LABORATUVAR

YÖNTEMİ
Merve ÖZUÇAR
20230088
İçerik
• Yöntemin tanımı ve özellikleri
• Yapılış şekillerine göre deneyler
• Yapılış amacına göre deneyler
• Dikkat edilmesi gereken hususlar
• Avantajları
• Sınırlılıkları
LABORATUVAR YÖNTEMİ
• Bilinmeyen bir şeyi bulmak, bir ilkeyi, bir varsayımı sınamak
amacıyla yapılan eylem veya işleme deney adı verilir.
• Geçmiş yaşantıları tekrarlayıp, belli amaçlara ulaşarak ya da bilinen
teoriyi kanıtlamak amacıyla fiziksel bilimlerde kullanılan araçlarla
yapılan etkinlik türüne deney yapma denir.
• Gözlem ve inceleme olayı; deneyi yapan kişinin kontrolü altında
olduğundan deneylere kontrollü gözlemlerde denilmektedir.
• Modern fen programı uygulanan öğretim kurumlarında yer verilen en
yaygın yöntem laboratuvar yöntemidir.
• Özel derslikler de laboratuvar kabul edilir.
• Deneyler için özel laboratuvarlar vardır.
• Öğrenci deneylerine ağırlık verilir.
Özellikleri:
• Öğrenciye yaparak yaşayarak öğrenme fırsatı sunar.
• Öğrencinin sosyalleşmesine katkı sağlar.
• Öğrenciyi bilimsel metoda alıştırır.
• Öğrenmeyi sıkıcılıktan kurtarır.
Yapılış şekillerine göre deneyler

Bireysel Deneyler

Grup Deneyleri

Gösteri Deneyleri
Bireysel Deneyler
• Öğrencilerin kendi kendine yaptığı deneylerdir.
• Öğretmen öğrenciyi gözlemler ve gerektiğinde yardımcı olur.
• Kendi kendine güven duygusu, bireysel kararlar verebilme yeteneği,
psikomotor becerilerini, verileri çözümleyebilme becerilerini geliştirir.
Grup Deneyleri
• Birkaç öğrencinin bir araya gelerek yaptığı deneylerdir.
• Öğrencilerden tartışarak ve yardımlaşarak deneyleri yapmaları
beklenir.
• Öğrenci sayısı az tutulmalıdır: 3-4 kişi, öğrenciler kendi istedikleri
arkadaşları ile grup oluşturmalıdır.
• Öğrenciler derse yönelik olumlu tutumlar geliştirirler, öğrenciler
işbirliğini geliştirir, kritik düşünme becerisi geliştirirler.
Gösteri Deneyleri
• Öğrenciler tarafından yapılan deney olumlu bir sonuç vermiyorsa,
• Patlama ve ateş alma gibi tehlikeli durumlar varsa,
• Deneyde kullanılan araç ve gereçler az ve pahalı ise,
• Herhangi bir zorunluluk dolayısıyla zamandan kazanmak gerekiyorsa,
• Önemli bir evrenin belirtilmesi gerekiyorsa; bu durumlarda öğretmenin kendisi
deney yapmalıdır.
• Öğrencilerin tümünün gözlemleyebileceği şekilde öğretmen tarafından bir deneyin
yapılmasıdır.
• Özellikle araç gereç eksikliğinin olduğu durumlarda ve kalabalık sınıflarda kullanılır.
• Öğrenciler dinleyici ve izleyici konumundadır. Sürekli sorular sorarak onları aktif
tutmak önemlidir.
Yapılış amacına göre deneyler

