PARANIN ZAMAN DEĞERİ

PARANIN ZAMAN DEĞERİ

KAVRAMI

Paranın zaman içerisinde aşınma oranı olarak

ifade ettiğimiz kavram, paranın zaman değeri
olarak ifade edilir. Paranın zaman değeri işlevi,
değişik zaman noktalarında gerçekleşmeleri söz
konusu olan nakit akımlarının her birinin/hepsinin
değerini aynı zaman noktasına göre belirtmektir.

2
 Paranın Zaman Değeri

Paranın zaman değeri, paranın kullanım

zamanındaki tercih nedeniyle oluşan bir değerdir ve
paranın kullanım hakkından vazgeçmenin sonucunda
ortaya çıkar.

3
 Paranın Zaman Değeri
Paranın zaman değeri
vardır, çünkü para
zaman içerisinde daha
fazla para kazandırabilir.
(kazanma gücü).

Paranın zaman değeri

faiz oranı cinsinden
ölçülür.

4
 Faiz Nedir?
Faiz, başkalarına ait sermayenin
kullanımı için ödenen bedeldir.

Faiz; paranın kirasıdır.

Faiz paranın maliyetidir. Borç alan için

maliyet, borç veren için ise kazanç tır.

5
Nominal Faiz: Piyasada uygulanan cari
faiz oranıdır.

Nominal Faiz= Piyasa Faiz Oranı

(Cari Faiz Oranı)

6
Gerçek (Reel) Faiz: Nominal faizden
enflasyonun arındırılması sonucu
hesaplanan faizdir.

Reel Faiz=Nominal Faiz Oranı-Enf.Oranı

1+Nominal Faiz Oranı

1+Reel Faiz Oranı =------------------
1+Enflasyon Oranı

7
 ÖRNEK-1
Bir yatırımcı tasarruf ettiği 2000 TL’yi yıllık %15
nominal faiz oranı ile bankaya yatırmış olsun.
Yılsonunda yıllık enflasyon % 9 olarak açıklandığı
takdirde bu yıl için reel kazanç ne olur?

1+0.15
1+Reel Faiz Oranı =--------- = %5.5
1+0.09

8
Faiz Hesaplama Yöntemleri

Basit Faiz

Bileşik Faiz

Efektif Yıllık Faiz Oranı (EYFO)

9
BASİT FAİZ

Yatırılan sermaye üzerinden bütün

dönemleri kapsayacak biçimde bir defa
hesaplanan faizdir.
Faizin değişmeyen anapara üzerinden
hesaplandığı bir yöntemdir.

BASİT FAİZ FORMÜLÜ

I = P*i*n
I = Basit faiz tutarı,
P = Belli bir zamana yatırılan paranın tutarı ( Ana para)
i = Faiz oranı
n = Vade

10
 ÖRNEK-2
BİR YILLIK VADENİN SONUNDA FAİZİN HESAPLANMASI

Yatırımcının 20.000 TL’sine yıllık %10 basit faiz oranıyla bir

yıllık vadenin sonunda alacağı faiz tutarını hesaplayınız.

I=P*i*n

I= 20.000*0,10 *1

I= 2.000 TL

11
 Basit Faiz
 Faiz oranlarının yıllık olarak ifade edilmesi
alışılmış bir durumdur. Eğer yıldan daha küçük
devre söz konusu ise bunun özellikle
belirtilmesi gerekir.
 Örneğin altı aylık %10, üç aylık %8, aylık faiz
oranı %2 gibi.
 Eğer vade aylık, haftalık, günlük olursa;

Dönem faizi=P*i*gün sayısı/365)

12
 ÖRNEK-3

1000 TL 120 gün vadeli mevduat hesabına

%15 basit faiz oranı üzerinden yatırıldığında
faiz geliri ne olur?

Faiz = 1000*0.15*(120/365) = 49.32 TL

13
 ÖRNEK-4
BİR YILDAN UZUN VADENİN SONUNDA FAİZİN
HESAPLANMASI

X BANK mevduatlarına basit faiz uygulamaktadır. Bu

bankaya yatıracağınız 10.000 TL’nin yıllık % 10 faiz üzerinden
6 yılda getireceği faiz tutarı nedir? Dönem sonunda bankada
birikmiş kaç TL’niz olur?

Çözüm: I = 10.000*0,10*6 = 6.000 TL faiz geliri elde

edersiniz.

Dönem sonunda anapara+ faiz geliri kadar paranız olur.

