PIERWSZA POMOC.

TRIADA ŻYCIA
Pierwsza pomoc –
definicja
Pierwsza pomoc – podstawowe czynności
ratujące życie. Obejmuje proste działania,
których może się nauczyć każdy, aby wykonać
je zanim na miejsce zdarzenia dotrą służby
ratownicze. Dość często zdarzają się sytuacje,
w których występuje zagrożenie życia.
Pierwsza pomoc podjęta przez świadków
zdarzenia zwiększa szanse na przeżycie osoby
poszkodowanej.
Wszyscy są zobowiązani prawnie do
udzielenia pomocy osobom w stanie
zagrożenia życia lub zdrowia – niezależnie od
ich zawodu, religii i przekonań. Zgodnie z art.
162 § 1 Kodeksu karnego: Kto człowiekowi
znajdującemu się w położeniu grożącym
bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia
albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie
udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez
narażenia siebie lub innej osoby na
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
Europejska Rada Resuscytacji (ERC) – organizacja
zajmująca się opracowywaniem zasad udzielania
pierwszej pomocy oraz prowadzenia resuscytacji
krążeniowo – oddechowej (RKO). Jej polskim
przedstawicielem jest Polska Rada Resuscytacji.

Zgodnie z wytycznymi ERC 2015 głównymi celami

pierwszej pomocy są:

 ochrona życia  zapobieganie dalszym urazom i zachorowaniom

 zapewnienie ulgi w cierpieniu  wspomaganie powrotu do zdrowia

Zapewnienie bezpieczeństwa
ratującego, poszkodowanego i
świadków zdarzenia
Zadaniem ratującego jest ocena sytuacji w
miejscu zdarzenia oraz rozważanie sposobu
pomocy. Udzielając pierwszej pomocy, należy
zadbać o bezpieczeństwo własne, świadków
zdarzenia oraz osoby poszkodowanej. W
przypadku zdarzenia na drodze przed podejściem
do poszkodowanego należy założyć kamizelkę
odblaskową, rękawiczki jednorazowe oraz
postawić trójkąt ostrzegawczy w odległości
przewidzianej przez kodeks ruchu drogowego.
OD WŁASNEJ OCENY SYTUACJI
MOŻE ZALEŻEĆ NASZE ŻYCIE ORAZ
O S Ó B P O S Z K O D O WA N Y C H !

Aby uniknąć ryzyka zakażenia podczas działań

ratunkowych, należy stosować następujące środki
ochrony własnej:
 rękawiczki medyczne (np. lateksowe, winylowe)
 osobistą maseczkę, która chroni drogi oddechowe
podczas wykonywania oddechów ratowniczych w
czasie resuscytacji (maseczka zapobiega
kontaktowi z krwią i innymi płynami ustrojowymi).
 Zagrożenia dla ratującego

woda pojazdy w ruchu środki ochrony roślin

środki żrące agresywne osoby gazy

wirus HIV, wirus HBV, wirus HCV prąd elektryczny spadające obiekty

płomień, wybuch, płyny wyciekające z

niebezpieczne zwierzęta choroby przenoszone drogą kropelkową pojazdu
Należy przewidywać możliwe zagrożenie oraz właściwie rozpoznać te istniejące.
Pamiętaj o przestrzeganiu poniższych zasad:
Nigdy nie wchodź do pomieszczeń objętych pożarem lub w których może się ulatniać
niebezpieczna substancja np. gaz.
Nie wchodź na lód, jeżeli ten załamał się pod poszkodowanym. W tej sytuacji rzuć mu linę
lub podaj długi kij.
Nie dotykaj urządzeń, które mogły porazić poszkodowanego. Dopóki nie odłączysz prądu
głównym wyłącznikiem, nie dotykaj również rannego.

Najpierw zadbaj o własne bezpieczeństwo, a następnie przystąp do udzielenia pierwszej pomocy

poszkodowanym.

Osoba podejmująca czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia zgodnie z obowiązującymi

przepisami staje się ratownikiem.
 Połączenia z numerami alarmowymi są bezpłatne.

112 to ogólnoeuropejski numer alarmowy (dla krajów

członkowskich UE). Korzystamy z niego w sytuacji zagrożenia
życia, zdrowia lub mienia.

