‫‪١‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪ ٢-١‬ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺻﻮﻟﯽ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل‬

‫در ﺳﺎل ‪ ١٨۵۴‬ﺟﻮرج ﺑﻮل روش اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد و ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺒﺮﯼ را ﭘﺎﯾﻪ رﯾﺰﯼ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

‫ﻣﺴﺘﺪل ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ‪ ،‬ﻣﺎ اﺻﻮل ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ هﺎﻧﺘﻴﻨﮕﺘﻮن در ‪ ١٩٠۴‬را ﺑﻪ ﮐﺎر‬

‫ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﺮد ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻮل ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﺻﻮل دﯾﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ‬

‫در ﺁن ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺒﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ B‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ دو ﻋﻤﻠﮕﺮ )‪ (+‬و )‪(.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ و داراﯼ اﺻﻮل زﯾﺮ ) اﺻﻮل هﺎﻧﺘﻴﻨﮕﺘﻮن ( ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪ ( a) -١‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮕﺮ )‪ (.‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫)‪ ( b‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮕﺮد )‪ (.‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪ ( a) -٢‬ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻨﺜﯽ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮاﯼ )‪ (+‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪x+0=0+ x= x‬‬
‫‪ (b) -٣‬ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻨﺜﯽ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺮاﯼ ) ‪ (.‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪x.1 = 1.x = x‬‬

‫‪ (a) -۴‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ )‪ (+‬داراﯼ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪x+ y= y+ x‬‬
‫)‪ (b‬ﻣﺠﻮﻋﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ )‪ (.‬داراﯼ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪x. y = y..x‬‬

‫)‪x.( y + z) = ( x. y) + ( x.z‬‬ ‫‪ (.) ( a) -۴‬روﯼ )‪ (+‬داراﯼ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﭘﺨﺸﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫)‪x + ( y.z) = ( x + y).( x + z‬‬ ‫)‪ (+) (b‬روﯼ )‪ (.‬داراﯼ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﭘﺨﺸﯽ اﺳﺖ ‪.‬‬
 ‫‪٢‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ) اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ‬ ‫‪x∈ B‬‬ ‫ﻋﻨﺼﺮﯼ ﻣﺜﻞ‬ ‫‪x∈ B‬‬ ‫‪ -۵‬ﺑﻪ ازاﯼ هﺮ ﻋﻨﺼﺮ‬

‫ﻣﮑﻤﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ( ﺑﻄﻮرﯼ ﮐﻪ ‪:‬‬

‫‪x + x′ =1‬‬ ‫)‪( a‬‬

‫‪x.x ′ = 0‬‬ ‫)‪( b‬‬

‫ازﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺟﺒﺮ‬ ‫‪ -۶‬ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ x, y ∈ B‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ‪x ≠ y :‬‬

‫ﺑﻮل ﺑﺎ رﯾﺎﺿﻴﺎت ﺟﺒﺮﯼ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ) ﻣﻴﺪان اﻋﺪاد ﺣﻘﻴﻘﯽ ( اﺧﺘﻼﻓﺎت زﯾﺮ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺻﻮل هﺎﻧﺘﻴﻨﮕﺘﻮن ﺷﺎﻣﻞ اﺻﻞ اﺷﺘﺮاﮎ ﭘﺬﯾﺮﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻧﻴﺰ‬

‫وﺟﻮد دارد و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را ﺑﺮاﯼ هﺮ دو ﻋﻤﻠﮕﺮ از ﺳﺎﯾﺮ اﺻﻮل ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮزﯾﻊ ﭘﺬﯾﺮﯼ )‪ (+‬و )‪ ( .‬اﺧﺘﻼف ﺑﻌﺪﯼ اﺳﺖ ‪ .‬راﺑﻄﻪ ‪:‬‬

‫)‪x + ( y.z) = ( x + y).) x + z‬‬

‫ﺑﺮاﯼ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻣﻌﺘﺒﺮ وﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺒﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻣﻌﮑﻮس ﺟﻤﻊ و ﺿﺮب را ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻔﺮﯾﻖ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺨﻮاهﻨﺪ‬

‫داﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪ -۴‬اﺻﻞ ‪ ۵‬ﻋﻤﻠﮕﺮد دﯾﮕﺮﯼ ﺑﻨﺎم ﻣﮑﻤﻞ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ در ﺟﺒﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ وﺟﻮد‬

‫ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫‪ -۵‬ﺟﺒﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ در ﻣﻮرد اﻋﺪاد ﺣﻘﻴﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻋﻨﺼﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮﯼ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ B‬ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ ﺳﺮو ﮐﺎر داﺷﺖ‬

‫وﻟﯽ درﺟﺒﺮ ﺑﻮل دو ارزﺷﯽ ﯾﺎ دو ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﻪ در زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪﻩ ‪ B ،‬ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دو‬

‫ﻋﻨﺼﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻋﻨﺼﺮ ‪ ٠‬و ‪ ١‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪ ٢-٢‬ﻗﻀﻴﻪ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ و ﺧﻮاص ﺟﺒﺮ ﺑﻮل‬

 ‫‪٣‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫اﺻﻮل هﺎﻧﺘﻴﮕﺘﻮن ﺑﺼﻮرت ﺟﻔﺖ ﺟﻔﺖ ﻟﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ )‪ ( a‬و )‪ ( b‬ﻣﺸﺨﺺ‬

‫ﺷﺪ ‪ .‬هﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ دو را ﻣﯽ ﺗﻮان از دﯾﮕﺮﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد ﺑﺸﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻤﻠﮕﺮهﺎ و ﻧﻴﺰ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻨﺜﯽ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻬﻢ درﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﺑﻪ اﺻﻞ دوﮔﺎﻧﮕﯽ ﻣﻌﺮوف‬

‫اﺳﺖ و ﺑﻴﺎن ﻣﯽ دارد ﮐﻪ هﺮ ﻋﺒﺎرت ﺟﺒﺮﯼ ﻣﻨﺘﺠﻪ از اﺻﻮل ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮ هﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﻨﺜﯽ ﺑﺎز هﻢ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﺟﺒﺮ ﺑﻮل دو ارزﺷﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬

‫ﺧﻨﺜﯽ و ﺧﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺤﻤﻮﻋﻪ ‪ B‬ﯾﮑﺴﺎﻧﻨﺪ ‪١ :‬و‪ ٠‬اﺻﻞ دوﮔﺎﻧﮕﯽ ﮐﺎرﺑﺮدهﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ‬

‫دارد ‪ .‬اﮔﺮ دو ﮔﺎن ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت ﺟﺒﺮﯼ ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻋﻤﻠﮕﺮهﺎﯼ ‪ OR‬و‬

‫‪ AND‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺷﺪﻩ و ‪ ٠‬هﺎ ﺑﻪ ‪ ١‬هﺎ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ‪١‬هﺎ ﺑﻪ ‪ ٠‬هﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮدﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﺌﻮرﯼ هﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ‬

‫ﺟﺪول )‪ (٢-١‬ﺷﺶ ﺗﺌﻮرﯼ و ﭼﻬﺎر اﺻﻞ از ﺟﺒﺮ ﺑﻮل را در ﺑﺮ دارد ‪ .‬در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ رواﺑﻂ ‪،‬‬

‫ﺷﻤﺎرﻩ اﺻﻮل ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (٢-١‬اﺻﻮل و ﻗﻀﺎﯾﺎﯼ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل (‬

