Bilimsel Araştırma Türleri

Araştırma ve Türleri
Araştırma, “Gerçek ve ilkeleri ortaya çıkarmak ya da koymak için bazı
bilgi alanlarında yapılan dikkatli, sistematik ve dayanıklı çalışma ve
incelemedir.”
• “Problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli
olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi (analizi) yorumlanarak
değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir.”
• **Araştırma; Bir konuyla ilgili iyileştirme yapmak, bilinmeyenleri
ortaya çıkarmak veya problemleri çözmek amacıyla bilimsel yöntem
çerçevesinde planlı ve sistemli olarak veri toplanması, elde edilen
verilerin çözümlenmesi, yorumlanması ve sonucun raporlantırılması
sürecidir.
Araştırma Yapabilmek için
• Belirli bir düzeyde uzmanlık şarttır.
• Yapılan araştırmaları anlayabilmek ve uygulayabilmek ise belirli bir
düzeyde araştırma kültürünü gerektirir.
• Araştırma eğitimi bu uzmanlığı ve kültürü sağlamaya yönelik bilimsel
tutum ve davranışlar ile araştırma tekniğine ilişkin yeterlikleri
kazandırma sürecidir.
Araştırma Türleri

Büyüköztürk ve diğerleri (2013);

Araştırma Türleri
• Betimsel araştırmalar: Verilen bir durumu olabildiğince tam ve dikkatli
bir şekilde tanımlar.

• İlişkisel araştırmalar: İlişkileri ve bağlantıları inceleyen araştırmalardır.

• Müdahale araştırmaları: belirli bir yöntem ya da uygulamanın bir ya da

daha fazla sonucu etkilemesi beklenir.

(Büyüköztürk vd.,2013)
Araştırma Türleri

Karasar (2012)’ın sınıflaması;

• Temel Araştırmalar: Kuram geliştirmeye yönelik bilgi üretirler. Bu

araştırmaların amacı varolan bilgilere yenilerini katmaktır. “Bilgi bilgi
içindir” anlayışı temeldir.

• Uygulamalı Araştırmalar: Üretilen bilgilerin değerlendirilmesi ile,

problemin fiilen çözümünü gerçekleştirmeyi, bilimin olayları kontrol
altına alma işlevini gerçekleştirmeyi amaçlayan araştırmalardır.
Bilimsel araştırma çeşitleri
• 1.Araştırmanın amaca göre sınıflandırılması:
• a.Keşfedici araştırma: Varlığı bilinmeyen bir şeyi ortaya çıkarma
niteliğindeki araştırmadır.
• b.Tamamlayıcı ve betimleyici ya da durum saptayıcı araştırma:
Bireyin,toplumun ya da olayların özelliklerini tanımlamak için yapılan
araştırmadır (Sümbüloğlu, 2002).
• c.Nedensellik ilişkilerini araştırıcı araştırma: Değişkenler arasındaki
nedensel ilişkileri incelemek için yapılan araştırmadır
(Sümbüloğlu,2002).
2.Araştırmanın kapsadığı zamana göre sınıflandırılması:

• a.Kesitsel araştırmalar: Herhangi bir olayın belirli bir zaman kesiti

içinde araştırılmasıdır. Sayım, durum saptama ve tarama araştırmaları
bu gruptandır (Gökçe, 2004).
• b.Dönemsel araştırmalar: Bu araştırmalar ikiye ayrılmıştır: Geçmişe
yönelik yapılan araştırmalar ve geleceğe yönelik yapılan araştırmalar
3.Araştırmanın kullanılan teknikler açısından sınıflandırılması:

• a.Temel araştırmalar: Kuramlara dayanarak, varsayımlar geliştirerek,

bunları test ederek, sonuçlarını bilimsel olarak yorumlayarak ve ortaya
çıkararak yapılan araştırmalardır. (Gökçe, 2004).
• b.Uygulamalı araştırmalar: Çoğu zaman temel araştırmaların
tamamlayıcısıdır. Temel bilim araştırmaları olaylar arasındaki genel
ilişkileri ve kanunları keşfederken uygulamalı araştırmalar bunların
özel durumlara uygulanmasını ve geçerliğinin uygulama
araştırmalarıyla ortaya çıkarılmasını sağlar (Kaptan, 1973)
4.Araştırmanın veri toplama biçimine göre sınıflandırılması:

• a.Kayıt araştırmaları: Herhangi bir olayın kayıtlardan incelenmesidir.

• b.Anket yöntemi ile araştırma: Posta ile soru kağıdı gönderilerek ya da kişilere
gidilerek herhangi bir konuda görüşlerinin saptanmasıdır.
• c.Deneysel araştırma: Deneysel araştırmalar etkisi ölçülecek etkenin
(muamelenin), belirli kurallar ve koşullar altında deneklere uygulanması,
deneklerin etkene verdiği yanıtların ölçümü ve elde edilen sonuçların
karşılaştırılarak karara varılması işlemlerini içeren bir araştırma türüdür.
• d.Gözlem: Belirli koşullar altında deneklerin gözlenerek davranışların
incelenmesi yöntemidir.
• e.Kitaplık araştırması: Daha önce yapılan araştırmalardan ilgilenilen konunun
incelenmesi ya da konuyla ilgili kaynakların taranmasıdır.(Sümbüloğlu, 2002)
5.Araştırmanın yapıldığı yere göre sınıflandırılması:

• a.Laboratuar araştırması: Laboratuarlarda yapılan araştırmalardır

(Kaptan, 1973).
• b.Saha Araştırması: Saha araştırması gerçek ve her günkü hayatın
içinde yer almaktadır (Kaptan, 1973)
Araştırma Yöntem ve Modelini Belirleme
• Bu safhada, belirlenen konunun araştırılmasında izlenecek usulün
kararlaştırılması yapılır.
• Araştırmada hangi verilere ihtiyaç var, bu veriler hangi şartlarda ve
nasıl bir yöntemle elde edileceği belirlenir.
• Burada kastedilen yöntem veri toplama ve bu verileri analiz metodunu
ifade etmektedir.
• Araştırmanın türüne göre verilerin nasıl elde edileceği ve bu süreçte
uyulması gereken esaslar bilimsel metotlara oturtulur.
• Araştırmalar kendi içerisinde farklı şekillerde sıralanabilmektedir.
• 1. Araştırma düzeyine göre
• a. Teori üreten araştırmalar-Temel araştırmalar (Temel Araştırmalar: Mevcut bilgi veri
tabanını genişletmek ve bilinmeyenleri ortaya çıkarmak amacıyla yapılan araştırmalardır)
• b. Teknoloji üreten araştırmalar-Uygulamalı araştırmalar. (Uygulamalı Araştırmalar:
İşleme dayalı, problem çözücü ve daha çok Ar-Ge olarak bilinen iyileştirici türden
araştırmalardır)
• 2. Araştırmanın amacına göre
• a. Nedir-nasıldır? 9/20
• b. Neden?
• 3. Veri toplama yöntemine göre
• a. Anket yöntemi
• b. Gözlem yöntemi
• c. Görüşme yöntemi
• d. Deney yöntemi
• e. Tarama yöntemi
• f. Belgesel tarama yöntemi
• g. Bilgi arama