Een Gouden

Eeuw?
Was de 17e eeuw een Gouden Eeuw
voor iedereen?
 Inrichting van de
tentoonstellingsruimte
Laat zien waar de kunstwerken/
bronnen komen te hangen

Sociaal en economie

Cultuur en religie Politiek en militair

Vul onderstaande toelichting in bij zaal A
Titel: cultuur en religie

We hebben voor deze kunstwerken/ deze bronnen voor zaal A gekozen, omdat we het volgende duidelijk willen
maken:
Wij willen de culturele en religieuze kant van de gouden eeuw benadrukken, want was de gouden eeuw nou echt
wel een gouden eeuw? Er zijn verschillende perspectieven over de gouden eeuw onder andere die van de culturele
en religieuze kant. We willen door de hand van bronnen de verschillende perspectieven behandelen.

In zaal A gaan we het hebben over 2 onderwerpen hebben: cultuur en religie. We behandelen deze onderwerpen
samen in zaal A, omdat deze onderwerpen veel met elkaar te maken hebben.

Hierbij passen de volgende begrippen: gewetensvrijheid, staten generaal, armoede, sociale ongelijkheid.
 Vul onderstaande toelichting in bij zaal A
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:

Dit kunstwerk past goed bij de religieuze kant van de gouden eeuw. Religie
beïnvloedde de manier waarop mensen handel dreven en interacties aangingen op
de markt. Op de bron zie je het dagelijkse leven van mensen, met religieuze
gebouwen op de achtergrond. Dit waren ook plaatsen van sociale en culturele Zet hier e
uitwisselingen. en kopie
kunstwer van het
Voor protestantse christenen, met name de calvinisten, werd de Gouden Eeuw vaak k/ de bro
gezien als een periode van religieuze vrijheid en nationale trots. Ze waarderen de n
onafhankelijkheid van Nederland en het stoppen van de vervolgingen.

Bij deze bron hoort het begrip: Gewetensvrijheid. Je ziet op de bron dat mensen
kunnen geloven zonder vervolgt te worden. Dit zie je door de kerk op het plein.
Iedereen mocht naar de kerk als die dat wilde.

Deze bron laat wel zien dat de 17e eeuw een gouden eeuw was. Mensen mochten
weer naar de kerk zonder vervolgt te worden.

Hierbij passen de volgende begrippen: gewetensvrijheid .

Vul onderstaande toelichting in bij zaal A
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:

Dit kunstwerk past goed bij de religieuze kant van de gouden eeuw. Je
ziet namelijk dat een mevrouw uit een bijbel leest, dus deze vrouw is
een christen.
Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
Bij deze bron hoort het begrip: de statenbijbel. De statenbijbel was de k/ de bro
eerste complete Nederlandstalige Bijbelvertaling, uitgegeven in n
opdracht van de staten generaal tussen 1626 en 1637. Na het vervolgen
van de calvinisten konden de calvinisten eindelijk uit de statenbijbel
lezen, zonder vervolgt te worden. Je ziet in de bron een mevrouw uit
de bijbel lezen.

Deze bron laat zien dat de 17e eeuw een gouden eeuw was, omdat
christenen in de 17e eeuw bijbel mochten lezen zonder vervolgt te
worden.

Hierbij passen de volgende begrippen: statenbijbel, staten generaal.

Vul onderstaande toelichting in bij zaal A
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:

Dit kunstwerk past goed bij de culturele kant van de gouden eeuw. In
de tijd van de gouden eeuw was niet iedereen rijk, er was ook veel
armoede. Er was dus veel sociale ongelijkheid. In deze bron zie je
mensen bedelen bij een oude man. Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
k/ de bro
Deze bron laat niet zien dat de 17e eeuw een gouden eeuw was, omdat n
je ziet dat niet iedereen het goed voor mekaar had. Er was ook veel
armoede en sociale ongelijkheid.

Hierbij passen de volgende begrippen: armoede, sociale ongelijkheid

Vul onderstaande toelichting in bij zaal B
Titel: Sociaal en economisch.

We hebben voor deze kunstwerken/ deze bronnen voor zaal B gekozen, omdat we het volgende duidelijk willen
maken: De 17e eeuw was een gouden eeuw voor de rijke Nederlanders, maar niet alle Nederlanders waren rijk.
Er waren verschillende Economische groepen waar sommige arme mensen het heel lastig hadden.