‫اﺻﻞ ‪٢‬‬ ‫‪(a) x + 0 = x‬‬ ‫‪(b) x.1 = x‬‬

‫اﺻﻞ ‪۵‬‬ ‫‪( a) x + xَ = ١‬‬ ‫‪(b) x.x = 0‬‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ‪١‬‬ ‫‪(a) x + x = x‬‬ ‫‪(b) x.x = x‬‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ‪٢‬‬ ‫‪(a) x + 1 = 1‬‬ ‫‪(b) x .0 = 0‬‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ‪ ٣‬رﺟﻌﺖ‬ ‫‪(xَ )َ =x‬‬
‫اﺻﻞ ‪ ٣‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬ ‫‪(a) x+y=y+x‬‬ ‫‪(b) xy = yx‬‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ‪ ۴‬ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮﯼ‬ ‫‪(a) x+(y+z) = (x+y)+z‬‬ ‫‪(b) x (yz) = (xy)z‬‬
‫اﺻﻞ ‪ ۴‬ﺗﻮزﯾﻊ ﭘﺬﯾﺮﯼ ﯾﺎ‬ ‫‪(a) x(y+z) = xy+xz‬‬ ‫)‪(b) x+yz = (x+y)(x+z‬‬
‫ﭘﺨﺶ‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ‪ ۵‬دﻣﻮرﮔﺎن‬ ‫‪(a) (x+y) = x y‬‬ ‫)‪(b) (xy) = x+y‬‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ‪ ۶‬ﺟﺬب‬ ‫‪(a) x + xy = x‬‬ ‫‪(b) x(x+y) = x‬‬

‫‪ ٢-٣‬ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻮل‬

‫ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ دودوﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮑﯽ از دو ﻣﻘﺪار ‪ ٠‬ﯾﺎ ‪ ١‬را اﺧﺘﻴﺎر ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎﯼ دودوﯾﯽ ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮕﺮ هﺎﯼ ‪ NOT ، AND ، OR‬ﭘﺮاﻧﺘﺰ هﺎ و‬

 ‫‪٤‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺴﺎوﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻪ ازاﯼ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻔﺮوﺿﯽ از ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ‬

‫ﺗﻮاﻧﺪ ‪ ٠‬ﯾﺎ ‪ ١‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ‪ F = xyz ′‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﯾﺪ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ f1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١‬اﺳﺖ‬
‫‪1‬‬

‫ﺑﺸﺮﻃﯽ ﮐﻪ ‪ y=1 ، x=1‬و ‪ zَ =1‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ‪ F = 0‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﺮاﯼ‬
‫‪1‬‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻔﺮم ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ‪ 2n‬ﺗﺮﮐﻴﺐ از ‪ ١‬هﺎ و ‪ ٠‬هﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ n‬ﺑﻪ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دودوﯾﯽ و ﺳﺘﻮﻧﯽ ﯾﮑﻪ در ﺁن ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠‬ﯾﺎ ‪ ١‬اﺳﺖ ‪ ،‬دارﯾﻢ ‪ .‬از ﺟﺪول )‪(٢-٢‬‬

‫دﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد وﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ ٨‬ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺪا ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬در ﺟﺪول )‪-٢‬‬

‫‪ ، (٢‬ﭼﻬﺎر ردﯾﻒ ﺁﺧﺮ ﻣﺴﺎوﯼ ‪ ١‬و ‪ xy‬در ردﯾﻔﻬﺎﯼ ‪ ٠٠١‬و ‪ ١٠١‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ٠١‬اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﺮﮐﻴﺐ‬

‫ﺁﺧﺮﯼ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ‪ x=١‬ﻧﻴﺰ دارد ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاﯼ ‪ F2=١‬ﭘﻨﺞ ﺣﺎﻟﺖ وﺟﻮد دارد ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (٢-٢‬ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺑﺮاﯼ‬

‫‪F = xyz F = x + y ′z , F = x ′y ′z + x ′yz + xy‬‬ ‫‪, F = xy ′ + xz‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪Z‬‬ ‫‪F1‬‬ ‫‪F2‬‬ ‫‪F3‬‬ ‫‪F4‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

 ‫‪٥‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺒﺮﯼ‬

‫ﻟﻴﺘﺮال ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎ ﭘﺮﯾﻢ ﯾﺎ ﺑﺪون ﭘﺮﯾﻢ اﺳﺖ ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻴﺖ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﭘﻴﺎدﻩ ﺷﻮد هﺮ ﻟﻴﺘﺮال در ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻌﺮوف ﯾﮏ ورودﯼ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﻴﺖ و هﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻴﺰ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﮔﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﯽ ﻧﻴﻤﻢ ﮐﺮدن ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ و ﺟﻤﻼت ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‬

‫اش ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﺮ دو را ﺑﺎ هﻢ ﮐﺎهﺶ داد ‪ .‬ﻓﻌﻼً ﻣﺎ ﻣﯽ ﻧﻴﻤﻢ ﺳﺎزﯼ‬

‫را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ﻣﺤﺪود ﻣﻴﮑﻨﻴﻢ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮ هﺎ در ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺳﺮﯼ‬

‫اﻋﻤﺎل ﺟﺒﺮﯼ ﻣﯽ ﻧﻴﻤﻢ ﮔﺮدد ‪ ،‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ‬

‫ﻓﺮم ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ روش ﻣﻮﺟﻮد ﺳﻌﯽ در ﮐﺎهﺶ ﻣﺪار و ﺗﺪاوم اﯾﻦ‬

‫ﻋﻤﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺻﻮل اوﻟﻴﻪ ‪ ،‬ﺗﺌﻮرﯼ هﺎﯼ اﺻﻠﯽ و هﺮ روش ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ دﯾﮕﺮﯼ ‪ ،‬ﮐﻪ‬

‫ﺿﻤﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ : ٢-١‬ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮﻟﯽ زﯾﺮ را از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ﻣﯽ ﻧﻴﻤﻢ ﮐﻨﻴﺪ ‪.‬‬

‫‪1. x + x′y = ( x + x′)( x + y) = 1.( x + y) = x + y‬‬

‫‪2. x( x′ + y) = xx′ + xy = 0 + xy = xy‬‬
‫‪3. x′y′z + x′yz + yz = x′z( y′ + y) + xy′ = x′z + xy′‬‬
‫)‪4.xy + x′z + yz = xy + x′z + yz( x + x′‬‬
‫‪= xy + x′z + xyz + x′yz‬‬
‫)‪= xy(1 + z) + x′z (1 + y‬‬
‫‪= xy + x′z‬‬
‫)‪5. ( x + y)( x′ + z )( y + z) = ( x + y)( x′ + z‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دو ﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮدن ﺗﺎﺑﻊ ‪۴‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ‪ ١‬و ‪ ٢‬دوﮔﺎن ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ و ﻋﺒﺎرت دوﮔﺎﻧﯽ رادر ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ‪ ٣‬هﻢ ارزﯼ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ F4,F3‬ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩ در ﻗﺒﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ‪ .‬ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺗﺎﺑﻊ‬

‫روﺷﻨﮕﺮ اﯾﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻔﻴﺮهﺎ ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﺳﺒﺐ ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ‬
 ‫‪٦‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺷﺪن ﻋﺒﺎرت ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ ۵۴‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺳﺎدﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬

‫از دوﮔﺎن ﻣﺮاﺣﻞ رﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ ‪ ۴‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ‬

‫ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ‪ F‬ﺗﺎﺑﻌﯽ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ َ ‪ F‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ ‪ ٠‬هﺎ ﺑﻪ ‪١‬هﺎ و ‪ ١‬هﺎ ﺑﻪ ‪ ٠‬هﺎ در‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ F‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﺌﻮرﯼ دﻣﻮرﮔﺎن‬