Dzwoniąc do Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR), łączymy się z operatorem tego numeru (numer 112 obsługuje operator
CPR).
Łańcuch przeżycia
W medycynie ratunkowej czynności, które
podejmuje się, aby zwiększyć szansę na
przeżycie osoby po nagłym zatrzymaniu
krążenia, nazywa się umownie łańcuchem
przeżycia. Te czynności należy wykonać jak
najszybciej, aby pomóc osobie znajdującej się w
stanie zagrożenia życia.
Na ogniwa łańcucha przeżycia składają się:
wczesne rozpoznanie zatrzymania krążenia i
wezwanie pomocy – wczesne rozpoczęcie
resuscytacji krążeniowo-oddechowej – wczesna
defibrylacja – opieka poresuscytacyjna.
OGNIWO 1 – WCZESNE ROZPOZNANIE I
WEZWANIE POMOCY
Pierwszym ogniwem łańcucha przeżycia jest rozpoznanie stanu
zagrożenia życia lub zatrzymania krążenia i wezwanie specjalistycznej
pomocy, czyli zespołu ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer
alarmowy 999 lub 112.
W pewnym stopniu można zaryzykować nawet stwierdzenie, że jest to
najważniejszy element łańcucha (czasami przedstawia się go
graficznie jako największe ogniwo), ponieważ to od niego zależą
wszystkie dalsze czynności i losy poszkodowanej osoby. Jednak
wszystkie ogniwa są równorzędne i każde z nich jest niezbędne.
Wczesne rozpoznanie może zapobiec zatrzymaniu krążenia, gdy uda
się odpowiednio szybko wykryć oznaki zagrożenia życia i wdrożyć
odpowiednie postępowanie. Natomiast w przypadku, gdy do NZK już
dojdzie, umożliwi zminimalizowanie czasu, w którym krążenie jest
nieobecne.
OGNIWO 2 – WCZESNE ROZPOCZĘCIE
RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO-ODDECHOWEJ

Kolejnym ogniwem łańcucha przeżycia jest rozpoczęcie

RKO w sytuacji, gdy rozpoznamy NZK. Rozpoczęcie
resuscytacji powinno być poprzedzone rozpoznaniem
oznak zatrzymania krążenia wg schematu ABC.
Niezwykle istotne jest, by resuscytację, zwłaszcza uciski
klatki piersiowej rozpocząć jak najwcześniej, gdy tylko
potwierdzimy brak oznak życiowych. Resuscytację u
dorosłych należy prowadzić zgodnie z obowiązującym
algorytmem – 30 ucisków i 2 oddechy ratownicze, a w
przypadku braku możliwości wykonywania oddechów
można ograniczyć się jedynie do ucisków klatki
piersiowej. W przypadku dzieci resuscytację należy
rozpocząć od 5 oddechów ratowniczych.
OGNIWO 3 – WCZESNE ROZPOCZĘCIE
DEFIBRYLACJI
Prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej zwiększa
szansę na przeżycie pacjenta trzykrotnie, ale defibrylacja może
podnieść ją nawet do 70%. Użycie automatycznego
defibrylatora zewnętrznego AED jeszcze przed przyjazdem
zespołu ratownictwa medycznego jest niezaprzeczalnie
skuteczną metodą przywrócenia czynności życiowych.
Defibrylacja powinna być wdrożona najpóźniej kilka minut od
zatrzymania krążenia, dlatego tak istotne jest, aby to
świadkowie zdarzenia przeprowadzili tę czynność i by mieli
dostęp do publicznego urządzenia.
Defibrylacja może być również wykonana przez członków
ZRM, niestety z reguły jest już zbyt późno, gdyż od momentu
wezwania pomocy do chwili, gdy ratownicy medyczni będą
mogli przeprowadzić zabieg, mija od kilku do kilkunastu
minut, a to zdecydowanie za długo.
OGNIWO 4 – OPIEKA PORESUSCYTACYJNA

Ostatnim elementem łańcucha przeżycia są

czynności, które podejmują służby medyczne.
To zaawansowane zabiegi resuscytacyjne oraz
wszystkie czynności podejmowane, gdy zostaną
już przywrócone podstawowe czynności
życiowe.
 Podstawy fizjologii
Organizm człowieka tworzą współpracujące ze sobą układy. Pod
względem ratowniczym najważniejsze są układ oddechowy, krążenia
i nerwowy. To one odpowiadają za podtrzymanie podstawowych
czynności życiowych, do których należą oddychanie i krążenie.
Niezbędny do życia każdej komórki tworzącej organizm człowieka jest
tlen. Układ oddechowy umożliwia pobieranie tlenu, który w czasie
oddychania dostaje się do płuc. Dzięki pracy serca, które sprawia, że
krew stale krąży, oraz za pomocą układu krwionośnego jest on
transportowany do każdej komórki organizmu. Praca serca, płuc i
ośrodkowego układu nerwowego zależy od dostarczonego tlenu.
Niedotlenienie i niedokrwienie jest największym zagrożeniem dla
mózgu. Pozbawiony tlenu i substancji energetycznych ulega
nieodwracalnym uszkodzeniom już po 3 minutach od nagłego
zatrzymania krążenia.
UKŁAD ODDECHOWY
Jednym z najważniejszych przejawów życia jest oddychanie. Pobierany
z powietrza tlen jest używany przez komórki wszystkich tkanek. Układ
oddechowy składa się z dróg doprowadzających powietrze, płuc i
narządów pomocniczych umożliwiających wprowadzenie wdychanego
powietrza do płuc. Drogi układu oddechowego doprowadzające
powietrze to: noc, krtań, tchawica, oskrzela.