Açık Uçlu Deney

Kapalı Uçlu Deney

Hipotez Sınama Deneyi

Açık Uçlu Deney
• Öğrenciler bilimsel yöntemi kullanarak belirli alanla ilgili bilmedikleri
bilgilere ulaşmaya çalışırlar.
• Deneyin nasıl yapılacağı ve deneyin sonucu verilmez, sadece deneyin
amacı ve kullanılacak araç-gereç verilir.
• Deney düzeneğinin kurulması, deneyin yapılıp olayının gözlenmesi,
verilerin toplanması, kaydedilmesi ve yorumlanması ve genellemeler
yapılması öğrencilerden beklenmektedir. (Tümevarım yaklaşımı)
• Anlamlı öğrenmeye zemin hazırlar, iletişim becerilerini güçlendirir,
araştıran ve sorgulayan öğrenciler yetiştirir, öğrencilerin keşfetme ve
problem çözme becerilerini geliştirir.
Kapalı uçlu deney
• Sınıfta verilen bilgilerin ispatlanmasına yönelik deneylerdir.
• En çok tercih edilen deney türüdür.
• Deneyin nasıl yapılacağı, deney sonunda ulaşılacak sonuç öğrencilere
bir laboratuvar dosyasında ayrıntılı olarak anlatılır. (Tümdengelim
yaklaşımı)
• Öğrencilerin araç gereç kullanma becerilerini geliştirir, belirli alanla
ilgili bilgileri yaparak yaşayarak öğrenmeleri sağlanır, deney ve
gözlem yapma, verileri toplayıp kaydetme gibi becerileri kazandırır.
Hipotez Sınama Deneyi
• Laboratuvar yöntemiyle yapılan deneylerin en bilimsel olanı bu tekniktir.
• Hipotezleri ya öğretmen verir ya da öğrenciler kendileri hipotez kurarlar.
Hipotezlerin doğru olup olmadığını deneyerek bulmaya çalışırlar. Sınama
sonucunda hipotezleri yanlışsa yeni bir hipotez kurarak sonucu buluncaya kadar
deneyleri devam ettirirler.
• Öğrencilerin fen bilimlerini kendi yeteneklerinin sınırlarına ve algı hızlarına göre
bireysel olarak öğrenmelerine yardım eder.
• Deney araçlarını kendileri hazırlar, deney raporlarını kendileri yazar, ölçmeleri
yaparak verileri toplar ve işlerler. Bulguları kayıtlara geçirir ve yorumlarlar.
Sonuçta hipotez ya kabul edilir ya da reddedilir.
• Bütün bu işlemler sonucunda, hipotezin doğruluğu kanıtlanırsa yeni bir bilgi
edinmeye geçilir ve sonuçta genellemelere varılır.
Dikkat edilmesi gereken hususlar
• Deney yapılacak hedef davranışlar belirlenmelidir. Bunlar en az uygulama düzeyinde olmalıdır.
• Deneye başlamadan önce deney düzeneği kontrol edilmelidir.
• Deney sırasında yapılması gereken işler, öğrencilerle birlikte konuşulup araştırılmalıdır.
• Deneyin yapılmasında kullanılacak alet, araç ve malzemeler önceden hazır edilerek, bunların kullanılır durumda
olup olmadığı öğretmen tarafından kontrol edilmelidir.
• Deney sırasında çıkması ihtimali bulunan patlamalara, yanma vb. gibi tehlikelerin önlenmesi için tedbirler
alınmalı, tehlikeli deneyler öğrencilere yaptırılmamalıdır.
• Deneyin nasıl yapılacağı önce öğretmen tarafından yapılıp gösterilmeli; deney yapmada gerekli bilgi ve
tehlikeleri öğrendikten sonra öğrencilerde deney yapmalıdır.
• Öğrencilere deneylerin her zaman doğru sonuç veremeyeceği anlatılmalı veya hissettirilmelidir.
• Deney sonunda elde edilen bilgiler, sınıfta görüşülüp değerlendirildikten sonra özetlenerek basit şema ve
şekillerle birlikte öğrencilerin defterlerine yazdırılmalıdır.
• Sonuçlar alınıp kontrol edilmelidir.
• Öğrencilere deneyde tespit ettikleri önemli noktaları not edebilecekleri kadar zaman bırakılmalıdır.
• Deney bittikten sonra düzenek sökülmeli, araç- gereç temizlenip yerlerine konmalıdır.
Avantajları
• Daha çok duyu organlarını çalıştırarak öğrenmeyi sağlar. Öğrenci, gözünü, kulağını etkili bir şekilde
çalıştırır.
• Öğrenciler deney yaparken bütün varlıklarıyla deneyi yaşadıklarından öğretim değeri çok büyüktür.