‫ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ ‪ .‬زوج ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﻣﻮرﮔﺎن ﺑﺮاﯼ دو ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ در ﺟﺪول )‪ (٢-١‬ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ‬

‫اﻧﺪ ‪ .‬ﺗﺌﻮرﯼ هﺎﯼ دﻣﻮرﮔﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﺮاﯼ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﯾﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن ﻧﻴﺰ هﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻓﺮم ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺌﻮرﯼ اول دﻣﻮرﮔﺎن در زﯾﺮ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬اﺻﻮل و ﺗﺌﻮرﯼ هﺎﯼ ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ‬

‫هﻤﺎن هﻤﺎﯾﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺟﺪول )‪ (٢-١‬ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪( A + B + C)′ = ( A + X )′‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮض ‪B + C = A‬‬

‫‪= A′X ′‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮرﯼ ‪ ( a) -۵‬دﻣﻮرﮔﺎن‬

‫‪= A′.( B + C )′‬‬ ‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ‪B + C = X‬‬

‫‪= A′B ′C ′‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮرﯼ ‪ ( a) -۴‬ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮﯼ‬

‫ﺗﺌﻮرﯼ هﺎﯼ دﻣﻮرﮔﺎن ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺗﻌﺪاد از ﻣﺘﻐﻴﺮ هﺎ اﺑﺘﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دو ﻣﺘﻐﻴﺮﻩ در ﺁﻣﺪﻩ و‬

‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ در ﻓﻮق دﯾﺪﻩ ﺷﺪ ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬

‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺌﻮرﯾﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دادﻩ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪( A + B + C + D + ... + F )′ = A′B ′C ′D ′...F ′‬‬

‫‪( ABCD...F )′ = A′ + B ′ + C ′ + D ′ + ... + F ′‬‬

‫ﻓﺮم هﺎﯼ ﮐﻠﯽ ﺗﺌﻮرﯼ دﻣﻮرﮔﺎن ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﮑﻤﻞ هﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻋﻤﻠﮕﺮهﺎﯼ‬

‫‪ AND‬و ‪ OR‬و ﻣﮑﻤﻞ ﻧﻤﻮدن هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

 ‫‪٧‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ : ٢-٢‬ﻣﮑﻤﻞ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ F = x( y ′z ′ + yz) , F = x ′yz ′ + x ′y ′z‬را ﺑﺪﺳﺖ ﺁورﯾﺪ ‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺗﺌﻮرﯼ دﻣﻮرﮔﺎن را هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﮐﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮑﺎر ﺑﺒﺮﯾﺪ ‪ .‬ﻣﮑﻤﻞ هﺎ ﺑﻔﺮم زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫)‪F ′ = ( x′yz′ + x′y′z )′ = ( x′yz′)( x′y′z ) = ( x + y′ + z )( x + y + z′‬‬

‫‪1‬‬

‫‪F ′ = [ x( y′z′ + yz)]′ = x′ + ( y′z′) + y′z′ + yz)′ = x′ + ( y′z′)′.( yz)′‬‬

‫‪2‬‬
‫)‪= x′ + ( y + z )( y′ + z′‬‬

‫روش ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا دوﮔﺎن ﺁﻧﺮا‬

‫ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردﻩ و ﺳﭙﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎﯾﺶ را ﻣﮑﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻴﻢ ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﻠﯽ‬

‫ﺗﺌﻮرﯼ دﻣﻮرﮔﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ دوﮔﺎن ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ AND‬و ‪ OR‬وﺗﺒﺪﯾﻞ ‪ ١‬هﺎ و ‪ ٠‬هﺎ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ : ٢-٣‬ﻣﮑﻤﻞ هﺎﯼ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ F2 , F1‬ﻣﺜﺎل ‪ ٢-٢‬را ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دوﮔﺎن ﺁﻧﻬﺎ و ﻣﮑﻤﻞ ﮐﺮدن‬

‫هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد ‪.‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪F x ′yz ′ + x ′y ′z‬‬

‫‪1‬‬
‫)‪( x ′ + y + z ′)( x ′ + y ′ + z‬‬ ‫دوﮔﺎن ﺗﺎﺑﻊ ‪ F1‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫از ﻣﮑﻤﻞ ﮐﺮدن هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ دارﯾﻢ ‪( x + y ′ + z)( x + y + z ′) = F ′‬‬ ‫ﭘﺲ‬

‫‪1‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪F = x( y′z′ + yz ) .‬‬
‫‪2‬‬
‫دوﮔﺎن ﺗﺎﺑﻊ ‪ F2‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ) ‪x + ( y ′ + z ′ )( y + z‬‬

‫ﭘﺲ از ﻣﮑﻤﻞ ﮐﺮدن هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ دارﯾﻢ ‪x ′ + ( y + z )( y ′ + z ′) = F ′‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪٨‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪ ٢-۴‬ﺣﺎﻻت ﻣﺘﻌﺎرف و اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﺮ دودوﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻔﺮم ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ )‪ ( x‬ﯾﺎ ﻣﮑﻤﻠﺶ ) َ‪ ( x‬ﻇﺎهﺮ ﺷﻮد ‪ .‬ﺣﺎل‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎﯼ دودوﯾﯽ ‪ x‬و ‪ y‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ AND‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﭼﻮن هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ هﺮ ﯾﮏ از دو ﺷﮑﻞ ﻓﻮق ﻇﺎهﺮ ﮔﺮدد ﭼﻬﺎر ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺮاﯼ‬

‫‪ .‬هﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺸﺎن‬ ‫ﺁن دو ﻣﺘﻐﻴﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ ‪ xy′, x′y , x′y′‬و `‪xy‬‬
‫دهﻨﺪﻩ ﯾﮏ ﻧﺎﺣﻴﻪ در دﯾﺎﮔﺮام ون ‪ ،‬ﺷﮑﻞ )‪ (٢-١‬ﺑﻮدﻩ و ﻣﻴﻨﺘﺮم ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺮوﺷﯽ‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ n ،‬ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روﺷﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﯾﺎ ﺁﻧﭽﻪ در ﺟﺪول )‪ (٢-٣‬ﺑﺮاﯼ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫ﺑﺮاﯼ ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ در زﯾﺮ ﺳﺘﻮن‬ ‫‪2 n −1‬‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﯾﻨﺪ ‪ .‬اﻋﺪاد دودوﯾﯽ از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮ هﺎ در ﺟﺪول ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬هﺮ ﻣﻴﻨﺘﺮم از اﺟﺰاﯼ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ AND‬روﯼ ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ و هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﺁن ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ ٠‬ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﭘﺮﯾﻢ و ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ ١‬ﺑﺪون ﭘﺮﯾﻢ‬

‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﺳﻤﺒﻞ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﻧﻴﺰ درﺟﺪول ﺑﻔﺮم ‪ mj‬ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ j‬ﻣﻌﺎدل دهﺪهﯽ‬

‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (٢-٣‬ﻣﻴﻨﺘﺮم و ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ دودوﯾﯽ‬

‫ﻣﻴﻨﺘﺮم‬ ‫ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم‬
‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪x′y ′z ′‬‬ ‫‪m0‬‬ ‫‪x+ y+ z‬‬ ‫‪M0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x′y′z‬‬ ‫‪m1‬‬ ‫‪x + y + z′‬‬ ‫‪M1‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪x′yz′‬‬ ‫‪m2‬‬ ‫‪x + y′ + z‬‬ ‫‪M2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x′yz‬‬ ‫‪m3‬‬ ‫‪x + y′ + z ′‬‬ ‫‪M3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪xy′z′‬‬ ‫‪m4‬‬ ‫‪x′ + y + z‬‬ ‫‪M4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪xy′z‬‬ ‫‪m5‬‬ ‫‪x′ + y + z ′‬‬ ‫‪M5‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪xyz′‬‬ ‫‪m6‬‬ ‫‪x′ + y′ + z‬‬ ‫‪M6‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪xyz‬‬ ‫‪m7‬‬ ‫‪x′ + y′ + z′‬‬ ‫‪M7‬‬

