You are on page 1of 235

1

qvd k i f ; ud k w if a rmif O D ;

arh a vsmh a ecJ h a om tm&S w d k u f . ol & J a umif ;

atmif x l ;
a&;om;jyKpk o nf ?

2011 ck e S p f ZG e f v (20) &uf

aus;Zl;wifv$m
Tpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tbufbufu 0kdif;0ef;ulnDyHyh d;k ay;cJholrsm; tm;vHk;udk aus;Zl;wif
&Sdygonf? txl;ojzifh qvdkif; ukdwifarmifOD;. &if;ESD;aom rdwfaqGoli,fcsif;rsm;ESifh &Jabmf&b
J ufrsm;u 4if;wdk@
ukd,fwkdif awG@}uHKjzwfoef;cJh&aom tawG@t}uHKrsm;udkaomf vnf;aumif;/ qvdkif; ukdwifarmifOD;ESifh ywfoufaom
jzpf&yfrsm; udkaomf vnf;aumif; &Sif;vif;jywfom;pGm jyefajymif;ajymjy cJhonfhtay: aus;Zl;Oyum& wif&dyS gonf?
4if;wdk@ wpfOD;csif;pDonf qvdkif; udkwifarmifOD;. b0Zmwfa=umif; &_axmifhtrsKd;rsKd;udk rD;armif;xdk;jycJh=uonf?
xdk@twlyif OD;atmifapmOD;/ qvdkif; upfcdkv#H/ OD;xGe;f atmifausm/f OD;aZmf0if;/ a'gufwm ZavSxef;/
OD;armifarmifwdwf/ OD;qefeDatmifoef;OD;ESifh OD;ausmfpmG wdk@udk u|Efkyfwkd@u v_dufvJSpGm aus;Zl;wif&ySd gonf?
TpmtkyftwGuf vSyaooyfaom rsufEmS zHk;'DZkdif; a&;qJGay;cJhonfh OD;rif;ausmfcdkif udkvnf;aumif;/ pmrl
wnf;jzwfol Dr. Darlene D. Collins ESifh Ray A. Collins wdk@udk vnf;aumif; aus;Zl;wif&ySd gonf?
txl;ojzifh Tpmtkyf jzpfajrmufa&;twGuf eSvHk;om;jzifh ae ha&mnyg rem;rae a&;om;jyKpkay;cJhaom
OD;atmifxl; udk u|Efkyfwkd@u vd_ufvSJpGm aus;Zl;Oyum& wif&dyS ga=umif; rSwfwrf;wiftyfygonf?

qvdkif; udw
k ifarmifOD; rdom;pk (uae'g EkdifiH)

rlydkifcGifh
Tpmtkyf. rlykid fcGifhudk qvdkif;udkwifarmifOD;. rdom;pkrsm;tm;vHk;ukd,fpm; 4if;. nDr jzpfol rvSjrdKif (c)
rdik fykyd ku
d &,lxm;ygonf? jrefrmedkifiHtwGif;Y ,ae hwdkifwnf&dS usifhoHk; vSsuf&daS om ppf tm%m&Sifpepftm; wdkuf
zsufekid fa&;twGuf qvdkif;udkwifarmifOD;/ ar havsmhaecJh aom tm&Swdkuf. ol&Jaumif; pmtky.
f Tjrefrm bm
om pmrlwckvHk;udk tifwmeufraS eI vdktyfovdk jzef ha0&efcGifhjyKygonf? jynfolwdk htaejzifh txl;ojzifh jynfwGif;
&Sd vli,frsm; taejzifh us,fus,fjyef hjyef havhvmcGifh &avav w&m;rSswr+/ vGwfvyfr+/ jidr;f csrf;r+ wdkufyJt
G wGuf
tusdK;&Sdavav [k cH,laoma}umifh jzpf ygonf? odk h&mwGif pmtkyfwtkyv
f Hk;tm; yHkeSdfyfvdkonfjzpfap/ pmtkyx
f JrS
tpdyt
f ydkif;wckcktm; xkwf,ljyD; tjcm;wae&m&mwGif oHk;pGv
J dkonfjzpfap rdrdxHrS cGifhjyKcsufawmif;,l&ef yef}um;
ygonf?
a':vSjrdKif (c) rdkifydkydk
978-0-9869240-1-9

================================================================================
rsufeSmzHk; eSifh aemufa}umzHk;
tifwmeufwGif wifoGif;jzef hcsDaom Tpmrl. rsufemS zHk;rSm OD;atmifxl; t*Fvdyb
f mom jzifh jyKpkaom
Tin Maung Oo: A Forgotten Hero of Asia . rl&if;rsufemS zH;k jzpfygonf? xdkenf;wl Tpmtkyef Sifh pyfvSsOf;
I jAdwdoSs 0ef}uD;csKyfa[mif; *dk'ef ba&mif;/ ASEAN Inter-Parliamentary Caucas (AIPMC) . 'k OuUX
Kraisak Choonhaven/ ordkif;ynm&Sif ygarmuQ *sdL;Zuf aq;vfAm; pwdkif; eSifh tar&duef jynfaxmifprk S David
Kramer (Former Assistant Secretary of State and Executive Director of Freedom House) wdk h.oabmxm;rSwfcsuf
rsm; az:jyxm;cJhonfh aemufa}umzHk;rSmvnf; tqdkyg pmtkyfryS if jzpfygonf?
trsdL;om;'Drku
d a&pD tzGJ hcsKyfrS q&m}uD; OD;0if;wif. oabmxm;rSwfcsufudkrl txl;tom;ay;I 4if;.
rl&if;a&;om;xm;csuf twdkif; t*Fvdyb
f momjzifhyif pmtkyf. a&S hqHk;ae&mwGif az:jyxm;ygonf?

xkwfa0ol

Forgotten Political Prisoners of Burmas Gulag Archipelagos

About 35 years ago, a hero of Burma, a hero of Asia, Salai Tin Maung Oo, was murdered in Insein Jail,
the most notorious prison in the whole world. Salai Tin Maung Oo was a university student of the Chin
nationality, a great lover of humanity, freedom, justice and peace. As a student leader, he was at
loggers head with the military rulers. He led many student demonstrations. At long last, he was arrested
and sentenced to death. Then he was sent to the gallows. He is the very first student leader to be
hanged during the time of Ne Wins military dictatorship.
He was dead. Unsung. Activists used to say Salai Tin Maung Oo had done a great service to the cause of
liberty and democracy. He is a hero. But he is a forgotten hero of Burma. This was not true when I was
put behind bars. When I was put behind bars, already two decades had gone since Salai Tin Maung Oo
was hanged. Nevertheless, the legend of Salai Tin Maung Oo was the talk of the prison. He was still a
legendary hero among us political prisoners. His name, his strifes, his struggles, his sacrifices are lavishly
talked about among us.
Nowadays, thanks to the thorough and investigative research and lovingly care-intensive prose by the
author, U Aung Htoo, Salai Tin Maung Oo is no more a forgotten hero. His life and struggles are unveiled
to the people of Burma, Asia, and the world over. He now becomes an icon of all the political prisoners
in Burma.
While one of the most submerged and unknown figures in Burmese history is unveiled for the first time,
there still are more than two thousand political prisoners languishing in various dirty, unhealthy and
narrow cells in the gulags, which are widely scattered over Burma. All those political prisoners are
serving terms ranging over 100 years to over 30, 40, 50, 60 years, and so forth. Some of those political
prisoners names crop up sometimes in the overseas media. The media reports just mention their
names, not their living conditions. Hence, they virtually are forgotten prisoners anyhow.
6

Over two thousand political prisoners are here in Burma now. There are many kinds of demands for
their release; political resolutions, appeals, requests, prayers, etc. to no avail. Recently the so-called
civilian government, headed by Thein Sein, formerly a general and prime minister of the military junta,
decreed an amnesty order reducing one year for every prisoner. It is a big political joke. A great shame
for the country. A huge insult on top of injury. The whole world has cursed the half-military government
in diplomacy-coated language. The shameless government remains unperturbed, looking foolish to the
whole wide world.
There are over two thousand forgotten political prisoners waiting in the gulags of Burma. Where are
authors, writers, poets like Aung Htoo? Authors wanted; writers wanted; poets wanted for each and
every forgotten political prisoner of Burma. You are highly welcomed. Come ye all.
For the moment, Aung Htoo is more than good enough. He has done his best.
~U Win Tin
National League for Democracy

jrefrmEkdifi&H Sd arhaysmufae+yD;jzpfaom ol&Jaumif;wpfOD;ta=umif; pl;prf;avhvmjcif;


qvdkif;udkwifarmifOD; ta=umif; ed'gef;

2010ckEpS fEkd0ifbmv (13)&ufae@wGif EkAd ,f+idrf;csrf;a&;qk&Sifa':atmifqef;pk=unf aetdrftus,cf sKyfrv


S Gwf
ajrmuf vmaomtcg jrefrmEkdifiH twGi;f &Sd jynfolvlxk. pdwftm;xufoefrr_ sm; wdk;yGm;vm&Hk omru EkdifiHwum
todkif;t0kdif;uvnf; jrefrmEkdifiHtay: qxufxrf;ydk;wdk;I tm&Hkxm;vmcJh=uonf? bDbDp/D 'DADGbD/ ADtkad tESifh tm
tuf(zf)at jrefrma&'D,dk toHv$ifhXmersm;tm;vHk;u a':atmifqef;pk=unfvGwfajrmufvmonfh owif;udktquf
rjywf xkwfv$ifh cJh=uonf? vSy wifhw,faom a':atmifqef;pk=unf . "gwfyHkrsm;yg&o
Sd nfh owif;pmapmifrsm; .
a&mif;tm; w[kex
f dk;wkd;wufcJh+yD; 'DADGbD &kyfjrifoH=um;udk zrf;,l=unfh&_Edik faom wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pHw
k dk@onf &if
oyf&a_ rmzG,f&m owif;yHk&dyrf sm;udk =unfh&_cHpm;EkdifcJh=uonf? tvm;wlyif urBmtESH@tjym;&Sd oef;aygif;rsm;pGmaom
vlxk}uD;onfvnf; a':atmifqef;pk=unf vGwfajrmufr_ owif;rsm;udk Ekid fiHwum owif;Xmersm;rSwqifh=unfh&_Edik f
cJh=uonf? txl;ojzifh bDbDpD owif;Xmeu tqdkygowif;udk &kyfjrifoH}um;rSaeI (3)&ufqufwkduf xkwfv$ifhjyo
ay;cJhonf? a':atmifqef;pk=unf. tepfemcH udk,fusKd;pGef@r_rsm;ESifh wpdu
k frwfrwf }udK;yrf;aqmif&GufcJhaom vky&f yf
rsm;wdk@udk jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd jynfolvlxkomru EkdifiHwum todkif;t0kdif;uyg todtrSwfjyKcJh=uonf? tr$r;f wif
cJh=uonf? Tonfwdk@rSm r*Fvm=uufoa&taygif;ESifh jynfhpHkvSayonf?
uae'gEkdifiHa&muf jrefrmEkdifiHom; rdom;pkwpfpo
k nf tqdkyg ae@&ufwGif a':atmifqef;pk=unf. owif;udk
bDbDpD &kyfjrifoH=um;rSwqifh wdwfqdwfjidro
f ufpmG =unfh&_em;qif aecJh=uonf? a':atmifqef;pk=unf vGwfajrmuf
vmr_a=umifh aysmf&i$ f0rf;ajrmufae=uolaygif; toacFsxJwGif tqdkyg rdom;pk0ifrsm;vJ yg0ifcJhonf? aumif;csD; }obm
ay;ae=uonfh axmifaygif;rsm;pGmaom vltyk f}uD;. t=um;Y +yHK;&$ifaeol a':atmifqef;pk=unf. yHk&dyrf sm;udk =unfh
&if;u tqdkygrdom;pk0ifrsm;onf qHk;yg;oGm;+yDjzpfaom om;awmfarmifjzpfol/ tpfudk}uD;jzpfol qvdkif;wifarmifOD;udk
trSwf&vmcJh=uonf? vG,fvG,fEiS fhtnHhcHt&_H;ray;wwfol/ wnf=unfcef@nm;I oduQm&Sdol wifarmifOD;. yH&k dyfrsm;
udk jyefvnfjrifa,mifvmcJh=uonf? wcsdeu
f qdkv#if a':atmifqef;pk=unfuJhodk@yif udkwifarmifOD;onf axmifaygif;
rsm;pGmaom vlxk}uD;.a&S@wGif rdef@cGef;rsm; jrGuf=um;cJhonf? y&dwfowf}uD;. aomif;aomif;zszs =obmay;jcif;cHcJh&
onf? tqdkyg qvdkif;wifarmifOD; qkdolrSm rnfoljzpfygoenf;?
qvdkif;wifarmifOD;onf 4if;.acwfumvwGif tjiif;yGm;zG,fr&Sd todtrSwfjyKcHcJh&aom ausmif;om; acgif;
aqmif wpfOD; jzpfcJhonf? csif;rsKd;EG,frS qif;oufvmol jzpfonf? 1974 rS 1976 ckEpS f umvrsm;wGif ppftm%m&Sif
pepfudk qef@usifonfh ausmif;om;rsm;eSifhvlxkrsm;. jidr;f csrf;aom v_y&f Sm;r_rsm;udk &JpGr;f owWdtjynfhjzifh xdxda&muf
a&muf OD; aqmifv_y&f Sm;cJhonf? odk hjzpfI 1976ckEpS f ZGefv (26)&ufae hwGif ppftm%m&Sifwdk hu udw
k ifarmifOD; udk
}udK;ay; uGyrf sufch=J uonf? ausmif;om;acgif;aqmifwpfOD;udk TuJhodk@ w&m;0ifuGyrf sufjcif;rSm jrefrmedkifiHordik f;wGif
r}uHKpzl; jzpf&yfwpfck jzpfcJhonf? 1824ckESpfrS pwifa&wGufrnfqv
dk Ssif jrefrmEkdifiHudkESpaf ygif; (100) ausmf=um udkvdkeD
8

jyKcJhaom +Adwdo#acwfYyif tqdkyguJhodk@aom jzpf&yf vHk;0r&SdcJhzl;acs? jrefrmEkdifiH&Sd }udK;ay;cHcJh&ol Ekid fiHa&;tusOf;om;


rsm;xJwGif udkwifarmifOD;onf touf ti,fq;Hk jzpfcJhonf? touf (25)ESpfom &Sdao;onfh tcsdefwGif }udK;ay;uGyf
rsucf HcJh&jcif;jzpfonf? qENjyyGJrsm;Y vHkxde;f wyfzJG hrsm;u vltyk f}uD;bufodk@ &rf;orf; ypfcwf&mrS aoewfusnfqH xd
rSefI usqHk; oGm;cJh&jcif; r[kwfacs? ppftm%m&Sifrsm;u 4if;wdk hvufwGif;Y tuGif;rJhusa&muf atmifpDrHxm;aom
w&m;pD&ifa&; pepfudk udkifpJGum ao'%fay;cJhjcif;a}umifh usqHk;oGm;cJhjcif; jzpfonf? uGyrf sufc&H awmhrnfhqq
J J wGif
}udK;pifay:Y rm;rm;&yfI rif;wdk@ igh cE<mudk,f udkom owfvdk@&r,f? igh&@J ,Hk=unfcsufe@J &yfwnfcsufawGukd awmh
b,fawmhrS owfvdk@&rSm r[kwfbl;? rif;wdk@ ppfbdeyfatmufrmS ig b,fawmhrS 'l;axmufrmS r[kwfbl;uG?[lI udk
wifarmifOD;u [pfauG;cJhonf?
qvdkif;wifarmifOD; usqHk;oGm;onfrmS (35)ESpf &So
d Gm;+yD jzpfouJhodk@ vlxktrsm;pkrmS vnf; Tol&aJ umif;udk
arhaysmufvke;D jzpfae=uayonf? ,ae@acwfwGif udkwifarmifOD;ta=umif;udk vltenf;i,frSsuom ajymqdk=u awmh
onf? TonfrmS raumif;vSyg? jrefrmEkdifiHESifh oufqidk faom ta=umif;udpP&yfrsm;teuf udw
k ifarmifOD;ESifh rdom;pk
0ifrsm; awG@}uHKcHpm;cJh&onfrsm;tygt0if vlxkrsm;xdcdkufepfemcJ&h onfh tysufoabmaqmifcJhonfhtaetxm; wdk@
udk ta&;,laqmif&u
G f&ef vdktyfygonf? taumif;bufodk@ OD;wnfajymif;vJ&ef vlwdkif;wGifwm0ef&dyS gonf? ,if;odk h
}udK;yrf;jcif;rjyKygu w&m;r#wr_udk rnfodk@r#/ rnfonfhtcgwGifrSs r&edik fyg? Todk hjzpfvSsif vl@tzG@J tpnf;. wefzk;d
arS;rSdefoGm;ygrnf? touf&iS foef&jcif;.teuft"dyg` ,f uif;rJhoGm;rnfrmS vnf; raoGrck syifjzpfonf? odk hjzpfIw&m;
rSswrSKqHk;&SKH ;cJh }u&aom vlyk*K~d vfrsm;/ rdom;pkrsm; taejzifh wpHkw&maom w&m;r#wr_&&SdEkdifa&;twGuf tenf;qHk;
tm;jzifh jypfr_ usL;vGecf H&olrsm; ESifhywfoufI rSwfwrf;rsm;jyKpkum vlod&iS f=um; az:xkwfjcif; rSm enf;vrf;wpfrsK;d
jzpfEikd fygonf? odk hjzpfI ausmif;om;acgif;aqmif qvdkif;wifarmifOD;. pGef@v$wfprG f; aqmifcJhr_rsm;/ pG+J rJckdifrmaom
oHEdN mefjzifh }udK;yrf;tm;xkwfwdkufyJG0ifcJhr_rsm;/ 4if;. &Sif;vif;jywfom;aom pOf;pm;awG;ac:rSK eSifh &yfwnfcsufrsm;
wkd@udk Tpmtkyw
f Gif a&;om;wifjy rSwfwrf;wifoGm;rnf jzpfygonf?
1962ckESpf jrefrmEkid fiHwGif ppftm%modr;f +yD;aemuf ppftpdk;&onf tvGe=f urf;=uKwfaom jypfr_}uD;wpfckudk
1962ckESpf ZlvdkifvwGif yxrqHk;t}udrf usL;vGecf Jhonf? 4if;rSm wuUodkvfausmif;om;aygif; (200) cef hudk tpkvdkuf
t+yHKvdkuf owfjzwfcJhjcif;yifjzpfonf? ausmif;om;or*~ taqmuftOD; wpfckvHk;udk tpdwfpw
d ftr$mr$mjzpfatmif
Ak;H azgufcJGcJhonf? AHk;uJGonfhtcsdew
f Gif taqmuftOD;twGif;Y wuUodkvfausmif;om;rsm; +idrf;csrf;pGm qENjyaecJh=u
onf? xdktcsderf S pwifum vGwfvyfpmG xkwfaz:ajymqdkydkifcGifh/ pnf;&Hk;ydkifciG fhEiS fh toif;tzGJ@rsm; zGJ@pnf;ydkifcGifh tp&Sd
onfwdk@udk awmif;qdkaom jrefrmEkdifiHw0Srf;&Sd ausmif;om;rsm; eSifh vlxkrsm;. +idrf;csrf;pGm qENjyyJGrsm;udk &mZ0wf
oihfatmifjyKjyD; &ufpufpmG ESrd feif;vmcJhonfrSm ,ae@wdkifyif jzpfonf? jrefrmEkdifiHwGif tqdkygjypfr_usL;vGeo
f lrsm;
vGwf+idr;f csrf;omcGifh &aeonfrmS 1962ckESpf Zlvdkifvuwnf;ujzpfonf [lIvnf; qdkEikd fayonf? udkwifarmifOD;
tyg t0if rsdK;qufopfausmif;om;vli,frsm;ESifh jynfolwdk@onf Zlvdkif(7)&ufae@wGifjzpfyGm;cJhaom vlowf ta&;
tcif; udk qufvufI trSwf&ae=uqJjzpfonf?
udw
k ifarmifOD;. cE<mudk,fudk csKyf+idr;f atmif jyKvkyjf cif;jzifh vGwfvyfr/_ w&m;r#wr_ wdk heiS fh pyfvSsOf;I 4if;.
,Hk=unfcsufrsm;udk z,f&mS ;okwfoifEdik fvdrhrf nf[k ppftm%m&Sifrsm;u xifrw
S fxm;cJh}uonf? odk@aomfvnf; vGwf
vyfIw&m;r#w+yD; +idrf;csrf;onfhvl@tzG@J tpnf;udkwnfaqmufvdkaom udw
k ifarmifOD;. oHEdN mefrsm;onf ausmif;ol
ausmif;om;rsm;eSifh vlxkxHodk@ ysH@E@SH oGm;cJhonf? xdk@a=umifh ppftpdk;&u 4if;. cE<mudk,fudk owfEdik fcJhonfrmS rSeaf omf
9

vnf; 4if;. pdwf"mwftm;rmefrSmrlum; qufvufI&SifoefaeqJjzpfonf? 1988ckEpS f=o*kwfvwGif jrefrmEkdifiHw0Srf;


Y jzpfyGm;cJhaom ausmif;om;rsm;OD;aqmifonfh qENjyyGJrsm;wGif tqdkyg pdwf"mwftm;rmefrsK;d udk txift&Sm; awG@jrif
Ekid fonf? aemufykid f;wGif T qENjyyJGrsm;onf (8)av;vHk; vlxkta&;awmfykH [lI trnfwGifvmcJhonf? tqdkyg
ta&;awmfykw
H Gif ausmif;om;rsm;ESifh omref jynfolwdk@u vl@tcGifhta&;qdkif&m awmif;qdkcsuf rsm;ukd wnD w!Gwf
xJ [pfauG;cJh=uonfrmS jrefrmhordkif;wGifyxrOD;qHk;t}udrjf zpfcJhonf? qENjyolrsm;udk ppfwyfu t}urf; bufEdrS ef if;
cJhjcif;a=umifh vlaygif; (3000)ausmf aoa=ucJh&aomfvnf; ppftm%m&Sifpepfudk qef@usifaom ausmif; om;v_y&f Sm;
r_rsm;/ vlxkwdkufyGJrsm;udk ZGJrav#mhwrf; qufvufjyKvkyv
f mcJh=uonfrmS ,ae@wkdifyifjzpfonf?
tqdkyg umvrsm;rS pwifum ppftpdk;&onf jynfolvlxkwdk@. &oif&h xdkufaom vl@tcGifhta&;rsm;udk jyif;
xefq;dk &Gm;pGm csdK;azgufvmcJhonf? txl;ojzifh jrefrmvlrsKd;r[kwfaom wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm; aexdkif&ma'o rsm;
wGif ydkrkd qdk;&Gm;cJhonf? jypfr_usL;vGeo
f lrsm; vGwfjidr;f cGifh&aeonfhtajctaewGif EkdifiHawmf w&m;pD&ifa&;pepfonf
ppftpdk;&. vufatmufY vHk;0OoHk c,0yfwGm;ae&onf? jypfr_usL;vGeo
f lrsm; vGwfjidr;f cGifh&aeonfhtcsufrmS ppf
tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk oufq;dk &Snfaeapaom ta&;ygonfh ta=umif;&if;wpfckjzpfonf? ppftpdk;&u vlxk
. +idrf;csrf;pGm qENjyv_y&f Sm;r_rsm;udk &uf&ufpufpuf ypfcwfEdrS ef if;jcif;rsm; tygt0if vlom;jzpfr_udk qef@usifonfh
jypfr_rsm;ESifh txl;ojzifh wkdif;&if;om;vlrsKd ;pkrsm;udk qef@usifaom ppf&mZ0wfrr_ sm;udk qufvufusL;vGeaf evmcJh
aomfvnf; wpHw
k &m ta&;,lcH&jcif; r&Sdao;acs? xkd@a=umifh jrefrmedkifiH Oya' eSifh w&m;pD&ifa&;e,fy,fwGif oHk;E_;H
avh&daS om w&m;r#wr_udk az:aqmif&rnfqdkonfh a0g[m&twdkif; vufawG@jzpfrvmonfrmS q,fpEk Spfaygif;
rsm;pGm =umjrifhcJhyg+yD? jynfoljynfom;taygif;wdk@. vGwfvyfcGifhrsm;&&Sad &; qdkonfrmS tvSr;f a0;aeqJ jzpfonf?
txufY az:jyxm;aom jzpf&yfrsm; jrefrmEkdifiHwGif &Sv
d mcJhaomfvnf; EkdifiHa&; acgif;aqmifrsm;pGm wkd@onf
vufwke@f jyefjcif; qdkonfxuf cGifhv$wfjcif;udk vnf;aumif;/ trkef;w&m; qdkonfxuf arwWm udk vnf;
aumif;/ t=urf;zuf ydyuQjzpfjcif; qdkonfxuf +idrf;csrf;pGm toGiu
f l;ajymif;jcif;udk vnf;aumif; ydrk I
dk vdkvm;
=u&rnfjzpfa}umif; a}uG;a}umfvm}uonf? xdk@tajccHjzifhvnf; trsKd;om;&if=um;apha&;qdo
k nfh Ekid fiHa&;a0g[m&
ay:aygufvm&jcif; jzpfonf? odk@aomf jrefrmEkdifiHwGif jzpfysufaeaom tajctaersm;tay: rlwnfum trsKd;om;
&if =um;apha&; odk hr[kwf trsK;d om;jyefvnfoihfjrwfa&; [lonfudk rnfuJhodk@ t"dyg` ,faumuf,lum vufawG@
usifhoHk;rnfenf; qdkonfrmS ar;cGe;f xkwfp&mjzpfvmonf? jypfrKS usL;vGe}f uolawGtay: bmwckrsS ta&;,l jcif;r&Sd
bJ cGifhv$wfjcif;rSm jypfrSK usL;vGecf H&olrsm;. tcGifhta&;udk vHk;0rsufuG,fjyK&ma&mufa}umif;udkvnf;aumif;/ jypfrSK
usL;vGe}f uolawG tay: rSmom arwWmw&m;xm;jcif;rSm bufvdkufaom arwWmom jzpfvdrhrf nf [lonfudk vnf;
aumif;/ t=urf;zufydyuQjzpfrnfudkpdk;&drfI rw&m;jyKrlrSKrSeforSsudk iHk hcHae}uorSsumvywfvHk; tm%m&Sifrsm; om
oufq;dk &SnfaernfjzpfjyD; rnfonfhtcgwGifrsS w&m;rSswrSK&&Sed idk frnfr[kwf [lonfudkvnf;aumif;/ trsKd;om; &if
=um;apha&;udk us,favmifpmG [pfa}uG;ae}uolrsm;u rodjcifa,mif aqmifvSsuf&d}S uonf? TonfrmS 2008ckEpS f
zG@J pnf;yHk tajccH Oya'. yk'fr (445)ESifhtnD ppftpdk;&tm; tuGif;rJh vGwf+idrf; csrf;omcGifh ay;xm;jcif;udk axmuf
cHonfh oabm aqmif+yD; vl@tcGifhta&; csK;d azgufrq
_ kdif&m twdwfumv jzpf&yfrsm;udk vHk;0arhxm;vkdufjcif;yif jzpf
onf? xdkvky&f yfrsm;. tusKd;qufa=umifh vl@tzGJ@tpnf;wGif tarSmifxk}uD; xm0&zHk;v$r;f aernf jzpf+yD; trkef;
w&m;udk rnf onfhtcgr# acszsufI&Ekdifrnf r[kwfouJhokd@ t=urf;zufydyuQrsm;jzpfymG ;jcif;udkvnf;a&Smifwdr;f
Ekid fvdrfrh nf r[kwfacs?
10

vlxk.vGwfvyfrKS udk zdeSdyf/ w&m;r#wr_qidk f&m udp&P yfrsm;udk vpfvsL&_xm;+yD; ppftm%m&Sif tkyfcsKyfa&;udk
Oya'pepfwpHjk zifh az:aqmifaeor# umvywfvHk; ppfreS faom trsKd;om; &if=um;apha&; onf rnfonfh tcgr#
ay:aygurf nfr[kwfacs? udw
k ifarmifOD; touf&dpS Ofumvrsm;wGif trsKd;om;&if=um;apha&;[laom Ekid fiHa&; a0g
[m&rSm jrefrmEkdifiHYacwfpm;cJhjcif; r&Sdao;acs? odk@aomf 4if;taejzifh w&m;r#wr_ESifh vGwfvyfr_ wkd@. qufpyf
r_udk &Sif;vif;pGm oabmaygufem;vnfxm;cJhonf? vlvlcsif; pmemaxmufxm;pdwf&do
S l qvdkif; wifarmifOD;onf vl@
tzGJ@tpnf;twGif;Y jzpfysufaeaom rw&m;r_rsm;udk awG@}uHK od&dS +yD;onfhaemufwGif jynfolvlxk vGwfajrmufa&;
v_y&f Sm;r_rsm; udk pwifaqmif&u
G fcJhonf? tm%m&Sif tkyfcsKyfra_ tmufwGif vl@tzG@J tpnf; wnf&daS eor# umv
ywfvHk; w&m;r#wr_ESifhvGwv
f yfr_wdk@udk&&SdcHpm;Ekdifrnfr[kwf[k udw
k ifarmifOD;u vl trsm; wdk@udk odjrifvmap
cJhonf? TonfrmS wjznf;jznf;ESifh udkwifarmifOD;. ,Hk=unfcsufrsm; jzpfvmcJh=uonf? tqdkyg ,Hk=unfcsuf
tm; 4if;xHY yifudk,f&daS e+yD;om;jzpfaom &JprG f;owWdESifh }uD;pGmaom cspfjcif;arwWmwkd@udk aygif; pyfvkduf&mwGif
qvdkif;wifarmifOD;onf txl;pGr;f tif&do
S lwpfOD; jzpfvmcJhonf? Ttcsufonf OD;ae0if; acgif;aqmifaom ppftm
%m&Siftpdk;&tm; xdwfvef hajcmufjcm;apcJhonf? xdk@a=umifhvnf; udkwifarmifOD;udk enf;pepfwusjzifh tqHk;
pD&ifcJh+yD; 4if;. rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;tay: vlrqefpGm jyif;jyif;xefxef ta&;,laqmif&GufcJhjcif; jzpfonf?
rdom;pk0ifwOD;. vkyaf qmifcsufa}umifh usef rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;udk&dkufcwfcHpm;cJh&aponfh jzpf&yfrSm
xl;jcm;vSygonf? ,if;rSm ausmif;om;acgif;aqmif qvdkif;wifarmifOD;onf trsm;ESifhrwl wrlxl;jcm;cJhjcif;a=umifh
jzpfonf? udw
k ifarmifOD;onf rdrd. &JpGr;f owWd/ arwWmESifh oHEdN mefwdk@jzifh vl@tzG@J tpnf;udk tusKd;jyK&eftwGuf om
vl@b0udk a&muf&v
Sd mcJhjcif;jzpfonf [k qdkedkifonf? 4if;. oufwrf;umv wav#mufvHk;wGif vl@b0.okcpnf;pdrf
udk pd;k pOf;rSs&,lcpH m; oGm;cJhjcif; r&Sdacs? &kyf&nf acsmarmajyjypfaom vli,fwpfOD; jzpfvifhupm; udw
k ifarmifOD;onf
cspfol &nf;pm;yif vHk;0rxm;cJhacs? 4if;onf touf(13)ESpft&G,frS pwifum pdwfykid f;qdkif&mt&aomfvnf;aumif;/
&kyu
f dk,fykid f;qdkif&m t&aomfvnf;aumif; rdrdukd,fudk avhusifhysdK;axmifcJh+yD; vl@tzG@J tpnf; aumif;usKd;jyK&ef twGuf
toHk;cscJhonf? xkd@aemuf rdrdudk,fusK;d twGuf vl@avmu}uD;rS rnfonfht&mr# ,laqmifoGm;jcif;r&Sb
d J 4if;. rdom;
pk0ifrsm;/ rdwfaqGa&mif;&if;rsm;ESifh 4if;cspfjrwfEd;k aomjynfolvlxkrsm;udk t+yD;tydik f pGef@cGmoGm;cJhonf? Tonfum;
wdrjf rKyfaeaom trSew
f &m;jzpfonf? ,ae@acwf jrefrmEkdifiH&dS jynfolrsm;onf udkwifarmifOD;ESifh ywfoufvm v#if
vlod&iS f=um;xkwfaz:ajymqdk&Jjcif; r&S=d uacs? TuJhodk@aom&JprG f;owWdESifh jynfhpHkonfh ausmif;om;acgif;aqmif qvdkif;
wifarmifOD;ta}umif;udk wdkif;jynftaejzifh armfuGe;f uAsnf;xdk;a&;rSm tdyfrufwpfckyif jzpfaeayao;onf?
odk@&mwGif 4if;. &dk;om;ajzmifhrSerf _pdwf"gwfudkt&if;cHIqd&k v#if udw
k ifarmifOD;onf rdrday;qyftepfemcH cJh&
onf rsm;twGuf *k%jf yKcHvdkolwpfa,muf r[kwfcJhacs? 4if;. rdom;pk0ifrsm;/ rdwfaqGa&mif;&if;rsm;/ jynfolrsm;ESifh
twlwuG &,farmaysmf&i$ fum omrefb0udkom usifvnfjzwfoef;vdkcJhol jzpfonf? EkdifiHa&; Y yg0ifvSKyf&Sm;cJhjcif;
a=umifh cufcJ=urf;wrf;r_EiS fh &ufpufr_wdk@udk awG@}uHKcHpm;cJh&aomfvnf; rdrd.vky&f yfrsm; tay: rnfonft
h cgur#
aemifw&cJhjcif; r&SdcJo
h lwpfa,muf jzpfonf? 4if; awG@}uHKae&onfh 'kuQcHpm;r_rsm;/ tcuf tcJrsm;ESifhpyfvsO;f I
nnf;nLajymqdkrSKudk rdwfaqGa&mif;&if;rsm;u udw
k ifarmifOD;xHrS w}udrw
f cgur# =um;odcJh&jcif; r&Sdacs? vGwfvyfr_/
w&m;r#wr_EiS fh +idrf;csrf;rSKwdk@twGuf v_y&f Sm;wdkufyJG0if&mY udkwifarmifOD;onf aysmf&$ifpGmjzifhvkyu
f dkifaqmif&Gufwwf
ol jzpfonf? xl;jcm;aom ryGifhwyGifht+yHK;ydkif&iS fudkwifarmifOD;onf rnfodk@aomtajctaewGifrsS trlt&m ysuf,Gif;
oGm;jcif; r&SdcJhacs?
11

tepfemcHay;qyfonf[kqdk&mwGif wpfOD;ESifhwpfOD; tajctaerwlnD=uacs? udw


k ifarmifOD; rdom;pk0ifrsm;.
tajctaersm;onfyifvSsif wifarmifOD;uJhodk@ r[kwfcJhacs? nDrjzpfol rvS+rdKifEiS fhnDjzpfoludkvSa&$ wkd@udk avhvm=unfh
rnfqv
dk #if rdrdwdk hvdktifqENjzifh ay;qyfcJhonfrsm;&So
d uJhodk@ rdrdwdk hqENeiS fh qef husifv#uf ay;qyfcJh&onf rsm;vnf;
&Scd Jhonf? udw
k ifarmifOD; xde;f odr;f cHvdkuf&csdew
f Gif 4if;wdk@u ol. vGwfajrmufa&;twGuf wpfpkw
H pfck vky&f ef qHk;jzwf
cJh=uonf? odk hjzpfI rSdKif;&mjynfhwGif ausmif;om;qENjyyJGrsm; jzpfay:vmap&ef tpjyKaqmif&GufcJh=u onf? 4if;wkd@om
tepfemcHvdkcJhjcif;r&Sdygu bmwckrsS rvSKyf&Sm;bJ rdrdbmomaevdkuf&Hkomjzpfonf? 4if;wdk htpfudk}uD;. ajc&mudk eif;
rnfqv
dk #if rdrdwdk@vnf; zrf;qD;ESyd fpufcH&Ekdifonf[lonfudk &Sif;vif;pGm em;vnfcJh=u onf? odk@aomfvnf; w&m;
r#wr_EiS fh vGwfvyfrSKwdk htwGuf udw
k ifarmifOD;v_y&f Sm;wdkufyJG0ifaerSKrsm;tay: ouf0if ,Hk=unfum 4if;wdk@onf
tpfudk}uD;. ajc&maemufodk@ vdkufcJh=uonf? ,if;rSmrdrdwdk h. vdktifqENudk tajccHum Tvrf;udk a&G;cJhjcif;jzpf
onf [lIvnf; qdkEkdifayonf? xdk@a=umifh aemufyidk f;wGif rdrdwdk@. vky&f yfrsm;twGuf ESpf&n
S fv rsm; axmif'%f
csrSwfjcif; cHcJh&aomfvnf; 4if;wdk@taejzifh pd;k pOf;r# aemifw&cJhjcif; r&Sdajc?
rvS+rdKifEiS fh udkvSa&$wkd@ tygt0if jrefrmEkdifiH&dS vl@ tcGifhta&;ESifh 'Drdkua&pDa&;twGuf v_y&f Sm;olrsm;onf
trsKd;om; &if=um;apha&;qdak om t,ltqESifhtnD rdrdwdk@. tmCmwrsm;udk arhxm;vdkufEkdifaomfvnf; jypf
rSK usL;vGecf Jhaom &mZ0wfaumifrsm;udk tuGif;rJh cGifhv$wfEdik fa&;qdo
k nfrmS rl 4if;wdk@twGuf vG,fulrnf r[kwf
acs? trsKd;om; &if=um;apha&; udk az:aqmifbdk h}udK;yrf;&mwGif wdkif;jynftm%mudk &,lxm;aom ppftm%m&Sif
rsm;eSifh ajyvnfapa&; wckwnf;udkom t"duxm;OD;wnf}udK;yrf;aeorSs umvywfvHk; vl htzGJ htpnf;wGif w&m;
rSswrSK qHk;&SKH ;aernfjzpfonf? tiftm;csnfheJ hI jypfrSKusL;vGefcHae&aom jynfolrsm;rSm tm;udk;&mrJhaernf jzpfonf?
tvGeq
f dk; &Gm;aomjypfr}_ uD;rsm;udkpepfwus usL;vGe&f efpDpOfolrsm;/ !$ef =um;olrsm;ESifh jypfr_usL;vGeo
f lrsm; teuf
wpfOD;wpfa,muf ukdr#yif ta&;,ljcif;rjyKEkid fv#if vl@tzG@J tpnf; Y w&m;Oya'pd;k rdk;a&; jzpfxGe;f Ekdif&ef qdkonfrmS
vGerf if;pGm tvSrf;a0; uGmaeayrnf? Oya'pd;k rdk;a&; qdwfokOf;aevSsif jynfolvlxk pD;yGm;a&; zG@H +zdK;wdk;wufa&; ESifh
ppfreS faom trsKd;om; jyefvnfoifh jrwfa&; &&Sda&; qdkonfrmS pdwful;,Of tdyfrufrSsom jzpfaeygrnf? jypfr_usL;
vGeo
f lrsm; taejzifh vGwf+idrf;cGifh udk t}uGif;rJh &&SdcHpm;aeorSsumvywfvHk; aemufxyfjypfrKS }uD;rsm; tqufrjywf
usL;vGejf cif;rS vlxkrsm;tm; umuG,f&ef rnfodk h aqmif&u
G fekid fygrnfenf;?
ESpf&n
S fvrsm;=um axmifcscHcJh&+yD;aemuf ausmif;om;acgif;aqmif rif;udkEdik fonf axmifrS vGwfajrmufvmcJh
onf? wzef 2007ckEpS f oHCmta&;tcif; qENjyyJGrsm;wGif yg0if&krH sS jzifh 4if;ESifhtwl tjcm; ausmif;om;acgif; aqmif
rsm; tzrf;cHcJh&+yD; axmif'%fESpfaygif; (60)ausmf csrSwfcHcJh&jyefonf? OD;cGex
f Ge;f OD;ESifh tjcm;aom &Sr;f wkdif;&if;om;
acgif;aqmifrsm;onfvnf; t=urf;rzuf Ekid fiHa&;v_yf&Sm;r_rsm;vkyaf qmif&HkrSsjzifh axmif'%f (75)ESprf S (106)ESpftxd
toD;oD; csrSwfjcif;cHcJh&onf? tvm;wlrw&m;jypf'%fcsrSwfcH&olOD;a&rSm wjynfvHk;Yajrmufrsm;vSpmG &Sad eayonf?
ppftpdk;&u wdkif;jynf. w&m;pD&ifa&;pepfudk zdESyd cf sKyfcs,fr_qdkif&m vufeufwpfck tjzpf toHk;jyKvmaecJhonf qdk
onfum; odomxif&mS ;vSayonf?
qvdkif;wifarmifOD;udk ao'%fcsrSwf tjypfay;pD&ifcJhaom w&m;pD&ifa&;pepfonf jrefrmEkdifiHwGif quf&daS e
ayao;onf? ppftpdk;&onf vlrsKd;a&;0g'ESifh r[mvlrsKd;}uD;0g'wdk@udk usifhoHk;vSsuf txl;ojzifh wkdif;&if;vlrsKd;pkrsm;
aexdkif&m a'orsm;wGif rk'dr;f jyKusifhr_udk ppfvufeufwpfcktjzpf toHk;jyKaeaomfvnf; Ekid fiHawmf w&m;pD&ifa&;pepf
rSm tcsdeu
f mv &Snf}umpGm E_wfqdwfvSsuf&do
S nf? xdk htjyif 2008ckEpS fzJ@G pnf;tkycf sKyfykHtajccH Oya'udktoHk;csum
12

