nispeten kalıcı
davranış değişiklikleridir.
 GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ

1.Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin ortak bir

ürünüdür.
2. Gelişimin yönünü belirleyen temel prensipler vardır.
3. Gelişim süreklidir ve belli aşamalardan geçerek gelişir.
4. Gelişim bir bütündür ve gelişim alanları birbiri ile
etkileşim halindedir.
5. Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
6. Gelişim dönemler halinde oluşur.
7.Gelişim değişik alanlarda nöbetleşerek devam eder.
8. Gelişim düzenlidir ve değişmez bir sıra izler.
 Gelişim görevi Havighurst tarafından ortaya
atılan bu kavram içinde bulunan yaşam
döneminde ortaya konması gereken
davranışlar, başarılması gereken görevler ya da
ulaşılması gereken özellikler anlamındadır.
Gelişim Dönemleri ve Gelişim Görevleri

1-Bebeklik ve İlkçocukluk (0-6 yaş)

• Yürümeyi, Katı yiyecekleri yemeyi,
Konuşmayı öğrenme, Beden artıklarının
atılmasını kontrol etmeyi öğrenme,
kavramlar oluşturma,okumaya hazır hale
gelme....
2. Son çocukluk
(6-12 yaş)

Kendine olan güvenin artması,

insanları daha çok sevme, şevkatli
olma, kendi cinsiyetine uygun
sosyal roller öğrenme, okuma,
yazma ve aritmetik beceriler
kazanma, ahlak ve değer sistemi
oluşturma, bedenine karşı olumlu
tutum geliştirme ...
3.Ergenlik Dönemi
(12-20 yaş)

Bedenindeki değişiklikleri kabul

etme, bedenini etkili biçimde
kullanabilme, bir akran
grubunun üyesi olma, yetenek
ve ilgilerine göre bir meslek
seçimine yönelme, idealler ve
değer sistemi geliştirme,yakın
ilişkiler kurma, evliliğe ve hayata
hazırlanma...
4. Genç Yetişkinlik
(20-40 yaş)

• Bir işle başlama, evlenme, çocuk

sahibi olma, vatandaşlık
sorumluluklarını yerine getirme,
kendini ifade edebileceği bir
sorumluluk üstlenme...
5.Orta Yaş
(40-60 yaş)

• Orta yaşın getirdiği psikolojik

değişikliklere uyum sağlama,
eşle ortak etkinlikler
düzenleme, boş zaman
aktivitelerinde bulunma, iş
yaşamında başarılı ve doyum
sağlayıcı performansta
bulunma...
6.Yaşlılık
(60 yaş -)

• Azalan sağlığı ve fiziksel gücü

kabul etme ve buna uyum
sağlama, kayıplara uyum sağlama,
kendi yaş grubundakilerle derin
ilişkiler kurma, fiziksel açıdan
yaşam koşullarını düzenleme,
vatandaşlık sorumluluklarını
yerine getirmeyi öğrenme...
 GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL SORULAR

Kalıtım ve Çevre
• Gelişimde kalıtım, anne-babanın biyolojik
özelliklerinin çocuğa aktarılmasıdır.
• Gelişimde çevrenin etkisi olduğunu savunanlar
ise, bireyler arasındaki farklılıkların içinde
yaşanılan çevre, toplum tarafından etkileşim
halinde olduğu için farklı olduğunu
savunmaktadırlar.
Gelişimde Şuanki ve Geçmişte Geçirilen
Yaşantılar Önemlidir…
• Bu açıdan, bireyin çocukluk döneminde
geçirmiş olduğu yaşantılar yetişkinlik
dönemindeki gelişim sürecini etkileyecektir.
• İçinde yaşanılan toplumun yapısı, bireye
sunulan imkanlar, toplumun ruh sağlığı,
kültürel özellikleri bireyin gelişimini
etkileyecektir.
 GELİŞİM PSİKOLOJİSİNDE ARAŞTIRMA VE
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

1. Boylamsal Yöntem: Ele alınan bireylerin zaman içinde hangi

özelliklere sahip olduklarının belirlenmesidir.
2. Kesitsel Yöntem : Deneklere ulaşımı kolaylaştırmak, belli bir
zaman dilimindeki gelişimi tespit etmek, hem de bireysel
özelliklerden çok gelişim özelliklerini belirlemek için kesitsel
yöntem kullanılır .
3. Sıralı Desen : Kuşak farkları ve bireyin kendi içindeki
değişmelerden doğan sınırlılıkları kaldırmak amacıyla
boylamsal ve kesitsel deseni birleştirir