 ‫‪٩‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺑﻄﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ در ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ‪ ، OR‬ﮐﻪ هﺮ ﯾﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺮﯾﻢ و ﯾﺎ ﺑﺪون‬

‫ﭘﺮﯾﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ 2n ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻤﮑﻦ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ ﯾﮏ از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬هﺸﺖ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻤﺒﻞ ﺁﻧﻬﺎ درﺟﺪول )‪(٢-٣‬‬

‫ﻟﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ‪ .‬هﺮ ‪ 2n‬ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم ﺑﺮاﯼ ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬هﺮ‬

‫ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم از ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ‪ OR‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ داراﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮ هﺎﯼ ﺑﺪون ﭘﺮﯾﻢ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺸﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺁن ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ‪ ٠‬ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ هﺮ ﮔﺎﻩ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ ١‬ﺑﺎﺷﺪ در اﯾﻨﺼﻮرت ﺁن‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﭘﺮﯾﻢ دار ﻧﻤﺎﯾﺶ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ هﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم‬

‫ﻣﮑﻤﻞ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اش ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺑﻔﺮم ﺟﺒﺮﯼ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻴﻨﺘﺮم‬

‫هﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ ازاﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬اﺳﺖ و اﺟﺮاﯼ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ OR‬روﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﻣﺜﻼً ﺗﺎﺑﻊ ‪ F1‬در ﺟﺪول )‪ (٢-۴‬ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ‪ ٠٠١‬و‪ ١٠٠‬و ‪ ١١١‬را ﺑﻔﺮم‬

‫و ‪ xyz‬ﻧﺸﺎن دادﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻴﻢ ‪ .‬ﭼﻮن هﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ‬ ‫‪xy′z , x′y′z‬‬
‫ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪:‬‬

‫‪f = x′y′z + xy′z′ + xyz = m + m + m‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1 4 7‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺴﺎدﮔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ‪:‬‬

‫‪f = x′yz + xy′z + xyz = m + m + m + m‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪3 5 6 7‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﻧﺸﺎن دهﺪﻩ ﯾﮏ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻬﻢ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪ :‬هﺮ ﺗﺎﺑﻊ‬

‫ﺑﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ) در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻤﻌﻨﯽ ‪ OR‬اﺳﺖ ( ﺑﻴﺎن ﺷﻮد ‪ .‬ﺣﺎل‬

‫ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد ‪.‬اﯾﻦ ﻣﮑﻤﻞ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺪول‬

‫وﺑﮑﺎرﮔﻴﺮﯼ ﺟﻤﻼت ﻣﻴﻨﺘﺮم ﮐﻪ در ﺟﺪول ﺑﺮاﯼ ﺗﺎﺑﻊ ‪ ٠‬هﺴﺘﻨﺪ و اﻋﻤﺎل ﻋﻤﻠﮕﺮد ‪ OR‬روﯼ‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﮑﻤﻞ ﺗﺎﺑﻊ ‪ f1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ ‪.‬‬
‫‪١٠‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪f ′ = x′y′z′ + x′yz′ + x′yz + xy′z + xyz′‬‬

‫‪1‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﮑﻤﻞ ‪ f1‬را ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ هﻤﺎن ﺗﺎﺑﻊ ‪ f1‬ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫) ‪f = ( x + y + z )( x + y ′ + z )( x + y ′ + z ′)( x′ + y + z ′)( x′ + y ′ + z‬‬

‫‪1‬‬
‫‪= M .M .M .M .M‬‬
‫‪0 2 3 5 6‬‬

‫ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ f2‬را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ ‪:‬‬

‫) ‪f = ( x + y + z )( x + y + z′)( x + y′ + z )( x′ + y + z‬‬
‫‪2‬‬
‫‪= M .M .M .M‬‬
‫‪0 1 2 4‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﺑﻴﺎﻧﮑﺮ دوﻣﻴﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻬﻢ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ هﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬

‫ﺑﺼﻮرت ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ) ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻋﻤﺎل ﻋﻤﻠﮕﺮد ‪ AND‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ (‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ‪ .‬روش ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬

‫ﺟﺪول رﺑﻄﺮﯾﻖ زﯾﺮ اﺳﺖ ‪ :‬اﺑﺘﺪا ﺟﻤﻼت ﻣﺎﺳﮑﺘﺮﻣﯽ ﮐﻪ از ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ‬

‫و ﺑﺮاﯼ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ٠‬ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺟﺮاﯼ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ AND‬روﯼ ﺗﻤﺎم‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ رﺳﻴﺪ ‪ .‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻮل ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻤﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﯾﺎ‬

‫ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ در ﺁﯾﻨﺪ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ‬

‫ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ 2n‬ﻣﻴﻨﺘﺮم ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردﻩ و هﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل را‬

‫ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﻤﻮع ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﮐﺮد ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل از ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪارﺷﺎن‬

‫در ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬اﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻘﺪار هﺮ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ‪ ١‬ﯾﺎ‬

‫‪ ٠‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ‪ . 2n‬ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ را ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﻢ هﺎ ﻧﺸﺎن‬

‫داد ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را ﺑﺎ اﺟﺮاﯼ اﻋﻤﺎل زﯾﺮ ﺑﻔﺮم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬

‫در ﺁورد ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺟﻤﻼت ‪ AND‬ﺷﺪﻩ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورﯾﻢ و ﺳﭙﺲ ﺟﻤﻼت را از‬
‫‪١١‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻧﻈﺮ وﺟﻮد ﮐﻠﻴﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ هﺎ ﻣﻮرد ﺑﺎزرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم وﺟﻮد ﺑﺮﺧﯽ‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺁﻧﻬﺎ رادر ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ َ ‪ x+x‬و ﻏﻴﺮﻩ ‪ AND‬ﮐﺮد ‪ .‬ﮐﻪ ‪ x‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎﯾﯽ‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﻤﻠﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ .‬ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻣﻄﻠﺐ را روﺷﻦ ﻣﻴﮑﻨﺪ ‪:‬‬

‫را ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم ﻧﺸﺎن دهﻴﺪ ‪.‬‬ ‫‪F = A + B′C‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ : -٢-۴‬ﺗﺎﺑﻊ‬

‫ﺗﺎﺑﻊ داراﯼ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ A,B,C‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در اوﻟﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫‪A = A(B + B′) + AB + AB‬‬

‫هﻨﻮز هﻢ ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﮐﺴﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫)‪A = AB(C + C ′) + AB′(C + C ′‬‬

‫‪= ABC + ABC ′+ AB′C + AB′C ′‬‬

‫ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﮐﺴﺮ دارد ‪.‬‬ ‫‪B′C‬‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ دوم‬

‫‪B′C = B′C ( A + A′) = AB′C + A′B′C ′‬‬

‫از ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻓﻮق دارﯾﻢ‬

‫‪F = A + B′C‬‬
‫‪= ABC + ABC ′+ AB′C + AB′C ′ + AB′C + A′B′C‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫‪ AB′C‬دوﺑﺎرﻩ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺗﺌﻮرﯼ ‪( x = x + x) ، ١‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺁﻧﻬﺎ را ﺣﺬف ﮐﺮد ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﻧﻤﻮدن ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ﺻﻌﻮدﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ‬

