PAPIRUS EBERSA

Sebastian Jaworski
Powstanie.
• Najpóźniej 1550 r. p.n.e. – na podstawie notatek kalendarzowych na odwrocie;
• Kupiony przez Georga Ebersa w 1873 lub 1874 roku;
• W 1875 r. Ebers przedstawił dwutomowe dzieło: „Papirus Ebersa, hermetyczna księga o
lekach Egipcjan, w piśmie hieratycznym”;
• Od 1890 r. było wiele tłumaczeń – te najnowsze ostrożnie podchodzą do całościowego
tłumaczenia;
• Aktualnie w Bibliotece Uniwersyteckiej w Lipsku;
• 17 stron zaginęło, 4 są uszkodzone.
Budowa
• 20,23m
• 110 stron
• 108 rozdziałów
• Każdy rozdział ma od 20 do 22 wierszy
• 877 formuł
• 33 grupy
Prolog (Eb.1 do Eb.3)
• Zbiór ochronnych magicznych formuł, które mają chronić lekarza przed
demonami wywołującymi choroby.

• Od Eb. 4. zaczynają się zapiski wiedzy lekarskiej: podzielona na 33 grup.

Każda grupa zawiera przepisy na tę samą lub ten sam rodzaj dolegliwości.
„Duże grupy” odnoszą się do ilości tekstu, ale też ważnego znaczenia w
medycynie egipskiej.
Duża grupa 1.
• Eb. 4 do 187 ;
• Choroby wewnętrzne, przyczyny i leczenie;
• Choroby przewodu pokarmowego: biegunki, choroby pasożytnicze,
ból i pieczenie przy wypróżnianiu, choroby odbytu, krwawienia,
niedrożność;
• Zapalenie pęcherzyka żółciowego.
Duża grupa 2.
• Eb. 188 do 220;
• poświęcona jest chorobom dotyczących „teorii przewodów/kanałów”.
Teoria ta sugeruje, że niezakłócony przepływ płynów ustrojowych jest
warunkiem dobrego zdrowia;
• Miejsce spotkaniem płynów ustrojowych – krew, mocz, łzy, sperma;
• Eb. 191. fragment opisu dusznicy bolesnej, objawu przy OZW.
Grupy 3. – 6.
• Grupa 3. (Eb. 221 do 241) dotyczy chorób związanych z sercem;
• grupa 4. (Eb. 242 do 260) maści ochronne i choroby głowy;
Eb. 250 Na migrenę (dosłownie: dolegliwości po jednej stronie głowy): czaszka
suma smażona na tłuszczu/oleju. Pokryj głowę (tym), cztery dni z rzędu;
• Grupa 5. (Eb. 261 do 283) zaburzenia moczu
„wylew moczu, który ucieka” – wielomocz w przebiegu cukrzycy
zapalenie pęcherza moczowego, zatrzymanie moczu, moczenie nocne;
• Grupa 6. (Eb. 284 do 293) dotyczy żywności.
Grupy 7. – 9.
• Grupa 7. (Eb. 294 do 304) walka z istotami chorobotwórczymi krążącymi w
przewodach;
• Grupa 8. (Eb. 305 do 325) o kaszlu;
• Grupa 9. (Eb. 326 do 335) przepisy przeciwko pasożytom odpowiedzialnym
za duszność.
Duża grupa 10.
• Eb. 336 do 431;
• Choroby oczu i laryngologia;
• Zapalenie spojówek i powiek, jęczmnień;
• Zaćma – „wzrost wody w oczach”;
• Przepisy z wątrobą wołową na leczenie ślepoty nocnej (wysokie dawki witaminy A);
• Bolesne siedem otworów ciała (usta, nos, nozdrza, oczy, uszy) – zapalenie zatok;
• Głuchota przypisana demonowi, który przerywa ciągłość przewodów słuchowych.
Grupy 11. – 15.
• Grupa 11. (Eb. 432 do 436) ugryzienia;
• Grupa 12. (Eb. 437 do 476) o pielęgnacji włosów;
• Grupa 13. (Eb. 477 do 481) choroby wątroby;
• Grupa 14. (Eb. 482 do 514) o oparzeniach, uderzeniach i
bliznach;
• Grupa 15 (Eb. 515 do 542) rany i krwotoki.
Grupy 16. – 19.
• Grupa 16. (Eb. 543 do 550) zajmuje się patologicznymi
formacjami i wydzielinami;
• Grupa 17. (Eb. 551-555) o ropniach;
• Grupa 18. (Eb.556-591) o obrzękach;
• Grupa 19. (Eb. 592 do 602) o krwi i substancjach.
Grupy 20. – 25.
• Grupa 20. (Eb. 603 do 615) choroby kończyn dolnych;
• Grupa 21. (Eb. 616 do 626) palców rąk i stóp;
• Duża grupa 22. (Eb. 627 do 696) dotyczy „Met-” przewodów;
• Grupa 23. (Eb. 697 do 704) choroby języka;
• Grupa 24. (Eb. 705 do 738) choroby skóry i powierzchni ciała;
• Grupa 25. (Eb. 739 do 749) choroby zębów.
Grupy 26. – 30.
• Grupa 26. (Eb. 750 do 756) choroby zakaźne i demoniczne;
• Grupa 27. (Eb. 757-760) o wpływie substancji rouyt na prawą
stronę;
• Grupa 28. (Eb. 761 do 763) choroby wysiękowe;
• Grupa 29. (Eb. 764 do 782) choroby uszu;
• Grupa 30. (Eb. 783 do 839) leki dla kobiet.
Grupy 31. – 33.
• Grupa 31. (Eb. 840 do 853) dotyczy domowych środków
zaradczych (ochrona przed niechcianymi zwierzętami);
• Duża grupa 32. (Eb. 854 do 856) składa się z „Traktatu o sercu”
i traktatu o oukhedou (krążących substancjach
chorobotwórczych);
• Duża grupa 33. (Eb. 857 do 877) „Traktat o nowotworach”.
Traktat o sercu
• Rozdziały: Tajemnica doktora. Poznaj ruchy znienawidzonego serca.
Poznaj nienawiść do serca.
• Anatomia i fizjologia serca;
• Teoria przewodów;
• W czasie zdrowia serce jest stabilne, a podczas choroby potrafi
tańczyć, trzepota skrzydłami, obija się o ściany.
Traktat o nowotworach
• Diagnostyka różnicowa ropni i guzów;
• Leczenie: maści, chirurgia, zaprzestanie daremnej terapii;
• Opis ropy jako rosnącej wydzieliny z powodu trawienia;
• Najbardziej przerażającej guzy to te utworzone przez boga Chonsu.
Księga serc
• Głuchota
• Patologiczny gniew
• Depresja, demencja
• Choroba Meniere’a

Lekarze starożytnego Egiptu nie rozróżniali chorób fizycznych i

psychicznych.
Narodziny farmakognozji
• Papirus Ebersa dąży do uporządkowania wiedzy o substancjach
leczniczych;
• Pierwowzór „farmakopei”;
• Duża rola witaminy A;
• Antykoncepcja: fermentująca guma akacjowa wytwarza kwas mlekowy
o udowodnionej sile plemnikobójczej;
• daktyle zawierają fitoestrogeny, a miód ma właściwości antyseptyczne.