Pn =P0 + I = 10.000 + 6.000 = 16.000 TL

14
 ÖRNEK-5
* Bir bankaya 10.000 TL %12 basit faiz oranıyla
yatırılmıştır;

a) Bu paranın 3. yıldaki toplam faiz tutarını,

b) Bu paranın 1. yıldaki faizini,
c) Bu paranın 3. aydaki faizini,
d) Bu paranın 95 gün sonraki faizini hesaplayınız.

* 5.000 TL’lik bir krediye 4 ayda 125 TL faiz ödenirse,

uygulanan yıllık basit faiz oranı ne olur?

* %6 basit faiz veren bir bankaya 50.000 TL ne kadar

süreyle yatırılsın ki, 500 TL faiz getirebilsin?

15
BİLEŞİK FAİZ

Bileşik faiz hesaplanırken, hesap dönemi sonunda

elde edilen faiz tutarı başlangıçtaki sermayeye eklendikten
sonra elde edilecek toplam üzerinden, onu izleyen döneme
ait faizin hesaplanması ve bu işlemin önceden sağlanan
süreler için devam etmesi söz konusudur. Dönem sonunda
elde edilen toplama bileşik miktar, bu toplam ile başlangıç
sermayesi arasındaki farka bileşik faiz denir.

n
I (bileşik faiz) = P(1+i) - P

16
 ÖRNEK-6
 Yatırımcının 20.000 TL’sinin yıllık %10 faiz oranıyla 2 yıllık vadenin
sonundaki anapara tutarını hesaplayın.

n
I (bileşik faiz)= P (1+i) - P

2
I = 20.000 (1+0,10) - 20.000
I = 20.000 (1,21) - 20.000
I = 4.200 TL

(20.000+4.200=24.200 TL vade sonundaki anapara)

17
 GELECEKTEKİ DEĞER(BİLEŞİK)
70 Faiz oranları
60 0%
1TL'nin Bugünkü Değeri

5%
50 10%
40 15%

30

20

10

Yıl Sayısı
18
 Basit Faiz Bileşik Faiz
Yıl Başlangıç Faiz Sonuç Yıl Başlangıç Biriken Yıl Sonu
Sonu Bakiye Bakiye Bakiye Faiz Bakiye

0 1,000 0 1,000

1 1,000 80 1,080 1 1,000 80 1,080

2 1,080 80 1,160 2 1,080 86.40 1,166.40

3 1,160 80 1,240 3 1,166.40 93.31 1,259.71

19
Efektif Yıllık Faiz Oranı (EYFO)
• Verilen yıllık faiz oranının, bileşik faiz
hesabı yapılacak dönem sayısına göre
düzenlenmesidir.

EYFO = (1+i/m)m - 1

m=1 yılda faiz hesaplanan dönem sayısı

20
 ÖRNEK-7

Örnek: 6 aylık mevduata %10 yıllık nominal

faiz ödeyen bir bankanın ödediği yıllık
efektif faiz ne kadardır?
2
i = (1+(0.10/2)) - 1 = 0.1025

21
 ÖRNEK-8
Bir bankanın mevduatlara uygulayacağı faiz
oranları faiz oranları aşağıdaki gibidir. Faiz
oranlarının değişmeyeceği varsayım altında hangi
seçenek yatırımcı açısından tercih edilmelidir?

1 ay %18
3 ay %18
6 ay %18
1 yıl %18

22
 GELECEK ve ŞİMDİKİ DEĞER
KAVRAMLARI
• Bir yatırımın faiz gelirini de elde ettikten
sonraki değeridir. Daha spesifik bir ifadeyle
gelecek değer kavramı, bugünkü bir paranın
belirli bir faiz oranı üzerinden belirli bir
süre sonra ulaşacağı değeri ifade eder.
• Şimdiki değer, herhangi bir nakit akımının
bugünkü, diğer bir deyişle sıfır zaman
noktasındaki değeridir.

23
 ZAMAN ÇİZELGESİNDE
GELECEK ve ŞİMDİKİ
DEĞERİN GÖSTERİLMESİ
0 1 2 3 n-1 n

Pn= Paranın n.
P0= Paranın dönem
sonundaki
bugünkü değeri,
değeri,
ŞİMDİKİ DEĞER
GELECEK DEĞER

24
Bileşik Faiz/Paranın Gelecek
Değeri
Bugünkü bir paranın belirli bir faiz oranı
üzerinden, belirli bir süre sonra ulaşacağı
değerdir.