• Öğrencilerin eşya, olay ve varlıkları doğrudan kendilerinden bilgi edinmelerini sağlar.
• Öğretmenden çok öğrenci aktiftir. Bu da öğretimin temel ilkelerinden biridir. Öğrenecek olan öğretmen
değil öğrencidir.
• Bu yöntemle öğrenciler, araştırma ve inceleme becerileri ve alışkanlığı kazanırlar.
• Bu yöntem, öğrenciyi, yaratıcı düşünmeye yöneltir.
• Öğrencilerin bilim adamları gibi davranmalarını sağlar.
• Laboratuvar ve özel dersliğe giren öğrenci, psikolojik olarak o dersin etkisine girmiş olur.
• Deneyle öğrenilen bilgilerin pratikte uygulanma şansı daha fazladır.
• Gözlemin her zaman yapılamamasına karşılık, deneyin istenildiği zaman, koşulları değiştirilerek
yapılabilmesidir.
• Her öğrenci, öğrenme durumunu kendisine göre ayarlar.
Sınırlılıkları
• Kalabalık sınıflarda kullanımı zordur.
• Laboratuvar yöntemi için uzun süre gereklidir.
• Deneylerde başarısızlık olasılığı vardır. Fakat deneyler iyi planlanır, basit
araç gereçler kullanılır ve iyi hazırlanırsa bu sakınca ortadan kalkar.
• Bu yöntemle öğretim daha pahalıdır.
• Araç sağlama zorluğu vardır.
• Bazı öğrencilerin başaramaması söz konusudur.
• Öğretmen kontrolünün güçlüğü ile disipline edilemeyişi gibi sakıncaları
bulunmaktadır.
FERMANTASYON
Düzey: 12. sınıf
Konu: Hücresel Solunum
FERMANTASYON
• Fermantasyon, oksijensiz bir ortamda şeker moleküllerinin enzimler
aracılığıyla bozunmasıdır.
• Fermantasyon bir oksijensiz solunum yöntemidir. Çünkü tıpkı
vücudumuzdaki hücrelerin besin ve oksijen kullanarak enerji üretmesi
gibi fermantasyonda da besin kullanılarak enerji üretilir. Fakat
fermantasyonda oksijen kullanılmaz.
• Fermantasyon sonucu kullanılan besine ve fermantasyonu yapan
canlıya göre alkol türevli bileşikler, karbondioksit veya laktik asit
açığa çıkar.
• Örneğin ekmek yapımında undaki şeker (glukoz) mayanın enzimleri
tarafından parçalanır. Böylece etil alkol ve karbondioksit açığa çıkar.
Açığa çıkan karbondioksit ekmeğin kabarmasını sağlar. Etil alkol ise
ekmek pişirilirken buharlaşarak uçar.
• C6H12O6 (glukoz) → 2 C2H5OH (etil alkol) + 2CO2 (karbondioksit)
• Fermantasyonun hızı belirli bir değere kadar sıcaklık arttıkça artar. Bu
aralık genellikle 28 °C – 33°C’tır. Ancak daha yüksek sıcaklıklarda
maya etkinliğini kaybeder.
Balonun Şişmesi
Etkinliğin amacı: Maya mantarlarının fermantasyon ile karbondioksiti açığa
çıkarmasını gözlemleyebilme
Etkinliğin süresi: Hazırlama: 5 dakika, Bekleme süresi: 10 dakika
Araç Gereç: Kuru maya, şeker, 3 balon, yemek kaşığı, 3 plastik şişe, 450 ml ılık su,
huni
Yönerge
1. Şişeleri numaralandıralım.
2. 2. şişeye 2 yemek kaşığı şeker koyalım, 3. şişeye 3 yemek kaşığı
şeker koyalım, 1. şişeye şeker koymayalım.
3. Şişelerin hepsine 1 yemek kaşığı kuru maya koyalım.
4. Şişelerin her birine 150 ml ılık su ilave edelim.
5. Şişelerin ağzını kapatıp çalkalayalım.
6. Şişelerin ağzını balon ile kapatalım.
7. 10 dakika sonra balonları inceleyelim.
SONUÇ
• Şeker ve maya koyduğumuz şişelerde maya, şekeri besin olarak
kullanarak fermantasyon gerçekleştirdi ve karbondioksit gazı açığa
çıktı. Karbondioksit gazı ise içinde şeker olan şişelerdeki balonların
şişmesini sağladı.
• İçine şeker koymadığımız şişede maya besin bulamadığı için herhangi
bir tepkime gerçekleşmedi ve balon şişmedi.
• Mavi balonun pembe balondan daha çok şişmesinin sebebi ise mavi
balonun takılı olduğu şişede daha fazla şeker dolayısıyla daha fazla
besin bulunmasıydı.
• Peki sizce şişelerden birine ılık su yerine kaynar su koysaydık ne
olurdu?