De Economische groepen lijken ook meteen de sociale groepen te vormen, De rijkere mensen kijken namelijk
nauwelijks naar de armere mensen om. De Republiek Nederland is in de 17e eeuw ook heel rijk geworden door
middel van slavenhandel, waarbij het ze niets leek te deren dat ze zo slecht omgingen met hun medemens, zolang
ze maar genoeg geld verdienden.

Hierbij passen de volgende begrippen: VOC, WIC, Sociale ongelijkheid, nijverheid, handel,
Trans-Atlantische Slavenhandel, Driehoekshandel, Armoede, Wereldeconomie, Welvaart, Beurs, Monopolie,
Factorijen
Vul onderstaande toelichting in bij zaal B
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:
Portret van Adolf en Catharina Croeser
We hebben dit Kunstwerk gekozen omdat het een schilderij is dat meer
inzicht geeft over armer mensen in de 17e eeuw.
We hebben gekozen deze bron in zaal B te hangen vanwege
de thema's: economisch en sociaal Zet hier e
en kopie
Je kunt namelijk economisch bet gestelde groep en en armere groep kunstwer van het
k/ de bro
zien. n
Ook lijkt het dat de rijkere groep niets deert dat de armer groep het
lastig heeft.
Deze afbeelding laat zien dat de 17e eeuw ook niet voor alle
Nederlanders een Gouden Eeuw was, omdat er duidelijk ook arme
Nederlanders waren, waar nauwelijk naar omgekeken werd.

Hierbij passen de volgende begrippen: Armoede, Welvaart, Sociale ongelijkheid, schilderkunst

Vul onderstaande toelichting in bij zaal B
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:
Huisnijverheid met spinnewiel en weefgetouw.
We hebben gekozen dit kunstwerk in zaal B te hangen vanwege de
thema's: sociaal en economisch.
Dit kunstwerk laat namelijk zien dat het economisch slecht gesteld was
voor sommige mensen, waardoor ook kinderen moesten werken, voor Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
vaak een heel laag salaris. k/ de bro
Ook laat deze afbeelding iets zien over het sociale thema: rijke mensen n
vonden het prima dat kinderen in zulke slechte omstandigheden,
aangezien ze zelf rijk waren en dat probleem niet hadden.
Voor veel Kinderen van armere families was de 17 eeuw dus geen
gouden eeuw, omdat ze moesten werken en niet vrij konden zijn zoals
een kind dat hoort te doen.

Hierbij passen de volgende begrippen: nijverheid, sociale ongelijkheid, schilderkunst

Vul onderstaande toelichting in bij zaal B
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:
Stuwplan van de 'Brookes'
We hebben deze bron gekozen, omdat het meer inzicht geeft over de
omstandigheden van slaven.
We hebben gekozen deze tekening in zaal B te zetten vanwege het
thema: sociaal. Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
De tekening laat namelijk zien dat er slecht omgegaan werd met k/ de bro
andere sociale groepen. n
Er werden heel veel slaven in een veel te klein schip vervoerd.
Hierdoor overleefden slaven vaak de reis naar een ander land niet eens.
Het is duidelijk dat de 17e eeuw voor als slaaf verkochte mensen geen
gouden eeuw was.

Hierbij passen de volgende begrippen: trans-atlantische slavenhandel, handel, sociale ongelijkheid,

driehoekshandel.
Vul onderstaande toelichting in bij zaal B
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:
Vismarkt in Batavia met op de achtergrond het Kasteel van de VOC.

We hebben deze bron gekozen, omdat het meer inzicht geeft over de
manier van werken van de VOC
We hebben gekozen dit schilderij in zaal B te hangen vanwege de Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
thema's: economisch en sociaal. k/ de bro
Het laat namelijk een beeld zien van handel en factorijen van de VOC n
in het buitenland.
Ook is het duidelijk dat er veel mensen aan het werk zijn, maar ze niet
allemaal heel gelukkig lijken.
Voor de leiders van de VOC was de 17e eeuw duidelijk een gouden
eeuw, omdat ze een van de grootste bedrijven van die tijd waren. voor
werknemers van de VOC was het niet altijd een gouden eeuw,
sommigen hadden wel een baan, maar ze waren niet echt vrij.