‫ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪F = A′B′C + AB′C ′ + AB′C + ABC‬‬

‫‪=m + m + m + m + m‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﺑﻔﺮم ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ اﺳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺁن ﺑﻔﺮم ﺧﻼﺻﻪ‬

‫زﯾﺮ ﻧﺸﺎن دهﻴﻢ ‪.‬‬

 ‫‪١٢‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫) ‪F ( A, B, C) = ∑ (1,4,5,6,7‬‬
‫ﺳﻤﺒﻞ ∑ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﺟﺮاﯼ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ OR‬روﯼ ﺟﻤﻼت اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺮوﻓﯽ ﮐﻪ در داﺧﻞ ﭘﺮاﻧﺘﺰ‬

‫ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻟﻴﺴﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎﯼ ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ را ﺑﻬﻨﮕﺎم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﻤﻼت ﻣﻴﻨﺘﺮم و ﺟﻤﻊ ﺁﻧﻬﺎ‬

‫ﻣﻌﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬روش دﯾﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎﯼ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﺗﻬﻴﻪ ﺟﺪول درﺳﺘﯽ‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﻋﺒﺎرت ﺟﺒﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ از روﯼ ﺁن ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ‬

‫ﺑﻮل ﻣﺜﺎل ‪ ٢-۴‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد ‪:‬‬

‫‪F = A + B′C‬‬

‫ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺷﮑﺐ )‪ (٢-۵‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﻋﺒﺎرت ﺟﺒﺮﯼ ﺑﺎ هﺸﺖ ﺗﺮﮐﻴﺐ دودوﯾﯽ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺁﻧﻬﺎ ‪BC = 01 , A =1‬‬ ‫هﺎﯼ ‪ A , B , C‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ ١‬ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺪول درﺳﺘﯽ ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﺗﺎﺑﻌﯽ را ﮐﻪ‬

‫‪ ١،۴،۵،۶،٧‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺿﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ‬

‫‪n‬‬
‫هﺮ ﯾﮏ از ‪ 22‬ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ‪ n‬ﻣﺘﻐﻴﺮ را هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب‬

‫ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ﺑﻴﺎن داﺷﺖ ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ اول ﺟﻤﻠﻪ هﺎﯼ ‪ OR‬را ﺗﺸﮑﻴﻞ داد ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺰ‬ ‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮزﯾﻊ ÷ذﯾﺮﯼ )‪x + yz = ( x + y)( x + z‬‬
‫اﻧﺠﺎم داد ‪ .‬ﺳﭙﺲ هﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻏﺎﯾﺐ در هﺮ ﺟﻤﻠﻪ ‪ OR‬ﺑﺎ ‪ OR ، xx‬ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬اﯾﻦ روش ﺑﺎ‬

‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ واﺿﺤﺘﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪١٣‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪F = A + B′C‬‬ ‫ﺟﺪول )‪ (٢-۵‬ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺑﺮاﯼ‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪F‬‬

‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬
‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬
‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ : ٢-۵‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ F = xy + x′z‬را ﺑﺼﻮرت ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم ﺑﻨﻮﯾﺴﻴﺪ ‪:‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮزﯾﻊ ﭘﺬﯾﺮﯼ ﺗﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻼ ‪ OR‬در ﻣﯽ ﺁورﯾﻢ ‪:‬‬

‫) ‪F = xy + x′z = ( xy + x′)( xy + z‬‬

‫) ‪= ( x + x′)( y + x′)( x + z )( y + z‬‬
‫) ‪= ( x′ + y)( x + z )( y + z‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ داراﯼ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ z,y,x‬اﺳﺖ ‪ .‬هﺮ ﺟﻤﻠﻪ ‪ OR‬ﻓﺎﻗﺪ ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪.‬‬

‫)‪x′ + y = x′ + y + zz′ = ( x′ + y + z )( x′ + y + z′‬‬

‫) ‪x + z = x + z + yy′ = ( x + y + z )( x6 y′ + z‬‬
‫) ‪y + z = − y + z + xx′ = ( x + y + z )( x′ + y + z‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻋﺒﺎرت ﻓﻮق و ﺣﺬف ﺁﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﯾﮑﺒﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ ‪:‬‬

‫)‪F = ( x + y + z )( x + y′ + z )( x′ + y + z )( x′ + y + z′‬‬
‫‪=M M M M‬‬
‫‪0 2 4 5‬‬
‫روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻘﺮار زﯾﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫)‪F ( x, y, z) = ∏(0,2,4,5‬‬
‫‪١٤‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﻋﺪاد ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ﺟﻤﻼت‬ ‫∏‬ ‫ﺳﻤﺒﻞ ﺿﺮب ‪،‬‬

‫ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺳﺎزد ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﺮﻣﻬﺎﯼ ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬

‫ﻣﮑﻤﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻨﻴﺘﺮم هﺎ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع‬

‫ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻓﺮم اﺻﻠﯽ ﺗﺎﺑﻊ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ .‬زﯾﺮا ﺗﺎﺑﻊ اﺻﻠﯽ از ﺟﻤﻼت ﻣﻴﻨﺘﺮﻣﯽ‬

‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ را ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻣﮑﻤﻞ ﺁن ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ ازاﯼ ﺟﻤﻼﺗﯽ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ازاﯼ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ٠‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﺎﺑﻊ زﯾﺮ را در ﻧﻈﺮ‬

‫ﺑﮕﻴﺮﯾﺪ ‪:‬‬

‫)‪F = ( A, B, C ) = ∑ (1,4,5,6,7‬‬

‫ﻣﮑﻞ اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪F ′( A, B, C ) = ∑ (0,2,3) = m + m + m‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪2 3‬‬
‫ﺣﺎل ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﮑﻤﻞ `‪ F‬را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮرﯼ دﻣﻮرﮔﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﺁورﯾﻢ ﻓﺮم ﺟﺪﯾﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ‪F‬‬

‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ‪.‬‬

‫) ‪F = m + m + m ) = m .m .m = M M M = ∏ ( 0 , 2 , 3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0 2 3‬‬ ‫‪0 2 3‬‬

‫ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺟﺪول )‪ (٢-٣‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول‬

‫درﺳﺘﯽ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪m′j = M j‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺲ ‪ j‬ﻣﮑﻤﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﺑﺎ هﻤﺎن اﻧﺪﯾﺲ اﺳﺖ و‬

‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ‪.‬‬
 ‫‪١٥‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺼﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدل ﺁن ﮐﻪ‬

‫ﺑﺼﻮرت ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ اﺳﺖ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ دارد ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬

‫دهﺪ ﮐﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﺑﻄﺮﯾﻖ ﻓﻮق اﺳﺖ ‪ .‬ﺣﺎل‬

‫ﯾﮏ روش ﮐﻠﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ‪:‬‬

‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﮏ ﻓﺮم ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﻪ دﯾﮕﺮﯼ ﺳﻤﺒﻞ هﺎﯼ ∑ ‪ ∏ ,‬را ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻋﻮض ﻧﻤﻮدﻩ‬

‫و ﺟﻤﻼﺗﯽ ﮐﻪ در ﺗﺎﺑﻊ اﺻﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد را ﻧﻴﺰ ﻟﻴﺴﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻴﻢ ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺟﻤﻼت‬

‫ﮔﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻴﺎد ﺑﻴﺎورﯾﻢ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﻞ ﺟﻤﻼت ‪ 2n‬اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن ‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ در‬