t&yfbufqidk f&mw&m;pD&ifa&; tzGJ@tpnf;rsm;. }uD;=uyfuGyu


f Jra_ tmufrS cGJxGufI ppfbuf qdkif&mw&m;&H;k rsm;udk
oD;jcm; zG@J pnf;wnfaxmif vdkufjyefonf? TuJhokd@aom tajctaersKd;wGif wifarmifOD;/ rif;udkEkdif/ OD;cGefxGef;OD; wdk h
tygt0if tjcm;aom tjypfrhJ tzdk;wefvli,frsm;ESifh vl@tcGifhta&; v_y&f Sm;olrsm;wdk@ awG@}uHKcHpm;cJh}u&onfh tjzpf
qdk;rsm;udk xyfrHr}uHK}udKufapEkid f&ef vl@tzG@J tpnf;u rnfuJhodk@umuG,fwm;qD;rnfenf;? vHk+cHKa&;wyfzGJ@rsm;eSifhvGwf
vyfaom w&m;pD&ifa&;pepfwdk hudk t"duxm;vSsuf zdESdyfcsKyfcs,fwwfaomoabm&Sdonfh tpdk;& ,EW,m;rsm; udk
jyKjyifwnfaqmufjcif; rjyKygu trsKd;om; &if=um;apha&;[lonfrmS vl@tzG@J tpnf;twGuf a&&Snf tusKd;jzpfxGe;f
Ekid fygrnfavm? jrefrmEkdifiHwGif w&m;Oya'pd;k rdk;a&;tygt0if trsKd;om; &if=um;apha&;ESifhoufqdkifaom tajccH
usonfh jy\emrsm;udk ,cktcsdet
f xd ajz&Sif;Ekdifjcif; r&Sdao;acs?
trsdL;om;&if}um;ap ha&;eSifh qufpyfum qvdkif;wifarmifOD;. taetxm;udkvnf;aumif;/ 4if;. nDr jzpf
ol rvSjrdKif ac: rdkifykyd dk eSifh nDjzpfol udkvSa&$wdk h. taetxm;udkvnf;aumif;/ a&S hwGif edik f;,SOf wifjycJhygjyD? wzef
wifarmifOD;. rdbrsm;ESifh tjcm;aom nDtpfudk armifESrrsm;. taetxm;udk oHk;oyfvSsif wrluGJjym; aea}umif;
awG h& jyefygonf? tb,fa=umifhqkad omf 4if;wdk@udk,fYu pGef@v$wftepfemcHrnf[lI qHk;jzwfcJh=ujcif; r[kwfaom
a=umifh jzpfonf? 4if;wdk@. vdktifqENEiS fhqef@usifum tepfemcH cJh=u&jcif;om jzpfonf? tvm;wlyif jrefrmEkdifiH &Sd
oef;aygif; rsm;pGmaom jynfolvlxk/ txl;ojzifh jrefrmr[kwfaom wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;wdk@onf 4if;wkd@. vdktif
qENESifh qef@usifum pGef@v$wftepfemcH=u&+yD; vl@tcGifhta&;csK;d azgufrr_ sm;ESifh &ufpuf,kwfrmaom jypfru
_ sL; vGefr_
rsm;udk cHpm;aevmcJh=u&ayonf? twdwfwGif jzpfysufcJhonfrsm;ESifhywfoufI 4if;wdk@. epfemcsufrsm;udk xkwfaz:
um vl@tzG@J tpnf;u 4if;wdk@udk todtrSwfjyK vmEkdifapa&;/ pdwfykid f;qdkif&mt& aomfvnf;aumif;/ &kyyf idk f; qdkif&m
t& aomfvnf;aumif; jyKpkukor_rsm; &&SEd ikd fapa&;ESifh jzpfEkdifygu avsmfa=u;aiGrsm; &&SEd ikd fapa&;wdk@twGuf tcGifh
tvrf;rsm;r&&Sd=uao;ay? 0rf;enf;zG,f&maumif;onfrmS 2008ckEpS fzGJ@pnf;yHktajccHOya'onf twdwfu jzpfysuf
cJhonfrsm;udk udkifwG,fajz&Sif;a&;ESifh pyfvsOf;I vHk;0vspfvsL&_xm;jcif;yifjzpfonf? xkd@jyif zG@J pnf;yHktajccH Oya'onf
1988ckEpS frS 2011ckEpS ftxd tkyfcsKyfrif;vkyv
f mcJhonfh ppftpdk;& tzGJ h0ifrsm;tm;vHk;udk tuGif;rJh vGwf+idr;f cGifh
ay;xm;jyefonf? TuhJodk@aom tajctaersKd;wGif trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&; qdkonfrmS udw
k ifarmifOD;.
rdom;pk0ifrsm; tygt0if jypfr_usL;vGecf HcJ&h olwdkif;&if;om;aygif;pHk vlxkrsm;tm;vHk;twGuf pd;k pOf;rSs t"dyg` ,f r&Sd
awmhacs?
udw
k ifarmifOD;om toufxif&mS ;&SdaeOD;rnfqydk gu ppftm%m&Sifpepfoufq;dk &Snfapa&;tajccHwGif wdkif;jynf
taqmufttHkrsm;udk w&m;0ifwnfaxmifrKS ESifhtwl,SOfwGJwnf&aSd ernfh twkta,mif trsKd;om;&if=um;apha&;
qdkonfudk vufcHekid fbG,f r&Sdacs? tb,fa=umifhqkad omf tm%m&Sif tkyfcsKyfrp_ epfudk tuGif;rJh zsufodr;f jcif;rjyKv#if
vGwfvyfrE_ Sifhw&m;r#wr_wdk@rSm jynfolvlxktwGuf tdyrf ufwpfckrSsom jzpfaernfqdkonfh tcsufudk&Sif;vif;pGm em;
vnfcJhjcif;a=umifh jzpfonf? vGwfvyfrE_ Sifhw&m;r#wr_ r&Syd gu trsKd;om; &if=um;apha&;qdo
k nf rSm tay:,H
[efjyrSsom jzpfayvdrhrf nf? xdk@a=umifhvnf; ol.b0wpfav#mufvHk;wGif tm%m&Siftyk fcsKyfrKS pepfudk jywfjywfom;
om; qef@usifum ZGJrav#mhwrf;wdkufyG0J ifcJhjcif;jzpfonf? tm%m&SiftkyfcsKyfrSKESifh ppftm%m&Sifpepfudk ppfwyftwGif;
wGifyif qef@usifawmfvSev
f dkpdwf&daS om ppft&m&Sdrsm;ESifhvnf; udkwifarmifOD;uvufwJG&ef}udK;yrf;cJhonfrmS trSeyf if
jzpfonf? udw
k ifarmifOD;onf ppftm%m&SiftkyfcsKyfa&;pepfudk tjrpfjzKwfvdkaomrnfonfh ppfwyfESifhrqd(k odk@r[kwf)
rnfonfh tpdk;& tm%mydkifESifhrqdk ndE_dif;aqmif&u
G f&eftwGuf aESmifah ES;cJholwpfa,muf r[kwfacs?
13

odk@aomfvnf; tm%m&Siftyk fcsKyfa&;pepfudk a&&SnfwnfwHhapvdkaom tm%mydkif(odk@r[kwf)ppfwyf t&m&Sd


rsm;udk udkwifarmifOD;u a&SmifusOfcJhonf? rdrd txdef;odr;f cHaecJh&csderf sm;wGifvnf; 4if;wdk@ESifhyl;aygif;aqmif&u
G frKS vHk;0
rjyKcJhacs? ppfzed yfatmufwGif 'l;axmuftnhHcH rnfhtpm; aojcif;w&m;udk &J&J0H0h Hh&ifqidk fcJhonf? qvdkif; wifarmifOD;
usqHk;oGm;onfrmS (35)ESpfwkdif =umjrifhcJh+yDjzpfaomfvnf; 4if;. &nfwnfcsufEiS fh rl0g'rsm;rSm &Sif;vif;jywfom;r_ &Sd
aeqJ/ rSefuefaeqJyif jzpfonf? Todk@qdkv#if udkwifarmifOD; taejzifh wdkif;jynfudk tm%m&Sif tkyfcsKyfrKS atmuf rS
vGwfajrmufa&;twGuf jyD;qHk;atmifjrifonftxd tb,fa=umifhraz:aqmifEdik fcJhyg oenf;? txufY qdkxm;ouJh
odk@yif 4if;.&nfwnfcsufEiS fhrl0g'rsm; rSefuefaecJhaomfvnf; opPmazgufwpfOD;.owif;ay;r_a=umifh udkwifarmifOD;udk
ppftm%m &Sifrsm;uapmpD;pGmzrf;qD;Ekid fcJhIjzpfonf? rSKd if;&mjynfh vlxkqENjyyJ}G uD;ay:aygufvmap&ef ausmif;om;rsm;
twGif; OD;aqmifppD Ofaecsdew
f Gif udw
k ifarmifOD; tzrf;cHcJh&jcif; jzpfonf? xkd@aemuf tm%mydkifrsm;onf w&m;r#w
aom ppfaq;pD&ifrKS rjyKbJv#uf 4if;udkuGyrf sufch=J uonf? xdkpOfu udkwifarmifOD;omzrf;qD;cHcJh&jcif;r&Sdygu ,ae@
jrefrmEkdifiH. ordkif; rSm wrsKd;wzHk jzpfae Ekdifayonf?
wdkif;&if;om;a&;&m jy\emrSm jrefrmEkdifiHwGif }uHKawG@ae&onfh ajz&Sif;&tcufq;Hk jy\emrsm;xJwGifwpfck
tygt0if jzpfonf? +idrf;csrf;aomenf;vrf;/ pepfusaom enf;vrf;jzifh 4if;wkd@. epfemcsufrsm;udk oifhav#mfreS fuefpGm
az:xkwfajz&Sif;jcif;rjyKEkdifygu jrefrmEkdifiHwGif +idrf;csrf;a&;udk a&&SnfwnfwHhcdkif+rJatmif rnfodk@r# zefwD;I &Ekdifrnf
r[kwfacs? wdik f;&if;om;vlrsKd;rsm;. &_axmifhrS=unfhygu qvdkif;wifarmifOD;onf udkvdkeDacwfrS pwifum ,ae@tcsdef
txd jrefrmEkdifiHwGif txif&Sm;qHk; wkdif;&if;om; csif;trsdL;om; ausmif;om;acgif;aqmifwpfOD; jzpfayonf? 4if;onf
csif;vlrsKd;udk cspfjrwfek;d ol/ csif;vlrsKd;jzpf&onfudk *k%,
f lol jzpfonf? xdk@a=umifh 4if;udk rsKd;cspfpdwf"gwf jyif;xefol [k
qdkv#iv
f nf; rSm;rnfr[kwfacs? od@k aomfvnf; 4if;onf csif;vlrsKd;rsm;twGufom wdu
k fyG0J ifcJhjcif;r[kwfbJ jrefrmEkdifiH
&Sd wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; tm;vHk;twGuf wdkufyJG0ifv_y&f Sm;cJhjcif;jzpfonf? jrefrmEkdifiHwGif;&Sd vlrsm;pk jrefrmvlrsKd;rsm ;
tay:Yaomfvnf;aumif;/ tjcm;aom jrefrmr[kwfonfhwkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; tay:Yaomfvnf;aumif; wpHkw&m
aom trke;f w&m; r&Sda=umif;udk 4if;u oufaojycJhonf? 4if;onf wdkif;&if;om;vlrsdL;tm;vHk;udk cspfjrwfEd;k ol jzpf
onf? jy\em. tajccH&if;jrpfrSm wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;t=um;Y xm;&Sdaom vlrsKd;a&;rkef;wD;rSKa=umifh r[kwfbJ
tm%m&Sif tkyfcsKyfa&; pepfa=umifhom jzpfonfudk 4if;u em;vnfoabmaygufcJhonf? 0rf;enf;zG,f&maumif;onf
rSm udkwifarmifOD;usqHk;oGm;+yD;onfhaemufykid f;wGif wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;. jy\emrSm ydrk I
dk &_yfaxG;vmcJhjcif; jzpf
onf? wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;. epfemr_rsm; tqrwefykrd kI
d qd;k &Gm;vmcJhonf? ppftm%m&Sifrsm;u r[mvlrsKd;}uD;
0g'udkusifhoHk;ojzifh wkdif;&if;om;vlrsKd;wrsdL;eSifh tjcm;wrsdL;t=um; ,Hk=unfrr_ sm;,kd,Gi;f ysufjym;cJh&onf? odk@aomf
vnf; wkdif;&if;om; jy\emeSifh pyfvSsOf;I udkwifarmifOD;. &yfwnfcsufEiS fh todw&m;wdk@rSm ,ae@wkdifrSefuefaeqJ
jzpfonf? qvdkif;wifarmifOD;onf vlrsKd;pkE,
G fuav;wckcsif;pDtvdkuf oD;jcm;pkzGJ@aexdkifr_ udkt"duxm;a&; twGuf
vSKyf&Sm; aqmif&GufcJhjcif;r&Sdyg? vlrsdL;aygif;pHkyg0ifonfh zuf'&,fjynfaxmifpk pepfudk wnfaxmifusifhoHk;&efyrdk dk xuf
oefcJhonf? qvdkif;wifarmifOD;onf,ae htcsdet
f xd wkdif;&if;om;vli,ftm;vHk;twGuf *k%,
f lbG,f oauFwwpfck
jzpf aeayao;onf?
tm%m&Sifpepfwdkufzsufa&;udk udkwifarmifOD;u xda&mufpmG v_y&f Sm;aqmif&GufcJhojzifh 4if;.rdom;pk0ifrsm;
tm;vHk;onf qdk;&Gm;aom vufwHk@jyefr_rsm;udk udk,fawG@cHpm;cJh=u&onf? rdrdwdk h. b0tajctaersm; vHk;0OoHkysuf
okOf;awmhrnfh eD;eD; jzpfcJhonf? odk@aomfvnf; rdom;pk0if rnfolwpfOD;wpfa,mufur# Ttjzpfqdk;rsm;rSm wifarmif
14

OD;a}umifh jzpf&onf[lI tjypfzdk@&ef enf;enf;rSsyifpw


d frul;cJh=uacs? udkwifarmifOD;u vl@tzG@J tpnf;twGuf aumif;
usK;d jyKcJhonfhtay: rdom;pk0ifrsm;u tvGeaf v;pm;wefbdk;xm;=uonf? 4if;twGuf*k%,
f l=uonf? om;awmfarmif
(odk@r[kwf) tpfudk}uD;jzpfoltay: cspfjcif;arwWmrsm; 'Da&tvm;wdk;yGm;cJh=uonf? udw
k ifarmifOD;udk rdom;pk0ifrsm;u
cspfcifav;pm;ouJhodk@yif rdom;pk0ifrsm; tcsif;csif;t=um;wGifvnf; wpfOD;udkwpfOD; ,cifuxuf ydI
k tjyeftvSef
cspfcifav;pm;vm=uonf? ydkI pnf;vHk;vm}uonf? TonfrmS udkwifarmifOD; a}umifhyif jzpfonf[k qdkedkifonf?
Tae&mY xl;jcm;csufrSm tb,fenf;? udw
k ifarmifOD;tepfemcHpeG f@v$wfcJhjcif;rsm;onf ta=umif;wdkufqdkif r_a=umifh
r[kwfbJ 4if;.yifudk,fp&kdufESifh qufE,
$ faeonfudkrdom;pk0ifrsm;. pdwfxJY od&daS ecJh=uonf? uav;b0 uwnf;
uyif wifarmifOD;.tusifhp&du
k fudk rdbrsm;u owdjyKrdcJh=uonf? udw
k ifarmifOD;ESifhywfoufI 4if;wdk@od&Sdxm; onf
rsm;udjk zpfEikd fygu wurBmvHk;odk@r#a0today;jcif;jzifh vuf&drS sKd;qufrsm;onfvnf;aumif;/ tem*wfrsKd;quf opfrsm;
onfvnf;aumif; udw
k ifarmifOD;. tawG ht}uHKrsm;eSifh pGrf;aqmifrSKrsm;rS ocFe;f pm ,lekid fap&ef &nf&G,fum T
pmtkyu
f dk a&;om;xkwfa0&jcif; jzpfonf?
jrefrmEkdifiHwGif&ifeifhzG,f&mjzpf&yfaygif;rsm;pGm&Sdonfhteuf udkwifarmifOD;ESifh4if;.rdom;pk0ifrsm;awG@}uHKcHpm;
cJh&onfh jzpf&yfrsm;rSm jrefrmEkdifiHtwGufomruurBmhEkdifiHtrsm;pktwGufyg r}uHKpzl;xl;jcm;aomjzpf&yfrsm;jzpfonf?
&JpGr;f owWdEiS fhjynfhpkaH omudkwifarmifOD;onf zrf;qD;xdef;odr;f cH&um ao'%fcsrSwftjypfay;pD&ifjcif;cHcJh&onf? tpfudk
}uD; tzrf;cH&+yD; &uftenf;i,f t=umwGif 4if;. nDEiS fh nDrrsm;u ausmif;om;qENjyyGJrsm;udk qufvuf OD;aqmif
vSKyf&Sm;cJh}uojzifh xyfrHzrf;qD;cHcJh&+yD; wpfOD;v#if axmif'%f(9)ESpf eSifh (7) eSpfpD csrSwfjcif;cHcJh&onf?tqdk;qHk;rSmum;
Ekid fiHa&; v_y&f Sm;r_rsm;wGif vHk;0yg0ifcJhjcif; r&Sdaom/ &kd;om;vSaom rdbESpfyg;udkyg zrf;qD;+yD; wpfOD;v#iaf xmif'%f (5)
ESpfpD csrSwfcJhjcif;jzpfonf? udw
k ifarmifOD;. nDi,fwOD;udkvnf; axmifxJwGif &SpfvrSs csKyfaeSmifxm; cJhonf? pkpkaygif;
rdom;pk q,fOD;&Sdonfhteuf wOD;udk ao'%fcsrSwf/ av;OD;udk eSpf&n
S faxmif'%frsm;pD&if/ wOD;udk csKyfaeSmifxm;onfh
tcsdew
f Gif aetdrfY vlrr,f uav;i,f av;OD;om usefcJhonf? ppftm%m&Sif.vufyg;aprsm;u xdk uav;i,frsm;
udkyg +cdr;f ajcmufEdyS pf ufjcif;rsm; jyKvkycf Jh=uonf?
qvdkif;wifarmifOD;rSvGJI 4if;. rdom;pk0ifrsm;tm;vHk; axmifrS touf&SifvGwfajrmufvmcJh}ujyD jzpfaomf
vnf; awG@}uHK cHpm;cJh&aomtwdwfq;dk rsm;onf 4if;wdk htay: ,ae@wkdifv$r;f rdk;xm;qJ jzpfonf? tqdkyg jzpf&yfrsm;
onf 4if;wdk@twGuf tdyfrufq;dk rsm;om jzpf+yD; tdyf&mrS Ek;d xvmcsdew
f Gif t&m&mtm;vHk; jyefaumif;oGm;rnf[k
ar#mfvifhxm;=uaomfvnf; vufawG@wGifrlxdkuJhokd@ jzpfrvmcJhacs? tdyfrufqdk;rsm;u 4if;wkd@udk t+rJwap ajcmufvSef@
aeonf? pifppftm;jzifh ,if;wdk hrmS tdyfrufqdk;rsm;jzpf&o
Hk mru ,ae hwdkif4if;wdk h awG@}uHKcHpm;ae&qJ jzpfaom 'kuQ
a0'emrsm;yif jzpfonf? udkwifarmifOD;rSm ol&aJ umif;yDopGm usqHk;oGm;cJhyg+yD? tdk;rif;&ifha&mfae+yD jzpfaom rdbESpfyg;
rSm 4if;wdk@.cspfvSpmG aom om;awmfarmifudk ayG@zufEikd fcGifhr&awmhyg? xdk@jyif udkwifarmifOD;.nD/ nDrrsm;onftpfudk
}uD;jzpfol. wnf}unf cef hnm;aomrsufEmS udk awG@jrifEdik fcGifh r&}uawmh? udkwifarmifOD;eSifhtwlwuG rdom;pkrsm;
tm;vHk; jyHK;&$if&,farmcJh}uonfh tcsderf sm;udk rnfonfhtcgwGifrsS jyefvnf&&Sd}urnf r[kwfawmh? udkwifarmifOD;
qHk;yg;oGm;onfh aemufyidk f;rSpI 4if;wkd@twGuf t&m&mqHk;&_;H oGm;ouJhodk@ cHpm;=u&onf? 4if;wdk h. eSvHk;onf;yGwf
onf udw
k ifarmifOD;eSift
h wl ygoGm;cJhygjyD? toufEiS fh cE<m wnf+rJae=uao;aomfvnf; 4if;wkd@. pdwf0n
d mOfrsm;rSm
rlum; ysufokOf;oGm;cJh}u+yD jzpfonf?

15

rdom;pk0if tm;vHk;wdk@teuf rdcifrmS a0'em tcHpm;&qHk;jzpfonf? udw


k ifarmifOD;onf olr. urBm/ olr
twGuf tzdk;rjzwfEikd faom om;aumif;&wemwpfyg;yif jzpfonf? w&m;r#wr_udk i,f&,
G fpOfuwnf;u &SmazGvkd
cJhaom udkwifarmifOD;.pdwf"gwfudk rdcifuod&daS v;pm;/ wefzk;d xm;cJhonf? rnfuJhodk@aomtajctaewGifrqdk olrudk
ulnDaxmufyhcH Jhol/ cspfjcif;arwWmay;cJholrSm udkwifarmifOD;yifjzpfonf? ajratmuf ausmif;om; v_y&f Sm;r_ rsm; vkyf
aqmif aeojzifh udw
k ifarmifOD; tdrfjyefaemufusI rdcifjzpfolrsuf&nfus&onfhtcgwkdif;wGif ridkygeJ htar? olwdk h
om;awGtwGuf ylaqG;ae}uwJhtarhvdkrsK;d wjcm;tarawGyg tckvdk rsuf&nfusp&m rvdkawmhatmif vl@tzG@J tpnf;
taumif;bufudk jyKjyifajymif;vJzdk@ om; }udK;pm;aeygw,f tar [kqu
dk m ESpo
f drhaf y;wwf aom om;jzpfonf?
}udK;ay;uGyfrsufjcif; rcH&rD wpf&uftvdkwGif tar/ usaemf tqifajyaeygw,f? usaemfwdk@ rdom;pk0ifawG tm;vHk;
axmifxJrmS &Sad e=u+yD;awmh tm;vHk; aeaumif;usef;rm=uw,f tar? [k rdcifudk ESpfodrhf ay;cJhaom om;jrwfjzpf
onf? pifppftm;jzifh axmifxJwGif 4if;wdk@ }uHKawG@ae&onfh vuf&dt
S ajctaerSm xdkuJhodk@ r[kwfcJhyg? odk h &mwGif
omreftcsderf sm;wGifyif om;orD;rsm; tdrfjyefaemufusonfh tcgwdkif;Y pdwfylavh&w
Sd wfaom tarhudk jyef vnfjrif
a,mifum udw
k ifarmifOD;u ,ckuJhodk@ ESpfodrhaf y;cJhjcif; jzpfEkdifayonf? 4if;udk ESyd fpufvdku ESyd fpufap/ owfvdk u
owfap tm%mydkifrsm; pdwf}udKufvkyEf ikd fonf/ odk@aomf rdbESpfyg;tm; axmifrv
S $wfay;&ef wifarmifOD; udk,fwdkifu
axmiftm%mydkifrsm;xH awmif;cHcJhonfh jrifuGif;rSm wouf ar h&ufeidk fp&m r&Sdyg?
}udK;wdkufteD;tusOf;cef;xJY oGm;a&mufawG@qkcH sdew
f Gif om;jzpfol. }uufoa&&Sdaom rsufEmS udkawG@&jcif;
rSm aemufq;Hk t}udrjf zpf+yD; r=umcif olrukd xm0&pGe@f cGmoGm;awmhrnf qdkonfEiS fhpyfvSsOf;I rnfolur# }udKwiftod
ay; ajym=um;cJhjcif;r&Sdacs? touf(15)ESpaf tmuft&G,fuav;rsm;rSvGJI udw
k ifarmifOD;/ 4if;. rdbESpyf g;ESifh nD/ nDr
ajcmufOD;vHk;wdk@ axmifcscHxm;&pOf umvrsm;twGif;wGif rnfolur# 4if;wdk@twGuf axmif0ifpm taejzifh pm;p&m
av;rsm; ,laqmifvmay;jcif; r&SdcJhacs? axmiftwGif;Y&Sad epOfwGif udkwifarmifOD;eSifhro
d m;pk0ifrsm;onf jyifyavmu
ESifh vHk;0 tquftoG,f jzwfawmufcHcJh=u&onf? }udK;ay; rcH&rD wpf&uftvdkY om;jzpfoludk awG@qk&H mwGif rdcif
udk,fYuvnf; axmifxJraS eI oGm;a&mufawG hq&Hk aoma=umifh om;jzpfoludkauGs;arG;&ef udw
k ifarmifOD; }udKufEpS f
oufaom tpm;tpmrsm;udk olrtaejzifh ,laqmifoGm;jcif; rjyKEkid fcJhacs? xdak e@onf olr. om;jzpfoludk aemufq;Hk
t}udrf awG@jrifcJh&jcif;jzpfonf? rdcifudkawG hjrifvdkufaomtcg udkwifarmifOD;rsuf&nfjzdKifjzdKifusvmonf? 4if;vlvm;
ajrmufvmjyD;aemuf rsuf&nfusonfudk rdcifu yxrqHk;eSifh aemufq;Hk t}udrf awG hjrifcJh&jcif; jzpfonf? rdbESpyf g;
onf 4if;.vky&f yfrsm;a=umifh TuJhodk@aomnOf;yef;r_'%fudk cHpm;ae&onf [lI awG;rdojzifh udkwifarmifOD;rsuf&nf
uscJhjcif; jzpfEikd fonf? ajzrqnfEdik fjzpfaeaom om;.rsufEmS udk jrifawG@vdkuf&onfEiS fh w+ydKif euf rdcifonfvnf;
wrk[kwfjcif; rSm yif rl;arhvJusoGm;cJhonf? urBm}uD;wckvHk; vnfywfrKS &yfqdkif;oGm;cJhjyD[k xifrw
S frmS ;avmuf onf
txdyif om; a&m rdcifyg cHpm;cJh}u&onf?
wifarmifOD;onf ol. b0wav#mufvHk;wGif tjcm;olrsm;udk vlom;csif; pmemr_pw
d fjzifh jyKrlqufqHcJhonf?
,if;pdwf"gwfudk t&if;cHIvnf; tm%m&Sifpepf qef@usifa&;v_y&f Sm;r_udk tpjyKaqmif&GufcJhjcif; jzpfonf? rusqHk;rD
aemufqHk;ae@&uftxd vlom;csif;pmempdwfxm;&SdcJhonf? odk@aomfvnf; udkwifarmifOD;udk,fwdkifa&m/ 4if;. rdom;pk
0ifrsm;yg vlom;csif;pmempdwfjzifh jyKrlqufqHcH&jcif;r&SdcJhacs? a*gwrAk'< bk&m;&Siaf [m}um;cJhaom a=umif;usdL;quf
EG,frSK oabmw&m;rSm Trdom;pktwGuf rSm;,Gif;ae+yD qdkonfrmS rjzpfEdik facs? odk@&mwGif TudpP&yfY rnfuJhodk@
jzpfoGm;cJh&oenf;? urBmavmu}uD;u4if;wkd@udkvpfvsL&_xm;cJhjcif;a=umifhavm? TurBmajr}uD;ay:Y arwWmw&m;
16

uif;rJhaejcif;a=umifhavm? rdcifwpfa,muf. cspfjcif;arwWmudk urBm}uD;utodtrSwfrjyKawmhjyDavm? vGefcJhaom


(35)ESpftwGif;wGif udw
k ifarmifOD;. rdcif cHpm;cJh&aom a0'emrsm;ESifh ywfoufIpHpk rf;ar;jref;ol r&Sdoavmuf&Sm;yg;
cJh onf? jrefrmedkifiHY xdkuJhodk haom rdcifrsLd ;rsm;. &ifwGif;a0'emudk az:xkwfcGifhrSsyif r&aom tajctaeatmuf
wGif trsK;d om; &if=um;apha&; [lonfudk rnfonfhtcsdefY taumiftxnfaz:Ekdifygrnfenf;? jrefrmEkid fiH tjzpf
tysufrsm;. aemufuG,f&dS trSew
f &m;udk az:xkwfEdik fa&;twGuf pHpk rf;ppfaq;a&;aumfr&SifzJ@G pnf;a&;ESifh ywfoufI
jynfwGif;rSmvnf; rnfonfhvkyfief;pOfrSs r&Sd/ ukvor*~tzGJ@tpnf;rsm;uvnf; aESmifhaES;ae&onfrmS tb,fa}umifh
yg enf;? udw
k ifarmifOD;. rdcif tygt0if rdom;pk wpkvHk;onf T onfwdk heiS fh pyfvSsOf;I rnfodk hrsS em;vnfekid fjcif;
r&Sdyg? udkwifarmifOD;. rdcif a':eSif;jrdKifudk wpHw
k &m*k%fjyKonfhtaejzifh Tae&mrSpI olrudk tar[k ac:a0:oH;k
E_ef;ygrnf?
a':atmifqef;pk=unfonf aetdrt
f csKyfrS vGwfajrmufvm+yD; &ufowWywftenf;ti,ftwGif;wGif olr.
om;jzpfoludk awG@qkcH Gifh &&SdcJhonf? xdktcsdew
f Gif rdcifESifh om;jzpfolwdk@. aysmf&i$ f0rf;ajrmufru
_ dk udk,fcsif;pmemawG;
awm =unfhEkdifygonf? &kyfjrifoH}um;zefom;jyifay:wGif tqdkyg &ifoyf&_armzG,faumif;aom yHk&dyrf sm;udk &_jrif&onf
rSm =unfE;l zG,f&m aumif;vSayonf? 'Drdkua&pD jy&kyfwpfck tjzpfr[kwfbJ omrefrcd if wpfa,muftjzpf a':atmif
qef;pk=unfudk awG@jrifvdkuf&olwdkif;onf 0rf;omyDwdrsm;jzpfcJh&onf? rdcifwpfa,muf. cspfjcif;arwWmonf rdom;pk
twGif;/ jynfwGif;Yomru urBmt&yf&yf&dS jynfoljynfom;rsm;xHodk@ ysH@E@SH oGm;cJhonf? a':atmifqef;pk=unfEiS fh om;
jzpfolwdk@ jyefvnfqpHk nf;ae=uaom jrifuGif;udk=unfh&if;u udkwifarmifOD;. taronfvnf; om;jzpfoludkar#mfvifh
wrf; waecJhrnfrmS trSeyf ifjzpfonf? a':atmifqef;pk=unfonf om;jzpfolEiS fhvufcsif;qufum+yHK;&$ifpmG jzifh a&$wd*Hk
bk&m;udk zl;ar#mf=unfndKcJhovdkyif taronfvnf; udkwifarmifOD;ESifhtwl c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;odk@oGm; a&muf
vdkcJhrnf jzpfonf? a':atmifqef;pk=unf. om;jzpfolEiS fh uGmjcm;onfrmS udw
k ifarmifOD;onf tar. &ifcGifodk@ rnf
onfhtcgr# jyefvnfcdkv_HEikd fawmhrnf r[kwf [lonfh tcsufyifjzpfonf? 4if;. &kyfESifch E<monf TurBmavmu }uD;
udk xm0& pGe@f cGmoGm;cJhyg+yD? rsuf0ef;xJrSrsuf&nfrsm;udk tEkdifEdik fqnf&if;u taronf igvJ vlom;wpfa,muf
yguG,f? ighudk ausmufom;eJ@xkxm;wmrS r[kwfwmbJ?[lIom ajymEkdifcJhonf? a':atmifqef;pk=unf. yDwdt+yHK;
udk urBmt&yf&yf&dS jynfoljynfom; taygif;wdk@u awG@jrifcJh&aomfvnf; tarh&ifxJY jzpfay:aecJhaom idkauG; rnf
wrf;
jcif;rsm;udk
rnfolur#
owdjyKEkdifrnf
r[kwfacs?
udkwifarmifOD;eSifhbk&m;ocihfEikd fiHYom
jyefvnfqaHk wG@=u&vdrhrf nf[k tartygt0if rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;u ,Hk=unfar#mf vifhae =u&HkrSwyg; tjcm;
rwwfeidk f}uawmhyg?
udw
k ifarmifOD;taejzifh vl@tzG@J tpnf;udkaumif;usKd;jyK&eftwGuf v_y&f Sm;vkyaf qmifcJhjcif;a=umifhtoufpaw;
cJh&onfhtay: rdom;pk0ifrsm;u rnfonfhtcgur# aemifw&jcif; r&SdcJh=uacs? odk@aomfvnf; ESpfvrsm; =umjrifhvmcJh
onfEiS fhtr# vl@tzG@J tpnf;u udw
k ifarmifOD;. toHEiS fh &yfwnfcsufwdk@udk vspfv#L&_vm=uonfhtay:0rf;enf; rd}u
onf? ol.toufudk paw;um ppfzed yfatmufwGif 'l;raxmufa=umif;udk udw
k ifarmifOD;u oufaojycJhjcif;rSm
aemifvm aemufom;rsm;uvnf; ppftm%m&Sifpepfudk tjrpfjyKwfatmif wGe;f vSefEkdifonftxd pGrf;aqmif=uap vdk
onfh ol. vdktifqENudk txift&Sm; jyooGm;cJhjcif;jzpfonf? odk@aomf pdwfrcsrf;ajr@zG,faumif;onfrmS 'Dru
dk a&pD
pepf odk@ wjznf;jznf; ajymif;vJ&ef/ cGifhv$wfpw
d fxm;&Sd&efESifh pD;yGm;a&; zG@H +zdK;wdk;wufr_twGufOD;pm;ay;&efponfh
aqmifyk'rf sm;udk a}uG;a}umfum trsdL;om;jyefvnfoihfjrwfa&; [lonfudk udk,fhtusdK;pD;yGm;eSihf ,SOfwGJt"dyg` ,fziG fhqkd
17

vSsuf ppftm%m&Sifrsm;eSifhvnf;aumif;/ vuf&dt


S csdew
f Gift&yfom;toGifaqmifxm;aom ppftpdk;&ESihfvnf;aumif;
yl;aygif;aqmif&u
G fae}uolrsm;eSifh pyfvSsOf;I jzpfonf? 4if;wdk h. vkyaf qmifrSKrsm;onf tm%m&Sifpepf oufq;dk &Snf
a&;twGuf wdkif;jynf,EW,m;rsm;wnfaxmifvnfywfrSKudk w&m;0ifulnDyhyH k;d ay;&ma&mufaeapayonf?tusdK;quf
taejzifh wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm; ppfyko
H Gif;jcif; cHae=u&um jynfoljynfom;wdk@. vGwfvyfcGifhrSmvnf; uif;rJhvSsuf
&Sad e&jcif;jzpfonf?
odk hjzpfI vlom;csif;pmemrSKtajccHwGif vGwfvyfr_/ w&m;r#wr_ESifh +idrf;csrf;r_wdk@udk vdkvm;aom jrefrmEkdifiH
twGif;&Sd vlxkrsm;omru urBmtESH@tjym;&Sd jynfoljynfom;taygif;wdk@uyg qvdkif;wifarmifOD;. &Sif;vif;jywfom;
aom &yfwnfcsufrsm;udk od&deS m;vnfEk;d =um;vmEkdifap&ef eSifh 4if;. pGrf;aqmifrKS rsm;udk avhvmcGifh&}uap&ef&nf&,
G f
vSsuf 4if;. twKy`wWdudk a&;om; wifjyvdkuf&jcif; jzpfonf? urBmajrjyifwae&m&mwGif tm%m&Sifpepf wenf;
wzHk oufqdk;&Snfaeor# umvywfvHk; rif;wdk hppfbdeyfatmufrmS igb,fawmhrS 'l;raxmufbl;uG [k }uHK;0g;&if;
tm%m&Sifpepfukd jywfjywfom;om; wdkufyGJ0ifcJhaom qvdkif;wifarmifOD;. owWd/ ,Hk}unfcsuf eSifh &yfwnfcsufwdk@
onf tpOftjrJ&iS foefaernf rkcsjzpfonf?

18

1
=umyef;wpfyGifh zl;yGifhvmjcif;

tdEdN,ESifh xdkif;EkdifiHwdk@ t=um;&Sd jrefrmEkdifiHonf ta&S@awmif tm&SwdkufwGif wnf&do


S nf? 1951ckESpo
f nf
jrefrmEkdifiH +Adwdo#vufatmufrS vGwfvyfa&; &&Sd+yD;aemuf (3)ESpaf jrmufaom tcsdeu
f mvjzpfonf? xdkESpf
Ek0d ifbmv (9)&ufae@wGif csif;trsKd;om;jzpfol qvdkif; wifarmifOD;udk awmifil+rdK@Y arG;zGm;cJhonf? bk&ifhaemif
tkyfcsKyfcJh&m acwfumvwGif awmifil+rdK@onf wkdif;jynf.+rdK@awmf jzpfcJhonf? bk&ifhaemifonf +rdK@&mG i,frsm;ESifh
Ekid fiHi,frsm;udk jyefvnfppk nf;+yD; ta&S@awmiftm&Sordkif;wGif t}uD;qHk;aom tifyg,m}uD;udk wnfaxmifcJhol
txifu& bk&ifwpfyg;jzpfonf? xdk@jyif jrefrmhordik f;wGif &JpGr;f owWd t&Sdqk;H jzpfol ppfonfawmf wyifa&$xD;
eef;wnfcJh&m ae&mwpfckvnf; jzpfonf? jrefrmEkdifiH atmuftv,fykid f;wGif wnf&daS om awmifil+rdK@onf at;csrf;
+idrfouf+yD; ordkif;0if+rdK@wpf+rdK@jzpfonf?
wifarmifOD; (8)vom; t&G,fcef@u jzpfonf? taru ol@udk csDxm;onfhtcgrsm;wGif teD;tem;&Sd
aqGrsK;d om;csif;u r=umc%qdkovdk ol@udk bDpupf urf;ay;wwfonf? wifarmifOD;onf bDpupfudk vufxJ
&onfESifh w+ydKifeuf tarhudk OD;pGmcG@H au|;avh&o
Sd lyg? ol@udk tjcm;aqGrsKd;wpfa,mufa,mufu csDxm;onfh
tcgrsm;wGifvnf; ol@vufxJwGif &Sad omrke@f udk xdkaqGrsKd;tm; OD;pGmau|;onfh tusi&fh cSd Jhonf? xdkuJhodk@
cGH@au|;+yD;rSomv#if oludk,fwkdifu pm;avh&do
S nf?
tjcm;olrsm;udk a0r#ay;jcif; qdkaomtodpw
d fudk wifarmifOD; i,f&,
G fpOfuwnf;u &&SdcJhjcif;jzpf+yD;
Ttodpw
d fudk ol. aemufq;Hk xGufouf tcsdet
f xd usifhoHk;oGm;cJhonf? rdrd &&SdcHpm;aeaom aysmf&i$ fr/_
aumif;usKd;csrf;om/ ypPnf;OpPm ponfh rnfonfht&mudkrqdk rdom;pk0ifrsm;tm; a0r#ay;cJhonf? odk@aomfvnf; ol
awG@}uHKcHpm;ae&aom 'kuQa0'emESifh 0efxkwf0efyk;d rsm;ukdrl ol. oli,fcsif;taygif;taz:rsm;tm; r#a0jcif; r&SdcJhacs?
b0wpfav#mufvHk;wGif awG@}uHKcJh&aom rdrd.jy\em trsm;pkudk rdrdudk,fwdkif ukdifwG,fajz&Sif;Ekdifa=umif;udk
jyocJhjcif;jzpfonf?
wifarmifOD;onf uav;b0uwnf;uyif nifnifomom tajymtqdk cHvdkcJholjzpfonf? vl}uD;rdbrsm;u
4if;udk qdkqHk;r&mYvnf; nifomodraf rG@pmG jzifh ajymqdkqufqHjcif;udk cH,lvdkcJhonf? =urf;wrf;cufxHpmG ajymqdk
qufqHjcif;udk tvGef&GHrke;f cJholjzpfonf? wifarmifOD; touf(2)ESpt
f &G,f uav;b0 tjzpftysufwpfckudk tazu
jyefajymif;trSwf&onf? wae@wGif wifarmifOD; idk,kdaeaoma=umifh tazu ol@udk tidkwdwfap&eftwGuf ridkeJ@/
wdwfprf;[lI toHcyfrmrmjzifh a[mufvdkufonf? odk@aomfvnf; olu tidkrwdwfcJh? wpfae@wGif wifarmifOD;onf
=urf;jyifay:xdkifum tqufrjywfidk,dkaecJhonf? tidkwdwfap&eftwGuf tazu atmufaigufaomfvnf; r&?
onf;rcHEdik fawmhonfhtqHk;wGif tazu ol. vufEpS fzufudk acgif;aemufaphwGif xm;apum acgif;udk atmufodk@

19

zdcsI tidkwdwfap&ef ajymaomfvnf; tcsD;ESD;yif jzpfcJhonf? aemufqHk;wGif om;jzpfol xdckdufemusifoGm;rnfudk


pd;k &draf om tazu ol.acgif;udk jyefv$wfay;cJh&onf?
wifarmifOD;tm; wif;rmcufxefpmG jyKrlqufqHI r&a=umif;udk tazu xdktcsderf Spwif od&do
S Gm;cJhonf?
aEG;axG;aysmhajymif;aom avoHjzifh om;u vdrmR ygw,fuGm? ridkeJ@awmh?[k ajymrSomv#if wifarmifOD; tidkwdwf
a=umif; od&dcS Jh&onf? Tae&mwGif wifarmifOD;onf ol. nDtpfudk armifESrrsm;ESifh rwla=umif;/ nifom=uifemr_
tjynfhjzifh ajymqdkqufqH rSomv#if vl}uD;pum; em;axmifa=umif;wdk@udk tazESifhtarwdk@ &dyfpm;rdcJh=uonf?
wifarmifOD;. nDi,f/ nDri,frsm; tvGet
f rif; idk,kdaev#ifrl taru &du
k frv
S #if 4if;wdk@ tidkwdwfa=umif; 4if;wkd@udk
acsmharmhajymqdkI r&a=umif;wdk@udk taru jyefajymif;ajymjyonf?
vlrq
_ ufqHa&;wGif +cdr;f ajcmufjcif;/ a=umufvef@apjcif;ESifh qd;k &Gm;pGm jyKrlqufqHjcif;wdk@rSm tysuf
oabm aqmifaom t&mrsm;jzpf+yD; cspfjcif;arwWm jyojcif;/ av;pm;r_ ay;jcif;ESifh wpfOD;. *k%o
f duQmudk
tjzm;wpfOD;u todtrSwfjyKjcif;wkd@rSm tjyKoabmaqmifaom t&mrsm;jzpfonf? wifarmifOD;.xl;jcm;aom
yifudkp&du
k fEiS fh ywfoufI qdk&v#if vlrq
_ ufqHa&;wGif 4if;onf tysuf oabmaqmifaom t&mrsm;udk
qef@usif+yD; tjyKjzpfwnfr_ tjrifudk tpOfusifhoHk;aecJhol wpfa,muf jzpfonf? Tobm0avmu}uD;wGif
avjyif;rkew
f kdif;/ a&}uD;r_EiS fh rD;avmifr_ ponfh tysufoabmaqmifaom t&mrsm;udk a&Smif&mS ;I r&Ekid facs?
odk@aomfvnf; tqdkyg tysuf oabmaqmifaom t&mrsm;wdk@onf vlom;wdk@. &kef@&if;=urf;wrf;aom
vky&f yfrsm;a=umifh ydrk q
dk dk;&Gm; vmjcif; jzpfa=umif;/ 4if;wdk@tm; jyKjyifajymif;vJ&ef vdktyfa=umif;wkd@udk wifarmifOD;u
em;vnfoabmaygufcJhonf?
i,f&,
G fpOf uav;b0uwnf;uyif wifarmifOD;onf opfyifwdk@u ay;aom tusKd;aus;Zl;rsm;udk
rdrdbmom od&d&S yd fpm;cJhrd+yD; opfyifrsm;udk tvGefcspfjrwfEd;k cJhonf? wpfpkw
H pfOD;u opfyifckwfonfhtcgwdkif;wGif
4if;. rESp+f rdK@ru
_ dk xkwfaz:ajym=um;avh&dcS Jhonf? Todk@aom tajctaersm;wGif olonf pdwfraumif;jzpf&a=umif;/
aumif;uifjym}uD;ESifh aumif;uifodk@ xdk;xGufaeaom opfyif&dS opf&Gufrsm;qDudk ai;=unfhaeavh &Sad =umif;wdk@udk
ol. nDrtm; wcgw&HY &ifziG fhajymqdkcJhonf? xdktcsdeu
f
obm0ywf0if;usif jy\emonf ,ae@acwf
umvavmuf tajctae rqdk;&Gm;ao;acs? xdkpOfuwnf;uyif opfyifrsm;udk umuG,fxde;f odrf;ay;Ekid fcJhrnfqv
dk #if
,ae@acwfwGif urBm}uD; ylaEG;r_jy\emudk }uHKawG@=u&rnf r[kwfacs? tzdk;wef ausmufrsm;/ ajr,mrsm;
(odk@r[kwf) wd&p>mefrsm;udk r[kwfbJ opfyifrsm;udkom wifarmifOD;u cspfjrwfEk;d cJhjcif;jzpfonf? tb,fa=umifh
qdkaomf obm0avmu}uD;wGif opfyifrsm;onf ouf&Sdjcif;/ oef@pifjcif;ESifh touf. vnfywfr_ jzpfpOfwdk@
oabmaqmifaom oauFwwpfck jzpfaoma=umifh jzpfonf? xdk@a=umifhvnf; opfyifrsm;udk tjyKjzpfwnfr_
t&mrsm; tjzpf owfrw
S fEdik fjcif; jzpfonf?
vl@b0udk usifvnf jzwfoef;&mwGif tysufoabmaqmifaom t&mrsm;tm; a&Smifv$JI r&onfEiS fhtnD
wifarmifOD;onf tysufoabmaqmifaom t&mrsm;udk &ifqidk fawG@}uHK&eftwGuf aESmifhaES;aejcif; tv#if;r&SdcJhol
jzpfonf? odk@aomfvnf; vl@b0. tysufoabmaqmifaom t&mrsm;tay: wifarmifOD;u pdwftm&Hk pG+J rJaeol
wpfOD; r[kwfcJhacs? pdwfysufjcif;/ pdwf"gwfusjcif;ESifh pdwfqif;&Jjcif;rsm;xJrS &kef;rxGufEdik folwpfOD; r[kwfcJhacs?
20

olwyg;wdk@. pmemr_ESifh oem;=uifemr_wdk@udk ar#mfvifhawmifhw/ &SmazGaeum xifa,mifxifrmS ;jzpfjcif;/


wdusjywfom;jcif; r&Sdjcif;/ avmbpdwf/ rvdkwrmpdwf/ a'gopdwfESifh remvdkpdwfrsm;xJwGif EGeH pfaeol
wpfOD; r[kwfcJhacs? wifarmifOD;onf ol. b0wpfav#mufvHk;wGif tjynfjzpfwnfr_ t&mrsm;udk pl;prf;&SmazG
aecJhol jzpfonf? i,f&,
G fpOf uav;b0uwnf;u pwifum aemufq;Hk xGufouftxd olonf urBmavmu}uD;udk
taumif;bufu =unfhjrifcJhonf? taumif;jrifaom pdwfxm;&Sdolwpfa,muf jzpfcJhonf? ol. jyKrlaqmif&u
G fcsuf
rsm;rSmvnf; taumif;bufu jzpfcJhonf? xdk@a=umifh ol. tawG;rsm;uJhodk@yif ol. rsufEmS xm;rSm ausmufusa&
uJhodk@yif =unfvifaecJhonf? ol. tjyKtrlrsm; vef;qef;jzwfvwf/ cef@nm;aecJhonf? ol. rsufEmS ay:wGif
t+rJwapawG@Ekdifaom rxdwxd t+yHK;onf pl;prf;vdkpdwf/ cspfcifrE_ Sifh qJGaqmifr_ wdk@udk jyqdkaeEkid fayonf?