Hierbij passen de volgende begrippen: Voc, handel, factorijen, wereldeconomie, handelskapitalisme,

werkgelegenheid
Vul onderstaande toelichting in bij zaal B
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:
Slavenhandel.
We hebben deze bron gekozen, omdat het een duidelijk inzicht geeft
over de als slaaf verkochte mensen.
We hebben deze afbeelding gekozen om in zaal B te hangen, vanwege
Zet hier e
het thema's: sociaal en economisch. en kopie
kunstwer van het
De bron laat namelijk duidelijk zien hoe er met andere groepen werden k/ de bro
n
omgegaan, alsof ze geen mensen waren.
Ook laat het iets zien over de economie, mensen waren namelijk zo erg
op geld uit dat ze het prima vonden om daarvoor andere mensen te
verkopen.
Voor de slavenhandelaars was de 17e eeuw een gouden eeuw omdat ze
heel veel geld verdienden. Voor de slaven was de 17e eeuw geen
gouden eeuw, omdat ze zonder er iets over te zeggen te hebben, hun
leven moesten werken zonder betaling.

Hierbij passen de volgende begrippen: Sociale ongelijkheid, Schilderkunst, Trans-Atlantische slavenhandel, Handel
Vul onderstaande toelichting in bij zaal C
Titel: Politiek en militair

We hebben voor deze kunstwerken/ deze bronnen voor zaal B gekozen, omdat we het volgende duidelijk willen
maken:
Wij willen de politieke en militaire kant van de gouden eeuw benadrukken, omdat deze een grote rol speelde in
belangrijke gebeurtenissen in de gouden eeuw. Wij denken dat de bronnen die we hebben uitgekozen goed passen
bij wat we willen vertellen bij zaal C.

Zaal C gaat over 2 grote onderwerpen: Politiek en militair. Deze onderwerpen overlappen heel vaak. Politiek gaat
vaak over oorlogen en macht(hebbers) en militair gaat ook

Hierbij passen de volgende begrippen: Willem Blaue, driehoekshandel, oorlogen, gewetensvrijheid, Hugo de
Groot, oorlogsrecht en volkenrecht.
Vul onderstaande toelichting in bij zaal C
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:

We hebben deze bron bij politiek en militair gezet, omdat deze soort
kaarten daarop een grote invloed hadden. Door deze kaarten konden
handelaren beter reizen en ook oorlogen konden beter worden gevoerd.
In de gouden eeuw eeuw heeft dit mensen geholpen om de economie Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
verder te laten bloeien. Volgens deze bron is de 17 e eeuw wel degelijk k/ de bro
een gouden eeuw geweest. n

Het begrip Willem Blaue hoort erbij, want hij heeft de 1 e atlas
ontworpen.
Het begrip driehoekshandel hoort erbij, want op de kaart kun je de
continenten zien die meededen aan de driehoekshandel.

Hierbij passen de volgende begrippen: Willem Blaue, driehoekshandel.

Vul onderstaande toelichting in bij zaal C
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:

Dit schilderij hebben we gekozen, omdat de reden waarom de mensen

op dit kunstwerk vluchten, is een politieke en militaire reden. Deze
mensen vluchten voor oorlogsgeweld, militaire conflicten en
onveiligheid. Dit schilderij laat zien dat de mensen zich onveilig Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
voelden en daarom vluchten. Deze bron laat niet echt zien dat de 17 e k/ de bro
eeuw een gouden eeuw was, omdat het gaat zo te zien niet erg goed n
met deze mensen. Het is volgens ons voor hun niet een gouden eeuw.

Het begrip oorlogen past erbij, want de mensen vluchten deels voor de
oorlogen. Ook gewetensvrijheid hoort erbij, want de mensen vluchten
uit eigen wil.

Hierbij passen de volgende begrippen: Oorlogen, gewetensvrijheid.

Vul onderstaande toelichting in bij zaal C
Toelichting bij kunstwerk/ bron …:

Wij hebben deze bron gekozen, de Groot een belangrijke rol speelde in
de politiek. Hij was Johan van Oldenbarnevelt zijn raadsman. Hij was
dus betrokken bij politieke en militaire conflicten.
Hugo de Groot had positieve bedoelingen en zijn ideeën hebben grote Zet hier e
en kopie
kunstwer van het
veranderingen opgeleverd, daarom is volgens deze bron de 17 e eeuw k/ de bro
een gouden eeuw. n

Natuurlijk hoort het begrip Hugo de Groot erbij. Het oorlogsrecht en

het volkenrecht waren allebei ideeën van de Groot, daarom horen die
begrippen er ook bij.

Hierbij passen de volgende begrippen: Hugo de Groot, oorlogsrecht en volkenrecht.