CHỨC NĂNG SINH LÝ

TẠNG TÂM CAN

TS.BS. TRỊNH THỊ LỤA
 MỤC TIÊU
1. Phân tích được chức năng sinh lý của tạng Tâm,
Can.
2. Giải thích được các biểu hiện bệnh lý tạng Tâm,
Can.
 ĐẠI CƯƠNG
- Tạng là bộ phận của cơ thể có nhiệm vụ chuyển
hóa và tàng trữ tinh, khí, thần, huyết và tân dịch
- Cơ thể người có 5 tạng:

Tâm

Can

Tỳ

Phế

Thận
 TẠNG TÂM
Tâm là tạng đứng đầu các tạng, có tâm bào lạc che chở bảo
vệ bên ngoài, có các chức năng:

1. Phụ trách hoạt động thần chí (Tâm chủ thần minh): bao
gồm tư duy, sáng tạo, tri giác, tình cảm… Khi có bệnh thường
hay hồi hộp, lo sợ, buồn phiền, hay quên, mất ngủ…

2. Chủ về huyết mạch, tinh hoa của tâm phô ra ở mặt:

Huyết là do tâm làm chủ, mạch là đường ống của huyết lưu
hành, tâm với huyết mạch phụ thuộc chặt chẽ với nhau, thúc
đấy huyết dịch trong mạch đi nuôi dưỡng toàn thân và tuần
hoàn không ngừng…
 TẠNG TÂM
Khi có bệnh thường có biểu hiện: sắc mặt xanh
xao, da khô, tóc khô, mạch yếu, lưỡi nhợt… Có khi
huyết dịch bị ứ trệ gây ứ huyết, mạch sáp, lưỡi tím
có điểm ứ huyết…
 TẠNG TÂM
3. Tâm khai khiếu ra lưỡi để duy trì sự hoạt động
của lưỡi. Khi có bệnh: sốt cao (tâm nhiệt) thì lưỡi
đỏ, nếu thiếu máu (tâm huyết hư) thì lưỡi nhạt
màu.

4. Tâm có mối quan hệ biểu lý (trong, ngoài) với phủ
tiểu trường, về ngũ hành sinh tỳ thổ, khắc phế kim.
 TẠNG CAN
1. Can khí: chủ về sơ tiết giúp cho sự vận hành của tạng
phủ được thông suốt, thăng giáng được điều hòa. Can
khí uất gây ra ngực sườn đầy tức, u uất, thở dài, cáu
gắt, hoa mắt, chóng mặt…
2. Can huyết: chủ về tàng huyết, điều tiết lượng huyết
đến cơ quan tạng phủ tùy theo nhu cầu hoạt động, phụ
trách hoạt động của kinh nguyệt, nuôi dưỡng cân, cơ…
Khi có bệnh can không tàng được huyết gây các chứng
hoa mắt, chóng mặt, tay chân co quắp, run, kinh nguyệt
ít, bế kinh…
 TẠNG CAN
3. Can chủ cân, vinh nhuận ra móng chân, móng tay.
4. Can khai khiếu ra mắt. Can huyết hư: gây quáng gà,
giảm thị lực, can khí thực gây viêm kết mạc, mắt đỏ,
sưng đau….
5. Can có mối liên hệ với phủ đởm, về ngũ hành sinh tâm
hỏa, khắc tỳ thổ