[mo^m%f &$ifol
wifarmifOD; [mo^m%f&i$ fonfrmS i,f&,
G fpOfuwnf;uyif jzpfonf? vSa&$ onf wifarmifOD;.
nDi,frsm;xJwGif wpfa,muftygt0ifjzpfonf? wifarmifOD;u ol@udk eDwGwf[k cspfpEk;d ac:a0:avh&dcS Jhonf?
tpfudk}uD;jzpfolESifh twlwuG &Sad ecJhpOf tcsderf sm;wGif udkvSa&$ trSwf&aom &,f&i$ fz,
G f&m taumif;qHk;
jzpf&yfwpfckrmS 1970pkESpf 0ef;usifcef@wGif jzpfyGm;cJhonf?
wifarmifOD; (7)wef; wufa&mufaepOf wpfae@wGif olonf ol. oli,fcsif;rsm;ESifhtwl rkef@pm;qif;csdew
f Gif
tif;,m;uefY a&oGm;ul;cJh=uonf (wifarmifOD;onf i,f&,
G fpOfuwnf;uyif a&ul;jcif;udk tvGe0f goemxHkcJhol
jzpfonf)? Tta=umif;udk twef;ydkifq&mrESifh ausmif;tkyq
f &mrwdk@u od&do
S Gm;+yD; wifarmifOD;ESifh taygif;tyg
wdk@tm; 4if;wdk@. rdbrsm;udk ausmif;odk@ac:vm&rnf jzpfa=umif;/ odk@r[kwfygu 4if;wdk@ ausmif;xkwfcH&rnf
jzpfa=umif;wdk@udk ausmif;tkyf q&mru trde@f ay;cJhonf? TwGif zcifvkyfol. a'go ta=umif; aumif;aumif;
odxm;aom wifarmifOD;onf &if;ESD;aom todrw
d faqGwpfOD;xH tultnDawmif;cHavawmhonf? &cdkif}uD; [k
emrnf&ol todrdwfaqGonf wifarmifOD;tazt&G,fcef@&+Sd yD; &cdkifvlrsKd;wpfOD; jzpfonf? 4if;wdk@. t}uHtpnfrmS
wifarmifOD;taz tvkyfudpPwpfckjzifh c&D;vGefaeonf[k ta=umif;jy+yD; &cdkif}uD;udk wifarmifOD;. OD;av; tjzpf
[efaqmifapum zatvkyo
f l.udk,fpm; &ckdif}uD;u ausmif;tkyq
f &mrESifh oGm;awG@&ef jzpfonf?
wifarmifOD;ESifh ol. twkta,mifOD;av;wdk@ ausmif;tkyq
f &mr}uD; &H;k cef;odk@ a&mufoGm;&mwGif q&mru
wifarmifOD; vkycf Jhaom tjypfrsm;udk ajymqdkwkdifwef;onf? ausmif;tkyq
f &mru &ckdif}uD;ESifh pum;jrnfp ajymqdk
&mwGif 4if;onf wifarmifOD;vdk r[kwfbJ jrefrmpum; 0Jaea=umif;udk &dyfpm;rdonf? xdk@jyif wifarmifOD;ESifh
&kyf&nfjcif;tm;jzifhvnf; vm;vm;r# rwl=ua=umif;udk owdjyKrdcJhonf? odk@aomf 4if;wdk@onf aoG;om;eD;pyf aom
aqGrsK;d rsm;jzpfa=umif; ausmif;tkyq
f &mrtm; wjznf;jznf; em;0ifatmif ajymqdkEkdifcJhonf? xdk@aemuf ausmif;tkyf
q&mr. a&S@wGif &ckdif}uD;u wifarmifOD;udk ajymqdkqk;H rum aemufwpfcg 'Dvdkjzpf&if q&mr}uD;eJ@usaemfe@J aygif;+yD;
aqmf=ur,f[k ausmif;tkyq
f &mrtm; ajymavonf? jrefrmpum;udk vnfvnf0,f0,f yDyDoo rajymwwfonfh
tjyif xdkuJhodk@aom toHk;tE_H;rsm;udk xnfhajymaoma=umifh ausmif;tkyq
f &mr}uD;rSm txmaumufvJGum
t&Suf&oGm;cJhonf? pdwfq;dk refqdk;jzpfoGm;cJhonf? xdk@a=umifh &ckdif}uD;rSm 4if;. pum;toHk;tEH_; rSm;,Gif;r_EiS fh
21

pyfvsOf;I &Sif;vif;csufrsm; xkwfcJh&onf? jzpfysufaeaom tajctae t&yf&yfudk &dyfpm;rdonfh wifarmifOD;rSm


ratmifhEkdif rtD;Ekid f &,fcsvdkufavawmhonf?
xGuf&yfayguf aeol &aohwpfyg;tvm; 0wfpm;qif,ifwwfonfh vlwpfOD; wcgu wifarmifOD;rdom;pk.
tdrfcsif;uyf&yfwGif aexdkifcJhbl;onf? ywf0ef;usi&f Sd tdrfe;D em;csif;rsm;u 4if;udk t=um;tjrifaumif;ol/ aA'ifa[m
wwfolwpfOD;tjzpf ,Hk=unfcJh=uonf? ntcsdeaf &mufv#if olonf bk&m;pmvnf;r[kwf ygVdpmvnf; r[kwfonfh
*gxmuJhodk@aom pmrsm;udk ckESpftrd f=um; &Spftrd f=um; atmfq&dk Gwfzwfavh&do
S nf? xdktcsdew
f Gif (10)wef; pmar;yGJ
ajz&ef jyifqifaeol wifarmifOD;u nydkif;rsm;wGif pmudk tm&Hkpdkuf=unfh&ojzifh ta,mifaqmif&aoh. &GwfzwfoH
rsm;a=umifh pdwftaESmifht,SufjzpfcJh&onf?
Todk@jzifh wpfae@wGif tqdkyg ta,mifaqmif&aohudk taESmift
h ,Sufay;&eftwGuf wifarmifOD; t}uH
tpnfwpfck &vmcJhonf? vrdu
k fnwpfnwGif wifarmifOD;ESifh vSa&$wdk@onf tarSmifxkudk tm;jyKum 4if;.+cH0if;
tem;odk@ wdwfwqdwf uyfoGm;=u+yD; ajrcJpmrsm;jzifh tdrfacgifrk;d ay:odk@ ypfayguf=uavawmhonf? 0&HwmY
*gxmrE<grsm;udk us,favmifpmG &Gwfzwfaeaom ta,mifaqmif&aohonf ol. tdrfacgifrk;d ay:rS toHrsm;a=umifh
&kwfw&uf wdwfqdwfoGm;+yD; ywf0ef;usit
f eD;tem;odk@ jyL;wl;+yJwJ =unfhavonf? 4if;. ywf0ef;usiw
f Gif
ouf&dw
S pfaumifwpf+rD;udkr# rawG@&onfhtcg *gxmrsm;udkom ydkrdkus,af vmifpmG uke;f &Gwfawmhonf? nDtpfudk
ESpfOD;uvnf; ajrcJpmrsm;udk xyfryH pfwif+yD; teD;tem;&Sd opfyifEiS fh +cHKykwfrsm;udk v_wfcwf&mwGif ta,mifaqmif
&aohu o&JajcmufcHae&onf[k xifrw
S fum *gxm&Gwfqjdk cif;udk csufjcif;&yfvdkuf+yD; a=umufa=umufvef@vef@jzifh
4if;.tdyfcef;xJodk@ 0ifa&mufoGm;cJhonf? xdktcsderf SpI 4if;. *gxm&GwfzwfoHrsm; vHk;0r=um;&awmhacs?
wifarmifOD;ESifh vSa&$wdk@u Ttjzpftysufudk =unfhum wdk;wdk;}udwf&,farmcJ=h u&onf?
wifarmifOD;ESifh ywfoufI &,f&i$ fz,
G f&maumif;aom jzpf&yfaemufwpfckrmS Todk@wnf;? wpfae@wGif
wuUodkvf ausmif;rS ajrjyef@csif;vlrsKd; tkyfpw
k pfpkonf aysmfyJGpm;c&D; xGufcJh=uonf? wifarmifOD; wufa&muf
aeaom twef;rS wuUodkvfausmif;olausmif;om;rsm;tjyif olemjyKoifwef;rS ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh
txufwef; ausmif;ol ausmif;om;rsm;vnf; yg0ifcJh=uonf? wifarmifOD;u nDri,f rvS+rdKifudk 4if;wdk@ESifhtwl
vdkufch&J efac:&m rvS+rdKifuvnf; oabmwlnDcJhonf? tyef;ajzpcef; a&mufonfhtcg owif;pum;vufqifhurf;
upm;enf;wpfckudk upm;=uonf? xdkupm;enf;t& ausmif;olausmif;om;rsm;onf ajruGufvyfwpfckwGif
0kid f;xdkif=u&onf? tm;vHk; tqifoifhjzpfonfhtcsdew
f Gif 0kid f;xJrS wpfpHkwpfa,mufu pwifI pum;wpfcGe;f udk 4if;.
eab;uyfv#ufwGif&daS eoltm; ESpfOD;=um; wD;wdk;ajymvdu
k f&onf? xdkoluwzef rdred ab;wGif &Sad eoltm; tqdkyg
owif;pum;udk wD;wdk; vufqifhurf;vdkuf&onf? Todk@jzifh wpfa,muf+yD;wpfa,muf ajymoGm;um aemufq;Hk
vlxHY &&Sdaom owif;pum;onf e*dkrlvu xGufvmaom owif;pum;ESifh uJGjym;aea=umif;udk &dyfpm;rd=uum
&,farmaysmf&i$ f&aom upm;enf;wpfckonf? odk@aomf wifarmifOD;u owif;pum;udk &&Sd+yD;I tjcm;olwpfOD;tm;
vufqifhurf; wD;wdk;ajymvdkufonfhtcgwdkif;wGif xdkolonf ratmifhEkdifrtD;Ekdif &,farmum tawmrwwfEdik fawmh
aoma=umifh upm;enf;udk tpu jyefpcJh&onfcsOf;om jzpfonf? wifarmifOD;u ab;vludk rnfuJhodk@ ajymvku
d f
a=umif; rod&aomfvnf; 4if;onf tvGe[
f moajrmufrnfrmS aocsmonf? wifarmifOD;onf [mo^m%f&i$ fol
wpfOD; jzpfonfudk tqdkyg tcsif;t&mu oufaojyaecJhonf?
22

wifarmifOD;onf rdrdykid fqidk fxm;aom [mo^m%fprG f;jzifh rdom;pk0ifrsm;ESifh oli,fcsif; taygif;toif;rsm;


tm; &,f&i$ fz,
G f&mrsKd;pHkwdk@udk ay;pGrf;cJhonf? wifarmifOD;ESifhtwl ae&olrsm;onf rdrdwdk@. ae@pOfb0rsm; ydrk I
dk
vef;qef;wufuGr&_ o
Sd nf/ tjyKoabmaqmif+yD; wdk;wufr_rsm; &&Sdaeonf [lI cHpm;cJh=u&onf? wifarmifOD;.
yifudk,fpw
d f&if;udk tajccHI ajym&rnfqv
dk #if 4if;onf vl@b0. aysmf&i$ fr_ okcrsm;udk t&dk;cHpw
d fjzifh wpdu
k frwfrwf
&SmazGaecJh&HkomrubJ rdrd&&SdcHpm;ae&aom aysmf&i$ frr_ sm;tm; tjcm;olrsm;ESifhvnf; r#a0cHpm;cJholwpfOD; jzpfonf?
wifarmifOD;onf rdwfaqGa&mif;&if;rsm;ukd aumif;rGepf Gm qufqHcJh&HkomrubJ &efol+ydKifbufrsm;tay:Yvnf;
rvdkrke;f xm;pdwf &Scd JholwpfOD; r[kwfacs? pdwfEv
S Hk; jzLpifoef@&Sif;ol [kqdkv#if rSm;rnfr[kwfyg? tqdkyg pif=u,fr_
rsm;udk wifarmifOD;u rnfuJhodk@ &&Sdydkifqikd fvmcJha=umif;udk rnfolr# rod&dcS Jhacs? odk@wnf;r[kwf xdktcsif;t&monf
ol. yifukd,fp&dkuf yifavm? ol. }udK;pm;usifh}uHra_ =umifh jzpf&dv
S mcJhonfh &vm'fwpfckavm?
wifarmifOD;onf a=umuf&H@G pdwfudk t&if;cHI cGifhv$wfpw
d f&SdEkdif&ef usifh}uHcJhjcif; r[kwfouJhokd@
udk,fusK;d twGuf =unfhaompdwfudk t&if;cHI ydyuQrsm;udk a&Smif&mS ;cJholwpfOD; r[kwfacs? vlom;jzpfr_ /
vl@*k%foduQmESifh vl@wefzdk;wdk@udk tumtuG,fay;Ekdif&eftwGuf olonf &efolrsm;u pdefac:vmonfh
tcgwdkif;wGif a&Smifajy;cJhol r[kwfbJ &J&J0H0h hH wke@f jyefwkdufckdufcJhol jzpfonf? odk@jzpfaoma=umifhvJ ol@udk &J&ifhaom
ausmif;om;acgif;aqmif wpfOD;tjzpf xdkacwf&dS vltrsm;wdk@u todtrSwfjyK/ av;pm;cJh=ujcif;jzpfonf?
odk@aomfvnf; wifarmifOD;onf ol. rD;avmif+rdKufaeaom pdwfEv
S Hk;jzifh &efolrsm;udk wkdufcku
d fcJhjcif; r&Sdacs?
trke;f w&m;/ rvdkrke;f xm;r_EiS fh a'gorsm;jzifh jynfhaeaom pdwfEv
S Hk;onf rD;avmif+rdKufaeaom pdwfEv
S Hk;yif jzpfonf?
oef@pifat;jr =unfvifaeaom a&ESifh tvm;wlonfh pif=u,faom pdwfEv
S Hk;jzifh &efol&efbufrsm;udk &ifqidk fcJhonf?
vlwpfa,mufonf rdrd. twGif;pdwfudk oef@pifatmif usifh}uHvkyaf qmifEkdifygu xdkolonf pdwfEv
S Hk;wGif
pif=u,frE_ Sifh wnf+idrrf _wdk@udk &&SdEkdifayonf? wifarmifOD;onfvnf; tqdkyg pdwftajctaeudk &&SdcJhjcif;jzpfonf?
th=H ozG,f&maumif;onfrmS pdwfESvHk; pif=u,fro
_ nf ol. todpw
d f (odk@r[kwf) rodpw
d fxJY jzpfaecJhjcif;yif
jzpfonf? wpfudk,faumif;rqefbJ r#0vkdaom todpw
d f &Syd /Hk obm0ywf0ef;usit
f ay: av;pm;r_ &Syd /Hk aysmf&i$ f
aemufajymifwwfaom tjyKtrlrsm;ESifh trSew
f &m;bufu &yfwnfum &JprG f;owWdtjynfhjzifh vkyu
f kdif aqmif&u
G f
vdkpdwf &Syd Hk tp&Sad om ol. pdwfESvHk; pif=u,fr_ vuQ%mrsm;udk rdom;pk0ifrsm;ESihf rdwfaqGa&mif;&if;rsm;u ydrk dk
owdjyKrdcJhonf? TonfrmS wifarmifOD;. yifudk,f xl;jcm;csufwpfckyif jzpfonf?

23

2
vlom;jcif;pmemr_pdwf"gwfudk vufawG husifhoHk;jcif;
qefpyg; &Sm;yg;r_ jy\em
1967ckESpf =o*kwfvwGif jrefrmEkid fiH. aiGa=u;azgif;yGrr_ Sm rd;k yHsaecJhonf? wkdif;jynf. aps;uGufxJwGif
qefpyg; jywfvwfcJh+yD; jynfoljynfom;taygif;wkd@ rdrdwdk@. rdom;pk0ifrsm;udk qufvufau|;arG;xm;Ekdif&eftwGuf
a0;vHaomae&mrsm;wGif qeft0,f&mS xGufcJh&onf? pufeufypPnf;rsm; 0,f,l&eftwGuf Adv
k fcsKyfae0if;onf
Ekid fiH&yfjcm; wkdif;jynfrsm;odk@ qefpyg;udk tvGet
f u|H a&mif;xkwfcJhonf[k jynfolvlxk twGif; aumv[mv
owif;rsm; xGufcJhonf? pD;yGm;a&; t=uyftwnf;rSm tqdk;qHk;tajctaeodk@ a&muf&do
S Gm;+yD; Ekid fiHtwGif;wGif
pD;yGm;ysuf uyfqdkufcJhonf? jrefrmEkid fiHwGif vlenf;pkjzpfaom w&kwfvlrsKd;rsm;ukd pD;yGm;&Sm&mY u|rf;usio
f lrsm;tjzpf
vltrsm;wdk@u xifjrif,Hk=unfcJh=uonf? aumufuspfpOf;vJaom AdkvfcsKyfae0if;u qefpyg; &Sm;yg;r_twGuf
w&kwfvlrsKd;rsm;udk tjypfykcH s+yD; w&kwfvlrsKd;rsm;onf pD;yGm;a&; vkyif ef;ESifh ywfoufvmv#if avmb}uD;aom
vkyif ef;&Sifrsm; jzpf=uonf[k ae0if;u xkwfaz:ajymqdkcJhonf?
&efuke+f rdK@ txufwef;ausmif;wpfausmif;wGif w&kwfvlrsKd; ausmif;olausmif;om;tcsK@d onf uGejf rLepf
acgif;aqmif}uD; armfpDwke;f . &kyfykyH g&Sdaom &ifxdk;rsm;udk 4if;wdk@. ausmif;tusrsm;wGif wyfqifcJh=uonf?
armfpDwke;f udk tm;us+yD; uGejf rLepfpepftay: opPm&Sda=umif; wpHw
k &mjyo=uonfrSm xdktcsdeu
f w&kwfvlrsKd;
ausmif;olausmif;om;rsm;twGuf tqef; r[kwfcJhacs? tqdkyg &ifxdk;udk ausmif;olausmif;om;rsm; 0wfqifcGifh
r&Sda=umif;ESifhpyfvsO;f I tpdk;&0efxrf; jrefrmausmif;q&mru ajymaomtcg w&kwfausmif;olausmif;om;rsm;
pdwfndKnifcJh&onf? aemufykdif;wGif w&kwfausmif;om;rsm;u jrefrmausmif;q&mrudk owf+yD; ausmif;&Sd AD&kdxJ
xnfhxm;cJhonf qdkaom owif;rsm; xGufay:vmcJhonf? xdkowif;tygt0if tjcm;aom aumv[mvrsm;onf
jynfolvlxktwGif; wrk[kwf ys@EH @SH oGm;cJhonf?
qefpyg; jywfvwfrt
_ ay: vlxku rcsifhr&Jjzpfaecsdew
f Gif wkdif;jynfwcGifY jzpfyGm;aecJhaom vk,ufrr_ sm;ESifh
pyfvsOf;I Adv
k fcsKyfae0if;u w&kwfvlrsKd;rsm;udk tjypfzk@d cJhjyefonf? Todk@jzifh jrefrmjynfoljynfom;wkd@. a'gotdk;
aygufuJGcJh&onf? vltyk f}uD;rsm;onf w&kwfvlrsKd;rsm; ykid fqdkifaom tdr,
f mrsm;udk rD;&_@d zsufqD;+yD; w&kwfvlrsKd;rsm;udk
pwif owfjzwf&mrS vlrsKd;wHk; owfjzwfr_ tajctaetxd a&muf&cSd Jhonf? w&kwfvlrsKd;rsm; toufvkI a&Smifajy;
chJ=u&onf? 4if;wdk@. tusK;d &vm'fa=umifh +rdK@jya'orsm;&Sd w&kwf pD;yGm;a&;vkyif ef;rsm; tm;vHk;eD;yg; jyKwfjyKwfjyKef;
cJh&+yD; vl@tokdif;t0kdif;twGif;&Sd tjypfrJholrsm;rSmvnf; rw&m;ojzifh qufqHjcif;cHcJh&onf?

24

w&kwf rdom;pkudk u,fw,fjcif;


xdktcsdew
f Gif touf(15)ESpf &S+d yDjzpfaom wifarmifOD;onf vltyk f}uD;. vky&f yfudk apmifh=unfaecJhonf?
vltyk f}uD;onf wpftrd fwuf wpftrd fqif;umjzifh w&kwfvlrsKd;rsm; ykid fqkdifaom tdrrf sm;udk rD;&_@d =uonf? rD;avmif
aeonfh tdrftwGif;rS vlrsm; ajy;xGufvmaomtcg vltyk f}uD;u tjyifraS pmifhI 0kid f;&kduf=uonf? ajy;v$m;aeaom
w&kwfro
d m;pkwpfpk. wGe;f wdkufr_a=umifh wifarmifOD;onf vrf;ab;odk@ ,dr;f ,dkifvJusoGm;rvdk jzpfcJh&onf?
uHaumif;axmufrojzifh xdkrdom;pkonf vltyk f}uD;u rD;&_@d zsufqD; &SmazG+yD;oGm;aom tdrw
f pftdr.
f axmifh
wpfae&mwGif ykef;cdkaeEkdifcJhonf? a=umuf&H@G r_twdjzifh jzLzwfjzLa&mfjzpfaeaom w&kwfvlrsKd;wkd@. rsufEmS rsm;udk
wifarmifOD;wouf rarhEkdifcJhacs? &SOfhuGufwd&p>mef rsm;uJhodk@yif 4if;. rdom;pkonfvnf; aemufrS vkdufvHowfjzwf
rD;&_@d jcif;cHcJh&v#if rnfodk@jzpfrnfenf; [laom tawG;rSm wifarmifOD; acgif;xJ 0ifvmonf?
rdrd ,cifu odu|rf;cJh bl;jcif; r&Sdaom w&kwfro
d m;pktay: *&k%moufoGm;onf? xdkrdom;pk cdkatmif;
ae&mtdrf &d&S mbufodk@ vltyk f}uD; aemufwpftyk f a&mufvmcsdew
f Gif wifarmifOD;u +cHwHcg;0Y&yfum TtdrYf
rnfolrS r&Sdawmh aoma=umifh tjcm;tdro
f dk@ qufoGm;=uyg[k ajymonf? vltyk f}uD;u xdktdru
f dk ausmfjzwfoGm;+yD;
aomtcgwGif wifarmifOD;onf tdrfwGif;okd@ ajy;0ifoGm;+yD; xdkrdom;pktm; tjcm;wpfae&modk@ oGm;oifha=umif;
pk;d &drw
f }uD; ajymavonf? Tenf;jzifh olu tqdkyg w&kwfrdom;pk0ifrsm;tm;vHk;. toufudk u,fwifcJhonf?
wzef wifarmifOD;onf &yfuGufxJwGif aexkdifaom w&kwfoli,fcsif; rdom;pk tdrfwpftdru
f dk owd &um tultnD
ay;Ekid f&eftwGuf tajy;tv$m;oGm;a&mufonf? bke;f }uD;ausmif;wpfausmif;wGif tqdkyg oli,fcsif;rdom;pk
oGm;a&mufykef;cdkEkdif apa&;twGuf tultnDay;cJh+yD; bkef;}uD;ausmif;wGif 4if;wdk@ &ufowW wpfywfcef@ cdkatmif;
aexdkifcJhum touf&iS f vGwfajrmufcJh=uonf?
wifarmifOD;onf vlrsKd;0g' rcJGjcm;bJ tm;vHk;onf vlom;rsm;jzpfonf qdkonfhtay: tajccHum
pOf;pm;cJhjcif; jzpfonf? odk@aomfvnf; 4if;udk trsKd;om;pdwf"gwf r&SdolwpfOD;[k qdkI r&Ekid facs? rdrd wdkif;jynfudk
cspfjrwfEd;k &ef vdka=umif;ESifh trdajr aumif;&maumif;usKd;twGuf vkyaf qmif&efrSm ta&;yga=umif;wdk@udk wifarmifOD;
u ol. nDi,f/ nDri,frsm;udk oGeo
f ifajym=um;avh&dcS Jhonf?
olonf tv#dKcsif; vlrsKd;wpfOD; jzpfaomfvnf; rdrdukd,fudk vlom;wpfOD;jzpfonf [laom &_axmifhu
t"duxm; =unfhjrifonf? +yD;awmhro
S mv#if rdrdukd,fudk jrefrmEkdifiHom;wpfOD; tjzpf/ wkdif;&if;om; vlrsKd;wpfOD;
tjzpf =unfhjrifonf? udkwifarmifOD;onf tv#dKcsif;rsm;. aumif;&maumif;usKd;twGufudkom t"du tav;ay;
pOf;pm;cJhjcif; r[kwf? wpfOD;udk wpfOD; av;pm;or_jzifh/ =uifemoem;pdwfjzifh/ vlvlcsif; udk ,fjcif; pmemaom pdwfjzifh
qufqHaqmif&u
G f&mwGif wkdif;&if;om; vlrsKd;rsm;tm;vHk;onf wef;wlnDr# jzpfonf[k olu xifjrifonf?
tqdkyguJhodk@aom enf;vrf;jzifh wpfOD;udkwpfOD; qufqH&mwGif Ekid fiH/ vlrsKd; [lonfh pnf;rsOf;abmif ydkif;jcm;
uef@owfxm;jcif;r&Sd [laomoabmyif? xdk@twlyif olonf jrefrmEkdifiHvlOD;a&. trsm;pkjzpfaom jrefrm vlrsKd;rsm;
t=um;wGif }uD;jyif;vmcJh aomfvnf; vuf&dpS pftpdk;&u usifhoHk;aeonfh r[mjrefrmvlrsKd;}uD;0g'udk rnfhonfhtcg
ur# vufcHcJholwpfOD; r[kwfacs?

25

w&kwf-Arm ta&;tcif;wGif vnf;aumif; tjcm; tjzpftysufrsm;wGifvnf;aumif; =unfhrnfqv


dk #if
udkwifarmifOD;onf rdrd. pdwfESvHk;udk ,Hk=unfudk;pm;+yD; udk,fhqHk;jzwfcsufEiS fhudk,f aewwfoljzpfonfudk
awG@Ekdifayonf? tjyifvlrsm;. zdtm;a=umifh ol. pdwfaeoabmxm;rsm; tvG,fwul udkif;!GwfoGm;jcif; r&Sd?
w&kwf-jrefrmta&;tcif;wGif ol. taygif;toif;tcsdK@onf w&kwfvlrsKd;wdk@. td;k tdrpf nf;pdrf rsm;udk zsufqD;jcif;/
aetdrrf sm;udk rD;&_@d jcif; ponfh vky&f yfrsm;wGif yg0ifywfoufcJh=uonf? ppftpdk;&uvnf; twkta,mif jrefrm
rsKd;cspfpdwfEiS fhtnD jrefrmvlrsKd;wdk@bufraS eum tqdkygvky&f yfrsm; jzpfay:vmapa&;twGuf pD;vm;vdkufaecJhcsdef
jzpfonf? wifarmifOD;rSmrlum; xdkuJhodk@ r[kwfcJh? tjcm; vli,frsm; vkyo
f vdk vdkufrvkycf Jh? tjcm;olrsm;
t=um;wGif rdrdemrnf ysufoGm;Ekid fonfudk riSJ@uGufbJv#uf w&kwfro
d m;pk0ifrsm;udk tultnDay;cJhonf? TuJhodk@
ulnDjcif;onf vlom;wpfOD;taeESifh vkyo
f ifhvkyx
f dkufonf[k [lqaoma=umifhyif?

trd/ tz rsm;udk av;pm;*k%fjyKwwfol


ukdwifarmifOD;xHY ukd=unf0if; [kac:aom i,foli,fcsif; wpfa,muf &Scd Jhbl;onf? rdbrJhjzpfaeol
=unf0if;udk i,fpOfuwnf;uyif udkwifarmifOD;. tdrfe;D csif; trsKd;orD;wpfa,muf arG;pm;cJhjcif;jzpfonf?
xdktrsKd;orD;u =unf0if;udk i,f&,
G fpOfuwnf;uyif rdcif&if;ozG,f jyKpkapmifah &SmufvmcJhjcif;jzpf+yD; 4if; *sDwDtidk f
ausmif;+yD;onftxd &Smau|;cJhonf? wpfae@wGif xdktrsKd;orD;onf touf&,
G f}uD;&ifhvm+yD; toef;toef
zsm;emum aq;&Hkydk@&rnfh tajctaetxd jzpfvmcJhonf? rdcift&if; r[kwfaom tzGm;tdkudk aq;&Hkydk@&eftwGuf
um;rSwfwdkifodk@ ayG@csDac:aqmifoGm;&rnfudk &Sufrdojzifh udk=unf0if;u wGe@f qkwfwGe@f qkwf jzpfaecJhonf? TwGif
tajctae tvHk;pHu
k dk od&do
S Gm;aom udkwifarmifOD;u ol. oli,fcsif;tdrfodk@ vma&mufum 'gu rif;tart&if;
r[kwfayr,fhvJ rif;udk i,fi,fav;xJu au|;arG;jyKpkvmwJholavuGm? ol@a=umifhrvdk@bJ rif;u tckvdk vlvm;
ajrmuf+yD;awmh ynmwwfwpfa,muf jzpfvmcJhwmbJ r[kwfvm;? wu,fq&dk if olu rif;tart&if;vdkygbJ?
rif;u ol@twGuf bmjzpfvdk@ &Sufae&rSmvJ? rif;udk arG;pm;cJhwJhtarwpfa,muf/ rif; aus;Zl;&Sifwpfa,muf
aoa&;&Sifa&; jzpfaewJhtcsdefrSm rif;u wjcm;vlawGukd bmjzpfvkd@ *&kpku
d f&rSmvJ? rif;taru olwdk@wawGxuf
trsm;}uD;ydk+yD; ta&;ygwJholavuGm? rif; 'Dvdkvkyaf ezdk@ roifhbl;? rif;tarudk aq;&Hkydk@&r,f? [lI ajymcJo
h nf?
xdk@ae@wGif udkwifarmifOD;onf 4if;wdk@ESifhtwl aq;odk@yif twlwuG vkdufygoGm;cJhao;onf?

vrf;ay:u tzGm;tdkwpfOD;udk ulnDaqmif&Gufay;jcif;


1971ckESpf &efuke+f rdK@. um;t&_yq
f Hk; vrf;rwpfckay:wGif rSwfom;zG,f&maumif;aom tjzpftysufwpfck
jzpfyGm;cJhonf? bwfpum;wpfp;D ay:rS qif;vmol tzGm;tdkwpfOD;onf bwfpum;. a&S@ydkif;rSaeI vrf;jzwful;rnf
tjyKwGif bwfpum;. aemufbufraS eI qdkifu,fwpfpif;onf t&Sdefjyif;jyif;jzifh armif;vmonf? xdkqdik fu,fu
tzGm;tdu
k dk jyif;xefpGm wdkufrd+yD; olronf ta0;wpfae&modk@ vGifhusoGm;cJhonf? teD;0ef;usif&dS vlrsm;onf
aoG;tdkifxJ vJaeol tzGm;tdkudk rsufvHk;jyL;rsufqHjyL;jzifh rSifaoaoum 'Dtwkdif; 0dkif;=unfhaecJh=uonf? xdktcsdef
26

wGif udkwifarmifOD;onf vltyk f=um;xJodk@ wdk;0ifvm+yD; rl;arhvJusaeaom tzGm;tdu


k dk nifompGm ayG@vkdufum
cifAsm;wkd@ bmvyfae=uwmvJ? ol@udk csufcsif;aq;&Hkydk@&r,fav?[k atmfavawmhonf? Todk@rSomv#if
vltyk f}uD;u touf0ifvm+yD; tzGm;tdu
k dk aq;&Hkydk@&ef tjrefq;Hk pDpOfcJh=uonf? tzGm;td.
k '%f&mrS aoG;rsm;u
ol. tuswGif pGef;usHaeonfudk tr_rxm;bJv#uf udkwifarmifOD;onf tzGm;tdu
k dk aq;&Hka&mufonftxd
um;ay:wGif ayG@csDxm;ay;cJhonf? aq;&Hkodk@a&mufonfh tcgwGif tzGm;tdt
k wGuf ta&;ay: toHk;jyKEkdif&efqu
dk m
rdrdtyd fuyfxJY ygvmaomaiGtcsdK@udkyif ukdwifarmifOD;u xm;&pfcJhayao;onf? uHaumif;axmufrojzifh
xdktzGm;tkdonf aq;&HkY &uftenf;=um aq;ukor_ cH,l+yD;onfhaemufwGif jyefvnfoufom aumif;rGev
f mcJhonf?

tdrfe;D em;csif;rsm;udk u,fw,fjcif;


aemuf tjzpftysufwpfckrmS wifarmifOD; (10)wef;+yD;cgp aEG&moDumv. vrdkufnwpfnwGif jzpfyGm;
cJhonf? &yfuGufxJwGif wpHw
k &m aiGa=u;uHkvHkr_&Sdaom rdom;pkwpfpk "g;jywdkufcHcJh&onfh jzpf&yf jzpfonf? xdkrdom;pk
wpfpo
k nf tjcm;aetdrfrsm;rS a0;vHI acsmifusaomtdrw
f pfvHk;wGif aexdkifonf? 4if;teD;tem; ywf0ef;usiw
f Gif
pyg;cif;rsm;jzifhjynfhae+yD; pyg;yifrsm; &ifhrSnfhae=ucsdef jzpfonf? wpfnwGif u,f=uygOD;? u,f=uygOD;?[laom
atmfoHwpfck xdkrdom;pktrd frSm xGufay:vmonf? 4if;wdk@ "g;jywkduf cHaecJh&jcif;yg? xdkrdom;pk. ydkufqHEiS fh
vuf0wf&wemrsm; odkrSD;xm;&m ae&mudk od&dES dik fa&; twGuf olcdk;"g;jyrsm;u tdr&f Sifrsm;udk &ku
d fESufppfa=um
aecJhonf? jzpfysufaeaom tajctaeudk tdrfe;D csif;rsm;u &dypf m;rdaomfvnf; bmvkyI
f bmudkif&rSef; rodcJh=u?
Todk@jzifh &yfuGufxJY tm;tifoefpGr;f owWd&do
S l[k emrnfausm=f um;aom wifarmifOD;. aetdro
f dk@
vltcsK@d u oGm;a&muf tultnDawmif;cH=uonf? "g;jywkdufcHae&aom tdro
f nf udkwifarmifOD;aetdrrf Sqdkv#if
rdik fw0ufcef@ a0;uGmonf? udkwifarmifOD;u vufEdyS "f gwfrD;ESifh vSHwpfacsmif;udkqJu
G m 4if;wkd@ESifhtwl
csufcsif;vdkufvmcJhonf? "g;jywdkufcaH e&aom rdom;pktwGuf rnfodk@ tultnDay;&rnfudk 4ifwkd@u
aqG;aEG;wkdifyifae=ucsdew
f Gif tjcm;aom tdrfe;D csif;rsm;vnf; vma&mufpak 0;=u&mY pkpak ygif; vl
ta,muf(20)cef@&SdoGm;onf? 4ifwdk@txJwGif udkvSa&$vnf; yg0ifonf? udkwifarmifOD;u 4if;wkd@udk
tm;vHk;em;axmif=u? usaemfwdk@ tJ'Dtrd fem;udk oGm;=ur,f? 'gayr,fh usaemfwdk@ bmoHrrS xGufbJ wdwfwdwfav;
oGm;zd@k vdkw,faem? tJ't
D drfa&mufawmhrS rD;pif=unfh u=uwm ayghAsm?[kajymonf? Todk@jzifh vltyk f}uD;onf
opfyifrsm;jzifh ydwfz;Hk aeaom xdktdr&f &Sd mqDodk@ wdwfwqdwf csOf;uyfoGm;=uonf? &yfuGuftwGif; rD;tvif;a&mif
r&Sdaoma=umifh vrf;rsm;rSm ydef;ydwfatmif arSmifae=uonf? tdref m;odk@a&mufonfhtcgwGif idk,kdjrnfwrf;um
toufcsrf;omay;&ef olcdk;"g;jyrsm;xHrS toem;cHawmif;qdk aeaom tdrf&iS ftrsK;d orD;. toHudk
twkdif;om;=um;vdkuf&onf? xdktcsdew
f Gif "g;jywpfOD;onf tdrfjyifbufrS vufEdyS f"gwfr;D tvif;a&mifwpfckudk
owdjyKrdoGm;onf? TwGif "g;jyrsm;u avxJodk@ aoewfEpS fcsuf ypfazgufum 'Dtdref m; vmwJhvlawG tm;vHk;
romjzpfoGm;r,f[k atmf[pfajcmufvSe@f cJhonf?
vltyk f}uD;u a&S@qufrwkd;awmhbJ &yfvdkufonf? tajctaerSm xifxm;onfxuf ydq
k dk;aeonfudk
wifarmifOD;u &dyfpm;rdaomtcg tm;vHk;. vufEdyS "f gwfr;D rsm; ydwfum wdwfwdwfav;ae&ef ajymvdkufonf?
27

xkd@aemuf olu csufcsif; usaemf t}uHwpfck &+yD[kqu


dk m cGet
f m;Avaumif;rGefaom tdref D;csif; vli,f(3)
a,mufukd oGm;ac:+yD; 4if;wdk@udk 0g;vHk;&Snfrsm;/ t0wfpESifh a&eHqDwkd@udk t&SmxGufaponf? vli,f(3)a,muf
uvnf; tarSmifxkxJodk@ ajy;0ifoGm;um teD;tyg;&Sd tdrf+cHrsm;rS ar$aESmuf&mS azGavawmhonf? wc%t=umwGif
4if;wdk@onf 0g;vHk;&Snf(3)acsmif;/ t0wfptcsK@d EiS fh a&eHqDwdk@udk udkifum jyefvnfa&muf&dv
S monf? 0g;vHk;rsm;rSm
(10)aycef@ t&Snf&d=S uonf? wifarmifOD;u a&eHqDpdrx
f m;aom t0wfpwpfckudk 0g;vHk;&Snf. wbufxdyw
f Gif
ywfvdkufum 0g;vHk;. tjcm;wzufudk "g;jzifh c|efaeatmif vkyfonf?
xdk@aemuf wifarmifOD;u tqdkygvli,f(3)a,muf 0g;vHk;&Snf wpfa,mufwpfacsmif;pDay;um "g;jywkdufcH
ae&onfh tdrfaemufaz;rS 4ifwdk@ukd wdwfwqdwf0ifa&mufoGm;apum 0g;vHk;&Snfrsm;udk tdrf. eab; wbufwcsuf&dS
ajr}uD;xJY pdu
k f&ef ajymonf? vli,f(3)OD;onf tarSmifxk. tumtuG,fjzifh pyg;cif;rsm;udk jzwfum tdrrf S
ayaygif;(20)cef@a&mufonfhtcgudk tdrfudk 0dik f;&Hvkduf=uonf? vuf0wf&wemrsm; odr;f qnf;xm;aom ae&mudk
od&dES dik f&eftwGuf &du
k fEu
S fawmif;cHaeonfh toHrsm; rpJao;acs? 'Dvdk rvkyf=uygeJ@&Sif? rvkyf=uygeJ@?[lI
"g;jyrsm;udk toem;cHaeonfh tdrf&iS fro
d m;pk. toHrsm;udk =um;ae&onfrmS vnf; pdwfrcsrf;ajr@p&myifjzpfonf?
vli,f(3)OD;u 0g;vHk;&Snfrsm;udk pdkuf+yD;onfhaemufwGif vltyk f}uD;&Sd&modk@ jyefvnfhvmcJhonf? TwGif wifarmifOD;u
vli,f(3)OD;tygt0if vltyk f}uD;udk wdwfwqdwfae&ef ajymonf? xdk@aemufolonf 0g;wdkifrsm;&Sd&modk@ tv#iftjref
oGm;a&muf+yD; 0g;wkdif wpfwkdif+yD;wpfwkdif rD;ndum vltyk f}uD;&S&d modk@ jyefajy;vmcJhonf?
0g;wdkif rD;pmrsm;rSvmaom tvif;a&mifonf tarSmifxkxJwGif tdrfwpftdrv
f Hk;ukd xGe;f vif;oGm;apum
"g;jyrsm;onf rD;tvif;a&mifatmufY bGif;bGif;}uD; ay:vmavonf? &kwfw&ufqo
dk vdk "g;jyrsm;onf tht
H m;oifh
oGm;cJh=u+yD; 4if;wkd@onf ZwfcHkay:Y a&muf&dSaeouJhokd@jzpfoGm;onf? td;k eif;cGufeif;jzpfaeaom "g;jyrsm;tm;vHk;udk
vltyk f}uD;u jrifEdik faomfvnf; "g;jyrsm;rSmrl arSmifraJ eaom tdrftjyifbufodk@ vHk;0rjrifEikd fcJh=uacs? wifarmifOD;u
vltyk f}uD;udk atmf[pf=u&ef/ yH;k rsm;/ cGufrsm;udk wD;acguf=u&efEiS fh &kef@=urf;us,favmifaom toHAvHrsm;
vky=f u&efajymaomtcg ywf0ef;usirf Sm qlnHoGm;cJhonf? wzef udkwifarmifOD;u vltyk f}uD; ajrjyifay:wGif
0yfaeapv#uf xyfrHI atmf[pfrr_ sm;udk jyKvkyaf ponf? TwGif "g;jyrsm;onf aoewfusnfukeo
f Gm;onftxd
tarSmifxkxJodk@ &rf;orf;ypfcwfaomfvnf; tcsOf;ESD;yif jzpfcJhonf?
xkd@aemufwGif a=umufpw
d fre$ fvmaom "g;jyrsm;onf tdrftem;odk@ rvm&ef/ vmygu 4if;wdk@.
vufypfAk;H rsm;jzifh ypfcJGrnf[k +cdrf;ajcmufavawmhonf? aemufqHk;wGifrl 4if;wkd@onf tdrf&iS frdbESpfyg;udk
"g;pmcHvkyu
f m xdktdrrf S pGef@cGmxGufajy;=uonf? tdrfrS tawmfvSr;f onfhae&modk@ta&mufwGif 4if;wdk@u "g;pmcHrsm;
tenf;i,f&ku
d fEu
S f xm;cJhum qufajy;avawmhonf?
"g;jywdkufcH&aom rdom;pkrmS 4if;wdk@udk vma&mufu,fwifaom udkwifarmifOD;ESifh tdrfe;D csif;rsm;udk
aus;Zl;wifrqHk; jzpfcJh&onf? udkwifarmifOD;. jzwfxdk;^m%faumif;r_udkvJ tr$r;f wifcJh=uonf? tcif;jzpfyGm+yD;
(4)&uft=umrSomv#if &Jrsm;u vma&muf rSwfwrf;,l=uonf? tr_tcif;rsm;udkifwG,f&mY tvGeaf ES;auG;+yD;
toHk;rusaom &Jom;rsm;udk wifarmifOD;u udk,fu towfcH&+yD;vdk@ tavmif;ykyfavmufwJh tcgusawmhrb
S J
olwdk@u vmr,fav? [lI rSwfcsufcscJhonf?
28

tqdkyg tjzpftysufa=umifh tdrfe;D csif;rsm; t=um;Y cifrif&if;EDS;r_rsm; ydrk w


dk dk;yGm;vmcJhonf? xdk@jyif
ta&;ta=umif; }uHKvmygu 4if;wdk@ tcsif;csif; wpfOD;udkwpfOD; ulnDapmifr =u&rnfjzpf+yD; pnf;vHk;jcif;onf
tiftm; jzpfa=umif;udk em;vnfoabmaygufcJh=uonf? xdktcsdeu
f pwifum &yfuGufxJwGifvnf; ydI
k owd0&d d,
&Sv
d mcJh=uonf? toufi,f&,
G f aomfjim;vnf; vlom; wpfa,muf. usifh0wfrsm;udk &SmazG usifhoHk;cJhaom
udkwifarmifOD;onf xdktcsdef uwnf;uyif tdref D;csif;rsm;. av;pm;r_udk &&SdcJholjzpfayonf?