FVn = P ( 1 + i )n

P = Ana para
i = Yıllık faiz oranı
n = Yıl
FVn = Gelecek değer

25
 ÖRNEK-9

Bir yatırımcı, 1.000 TL’sini, %10 faiz

üzerinden 3 yıllığına bir bankaya yatırmıştır.
Yatırımcının 3. yılın sonundaki parası ne
kadar olacaktır?
FVn = P ( 1 + i )n
FVn = 1.000 (1+0,10)3
FVn = 1.331 TL olur.

26
 ÖRNEK-10
Faiz ödemeleri yılda 1 defadan fazla yapılıyorsa,
gelecek değer şöyle hesaplanır:

FVnm = P( 1 + i /m )nm
Örneğin, yatırımcı, 1.000 TL’ sini, bir bankaya, 3 yıl için,
faiz oranı yıllık %10’den 6 ay vadeli olarak yatırmıştır.
Yatırımcının 3. yıl sonunda parası kaç lira olacaktır?

FVnm= P( 1 + i /m )nm
FVnm = 1.000 (1+0,10/2)3*2
FVnm = 1.340 TL olur.

27
Paranın n yıl sonunda Ulaşacağı Değerin Tablo Yardımı ile Hesaplanması

FVn=PV*(FVIFi,n)

n 1,00% 2,00% 3,00% 4,00% 5,00% 6,00% 7,00% 8,00% 9,00% 10,00%

1 1,010 1,020 1,030 1,040 1,050 1,060 1,070 1,080 1,090 1,100

2 1,020 1,040 1,061 1,082 1,103 1,124 1,145 1,166 1,188 1,210

3 1,030 1,061 1,093 1,125 1,158 1,191 1,225 1,260 1,295 1,331

4 1,041 1,082 1,126 1,170 1,216 1,262 1,311 1,360 1,412 1,464

5 1,051 1,104 1,159 1,217 1,276 1,338 1,403 1,469 1,539 1,611

28
 ÖRNEK-11
1.000 TL’nin %8 faiz oranından 5 yıl sonraki
değeri kaç para olur?

FVn=PV*(FVIFi,n)
FV5=1.000*1,469
= 1.469 TL olur.

29
 Paranın Bugünkü Değeri
 Bugünkü değer, gelecekte elde edilecek getirileri, belli bir faiz
veya iskonto oranından başlangıç yılına indirgemektir.

Bugünkü değer şöyle hesaplanır:

P = FVn / (1 + i)n

 Yılda birden fazla faiz ödemesi durumunda, BD

P = FVnm [ 1/ (1 + i /m )n*m ]
şeklinde hesaplanır.

30
 ÖRNEK-12
 Bir yatırımcının 4 yıl sonra eline geçecek
1.000 TL’nin, yıllık %10 bileşik faiz oranı
ile şimdiki değeri kaç TL’dir?
P = FVn / (1 + i)n
P = 1.000 / (1+0,10)4
P = 683 TL’dir.

31
 ÖRNEK-13
 Bir yatırımcının 4 yıl sonra eline geçecek 1.000
TL’nin, yıllık %15 bileşik faiz oranı ve 6 ay
faizlendirme ile şimdiki değeri kaç TL’dir?

P = FVnm [ 1/ (1 + i /m )n*m ]

 P = 1.000[1/(1+0,15/2)4*2]
 P = 560,70TL

32
 Bugünkü Değerin Tablo Yardımıyla Hesaplanması
PV=FVn*(PVIFi,n)
n 1,00% 2,00% 3,00% 4,00% 5,00% 6,00% 7,00% 8,00% 9,00% 10,00%

1 0,990 0,980 0,971 0,962 0,952 0,943 0,935 0,926 0,917 0,909

2 0,980 0,961 0,943 0,925 0,907 0,890 0,873 0,857 0,842 0,826

3 0,971 0,942 0,915 0,889 0,864 0,840 0,816 0,794 0,772 0,751

4 0,961 0,924 0,888 0,855 0,823 0,792 0,763 0,735 0,708 0,683

5 0,951 0,906 0,863 0,822 0,784 0,747 0,713 0,681 0,650 0,621

33
 ÖRNEK-14
• 4 yıl sonra elde edilecek 5.000 TL’nin %5
faiz oranından bugünkü değeri kaç TL olur?