Podstawowym zadaniem układu oddechowego jest umożliwienie

wymiany gazowej, czyli dostarczenie tlenu do organizmu i usuwanie
dwutlenku węgla.

Oddech składa się z dwóch faz:

• wdechu – podczas którego powietrze jest pobierane z otoczenia do

płuc,

• wydechu – podczas którego powietrze jest wydalane z płuc do

otoczenia.
UKŁAD KRĄŻENIA
W skład układu krążenia wchodzi serce i naczynia krwionośne: żyły,
tętnice, naczynia włosowate.
Serce stanowi pompę ssąco‑tłoczącą wymuszającą ruch krwi w
naczyniach.
Serce człowieka jest podzielone na 4 jamy: 2 przedsionki i 2 komory.
Obecne w sercu i żyłach zastawki wymuszają jednokierunkowy
przepływ krwi.
Tętnice wyprowadzają krew z serca, żyły doprowadzają krew do serca.
Naczynia włosowate, oplatając komórki, dostarczają składników
odżywczych i uczestniczą w wymianie gazowej.
Krew krąży w 2 krwiobiegach – małym i dużym.

Układ krwionośny człowieka jest zamknięty. Oznacza to, że krew nie

wylewa się do jam ciała, ale krąży w naczyniach krwionośnych.
UKŁAD NERWOWY
Zadaniem układu nerwowego jest odbiór informacji
ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego
organizmu, przetworzenie ich oraz odpowiednia
reakcja na nie impulsami do narządów
wykonawczych.
Podział anatomiczny układy nerwowego:
• ośrodkowy układ nerwowy – mózg i rdzeń
kręgowy
• obwodowy układ nerwowy – nerwy czaszkowe i
rdzeniowe oraz zwoje czaszkowe, rdzeniowe i
autonomiczne.
OŚRODKOWY UKŁAD
NERWOWY
Elementy OUN Pełniona funkcja
mózg obszary odpowiedzialne za myślenie,
węch, mowę, wzrok, słuch, ruch ciała
móżdżek obszar odpowiedzialny za koordynację
ruchów
pień mózgu obszary odpowiedzialne za regulację
tętna, pracy serca, temperatury,
przełykania, oddychania, ciśnienia krwi
rdzeń kręgowy obszary odpowiedzialne za odruchy,
przesyłanie informacji z mózgu na obwód
organizmu; jego uszkodzenie może
skutkować całkowitym paraliżem ciała
 Jak dokonać wstępnej oceny
poszkodowanego według schematu
ABC?

A – airway – udrożnienie górnych dróg

oddechowych (wykonanie manewru czoło
– żuchwa),
B – breathing – oddychanie,
C – circulation – krążenie.
Jeżeli serce przestaje pracować, ustaje
oddech i dochodzi do zatrzymania
krążenia. Nagły stan zagrożenia życia
wymaga od ratownika podjęcia
natychmiastowych działań.
Stany zagrożenia życia wymagające szybkiej reakcji ze strony
osoby pomagającej:
• Urazy klatki piersiowej i brzucha
• Zawał • Udar słoneczny
• Oparzenia termiczne itp.
• Wstrząs
• Odmrożenia
• Udar mózgu • Urazy czaszkowo – rdzeniowe
• Porażenie prądem elektrycznym
• Ukąszenie • Masywne krwotoki
• Zatrucia • Upadek z dużej wysokości

• Zaburzenia oddychania
• Złamania
• Utrata przytomności
Wczesne rozpoczęcie czynności ratunkowych
przez świadków zdarzenia zwiększa szanse na
przeżycie osoby poszkodowanej nawet dwu-,
trzykrotnie. Często od przypadkowych osób,
które udzielają pierwszej pomocy, może zależeć
ludzkie życie.
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ!
N ATA L I A B O R K O W S K A