29

3
wuUodkvfausmif;om;b0 atmufarhb,
G f&mrsm;
wifarmifOD;onf 1971ckEpS f pufwifbmvu pwifum wuUodkvfausmif; yxrESpfwGif ynmoif=um;
cJhonf? &efukef 0dZmody`H wuUodkvf ausmif;om;b0rSm pdwfv_y&f Sm;p&mrsm;jzifh jynfhaecJhonf? &efukef wuUodkvf
onf jrefrmEkdifiHwGif a&S;tusqHk;ESifh tausmf=um;qHk; wuUodkvfwpfck jzpfonf? TwuUodkvfudk +Adwdo#udkvdkeD
tkyfcsKyfro
_ nfhacwf 1878ckEpS fwGif pwifwnfaxmifcJhonf? udkvdkeDvufatmufrS wkdif;jynf vGwfajrmufa&;twGuf
pwifawmfvSecf Jhaom 'kwd,urBmppf+yD;cgp tcsdeu
f mvrsm;rSpwifum &efukew
f uUodkvfwGif ykefueftHkuG qENjyr_
tajrmuftrsm;&SdvmcJhonf? udkatmifqef;/ OD;EkESifh OD;oef@ tp&So
d nfh udkvkdeDqef@usifa&; trsK;d om;v_y&f Sm;r_
acgif;aqmifrsm;onf &efukew
f uUodkvf. ausmif;om;a[mif;rsm;yif jzpfonf?
&efukef 0dZmodyH` wuUodkvf. vSycef@nm;aom &_cif;rsm;
wuUodkvfy&d0k%o
f nf tvGet
f rif; vSywifhw,f+yD; vlwumwdk@. pdwfEv
S Hk;udkyif ndK@,lqaJG qmif
Ekid fayonf? +Adwdo#acwfwGif aqmufvkycf Jhaom taqmufttHkrsm;/ tylykid f;a'owGif aygufa&mufavh&Sdaom
pdrf;vrf;pdjk ynfaeonfh opfyiftd}k uD;rsm;wdk@a=umifh &efukew
f uUodkvfonf orkid f;0if&orsm;ESifh jynfhaecJhonf? wzef
wuUodkvfe,fajrwcGifvHk;wGif &moDtvdkuf zl;yGifhaom yef;aygif;pHkwkd@jzifh a0qmaecJhonf? tvGejf rifhrm;aom
pdefyef;yifrsm;ay:wGif =uufaoG;a&mifyef;yGifhrsm;jzifh zH;k v$rf;xm;onfhjrifuGif;rSm teDa&mifxD;}uD;rsm; ajrjyifay:Y
aygufa&mufae=uozG,fyif jzpfonf? pdeyf ef;yGifhrsm;onf rd;k &moD ueOD;ykdif; ZGefvwGif yGifhzl;avh&d=S uonf?
ik0gyifrsm;ay:&Sd ik0gyef;rsm;uvnf; zl;yGifha0qmae=uonf? t0gEka&mif&Sdaom ik0gyef;rsm;onf opfyifrsm;udk
apmifyg;Ekv$mrsm;ozG,f zk;H v$r;f ae=uonf? &efukef wuUodkvfy&d0k%o
f nf tqdkyg yef;ESprf sKd;tjyif tjcm;aom
a&mifpo
Hk pf&Gufyef;refrsm;jzifh pdrf;vef;pdjk ynfaeayonf?
wuUodkvf0if; twGif;wGif tEkynm tqmufttHk/ bJG@ESif;obifcef;r/ tyef;ajz &dyf+rHK/ odyH`ynm
taqmufttHk/ wuUodkvf "rRaqmif/ wuUodkvf aq;ukXme/ wuUodkvf pdef&wk ESpfywfvnf cef;rESifh ausmif;ol
ausmif;om;rsm; aexdkif&m taqmifrsm; wnf&daS e=uonf? &efukew
f uUodkvfonf &efuke+f rdK@. t}uD;qHk; a&uef
jzpfaom tif;,m;uef. taemufawmifbuf uefabmif&k;d wav#mufwGif wnf&do
S nf? &efuke+f rdK@awmifykid f;
urm&Gwf+rdK@e,f&Sd jynfvrf;ESifh wuUodkvf&yd fomvrf;wdk@. vrf;qHkwGif jzpfonf?
wuUodkvf e,fajr. tv,facgifwGif t"dywdvrf;[k ac:aom vrf;r}uD;wpfck&do
S nf? wuUodkvf e,fajr.
awmifbuf wuUodkvf&dyfomvrf;rS pwifvmaom t"dywdvrf;onf bGJ@ESif;obifcef;r wnf&d&S m wuUodkvf
e,fajr. ajrmufbufq;Hk tydkif;xd oG,fwef;aeayonf? t"dywdvrf;onf bGJ@ESif;obif cef;raqmif. awmifbuf
ayguftxd a&muf+yD; cef;raqmif. ajrmufbufykid f;rSmrl tif;,m;uefjyif}uD;&Sd&mbufodk@ rsufESmrlaeonf?
bGJ@ESif;obif cef;raqmifwGif bGJ@csD;jrifhjcif; tcrf;tem;rsm;ESifh ausmif;olausmif;om;wkd@twGuf ta&;ygonfh
tjcm;aom yGJvrf;obifrsm;udk usif;yjyKvkyaf vh&do
S nf?
30

&efuke+f rdK@wGif aexdkifaom ausmif;olausmif;om;rsm;onf &efukew


f uUodkvfodk@ ae@pOf vkdif;um;pDI
vma&muf=uonf? e,frS vma&mufynmoif=um;aom ausmif;olausmif;om;rsm;uom wuUodkvftaqmif
rsm;wGif aexkdif=uonf? udkwifarmifOD;. tdrfrmS wuUodkvfEiS fh odyrf vSrf;acs? bwfpum; pD;vmygu (15)rdepfjzifh
a&mufEikd fonf? tcgtcGifhoifhygu olonf pdwfajyvufaysmuf tif,m;uefabmifay:rS vrf;av#mufum
wuUodkvfodk@ vma&mufavh&Sdonf? ol@tdrrf S wuUodkvfodk@ vrf;av#mufvmv#ifrl wpfem&DcGJcef@ av#muf&onf?
udkwifarmifOD;onf &efukefwuUodkvfudk tvGecf spfcif wG,fwmcJhol jzpfonf?
udkwifarmifOD;eSifhtwl wuUodkvfwGif jzwfoef;cJh&onfh umvrsm;rSm taysmfq;Hk jzpfcJh onf? wuUodkvf
a&mufvmjyD qdkvSsif twGJ&Smwwf}uonfrmS vli,fwdk h. obm0jzpfonf? udkwifarmifOD;rSm &kyf&nftm;jzifh
ajym&vSsif acsmarmI a,musFm;yDool/ rdef;cav;rsm;u ol hudkawG hvSsif tenf;qHk;awmh rsufapgif;uav;
0ifhum t}unfhcH&wwfoljzpfonf? qHyif tvGefaumif;onf? olwuUodkvfa&mufonfheSpw
f Gif qHyifudkaemuf&n
S f
*kwfaxmufxm;onf? &SyftuFs D vuf&n
S fudk yHkusyef;us 0wfwwfonf? vG,ftw
d fwvHk;udk tjrJvdkvdk vG,fxm;avh
&So
d jzifh ausmif;om;rSe;f odomonf? vrf;avSsmufyHkrSmvnf; }unfhaumif;vSonf? uGseaf wmfwdk hvli,fb0 acwfu
eHrnf}uD;cJhaom tar&duef &kyf&iS frif;om; &pfcswf [m&DqifeJ hcyfqifqifwlonf[kxifonf? olom twGJ
vdkcsifv#if rdef;cav;aygif;rsm;pGmeSifh wOD;jyD;wOD; wGJcGifh&edik fonf? oludk,fwdkif twGJr&Sm? ol holi,fcsif;awG twGJ&Sm
onfudkvnf; olr}udKuf? oli,fcsif;wOD;OD; twGJ&Smaea}umif;owif;&vSsif tqdkygoli,fcsif;u &nfrSef;aom
rdef;cav; pdwfysufoGm;atmif txdyif taeSmuft,Suf ay;wwfonf? oli,fcsif;awGu ol hudk cspfcif }uojzifh
pdwfqdk;&vnf; tcuf? twGJysufoGm;aoma}umifh t}uD;tus,f a'gyGjyD; ol hudk }udr;f armif;qJqadk om oli,fcsif;
wOD;&SdcJhonf? ol tjyHK;wcsuf rysuf? xdkoli,fcsif; a}ueyfonftxd jyefvnfawmif;yefonf? aysmf&i$ f &Darmvm
atmif jyefacsmhonf? ol h&nfreS f;csuf uawmh atmifjrifcJhjyD?
oli,fcsif;awGwae&mwGifp}k ujyD; wuUodkvftwGif;usif;ywwfonfh a[majymyGJ/ uyGJ/ tm;upg;yGJ/
,Ofausk;rSKqdkif&myGJrsm;/ tp&Sdonfwdk hudk wckjyD;wck wufa&muf}ujcif; rSmvnf; enf;wckjzpf onf? b,fudkrSs
oGm;p&mr&SdvSsif jrufcif;jyifwae&m&m odk hr[kwf opfyif}uD; wyifyif atmufwGif pkqHk}ujyD; rdrdwdk hwOD;csif;pD.
tawG ht}uHKrsm;udk jyefvnfajymjy/ tjrif zvS,f}uonf? udkwifarmifOD;rSm[mo&SSdoljzpfojzifh oli,fcsif;awGudk
&,farmatmif vkyef idk f pGrf;&So
d nf? &Hzef&cH gwGif olu tm;vHk;0dik f;xdkifae&mrSxum oli,fcsif;wOD;pDwdkif;.
trlt,m udk [moajrmufatmif twkcdk;vkyjf ywwfojzifh tlwufrwwf &,farm}u&onf?
ausmif;apgapgjyD;onfh naeydik f;rsm;wGif rsm;aomtm;jzifh tif;,m;uefodk hoGm;}uavh &So
d nf? ol
b,ftcsdeu
f b,fvdkoif}um;xm;rSe;f rrSwfrad wmhyg? a&udk uGsr;f usifpGm ul;wwf onf? txl;ojzifh yufvuf
ul;enf;udk txl;uGsrf;usifonf? yufvuful;enf;jzifh a7ul;jydKifyJG 0ifcJh&m uGse;f qG,f y%mr vufa&G;pif tqifhtxd
ta&G;cHcJh&onf? ol yufvuful;wm udk }unfh&m armfawmfuav; ckwfarmif;aeouJhodk hjzpfonf? rSwfrw
S f&&
w}udrw
f Gif oll htpGrf;udk jycJhbl;onf? ,if;rSm tif;,m;uefudkywfIul;jyjcif;jzpfonf? olul;aecsdew
f Gifrrd dwdk@
oli,fcsif; rsm;u urf;ajctwdkif; vrf;avSsmuf vdkuf}u&onf? oufvHk tifrwef aumif;rGef ojzifhom Todk@
ul;edkifjcif; jzpfonf? yufvuful;enf;udkvnf; oli,fcsif;rsm;udk oloifay;onf? oleiS fh oli,fcsif;rsm; tif,m;
uefwGif t}udfrfaygif;rsm;pGmpkqHkjyD; aysmf&$ifpmG a&ul;cJh}uonf? rHk hbdk;aiG uav;rsm; tenf;i,f&dv
S Ssif bl;oD;a}umf
31

qdkifrmS xdkifI a&;aEG;}urf;ylyljzifh pkaygif;pg;aomuf um pum;awG w0}uD; ajymcJh}uonfudk rnfonfhtcgwGifrsS


arheidk fbG,fr&Sdyg?
udkwifarmifOD;eSifholi,fcsif;wpk wnaecif; tif;,m;uefta&muf a&ul;qif;cgeD;wGif cyfa0;a0; a&v,f
wae&mY vlvdkvdk jidrfoufaeaom t&mwckudk awG@&onf? tif;,m;uefonf a&aojzpfonf? vlu a&xJwGif
&Sad evSsif vuf odk@r[kwf ajcwckck vSKyf&Sm;aeygrS a&wGif ay:Ekid fonf? okd@r[kwfvSsif a&ao. oabmrSm pky,
f l
wwfojzifh vlonfa&xJodk hjrKyfoGm;rnf jzpfonf? Tt&mrSm vlykaH y:aomfvnf; vHk;0 jidrfoufvSsuf &Sad eonf?
a&xJodk@ rjrKyf? oli,fcsif;wOD;u Al;oD;a}umfqidk fwGif&daS eaom rSeaf jymif;&Snfwckudk ajy;iSm;onf? tm;vHk; wvSnfhpD
}unhf}uonf? vl rS vl? a&vnfacgifwGif yufvufvSecf g vHk;0jidrfoufvSsuf &So
d nf? vufzsm;a&m/ ajczsm;yg
enf;enf;uav;rSsrvSKyf? xdkolrmS b,ftcsdeu
f xJu a&xJwGif a&mufaeonfrod? rdrdwdk@ oli,fcsif;awG tm;vHk;
pdwf0ifpg;ojzifh wa,mufwvJ rSeaf jymif;jzifh apgifh}unfh}u&m aemufxyf em&D0uf/ rdepfav;q,fcef h }umonftxd
a&xJwGif qufjyD; yufvufvSeu
f m jidro
f ufvSsuf &So
d nf? jyD;rS 4if;.avhusifhcef;udk tqHk;owfum urf;em;udk
wajz;ajz; jyeful;vmwmudk awG hvdkuf&onf? urf;em;udkta&mufrSm }unfhvdkufawmh tqdkyg vlonf rkwfqdyfarG;/
ykodkif;arG;awG eSifh tif';D ,ef; trsdL;om; wOD; jzpfaea}umif;awG@&onf?
'g tdENd,a,m*Denf;eJ h a&uodkif;0ifaewm jzpfeidk fw,f/ 'ga}umifh rul;bJeJ h a&xJrSm ay:aewmjzpfr,f[k
oli,fcsif;wOD;u xifa}u;ay;onf? at; xl;awmh xl;w,fuG igvJ tJ'g udkbJ ajymawmhrvdk h[k tjcm;wOD;u
axmufcHonf? tjcm;oli,fcsif;awGu bmrSrajym jidrf awG;ae}uonf? xdktcsderf Sm udkwifarmifOD; toH ay:vm
onf? b,fu[kwf&rSmvJuG/ 'g a&u odkif;0ifwmr[kwfbl;? vl hcEQmudk,fudk a&xJrmS [efcsufnDatmif xm;wm?
tJovdkxm;edkif&if vl[m a&xJrmS ay:w,f? ol htajymudk oli,fcsif;awGtm;vHk;u vufrcH}u? wckck vSKyfaerSom
a&xJrmS ay:rSmayg h/ [efcsufnD&keH J ha&xJrmS b,fvdkay:rvJuG wifarmifOD;&[k apg'u wuf}uonf? onfawmh
udkwifarmifOD;u rif;wdk@ r,Hkbl;vm;/ onfrmS }unfh igvkyjf yr,f/ [kajymum abmif;bDwdkuav;eSifh a&xJ
qif;oGm;jyD; yufvufvSev
f dkufonf? ol ratmifjrifyg? cE<mudk,f wckvHk;a&xJudk jrKyfqif;oGm;onf? oHk;av;}udrf
}udK;pg;onf? oHk;av;}udrpf vHk;jrKyf qif;oGm;onf? a[haumifwifarmifOD; rif;aoaeOD;r,fowdxm;[k oli,fcsif;
awGu atmf[pf owday;onf? ol quf}udK;pg;onf? }unfh&if;}unfh&if; ol@ cE<mudk,f a&xJrSm yufvufEiS fh
ajzmifhwef;pGmay:vmonf? vufa&majca&mwcsufrsS rvSKyf? a&jrSKyfwckyifrxawmhbJjidrv
f Ssuf &So
d nf? toufudk
ajz;ajz;eSifhrSepf Gm &SLvSsuf&do
S nf? urf;ajcwGif rwfwyf&yfum apgifh}unfh ae}uaom oli,fcsif;awGu vufckyf
vuf0g;wD;um }obmay;vdkuf}uonf? udkwifarmifOD; qdkonfrmS onfvdkvlrsdL;jzpfonf? avmu. aomhcsufudk
vSsyw
f jyuf twGif;rSmyif em;vnfeidk fprG f;&So
d l jzpfonf?

rsufpdyGifh/ em;yGifh jzpfapaom vkyt


f m;ay; tawG@t}uHK
wuUodkvfausmif; yxrESpw
f Gif vkyt
f m;ay; ausmif;olausmif;om;rsm;tm; aus;vufa'orsm;odk@
apv$wfum pmrwwfolrsm;udk pmzwfwwfvmap&ef oif=um;ay;apaom pDrcH sufrsm; &Scd Jhonf? TonfrmS
pmrwwfr_ yaysmufa&;twGuf tpdk;&u csrSwfaom pDrcH sufjzpfonf? tzwf/ ta&;ESifh *%ef;ocsmF tydkif;rsm;udk
32

t"duxm; oif=um;ay;onf? vl}uD;vli,f/ usm;r ra&G; vma&mufoif=um;cGifh&Sdonf? udkwifarmifOD;tygt0if


4if;. oli,fcsif;rsm;ESifh twef;az:tcsdK@wdk@u TpDrcH sufwGif vkyt
f m;ay;rsm;tjzpf vkyu
f dkifcJh=uonf? vkyt
f m;ay;
wuUodkvf ausmif;om;ausmif;olrsm;udk tkyfprk sm;cGJum jrefrmEkdifiH&dS ae&m tESHtjym;odk@ apv$wfcJhonf?
vkyt
f m;ay;umvonf (2)vwmcef@ =umjrifh+yD; udkwifarmifOD;onf tjcm; ausmif;om;wpfa,mufEiS fhtwl
rJpmawmifajc&Sd &Gmwpf&mG Y ae&mcsxm;jcif; cHcJh&onf? &efuke+f rdK@rS jrefrmEkdifiH tvnfykid f; rEWav;+rdK@em;wGif
wnf&daS om rJZmawmifajcodk@ &xm;jzifhoGm;rnfqv
kd #if rkdifaygif; (350)cef@ uGma0;onf?
ausmif;olausmif;om;rsm;udk &Gm. tdrt
f oD;oD;wGif ae&mcsxm;+yD; &Gmol&mG om;rsm;u vkyt
f m;ay;rsm;udk
vdkvdkvm;vm; vufcH }udKqdk=uonf? wifarmifOD;ESifh 4if;. twef;az:wdk@ aexdkifaom tdr&f Sd rdom;pkxHwGif
q,fausmo
f uft&G,f orD;ESpfa,muf&do
S nf? vkyt
f m;ay;rsm;onf 4if;wdk@. vkyt
f m;ctwGuf tdrf&iS fuay;aom
ae&mxdkifcif;ESifh tpm;taomufrsm;udkom &&Sdonf? ae@yidk f;wGif udkwifarmifOD;u tdrf&iS fro
d m;pkukd v,fxJwGif
ulnDvkyu
f dkifay;+yD; nydik f;wGifrl pmwwfvdkaom &Gmol&Gmom;rsm;onf &yfuGuf&k;H wpfckwGif vma&mufp&k ;Hk =uum
udkwifarmifOD;ESifh twef;az:wdk@u 4if;wkd@udk (3)em&Dcef@ pmoifjyay;onf?
vkyt
f m;ay; (2)vtwGif;wGif wifarmifOD;twGuf rsufpyd Gifh em;yGifh jzpfapaom tawG@t}uHKrsm;udk
&&SdcJhonf? &Gmol&Gmom;rsm;uvnf; wifarmifOD;ESifh 4if;. twef;az:wdk@udk av;pm;cspfcifvmcJh=uonf? pm;0wf
aea&; usyfwnf;aomfjim;vnf; &Gmol&mG om;rsm;onf aysmfaysmfaewwfolrsm;jzpf=uonfudk udkwifarmifOD;u
od&dcS Jh&onf? odk@aomf udkwifarmifOD;udk pdwf+idKjiifapaomtcsufwpfcsufrmS &GmwGif usef;rma&;jyKpkapmifah &Smufr_
vHk;0 r&Sdjcif;yif jzpfonf?
onfvkdESifh wpfnwGif &Gm&Sd touf(60)t&G,f rkq;dk rwpfa,muf tonf;toefzsm;emvmcJhonf?
aovkajrmyg;jzpfum aq;ukor_cH,l&ef csufcsif;vdktyfvmcJhonf? TwGif &Gmom;rsm;u olrudk rnfuJhodk@
tultnD ay;Ekid foenf;[k udkwifarmifOD;u ar;jref;onf? &Gmom;rsm;u T&GmrS (7)rdik fcef@a0;aom ae&mwGif
tjcm;&Gm}uD;wpf&mG &Sad =umif;/ xdk&GmwGif q&m0efvufrw
S f&xm;ol r[kwfaomfvnf; xkd;aq;rsm;ay;jcif;/ '%f&mrsm;
csKyfay;jcif; ponfh omrefemrusef;jzpfr_rsm;twGuf ukpm;ay;Ekid folwpfOD;&Sda=umif; ajymavonf?
pyg;}uD;arGrsm;ESifh tqdyfjyif;aom tjcm;arGrsm;&Sdojzifh &Gmom;rsm;onf tarSmifxJwGif aq;q&mudk
oGm;yifh&ef wGe@f qkwfae=uonf? rdrdwdk@ bmrSvkyaf y;Ekid fr&Sd[k ,lqum vlemtrsKd;orD;udk 'Dtwkdif; ay;aovdkufrnfh
[ef&daS eonf? odk@aomf wifarmifOD;u 4if;wdk@udk twif;t=uyfajymonf? TwGif &Gmom;wpfa,muf. xGefpufjzifh
oGm;&ef qHk;jzwfcJh=uonf? csdKifhcGufrsm; jynfhESufaeonfh c&D;vrf;rSm =urf;wrf;aomfvnf; aemufqHk;wGif 4if;wkd@onf
xdk&Gmodk@ qdkufqu
dk f+rdKuf+rdKuf a&muf&o
Sd Gm;onf? odk@aomfvnf; aq;&mu ntarSmifxJwGif olwdk@ESifh vkdufchv
J dkjcif;
r&Sda=umif;/ TtwGuf aq;zdk;0g;c &rnfrmS vnf; r[kwfa=umif; wdk@udk ajymavonf? reufusrS vmrnf[k
aq;q&mu qdkonf?
aq;q&m. pum;a=umifh tvGepf dwfysufomG ;aom ukdwifarmifOD;u 'DtrsK;d orD;om cifAsm;tar
jzpfcJhr,f qdk&if b,fvkdvkyfrvJ[k ol@udk ar;avonf? xdk@jyif vlemtrsKd;orD; taejzifh aq;0g;ukor_
csufcsif;vdktyfaea=umif;udk em;0ifatmifajymqdkaomtcg aemufqHk;wGif aq;q&mu 4if;wdk@ESifh vkdufch&J ef
33

oabmwloGm;onf? 4if;wdk@&Gmudk jyefa&mufvmaomtcg aq;q&mu vlemudk aq;wpfvHk;xdk;ay;+yD;


pm;aq;tcsK@d ay;um ta=umaq; ay;xm; cJhonf? odk@aomf ESpf&uf=umaomtcgwGif vlemtrsKd;orD;
aoqHk;oGm;jcif;a=umifh udkwifarmifOD; tawmfyif pdwfxdckdufcpH m;cJh&onf? usef;rma&; jyKpkapmifah &Smufrr_ sm;
ay;Ekid fjcif; r&Sdjcif;a=umifh jrefrmEkdifiH. qif;&Jom;vlxkwdk@ toufwdkae&jcif;udk udkwifarmifOD;u
udk,fawG@}uHKcJh&jcif;jzpfonf? aoqHk;oltrsK;d orD;wGif aqGrsK;d r&Scd Jhacs? udkwifarmifOD;ESifh &Gmom;tcsdK@u tokbcs&ef
pDpOf=u+yD; tavmif;wGif;wl;&eftwGuf ocFsKdif;ukef;odk@ oGm;a&muf cJh=uonf?
ocFsKdif;ukef;ESifhywfoufvmv#if udkwifarmifOD;. twef;az:rSm t,lonf;+yD; tenf;i,fa=umufwwfol
jzpfonf? xdk@a=umifh tavmif;udk ajrjrKyf&mwGif yg0ifulnDjcif; r&SdbJ ta0;wae&mu &yfum ajrjrKyfjcif; jrefjref
+yD;apzdk@twGuf wwGwfwGwfvkyaf ecJhonf? udkwifarmifOD; ajrwGif;wl;ae&if;u (4)ayteufavmuf a&mufonfh
tcgwGif ol.a*:jym;ESifhtwl qHyifrsm;/ t&kd;rsm;ESifh tusprsm; ygvmcJhonf? Ta'owGif qif;&Jom;rsm;udk ajrjrKyf
o+*FKvf&mY tkwf*w
l dkifrsm; xm;&Sdavh r&Sd=uacs? xdk@a=umifhvnf; 4if;wdk@u ae&ma[mif;wpfckudk wl;az:rdcJhjcif;
jzpfonf? TwGif udkwifarmifOD;. oli,fcsif;rSm aoG;qkwfoGm;um 0d^mOfq;dk rsm;ol@qo
D dk@ rvmEkid fap&eftwGuf
bk&m;pmrsm;udk &Gwfavawmhonf? vGecf Jhonfh (3)ESpu
f tqkwfema&m*ga=umifh aoqHk;oGm;cJhol rdef;uav;wpfOD;.
tavmif;udk Tae&mY jrKyfESHxm;cJhjcif;jzpfonf? c&pf,mefbmom0if jzpfonfEiS fhtnD a=umuf&H@G jcif; (odk@r[kwf)
t,lonf;jcif; wpHw
k &m r&Sdaom wifarmifOD;u txl;taxG pOf;pm;raebJ tavmif;aumifukd vuf&daS e&mYyif
jrKyfvkdufonf? vlaoaumifrsm;onf rnfonfht&mudkr# odEdik fprG f; r&Sdawmh[k c&pf,mef usrf;pmY qdkxm;onf
r[kwfavm? (a'oemusrf; 9;5) usef;rma&;jyKpkapmifah &SmufrE_ Sifh tjcm;aom ulnDaxmufyHrh r_ sm; uif;rJhae&onfh
&Gmol&o
G m;rsm;tay: tvGe*f &k%moufcJh&aom udkwifarmifOD;onf 4if;awG@}uHKcJh&aom tqdkygtjzpftysufrsm;udk
ol.rdom;pk0if rsm;tm; r=umc% ajymajyavh&dcS Jhonf? vltrsm;wkd@. usef;rma&;qdkif&m ta&;ay: tajctaewGif
vdktyfaom jyKpkukor_udk ay;Ekid fjcif; r&SdonfEiS fh ywfoufI awG;rdwkdif; udkwifarmifOD; pdwfqif;&JcJh&onf?
Todk@jzifh vkyt
f m;ay; oufwrf;rSm (2)vjynfhoGm;cJhonf? wuUodkvfausmif;om;rsm; ae&yfjyef&rnfhae@rSm
tm;vHk;twGuf 0rf;enf;p&m ae@wpfae@ jzpfcJhonf? 0rf;enf;rsuf&nf uscJh&olrsm;vnf; r&Sm;yg? &Gmol&mG om;
rsm;onf aiG;a=u;tm;jzifh csK@d iJh=uaoma=umifh 4if;wdk@wGi&f aSd om aumufnif;qefrsm;/ i&kwfoD;ajcmufrsm;ESifh
yJrsm;udk ausmif;olausmif;om;rsm;ESifhtwl twif;xnfhay;=uonf? &Gmom;rsm;. qif;&JErG f;yg;r_ tajctae
tvHk;pHu
k dk od&dx
S m;aom udkwifarmifOD;url 4if;wdk@xHrS bmwpfckr# ,lroGm;vdkay? odk@aomf &Gmom;rsm;u
twif;xnfhay;=uonf? udkwifarmifOD;ESifh ol. twef;az:wdk@onf vkyt
f m;ay;umvrsm;wGif woufwm
tawG@t}uHKrsm; &&SdcJh=uonf? 4if;wkd@u tm;oGecf Gepf u
kd f pmoifjyay;cJhonfrsm;. tusK;d &vm'fudk awG@}uHKcHpm;
&onfrSm =unfE;l p&m taumif;qHk;yifjzpfonf? 4if;wdk@a=umifh &Gmol&mG om;tawmfrsm;rsm;onf pm a&;wwf/
zwfwwf/ tajccH *%ef;ocsmFrsm;udk wwfvmcJh+yDjzpfonf?
vkyt
f m;ay; umvtwGif;wGif wifarmifOD;ESifh oli,fcsif;rsm;onf &Gmol&mG om;rsm;. ae@pOfb0
tajctaersm;udk awG@}uHKcJh&+yD; 4if;wdk@ todkif;t0kdif;wGif aexdkif&jcif;. vl@oabmobm0udk od&dcS Jh&onf?
ordkif;rwdkifrD acwfumv vlaer_b0rsm;ESifh tawmfyif qifwlaom &Gmom;rsm;. &k;d &Sif;onfh ae@pOfb0rsm;udk
vnf;aumif;/ 4if;wdk@. ae@pOftawG@t}uHKrsm;ay: tajccHum qif;&JErG f;yg;ae&jcif; tajctaersm;ESifhpyfv#O;f
34

qufvuf pl;prf;&SmazGaer_rsm;udk vnf;aumif; ausmif;olausmif;om;tm;vHk;u *&k%moufcJh=uonf? 4if;wdk@.


ae@pOfb0rsm;ESifhpyfvsO;f I aemufykid f;wGif wuUodkvf0if;twGif; twef;+yD;csderf sm;Y ausmif;olausmif;om;rsm;t=um;
ajymqdkaqG;aEG;r_rsm; &SdvmcJhonf?
xdk@jyif &Gmol&mG om;rsm;. &d;k om;r_/ az:a&Gr/_ yGifhvif;r_/ =uifemr_/ aysmfaysmf aewwfrE_ Sifh opPm&Sdr_ tp&So
d nfh
vl@wefzk;d rsm;a=umifh udkwifarmifOD;ESifh oli,fcsif;rsm;u 4ifwdk@tay: av;pm; txif}uD;cJh=uonf? pdwfydik f;qdkif&m
tm;jzifhaomfvnf;aumif;/ vufawG@b0wGifaomfvnf; tysufoabm aqmifaom tjyKtrlp&dkufrsm;udk u|Ekfyfwkd@
awG@jrifEdik faomfvnf; a,bk,stm;jzifh vlom;wdk@xHwGif tjyKoabm aqmifaom pdwfaepdwfxm;&Sda=umif;udk
od&dcS J&h onf? Todk@qdkv#if tjyKjzpfwnfr_ wefzdk;rsm; qufvuf jzpfwnfaeapa&;twGuf yHyh ;dk jrifhwif ay;&if;wbuf
tysufoabmaqmifaom tjyKtrlp&kdufrsm; avsmhyg;oGm; apatmif rnfuJhodk@ jyKvkyaf qmif&Guf Ekid frnfenf;?
vli,frsm;omomyif &Scd Jhao;aom udkwifarmifOD;ESifh oli,fcsif;rsm;onf Tonfwdk@twGuf tajzaumif;wpfckudk
&SmazGaz:xkwfjcif; r&SdEkdifcJhaomfvnf; vlom;wdk@. tysufoabmaqmif tjyKtrlp&dkufrsm;udk ukpm;Ekdif&eftwGuf
enf;vrf;&S&d rnf[k ,H=k unfcJhonf?
xdktcsdeu
f pwifum udkwifarmifOD;onf vlom;jzpfr_ ESifh pyfvsOf;I avhvmoif=um; cH,lusifhoHk;
vdkpdwfrsm; ydrk dk xufoef vmcJhonf? vl@avmu}uD;udk ydI
k taumif;jrif wwfvmcJhonf? vl@tzG@J tpnf;udk
tusKd;jyK&ef ydkrdk pdwftm;xufoefvmcJhayonf?

35

4
arwWmudk &SmazGol qdkonfxuf arwWmudk ay;a0vdkol
udkwifarmifOD;onf 4if;. nDtpfudk armifESrrsm;teuf touft}uD;qHk;jzpfonf? tpfr}uD; trdt&m/
tpfudk}uD; tzt&mqdkaom jrefrmpum;yHk uJhokd@yif tdrfwGif tar r&Sdygu udkwifarmifOD;u rdom;pk0ifrsm;udk
=unfh&_apmifha&SmufcJhonf? taru om;zGm;q&mr wpfOD;jzpfonfEiS fhtnD olr. tvkycf sderf Sm yHrk Sefr&Sdacs?
tcsK@d aom udk,f0efaqmiftrsK;d orD;rsm;rSm csufcsif; rD;rzGm;Ekdif=uaoma=umifh taru 4if;wdk@xHwGif ntdyfnwm
aecJh&aom tajctaersm;vnf; &Scd Jhonf? tar r&Sdaomtcsderf sm;wGif udkwifarmifOD;u ol. nDi,f/ nDri,frsm;udk
t+rJwap aumif;rGepf Gm =unfh&_apmifha&SmufcJhonf? ntdy&f m r0ifrDw
S Gif tdrf&dS wHcg;ESifh jywif;aygufrsm;tm;vHk;
*vef@cs+yD;jcif; &Srd &Sd vkdufvHppfaq;onf? nDi,f/ nDri,frsm;wkd@ twGuf csufjyKwfay;jcif;/ 4if;wdk@ ausmif;roGm;cif
rkef@zdk;ay;jcif;rsm;/ vdrv
f drrf mrmae&ef/ pm}udK;pm;=u&ef qdkq;Hk rjcif;rsm;udk udw
k ifarmifOD;u jyKvkycf Jhonf?
xdkacwfumvrsm;wGif udkwifarmifOD; rdom;pk tygt0if jrefrmEkdifiH&dS jynfolvlxk trsm;pkonf
jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwD. tkycf sKyfr_atmufwGif pm;0wfaea&; c|wf+cHKuscJh&onf? udkwifarmifOD;
&yfuGufxJwGif aexdkifol trsm;pkrmS vufvkyv
f ufpm;ESifh v,form; vlwef;pm;rsm; jzpf=uonf? 4if;wdk@ awG@}uHK
ae&aom tajctaersm;udk aumif;rGepf Gm &dyfpm;rdcJhol udkwifarmifOD;u ol.rdom;pkEiS fh tdrfe;D csif;rsm;.
ae@pOfb0udk pmemcJhonf?

wnf+idraf t;csrf;r_&Sdaom &JpGrf;owWd tppftrSef


wae@wGif udkwifarmifOD;.nDjzpfol ukdvSa&$onf tdrftjyefvrf;wGif vli,fvrf;o&J tkyfpw
k pfpkEiS fh
xdyw
f dkufawG@cJh&onf? vrf;o&Jrsm;onf bmrS r,fr,f&& tvkyrf &Sd=uolrsm;/ rdbu csK@d iJhojzifh ausmif;rwuf
Ekid f=uolrsm; jzpf=uonf? vli,f vrf;o&Jrsm;u udkvSa&$udk pvm;aemufvm;jzifh &ef&Smavonf? rcHcsifpw
d f&do
S l
udkvSa&$uvnf; jyefyuf&mwGif 4if;wdk@t=um;Y cdkuf&efjzpfymG ;awmhrnf tajctae jzpfaecJhonf? TwGif
udkwifarmifOD;u 4if;wdk@xH a&mufvmonf?
rif;wdk@u wpf&yfuGufom;awGbJuGm? bmjzpfvkd@ wpfa,mufe@J wpfa,muf &efjzpfcsif&wmvJ? rif;wdk@
tareJ@vJ igodwmbJ? igwkd@tarudkvJ rif;wkd@ odwmbJ? 'gu ighnDav;qdkwmvJ rif;wkd@ odwmbJ? bmjzpfvdk@ rif;wdk@
tcsif;csif; &efjzpf&rSmvJ? rif;wdk@ rdwfaqG tjzpfqufqHaygh? wpfa,mufe@J wpfa,muf ulnD=uaygh? [lI ajymqdk
azsmif;zsum udw
k ifarmifOD;u 4if;wdk@t=um; 0ifa&mufzsefajzay;cJhonf?
wpfae@wGif vSa&$onf cGifhrwkdifbJ ausmif;wpf&uf ysufavonf? TtwGuf '%fay;onfhtaeESifh
aemufwpfae@wGif q&mru vSa&$udk twef;xJu xGufoGm;ckdif;onf? TwGif udkwifarmifOD;u ol. nDi,fEiS fhtwl
twef;xJodk@ vkdufvm+yD; q&mrESifh pum;ajymonf? &kyf&nfcef@nm;+yD; qufqHa&;ajyjypfonfhtjyif zcif wpfOD;
36

uJhokd@ jyKrlqufqHEkdifaom udkwifarmifOD;. trlt&mESifh ajymqdkyHkrsm;a=umifh q&mru ol@udk txif}uD; av;pm;


oGm;cJhonf? udkwifarmifOD; jyefoGm;aomtcgwGif q&mru vSa&$tm; eifhtpfudk}uD;u eife@J rwlbl;? eifu
t&rf;nufwmbJ? eifu *spfwpfwpfeJ@bJ? eifhtpfudk}uD;u ajymvdu
k fwmeJ@ ig oabmaygufoGm;w,f? aemufwpfcg
eifausmif;ajy;w,fq&dk ifvJ ig eifhtpfudk}uD;bJ ac:ajymawmhr,f[k ajymavonf?
uav;b0wGif vSa&$onf ausmif;ajy;I ig;r#m;jcif;ESifh pGefv$wfjcif;wkd@wGif 0goemxHkcJhonf? xdktcsdef
rsm;wGif ukdwifarmifOD; ol.nDi,fudk qHk;rcJh&p+rJjzpfonf?
'Dtcsderf Sm 'grsK;d vkyfaevkd@ rif; wpfae@us&if 'kuQa&mufr,f? ynmrwwf&if 'kuQa&mufr,f? rif;
'Dtcsderf Sm ausmif;ajy;wmawG/ abmvHk;oGm;uefwmawG/ pGefv$wfwmawG rvkyfeJ@? tcsdeef J@ 'Da&[m vludk
rapmifhbl;uG? tcsdeu
f dk wefb;dk &Sd&Sd toHk;cswwfzk@d vdkw,f?[kqu
dk m pnf;urf;}uD;aom ukdwifarmifOD;u vSa&$
twGuf tdycf sde/f pm;csdeEf Sifh pmzwfcsderf sm; yg&Sdaom tcsdeZf ,m;wpfckudk a&;qGJay;cJhonf?

temoufomapaom tpfudk}uD;. &ifcGif


udkwifarmifOD;onf ol.nDi,fjzpfol oef@Zifudkvnf; aumif;rGepf GmjyKpkapmifha&SmufcJhonf? oef@Zif (5)ESpf/
(6)ESpo
f m; t&G,fwGif rkef@pm;qif;csderf sm;Y udkwifarmifOD;u ol@qv
D ma&mufum tpm;au|;jcif;/ rkef@zdk;ay;jcif;
rsm;udk jyKvkyaf vh&dcS Jhonf? vdrv
f drrf mrmae&efEiS fh pm}udK;pm;&efwdk@twGuf oGeo
f ifay;cJhonf? wpfae@wGif oef@ZifEiS fh
vSa&$wdk@ aqmhupm;aepOftwGif; oef@Zif rawmfwq vdrfu
h sum vufusK;d oGm;onf? oef@Zif. i,foHygatmif
atmf[pfvkdufoHudk =um;onfhtcg udkwifarmifOD;onf tvGepf ;dk &draf eaom rsufESmxm;jzifh ol. nDi,fudk
vm=unfhonf? olu oef@Zifudk nifompGm ayG@zufum bmjzpfoGm;vJ/ bmjzpfoGm;vJ/ nDav;[kar;onf?
oef@Zif. vufrmS rcHr&yfEkdifatmif emusifaeaomfvnf; pd;k &drw
f }uD; jzpfaeaom tpfudk}uD;. rsufEmS udk
awG@vdkuf&onfhtcg temw0uf oufomoGm;ovdk cHpm;cJh&onf? tpfudk}uD;. cspfcif=uifem oem;*&k%m
pdwfa=umifh ol. cE<mudk,f aEG;axG;oGm;onf? ESvHk;cHkoHrsm; jrefvmonf?
xdk@aemuf aq;&Hkodk@oGm;&eftwGuf udkwifarmifOD;u ol@udk ayG@csDum tdrfem;&Sd um;rSwfwdkifodk@ ac:oGm;
onf? um;rSwfwkdifonf 4if;wkd@trd frS tenf;i,f vSr;f aoma=umifh oef@Zifudk vufcsnf;oufoufjzifhom csD
oGm;&ojzifh udkwifarmifOD;onf vrf;wGif oHk;av;}udrf oef@Zifudkcsum tem;,l&onf? bwfpum;ay:wGifvnf;
olu '%f&m&aeaomnDi,fjzpfol xkdifEdik fap&eftwGuf tjcm;c&D;onfrsm;xHrsm; ae&mawmif;cHcJhonf?
tpf}uD;jzpfol. =uifem,k,r_udk oef@Zif. woufwmwGif arhr&EkdifcJhacs?