PV=FVn*(PVIFi,n)
PV=FV4*(PVIF5,4)
=5.000*(0,823)
=4.115 TL

34
 ANÜİTE HESAPLAMALARI
 Anüite, belirli bir zaman süreci içerisinde, eşit aralıklarla
verilen veya alınan eşit ödemeler serisidir. Belirli dönem
sonlarında yatırılacak paraların, vade sonundaki
değerlerinin hesaplanmasında kullanılan bir yöntem
olduğu gibi, aynı zamanda belirli dönem sonlarında tahsil
edilecek paranın şimdiki değerinin hesaplanmasında da
kullanılan bir hesaplama yöntemidir.

 Kira ödemeleri, tahvil faizleri anüitelere örnek olarak

verilebilir

 Anüiteler, ödemeler serisinin başlama noktasına göre,

dönem başı veya dönem sonu olarak ikiye ayrılır.

35
1-Dönem Sonu Anüitelerin Gelecek Değeri
Her devre sonu alınacak veya verilecek eşit taksitlerin,
belirli bir süre sonunda ulaşacağı değer, şöyle hesaplanır:

FVAn = P[(1+i)n-1)/i]

FVAn= Anüitenin n dönem sonundaki gelecek

değeri
P = Eşit aralıklarla yatırılan eşit para turarı
i=Faiz oranı
n=Dönem sayısı

36
 ÖRNEK-15
Bir yatırımcı, %15 faiz üzerinden, her yıl sonunda 4 yıl
boyunca, 1.000 TL yatırırsa, 4. yılın sonundaki yatırım tutarı
ne kadar olur?

FVAn = P[(1+i)n-1)/i]

FVAn = 1.000 [(1+0,15)4-1 / 0,15]

FVAn = 4.993,375 TL olur.

37
 2-Dönem Sonu Anüitelerin Şimdiki Değeri

Her yıl sonunda yatırılan veya alınan eşit tutarların

bugünkü değeridir.

PVAn = P[(1+i)n-1]/[i(1+i)n]

PVAn=n dönem boyunca sağlanan anuitelerin şimdiki değeri.

PMT=Herbir anuite tutarı/eşit aralıklarla yapılan eşit para tutarı
i=faiz/iskonto oranı
n= dönem sayısı

38
 ÖRNEK-16
4 yıl boyunca, her yıl sonunda elde edilen 100.000 TL’nin, %30
faiz oranı üzerinden bugünkü değeri kaç TL’dir?

PVAn = P[(1+i)n-1]/[i(1+i)n]

PVA = 100.000[(1+0,30)4-1]/[0,30(1+0,30)4]
PVA = 216.624 TL

39
 3-Dönem Başı Anüitelerin Gelecek Değeri
 Eşit aralıklarla yapılan eşit ödemeler, her dönem başında yapılıyorsa, buna
peşin anüite denir.

 Peşin anüite şöyle hesaplanabilir:

FVAn = P[(1+i)n–1)/i](1+i)

FVAn= Anüitenin n dönem başındaki gelecek değeri

P = Eşit aralıklarla yatırılan eşit para turarı
i=Faiz oranı
n=Dönem sayısı

40
 ÖRNEK-17
 Bir yatırımcı, %5 faiz üzerinden, her yıl başında 9 yıl
boyunca, 1.000 TL yatırırsa, 9. yılın sonundaki yatırım
tutarı ne kadar olur?

 FVAn = P [(( 1 + i )n – 1) / i ] ( 1 + i )
FVAn = 1.000[((1+0,05)9-1)/0,05](1+0,05)
FVAn = 11.577,89 TL olur.

41
4-Dönem Başı Anüitelerin
Şimdiki Değeri

• Her dönem başında, eşit aralıklarla ödenen

veya alınan eşit taksitlerin şimdiki değerinin
hesaplanmasıdır.

• PVA = P[(1+i)n–1/[i(1+i)n]](1+i)

42
 ÖRNEK-18
 Bir yatırımcı, %15 faiz üzerinden, her yıl
başında 4 yıl boyunca, 10.000 TL yatırırsa,
yatırım tutarının bugünkü değeri ne kadar
olur?

• PVA = 10.000[[(1+0,15)4–1/[(1+0,15)4.0,15)]](1+0,15)
• PVA = 32.832,25 TL

43
 BORÇ İTFASI

Borç Yıllık
= Eşit x [(1+i)n -1]/[i(1+i)n]
Miktarı Taksitler

44
 ÖRNEK-19

 X A.Ş. 100.000 TL’lik bir krediyi yıllık eşit

taksitlerle 5 yılda geri ödeyecektir. Yıllık
faiz oranı %10 ise, ödeme planını
oluşturunuz.

45