‫ﺗﺎﺑﻊ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﺑﻔﺮم ﻋﺒﺎرت ﺟﺒﺮﯼ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺟﺪول درﺳﺘﯽ و روش ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺘﻌﺎرف ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺿﺮب ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻋﺒﺎرت ﺑﻮل زﯾﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﯾﺪ ‪:‬‬

‫‪F = xy + x ′ z‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺟﺪول درﺳﺘﯽ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورﯾﻢ ‪،‬ﺷﮑﻞ )‪ ١ . (٢-۶‬هﺎﯼ زﯾﺮ ﺳﺘﻮن ‪ F‬از ﺗﺮﮐﻴﺐ‬

‫ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ ﺑﺎ ‪ x=11‬و ‪ xz=01‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎﯼ ﺗﺎﺑﻊ از روﯼ ﺟﺪول درﺳﺘﯽ‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ . ١،٣،۶،٧‬ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻨﺘﺮم هﺎ ﺑﺮاﺑﺮﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫)‪F ( x, y, z) = ∑ (1,3,6,7‬‬

‫ﭼﻮن ﺟﻤﻌﺎً هﺸﺖ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﯾﺎ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم در ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻩ وﺟﻮد دارد ‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﻤﻼت‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﻮق را ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻴﻢ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ ۴ ، ٢ ، ٠‬و ‪ . ۵‬ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺿﺮب‬

‫ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم هﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫)‪F ( x, y, z) = ∏(0,2,4,5‬‬

‫اﯾﻦ هﻤﺎن ﻣﺜﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ‪ ٢-۵‬دﯾﺪﯾﻢ ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪F = xy + x′z‬‬ ‫ﺟﺪول )‪ (٢-۶‬ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺑﺮاﯼ‬

‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪z‬‬ ‫‪f‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬
‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١‬‬
‫ﻓﺮم هﺎﯼ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫دو ﻓﺮم ﻣﺘﻌﺎرف ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ‪ ،‬ﻓﺮم هﺎﯾﯽ اﺑﺘﺪاﯾﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫ﺟﺪول درﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮم هﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً داراﯼ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ‬

‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬زﯾﺮا هﺮ ﻣﻴﻨﺘﺮم ﯾﺎ ﻣﺎﮐﺴﺘﺮم ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ داراﯼ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ اﻋﻢ از‬

‫ﻣﮑﻤﻞ و ﻏﻴﺮ ﻣﮑﻤﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬راﻩ دﯾﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺎن ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ‪ ،‬ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ ‪ .‬در‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮم ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ هﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﯾﮏ ﻳﺎ دو ﯾﺎ هﺮ‬

‫ﺗﻌﺪادﯼ از ﻣﺘﻐﻴﺮهﺎ را داراﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬دو ﻧﻮع ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد وﺟﻮد دارد ‪ .‬ﯾﮑﯽ ﺟﻤﻊ‬

‫ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب هﺎ و دﯾﮕﺮﯼ ﺿﺮب ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ هﺎ ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب هﺎ ‪ ،‬ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻤﻼت ‪ ) AND‬ﺑﺎ ﻧﺎم ﺟﻤﻼت‬

‫ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب (از ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﮐﻠﻤﻪ ﺟﻤﻊ دراﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ OR‬روﯼ‬

‫اﯾﻦ ﺟﻤﻼت اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻘﺮار زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪F = y′ + xy + x′yz′‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﺒﺎرت داراﯼ ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب از ﯾﮏ ‪ ،‬دو و ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺟﻤﻊ ﺁﻧﻬﺎ در واﻗﻊ‬

‫اﺟﺮاﯼ ﻋﻤﻞ ‪ OR‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬هﺮ ﺟﻤﻠﻪ هﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮ را ﻣﻤﮑﻦ‬
‫‪١٧‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫اﺳﺖ دارا ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺿﺮب ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ AND‬روﯼ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت‬

‫ﺿﺮب ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ هﺎ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬

‫)‪F = x( y′ + z)( x′ + y + z′ + w‬‬

‫‪2‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ داراﯼ ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ ‪ ،‬دو ﭼﻬﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺿﺮب ﺁﻧﻬﺎ در واﻗﻊ‬

‫اﺟﺮاﯼ ﻋﻤﻞ ‪ AND‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻠﻤﻪ ﺿﺮب و ﺟﻤﻊ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺷﺒﺎهﺖ ‪ AND‬ﺑﺎ ﺿﺮب و‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ OR‬ﺑﺎ ﺟﻤﻊ در ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻔﺮم ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎن ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﺎﺑﻊ ‪:‬‬

‫)‪F = ( AB + CD)( A′B′ + C ′D′‬‬

‫‪3‬‬
‫ﻧﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﺟﻤﻊ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب هﺎ و ﻧﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﺿﺮب ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ هﺎ اﺳﺖ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮزﯾﻊ ﭘﺬﯾﺮﯼ ﺁن را ﺑﻔﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺁورد ‪:‬‬

‫‪F = A′B′CD + ABC ′D′‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ ٢-۵‬ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ دﯾﺠﻴﺘﺎل‬

‫ﻣﺪارهﺎﯼ دﯾﺠﻴﺘﺎل اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﯽ ‪ ،‬ﻣﺪارهﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬زﯾﺮا اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ‬

‫ﻣﺪارهﺎﯼ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ورودﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯾﮏ ﺳﺮﯼ اﻋﻤﺎل ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﯽ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻋﺒﻮر ﺳﻴﮕﻨﺎل‬

‫هﺎﯼ دودوﯾﯽ از ﻣﻴﺎن دﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺪارهﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار داد ‪،‬‬

‫ﮐﻪ هﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯾﮏ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮدﻩ و ﯾﮏ ﺑﻴﺖ از اﻃﻼﻋﺎت راﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺪارهﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﻨﻄﻘﯽ ‪ AND‬و ‪ OR‬و ‪ NOT‬را اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ‬

‫ﺳﻤﺒﻞ هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (٢-١‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪارهﺎ ﮐﻪ ﮔﻴﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻠﻮﮐﻬﺎﯼ ﺳﺨﺖ اﻓﺰارﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ورودﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در ﺧﺮوﺟﯽ‬
 ‫‪١٨‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺧﻮد ‪ ٠‬ﯾﺎ ‪ ١‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاﯼ اﯾﻦ ﻣﺪارهﺎ‬

‫ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺪارهﺎﯼ دﯾﺠﻴﺘﺎل ‪ ،‬ﻣﺪارهﺎﯼ ﺳﻮﺋﻴﭽﻴﻨﮓ ‪ ،‬ﻣﺪارهﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﮔﻴﺖ‬

‫هﺎ ‪ .‬هﻤﻪ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺎ اﯾﻦ‬

‫ﻣﺪارهﺎﯼ را ‪ AND‬و ‪ OR‬و ‪ NOT‬ﮔﺎهﯽ ﻣﺪار واروﻧﮕﺮ ﯾﺎ ﻣﻌﮑﻮس ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ‬

‫ﺷﻮد زﯾﺮا ﺳﻴﮕﻨﺎل دودوﯾﯽ را ﻣﻌﮑﻮس ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪Z=x+y‬‬

‫‪Z=x.y‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫)اﻟﻒ( ﮔﻴﺖ ‪ AND‬دو ورودﯼ‬
‫)ب( ﮔﻴﺖ ‪ OR‬دو ورودﯼ‬

‫‪A‬‬ ‫‪F=ABC‬‬ ‫‪x‬‬ ‫َ‪x‬‬

‫‪B‬‬
‫‪C‬‬ ‫)پ( ﮔﻴﺖ ‪ NOT‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﮑﻮس ﮐﺮدن ) واروﮔﺮ (‬
‫)ت( ﮔﻴﺖ ‪ AND‬ﺳﻪ ورودﯼ‬