37

&,farmaysmf&i$ f csrf;ajr@=uaom nDtpfudkarmifESrrsm;


&HzH&cH gY wifarmifOD;onf tvGet
f rif; tpoefoljzpfonf? olonf naeydkif;rsm;wGif tm;upm;&HkY 0dwf
oGm;r+yD; ac|;oH&&J Jjzifh tdrfjyefvmavh&do
S nf? tdrfay:ta&mufwGif rnfolu olEiS fhteD;uyfqHk;&Sad evJqdkonfudk
OD;pGm=unfhvkduf+yD; nDi,fwpfa,mufudk qJGzrf;um ac|;pnf;rsm;jzifh eHapmfaeaom ol. *sKdif;=um;wGif nDi,fjzpfol.
rsufEmS udk nyx
f m;avh&do
S nf? nDi,f touf&SL=uyfum tvGet
f rif;pdwfq;dk oGm;rSomv#if udkwifarmifOD;u ol@udk
jyefv$wfay;wwfonf? +yD;v#if rsufESmr_eo
f dk;odk;jzpfaeaom nDjzpfoludk =unfhum wifarmifOD;u tlwufrwwf
&,farmavonf?
oef@Zif touf (13)ESpfom; avmuft&G,fwGif udkwifarmifOD;tm; udkwifarmifOD;? usaemfvJ
tpfudk}uD;vdkbJ Ekid fiHa&;awGbmawG odcsifw,f? Ekid fiHa&; vkycf sifw,f? 'gayr,fh usaemfu bmrS rodawmh
usaemhfudk oifay;yg?[k awmif;qdkavonf?
TwGif udkwifarmifOD;u Ekid fiHa&;ESifh ywfoufonfh ta=umif;t&mwcsdK@udk pmtkyw
f pftkyx
f JY csa&;
ay;onf? (3)rsufEmS cef@ a&;+yD;aomtcgwGif olu oef@Zifudk xdkta=umif;t&mrsm;tm; E_wfv$wftm*HkaqmifEdkif
onftxd usufrw
S fyg[k ajymonf? vl@ordkif; tpjyKvmyHk/ vlwdk@. oabmobm0 tp&Sdonfwkd@udk wifarmifOD;u
a&;ay;cJhjcif; jzpfonf?
olu tb,fa=umifh Ekid fiHa&;v_y&f Sm;r_rsm;wGif yg0ifywfouf&a=umif;/ Ekid fiHa&;ESifh ywfoufI olu
rnfuJhokd@ xifjrif,lqa=umif; ponfwdk@udk udkwifarmifOD;u ol. nDi,f/ nDri,frsm;tm; ajymjyavh&dcS Jhonf?
1962ckESpf ppfwyf tm%modr;f +yD;onfh tcsderf S pwifum tpdk;&onf qENjy ausmif;olausmif;om;rsm;udk zdESdyf
ESrd feif; onf? 4if;.tusKd;qufrmS txl;ojzifh tvkyform; vlwef;pm;rsm;onf ukeaf ps;E_ef;av#mhcsa&;ESifh
vpmwkd;ay;a&;wkd@twGuf awmif;qdkvmcJhjcif;yif jzpfonf? odk@aomfvnf; 4if;wkd@onf ppfwyf. aoewf
usnfqHrsm;atmufwGif jym;jym;0yfcJh=u&onf? ppftpdk;&. rw&m;r_EiS fh &ufpuf=urf;=uKwfrr_ sm;udk cHpm;aevm
cJh&onfh ausmif;olausmif;om;/ tvkyo
f rm;ESifh &[ef;oHCmawmfrsm; tygt0if jynfolvlxk wpf&yfvHk;wdk@.
vGwfajrmufa&;twGuf Ekid fiHa&;v_y&f Sm;r_rsm;wGif yg0ifywfouf&jcif; jzpfonf[k udkwifarmifOD;u qdkcJhonf?
odk@rSomv#if wkdif;oljynfom;tm;vHk; vGwfvyfrE_ Sifh w&m;r#wr_wkd@udk &&SdcHpm;Ekdifrnfjzpf+yD; vlom;rsm ;uJhodk@
aexdkifEdkifrnf[k olu ,Hk=unfcJhonf?
nDi,f/ nDri,frsm; pm}udK;pm;&efESifh tdrfpm rSefreS fvkyf=uap&eftwGuf wifarmifOD;u t+rJ oGeo
f ifcJhonf?
tdrfpmrsm;udk ulvkyaf y;cJhonf? ausmif;oifcef;pmrsm;udk em;rvnfaomtcgYvnf; tpfudk}uD;wifarmifOD;uyif
uljyay;cJhonf? nDi,f/ nDri,frsm; tcsderf SefrSef pm=unfh/ upm;/ tdy/f pm;/ a&csdK;Ekdif&eftwGuf tpDtpOfZ,m;
wpfckudk a&;qGJay;cJhonf? vywfpmar;yJrG sm;udk trSwfaumif;aumif;jzifh atmifjrifolrsm;tm; csD;r$r;f cJhonf?
qkaiGrsm; csD;jrifhcJhonf? txl;ojzifh twef;wif pmar;yG}J uD;wGif tqifh(1)rS (3)twGif; 0ifolrsm; qkay;yJGwGif
0wfqif&ef 4if;wdk@}udKufEpS fouf&m tust0wftpm;rsm;udk 0,fay;ap&eftwGuf udkwifarmifOD;u rdbrsm;xHrS
awmif;cHay;cJhonf?
38

udkwifarmifOD;. ti,fq;Hk nDrav; &if&ifvSonf olr (4)wef;a&mufonftxd ausmif;wGif t*Fvdyfpm


oif=um;cJh&jcif; r&Sdacs? tajccH t*Fvdypf mvHk;rsm;ESifh toHk;tE_ef;rsm;udk udkwifarmifOD;uomv#if olrudk oif=um;
ay;cJhjcif; jzpfonf? ol. oifjyr_a=umifh nDi,f/ nDri,frsm; t*Fvdypf m atbDp'D Dudk tprStqHk;xd tvGwftm*Hk
aqmifEkdifcJh=uonf? tcgtcGifhoifhonfh tcsdew
f dkif;wGif oGm;yGwfwH/ oGm;wdkufaq;/ acgif;+zD;/ aqmif;vdr;f qD/ cJwH/
pmtky/f abmyif/ tus/ abmif;bD/ zdeyf/ xD;/ rdk;umtus/ vG,ftw
d f/ opfoD;/ [if;oD;[if;&Guf/ xrif;/ tom;/ ig;/
ajryJ tp&Sdonfh t*Fvdypf um;vHk;rsm;udk oif=um;ay;cJhonf?
usef;rma&;ESifh ywfoufIvnf; reuftyd f&mu xxjcif;wGif a&zefcGuf tjynfhwpfcGufudk aomuf&ef/
tdrfomoGm;+yD;onfhtcgwdkif;ESifh tpmrpm;rDwkdif;wGif vufudk qyfjymjzihf aocsmaq;&ef/ vufonf;rsm;udk
rudkuf&ef/ vufvnf; t&Snfrxm;&ef/ vufonf;rsm; &Snfvmygu vl}uD;wpfa,mufudk nycf kdif;&ef tp&Sdonf
rsm;udk udkwifarmifOD;u oGeo
f ifajym=um;ay;cJhonf? nDi,f/ nDri,frsm;onf tpm;taomufEiS fhywfoufI
*sD;rsm;v#if udkwifarmifOD;u 4if;wdk@tm; tm[m&jynfh0aom tpm;tpmrsm;udk pm;oHk;jcif;. tusKd;aus;Zl;udk
ajymjyonf? nDi,fwpfOD;u ig;rpm;csifonfhtcgY ig;wGif tm[m&"gwf trsm;tjym; yg0ifa=umif;/ ig;pm;olonf
tm;tifoefprG f;+yD; ^m%faumif;Ekdifa=umif;wkd@udk udkwifarmifOD;u oGeo
f ifay;cJhonf? wuUodkvfausmif;om;
jzpfonfEiS fhtnD tvkyfrsm;onfh=um;xJuyif udkwifarmifOD;onf nDi,f/ nDri,frsm;udk ausmif;odk@ rv$wfrw
D Gif
xrif;&nf wpfa,mufwpfZGe;f pD wkdufavh&do
S nf? xrif;&nfwGif tm[m&"gwf rsm;pGmyg0ifaoma=umifh
^m%faumif;Ekdifonf[k oluajymonf?

rdom;pkEiS fhtwl csufjyKwf pm;aomufjcif;


rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;twGuf csufjyKwfay;aeaom rdcifudk udkwifarmifOD;u wcgw&HwGif rD;zdak csmifY
0ifa&mufulnDay;avh&o
Sd nf? olonf xrif;[if;csufvJ awmfonf? olcsufaom [if;trsm;pkrmS t&om
txl;&SdvSonf? udkwifarmifOD;onf rD;zdak csmifxJwGif pdwf&Snfoljzpfonf[k tarESifh nDrrsm;u qdk=uonf? TwGif
ol.vuf&m txl;[if;wpfrsK;d udk a&;om;az:jyaumif;ayonf? yef;a*:zD =uufOar$a=umf [if;wpfrsK;d yg? tarESifh
nDrrsm;u T[if;udk csuf&mwGif awmufawmufpif; yef;a*:zDrsm;udk ',ftdk;xJt&ifxnfhum ar$xm;aom
=uufOrsm;udk aemufrS a&mxnfhI a=umfavh&Sdonf? odk@&mwGif udkwifarmifOD;url yef;a*:zDxkwfudk "g;jzifhvSD;rnfh
tpm; a*:zDyGifhrsm;udk wpfyGifhjcif; vufjzifhzSJ@onf? xdk@aemuf a*:zDyGifhuav;rsm;udk =uufOar$xJodk@ wpfyGifhjcif;
xnfhpdrf +yD;rSom ',ftk;d xJ xnfha=umfaoma=umifh ol.[if;rSm tvGeyf if t&om&Sv
d Sonf? tom;xufpmv#if
ig;u ydkIaps;csdKaoma=umifh udkwifarmifOD;u tarhudk aps;xJrS ig;0,fvm&ef rSmvdkufavh&Sdonf? olcsufaom
ig;a=umfESifh tcsOf[if;rSm t&om&SdvGe;f ojzifh rdom;pk0ifrsm;u xrif;[if;rsm;udk wpfpufrusef pm;ypf=uonf?
xrif;vHk;aphwdkif;onf 4if;wdk@ rdom;pktwGuf wefzdk;&Sad oma=umifh udkwifarmifOD;u nDi,f/ nDri,frsm;udk
xrif;rzdwfap&ef r=umc%owday;avh&do
S nf? 4if;wkd@ toifph m;oHk;Ekid faom qefjzpfvma&;twGuf tqifhqifh
pku
d fysKd;xkwfvky&f yHk/ qefpdu
k fysKd;&eftwGuf rnfuJhodk@ tm;tifpku
d fxkwf&yHkwdk@udk ajymjyonf? v,form;rsm;u
v,f,mrsm;udk xGe,
f ufum pyg;aphrsm;udk pdu
k fysKd;&a=umif;/ &ifhrSnfhvmaom pyg;yifrsm;udk &dwfodr;f +yD; pyg;}udwf
39

pufjzifh }udwf+yD;rSomv#if toifph m;oHk;Ekid faom qefudk &&Sda=umif;/ rdbrsm;uvnf; 4if;wdk@ cufcJyifyef;pGmjzifh
&SmazGxm;aom 0ifaiGjzifh qefrsm;udk 0,f,l&a=umif; ponfwkd@udk ajymjyonf?
&if&ifvS touf(5)ESpfcef@ t&G,fwGif trSwf&p&maumif;aom tjzpftysufwpfckrmS Todk@jzpfonf?
wifarmifOD;onf aEG&moD yljyif;aom ae@&ufrsm;wGif wcgw&HY pawmfb,f&cD sif;rsm;udk tdrf0,fjyefvmavh&do
S nf?
pawmfb,f&rD sm;udk Ek@d qD/ a&cJwdk@jzifh a&me,fum rdom;pk0ifrsm;tm;vHk; +rdKif&nf&Suf&nf twlwuGpm;aomuf
=uonfhjrifuGif;udk ,ae@wdkif rarhEdik facs? wcgw&HwGif wifarmifOD;u taztvkyrf oGm;rDwGif =uufO c&rf;csOfoD;
ar$a=umf a=umfxnfhay;vdkufonf?
tjcm;ae&mY pm;aumif;aomufaumif;rsm; pm;vmcJh&onfhtcgwdkif;wGif udkwifarmifOD;u tpm;tpm
rsm;rSm t&om tvGe&f aSd =umif;/ pm;aomufaepOftwGif;wGif ol. nDi,f/ nDri,frsm;udk owd&rdojzifh +rdKIyif
rusEkdifa=umif; wdk@udk ajymjyonf? TuJhodk@aom tpfudk}uD;jzpfol. owd&wwfrE_ Sifh cspfjcif;arwWmwkd@udk
=um;&onfrmS nDi,f/ nDri,frsm;twGuf =unfE;l p&myifjzpfcJhonf?

tpfudk}uD;tjzpf jyKrlusifh}uHjcif;
nDtpfudk armifESrrsm; aqmhupm;=u&mwGif wcgwH&YH pum;jrm;/ &efjzpfonfrsm; &Sdwwfonf? TwGif
udkwifarmifOD;u 0ifa&mufjzefajz&ay;p+rJjzpfonf? nDtpfudk armifESr tcsif;csif; wpfOD;ESifhwpfOD; csifcif&rnf/
*&kpku
d f&rnf/ &Sw
d mudk r#a0&rnf ponfwdk@udk olu oifay;cJhonf? udkwifarmifOD;. cspfjcif;arwWmjzifh axG;+cHK
cH&aom 4if;. rdom;pk0ifrsm;onf ydrk I
dk aEG;axG;vHk+cHKr_&Sdonf[k cHpm;vm=u&+yD; rdom;pk0ifrsm; t=um;&Sd
cspfcifav;pm;r_rSmvnf; wdk;yGm;vmcJhonf?
udkwifarmifOD;onf 4if;. nDi,f/ nDri,frsm;udk r=umc% qkdqk;H rum oGefoif !$ejf yonfrmS
rSefaomfvnf; rdrdukd,fwkdifrmS um; armifErS rsm;. a&S@wGif [dwf}uD;[ef}uD;jzifh aewwfavh&do
S l r[kwfacs? nDi,f/
nDri,frsm;udk pvm;/ aemufvm;jzifh aewwfolwpfa,mufjzpfonf? udkwifarmifOD;}udKufaom oD;csif;rsm;udk
a&'D,kdu v$ifhae+yDqkv
d #if armifESrrsm;ESifh twl ucke=f uonf? ti,faumifrsm;uvnf; oDcsif;udk ryDuvm
yDuvmjzifh vdkufq=dk uonfrmS aysmf&i$ f=unfE;l zG,f&maumif;onf? rdrdwdk@. om;orD;rsm; aysmf&i$ fjrL;xl;ae=uonfh
jrifuGif;udk=unfhum rdbrsm;rSmvnf; =unfE;l rqHk;jzpfcJh&onf?
rdom;pk0ifrsm;tay: xm;&Sdaom wifarmifOD;. arwWmrSm tuef@towfr&Sdacs? xdk@jyif TarwWmonf
4if;. oli,fcsif; taygif;toif;rsm;ESifh teD;tem;ywf0ef;usi&f Sd vltrsm;xHodk@vnf; wenf;r[kwfwenf;
ysH@E@SH oGm;onf? wifarmifOD;onf oli,fcsif; taygif;toif;rsm;ESifh qufqH&mwGif rnfaomtcgur# 4if;wdk@xHrS
wpHkw&m tcGifhta&; ,lcJhjcif; r&Sdacs? tcGifhta&; r,lonfhtjyif wifarmifOD;u 4if;wdk@udkyif rdrdwwfEdik for#
tultnDay;cJhonf? 4if;wkd@ tusKd;pD;yGm;twGuf wpHw
k &m taxmuftyhHay;cJhonf? oli,fcsif;rsm; pHq
k Hkrd=u+yD
qdkv#if rdrdta=umif;ajymrnfhtpm; tjcm;olta=umif;udkom olu pajymavh&do
S nf? rdrdoli,fcsif; wpfOD;
40

wpfa,mufpD. tajctae/ 4if;wdk@ rdom;pktajctaersm;udk avhvmoHk;oyf+yD; 4if;wdk@awG@}uHKae&aom


pdwfyidk f;qdkif&m (odk@r[kwf) cE<mudk,fykdif;qdkif&m qif;&J'kuQrsm;udk wwfEdik for# ukpm;ay;onf? odk@aomfvnf;
rdrdta=umif;udk qdkv#if ar;rSom ajymavh&d+S yD; oli,fcsif;rsm;xHrSvnf; rdrd. udk,fa&;udk,fwmtwGuf
tultnDawmif;cHjcif; r&Sdoavmufyif jzpfonf?
4if;wdk@. udk,fykdifb0rsm;tm; udkwifarmifOD;u pdwf0ifpm;wwfa=umif; ol. oli,fcsif;rsm;u
cHpm;rdcJh=uonf? olEiS fh twl &Sad e&aom tcsdeu
f mvrsm;onf aysmf&i$ f=unfE;l p&maumif;aom tcsdeu
f mvrsm;
jzpfcJhonf? tjyKjzpfwnfr_ tjrif&do
S l/ aumif;rGepf Gm jyKrlaexdkifwwfol/ wyg;oltay: aumif;rGepf Gm
jyKrlqufqHwwfol udkwifarmifOD;. tusifhp&ku
d frsm;udk oli,fcsif;rsm;u twk,lcJh=uonf? tcsdeu
f dk tusKd;&S&d Sd
toHk;cswwfr/_ pnf;urf;ao0yfr/_ rl;,pfaq;0g; uif;&Sif;atmif aewwfr/_ pdwfykid f;qkdif&mESifh cE<mudk,fydkif;qdkif&m
zG@H +zdK;wdk;wuf atmif vkyaf qmifr_/ rdef;uav; ayG&_wfjcif; r&Sdr_/ udk,fcyH nm wwfprG f;r_/ vl@tzG@J tpnf;ESifh
ywf0ef;usiu
f dk avhvmwwfr_ ponfh udkwifarmifOD;. xl;jcm;aom tjyKtrlrsm;udk av;pm;cJh=uonf? txl;ojzifh
4if;. vlvlcsif; udk,fcsif;pmemwwfaom pdwfxm;ESifh &JpGrf;owWdwdk@udk tvGet
f rif; av;pm;cJh=uonf? xdk@a=umifh
4if;wdk@ rsufpdxJwiG f udkwifarmifOD;onf tbufbufu ajymavmufp&m r&Sdaom pHjyvli,fwpfOD;/ 4if;wkd@ tm;udk;
tm;xm;&m/ twk,lp&m vli,fwpfOD; jzpfvmcJhonf? TuJhodk@aom aumif;usKd;&vm'frsm; tm;vHk;onf
ukdwifarmifOD;. twGif;pdwfxJwGif udef;atmif;aeaom tE_dif;rJh arwWma=umifhyif jzpfonf?
arwWmESifh ywfoufaom tvkyw
f pfckudk woufvHk; vkyo
f Gm;rnf [lIyif olu ajymqdkcJhbl;onf?
wpfae@wGif udkwifarmifOD;u ol. rdbrsm;xHodk@ csOf;uyfum wuUodkvfausmif; qufwufvdkpdwf r&Sdawmha=umif;/
c&pf,mefbke;f }uD; vkycf sifa=umif; wkd@udk ajymvmonf? txl;ojzifh uufovpfbke;f }uD;tvkyu
f dk pdwf0ifpm;onf[k
olu qdkonf? odk@rSomv#if vltrsm;udk xdxda&mufa&muf tultnDay;Ekdifrnf[k olu xifrw
S fcJhaoma=umifh
jzpfonf? bke;f }uD;wpfyg;taejzifh qdkygu vltrsm;wdk@twGuf pdwfyidk f;qdkif&mt&aomf vnf;aumif;/ cE<mudk,fykid f;
qdkif&m t&aomfvnf;aumif; vufawG@b0wGif ulnDaxmufyhrH r_ sm; ay;Ekid fvdrhrf nf[k olu ,Hk=unfcJhonf?
c&pf,mefbke;f }uD;rsm;u ausmif;ESifh rdbrJh a*[mrsm;udk vnfywfaeyH/k aq;&Hkrsm;wGif ulnDaqmif&u
G fay;aeyHw
k kd@udk
wifarmifOD;u ESpo
f ufcJhonf? Todk@jyKvkyjf cif;jzifh vltrsm;udk tultnDay;vdkaom ol.pdwfqENudk jznfhqnf;
ay;Ekid fvdrhrf nf[k ,Hk=unfcJhonf? odk@&mwGif uufovpf bmomw&m;. t,ltqrsm;udk }udKufEpS foufI olu
xdkuJhodk@ qHk;jzwfcsufcsrSwfcJhjcif; r[kwfacs? c&pf,mef bkef;}uD;rsm;onf rdbrJh uav;a*[m/ aq;&HkESifh ausmif;
rsm;wGif vdktyfcsuf&daS eolrsm;twGuf ulnDaqmif&u
G f ESpfodrhrf r_ sm; ay;Ekid fonf[laom tcsufuomv#if ol@udk
qJGaqmifaecJhjcif; jzpfonf? trsm;wumuJhodk@ tdraf xmif&ufom;usum rdom;pk ysKd;axmif&aom b0rsKd;udk olu
rESpo
f ufcJhacs? b0udk wpfudk,fa& jzwfoef;jcif;jzifhomv#if rdrd. &nfreS f;csufrsm;ukd taumiftxnfaz:&eftwGuf
ydrk t
dk m&Hkxm;Ekdifrnf[k ,Hk=unfcJhonf? TonfEiS fhpyfvsO;f I wpfae@wGif tazu wifarmifOD;ESifh ajymqdkaqG;aEG;
onf?
igo
h m;? rif;u bkef;}uD;vkyf+yD;awmh vlawGudk tultnDay;csifw,f qdkwmudk =um;&awmh ig 0rf;om
rdw,f? 'gayr,fh wuUodkvfynmudk +yD;atmif oif+yD;awmh bJG@&oGm;wmrsKd;udk t&ifq;Hk jrifcsifao;w,f? igu rif;ukd
bmjzpfvkd@ 'Dvdk ajym&ovJqadk wmh igwkd@rdom;pk&@J ordik f;udk =unfhr,fq&dk if ighaqGrsK;d awG bufrmS aum/ rif;tar
41

aqGrsK;d awG bufrSmyg wuUodkvfbJG@&bl;wJhol wpfa,mufrS r&SdcJhzl;bl;uG? tck rif;u yxrqHk; 'gudk vkyEf ikd fawmhrmS
r[kwfvm;? igwkd@ rdom;pkwpfpv
k Hk;twGuf rif;u pHjywpfa,muf jzpfvmrSmayghuGm? [k tazu ajymonf? wzef
tazu wuUodkvf bJG@&+yD;wJhtcgus&if rif;}udKufwm vkyaf wmhaygh?[k azsmif;zsjyefonf? TonfESifh ywfoufI
tpydik f;wGif ukdwifarmifOD;u csnfwHkcswHkjzpfaeaomfvnf; zcifjzpfudk av;pm;or_jzifh zcif. vdktifqENtwkdkif;
vky&f ef qHk;jzwfcJhonf? odk@aomf c&pf,mef bke;f }uD; jzpfvm&eftwGuf bJG@wpfck&dx
S m;&rnf jzpf+yD; usrf;pmoif
ausmif;wGifvnf; (2)ESpf (3)ESpf OD;pGm oGm;ae&onf? xdk@a=umifhvnf; olu ausmif;qufwuf vrf;udkom qufvuf
a&G;cs,fcJhjcif;yif?
udkwifarmifOD;onf arwWmudk &SmazGolr[kwf? arwWmudk ay;tyfolwpfOD; jzpfcJhonf? ol vkyaf qmif
cJhaom jyKrlaqmif&u
G fcsufrsm;onf wpHkwOD;xHrS arwWmudk tvdk&aSd om pdwfqENtay:Y tajcrcHacs? rnfol
wpfOD;wpfa,mufxHu rnfonfht&mudkr# ar#mfvifhxm;jcif; r&SdbJ ol. pdwfaumif; t&if;cHoufoufjzifhom
tjcm;olrsm;udk ulnDay;cJhjcif; jzpfonf? rdom;pk0ifrsm;/ oli,fcsif;rsm;ESifh tjcm;olrsm;tay:xm;&Sdaom arwWm
uwqifh vlom;rsKd;EG,fwpf&yfvHk;tay: xm;&Sdaom arwWmtjzpfodk@ ysKd;axmifEdik fcJhonf? omref ae@pOfb0wGif
ukdwifarmifOD;tm; awG@}uHKqufqHcJh&bl;olwkdif;onf ol. arwWmudk wenf;r[kwf wenf; cHpm;cJh&onf? olEiS fh
pum;ajymqdk&jcif;/ olEiS fhtwl &Sad e&jcif;udk ESpfouf=u&onfcsnf;omjzpf+yD;/ rdrdwdk@. b0tawG@t}uHKrsm;tm;
udkwifarmifOD;udk zvS,fvdkpdwfrsm; jzpfcJh=u&onf?
Ak'<bmomwGif a*g"rR jrwfpmG bk&m;u tusK;d ESifh ta=umif; qufE,
$ fr_ oabmw&m;udk a[m=um;
cJhonf? rdom;pk0ifrsm;/ oli,fcsif;rdwfaqGrsm;ESifh vltrsm;wkd@tay: xm;&SdcJhaom jrwfpmG bk&m;. tEd_if;rJh arwWm
w&m;a=umifh vltrsm;wdk@uvnf; jrwfpmG bk&m;tay: arwWmtjynfht0&SdchJjcif;jzpfonf? odk@aomfvnf; Tae&m
wGif jrwfpmG bk&m;onf vltrsm;wdk@xHrS wpHkw&m jyefvnfar#mfvifhawmifhwaoma=umifh xdkuJhodk@ arwWmw&m;
xm;cJhjcif; r[kwfacs? TuJhodk@aom arwWmurBm tajcjyKjcif;jzifh jrwfpmG bk&m;onf cufcJyifyef;r_/ &ufpuf
,kwfrmr_EiS fh +cdr;f ajcmufrw
_ kd@udk &ifqdkif&eftwGuf tHrh cef;aom ,Hk=unfcsufrsm;udk &&Sdydkifqikd fvmum vl@tzG@J tpnf;
udk ajymif;vJ&ef aqmif&u
G fEdik fcJhjcif; jzpfonf?

42

5
rw&m;r_rsm;udk wku
d fzsufjcif;ESifh *k%foduQmudk umuG,fxed f;odrf;jcif;
udkwifarmifOD;xHY i,fpOfuwnf;uyif &Scd Jhonfh xl;jcm;aom yifudkp&ku
d f aemufwpfrsKd;rSm 4if;onf rdrd.
&nfreS f;csuf +yD;ajrmufatmifjrifonftxd ZGJrav#mhwrf; vkyu
f dkifaqmif&u
G fwwfjcif;yifjzpfonf? tjcm; nDtpfudk
armifESrrsm;ESifhpmv#if rwlnDaom tcsufrmS ukdwifarmifOD;onf vG,fvG,fEiS fh pdwfa00g; axGjym;jcif; r&Sdol
yifjzpfonf? wpfpkw
H pfckudk vkdcsif+yDqdkv#if wHk;wkdufwkduf usm;udkufukduf xkdt&mudk &&Sdonftxd t&H_;ray;aom
pdwfjzifh aqmif&u
G fwwfol jzpfonf?
t&G,fa&muf vmaomtcg udkwifarmifOD;onf tm;upm;wGif 0goemxHka=umif;udk rdru
d dk,fudk
od&dv
S mcJhonf? rnfonfh tm;upm;enf;udk rnfuJhodk@ upm;&rnf[laom enf;AsL[mrsm;tm; em;vnfodu|rf;
cJhonf? xdk@a=umifhvJ rsm;aomtm;jzifh oluomv#if tEkdif&&Sdjcif;jzpfonf? uav;b0wGif oa&uGif;ypf upm;enf;/
acgif;yef;vSef upm;enf;/ a*:vDypf upm;enf; rsm;Y oluomv#if trsm;tm;jzifh tEkdif&&SdcJhonf? odk@aomfvnf;
Ekid fol tukepf m;vkdaom pdwfqENrsKd; olxHY r&SdcJhacs? rdrdwGif&daS om t&mtm;vHk;udk qHk;&_;H oGm;ojzifh pdwfqif;&J
ae&onfh uav;wpfa,muf. rsufEmS udk wifarmifOD;u r=unfh&ufaoma=umifh rdrdEdkifxm;onfrsm;xJrS
w0ufcJGay;vkdufp+rJjzpfonf? odk@aomfvnf; t&_H;orm;onf pdwfxm;qdk;olwpfa,mufjzpfygu jyefay;vdrfhrnf
r[kwfacs?
i,f&,
G fpOf uav;b0uwnf;uyif wifarmifOD;udk vlcspfvlcif rsm;cJhaoma=umifh wifarmifOD;.nD
vSa&$onf olEiS fhtwl wpfausmif;xJY ae&jcif;udk ESpfoufcJhonf? wifarmifOD;u ol@udk t+rJapmifha&Smufonfhtjyif
tjcm; nDi,f/ nDri,frsm; tEkdifusifhcH&jcif; r&Sdap&eftwGufvnf; umuG,fay;cJhonf? xrif;pm;qif;csderf sm;wGif
wifarmifOD;ESifh vSa&$wdk@onf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl &Sad eavh &So
d nf? i,f&,
G fpOfu wifarmifOD;onf ydefoG,f+yD;
rsufreS fvnf; wyfcJh&onf? xdk@jyif wifarmifOD;onf tjcm;uav;rsm;uJhodk@yif ol. cJwHEiS fh abmyifrsm;
raysmufr&Sap&eftwGuf tustyd fuyfxJwiG f xnfhxm;avh&do
S nf?

tEdkifusifh Adkvfusr_udk qwfqwf rcHol


xdktcsdeu
f 4if;wdk@ausmif;wGif tjcm;ausmif;om;rsm;udk tEkdifusihf Akv
d fuswwfaom ausmif;om;wpfOD;
&Scd Jhbl;onf? 4if;onf wifarmifOD;xuf vlaumif yd}k uD;onf? wpfae@wGif wifarmifOD;ESifh rsufESmcsif;qdkifrS
vrf;av#mufvmaom tqdkyg ausmif;om;u wifarmifOD;udk ykcHk;jzifh wrifwum 0ifwkdufum &efpavonf? 'D
iydefu av;vHk;bJuG?[lI wifarmifOD;udk avSmifajymifum rif;eJ@igeJ@ csrvm;uG[k tom;vGwf pdefac:avonf?
xdktcg wifarmifOD;u igrif;eJ@ rcscsifygbl;? rif;u bmjzpfvkd@ wjcm;vlawGudk jy\em&Smcsif&wmvJ? rif;u
tm;vHk;udk &ef&SmaewmbJ? bmjzpfvdk@vJuG[k jyefajymonf?

43

TwGif &kwfw&ufqo
dk vkd xdkausmif;om;u wifarmifOD;udk vufoD;jzifh xdk;avonf? v#yfwysuf
twGif;rSmyif wifarmifOD;u ol. vufoD;ukd b,fbufvufjzifh wm;+yD;onfESifh w+ydKifeuf nmbufvufjzifh
ol@rsufEmS udk vufoD;wpfvHk; ypfoGif;vkdufonf? t&m&mtm;vHk; rsufpdwrSwftwGif; jzpfoGm;aoma=umifh
xdkausmif;om;rSm thHtm;oifI
h rqHk;rD wifarmifOD;. vufoD;csufa=umifh zifxkdifoGm;onf? ESmacgif;rSvJ aoG;rsm;
usvmonf? olu wifarmifOD;udk qJa&;um jyefxvm+yD; csrnftvkyw
f Gif teD;tem;&Sd ausmif;om;rsm;u
4if;wkd@ESpaf ,mufudk twif; 0ifq=JG uonf? xdk@aemuf q&m/ q&mrrsm;vnf; tcif;jzpfymG ;&mae&modk@ csufcsif;
a&muf&v
Sd m+yD; 4if;wdk@ESpaf ,muftm; ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;odk@ yd@k vdkufonf?
wifarmifOD;u pxdk;a=umif;udk ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;wGif xdkausmif;om;u ausmif;tky}f uD;tm; pwif
wkdifwef;avonf? wifarmifOD;uvnf; xdkausmif;om;. vufoD;csufudk OD;pGma&Smifum rdrdudk,fudk ckcHumuG,f&ef
twGuf vufoD;wpfcsufxdk;cJha=umif; jyefvnfacsyonf? xdkausmif;om;onf jy\emaumif jzpfa=umif;udk
od&dx
S m;cJh+yD;jzpfaoma=umifh ausmif;tky}f uD;u ol@tm; 'DtwGuf rif;&J@rdbawGudk ac:today;&vdrhrf ,f [k
ajymcJo
h nf? xdkae@rpS I tqdkygausmif;om;onf wifarmifOD;tem; ruyf&aJ wmh? wifarmifOD;ESifh rsufvHk;csif;yif
rqkdif&aJ wmhay? xdkausmif;om;. tEkdifusifhjcif;udk cHcJh&aom tjcm;ausmif;om;rsm;onfvnf; wifarmifOD;tay:
aus;Zl;wif=uonf? xdktcsderf SpI wifarmifOD;wGif oli,fcsif; ydkwdk;vma=umif; vSa&$u &dypf m;rdcJhonf?
wifarmifOD;onf touf(13)ESpft&G,fuwnf;uyif ol. cE<mudk,f}uH@ckdifatmif vkycf Jholjzpfonf? ol.
oli,fcsif;rsm;ESifhtwl 0dwfoGm;rcJhonf? udk,fcHynm vkdufpm;cJhonf? bJjcHausmif;[k trnfwGifcJhaom r&rf;uke;f
txu(1) eSifhuyfvSsuf&do
S nfh bkef;}uD;ausmif;0if;twGif; OD;Zif;i,frsm;eSifhaygif;um tav;r &Hw
k ckudk wnfaxmif
cJh}uonf? tcsdefreS frSef eSifh ZGJ&Sd&Sd upg;olrmS udkwifarmifOD; yifjzpfonf? oli,fcsif;rsm; tm;vHk;teuf pdwf"gwf
a&m/ cE<mudk,fyg }uHhckdifawmifhwif;rSK t&Sdqk;H rSm udkwifarmifOD; jzpfonf?
xkdacwfu jrefrmhodkif;ynmudk odkif;q&m}uD;OD;cspfoef;u &efukef wuUodkvf0if;twGif;wGif tcsdeyf dkif;eSifh
yd@k csay;cJh&m oli,fcsif;awG wcsK@d wufa&muf oif}um;}uonf?
jrefrmhvufa0S hudk ordik f;vrf;qHk rSaeI
um;rSwfwdkifwwdkifp;D oGm;vSsif a&mufaom bkef;}uD;ausmif;wckwGif oGm;a&muf oif}um;olvnf;&Sdonf?
udkwifarmifOD;u odkif;/ vufa0S h rsm;xufykI
d cg&maw;udkpdwf0ifpg;onf? vdkufpg;onf? wpHkw&m uGsr;f usifpGm
wwfajrmuf onf? cg&maw;ynmjzifh ol hudk,folckcHumuG,fum owWdjycGifh&cJhaom t}udrt
f awmfrsm;rsm;
&Scd Jhonf?

vrf;o&J *d%
k f;om;rsm;udk &ifqdkif}uHKawG@jcif;
1960 pkESpfaESmif;ykdif;ESifh 1970 pkESprf sm;Y &efuke+f rdK@EiS fh jrefrmEkid fiH&dS ae&mtawmfrsm;rsm;wGif vrf;o&J
*d%
k f;rsm; acwfpm;aecJhonf? ukdwifarmifOD; rdom;pkaexdkif&m ordik f;+rdK@e,fwGifvnf; vrf;o&J*k%
d f;rsm; txl;
aomif;usef;cJhonf? vrf;o&Jrsm;udk tcef@roifI
h armfrsm;=unfhrdv#if ae&mYyif &du
k fEu
S f/ vk,uf jcif;cH&Ekdifonf?

44

vrf;o&Jrsm;u wpfpkw
H pfa,mufudk =unfhr&I +cdrf;ajcmufv#if +cdrf;ajcmufjcif;cH&olonf vrf;o&Jrsm;udk
tEl;tnGwfawmif;yef&onf?
Todk@jzifh &yfuGufxJ&dS vrf;o&Jrsm;u udkwifarmifOD;udk =unfhr& jzpfvmonf? wuUodkvfausmif;
toGm;tjyef vkyaf eaom udkwifarmifOD;udk vrf;o&Jrsm;u ae@pOfawG@jrifaeaomfvnf; udkwifarmifOD;u
wuUodkvfausmif;om;wpfa,mufjzpfa=umif;udkrl 4if;wdk@ r&dyrf dcJhacs? ukdwifarmifOD;. udk,fhudkudk,f,Hk=unfr_
pdwf"gwfEiS fh cyfrdkufrdkuf yHpk Hwdk@a=umifh vrf;o&Jrsm;u ol@udk awmf&kw
H ef&Hk &efrp&JcJh=uacs? wpfOD;csif; ESpfOD;csif; &ifqdkif
pdefac: xdk;owfcJh=uolrsm;onfvnf; udkwifarmifOD;. ukd,fcyH nm u|rf;usirf _a=umifh arSmufoGm;cJh=uonfu
rsm;onf?
1971ckESpf atmufwdkbmvwGif ae@wpfae@ wuUodkvfausmif;u tjyefwGif wifarmifOD;onf ordik f; blwm&Hk
vrf;twdkif; av#mufvmonf? TwGif u,f=uyg/ u,f=uyg[k wpmpmatmfaeoHudk wifarmifOD; =um;vkduf
&onf? olu toHvm&mbufudk csufcsif;ajy;oGm;&m touf(15)t&G,fcef@&aSd om vli,fwpfOD; &ku
d fEu
S fvk,uf
cHae&onfhjrifuGif;udk awG@vdkuf&onf? a[haumifawG? &yfvkdufprf;?[k udkwifarmifOD;u [dr;f a[mufvkdufonf?
TwGif vrf;o&J(3)a,mufonf vli,fudk xm;+yD; csufcsif; xGufajy;oGm;=uonf? zkwfv_dufzkwfv_dufjzifh touf&SL
aeaom vli,fu wifarmifOD;a&mufvmonfhtwGuf aus;Zl;wifa=umif;ajymonf? wifarmifOD;u 'Dblwm&Hku
vrf;o&J awG usufpm;wJhae&m? rif; 'DudkvmwJh tcgus&if aumif;aumif; owdxm;&r,f? +yD;&if 'Dudk b,fawmhrS
wpfa,mufxJ rvm&bl;? [k owday;onf? udkwifarmifOD;u vrf;o&Jrsm; vk,ufaeonfudk 0ifa&muf
aESmifh,SufcJhr_tay: t+idK;taw;xm;um &yfuGuftwGif;&Sd vrf;o&Jrsm;u ol@udk apmifh=unfhaecJh=uonf?
aemuf&uftenf;i,ft=umwGif udkwifarmifOD;onf blwm&Hv
k rf;rSyif tdrfjyefvmcsdew
f Gif vrf;o&J*dk%;f 0if
vli,f av;ig;a,mufcef@ vrf;ab;wpfae&mwGif xdkifae=uonfudk owdjyKrdonf? xdkvli,frsm;xJrS wpfOD;u
a[haumif/ iwHk;[k atmfajymoHudk=um;aomtcg udkwifarmifOD;u csufcsif;&yf+yD; olwdk@udk =unfhvkdufonf?
rif;u bmjzpfcsifvdk@vJuG [k vrf;o&Jrsm;u &efponf? udkwifarmifOD;u olwdk@qD av#mufoGm;+yD; ighudk
tJ'Dvdkac:wm b,folvJ? rif;wdk@txJu b,faumifvJuG[k ajym&m vrf;o&Jvli,frsm;tm;vHk; xdkif&mu
xvm=uonf? olwdk@xJrS wpfOD;u igbJuG[kqdkum udkwifarmifOD;xH vufoD;wpfvHk; ypfoGif;avonf? TwGif
udk,fcyH nmudk aumif;rGepf Gm wwfu|rf;xm;ol udkwifarmifOD;. v_y&f Sm;r_rsm;rSm jrefqefvGe;f vSonf? 0ifvmaom
vufoD;udk wm;vdkuf+yD; csufcsif; wefjyefwkdufcdkufonf? vrf;o&JaemufwpfOD; ajy;0ifvm&mwGif olu um&maw;
enf;jzifh ab;apmif;uefvdkufonf? vrf;o&Jrsm;u wpfa,muf+yD;wpfa,muf qufwdkuf0ifa&muf wkdufcdkufvm
ouJhodk@yif ol. wefjyefydwfq@dk wdkufcku
d frr_ sm;rSmvnf; avt[keu
f Jhodk@ jrefqefvSonf? udk,fcHynmudk TITr#
wwfu|rf;olESifh &ifqkdif&vdrrfh nf[k ar#mfvifhrxm;rdcJhaom vrf;o&Jrsm; tht
H m;oifhoGm;onf? udkwifarmifOD;udk
tEkdif,lI r&Ekid fa=umif; tv#iftjref&dyfpm;rdoGm;+yD; 4if;wdk@ qufrwkdufcdkuf=uawmhacs? TwGif rif;wdk@ ighudk
aemufwpfcg vmrprf;eJ@? iguvJ 'D&yfuGufxJrmS }uD;vmwJhaumifbJuG[k olu ajymonf?
aemufwpfywfcef@=umoGm;onfhtcgwGif udkwifarmifOD; xyfrHwdkufcku
d fcH&jyefonf? oli,fcsif;tdrfrS
jyefvmonfhtcsdew
f Gif jzpfonf? olu *smuiftusudk ykcHk;ay:wif+yD; vrf;twkdif;av#mufvmonf? xdktcsdeu
f
45

ordkif;+rdK@e,fwGif cifarmifwif (odk@r[kwf) "g;cifarmifwif [kac:qdkaom vrf;o&JwpfOD; &Scd Jhbl;onf? vlwpfOD;udk


"g;jzifh ypfaygufum t}uD;tus,f '%f&m&oGm;apEkdifaom pGrf;&nf&daS oma=umifh ol@udk "g;cifarmifwif[k
ac:=ujcif;jzpfonf? udkwifarmifOD; vrf;axmifhwpfae&mu opfyif}uD;wpfyifudk jzwfav#mufvmcsdew
f Gif
"g;cifarmifwifonf opfyifaemufwGif yke;f uG,faecJhonf?
ukdwifarmifOD;u opfyif}uD;em;odk@ ta&mufwGif "g;cifarmifwifonf opfyifaemufrS &kwfw&uf
xGufvmu vSHpGyw
f pfacsmif;jzifh ypfaygufonf? udkwifarmifOD;twGuf jyifqifcsdef odyfr&cJh? ol. v#ifjrefaom
trSwfwrJh wke@f jyefra_ =umifhomv#if toufraocJ&h jcif; jzpfonf? olu csufcsif;yif ykcHk;ay:u *smuifjzifh
vSHvm&mvrf;a=umif;udk vJ$um+yD; eab;odk@ a&SmifxGufvkdufonf? vSHpGyu
f ol.*smuifxJ pku
d f0ifoGm;onf?
udkwifarmifOD; aoG;xGufoH,kd jzpfoGm;vdrrfh nf[k xifrw
S fum "g;cifarmifwifonf vSHpGyfudk ypf+yD;onfEiS fhw+ydKifeuf
ae&mrS vSnfhajy;onf? udkwifarmifOD;u vrf;ab;&Sd vufoD;qkyt
f &G,f ausmufcJwpfvHk;udk ,l+yD; "g;cifarmifwifudk
ypfaygufavonf? ausmufcJu "g;cifarmifwif. OD;acgif;udk oGm;a&mufxdreS fonf? OD;acgif;wGif aoG;xGufvm
aomfvnf; "g;cifarmifwifu aemufvSnfhr=unfhbJ qufajy;avonf? jzpfysufr_ tvHk;pHkudk 4if;wdk@ teD;tem;wGif
&Sad eaom vSa&$. oli,fcsif;wpfa,mufu awG@jrifcJh&onf? xdkoli,fcsif;u vSa&$udk jyefajymif;ajymjy cJhjcif;
jzpfonf?
vSHpGyaf =umifh udkwifarmifOD;. *smuiftuspw
k f+yJoGm;cJhonf? Ttjzpftysufudk =um;&odv#if tarjzpfol
pdwfyloGm;rnfudk od&dx
S m;ojzifh udkwifarmifOD;u tarhudk rajymjycJhacs? &yfuGuftwGif;wGif vlwpfa,mufudk
owf+yD; "g;jzifh tpdwfpw
d ftydkif;ydkif;jzwfum pGe@f ypfxm;cJhonfhowif;udk vlajymrsm;aecsdef jzpfonf? tdrjf yef
a&mufonfhtcgwGif udkwifarmifOD;u 4if;awG@}uHK&onfrsm;udk nDr vS+rdKiftm; ajymjycJhonf? nDrav;/ tpfudku
'Davmu}uD;rSm b,fol@udkrS a=umufwmr[kwfbl;? olrsm;awGu tpfudk@ukd pdefac:vm&if tpfudk olwdk@udk
&ifqidk f&w
J ,f?[k ajymcJhonf?
Todk@jzifh vrf;&J*dk%;f om;rsm;onf udkwifarmifOD;tay: ydI
k t+idK;}uD;vmcJhonf? xdktcsderf Spwifum
oluvnf; ausmydk;tdyfEiS fh "g;ajrmifwpfacsmif;udk udk,fESifhruGm aqmifvmcJhonf? wpfae@wGif olonf
oli,fcsif;rsm;ESifh twl&SdaecJhaoma=umifh ausmif;rS tdrfjyefaemufusonf? olu rD;&xm;vrf;a=umif;twkdif;
vrf;av#mufum tdrfjyefvmcsdew
f Gif tawmfav;arSmifaecJh+yD? udkwifarmifOD;onf vrf;av#muf&mwGif rdrd.
ywf0ef;usiu
f dk owdjyKaeol/ t+rJ owd&daS eoljzpfonf? &kwfw&uftarSmifxJwGif 4if;. a&S@Y vlav;ig;a,muf
ay:vmonf? aemufausmwGifvnf; vltcsK@d &daS e+yDukd owdxm;rdvkdufonf? TwGif vrf;o&J (10)OD;cef@u ol@udk
0kid f;&Hvkduf+yD; jzpfaeonf? 4if;wkd@onf "g;/ wkwfrsm; udk,fpDESifh jzpf=uonf? udkwifarmifOD;uvnf; ol@"g;udk
tv#iftjrefxkwfvkduf+yD; wkdufcdkuf&ef toifhtaetxm; jyifvdkufonf?
igq
h Dudk t&yfqHk; uyfvmwJhaumif ao+yDbJrw
S f[k udkwifarmifOD;u cyf=urf;=urf; }udr;f 0g;vdkufonf?
vrf;o&Jrsm;onf tkyfpEk Sifh rdu
k fae=ujcif;omjzpf+yD; wpfOD;csif;qdkv#if owWdr&Sad =umif;udk olu &dyrf dxm;cJhonf
a=umifhyif? vrf;o&Jrsm;uvJ 4if;wkd@txJu rnfol p0ifrnfvJ qdkonfudk apmifhae=uonf? TwGif wifarmifOD;u
olwdk@udk pum;pajymavonf? igu wuUodkvfausmif;om; wpfa,mufbJ? vrf;o&J*dk%;f 0if r[kwfbl;? igu
46

udk,fhtvkyu
f dk vky+f yD;vdk@ tdrfjyefaewm? igu rif;wdk@eJ@ &efjzpfzk@d bmta=umif;rS r&Sdbl;? rif;wdk@&@J tajctaeawG
udkvJ igem;vnfw,f? rif;wkd@b0u qif;&Jwma=umifh tckvdkrsK;d tcuftcJrsKd;pHk awG@ae&w,fqdkwm igodw,f?
'ga=umifhvJ rif;wdk@u tckvdk 'kp&ku
d fra_ wG usL;vGeaf e=uwm r[kwfvm;?
igu 'D&yfuGufxJrmS ae+yD; 'D&yfuGufxJrmS }uD;vmwJhol? ightaruvJ 'De,fajr&J@ oGm;zGm;q&mr
wpfa,mufavuGm? [k udkwifarmifOD;u qufajymonf? ordkif;+rdK@e,fwGif udkwifarmifOD;. taru
om;zGm;q&mrtjzpf tvkyfvkyu
f dkifaecJhonfrmS (10)ESpfausmf &So
d Gm;+yDjzpfonf? e,fcrH sm;uvnf; tarhudk av;pm;
=uonf? usef;rma&; jyKpkapmifha&Smufr_rsm; ay;onfhtjyif T+rdK@e,f&Sd udk,f0efaqmifrsm;/ uav;tarrsm;twGuf
vkyu
f dkifaqmif&Gufay;aeaom trsm;u av;pm;&onfhtarhudk vrf;o&Jrsm; odu|rf;=urnfyifjzpfonf? odk@aomf
udkwifarmifOD;u tarhom;jzpfa=umif;udkrl 4if;wkd@ od&dx
S m;cJh[ef rwlacs? udkwifarmifOD;u xdkuJhodk@ ajym=um;
&mwGif vrf;o&Jrsm; wjznf;jznf; aemufqkwf+yD; tarSmifxJ0ifa&muf aysmufuG,foGm;=uonf? xdktjzpftysufukd
}uHKawG@cJh&+yD; aemufyikd f;wGif udkwifarmifOD;onf wwfEdik for# nrarSmifcif tcsderf SD tdrfjyefvmonf? tarSmifxJwGif
4if;wdk@ESifh aemufwpf}udrf rsufEmS csif;qdkif }uHKawG@&v#if rvdkvm;tyfaom ckduf&efjzpfyGm;r_rsm; jzpfvmEkdifonfudk
&dyfpm;rdaoma=umifhyif jzpfonf?
xdknu vrf;o&Jrsm; jy\emudk ajz&Sif;EkdifchaJ omfvnf; "g;cifarmifwifurl udkwifarmifOD;tay: tcJraus
cJhao;acs? "g;cifarmifwifonf vlodrsm;aom vrf;o&J*dk%;f acgif;aqmifwpfOD; jzpfonf? rnfolur# ol@udk
tmcH&Jjcif; r&SdcJh? xdk@a=umifhvnf; olu udkwifarmifOD;tay: a'goxGufum 'Daumifu bmaumifrk@d ighudk
tmcH&JwmvJ? olu ighe@J wu,fwrf; xdyfwkdufawG@&Jvdk@vm;[kawG;um wpfpHkwpfck vky&f ef t}uH&vmcJhonf?

ocsKif;ukef;Y csde;f yJG


&uftenf;i,ft=umwGif udkwifarmifOD;onf "g;cifarmifwifxHrS pmwpfapmif&avonf? *lwpf*x
l JwGif
jcaoFhESpaf umif ratmif;Ekdifa=umif; pmxJwGif a&;xm;onf? xdk@aemuf igeJ@rif;eJ@ wpfa,mufcsif; csz@dk pdefac:w,f?
tckuae aemuf(10)&uft=um vjynfhnrSm awG@=ur,f? usKu
d Uvm; ocsKif;ukef;rSm n(9)em&Dus&if awG@r,f? rif;
}udKufwJhvufeufudk ,lcJh? tJ'Dtcgusawmh b,folu owWd&SdovJqdkwm awG@=uwmayg?h [k pdefac:xm;onf?
udkwifarmifOD;uvnf; igrif;udk tJ'DrmS vmawG@r,f[k pmjyefvkdufavonf?
udkwifarmifOD;xHwGif *syefuif'"dk g;wpfacsmif; &Scd Jhbl;onf? um&maw;ESifh *sL'dk oifwef;rsm;tjyif
uif'k"d g;oifwef;udkyg olu (7)wef;rS (9)txd t&G,frsm;wGif wufa&mufoif=um;cJhonf? wuUodkvfausmif;u
jyefvm+yD; naewkdif;wGif udkwifarmifOD;onf uif'k"d g; upm;enf;udk avhusifhvmcJholjzpfonf? ,ck ol@udk
"g;cifarmifwifu pdefac:vmav+yD? odk@&mwGif Tcsde;f yJGESifhywfoufI rdom;pk0ifrsm;udk rajymjycJhacs? rdrdbmom
avhusifh&mwGif olonf uif'k"d g;udk roHk;bJ uif'k"d g;t&Snfcef@&+Sd yD; uif'd"k g;wpfacsmif;xuf av;ig;q ydrk adk v;vHaom
oHacsmif;wpfacsmif;udk oHk;+yD; upm;avh&do
S nf?

47

csde;f yJG&uf eD;uyfvmaomtcg udkwifarmifOD;u *syefuif'k"d g;udk toHk;jyKI avhusifhonf? TuJhodk@


avhusifh&mwGif ol. v_y&f Sm;r_rsm;rSm jrefqefvGe;f ojzifh "g;oGm;. v_y&f Sm;aeonfudkyif rjrifEdik facs? uif'k"d g;rSm
ol.vufxJwGif =uufar$;av; ouJhokd@ aygyh g;vSonf? csde;f yJGwGif wkdufcku
d f&eftwGuf tqifoifhjzpfaecJhonf?
tpfudk}uD; udkwifarmifOD;onf &kyf&iS fum;xJwGif ygaom qmrl&kid f;"g;orm;uJhodk@yif jzpfonf[k vSa&$u
jyefajymif;ajymjyonf?
vjynfhna&mufaomtcg csdef;yJGESifh ywfoufI udkwifarmifOD;u vSa&$udk today;um 'g b,fol@udkrS
rajymjyeJ@? txl;ojzifh tar vHk;0rodapeJ@? [k ajymavonf? xdk@jyif ol@twGuf pdwfryl&ef ajym+yD; tJ'Du
jyefvmwJhtcgus&if bmawGjzpfysufcJhw,fqdkwm tpfudk rif;udk ajymjyr,f[k qdkcJhonf? xdknwGif udkwifarmifOD;
,Hk=unftm;udk;&aom oli,fcsif;ESpfa,mufudkyg ac:oGm;onf? 'Dn igwpfa,mufbJ ole@J csrSm? rif;wdk@ bmrS
vkypf &m rvdkvm;? 'gayr,fh wu,fvdk@ wjcm;vrf;o&JawG 0ifygvmw,f qdk&ifawmh rif;wdk@ ighbufu ulay;
aygu
h Gm?[k udkwifarmifOD;u olwkd@udk ajymonf?
Todk@jzifh ukdwifarmifOD;ESifh ol. oli,fcsif;(2)a,muf ocsKif;ukef;t0if0odk@ owd&d&S djS zifh csOf;uyfvm
=uonf? ywf0ef;usirf Sm yuwd wdwfqdwf+idro
f ufaeonf? opfudkif;rsm;t=um;u xdk;azguf0ifa&mufvmaom
va&mifrmS acsmufcsm;p&myif? va&mifatmufwGif tkwf*lwdkifrsm;udk txift&Sm;awG@jrifae&onf? wcgw&HwGif
vif;Ekd@rsm; xyHsoGm;onfhtoHudk =um;&onf? 'DvdkESifh ocsKif;ukef;xJudk olwdk@ csOf;eif;0ifa&mufvm=uonf?
ocsKif;ukef;xJta&mufwGif oli,fcsif;ESpaf ,mufEiS fhtwl wifarmifOD;u vufyku
d f+yD; &yfapmifhaeonf? ol. cg;ywf
xlxlY csdwfqx
JG m;aom uif'k"d g;onf "g;tdrfxJuxGuf&ef toifjh zpfaeonf? n (9)em&D (10)rdepfcef@ &S+d yD
jzpfaomfvnf; ouf&dq
S I
dk wpfaumifwpf+rD;rS 4if;wdk@xH csOf;uyfrvmacs? c%=umaomtcg tkwf*lwkdifrsm;t=um;&Sd
csKyH kwfwpfckxJuaeI wpfpkw
H pfa,mufu 4if;wkd@udk acsmif;ajrmif;=unfh&_aeouJhokd@ xifrw
S fvdkuf&+yD; xdkcsHKykwfxJudk
ukdwifarmifOD;wdk@ tm&Hkpdkuf=unfhaepOf xkdolonf tarSmifxkxJodk@ ajy;0ifaysmufuG,foGm;onf? csde;f yJGodk@
vma&muf&ef owWdr&Sad om "g;cifarmifwifu 4if;. wynfhwpfa,mufudk v$wfum udkwifarmifOD; vmrvm
=unfhcdkif;onfjzpfa=umif;udk &dyrf dvkdufonf?
vSa&$uvnf; tpfudk}uD; jyeftvmudk &ifwxdwfxdwfjzifh apmifhar#mfaecJhonf? opPm&Sdaom nDi,fonf
csde;f yJGESifh ywfoufI rnfol@udkr# todray;cJhyg? udkwifarmifOD; tdrfjyefa&mufvmaomtcg vSa&$u ol@udk csOf;uyf
ar;jref;avawmhonf?
bmjzpfoGm;vJ? tpfudk}uD; ole@J cscJhvm;?
'Daumif csdef;yJGudk rvmygbl;uGm[k udkwifarmifOD;u +yHK;+yD; vSa&$udk ajymonf?
aemufwpfae@ "g;cifarmifwifu udkwifarmifOD;xH pmwpfapmif xyfyk@d vmjyefonf? pmxJwGif wifarmifOD;?
ig rif;eJ@ pum;ajymcsifw,f? blwm&Hkem;u vrf;ab;t&ufqidk fudk vmcJh?[k a&;xm;onf? vSa&$u tpfudk}uD;
twGuf pd;k &dru
f m tpfudk}uD; roGm;oifhbl;xifw,f? 'DvkdaumifrsKd;awGu tifrwef aumufuspfwmaem?[k

48

owday;onf? odk@aomfvnf; udkwifarmifOD;u =unfh&wm olu tpfudk}uD;udk wu,f pum;ajymcsifvdk@eJ@


wlygw,fuGm? bmrS pdwfryle@J ? tpfudk}uD; ole@J pum;oGm;ajymr,f?[kajymonf?
xdkae@ naewGif udkwifarmifOD;u vrf;ab; t&ufqikd fodk@ oGm;a&mufonf? "g;cifarmifwifu
udkwifarmifOD;udk awG@onfESifhw+ydKifeuf csufcsif;xum jymjymovJ vufqEJG _wfqufavonf? xkd@aemuf olu ig
rif;eJ@ &efrjzpfcsifawmhygbl;uGm? ig rif;e@J rdwfaqGbJ jzpfcsifw,f? rif;u wu,fudk &JpGr;f owWdeJ@ jynfhpHkwJh
vlwpfa,mufbJ? igu vlawGtawmfrsm;rsm;udk ocsKif;uke;f rSm csz@dk pdefac:cJah yr,fhvJ b,folurS tJ'Dvkdvmcsz@dk
owWdr&Scd Jhbl;? rif;u tJ'Dukd vm&Jwmqdkawmh rif;uwu,f Z&Sw
d Jh vlwpfa,mufbJuG? tck igeJ@rif;eJ@ rdwfaqGawG
tjzpf qufqH=uygpkd@vm;uGm? &yfuGufxJrmS rif; jy\em&Sdvmw,fq&dk ifvJ ighudk ajym? ig rif;udk tultnD
ay;r,f?[kqdkavonf? wifarmifOD;u ig rif;&J@ tultnD rvdktyfygbl;? 'gayr,fh igwkd@ rdwfaqGawGtjzpf
aygif;vdk@&w,f?[k ajymonf?

rD;ESifh a& awG@jcif;


wnaewGif udkwifarmifOD;eSifh oli,fcsif;wpk tif;,m;uefraS &;ul;jyD; jyefvm}uonf? &efukew
f uUokdvf
0if;udk ausmcdkif;jyD; qifa&wGif;vrf;rSaeI &efuket
f if;pdefvrf;r}uD;udk OD;wnf azgufxGuf&ef&yfuGuftwGif;
jzwfoef;avSsmufoGm;ae}ucsdejf zpfonf? nae ajcmufem&Dcef h&dS aecJhjyD? qifa&wGif; vrf;wavsSmufwGif yk*~vdu
trsdL;orD;taqmifi,fuav;rsm; &Sad eonf? ausmif;oluav;rsm;rSm a&rdk;csdK;jyD; oeyfcg;yg;uGuf}um;vdr;f /
bavmufpf tuFsDvSvS uav; rsm;0wfum taqmifa&S hjcH0if;xJxGufjyD; rwfwyf&yfpum;ajymol ajymae}u/
vrf;avSsmufol avSsmufae}uonf? a&pdk abmif;bDtusF Drsm;udk vufu udkifoludkif/ ycHk;ay:wifolwifvm eSifh
oli,fcsif;wtkyf pum;wajymajym a&S huaeavSSsmufoGm;ae}ujyD; udkwifarmifOD;uaemufqHk; u vdkufygvmvSsuf
&Sad eonf? &dk;raqmifa&S h ta&mufwGif um;[Ge;f oHvdkvdk }um;rdonf?
odk h&mwGif rnfolrsS owdrxm;rd}u? qifa&wGif;vrf;rSm ajrvrf;jzpfjyD; ajcvsifavSsmufolrsm; t"du
oHk;ojzifh um;vmvdrhrf nf[kvnf; rxifcJh}u? aemufqHk;w}udrf um;[Ge;f wD;vdkufonfh tcsdew
f Gif[Gef;oHrmS
tawmfyif us,favmifjyD; &Snfvnf;&SnfvSsm;ojzifh oli,fcsif; tm;vHk; rwfwyf&yfvdkufrjd yD; aemufudkvSnfh}unfh
rd}uonf? rdrdwdk htm;vHk;.aemufwGif ppfa&mif jzpfaom tpdrf;ykyfa&mifeiS fh*spfum;wpD;u vrf;awmif;aejcif;
jzpfonf? udkwifarmifOD;u aemufq;Hk uae vdkufvmaoma}umifh tqdyk g*spfum;rSm oleiS fhteD;qHk;jzpfaeonf?
us,favmifonfh [Gef;oH&n
S f}uD; xGufay:vmaomtcg rdef;cav;aqmifjcH0if;rsm; twGif; [efa&;jy
vSsuf&daS om ausmif;oluav;rsm; omru/ vrf;oGm;vrf;vmrsm;yg &yfjyD; tqdkyg*spfum;udk 0dik f;}unfhae}uonf?
*spfum;xJrmS rdrw
d dk heiS fh&G,fwl vli,fwpkygvmonf? um;armif;olvli,fu um;pwD&m&if aemufrSaeI
udk,fcE<mudk ab;udkudkif; acgif;jyLxGufjyD;
a[haumifawG um; [Ge;f wD;oH r}um;bl;vm;/ rif;wdk hem;yif;ae}uovm;? [k atmfajym vdkufonf?
49

udkwifarmifOD;eSifh oli,fcsif; wpkvHk;rSm &kwfw&uf rSifoufro


d vdk jzpfoGm;}uonf? trSwfwrJh bmjyefajym
&rSe;f rodcJh}u? rdrw
d dk@udk tovGwf &efpaejyD [k odvdkufonf? c%av; }umjyD;aemuf udw
k ifarmifOD;u
igwdk hem;ryif;bl;? pum;ajym&if; vrf;avSsmufvm}uvdk hrif;wD;wJh [Gef;udk r}um;wm?rif; pum;ajym&if
aumif;aumif;ajymyg [k jyefajymonf?
*spfum;xJrS vli,fu aumif;aumif; rajymawmh bmjzpfvJ?
--- jzpfvm;? rif;ubmaumifvJ
csjcifvdk@vm;? [k qdkum tqdkyg vli,fu *spfum;ay:uae atmufudkqif;um um;ab;wGif &yfjyD; udkwifarmifOD;
udk pl;pl;0g;0g; }unfhvdkufonf? vrf;oGm;vrf;vmawG a&m aqmif0if;xJ&Sd rdef f;cav;awGuyg wckckjzpfawmhrnfudk
pd;k &drjf yD; 0dkif;}unfhae}uonf? udkwifarmifOD; twGufrl onfvdk yGJrsdL;rSm &dk;aeygjyD? cyfat;at;yif rwfwyf&yfvdkufjyD;
iguawmh rcsjcifygbl;? rif; csjcif&if vmavuGm? vmprf;}unfhaygh [k wkef hjyef vdkufonf?
wa,muf wa,mufjcif; jzpfaeojzifh rdrdwdk holi,fcsif;awGuvnf; udkwifarmifOD; bmvkyrf vJ
onftwdkif; }unfhaevdkufonf? 0ifa&mufulnDp&mrvdk [kvnf; ,Hk}unfonf? *spfum;xJwGif xdkifae}uaom
wzufu vli,ftyk fonfvnf; xdkenf;twdkif;yif jzpfyHk&onf? bmrS 0ifrajymbJ tomyif }unfhae }uonf?
*spfum;ay:u qif;vmjyD; &efpum;ajymaom vli,frmS 4if;udk,fwdkifu a'goxGufaeoavmufudkwifarmifOD;u
cyfat;at;yHak y:aeojzifh rdef;cav;rsm;eSifh vrf;oGm;vrf;vmrsm; a&S hwGif &SufoGm;yHk &onf? &Suf&rf;&rf;onfh
taejzifh *spfum;xJudk vufedKS ufI ypPnf;wckudk xkwf,ljyD; udkwifarmifOD;udkcsdef&G,fum yg;pyfuvnf;
}udr;f armif;&if; udkwifarmifOD; &yfae&modk hwvSr;f jcif; avSsmufvmonf?
acG;rom; rif;u ighudk bmaumifxifovJ? aooGm;jcifovm;? tckcsufjcif; t0Dpd a&mufoGm;
csifovm;?
tqdkyg vli,f. vufxJrS ajcmufvHk;yl; aoewfudk awG@vdkuf&aomtcg udkwifarmifOD;onf wcsufawmh
tH}h ooGm;yHk&onf? odk@&mwGif enf;enf;rS pd;k &drx
f dwfvef@yrHk ay:? aemufudkvnf; wvSr;f rSrqkwfbJ awmifhawmifh}uD;
&yfaeonf? ajcmufvHk;yl; jcdrf&G,fvmaom vli,fu udkwifarmifOD;eSifh rvSrf;rurf; ta&mufwGif &yfvdkufonf?
xdktcg udkwifarmifOD;u xdkvli,f. rsufemS udk wvSnfh ajcmufvHk;yl;udk wvSnfh}unfh&if; oljyHK;aeus twdkif;
raxhwaxh jyHK;vdkufonf? xdk@aemuf ol@tusF D &ifyyfus,foD;rsm;udk wckjcif; jzKwfI &ifudk aumhay;vdkufjyD;
a[haumif rif;owWd&if ypfavuGm [k ajymvdkufonf?
ywf0ef;usio
f nf tyfusoH }um;&avmufatmifyif jidrfoufoGm;cJhonf? tm;vHk;. tm&Hkonf olwdk@
eSpfOD;ESifh ajcmufvHk;yl;xHodk ha&mufae}uonf? aemufrS od&onfrmS *spfum;ay:u qif;vmaom vli,fonf
ppfAkv
d ftodkif;t0dkif; tm%mydkif vl}uD;rdom;pkxJrS jzpfjyD; naeydkif;rsm;wGif &dk;raqmif&Sd rdef;cav; wOD;udk yHrk Sef
vma&muf yd;k yrf;aeoljzpfonf? tcsif;jzpfcsdeYf 4if;ydk;yef;aeaom rde;f cav; udk,fwdkifxGuf}unfhae aoma}umifh
vla&;jyvdkonfh oabmjzifh 4if;.zcif udkif[efwlaom ajcmufvHk;yl;udk xkwfI jcdrf&G,fum jcdrf;ajcmufvdkufjcif;
50

jzpfonf? ajcmufvHk;yl;awG h&vSsif a}umuf&HG hjyD; udkwifarmifOD; a&SmifxGuf oGm;vdrhrf nf[k wGufvdkufykv
H nf;&onf?
twGufrmS ; oGm;ygjyD?
udkwifarmifOD;u jcaoFh}uD; waumif [def;a[mufvdkufaom toHrsLd ;jzifh a[haumif aoewf}uD;udkifjyD;
bmvkyaf ewmvJ? rif; owWd&Sd&ifypfavuGm [k ajymum ol htuFsDudk vufepS fbufjzifhjzJ/ &ifyyf}uD;aumhjyD;
ajcmufvHk;yl; wnfhwnfhudk OD;wnf avSsmufvSr;f vdkufonf? ajcmufvHk;yl;udkifxm;aom vli,f.rsufemS rSm aoG;r&Sd
awmh? udkwifarmifOD;u a&S@udk wvSr;f jcif; wdk;vmaomtcg olu ajcmufvHk;yl; jcdrf&ufeiS fh aemufudk wvSr;f jcif;
jyefqkwfoGm;onf? vufwurf; tvdkodk hta&mufwGif udkwifarmifOD;u xdkvli,f. ajcmufvHk;yl; udkifxm;aom
vufudk rdrdb,fvufjzifh usm;ykwf ykwfxkwfvdkufjyD; nmvufjzifh jzwfvufoD; wvHk;oGif;vdkuf&m xdkvli,frmS
wcsufwnf;eSifh yufvufvef vJusoGm;cJhonf? yg;pyfrv
S nf; aoG;awG jzmueJxGufoGm;onf? ajray:ta&muf
acgif;udk ajcaxmufeiS fh qufuef&ef jyifvdkufaomtcg rdrdwdk holi,fcsif; wpku udkwifarmifOD;udk ajy;uyf
0dkif;csKyf vdkuf}uonf? udkwifarmifOD;. ajcaxmuf uefcsufjyif;onfudk oli,fcsif;tm;vHk; odonf? vJaeol
acgif;udk abmvHk;uefovdkuef&vSsif a}uxGufoGm;edik fonf? wifarmifOD; awmfawmh/ vufvGeu
f kerf ,f/ olrif;udk
bmrSqufrvkyfedkifawmhbl; [k atmf[pf&if; wm;qD; cJh}u&onf? wifarmifOD; [lonfrmS onfvdkvlrsdK;jzpfonf?
xdkvli,f ajrjyifay: vJusaecsdew
f Gif ajcaxmufjzifh uefzdk@ &nf&G,fcsuf r&Sda=umif;/ ol@ vufxJu
ajcmufvHk;jyL;jzifh rypfEkdifap&eftwGufom vli,fqDokd@ tv#iftjref oGm;a&mufcJhjcif; jzpfa=umif;wdk@udk aemufykid f;
wGif udkwifarmifOD;u oli,fcsif;rsm;udk &Sif;jyonf?
tcif;jzpfyGm;+yD;aemuf tdrftjyefvrf;wGif oli,fcsif;rsm;u udkwifarmifOD;. rsufEmS udk tuJcwf=uonf?
ol. toGit
f jyifrmS trsufa'goa=umifh wke,
f ifaejcif; r&Sb
d J at;aq;wnf+idraf eonf? udkwifarmifOD; +yHK;aeus
rxdwxd t+yHK;rsKd;udk awG@vdkuf&onf? ,ckw}udrw
f Gifrl ol.t+yHK;onf a=umufp&m raumif;bJ cspfcifz,
G f&m
t+yHK;rsKd; jzpfonf? vlowfvufeuf ukdifxm;ol &efbufvli,ftm; rdrw
d wfu|rf;xm;aom cg&maw;ynmjzifh
tEkdif,l cJhaomfvnf; ol. rsufEmS xm;rSmum; 0ifh0gjcif; tv#Of;r&S?d trSet
f m;jzifh qdk&v#if udk,fcyH nmonf ol.
pGrf;tif r[kwf? pdwf. oef@&Sif;pif=u,fjcif;uomv#if ol. pGrf;tifjzpfonf?
wpfpkw
H pfOD;. cdkif;apr_a=umifh r[kwfbJ rdrdbmom vkyo
f ifhvkyfxdkufonfudk vkycf Jhjcif;a=umifh a=ueyfyw
D d
jzpfaeyHkawmh &onf?
xdk@aemuf oli,fcsif;wpfa,mufu ol@udk ar;onf?
wifarmifOD;/ rif;u woufvHk; uufovpfbke;f }uD; vkycf sifw,fvdk@ t+rJ ajymaecJhw,f r[kwfvm;?
'gayr,fh vufawG@b0 vlawGe@J qufqHwJhtcgrSm onf;cHjcif; w&m; r&Sdbl;qdk&if rif;u b,fvdkvky+f yD; bkef;}uD;
jzpfEikd frmS vJ?
udkwifarmifOD;u-

51

pdwf&n
S fzk@d vdkw,f qdkwmawmh rSefygw,f? 'gayr,fh tJ'Dvdk tajctaersKd;rSmqdk&if 'gu tjypfvkyo
f ludk
tm;ay;&ma&mufw,fav? cH&wJholbufuaevJ xnfhwGuf&r,f? udk,fu rw&m;r_udk cHae&wJh tcsderf sKd;rSmqdk&if
udk,fh&J@ vl@ *k%o
f duQmudkvJ xnfhpOf;pm;&rSmaygh? igu omrefvlwpfa,mufbJ jzpfaeygap/ bkef;}uD;wpfyg;bJ
jzpfaeygap wpfpkw
H pfa,mufu igh&@J *k%o
f duQmudk vmrxdyg; ao;oItxduawmh igu onf;cHjcif; w&m;udk
usifh}uHaetH;k rSmbJ? tckcsdefrSm igu omrefvlwpfa,muf jzpfaevdk@om ol@udk tJ'DvdkrsK;d udk,fxdvufa&muf
wke@f jyefcJhwm? wu,fvdk@ igom bke;f }uD;wpfyg; jzpfaer,fq&dk if wrsKd;pOf;pm;&rSmaygh? aemufwpfcku wu,fvkd@
igom ol@udk rqHk;rcJhbl;qdk&if oluvJ wjcm;vlawGtay: tJ'DvkdrsK;d quf+yD; tEkdifusifhaetH;k rSmbJ r[kwfvm;?[k
jyefajzonf?
udkwifarmifOD;. pum;a=umifh oli,fcsif;rsm;tm;vHk; E_wfqdwfoGm;=uonf?
rD;udk a&jzifh +idrf;owfI &Ekdifp+rJjzpfonf? ausmufusa&tvm; pif=u,faeom pdwfEv
S Hk;rSm udkwifarmifOD;
. pGrf;tifjzpfonf? rw&m;r_rsm;udk wdkufzsuf&ef/ *k%o
f duQm xde;f odrf;&efEiS fh tEkdifusifhAdkvfusr_rsm; xyfrjH zpfyGm;
jcif;u umuG,fEdik f&eftwGuf udkwifarmifOD;u ol. pGr;f tifudk toHk;cscJhjcif;jzpfonf?

52

6
qif;&Jr_ om;aumifrsm;. b0tajctaersm;udk =um;odavhvmjcif;
&yfuGufxJ&dS vrf;o&J*dk%;f om;rsm; tm;vHk;onf udkwifarmifOD;udk av;pm;vmcJh=uonf? wjznf;jznf;
4if;wkd@ESifh &if;ESD;r_ &vm+yD; pum;jrnfp ajymqkdjcif;rsm; &SdvmcJhonf? vrf;o&Jrsm;uvnf; olwdk@. udk,fa&;udk,fwm
jy\emrsm;udk udkwifarmifOD;tm; &ifziG fhajymjyvmcJh=uonf? 4if;wdk@onf cg;ydkufE_dufjcif; tygt0if tjcm;aom
raumif;r_rsm;udk jyKvkyu
f m toufarG;aeolrsm;jzpfa=umif; ol@udk 0efcHajymjy=uonf?
usaemfwdk@u 'gudk }udKufvdk@ vkyaf e=uwm r[kwfygbl;Asm? usaemfwkd@ rdom;pkawGu wu,fudk iwfjywf
ae=uwma=umifhAs? usaemfwdk@twGuf tvkyu
f vJ r&Sdbl;av?
*d%
k f;0ifwpfa,mufonf ol@tar. aq;zdk;0gctwGuf ydu
k fqH&Smae&a=umif;/ cg;ydkufEd_ufjcif;jzifhom aiG&mS
wwfa=umif; ajymonf? TwGif wifarmifOD;u
ig rif;wkd@&J@ tusyftwnf;udk oabmaygufygw,fuGm? 'gayr,fh vlawGqDuae cg;ydkufE_dufwmwkd@/
vk,uf"g;jywkdufwmwdk@ qdkwmu r[kwfao;bl;av? tJ'v
D lawGu rif;wdk@vdkrsKd;bJ r[kwfvm;? olwdk@vJ qif;&J=u
w,fav? olwdk@u wpfae@vHk; yifyifyef;yef;vkyv
f dk@ &vmwJhaiGudk rif;wkd@u vk,uf,lvdkufwJhtcgusawmh olwdk@
rdom;pk0ifawG bmeJ@oGm;pm;=urSmvJ? +yD;awmh rif;wdk@vkd b0rsKd;rSm usifvnf&wmuvJ tEW&m,fodyrf sm;w,f?
vlawGu rif;wdk@udk zrf;rdoGm;+yDq&dk if rif;wkd@udk tm;vHk;u qGrf;}uD;avmif;=uw,f qkdwmudkvJ rif;wdk@ todbJ
r[kwfvm;?[k ajymavonf?
vrf;o&Jrsm;ESifh &efapmifum cdkuf&efrsm; pwifjzpfyGm;cJh&mrS aemufyidk f;wGif udkwifarmifOD;onf 4if;wdk@ESifh
rdwfaqGjzpfvmonf? 4if;wdk@. vufawG@b0tajctaersm;/ 'kuQjy\emr_rsm;udk =um;od&aomtcg pmemoem;pdwf
jzpfvmonf? wkdif;jynf. vuf&dpS nf;rsOf;Oya'rsm;t&qdkv#if 4if;wdk@ukd 'kp&dkufaumifrsm;tjzpf owfrw
S fxm;
aomfjim;vnf; 4if;wdk@onf vl@tzG@J tpnf;. om;aumifrsm;om jzpfa=umif;udk udkwifarmifOD;u usdK;a=umif;
qifjcif oHk;oyfvmcJhrdonf?
vrf;o&J cg;ydkufESdufrsm;udk zrf;rdygu a'ocHvlxkonf 4if;wdk@udk aovkajrmyg;jzpfatmif &du
k fEu
S f=uonf
ESifhywfoufI udkwifarmifOD;u ajymaejcif;jzpfonf? &Jrsm;. =urf;=uKwf&ufpufrE_ Sifh ywfoufIvnf; vrf;o&J
*d%
k f;0ifrsm;u ol@udk ajymjy=uonf? &Jrsm;udk olwdk@udk zrf;rd+yDqdkv#if rnfuJhodk@ csKyfaESmifa=umif;/ xdk@aemuf
=urf;jyifay:xkdifapum 4if;wdk@. vdift*Fgudk bGwfzed yfjzifh wufeif;jcif;jzifh woufvHk; oHk;vdk@r&awmhatmif
vkyw
f wfa=umif; wdk@udk udkwifarmifOD;tm; &ifziG fh=uonf? cE<mudk,fykdif;qkdif&m emusifr_ twd'kuQrsm;udkomru
pD;yGm;a&;ESihf vlra_ &; ursm;wGifvnf; 4if;wkd@onf vl@tzG@J tpnf;. om;aumifrsm; jzpfcJh&=uonf?

53

ynm oif=um;cGifh r&Sd=ujcif;


jrefrmEkdifiHwGif vrf;o&J*dk%;f rsm; ay:aygufvm&jcif;. tajccH&if;jrpfrSm ppftm%m&Sif tkyfcsKyfra_ tmufwGif
usifhoHk;aeaom EkdifiHa&;pepfa=umifh jzpfonf? 4if;wdk@vufatmuf&Sd ynma&;pepfa=umifh [lIvnf; qdkEkdifayonf?
TuJhodk@jzpf&onfh ta=umif;&if;(2)&yf &So
d nf? yxrwpf&yfrSm udkwifarmifOD;wdk@ acwfumvwGif wkdif;jynf.
pD;yGm;a&;pepfudk ppftpdk;&u vHk;0csKyfudkifxm;+yD; ynma&;pepfonf pD;yGm;a&; a&pD;a=umif;udk trSDrvdkufEkdif
ao;jcif;yif jzpfonf? ppftpdk;&u ,ae@acwfwGif yGifhvif;aom aps;uGufp;D yGm;a&;pepfudk usifhoHk;aeonf[k
xyfcgwvJvJ ajymaeaomfvnf; vufawG@wGirf l yGifhvif;aom aps;uGufp;D yGm;a&;pepf. w&m;Oya'pd;k rdk;a&;
tajccHusaom 0daoo vuQ%mrsm; r&Sdao;acs? xdka=umifh wifarmifOD; i,fpOfuwnf;uyif wkdif;jynf.
pD;yGm;a&;tajctaersm; qdk;oxuf qdk;&Gm;vmcJh&jcif;jzpfonf? 1962ckEpS f ppftm%modr;f +yD; aemufyidk f;umv
rsm;wGif jrefrmEkdifiH ynma&;pepf. &nf&,
G fcsuf tppftrSefrmS tm%m&Sifpepf oufq;dk &Snfapa&;twGuf
vkyu
f dkifaqmif&Gufay;rnfh AsL&kdu&uf t&m&Sdrsm;udk arG;xkwfay;&efomjzpfonf? xdk@a=umifhvnf; urBmw0Sr;f wGif
jzpfay:aeaom aps;uGuf tajymif;tvJrsm;wGif jrefrmEkdifiH acwfaemufususefcJh&jcif; jzpfonf?
'kwd,ta=umif;&if;rSm ynma&; bmaiGrsm;udk ppftpdk;&onf av#mhcsaejcif;yifjzpfonf? 4ifwdk@
tm%m&+yD; umvrsm;rS pwifum ynma&;twGuf vsmxm;aom bmaiGrsm;udk av#mhcsaevmcJhonfrmS
,ae@wkdifyifjzpfonf? xdk@a=umifh ppftpdk;&u trsm;jynfolwdk@udk ynmwwf}uD;rsm; jzpfrvmapcsifonfh tcsufrmS
odomxif&mS ;vSonf? jrefrmEkid fiH jynfolvlxktwGif;wGif ynmwwfrsm;udk wefzk;d xm;+yD; ynmudk qHk;cef;wdkiftxd
oif,l=u&ef tm;ay;tm;ajrmufjyKwwfonfh tavhtxrsm;&Sdaomfvnf; ppftpdk;&url ynmwwfvlwef;pm;tay:
rvdkrke;f xm; jzpfaecJhonf? ordik f;udk jyef=unfhrnfqydk gu 1948ckEpS f vGwfvyfa&;&+yD; acwfumvrsm;wGif ynma&;
ESifh ywfoufvmv#if jrefrmEkdifiHonf ta&S@tm&Swkduf. xdyo
f D;EkdifiHrsm;t=um;wGif yg0ifcJhayonf? odk@aomf
,ae@acwfonf twdwfu tajctaersm;ESifh vm;vm;}uD; qef@usifae+yDjzpfonf? ,cktcsdew
f Gif 4if;onf
ordkif;tjzpfom usef&pfcJhay+yD? xdk@jyif jynfwGif;xkwf obm0"gwfaiG@/ u|ef;opf/ ausmufrsuf&wemESifh tjcm;aom
oabm0o,HZmwypPnf;rsm;rS &&Sdaom EkdifiHawmfbmaiGrsm;onfvnf; ppfwyftwGuf toHk;p&dwfrsm;om
jzpfvmcJh&onf?
4if;wdk@. tusKd;qufrmS ynma&;uwGif ausmif;toHk;taqmifypPnf;rsm; vkdovdk jznfhqnf;ay;Ekdifr_
r&Sdawmhjcif;yif jzpfonf? xl;c|efxufjrufaom ausmif;olausmif;om;rsm; jzpfvmapa&;twGufukdvnf; tm;ay;
tm;ajrmufjyKjcif; r&Sd=uawmhay? ausmif;om;vli,frsm;. wDxGif}uHq^m%fudk jyKpkysK;d axmifay;&rnfhtpm;
ausmif;pmrsm;udk tvGwfusuf tm*Hkaqmifapaom enf;vrf;udkom usifhoHk;vmcJh=uonf? tqdk;qHk;rSmum;
ausmif;q&m/ q&mrrsm; wpfOD;csif;u udkifwG,foifjyay;&aom ausmif;olausmif;om;OD;a& rsm;jym;vGef;vSojzifh
4if;wdk@u ausmif;om;wpfOD;csif;pDtay: tm&Hkrxm;Ekdifawmhonfhtjyif ausmif;oHk;ypPnf;ud&,
d mrsm; csKd@iJhr_
jy\ema=umifh ausmif;olausmif;om;rsm;udk xda&mufaom oifjyr_rsm; ray;Ekdifawmhacs? xdk@jyif jrefrmEkdifiH
ynma&;pepfwGif oif&d;k jyify vkyaf qmifcsufrsm; yg0ifjcif; r&Sdacs? 4if;. tusKd;&vm'frSm ajrmufrsm;pGmaom
vli,frsm;onf qif;&JwGif;eufaeaom rdom;pk0ifrsm;udk &Smau|;Ekid f&eftwGuf i,fi,f&,
G f&,
G fEiS fh ausmif;xGuf
tvkyv
f ky=f ujcif; jzpfonf? ausmif;xGuf&aoma=umifh 4if;wdk@twGuf vdktyfaom todynm/ twwfynmrsm;udk
54

r&&S=d uawmhacs/ 4if;wdk@ ynmrwwfaoma=umifh tvky&f zdk@ qkdonfrmS vnf; rjzpfEdkifawmhacs? ynmrwwfI
ydu
k fqHr&SmEkdifaoma=umifh 4if;wdk@ rdom;pk0ifrsm; iwfjywf=u&onf? Todk@jzifh vli,frsm;onf vk,uf"g;jywkdufjcif;/
+cdrf;ajcmufI aiGnpjf cif;/ cg;ydkufEdu
_ fjcif; paom 'kp&du
k frr_ sm;wGif yg0ifywfoufvmcJh=uavawmhonf? tcsdK@aom
olrsm;. rdom;pk0ifrsm;rSm tonf;toef zsm;emae+yD; aq;ukor_ay;Ekid f&eftwGuf aiGa=u;vdktyfaeaoma=umifh
omv#if 4if;wdk@u cg;ydkufE_dufpm;ae&jcif;jzpfonf?
vrf;o&J*dk%;f 0ifrsm;. ae@pOfb0tajctaersm;udk =um;odavhvmcJh&+yD;onfhaemufwGif udkwifarmifOD;u
T jy\emrsm;tm;vHk;wkd@. tajccH&if;jrpfESifh pyfvsOf;I 4if;wdk@udk &Sif;vif;ajymjyay;onf? wkdif;jynf. vuf&dS
Ekid fiHa&; tajctaeudk rD;armif;xdk;jyonf? Adkvfae0if;ESifh jrefrmhq&dk S,fvpf vrf;pOfygwDwdk@u jrefrmEkdifiH wpfEkdifiHvHk;
tay: pDrHcef@cGJr_ nHhzsif;yHkudk ajymjyonf? jynfolvlxkwpf&yfvHk; iwfjywfaetcsdew
f Gif vufwpfqkyfpmr# &Sad om
Adv
k fcsKyfrsm;ESifh 4if;wdk@ aemufvdkufaemufygrsm;u wkdif;jynf. o,HZmwrsm;tay: udk,fusK;d &SmtjrwfxkwfaeyHu
k dk
&Sif;jyonf?
Todk@jzifh vrf;o&J*dk%;f 0ifrsm;onf jrefrmEkdifiH. Ekid fiHa&;tajctaersm;udk em;vnfoabmayguf vmEkkdif
cJh+yD; udkwifarmifOD;udk ydI
k av;pm;vmcJh=uonf? usaemfwdk@ bmvkyo
f ifhovJ[k ar;vm&mwGif udkwifarmifOD;
uwkdif;jynfrmS tajymif;tvJawG jzpfz@dk tcsdew
f efvmygvdrhrf ,f? tajymif;tvJawG jzpfvmygvdrhrf ,f?
tJ'Dtcgus&if usaemfwkd@wawGtm;vHk; w&m;r#wr_twGuf wdkufyG0J ifEdkifw,f?[k cyf&Sif;&Sif;bJ jyefajzvdkufonf?
odk@aomfvnf; vufawG@wGirf l 4if;wdk@twGuf tjcm;a&G;cs,fp&mvrf; qkdI r&Sdoavmufyif &Sm;yg;aecJha=umifh tqdkyg
vrf;o&J*dk%;f 0if trsm;pkonf raumif;r_'pk &dkufvkyif ef;rsm;wGifom qufvufusifvnfaecJh=uonf?
wpfae@ wuUodkvfausmif;wGif udkwifarmifOD;udk oli,fcsif;wpfa,mufu ol. tzdk;wef abmyifwpfacsmif;
cg;ydkufE_dufcHcJh&a=umif; ajymavonf? ordkif;+rdK@e,f bwfpum;wpfp;D ay:wGif cg;ydkufE_dufcHcJh&jcif; jzpfonf? TwGif
udkwifarmifOD;u ig rif;udk ulnDEdik fr,fxifw,f? iguordik f;+rdK@e,frSmaewmqdkawmh tJ'Dudk rif; igeJ@vkdufchaJ ygh?[k
ajymonf?
Todk@jzifh udkwifarmifOD;onf ol@oli,fcsif;udk &yfuGufxJ&dS vrf;o&J*k%
d f;acgif;aqmifxH ac:oGm;avonf?
p&dkuf=urf;aom e,fxJudk vkdufvm&aoma=umifh oli,fcsif;jzpfolrSm tenf;i,f aemufwGe@f aecJhonf? vrf;o&J
*d%
k f;acgif;aqmifudk awG@onfESifh w+ydKifeuf udkwifarmifOD;u'gu wuUodkvfausmif;u igh oli,fcsif;wpfa,mufbJ? 'Dae@ ol bwfpum;ay:rSm cg;ydkufEdu
_ f cHvdkuf&wJh
abmyifudk jyefvdkcsifw,f? [k ajymonf?
aemuf(1)em&Dcef@ =umoGm;aomtcg *dk%;f acgif;aqmif abmyifudk jyefvmay;onf? udkwifarmifOD;u
vrf;o&J*dk%;f acgif;aqmiftay: =oZm&SdyHk/ *d%
k f;acgif;aqmifu udkwifarmifOD; pum;udk em;axmif+yD; udkwifarmifOD;
tay: av;pm;r_&dyS kH wdk@a=umifh 4if;. oli,fcsif;onf udkwifarmifOD;tay: ajymrjyEkid favmufatmif txif}uD;
55

av;pm;oGm;onf? rdrdabmyifudk jyef&onfhtwGuf udkwifarmifOD;tay: aus;Zl;wifrqHk; jzpfum udkwifarmifOD;u


b,fvdkvkyf+yD;awmh olwdk@udk 'Dwkdif;av; ajymvdu
k f&kH abmyifudk jyef&wmvJ? vHk;0 r,HkEikd fp&mbJ[k awG;ae
avonf?
a&&Snfudk =unfhrnfqv
dk #if jrefrmEkdifiHwGif tm%m&Sifpepf oufq;dk &Snfaeor# umvywfvHk; vrf;o&J
*d%
k f;rsm; uJhokd@aom Tvl@tzG@J tpnf;&Sd om;aumifrsm;. jy\emudk ajz&Sif;I &Ekdifrnf r[kwfa=umif;udk
udkwifarmifOD;u &dyfpm;rdcJhonf? xdk@a=umifh ppftm%m&Sifpepfudk pkaygif;wGef;vSew
f dkufzsufEdik fa&;twGuf wuUodkvf
wcGifwGif ol. v_y&f Sm;r_rsm;udk ydrk w
dk dk;csJ@vmcJhonf? TwdkufyGw
J Gif yg0ifrnfh rdwfaqGa&mif;&if;rsm; wdk;yGm;vmap&ef
vkyaf qmifcJhonf?
wuUodkvfausmif; apmapm+yD;I tm;vyfcsderf sm;wGif udkwifarmifOD;ESifh ol. oli,fcsif;rsm;onf
tif;,m;uefxJY a&oGm;ul;avh&do
S nf? &efuke+f rdK@. jcpfjcpfawmufyjl yif;aeaom &moDOwkwGif tif;,m;uef&dS
at;jraeaom a&xJY 0ifpdrfvkduf&jcif;onf 4if;wdk@udk pdwfa&mudk,fyg vef;qef;vmaponf?
xkd@jyif trsm;tm;jzifh udkwifarmifOD;onf wpfa,mufxJ a&ul;avh&do
S nf? olu a&xJ t=um}uD;
pdrfae&jcif;udk ESpfoufonf? Ttjcif;t&ma=umifhvnf; ol. tm&Hkpl;pdkufEkdifaom pdwfpGrf;tifudk &&SdvmcJhjcif;
jzpfEikd fonf? olonf *Dw 0goemxHkol wpfOD; jzpf+yD; wa,mudk u|rf;usiyf idk fEdik fpGm wD;wwfonf? tm;vyfcsdef
rsm;wGif r=umc% qdkovdk olu wa,moHrsm;xJwGif pdwfEpS fxm;vkdufjcif;tm;jzifh tyef;ajz tem;,lavh&Sdonf?

vlom;qefqef tjypfay;qHk;r&ef awmif;qkdjcif;


udkwifarmifOD;. nDr rvS+rdKif (6)wef; wufa&mufaepOfu jzpfonf? wpfae@wGif ocsFmtdrfpmrsm;
r+yD;ao;aoma=umifh rvS+rdKifu ausmif;roGm;vdkcJhacs? ocsFmq&mru tdrpf mr+yD;oludk em;ov,f &kdufavh&daS =umif;
od&dx
S m;aoma=umifh jzpfonf? q&mr. vufoHrmS jyif;vGef;ojzifh t&dkufc&H olonf ,dr;f ,dkifvJusoGm;onftxd
jzpf&onf? twef;ol twef;om;rsm;. a&S@wGif yg;cscH&rnfhta&;udk rvS+rdKifu &Suf&H@G aeonf? jrefrmh "avhxHk;wrf;
t&qkdv#if wyg;oludk yg;&du
k fjcif;onf &kid f;pdkif;aom/ rxDrhjJ rifjyKaom vky&f yfwpfckjzpfonf? rdrd *k%o
f duQmudk
vGeu
f sL;pGm xdyg;jcif; cH&olonf tapmfum; cH&olyif jzpfonf? jrefrmEkdifiHwcGifY =unfhrnfqv
dk #if q&mu
ausmif;olausmif;om;rsm;udk vuf0g; (odk@r[kwf) wifyg;ay:wGif &du
k fjcif;rSm txl;tqef; udp&P yfwpfck r[kwf
aomfvnf; em;ov,fwGif &dkufI qHk;raomvky&f yfrmS tawmfyif jzpfcJvSaom/ xl;jcm;aom vkyf&yf[k qdk&ayrnf?
rvS+rdKifu ausmif;roGm;csif&onfh ta=umif;&if;udk od&do
S Gm;aom wifarmifOD;u 'g rjzpfoifhbl;?
ocsFmbmomtwGufe@J wif wjcm;bmomawGyg waeukef oif&awmhrmS r[kwfbl;? tJawmh eif ausmif;udk
oGm;oifhw,f? wu,fvdk@ q&mru qHk;rcsifw,fq&dk if&J@ em;ov,frmS &du
k fr,fhtpm; vufrmS bJ &du
k fygvdk@
q&mrudkajym? [k qdkavonf? Todk@jzifh xdkae@wGif rvS+rdKifu ausmif;odk@oGm;vdkufonf?