‫‪A‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪G=A+B+C+D‬‬
‫‪C‬‬
‫‪D‬‬
‫)ث( ﮔﻴﺖ ‪ OR‬ﭼﻬﺎر ورودﯼ‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ :(٢-١‬ﮔﻴﺘﻬﺎﯼ ‪NOR ،NAND‬و ‪NOT‬‬

‫ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ ورودﯼ ‪ X‬و ‪ Y‬در ﮔﻴﺖ هﺎﯾﯽ ﺑﺎ دو ورودﯼ ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺷﮑﻞ )‪ (٢-٢‬ﻣُﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﭼﻬﺎر ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ ‪ ١١ ، ١٠ ، ٠١ ، ٠٠‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ ورودﯼ ﺑﻪ‬

‫هﻤﺮاﻩ ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ ﺧﺮوﺟﯽ ﺷﺎن ﺑﺮاﯼ ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ‪ AND‬و ‪ OR‬در ﺷﮑﻞ )‪ (٢-٢‬ﻧﺸﺎن‬

‫دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ‪ .‬ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ )‪ (٢-٢‬ﭘﺎﺳﺦ هﺮ ﻣﺪار را ﺑﻪ هﺮ ﯾﮏ از ﭼﻬﺎر ﺗﺮﮐﻴﺐ‬

‫ﻣﻤﮑﻦ ورودﯼ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎم واروﻧﮕﺮ ﺑﺮاﯼ ﮔﻴﺖ ‪ NOT‬از ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬

‫ﭘﺎﻟﺲ ‪ ) X‬ورودﯼ واروﻧﮕﺮ ( و ‪ ) X‬ﺧﺮوﺟﯽ واروﻧﮕﺮ ( ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ‪ AND‬و ‪ OR‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﺶ از دو ورودﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﯾﮏ ﮔﻴﺖ ‪ AND‬ﺑﺎ‬

‫ﺳﻪ ورودﯼ و ﯾﮏ ﮔﻴﺖ ‪ AND‬ﺑﺎ ﺳﻪ ورودﯼ و ﯾﮏ ﮔﻴﺖ ‪ OR‬ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ورودﯼ در ﺷﮑﻞ )‪-١‬‬

‫‪ (٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ‪ .‬ﮔﻴﺖ‪ AND‬ﺳﻪ ورودﯼ ‪ ،‬ﺑﺸﺮﻃﯽ در ﺧﺮوﺟﯽ ﺧﻮد داراﯼ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ ١‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ ﮔﻴﺖ ‪ ٠‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ‪ .‬ﮔﻴﺖ ‪ OR‬ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ورودﯼ‬

‫داراﯼ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ ١‬ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﺸﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ورودﯾﻬﺎ ‪ ١،‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ و‬

‫اﮔﺮ هﻤﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل هﺎﯼ ورودﯼ ‪ ٠‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ ٠‬ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬

‫ﻓﺮم رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻨﻄﻖ دودوﯾﯽ ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﯾﺎ ﺟﺒﺮ ﺳﻮﺋﻴﭽﻴﻨﮓ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬اﯾﻦ‬

‫ﺟﺒﺮ ﺑﺮاﯼ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺒﮑﻪ هﺎﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ در ﻣﺪارهﺎﯼ دﯾﺠﻴﺘﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﺎن ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎﯼ دﯾﺠﻴﺘﺎل از ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﺷﮑﺎل ﻣﺪارهﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺟﺒﺮﯼ و‬

‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪x‬‬

‫‪y‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪AND : x.y‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪OR : x+y‬‬
‫َ‪NOT : x‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ (٢-٢‬ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎﯼ ورودﯼ – ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ) اﻟﻒ( )ب( )پ ( از ﺷﮑﻞ )‪(٢-١‬‬

‫ﮔﻴﺘﻬﺎﯼ دﯾﮕﺮﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﮔﻴﺖ هﺎﯼ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﺎﯼ دﯾﺠﻴﺘﺎل‬

‫ﺑﮑﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ ‪.‬اﯾﻦ ﮔﻴﺘﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪XNOR ، XOR ، NOR ، NAND :‬‬

‫‪.‬‬
‫‪٢٠‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ‪ ، NAND‬ﻣﮑﻤﻞ ‪ AND‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﯾﮏ ﺳﻤﺒﻞ ‪ AND‬ﮐﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن داﯾﺮﻩ‬

‫ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ NOR‬ﻣﮑﻤﻞ ﺗﺎﺑﻊ ‪ OR‬ﺑﻮدﻩ و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻤﺒﻞ ‪ OR‬ﮐﻪ‬

‫ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن داﯾﺮﻩ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ‪ NAND‬و ‪ NOR‬ﺑﺴﺎدﮔﯽ‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪارات ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮرﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮدﻩ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻮل را ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ‬

‫ﭘﻴﺎدﻩ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫ﮔﺒﺖ ‪ XOR‬داراﯼ ﺳﻤﺒﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﺎ ‪ OR‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﯾﮏ ﺧﻂ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﮐﻪ در ﺳﻤﺖ‬

‫ورودﯼ اش ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﮔﻴﺖ ‪ XNOR‬ﻣﮑﻤﻞ ‪ XOR‬اﺳﺖ و ﻟﺬا ﯾﮏ داﯾﺮﻩ ﮐﻮﭼﮏ‬

‫اﺿﺎﻓﯽ در ﺳﻤﺖ ﺧﺮوﺟﯽ ﺳﻤﺒﻞ ﺁن وﺟﻮد دارد ‪.‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪( x + y)′‬‬ ‫‪( xy)′‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫)اﻟﻒ ( ﮔﻴﺖ ‪NAND‬‬
‫)ب( ﮔﻴﺖ ‪NOR‬‬

‫‪X‬‬ ‫‪F = xΘ y‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪F = x⊕ y‬‬

‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫)ت( ﮔﻴﺖ ‪XNOR‬‬ ‫)پ( ﮔﻴﺖ ‪XOR‬‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ (٢-3‬ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ‪XNOR ، XOR ، NOR ، NAND‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ورودﯼ ﮔﻴﺖ هﺎ‬

‫ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺠﺮ ﻣﻌﮑﻮس ﮐﻨﻨﺪﻩ و ﺑﺎﻓﺮ ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻴﺶ‬

‫از دو ورودﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺸﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻤﻞ دودوﯾﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاص‬

‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ و ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮﯼ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻋﻤﺎل ‪ AND‬و ‪ OR‬ﮐﻪ در ﺟﺒﺮ ﺑﻮل ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

‫ﺷﺪﻧﺪ داراﯼ اﯾﻦ دو ﺧﺎﺻﻴﺖ هﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺗﺎﺑﻊ ‪ OR‬دارﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪x+ y = y+ x‬‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ‬

 ‫‪٢١‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪( x + y) + z = x + ( y + z) = x + y + z‬‬ ‫و ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮﯼ‬

‫اﯾﻦ رواﺑﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ ورودﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ‪ OR‬ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻪ‬

‫ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ ‪ NAND‬و ‪ NOR‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ دارﻧﺪ و ورودﯼ ﮔﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ ‪،‬‬

‫ﺑﺸﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻤﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮕﺮهﺎﯼ ‪، NAND‬‬

‫‪ NOR‬ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ‪:‬‬

‫)‪( x ↓ y) ↓ z ≠ x ↓ ( y ↓ z‬‬

‫زﯾﺮا ﻃﺒﻖ ﺷﮑﻞ ) ‪ ( ٢-4‬دارﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪( x ↓ y) ↓ z = [( x − y)′ + z]′ = ( x + y) z′ = xz′ + yz′‬‬