56

ocsFmcsdef a&mufaomtcgwGif tdrfpmr+yD;aom ausmif;olausmif;om;rsm;udk q&mru twef;a&S@


ac:xkwfavonf? +yD;aemuf q&mru olvkyaf eustwkdif; xdkausmif;olausmif;om;rsm;udk wpfa,mufcsif;
em;ov,fwGif ydwf&u
kd fonf? rvS+rdKiftvSnfhodk@a&mufaomtcg olru tpfudk}uD; rSmxm;ouJhodk@yif vufz0g;
ay:wGif &dkuf&ef q&mrudk ajymavonf? TwGif q&mru ceJ@aom avoHjzifheifu AdkvfrSL;orD; rd@k vdk@ igu eifhudk vufrmS &dkuf&rSmvm;? [k ajymonf?
q&mrudk,fwkdifuwnf; AdkvfrLS ;uawmfwpfa,muf jzpfaeaoma=umifhyif TuJhodk@ oHk;E_ef;vdkufjcif;
jzpfonf?
usru Adv
k frLS ;orD;awmh r[kwfygbl;? 'gayr,fh usr rdbuawmif usrudk em;ov,frmS wcgrS
r&dkufchzJ ;l bl;? tJ'ga=umifh usrudk vufrmS bJ &dkufyg?
TwGif q&mru eifhudkig em;ov,frmS r&kduf&bl;qdk&if eif twef;xJu xGufoGm;[k qdkavonf?
rvS+rdKifuvnf; olronf pmoif&eftwGuf ausmif;vmwuf&jcif; jzpfa=umif;/ xdk@a=umifh twef;xJu xGufroGm;
Ekid fa=umif; jyefajymaomtcg q&mru eif xGufroGm;&if ig xGufoGm;r,f[k a'gow}uD; ajymqdkum twef;
xJu csufcsif;xxGufoGm;onf? q&mru ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;wGif rvS+rdKif tr_udpPudk oGm;a&mufwkdif=um;jcif;
jzpfonf? xdk@a=umifh rvS+rdKifonf ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;odk@ tac:cH&+yD; ausmif;tkyq
f &m}uD;u eifhudkig ausmif;
xkwfw,f[k qkdavonf?
ausmif;tky}f uD;. pum;udk =um;aomtcg thHtm;w}uD; jzpfoGm;+yD; olrudk ausmif;xkwf&jcif;
ta=umif;&if;ESifh ywfoufI rvS+rdKifu ar;onf?
q&m}uD;u eifh tdrfudkjyef? +yD;awmh eifhrdbwpfa,mufudk 'Dudk ac:vmcJh? 'grSr[kwf&if eif ausmif;udk
jyefrvmeJ@[k qdkonf?
rvS+rdKifu olr. rdbrsm; tvkyrf tm;=ua=umif;/ tdrfwGif tpfudk}uD;wpfa,mufom&Sda=umif;
ajymaomtcg ausmif;tky}f uD;u tpfudkbJjzpfjzpf bmbJjzpfjzpf }udKufwJhaumifudk ac:cJh[k &ifh&ifhoD;oD;qdkum
rvS+rdKifudk tdrfjyefv$wfvdkufonf?
tdrfjyefa&mufvmaomtcg rvS+rdKifu 0rf;enf;&Suf&H@G pGmjzifh udkwifarmifOD;tm; ausmif;wGifjzpfysufcho
J nf
rsm;udk jyefajymif;ajymjyavonf? udkwifarmifOD;uvnf; olrESifhtwl ausmif;odk@vkdufcJhrnf[k ajymonf? xdkae@wGif
rd;k &GmoGef;aeaoma=umifh udkwifarmifOD;onf rd;k umtust&Snfwpfxnfudk 0wfqifum ausmif;odk@vkdufvmonf?
ol ESpfoufvSaom *syef"g;&Snfudk rd;k umtusatmufwGif xnfhvmonfudkvnf; rvS+rdKifu owdjyKrdonf?
q&m}uD;&Hk;cef;odk@ a&mufaomtcg udkwifarmifOD;u ukvm;xkdifwpfvHk;udk ajcaxmufjzifh uefvkduf+yD; rvS+rdKifudk
xdkukvm;xkdifay:Y 0ifxdkifaponf? olrmS rl &yfv#ufom;jzifhyif q&m}uD;ukd pl;pku
d f=unfhaeonf? ausmif;tkyf
q&m}uD;rSm tvGet
f t
hH m;oifhoGm;+yD; ajcrudkifr/d vufrudkifrd jzpfoGm;onf? udkwifarmifOD; rd;k umtusxJ&Sd
57

"g;&SnfudkvJ awG@oGm;+yD; xkdifyg/ xkdifyg[k jymjymovJ ajymavonf? q&m}uD;ay;aom xkdifcHkwGif udkwifarmifOD;


vHk;00ifxkdifjcif; rjyKbJusaemfhnDrudk ausmif;xkwf+yD; tdrfjyefckdif;&wJhtxd ol@rSm bmtrSm;&Sv
d dk@vJ? wu,fvdk@ ol@rSm trSm;&Scd Jh
&ifawmif rdbudk ta=umif;=um;&if rdbu qHk;rEkdifw,f? q&mr&J@ vlrqefwJh &du
k fEu
S fq;Hk rr_udk rcHcsifwma=umifh
eJ@wif usaemfhnDrudk ausmif;xkwfw,f qdkwmu vHk;0 rjzpfoifhbl;?[k qdkonf?
ausmif;tkyq
f &m}uD;uvnf; tajctaea=umif;pHkudk aumif;rGepf Gm od&dx
S m;jcif; r&Sdaoma=umifh rdrd.
vky&f yftwGuf wpHkw&m ta=umif;jycsuf ray;EkdifcJhacs? aemufqHk;wGif q&m}uD;u ocsFmq&mrudk &Sif;jyvdkufrnf
jzpfa=umif;/ rvS+rdKifonfvnf; yHrk Sefvdk ausmif;qufwufEdik fa=umif; ajymcJ&h onf? xdk@a=umifh rvS+rdKif ausmif;
jyefwufEdik fcJh+yD; xdktcsdeu
f pwifum olr. ocsFmq&mronfvnf; ausmif;olausmif;om;rsm;udk Ekid fxufp;D eif;
jyKjcif;/ yg;&du
k fjcif;rsm; rjyKawmhacs?

aysmhajymif;aom arwWmESifh rmausmaom arwWmudk [efcsufnDapjcif;


udkwifarmifOD;u vlom;tm;vHk;udk arwWmxm;onfrmS tjiif;yGm;zG,f r&Sdacs? odk@aomf ol. arwWmonf
tuGif;rJh r[kwf? w&m;r#wr_udk rsufuG,fjyK olrsm;tay: olu arwWm rxm;? udkwifarmifOD;onf vl@*k%foduQm
udk xdyg;aESmifh,Sufvmolrsm;tay: onf;cHcGifhv$wfpw
d f&do
S l r[kwfacs? w&m;r#wr_qikd f&m jy\emrsm;udk vpfvsL&_
xm;ol/ rdrd. a&S@armifwGif raumif;r_usL;vGejf cif;udk cGifhjyKwwfol r[kwfacs? rnfonfhenf;ESifhrqdk/ rnfodk@aom
tepfemcHrr_ sm;jzifh ay;qyf& ay;qyf& udkwifarmifOD;onf w&m;r#waom enf;vrf;jzifh jyKrlaqmif&u
G fjcif; r&Sdol
rsm;udk qef@usifum tav#mhray;pwrf; wkdufyG0J ifv_y&f Sm;cJhonf? Todk@qdk&mwGif raumif;r_ usL;vGeo
f lrsm;tay:
udkwifarmifOD;u pufqky&f @GH rek f;aoma=umifh r[kwf? pmemaxmufxm;rdaoma=umifhom jzpfonf? raumif;r_
usL;vGefrsm;u 4if;wdk@. tjyKtrlrsm; jyKjyifajymif;vJa&;udk olu vdkvm;onf? vl@tzG@J tpnf;wGif vlom;tcsif;csif;
wpfOD;tay:wpfOD; vlrqefpGm qufqH aqmif&u
G faejcif;rsm; qufvuf rjzpfyGm;Ekdifapa&;udk olu vdv
k m;onf?
udkwifarmifOD;. pdwf0^d mOfxJwGif arwWmw&m;ude;f atmif;aeonfrmS rSefaomfvnf; vl@tzG@J tpnf;wGif
jzpf&aSd eaom tajccHusonfh jy\emrsm;udk arwWmqkdaom vufeufwpfckwnf;jzifhom ajz&Sif;I r&Ekid fa=umif;udk
olu &Sif;vif;odjrifvmapcJhonf? Tta=umif;a=umifhyif udkwifarmifOD;onf ol. arG;&myg owWdudk pepfwus
jyKpkysK;d axmifum w&m;rr#wr_rsm;udk wkdufzsufEdik f&eftwGuf }udK;yrf;aqmif&GufcJhjcif; jzpfonf? odk@aomfvnf; ol.
twGif;pdwfxJ&dS }uD;rm;aom arwWmrSmrlum; qufvuf&iS foefaecJhonf? rdrdudk,fudk }uH@ckdifzH+G zdK;atmif wrif
wum usifh}uHtm;xkwf&mu udkwifarmifOD;onf thcH sD;zG,f&maumif;aom vli,fwpfOD;jzpfvm+yD; vlom;rsm;
twGuf/ vl@*k%foduQmtwGuf/ vl@wefzk;d twGuf pGef@v$wftepfemcH&ef &JpGr;f owWdtjynfhjzifh }udK;yrf;aqmif&Guf
cJhayonf?

58

7
vGwfvyfpGm awG;ac:ydkifcGifhESifh awG;ac:r_ vGwv
f yfjcif;
vGwfvyfr_ ukd arG;&mygwefzk;d wpfcktjzpf vlom;wdk@u &SmazGvmcJh=uonfrmS ordkif;OD;umvuwnf;u
,ae@tcsdex
f d jzpfonf? t*FvefEdik fiH 0ef}uD;csKyf a';Apfuifr&Gef uurBmvHk;qkdif&m vGwfvyfr_twGuf r=umao;
rDuyif axmufcHajym=um;oGm;cJhonf? odk@aomfvnf; vGwfvyfr_ qkdonfha0g[m&udk rnfuJhodk ht"dy`g,fziG fhqrdk nf/
em;vnfcH,lrnf/ vufawG husifhoHk;rnf [lonfwdk hrmS ta&;t}uD;qHk; jzpfonf? Todk@qdk&mwGif tjynfjynfqidk f&m
vl@tcGifhta&; a=unmpmwrf;xJY xnfhoGi;f jyXmef;xm;onfh vGwfvyfpmG xkwfaz:ajymqdkydkifcGifh/ vGwfvyfpmG
pnf;&Hk;ykdifcGifh/ vGwfvyfpmG toif;tzG@J zG@J pnf;ykdifcGifh tp&Sdonfh vufqkyfvufudkif jyEkdifaom tajccHvl@tcGifh ta&;
rsm;udk rpOf;pm;rDwGif vufqkyfvufudkif jyEkdifjcif; r&Sdaomfjim;vnf; vl@tcGifhta&;rsm; tm;vHk;. tajccH jzpfaom
vGwfvyfpmG awG;ac:jcif; qdkonfEiS fh pyfvsOf;I OD;pGm pOf;pm;qifjcifoifhayonf? vly*k K~d vf wpfOD; wpfa,mufonf
vGwfvyfpmG awG;ac:wwfjcif; r&Sdygu xdkolonf tjcm; vl@tcGifhta&;rsm;udk &,lusifhoHk;ae onfhwdkif tjcm;
vly*k K~d vfrsm; eSifh vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk; twGufomrubJ rdru
d dk,fYtwGufyg tusKd;&S&d ef rvG,fulvSacs?

tawG;tac: vGwfvyfr_udk zGifhqkjd cif;


rsufreS fpdr;f wyfI =unfhaomolonf t&m&mwkdif;udk tpdr;f a&mif t&m0wKrsm;tjzpf awG@jrifwwfonf
[laom pum;yHkwpfck &Sad yonf? tawG;tac:rSmvnf; xdkenf;wlpGmyif jzpfonf? bmoma&; tpGe;f a&muftjrif/
vlrsKd;a&; trke;f w&m;/ Ekid fiHa&; bufvdkufr_/ twWrme/ &k;d &m,Ofaus;r_qidk f&m rormr_/ rdrdb0 tajctae od@k r[kwf
rdrd usifvnf&m vl@t0ef;t0kdif;tay: rauseyfr_/ odrif ,fpw
d f/ rjynfh0aom pdwf eSifh tqdk;jrifwwfaom
pdwfxm;wdk@u wpfpkw
H pfOD;tay: v$r;f rdk;aeygu xdo
k lonf vGwfvyfpmG awG;ac:Ekdifjcif; &Sdrnf r[kwfacs?
rdrd. bmomw&m;onfomv#if tppftrSefjzpfonf[k pJ+G rJ,Hk=unf&ko
H mrubJ tjcm;bmomw&m;
rsm;tay: txifao;tjrifao;/ vGJrSm;pGm tuJjzwf/ &efvdkpGm jyKwwfjcif;onf bmoma&; tpGe;f a&mufr_ .
ueOD;ykdif; tjyKtrl vuQ%m jzpfonf? tjcm;vlrsKd; (odk@r[kwf) vlrsKd;rsm;udk paw;um rdrd vlrsKd; aumif;pm;a&;
twGuf jyKrl aqmif&Gufjcif; onfaomfvnf;aumif;/ tjcm;vlrsKd;wpfrsK;d wGif raumif;aom trlp&kdufrsm; &Sad }umif;
jzifh rcdkifvHkonfh ,kwWdaA'rsm;udk xkwfum xdkvlrsKd;tay:Y trke;f w&m; jzpfwnfvmapa&;twGuf jyKrlaqmif&u
G f
jcif;onfaomfvnf;aumif; vlrsKd;a&; rke;f wD;r_ udk trSwfwrJh cH,lusifhoHk; vdkufouJhodk@ jzpfoGm;Ekid fonf? tjcm;
vly*k K~d vfrsm; awG@}uHKcHpm; &onfh twd'kuQ (okd@r[kwf) a0'emudk OyuQmjyKum rdr.
d udk,fusK;d udkom &nfarSsmfvsS uf
zGJ hpnf; wnfaqmufr_ wckck/ tpd;k &wpf&yf&yf (odk@r[kwf) Ekid fiHa&;ygwD wpfckck bufr&S yfwnf
axmufcHtm;jcif;onf EkdifiHa&;bufvdkufr_ jzpfonf? acgif;aqmif. twdwfujyKvkycf Jhaom aumif;usKd;udk axmuf
&_aomfvnf; 4if;. edik fiHa&;tm%m (odk hr[kwf) edkifiHa&; zGJ hpnf;wnfaqmufr_a}umif vlxk xdcdkufcpH m;vmcJh&aom/
xdk htjyif tem*gwfwGif qufvufI xdcdkufcpH m;edik faom taetxm;rsm;udk xnhfoGi;f rpOf;pm;bJ tqdkyg
acgif;aqmifudk rsufprd w
Sd faxmufcHvSsif Ekid fiHa&;bufvdkufr_ jzpfonf?

59

&efbufjyKvkdaom t,ltqw&yf&yfudk jzpfap/ 4if;ESifh qufpyfaeaom rl0g'udkjzpfap wdkufzsuf&ef}udK;yrf;


&mwGif tm%mydkif (odk hr[kwf) EkdifiHa&;ygwD(odk@r[kwf) edkifiHa&;zGJ hpnf;wnfaqmufrw
_ pfckckonf teD;uyf r[mrdwf
jzpfEikd fonf [laom ta=umif; jycsufjzifh tqdkyg tm%mykid f (odk@r[kwf) EkdifiHa&;ygwD (odk@r[kwf) edik fiHa&; zGJ h
pnf;wnfaqmufr_. raumif;aom vky&f yfrsm;ESifh pyfv#Of;I vspfvsL&_xm;jcif;onf EkdifiHa&;bufvdkufr_
jzpfonf? wlnDaom t,ltq w&yf&yfudk jzpfap/ 4if;eSifh qufpyfaeaom rl0g'udk jzpfap taumiftxnfaz:
usifhoHk;edik fa&;twGuf }udK;yrf;&mwGif tm%mydkif (odk hr[kwf) Ekid fiHa&;ygwD(odk@r[kwf) edik fiHa&;zGJ hpnf;wnfaqmufr_
wpfckckonf teD;uyf r[mrdwf jzpfEikd fonf [laom ta=umif; jycsufjzifh tqdkyg tm%mykdif (odk@r[kwf) Ekid fiHa&;
ygwD (odk@r[kwf) edik fiHa&; zGJ hpnf;wnfaqmufr_. raumif;aom vky&f yfrsm;ESifh pyfv#Of;I vspfvsL&_xm;jcif;onf
vnf; EkdifiHa&;bufvdkufr_ jzpfonf?
olwyg;. touftEW&m,f/ usef;rma&;ESifh *k%o
f duQmudk xdyg;apaom ,Ofaus;r_xHk;wrf;pOfvmrsm;
usifhoHk;jcif;udk vufcHvSsif xdkol. pdwftpOfwGif &dk;&m,Ofaus;r_qkid f&m rormr_ v$r;f rdk;aernf jzpfonf?
tjcm;olrsm;. pdk;&drrf _rsm;udk *&krxm;bJ rdr.
d udk,fusK;d twGufudkom vdkufpm;vSsif xdkol. pdwftpOfwGif
twWpw
d f}uD;pkd;aernf jzpfonf? tjyKjzpfwnfrt
_ jrifudk obm0uspGm cH,lusifhoHk;edik fjcif;r&SdvSsif xdkol.
pdwftpOfwGif rdrdb0 tajctaeodk@r[kwf rdrd usifvnf&m vl@t0ef;t0kdif;tay: auseyfrr_ &Sdonfhpdwf vGeu
f Jae
rnfjzpfonf? rdrd.aiGa=u;tcuftcJ jy\emudk wpHw
k &m vdktyfaom twkdif;twmtxd ajz&Sif;EkdifpGr;f r&Sv
d Ssif
xkdol. pdwftpOfwGif odrfi,fpw
d f &du
k fcwfaernfjzpfonf? vlra_ &; t0ef;t0kid f;/ obm0ywf0ef;usif
tajymif;tvJwdk@ESifhtnD tvdkuftxdkufjzpfatmif rdrd. pdwfxm;udk jyKjyifajymif;vJEdik fjcif; r&Sdaomol.
pdwftpOfonf vHkavmufpmG }uHhckdifrnf r[kwf/ b0wGif awG@}uHKvm&aom jy\emudpP&yfrsm;udk &Sif;vif;pGm
oHk;oyfEkdifrnf r[kwf/ jy\emajz&Sif;&ef rSefuefoifhawmfaom qHk;jzwfcsufrsm;udk csrSwfEdik frnf r[kwfacs?
vlonf rdrd. tm&Hkig;yg;jzifhjzpfap/ qifjcifwHkw&m;jzifh jzpfap awG;awmaeonfhwkdif pdwftm&kHtwGif;Y
awG;csif&m awG;ae&HkrSs/ wenf;tm;jzifh awG;jcif&mawG;cGifh&ae&HkrSsudk vGwfvyfpmG awG;ac:jcif;[k rqdkeidk facs?
txufwGif om"utaejzifh az:jycJhonfh pdwftaetxm;rsm;uJ hodk h pdwftpOfrsm;atmufwGif&daS eygu awG;jcif&m
awG; aeaomf vnf; tqdkygyk*~dKvf. awG;awmr_onf vGwfvyfr_ uif;rJhvSsuf&daS eaonf? awG;awmoludk,fwdkif
rodvdkufbJ v$r;f rdk; jcif;/ zH;k tkyfjcif;/ }uD;pdk;jcif; cHae&onf? xdktcg xdkolwGif vGwv
f yfpmG awG;ac:edkifprG f;r&Sdawmh?
vGwfvyfpmG awG;ac:edkifprG f; r&Sdv#if vufawG@b0wGif vGwfvyfaom awG;ac:r_ jzpfwnfvmEkdif&ef ta=umif;
vHk;0 r&Sdacs? vGwv
f yfaom awG;ac:r_ r&Sdv#if trSefw&m;udk &SmazGEkdifrnf r[kwfouJhokd@ w&m;r#wr_
rSmvnf; arS;rSdefaysmufuG,foGm;ayrnf? TuJhodk@aom tajctaersKd;Y vl@tzG@J tpnf;wGif tjyKjzpfwnfrr_ sm;
oufa&mufawmhrnf r[kwfbJ tysuf &vm'frsm;om }uD;pd;k aernf jzpfonf?

bmoma&; tpGefa&mufr_ r&Sdjcif;


udkwifarmifOD;onf c&pf,mefbmomudk ouf0if,Hk=unfol wpfOD;jzpfonfhtjyif c&pf,mefbke;f }uD;wpfyg;
jzpfvm&ef txd pdwful;&SdcJhol jzpfonf? bk&m;ocifu urBm}uD;udk TITr# arwWmxm;&Sdjcif;a=umifhomv#if
twkr&Sd om;awmfudk ay;tyfcJh&jcif;omwnf;? om;awmfudk ,Hk=unfouf0ifolwkdif;onf aoa=uysufp;D rnf
60

r[kwfbJ xm0& &SifoefEdkifayrnf? (&Sifa,m[ef; 3;16) ponfwdk@ uJhokd@aom c&pf,efbmomw&m;.


t,ltqrsm;udk udkwifarmifOD; i,fpOfuwnf;uyif ol@zcifxHrS oif,lod&dcS Jhonf? udkwifarmifOD;u
c&pf,mefbmomESihf ywfoufaom todynmrsm;udk ol. oli,fcsif;rsm;tm; today;ajymqdkcJhonfrmS
t}udraf ygif;rsm;pGmyif jzpfonf? ol. oli,fcsif;rsm;udk c&pf,mef bk&m;&Sdcdk;ausmif;odk@ vdkufcJh&ef zdwfac:um
bk&m;ocif. oem;=uifemr_atmufwGif aexdkif&onfrmS +idrf;csrf;r_ &Sad =umif;/ vlom;wdk@u bk&m;ociftay:
,Hk=unfudkif;&_dif;r_ &Sjd cif;rSm aumif;jrwfaom t&mjzpfa=umif;wkd@udk &Sif;jyonf? odk@aomfvnf; udkwifarmifOD;onf
tcgtcGifhoifw
h kdif;wGif tjcm;bmomw&m; wkd@. qdkqk;H rr_rsm;udk avhvm&ef t+rJ tqifoifh jzpfaecJhonf?
Todk@jzpfaoma=umifhvnf; olonf bm&mw&m; rsm;udk E_id f;,SOfavhvm&ef pdwfxufoefcJhonf? Oyrmqdk&v#if
c&pf,mefbmom. xm0& &Sifoefr_ qdkaom t,ltqESifh Ak'<bmom. r+rJjcif; w&m;qdak om t,ltqwkd@udk
E_id f;qcsifhcsdecf Jhonf?
udkwifarmifOD;. oli,fcsif;wpfa,mufrmS pmzwf0goem}uD;ol jzpfonf? oabmw&m;ESifh tawG;tjrif
pmayrsm;udk txl; cHkrifonf? odk@aomf ol. aysmhuGufrmS rdrdu pmayrsm;udk tawmftwef zwf&_avhvm
xm;onfhtay:wGif tajccHum udk,fhudkudk,f awmfonf/ wwfonf[k pdwf}uD;0ifaejcif;yif jzpfonf? &if;ESD;aom
oli,fcsif;rsm;ukdomru odyrf &if;ESD;olrsm;udkyg olu rdrd zwf&a_ vhvmxm;onfh ta=umif;t&mrsm;ESifh ywfoufI
4if;wdk@ rnfIrnfr# A[kokwuG,f0a=umif;udk ar;jref;ajymqdkjcif;jzifh wyg;ol pdwftaESmuft,Sufjzpfatmif
jyKvkyw
f wfoljzpfonf? odk@aomf trsm;tm;jzifh ol. jiif;cHkajymqdkcsufrsm;rSm t}udK;ta=umif;cdkifvHkr_ r&Sad cs?
wpfae@ olu raxhwaxh+yHK;um udw
k ifarmifOD;udk Todk@ar;onf?
a[haumif wifarmifOD;? a,&_c&pfawmfu Ak'<a*g"rR&J@ wynfhom0u jzpfcJhbl;w,fqw
dk m rif;odvm;uG?
rif;u 'gudk b,fvdkvkyo
f dvJ?
umvwckrmS a,&_c&pfawmf[m tdEd,
N EkdifiHudk oGm;+yD;awmh Ak'<bmom0if bke;f }uD;wpfyg;tjzpf usifh}uH
aexdkif cJw
h ,fav?
tjcm; oli,fcsif;rsm;u 4if;wdk@ESpaf ,muf. tajcwifajymqkdr_tay: pdwf0ifwpm;&Sdvm=uonf?
c&pf,mefbmomukd ouf0if,Hk=unfol udkwifarmifOD;tm; xdyg;vkdufjcif;jzpfonfudk 4if;wkd@tm;vHk;u &dyfpm;rd
=uonf? udkwifarmifOD;u pmzwfaumif;olawmh r[kwfojzifh oli,fcsif;jzpfol ajymvmaompum;rSm
ordkif;0iftcsuftvuf tppftrSef [kwfr[kwfudk rdrdudk,fYuvnf; raocsm? odk hjzpfaoma=umifh ol@oli,fcsif;.
pum;udk cGef;wHk@jyef&ef tcufawG@aeonf? odk@aomfvnf; oli,fcsif;. pum;udk usK;d a=umif;cdkifvHkpGm
jyefvnfacsyEkdifjcif;r&Sv
d #if xdkoli,fcsif;. pum;EkdifjyKwwfaom tusifhqk;d udk azsmufzsufI &Ekdifrnf
r[kwfa=umif;udk &dypf m;rdonfhESifhtnD udkwifarmifOD;u Todk@ jyefajymavonf?
yef;yifwpfyif ajr}uD;xJrSm &SifoefEkdifzk@d twGuf r&Srd jzpfvdktyfwJht&mu bmvJ? rif;odvm;?
'gu vlwdkif;odygw,fuGm? vG,fvG,fav;bJ? a&vdkwmaygh?

61

'gayr,fh tJ'Dyef;yifu a&udk pkyf,l+yD;wJhtcgus&if a&udk jyefrxkwfvkyb


f l;? yefyiG fhudkbJ xkwfvkyw
f ,f?
tJ'gudk rif; owdxm;=unfhayghuGm?
TwGif ol.oli,fcsif;u bmrS rajymawmhacs?
udkwifarmifOD;onf bmoma&; tpGef;a&mufolwpfa,muf r[kwfcJhacs? bmoma&;uJGjym;r_ESifh ywfoufI
onf;cH cGifhv$wfpw
d f xm;&SdEdkif&efukdyif usifh}uHcJholjzpfonf? ol. oli,fcsif;rsm;wGif c&pfbmom0ifrsm;om
r[kwfbJ Ak'<bmomESifh rGwfqvifbmom0ifrsm;vnf; yg0ifayonf? udkwifarmifOD;xHwGif Ak'<bmom bke;f }uD;
todtu|rf; rsm;pGm&SdcJhbl;onf? olEiS fh &if;ES;D u|r;f 0ifaom rGwfqvif rdwfaqGwpfOD;rSm 'Drdkua&pDa&;v_yf&Sm;ol
armifarmifvGif (ac:) tmZmrf jzpfonf? wkdif;jynf vHk+cHKa&;twGuf[laom ta=umif;jycsufjzifh 4if;wdk@
axmifcscHcJh&csdew
f Gif axmifxJY odu|rf;cJh=ujcif; jzpfonf? jrefrmEkdifiH&dS rGwfqvifrsm;udk Adv
k fcsKyfae0if;u rw&m;
qufqHcJhonf? zdESdyfcJhonf? jrefrmEkdifiHwGif tpPvmrf bmomw&m;udk tpPvmrfbmom. qdkqk;H rr_rsm;ESifhtnD
vGwfvyfpmG udk;uG,fcGifh&a&;twGuf v_y&f Sm;aeaom armifarmifvGif. vky&f yfrsm;udk pdwfESvHk; t&if;cHjzifh
udkwifarmifOD;u tm;ay;axmufcHcJhonf? &J&ifhowWdEiS fh jynfhpHkaom udkwifarmifOD;udk armifarmifvGifuvnf;
nD&if;tpfudkozG,f av;pm;cspfcifcJhonf? 4if;wdk@. cdkif+rJaom &if;ESD;r_udk t&if;cHum aemufyidk f;wGif
armifarmifvGifonf tEW&m,frsm;pGmt=um;uyif udkwifarmifOD;udk ulnDaqmif&Gufay;cJhonf?
udkwifarmifOD;onf tjcm; bmomw&m;wdk@udk rxDrhjJ rifjyKjcif;/ em;vnfr_ vJGrSmjcif;ESifh apmfum;
armfum;jyKjcif;rsK;d vHk;0rvkycf Jhacs? bmomw&m; tm;vHk;udk av;pm;or_&dcS Jhol jzpfonf? bmoma&;
tpGe;f a&mufr_ rSm 4if;. pdwfESvHk;xJwGif rnfaomtcgur# r&SdcJhacs? bmoma&;ESifh ywfoufaom jy\emrsm;udk
awG@}uHKvm&onfh tcgwdkif;wGif ol. pdwfxm;rSm yuwd oef@pifae+yD; olonf vGwfvyfpmG awG;ac:r_udk
usifhoHk;Ekid fcJholjzpfonf?

vlrsKd;a&; cJGjcm;qufqHru
_ dk qef@usifjcif;
udkwifarmifOD;onf csif;vlrsKd;u qif;oufvmoljzpfonf? vlOD;a&t&=unfhv#if csif;vlrsKd;rsm;onf
jrefrmEkdifiHwGif vlenf;pk jzpfonf? olonf csif;vlrsKd;udk cspfjrwfEd;k ol/ csif;vlrsKd;jzpf&onfudk *k%,
f lol jzpfonf?
&efukew
f uUodkvf csif;pmay eSifh ,Ofaus;r_toif;wGifyif taxGaxG twGif;a&;r_;tjzpf wm0efxrfaqmifcJhbl;ol
jzpfonf? wpfae@wGif olonf jrefrmESifh csif;vlrsKd;t=um; cJGjcm;qufqHr_ jzpf&yfwpfckudk }uHKawG@cJhavonf?
udkwifarmifOD;u wuUodkvf yxrESpf/ ol@nD vSa&$u (7)wef;wGif ynmoif=um;aecJh=ucsdeu
f onf?
wpfae@wGif vSa&$. ordkif;q&mru jrefrmEkdifiH&dS wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;ta=umif; oifjy&if;u csif;vlrsKd;rsm;ukd
ESrd fcsaom toHk;tE_H;rsm;udk pwifajymqdkvmonf? twef;xJY vSa&$onf wpfOD;xJaom csif;vlrsKd;jzpfonfudk
q&mru od&dx
S m;aoma=umifhyif? csif;vlrsKd;awGu acG;om; awmfawmf pm;=uw,f[k q&mru twef;xJwGif
&kwfw&uf ajymavonf? jrefrmEkid fiHwGif ocifhtay: opPm&Sdaom acG;rsm;udk vltrsm;wdk@u cspfcif=uaomfvnf;
vl@tzG@J tpnf;. tqifhtwef;t&=unfhrnfqv
dk #if acG;qdkaom owW0gudk tedru
fh sqHk;aom owW0gtjzpf
&_jrifavh&Sd=uonf? q&mru vSa&$buf vSnfh+yD; [kww
f ,f r[kwfvm; vSa&$? rif;u bmcsif;vJ? awmifay:csif;
62

vm;/ ajrjyef@csif;vm;?[k ar;onf? vSa&$u usaemfu to#dKcsif;qdkawmh ajrjyef@csif;vlrsKd; yg? usaemfwdk@


acG;om;rpm;ygbl;? q&mrajymwmawGu rrSeu
f efwJhtjyif usaemfwdk@vlrsKd;udk apmfum;vdkufovdkbJAs? [k
jyefajymonf? q&mru oa&mf+yHK;+yHK;um rif;u csif;vlrsKd;awGta=umif; bmrS odyrf odygbl;? rif;u 'Dvdk
+rdK@}uD;jy}uD;rSm }uD;jyif;vmwJhol r[kwfvm;? rif;u +rdK@om;av;wpfa,mufbJ?[k qkdonf? TwGif vSa&$u
usaemf csif;vlrsKd;ta=umif; odw,fAs? q&mrajymwmawGu vHk;0 rrSeb
f l;?[k ta=umuftuef jyefajymonf?
aemufyidk f;wGif q&mru bmrS qufrajymawmhaomfvnf; wpfwef;vHk;.a&S@Y olrudk jyefyufaom vSa&$udk
pdwfxJwGif aw;xm;vdkufonf?
vSa&$ tdrfjyefa&mufonfhtcg ordik f;oifcsdew
f Gif jzpfysufchJonfrsm;udk udkwifarmifOD;tm; ajymjyavonf?
udw
k ifarmifOD;u rif;ajymvdkufwmu t&rf;aumif;w,f? rif;u rSew
f Jhbufu &yfwnf+yD;awmh csif;vlrsKd;tay:
cJGjcm;qufqHwmukd vufrcHbl; qdkwm jyvdkufwmbJ? +yD;awmh q&mr ajymwmawGvJ vHk;0 rrSeb
f l;av? q&mru
twef;xJrSm tJ'v
D dkrsK;d rajymoifhbl;?[k rSwfcsufay;onf?
tcif;jzpfymG ;+yD; wpf&uf ESpf&uftwGif;wGif ordik f;tcsdefY bmjy\emrS xyfjzpfrvmcJh? odk@aomf
wpfae@wGif vSa&$onf ordkif; zwfpmtkyfudk ausmif;odk@,lvm&ef arhcJhonf? Tonfudk q&mru &dyrf doGm;+yD;
csif;uav;u bmjzpfvdk@ zwfpmtkyf ygrvm&wmvJ?[k ar;onf?
usaemf arhcJhvdkyg? 'gayr,fh usaemfhudk csif;uav;vkd@ rac:ygeJ@?
td;k / rif;u zwfpmtkyf arhcJh&w
Hk if rubl; rif;&J@ tcsdK;uvJ rajycsifygvm;? rif; ighudk pum;ajymwJhtcg
rwfwwf&yf+yD; ajymprf;?
TwGif vSa&$u pdwfq;dk rmefqdk; jzpfum twef;xJwGif q&mrESifh tajctwif pum;rsm;=uawmhonf?
aemufqHk;wGif q&mru igh twef;xJu xGufoGm;prf;? rif; rdbawG 'Dudk ac:rvmbl;qdk&if twef;xJudk
b,fawmhrS jyefrvmeJ@?[k trde@f ay;vkdufonf?
vSa&$u tvGet
f rif; pdwfraumif;jzpfoGm;+yD; twef;xJu tifwifwifjzifh xGufum tdro
f dk@ vrf;av#muf
jyefvmonf? olu vrf;av#muftrd fjyefvmaepOfwGif *syefuif'"dk g;udk jyifqikd f yd@k &ef oGm;aeaom udkwifarmifOD;udk
vrf;wGif awG@&onf? nDi,fudk trSwfrxif awG@vdkuf&aom udkwifarmifOD;u a[haumif vSa&$? rif; 'DrSm
bmvkyaf ewmvJ? tcku ausmif;csdef r[kwfvm;?[k ar;onf? vSa&$u ordkif;tcsdefwGif jzpfysufchJ onfrsm;udk
udkwifarmifOD;tm; jyefajymif;ajymjyonf? TwGif udkwifarmifOD;u 'gq&dk if 'DudpPudk &Sif;zdk@twGuf ig rif;eJ@
ausmif;udk vdkufchrJ ,f? tar tvkyfu jyefrvmao;bl;? tazuvJ ppfawGrSm r[kwfvm;?[k ajymum
vSa&$EiS fhtwl ausmif;odk@oGm;=uonf?
ausmif; a&mufoGm;&mwGif ausmif;0if;wHcg; aomhcwfxm;onfudk awG@&+yD; ausmif;apmifw
h pfOD;u
ausmif;wHcg;em;wGif &Sad eonf? ausmif;apmifu
h ausmif;tky}f uD;xHrS cGifhjyKcsufr&v#if ausmif;wHcg;udk rzGifh
Ekid fa=umif; ajymaomtcg udkwifarmifOD;u usaemhfnDukd ausmif;xkwfvdkufwJh q&mreJ@ &Sif;p&m&Sdvdk@yg? 'ga=umifh
usaemfwdk@udk wHcg;zGifhay;&if aumif;r,f?[k ajymonf? TwGif udkwifarmifOD; ta=umif;udk odxm;aom
ausmif;apmifu
h ausmif;wHcg;udk zGifhay;vdkufonf?
63

udkwifarmifOD;ESifh vSa&$wdk@onf ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;udk wef;oGm;avonf? ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;odk@


a&muf&mwGif udkwifarmifOD;u ol. uif'k"d g;udk &H;k cef;wHcg;. eab;wGif axmifxm;vkdufonf? &H;k cef;xJwGif
pma&;wpfa,mufrv
S JGI rnfol@udkr# rawG@&? vSa&$EiS fh ordkif;q&mrwdk@ tajctwif pum;rsm;=ua=umif;/ xdk@a=umifh
ausmif;tky}f uD;udk ,ckcsufcsif; awG@vdka=umif;udk udkwifarmifOD;u &Sif;jyonf? TwGif pma&;jzpfolu ausmif;tkyf
q&mr}uD;udk csufcsif;oGm;&Smavonf? wc%t=umwGif &H;k cef;xJodk@ 0ifa&mufvmaom ausmif;tkyq
f &mr}uD;u
&H;k cef;tayguf0wGif axmifxm;aom uif'"dk g;udk awG@oGm;um rsufvHk;jyL;rsufqHjyL;jzifh bmjzpfwmvJ? bmjzpf
wmvJ? 'gu b,fol@"g;vJ?[k ar;onf? udkwifarmifOD;u tJ'g usaemfh"g;yg? 'D"g;udk jyifqkdifyk@d zdk@toGm; vrf;rSm
usaemfhnDav;eJ@ awG@vdkyg? 'ga=umifh 'D"g;u usaemfe@J ygvmwm? [k ajymonf? Todk@rSomv#if q&mr}uD;.
pd;k &drrf _rsm; avsmhyg;oGm;um oufjyif;csEkid fonf? rdrdonf &efukef 0dZmESifh odyH` wuUodkvfu jzpfa=umif;/ vSa&$u
ol. nDi,fjzpfa=umif;wdk@udkajymum pwif rdwfqufonf? xdktcsdeu
f jrefrmEkdifiHwGif pm;0wfaea&; tajctae
tvGeq
f kd;&Gm;aecJh+yD; wuUodkvfwGif ynmoif=um;Ekdifa&;qdkonfrmS omrefjynfolrsm;twGuf tvGef cJ,Of;cJhonf?
Todk@aom
tajctaewGif
wuUodkvfausmif;olausmif;om;rsm;u
wdkif;jynf.aumif;usKd;twGuf
&yfwnfaqmif&Gufay;cJhonfrsm;tay: jynfolvlxku 4if;wdk@tm; av;pm;or_ &Scd Jh=uonf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;
u vSa&$EiS fh orkid f;q&mrwdk@ t=um; tjzpftysuftvHk;pHkudk &Sif;jyavonf? vSa&$. tjzpftysufukd =um;od&+yD;
aomtcg q&mr}uD;u tvGepf dwfraumif; jzpfoGm;+yD; csif;vlrsKd;awGudk ESrd fhcsqufqHvdkufwJh q&mr&J@ vky&f yf[m
rSm;w,f? +yD;awmh ausmif;om;wpfa,mufudk ausmif;xkwfzk@d qkw
d m usrubJ vkyyf idk fcGifh&Sdw,f?[k qdkonf?
xdk@aemuf ausmif;tkyq
f &mr}uD;u pma&;udkv$wfum ordkif;q&mrudk ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;odk@ csufcsif;vma&muf
apavonf?
udkwifarmifOD;ESifh vSa&$wkd@ ausmif;tky}f uD;&Hk;cef;wGif a&mufaea=umif;udk ordik f;q&mru pma&;jzpfolxHrS
od&d&S onf? &H;k cef;odk@a&mufaomtcg ordik f;q&mronf udkwifarmifOD;wdk hESifh rsufEmS csif;qdkif cHkwpfvHk;wGif
0ifxkdifvdkufonf? udkwifarmifOD;u ordik f;q&mrudk aphaph=unfhum csif;vlrsKd;awG acG;om;pm;w,fqw
dk m ordkif;
zwfpmtkyfxJrmS a&;xm;wm &Sv
d dk@vm;? tJ'Dvkd r[kwfbl;qdk&if q&mr twef;xJrmS ajymvdu
k fwm[m vSa&$udk
ESrd cfh svdkuf&Hkwifrubl; csif;vlrsKd;awGtm;vHk;udk apmfum;vdkufwmbJ? 'gu tav;teufxm;&r,fh udp&P yfwpfck
jzpfw,f? usaemfwkd@ 'gudk onf;rcHEdkifbl;? [k ajymonf? q&mru jyL;jyL;jymjymjzifh csufcsif;yif usru tJ'DvdkrsK;d
vHk;0 r&nf&,
G fygbl;? vlrsKd;a&;t&cGJjcm; qufqHwmawG bmawGrsKd; jzpfoGm;w,fq&kd if usr awmif;yefygw,f? [k
qkdonf? ausmif;tky}f uD;uvnf;,ckuJhodk@ rvdktyfaom wif;rmr_ESifh jy\emrsm;twGuf =um;0ifawmif;yefonf?
tJ'DvdkrsK;d xyfjzpfcJhw,fq&dk if q&mr}uD;qDudk csufcsif; wkduf&dkufvmajym[kvnf; vSa&$udk qdkonf? Todk@jzifh
xdkjy\emrSm at;at;aq;aq;yif ajyvnfoGm;cJhonf?
csif;vlrsKd;rsm;udk ESrd cfh sajymqdkonfh q&mronf jrefrmvlrsKd;wpfOD;jzpfonf? olr ajymqdkvdkufaom
pum;a=umifh csif;vlrsKd;wdk@. pdwfxJwGif jrefrmvlrsKd;rsm;tay: vlrsKd;a&; rke;f wD;r_ wpHw
k &m jzpfoGm;Ekid fayonf?
odk@aomfvnf; csif;vlrsKd;rsm;jzpfaom udkwifarmifOD;tygt0if ol.rdom;pk0ifrsm;rSmrl xdkuJhodk@aom pdwfxm; r&SdcJh?
ordkif;q&mr. ravsmu
f efonfh tajymtqdkudk tvGet
f rif;csJ hum; az:xkwfum tm;enf;aom ,kwWdaA' wckudk
wnfaqmufI rrSerf uefonfh jcHK,lqifjcifrw
_ ckay:aygufvmapjyD; jrefrmvlrsKd;wpfckvHk;tay: rkef;wD;r_pw
d f jzpfvm
apEkdifrnfh taetxm;udk udkwifarmifOD;a&m 4if;. rdom;pkuyg vkyaf qmifcJhjcif; r&Sdacs? TonfrSm udkwifarmifOD;
64