‫‪x ↓ ( y ↓ z) = [ x + ( y + z)′]′ = x′( y + z) = x′y + x′z‬‬

‫‪x‬‬
‫‪y‬‬
‫‪( x ↓ y) ↓ z = ( x +‬‬

‫‪z‬‬
‫‪x‬‬
‫‪x ↓ ( y ↓ z ) = x′( y +‬‬

‫‪y‬‬
‫‪z‬‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ (٢-4‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮدن ‪( x ↓ y) ↓ z ≠ x( y ↓ z) ،NOR‬‬

‫‪٢٢‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺑﺮاﯼ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ‪ ( NAND) NOR‬ﭼﻨﺪ ورودﯼ را ﺑﻌﻨﻮان ﻣﮑﻤﻞ ‪OR‬‬

‫)‪ ( AND‬ﺁن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دارﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪x ↓ y ↓ z = ( x + y + z)′‬‬
‫‪x ↑ y ↑ z = ( xyz)′‬‬

‫ﺳﻤﺒﻞ هﺎﯼ ﮔﺮاﻓﻴﮑﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻪ ورودﯼ در ﺷﮑﻞ )‪ (٢-5‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ‬

‫اﻧﺪ ‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺘﻮاﻟﯽ اﻋﻤﺎل ‪ NOR‬و ‪ NAND‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﭘﺮاﻧﺘﺰهﺎ ﺑﻔﺮم ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺻﺤﻴﺢ ﮔﻴﺖ هﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺪار ﺷﮑﻞ )‪-5‬‬

‫‪-٢‬پ( راﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﻴﺪ ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻮل ﺑﺮاﯼ اﯾﻦ ﻣﺪر ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻔﺮم زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫‪F = [( ABC)′(DE)′]′ = ABC + DE‬‬

‫دوﻣﻴﻦ ﻋﺒﺎرت از راﺑﻄﻪ دﻣﻮرﮔﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬اﯾﻦ راﺑﻄﻪ هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﺴﺖ‬

‫ﮐﻪ ﺟﻤﻊ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب هﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺎدﻩ ﺷﺪن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻴﺖ هﺎ ‪ NAND‬اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﮔﻴﺖ هﺎ ‪ XOR‬و ‪ XNOR‬هﺮ دو داراﯼ ﺧﻮاص ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ و ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﯾﺮﯼ ﺑﻮدﻩ ‪ ،‬ورودﯼ‬

‫ﺷﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا ﻣﺪارهﺎﯼ ‪ XOR‬ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ورودﯼ ‪ ،‬از‬

‫ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺨﺖ اﻓﺰارﯼ ﻣﺘﺪاول ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪.‬در واﻗﻊ ﺣﺘﯽ ﻓﺮم دو ورودﯼ ﺁن ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻً از‬

‫ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻴﺖ هﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ اﯾﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻬﻨﮕﺎم‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ورودﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﮔﺮدد ‪.‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ XOR‬ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ هﺮﮔﺎﻩ ورودﯼ هﺎ‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻏﺮدﯼ ‪ ١‬را دارا ﺑﺎﺷﻨﺪ اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﮏ ﮔﻴﺖ ‪ XOR‬ﺑﺎ‬

‫ﺳﻪ ورودﯼ در ﺷﮑﻞ )‪ (٢-۶‬دﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬اﯾﻦ ﻣﺪار ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﮔﻴﺖ هﺎﯼ دو ورودﯼ‬

‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺷﮑﻞ )اﻟﻒ( ﻓﺮم ﮔﺮاﻓﻴﮑﯽ ﺁن را ﺑﺎ ﮔﻴﺖ ﺳﻪ ورودﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺸﺎن‬

‫داد ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ب ( ﺟﺪول درﺳﺘﯽ در ) پ( ﺑﻄﻮر ﺁﺷﮑﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪F‬‬
‫‪٢٣‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﯾﮑﯽ از ورودﯼ هﺎ و ﯾﺎ هﺮ ﺳﻪ ورودﯼ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‬

‫دﯾﮕﺮ وﻗﺘﯽ ﺗﻌﺪاد ‪ ١‬هﺎ درورودﯼ ﻓﺮد اﺳﺖ ‪ F‬ﻣﺴﺎوﯼ ‪ ١‬اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ‪ NOR‬ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ زوج اﺳﺖ ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ هﺮﮔﺎﻩ ﺗﻌﺪاد ‪ ٠‬هﺎ در ورودﯼ‬

‫زوج ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺴﺎوﯼ ‪ ١‬اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪( x + y + z )′‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪( xyz)′‬‬
‫‪z‬‬ ‫‪z‬‬
‫)ب( ﮔﻴﺖ ‪ NOR‬ﺳﻪ ورودﯼ‬
‫)اﻟﻒ ( ﮔﻴﺖ ‪ NOR‬ﺳﻪ ورودﯼ‬
‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪C‬‬
‫‪F = [( ABC )′.( DE )′]′ = ABC + DE‬‬

‫‪D‬‬ ‫)پ( ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ‪NAND‬‬

‫‪E‬‬
‫ﺷﮑﻞ )‪ (٢-5‬ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ‪ NAND‬و ‪ NOR‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ هﻢ و ﭼﻨﺪ ورودﯼ‬

‫‪X‬‬
‫‪y‬‬
‫‪F = x⊕ y⊕ z‬‬
‫‪Z‬‬
‫)اﻟﻒ( ﺑﺎ ﮔﻴﺖ هﺎﯼ دو ورودﯼ‬

‫‪X‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪F = x⊕ y⊕ z‬‬
‫‪z‬‬
‫)ب( ﯾﮏ ﮔﻴﺖ ﺳﻪ ورودﯼ‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ (٢-۶‬ﮔﻴﺖ ‪ XOR‬ﺳﻪ ورودﯼ‬

‫‪٢٤‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﺟﺒﺮ ﺑﻮل و ﮔﻴﺖ هﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ‬

‫ﺳﻴﮕﻨﺎل دودوﯾﯽ در ورودﯼ ﯾﺎ ﺧﺮوﺟﯽ هﺮ ﮔﻴﺖ ﯾﮑﯽ از دو ﻣﻘﺪار را ﺑﺠﺰ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺬرا ‪،‬‬

‫دارد ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻨﻄﻖ ‪ ١-‬و دﯾﮕﺮﯼ ﻣﻨﻄﻖ ‪ ٠-‬را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دهﺪ ‪ .‬ﭼﻮن دو‬

‫ﻣﻘﺪار ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دو ارزش ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻟﺬا دو اﻧﺘﺴﺎب ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮاﯼ دو‬

‫ارزش ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮد ‪ ،‬ﺷﮑﻞ )‪ (٢-٧‬اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪ H‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﯾﺶ‬

‫ﻣﻨﻄﻖ ‪ ١‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ )‪-٢-٧‬اﻟﻒ( ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺜﺒﺖ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ و‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﻴﻦ ‪ L‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﻄﻖ ‪.١‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻄﻘﯽ‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺳﻴﮕﻨﺎل‬ ‫ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻣﻘﺪار ﺳﻴﮕﻨﺎل‬

‫‪H‬‬ ‫‪H‬‬

‫‪٠‬‬ ‫‪٠‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪L‬‬

‫)اﻟﻒ (ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫)ب( ﻣﻨﻄﻖ ﻣﻨﻔﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ )‪ (٢-٧‬ﻋﻼﻣﺖ داﻣﻨﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل و ﻧﻮع ﻣﻨﻄﻖ‬