ESifh ol. rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;onf csif;vlrsKd;tygt0if tjcm;wkdif;&if;om; vlrsKd;rsm;ay: av;pm;or_&Sdonfh omref


jrefrmvlrsKd;rsm;ESifh awG@}uHKqufqHcJh&onfh tajccHa=umifh omrubJ 4if;wdk@onf vufpm;acsjcif;qdkonfxuf
cGifhv$wfjcif;udkvnf;aumif;/ trkef;w&m;qdkonfxuf cspfjcif;arwWmudkvnf;aumif;/ tqdk;qdo
k nfxuf
taumif;udkvnf;aumif; ydI
k ESpfoufjrwfEd;k aoma=umifh jzpfonf? xdk@a=umifh udkwifarmifOD;xHwGif vlrsKd;a&;
rkef;wD;r_pdwfxm; vH;k 0r&SdbJ ol. pdwfEv
S Hk;rSm yuwdoef@pifaejcif; jzpfonf?

vlrsKd;a&;pdwf"gwf
EkdifiHawmf vHk+cHKa&;udk xdyg;onf qdkaom ta=umif;jycsufrsm;jzifh udkwifarmifOD; wuUodkvfausmif;om;
b0 'kwd,ESpw
f Gif zrf;qD;cH&um tif;pdeaf xmiftwGif;Y aecJh&csderf sm;wGifvnf; ol. trsK;d om;a&;pdwf"gwfudk
txift&Sm; awG@jrifEdik fayonf? axmifrS vGwfrvmrD (1)ESpcf ef@ tvdkwGif udkwifarmifOD;onf (9)v=um
wkdufydwfccH Jh&onf? wkdufydwf&uf aphonfhaewGif udkwifarmifOD;ukd tusOf;om; (6)OD;/ (7)OD;&Sdaom tusOf;cef;}uD;
wpfckxJwGif xnfhxm;vkdufonf? xdktusOf;om;rsm;xJwGif ZavSxef;ESifh upfcdkvsef [ktrnf&aom csif;jynfe,frS
csif;vli,frsm;vnf; yg0ifcJhonf? jrefrmEkdifiHwGif z,f'&,f 'Drdkua&pD pepfukd usifhoHk;a&;twGuf awmif;qdkaom
csif;trsKd;om; vli,ftzGJ@. tqdkjyKv$mwGif vufrw
S fa&;xdk;cJh=ujcif;a=umifh tqdkyg csif;vli,frsm;
zrf;qD;axmifcscHcJh&jcif; jzpfonf? aq;ausmif;om;jzpfol ZavSxef;u udkwifarmifOD;onfvnf; csif;vli,fwpfOD;
jzpfa=umif;udk tpydik f;wGif rod&dcS Jhay? 4if;wdk@ tenf;i,f &if;ESD;r_ &vmaom tcgrSomv#if wpfOD;udkwpfOD;
csif;vlrsKd;rsm;jzpfa=umif; od&dcS Jh=uonf? xdktcsderf Spwifum 4ifwdk@ESpOf D;onf tvGet
f rif; cifrif&if;ESD;aom
oli,fcsif;aumif;rsm; jzpfvm=uonf?
axmifusaepOf tcsdeu
f mvrsm;twGif;wGif 4if;wdk@onf csif;vlrsKd;qdkif&m udp&P yfrsm;ESifhywfoufI
ajymqdkaqG;aEG;jzpf=uonf? ppftpdk;&u csif;vlrsKd;rsm;udk rw&m;ojzifh qufqHaqmif&u
G fyk/H csif;vlrsKd;rsm;
wef;wlnDr# tcGifhta&; r&&S=d uyHw
k dk@udk ZavSxef;u udkwifatmifOD;tm; ajymjyonf? csif;jynfe,f awmifay:
a'orsm;wGif aexdkifaom csif;vlrsKd;rsm; vpfv#L&_cHcJh&+yD; csif;&Gmrsm;rSmvJ tvGef acwfaemufus usefaecJhonf?
4if;wdk@ a'orsm;wGif ausmif;/ aq;&HkESifh tjcm;aom r&Sdrjzpfvdktyfonfh t&mrsm; csK@d iJhcJh&onf? xdkuJhodk@
ajymqdkaqG;aEG;onfhtcgrsm;wGif udkwifarmifOD;. wufuGaom pdwfxm;/ &JpGr;f owWdEiS fh [mo^m%f &$ifykH wdk@tay:
ZavSxef;u tvGef av;pm;tm;uscJhonf? udkwifarmifOD;. ajymqdkqufqHyHkESifh awG;awmwwfykw
H dk@udk txif}uD;
oabmuscJh&onf? xdka=umifhvnf; csif;vlrsKd;rsm;ta&; v_y&f Sm;wdkufyJG0if&eftwGuf ZavSxef;u udkwifarmifOD;xHrS
tultnDawmif;cHcJhjcif; jzpfonf? TonfEiS fh ywfoufI udkwifarmifOD;u taotcsm pOf;pm;csifhcsdeu
f m
rdrdudk,fwkdifuvnf; csif;vlrsKd;wpfOD; jzpfaeonfESifhtnD csif;vlrsKd;rsm; awG@}uHKae&onfh rw&m;r_rsm;tay:
tvGet
f rif; pdwfraumif; jzpfrda=umif;/ odk@aomfvnf; jy\em. tajccH&if;jrpfudk em;vnfoabmaygufojzifh
csif;vlrsKd;rsm;udk udk,fpm;jyKIom v_y&f Sm;aqmif&u
G fvkdpdwf r&Sda=umif;wkd@udk udkwifarmifOD;u jyefvSeaf jymjyonf?
usaemfu csif;vlrsKd;awG&@J ta&;udk tav;xm;w,fqw
dk m jiif;p&m r&Sdygbl;? 'gayr,fh usaemfu udk,fhvlrsKd;
twGufudkbJ rvkycf sifbl;av? udk,fhvlrsKd;a&;udk pdwf0ifpm;w,f qdkayr,fh jrefrmEkdifiH jynfolvlxkwpf&yfvHk;
twGufudk usaemf v_y&f Sm;wdkufyJG0ifcsifwmAs?[lIom udkwifarmifOD;u t}udr}f udrq
f dkcJhavonf? Todk@jzifh
65

udkwifarmifOD;onf jrefrmEkdifiH&dS wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pHt


k wGuf &yfwnfwdkufyGJ0ifaom csif;trsKd;om;wpfOD;
jzpfcJhonf?
udk,fydkiftyk fcsKyfcGifhESifh wef;wlnDr#r_ tcGifhta&;rsm;tay: tajccHum wdkif;&if;om;vlenf;pkrsm; awG@}uHK
cHpm;ae&aom jy\emrsm;. Zpfjrpfudk olu pdppfoHk;oyfcJhonf? odk@aomf vlrsm;pkjzpfaom jrefrmvlrsKd;rsm;udk
rkef;wD;jcif; r&SdcJhacs? ppftpdk;& vufudkifusifhoHk;aeaom jrefrm vlrsKd;}uD;0g'ESifh omref jrefrmjynfolvlxk
wpf&yfvHk;udk +cHKiHkum cGJjcm;odjrifEdik fcJhonf? rnfuJhodk@aom tajctaewGifrqdk vlrsKd;jcm;wdk@tay: tqdk;jrifpw
d f
xm;&Sdum rdrd vlrsKd; aumif;pm;a&; twGufudkom a&S@&_aom v_y&f Sm; aqmif&Gufrr_ sm;udk udkwifarmifOD;u
axmufcH&yfwnfay;cJhaom vlpm;rsKd; r[kwfacs? udkwifarmifOD;onf vlrsK;d pkE,
G ftvkduf pkzGJ@r_pepfudk ypfy,fum
urBmwcGifqufoG,faqmif&Gufvm}uaom acwf}uD;wGif tjyifurBmavmu}uD;ESifh vlrsKd;EG,fprk sm; t=um;
oifhwifah vsmufywfaom qyfpyfr_ jzpfwnfEdik fa&;twGuf =um;cHtqifhjzpfonfh z,f'&,f jynfaxmifpk pepf
wnfaqmufa&;twGuf ydrk dkpdwftm;xufoefcJhonf? odk@aomf tm%m&Sifpepf wkdufzsufa&;udkom t"du
tm&Hkxm;aecJh&aoma=umifh olonf z,f'&,f pepfwnfaqmuf&eftwGuf vHkavmufaomtcsdef ray;EkdifcJhacs?
odk@&mwGif jrefrmEkdifiH&Sd wkdif;&if;om;aygif;pHkwdk@ awG@}uHKcHpm;ae&onfrsm;rSm tm%m&Sif tkyfcsKyfra_ =umifhom jzpf+yD;
4if;.qdk;usK;d rSm wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;t=um; cGJjcm;qufqefrr_ sm;/ r,HkouFmjzpfapr_rsm;/ vlrsLd ;a&;rke;f wD;r_rsm;/
qxufwkd; }uD;xGm;vm&jcif; jzpfa=umif;/ qdk&S,fvpf (odk@r[kwf) 'Dru
dk a&pD (odk@r[kwf) trsKd;om;a&;
(odk@r[kwf) wif;usyfaom bmoma&;0g'D odk@r[kwf rnfonfh pepfudk usifhoHk;aeapumrl vuf&dt
S yk fcsKyfaeaom
tpdk;&u tm%m&Sifpepfudk oufq;dk &Snfapa&; r[mAsL[majrmuf usifhoHk;aeor# umvywfvHk;
vlrsKd;a&;rkef;wD;rsm; &Sad ernfjzpfa=umif;wkd@udk olu &Sif;vif;pGm em;vnfoabmaygufcJhonf? udkwifarmifOD;xHwGif
vlrsKd;a&;rkef;wD;r_pdwf vHk;0 r&SdcJhacs? wkdif;&if;om; vlrsKd;pk jy\emrsm;udk pOf;pm;oHk;oyf&mwGif ol.pdwfxm;onf
vHk;0 vGwfvyfaecJh+yD; vGwfvyfpmG awG;ac:r_udk aumif;rGefpGm usifhoHk;EkdifcJhonf?

EkdifiHa&; bufvdkufr_ r&Sdjcif;


1962ckESpf rwfv(2)&ufae@wGif Adv
k fcsKyfae0if;OD;aqmifonfh awmfvSeaf &;aumifpD [ktrnf&aom
ppfaumifpw
D pfckonf jrefrmEkdifiH. Ekid fiHawmf0ef}uD;csKyf OD;Ek OD;aqmifaom 'Drdku&ufwpftpdk;&xHrS tm%modr;f ,l
cJhonf? jrefrmEkdifiH tm%modr;f +yD; (8)ESpft=umwGifemqmtay: opPmapmifhodaom wyf&if;rsm;u tD*spfEkdifiH.
yxrqHk; orRw rdk[mruf em*D&yfudk jyefay;qJGum emqmudk Ekid fiHawmf0ef}uD;csKyftjzpf a=unmcJhaom
ppfwyftm%modr;f r_ jzpfyGm;cJhonf? jrefrmEkdifiH tm%modr;f +yD; (3)ESpft=umwGif tm%m&SifAkv
d fcsKyf ql[mwdku
ppfwyfudk xde;f csKyfvdkuf+yD; uGejf rLepfygwD0ifrsm;ESifh aemufvdkufaemufygaygif; (5)ode;f cef@udk owfjzwfum
tif'ked ;D &Sm;Ekid fiHorRw&mxl;udk &,lcJhonf? jrefrmEkdifiH tm%modr;f +yD; (7)ESpft=umwGif vpfbsm;EkdifiHY *g'gzD
OD;aqmifaom ppft&m&Sdwpfpu
k EkdifiHhbk&if tD'&pfxHrS tm%modrf;,lcJhonf?
jrefrmEkdifiHudk =unfhrnfqv
dk #if z,f'&,fpepftm; wkdif;&if;om; vlrsKd;pkrsm;u jynfaxmifp}k uD;rS
cJGxGufoGm;rnfh tawG;tac:taejzifh vufndSK;xdk;ta}umif;jyum ppfwyfu tm%modr;f cJhjcif; jzpfonf? xdktcsderf S
pwifum jynfolrsm;onf z,f'&,f/ z,f'&,f pepfESifh z,f'&,f0g' ponfh Ekid fiHa&;a0g[m&rsm;udk
66

oHk;E_ef;ydkifcGifh r&Sdawmh? jynfaxmifpu


k cGJxGufp&m rvdktyfbJv#uf wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;wkd@twGuf wef;wlnDr#
tcGifhta&;rsm;ESifh udk,fydkiftyk fcsKyfcGifh &&Sda&;wdk@udk tmrcHay;xm;onfh ppfreS faom jynfaxmifpk
wnfaqmifEdik f&eftwGuf tqdkyg a0g[m&rsm;udk oHk;E_ef;jcif; jzpfaomfvnf; 4if;udk jypfr_obG,f oabmxm;cJhonf?
wkdif;jynftm%modr;f &mwGif acgif;aqmifjzpfol Adv
k fcsKyfae0if;onf rdrdudk,fudk Ekid fiHawmf ol&aJ umif; tjzpf
a=unmcJhonf? jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;twGuf wkdufyG0J ifcJhaom/ jynfolvlxkwpf&yfvHk;u av;pm;=unfndK&aom
Adv
k fcsKyfatmifqef; +yD;v#if olu 'kwd,acgif;aqmifjzpfonf[k a=unmcJhonf? TtajctaewGif Adv
k fcsKyfae0if;.
0g'jzef@rr_ sm;a=umifh jynfolrsm;pGmwk@d onf txifrSm; tjrifrmS ; jzpfcJh=u&+yD; jrefrmEkdifiH vGwfajrmufa&; wyfrawmf
(bDtkdifat)/ jrefrmh umuG,fa&;wyfrawmf (bD'Dat)ESifh vGwfvyfa&; wkdufyGu
J mvtwGif;wGif
wnfaxmifcJhonfh tzGJ@tpnf;rsm;wGif yg0ifcJhol tawmfrsm;rsm;onf yk*~dKvfa&;udk;uG,fr/_ yk*~dKvfa&; tusdK;pD;yGm;/
yk*~dKvfa&;t&ywfoufuGsr;f 0ifcJhr_ wdk htay:tajccHvSsuf EkdifiHa&; bufvdkufrr_ sm; &SdcJhonf? 4if;.tusK;d quf
a=umifh jrefrm jynfolrsm;pGmwdk@onf vGwfvyfpGm awG;ac:EkdifprG f; uif;rJhoGm;cJh=uonf? xdk@twlyif ppftm%m
odr;f jcif;onf jynfolrsm;twGuf vGwfvyfr_/ +idrf;csrf;r_ESifh w&m;r#wr_rsm; tygt0if a&&Snf Ekid fiHawmf zG@H +zKd;
wkd;wufa&;twGuf az:aqmifay;Ekdifrnfh ppfrSefaom tajccHtw
k fjrpf [kwfr[kwfudk 4if;wdk@ cGJjcm;odjrif&mY
tm;enf;cJhonf?
+Adwdo#udkvdkeDtkycf sKyfrv
_ ufatmufrS vGwfajrmuf&eftwGuf }udK;yrf;wkdufyG0J ifpOf tcsdeu
f mvrsm;wGif
OD;atmifqef; tygt0if edkifiHa&; acgif;aqmiftawmfrsm;rsm;wdk@onf uGejf rLepfEiS fh qdk&S,fvpf0g'rsm;udk ouf0if
,Hk=unf cJh=uonf? 1939ckESpfwGif udkatmifqef;onf Armjynf uGejf rLepfygwD (Auy). taxGaxGtwGifa&;rSL;
jzpfcJhonf? xdktcsdeu
f tm&Swkduf/ tmz&duwkdufESifh vufwif tar&duwkduf&Sd Ekid fiHrsm;pGmwdk@. &nfreS f;csufrmS
qdk&S,fvpf Ekid fiHrsm;udk wnfaxmif&ef jzpfonf? 'kwd,urBmppf aemufyidk f;wGif qdk&S,fvpf0g' t&Sdeft[kef
aumif;vmcJhonf? TaemufcHwGif jrefrmEkdifiHonf 1948ckEpS f Zefe0g&DvY vGwfvyfa&;&cJhonf? 1962ckESpf
jrefrmEkdifiHwGif ppfwyf tm%modr;f &jcif;. tjcm;&nf&,
G fcsufrmS qdk&S,fvpf wnfaqmuf&ef jzpfonf[k
ta}umif;jycJhonf? a&S;,cif uwnf;uyif jrefrmEkdifiHudk pwifwnfaxmifcJholrsm;u qdk&S,fvpf edik fiHtjzpf
wnfaqmufvdkcJh=uaomfvnf; 'Drdkua&pD tpdk;&tqufqufu vpfvsL&_cJh=ua}umif; toHaumif;[pfcJhonf?
tqdkyg &nfrSef;csufudk taumiftxnf az:&eftwGuf 1962ckEpS f Zlvdkifv (4)&ufae@wGif ppftpdk;&onf jrefrmh
qdk&S,fvpf vrf;pOfygwD (rqv)udk wnfaxmif+yD; jrefrmh qdk&S,fvpfvrf;pOf[k qkdum vlEiS fh vl@
ywf0ef;usiw
f kd@. tjyeftvSef qufE,
$ fr_ oabmw&m;qdkonfh rl0g'wpfckudk xkwfjyefa=unmjcif;jzifh
qdk&S,fvpfjynfaxmifpu
k dk wnfaxmif rnf[k jynfolwdk@tm; ouf0if,Hk=unfvmapcJhonf? xdktcsderf Sm 'Drdkua&pD
tpdk;& tkyfcsKyfra_ tmufY txl;ojzifh jrefrmEkdifiH&dS 'Dru
dk a&pDpepf Eke,faeao;aom 1948ckEpS frS 1962ckEpS f
umvrsm;twGif;Y Ekid fiHa&;ygwD tuGJt+yJrsm;/ EkdifiHa&;ygwDrsm; t=um;z&dzk &J ,SOf+ydKifaecJrh _rsm;tay: jynfolvlxk
tawmfrsm;rsm;u wpHkw&m pdwfysufaecJh=ucsdejf zpfonf? tqdkyg tajctaersm;a=umifhvnf; 1962ckEpS fwGif ppfwyf
u tm%modr;f edik fcJhjcif;jzpfonf? ppfwyf tm%modr;f csdew
f Gif wifarmifOD;. touf (11)ESpfom &Sdao;onf?
ppftpdk;&u xdkodk@aom Ekid fiHa&; y&d,m,fudk zefwD;vkduf&mwGif TuJhodk@ ppfwyf tm%modr;f jcif;onf
qdk&S,fvpf t,l0g'ESifh qufpyfaeonf[k tcsdK@u xifa=u;ay;=uum EkdifiHa&;bufvdkufr_onf 4if;wdk@.
odpw
d fxJwGifaomfvnf;aumif;/ rodpw
d fxJwGifaomfvnf;aumif; jzpfwnfvmcJhayonf? qdk&S,fvpf t,l0g'udk
67

vdkufpm;ol Ekid fiHa&;acgif;aqmifEiS fh tkyfpk rsm;pGmwdk@u ppftpdk;&udk axmufcHcJh=uonf? xdk@jyif ppfwyfESifh eD;uyfr_&do
S l
trsm;tjym;onf ppftpdk;&. a&mif;&if;rsm;taejzifh wenf;r[kwf wenf; yl;aygif;aqmif&u
G fcJh=uonf? rdrd
udk,fusK;d &Smol AsL&dku&uf t&m&Srd sm;ESifh ynmwwfrsm;u ppftpdk;&udk tvkyftau|;jyKcJh=uonf? ppftm%m
odr;f jcif; udkta=umif;jyKIom ppftpdk;&u wkdif;jynfudk tkyfcsKyfaejcif;jzpfonf[k ,lqv#if rSm;oGm;rnfjzpfa=umif;/
rqvu &Sif;vif;jywfom;pGm az:xkwfvmcJhaom jrefrmh qdk&S,fvpfvrf;pOfonf urBm. acwfa&pD;a=umif;ESifhtnD
wkd;wufys@H ymG ;r_rsm; &&Sdaeonf[k xifjrif&a=umif; wdk@udk jrefrmEkdifiHwGif vlodrsm;aom Ekid fiHa&;orm; 0d"l& ocif
cspfarmifu a=unmcsuf xkwfjyefcJhonf? jrefrmEkdifiH ol&aJ umif; Akv
d fcsKyfatmifqef;. tpfudk OD;atmifoef;uyif
jrefrmEkid fiHrmS qdk&S,fvpf jynfaxmifpk wpf&yfudk wnfaxmifwJhae&mrSm jrefrmh qdk&S,fvpf vrf;pOfu tvkyfjzpf
vdrhrf ,fvdk@ usaemf ,Hk=unfw,fAs? [lI ajym=um;cJhonf?

edik fiHa&;bufvdkufr_udk y,f&Sm;jcif;


ppftm%modr;f csdew
f Gif udkwifarmifOD;rSm touf (11)om &SdcJhao;onf? udkwifarmifOD; vli,fb0
1966ckEpS frS 1976ckEpS f umvrsm;wGif ppftm%m&Sifrsm;/ 4if;wdk@. taygif;taz:rsm;ESifh rqvygwD todkif;t0kdif;u
vl@tzG@J tpnf;. txufwef;v$mudk }uD;pdk;aecJh=uonf? jrefrmh qdk&S,fvpfvrf;pOf. ppfreS fr_tay: Armjynf
uGejf rLepfygwD (Auy)u jyif;jyif;xefxef apm'uwufcJhaomfvnf; vl@tzG@J tpnf;. tc&musaom tcef;u
rsm;wGifrl qdk&S,fvpf0g'Dwdk hu t"du v$r;f rdk;aecJhonf? ppftpdk;&onf qdk&S,fvpf0g'. tudkif;t&Guf rsm;=um;wGif
udk,fa&mifazsmufum 4if;. tm%m &nf&n
S fwnfwHhEkdifa&;twGuf tcGifhaumif;,lcJhonf? vGwfvyfpmG awG;ac:r_udk
jzpf&SdvmEkdifapaom vlod&iS f=um; aqG;aEG;jiif;cHkyGJrsm;udk ydwfyifwm;jrpfcJhonf? jrefrmh qdk&S,fvpfvrf;pOf qkdaom
t,ltqudk rD;armif;xdk;um 0g'jzef@rr_ sm; t}uD;tus,f pOfqufrjywf vkycf Jhonf? jrefrmh qdk&S,fvpfvrf;pOfonf
qdk&S,fvpf oabmw&m;ESifh Ak'<bmom vrf;pOfwkd@udk aygif;pyfxm;jcif;yifjzpfonf[k Ekid fiHa&; awG;ac:&Sifrsm;u
oHk;oyfcJh=uonf? odk@aomf vufawG@wGifrl 4if;onf qdk&S,fvpf0g'DEiS fh Ak'<bmomwdk@. tESpo
f m&rsm; r&Sdacs?
tD*spfESifh vpfbsm;EkdifiHrsm;wGifvnf; tvm;wl tajctaersm; jzpfyGm;cJhonf? 1961ckESpf tD*spfEkdifiHwGif tm&yf
qdk&S,fvpf0g'[lI [pfauG;um jynfolvlxkudk ESpfodr&fh eftwGuf emqmonf tpPvmrf bmomESifh
qdk&S,fvpf0g'Dwdk@udk aygif;pyfum 'kwd,t}udrf awmfvSeaf &;udk tpjyKcJhonf? vpfbsm;EkdifiHwGif Adv
k frLS ;}uD; *'gzDu
Great Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya awmfvSeaf &;}uD;. OD;aqmifvrf;jytjzpf rdrdudk,fudk
t!$e;f wyfcJhonf? ppftpdk;&u usifhoHk;aeaom jrefrmh qdk&S,fvpf vrf;pOfppfrSejf cif; &Srd &Sd qef;ppf&eftwGuf
vl@tzG@J tpnf;udk oHk;oyf&mY uGejf rLepf (odk@r[kwf) qdk&S,fvpf0g'Dudk vufcHaom jrefrmEkdifiH&Sd
wuUodkvfausmif;om;ESifh vli,f tcsdK@wdk@onf qdk&,
S fvpf t,ltqudk rDSjirf;udk;um;cJh=uonf?
xdk@aemuf um;(vf)rwfu wnfaxmifcJh+yD; qdk&S,fvpf0g'ESifh uGejf rLepf0g'wdk@. t"du tpdwftydkif;
wpfckjzpfaom ordkif; qdkif&m &kyf0g'qdak om t,ltq. usKd;a=umif;nD!Gwfrt
_ ay: pdefac:tHwk cJhjyD;aemuf
uGejf rLepfygwD (tvHe)D . taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf ocifpk;d vufeufcstnhHcHcJhonf? xdk ygwDonf ESpfaygif;
tawmf=umatmif vufeufudkif wdkufyJG0ifvmcJhaom ygwDwpfckjzpfonf? ocifpd;k onf jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;
twGufwkdufyJG0if&mwGif acgif;aqmifydkif;urS yg0ifcJh+yD; tvGef emrnfausm=f um;cJhaom uGefjrLepfacgif;aqmifwpfOD;
68

jzpfayonf? ocifpd;k tnHhcHcJhcsdew


f Gif oHk;oyfr_wpfckudk xkwfjyefcJhonf? 4if;rSm- ordkif; qdkif&m &kyf0g'ESifhtnD
qdk&v#if t&if;&Sifpepf. txGwftxdyo
f kd@ a&muf&aSd eaom Ekid fiHonf qd&k S,fvpfpepfodk@ ul;ajymif; usifhoHk;&rnf
[lonfyif jzpfonf? tar&duef Ekid fiHonf t&if;&Sifpepf . txGwftxdyo
f dk@ a&muf&aSd ecJhcsdew
f Gif qdk&S,fvpf
wkdif;jynfwpfcktjzpf ajymif;vJapa&;twGuf wpHw
k &m t&dyf vuQ%mrsm; r&SdcJhacs? tb,fa=umifhqkad omf
tar&duefEkdifiHonf 4if;. t&if;&Sifpepfudk jyKjyifajymif;vJEdik fcJh+yD; tvkyform;tpnf;t&H;k rsm;udk vGwfvyfpGm
&SifoefvnfywfcGifh ay;um tvkyo
f rm;rsm;. tcGifhta&;rsm;udk jrifhwifay;cJhojzifh ordkif; qdkif&m &kyf0g'
t,ltqrSm rSefuefr_r&Sdawmh[lI jzpfonf? ppfreS faom qdk&S,fvpfpepfEiS fh uGejf rLepfpepfwdk@. t,ltqrsm;udk
avhvmvSsuf&do
S lvli,frsm;onf ocifpdk;. oHk;oyfr_udk }um;od&aomtcg awGa0oGm;cJh=uonf? jrefrmEkdifiH .
vltzGJ@tpnf; tajccHwGif omrefvli,frsm;taejzifh rnfonfhbufu &yfwnf&rnf qkdonfudk
cGJjcm;qHk;jzwfEdik fa&;rSm tawmfyif cufcJ&y_ faxG;aom udp&P yfjzpfonf? odk@aomf udkwifarmifOD;ESifh
oli,fcsif;rsm;twGufrl xdkodk@ r[kwfcJhacs?
qdk&S,fvpfpepftawG;tac:wdk hteuf tcGifhta&;ESifh tcGifhtvrf;rsm; wef;nDr#r_qdkaom t,ltqudk
udkwifarmifOD;u oabmwlEpS f+cKdufcJhonf? xkd@twlyif vpfb&,fpepfwGifvnf; udk,fydkif vGwfvyfr_ESifh
tuef@towfjzifh tkyfcsKyfaom tpdk;&qdkaom oabmw&m;rsm;udk vufcHcJhonf? odk@aomf udkwifarmifOD;onf
Ekid fiHa&; t,ltqrsm;ukd udk;um;um jrefrmEkdifiH vl@tzG@J tpnf;wGif jzpfysuf aeaom tajctaersm;udk
oHk;oyfavh&dcS JholwpfOD; r[kwfacs? tjcm;olrsm;. xdkodk@aom oHk;oyfcsufrsm; tay:Yvnf; a0zefajymqdkjcif; r&SdcJh?
Todk@jzifh udkwifarmifOD;onf ol. vGwfvyfpmG awG;ac:r_udk xde;f odrf; xm;EkdifcJhonf? odk@aomfvnf;olu
tqkdyguJhodk@aom
E_dif;,SOfoHk;oyfr_wpfckudk
xl;xl;jcm;jcm;
vkycf Jhbl;avonf?
wnaecif;wGif
&efukefwuUodkvf0if;twGif;&Sd *syfqyf taqmufttHka&S@Y oli,fcsif;wpftkyf pkqHkcJh=upOfujzpfonf? tcsderf Sm nae
(6)&Dcef@&+Sd yDjzpf+yD; wuUodkvfausmif;0if;xJwGif vlajcjywfp jyKae+yD? TwGif udkwifarmifOD; ajymqdkonfrsm;rSm
rSwfom;zG,f&maumif;ayonf? olajymaom t&mrsm;rSm- *smreDEdik fiHwGif [pfwvm OD;aqmifum qdk&S,fvpf
trnfcH ygwDwpfckudk wnfaxmifcJha=umif;/ emZDqdkonfrmS trsK;d om; qdk&S,fvpf [k t"dyg` ,f&a=umif;/
qdk&S,fvpf0g'Dudk rsufEmS yef; jyxm;aomfvnf; tqdkyg ygwDu vufawG@usifhoHk;aeonfrmS zufqpf0g'Dom
jzpfa=umif;ESifh jrefrmh qdk&,
S fvpf vrf;pOfygwDudkvnf; tqdyk guJhodk@yif owfrw
S fI &Ekdifa=umif;wkd@ jzpf=uonf?
udkwifarmifOD;u tqdkyguJhodk@ oHk;oyfajymqdkcJhjcif;onf rqv ygwDudk pwifwnfaxmif+yD;aemuf (10)ESpf
cef@ t=um/ rqvygwD t&Sdefaumif;aeaom tcsdew
f Gif jzpfonf? xdkacwfumwGif vli,frsm;pGmwdk@onf rqv
ygwDu wnfaxmifxm;aom vrf;pOfvli,f/ a&S@aqmifvli,fESifh awZvli,ftp&Sdonfh toif;tzGJ@rsm;wGif
0ifygcJh=uonf? rqvygwD ta&mifjyxm;aom ppftm%m&Sifrsm;onf jrefrmEkdifiH&Sd vli,frsm;udk xde;f csKyf
Ekid f&eftwGuf 4if;wdk@. acgif;xJwGif rSm;,Gif;aom t,l0g'rsm;udk pnf;pepfwusjzifh &du
k foGif;cJhonf? xdkacwf
umvwGif jrefrmEkdifiHwpf0Sr;f &Sd ppftm%m&Sifrsm;. taygif;taz: rdom;pkrsm;/ tpdk;& tm%mydkifrsm;/ jynfol@0
efxrf;rsm;/ rqv todkif;t0dik f;/ tvkyform;ESifh v,form; tpnf;t&H;k rsm; uJhodk@aom rqv. vufyg;ap
tzGJ@tpnf;rsm;wdk@xHrS qif;oufvmonfh oef;aygif;rsm;pGmaom vli,fvl&,
G frsm;onf ppftpdk;&u pOf;0g;vdkuf
ay;onfh oHpOftwkdif; urSef;rod uaecJh=uayonf?

69

odk@aomf uHaumif;axmufronf[k qdk&rnfvm; rod? udkwifarmifOD; tygt0if vli,ftcsdK@wkd@onf


vl@tzG@J tpnf;. tajctaerSefEiS fh jy\em t&if;cH ta=umif;w&m;rsm;udk cGJjcm;odjrifEdik fcJh=uonf? &_wfaxG;
eufev
J Saom EkdifiHa&; t,ltqrsm;t=um;wGif 4if;wdk@ vrf;aysmufoGm;jcif; r&SdcJhacs? 'Dru
dk a&pD/ qd&k S,fvpf/
ppftpdk;& odk@r[kwf rnfonfh pepfudk vufudkifusifhoHk;aeumrl tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfa=umifh qdk;usK;d rsm;udk
jzpfapa=umif;/ vlxktcGifhta&;rsm; t}uD;tus,f epfemqHk;&_;H &a=umif;ESifh omref jynfoljynfom;wkd@ qif;&J
c|wf+cHKus&a=umif; wkd@udk vGwfvyfpGm awG;ac:EkdifprG f;&Sdol udkwifarmifOD;u &Sif;vif;pGm odjrifem;vnfcJhonf? ol.
oHk;oyfcsufrsm;rSm &d;k &Sif;aomfvnf; ajr}uD;vufcwfrvJG rSefuefaecJhonf? ta&S@tv,fykid f;a'o tm&yfEkdifiH
(10)EkdifiHwGif vuf&djS zpfysufaeaom tm%m&Siftyk fcsKyfr_udk qef@usifonfh vlxk tHk uGrr_ sm;udk=unfhrnfqv
dk #if
udkwifarmifOD;. oHk;oyfcsufrSm ,ae@wkdif rSefuefaea=umif;udk awG@Ekdifayonf? xdk@aemuf ol. rdwfaqGa&mif;&if;
tcsdK@EiS fh twlwuG udkwifarmifOD;onf jrefrmEkdifiH&dS ppftm%m&Sifpepfudk wdkufzsuf&eftwGuf ausmif;om;
vli,ftawmfrsm;rsm;udk aqmf=opnf;&Hk;Ekid fcJhonf?
orRw rlbm&wfu usifhoHk;cJhaom tm%m&Sifpepfudk qef@usifwdkufzsufcJh=uonfh tD*spfEkdifiH&dS vli,frsm;udk
ukvor*~ taxGaxG twGif;a&;rSL; befuDreG f;/ tar&duef orRw tdkbm;rm;ESifh EkdifiHaygif;rsm;pGm&Sd acgif;aqmif
rsm;wdk@u csD;r$r;f *k%fjyKcJh=uonf? 2011ckEpS f Zefe0g&Dv (25)&ufrS azaz:0g&Dv (11)&ufae@twGif; jzpfyGm;cJhaom
qENjyyGJrsm;wGif oef;csDaom vlaygif;rsm;pGm yg0ifcJhonfhteuf (60)&mckid fEe_ f;rSm vli,frsm; jzpfonf? csD;rGr;f zG,f
&maom vky&f yfrsm;yif jzpfonf? jrefrmEkdifiHudk =unfhrnfqv
dk #if 1962ckEpS f Zlvdkifv ausmif;om;qENjyyJGrsm;rS
pwifum &J&ifhowWdEiS fh jynfpkaH om vli,frsm;wkd@. paw;cJh&jcif;rsm;udk ordik f;wGif rSwfwrf;wifcJhayonf?
udkwifarmifOD;ESifh a&mif;&if;rsm;onf tqdkyguJhokd@aom pdwf"gwf&do
S lrsm; jzpfonf? 4if;wdk@. vGwfvyfaom
awG;ac:r_jzifh wkdif;jynftajctaeudk avhvmoHk;oyfcJhonf? qef@usifv_y&f Sm; wkdufyG0J if&eftwGuf r[mAsL[mrsm;
a&;qJGcJhonf? 1974rS 1976ckEpS ftxd vlxkEiS fh ausmif;om;qENjyyGJrsm;udk pwif taumiftxnfaz:ay;cJhonf?
Ekid fiHa&; udprP sm;ESifh pyfvsOf;I pOf;pm; qifjcif&mwGif udkwifarmifOD;. awG;ac:ar#mfjrifro
_ nf vGwfvyfr_ tjynfht0
&Scd Jh+yD; vGwfvyfpGm awG;ac:r_udk aumif;rGepf Gm usifhoHk;Ekid fcJhonf?

70

8
b0wdk;wuf&ef ud,
k fusdK;&SmazGr_ ESifh twWpdwu
f dk cGJjcm;az:aqmifjcif;
vlom;wpfa,muftaejzifh rdrd. ukd,fusK;d twGuf &SmazGonf qdkonfrmS xl;qef;aom t&mr[kwfacs?
vlom;wdk@onf pOf;pdrOf pPm/ tm%m/ ausmf=um;r_/ *k%o
f duQm/ cspfcsif;arwWm/ vlra_ &; tqifhtwef; ponfwdk@udk
&SmazG=uonf? udk,fusK;d twGuf &SmazGvkyu
f dkifjcif;a=umifh vl@b0onf t"dyg` ,f &Sdvmonf? Ek;d =um;wufuGr_
&Sv
d monf? vkycf sifudkifcsifpdwfrsm; wdk;yGm;vm+yD; rdrd. &nfreS f;csuf yef;wdkifodk@ ta&mufvSr;f Ekdif&eftwGuf
wwfEdik for#aom enf;vrf;aygif;pHkudk &SmazGum rdr.
d vkyu
f dkifzefwD;EkdifpGrf;udk tuef@towfr&Sd csJ@xGiaf v
awmhonf? Todk@jzifh rdrd. &nfreS f;csufyef;wkdifudk ta&mufvSr;f Ekdif+yD;onfhaemufwGif vlom;wdk@ 0rf;omyDwd
jzpf=u&onf? xdk@a=umifh rdrdudk,fusK;d twGuf &SmazGvkyu
f dkifjcif; qdkonfrmS b0t"dyg` ,fwpfck jzpfvmonf?
udk,fusK;d =unfhjcif; ESifh twWpw
d fwkd@udk uwpfckxJwGif twlwuG xm;&SdEkdifaomfvnf; 4if;wdk@onf
tajccHtm;jzifh uJGjym;=uonf? vl@tzG@J tpnf;tygt0if wyg;olwdk@. tusK;d pD;yGm;udk xnfhoGif;pOf;pm;um rdrd
ukd,fusK;d twGuf &SmazGvkyu
f dkifjcif;onf rdrdtwGuf omru wyg;olrsm;ESifh vl@tzG@J tpnf;udkyg tusKd;jzpfxGe;f
aponf? TuJhodk@aom udk,fusK;d =unfhjcif;onf aumif;aomt&mjzpfonf? odk@aomfvnf; wyg;olrsm;udk
ab;csdwfxm;+yD; rdrd. vkdtifqEN/ avmbpdwfEiS fh wG,fwmpdwfrsm;udkom xnfhoGi;f pOf;pm;wwfaom twWpw
d fonf
yifukd,ftm;jzifh raumif;t&m jzpfonf? twWpw
d fonf wzufowfjrifwwfaom pdwfjzpfonf? wyg;olrsm;.
pk;d &dryf lyefr_/ 'kuQa0'emESifh tajctaersm; OyuQmjyKaeaom oabm&Sdonf?
vl@tzJ@G tpnf;onf vlwpfOD;wpfa,mufcsif;. udk,fusK;d &SmazGEdik fr_ tcGifhtvrf;rsm;udk zefwD;ay;um
udk,fusK;d twGuf &SmazGaeaom woD;yk*v
~ rsm;udk wyg;olrsm;u (okd@r[kwf) tpdk;&tm%mydkifrsm;u 0ifa&muf
aESmifh,Sufjcif; rjyKEkdifap&eftwGuf tumtuG,f ay;&rnf? TuJhokd@jyKvkyf&mwGif jzpfay:vmEkid faom
tpGe;f a&mufr_ ESpfck&do
S nf? yxrwpfckrmS vl@tzG@J tpnf;u vlwOD;csif;wkd@. udk,fusK;d &SmazGrE_ Sifh ywfoufI
pnf;rsOf;pnf;urf; owfrw
S fxm;&Sdr_rsm;/ vrf;!$efjyr_rsm;ESifh }uD;=uyfr_rsm;ukd jyKvkyjf cif;jzpfonf? tm%m&Sif
tkyfcsKyfaom vl@tzG@J tpnf;wGif xdkuJhodk@aom tjzpfrsKd;udk }uHK&wwfonf? tjcm; tpGe;f a&mufrw
_ pfckrmS
wOD;csif;vlyk*d~Kvfrsm;u vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk;. ta&;yg t&ma&mufru
_ dk tuGif;rJh ypfy,fxm;jcif; (odk@r[kwf)
jiif;qefjcif;yifjzpfonf? tqdkyg wOD;csif;vlyk*d~Kvfrsm;. pdwfEv
S Hk;xJwGif twWpdwf ude;f atmif;aeaom tajctae
rsm;Y xdkuJhodk@jzpfwwfonf? twWpw
d f }uD;xGm;vmvSsif avmb/ b0ifjrifhaompdwf/ vSnhfzsm;vdak ompdwf/
tysufpw
d f tmCmw eSifh &efjidSK;odkr_ wdk@udk jzpfaponfESifhtnD wpfpkw
H pfOD;xHwGif twWpw
d f
jzpfwnfvmonfEiS fh w+ydKifeuf 4if;. odpw
d fxJYaomfvnf;aumif;/ rodpw
d fxJYaomfvnf;aumif; pdwf.
oef@pifrr_ Sm aysmufysuf oGm;avawmhonf?

71

tcsKyftwnf;r&Sad om twWpdwf&djS cif;. &vm'frsm;


wyg;olrsm;. tusKd;pD;yGm;udk vpfvsL&_um twWpw
d fxm;&Sdaom woD;yk*v
~ rsm;a=umifh vltrsm;wdk@.
*k%foduQm/ vGwfvyfr_ ESifh tcGifhtvrf;rsm;udk csKd;azguf&ma&mufEkdifonf? Todk@aom tajctaersKd;wGif
woD;yk*v
~ rsm; twlwuG ,SOfwGJ aexdkif=uaom vl@tzG@J tpnf;wGif vlom;tcsif;csif; ,Hk=unfr_ uif;rJhaernf?
uvJph m;acsjcif;udk a&SmifvGJI &Ekdifrnf r[kwfbJ vltrsm; +idrf;csrf;pGm twlwuGaexdkifjcif;rSm ysufokOf;oGm;
ayrnf?
twWpw
d fEiS fhtwl vdrv
f nfvSnfhjzm;r_ESifh r&kd;om;r_wdk@ ,SOfwJGvmavh&do
S nf? EkdifiHrsKd;pHw
k Gif tajcpdu
k faom
ukr%
` D}uD;rsm;u twWpw
d fudk usifh}uH&mwGif- 4if;wdk@. ukr%
` Drsm;udk wnfaxmifjcif;a=umifh tvkyf&Ekid faom
tcGifhtvrf;rsm; ydrk w
dk dk;yGm;vm+yD; a'ocH vlxkwdk@ tusKd;tjrwf &&Sdrnf/ Ekid fiHjcm; &if;ESD;jryfESHrr_ sm; 0ifa&muf
vmrnf[k 4if;wdk@u qdkavh&d=S uonf? TtqdkrSm wpHw
k &m twdkif;twmtxdom rSefuefayonf? vufawG@wGirf l
tjrwftpGe;f trsm;pkudk ukr%
` Dvkyif ef;&Sifrsm;uom &&SdoGm;=u+yD; a'ocHvlxku &&Sdaom tjrwftpGe;f rSm
rajymyavmufay?
tpdk;&twGif;&Sd tjrifhqkH; &mxl;ae&mrsm;udk twWpw
d f&daS om tm%m&Sifrsm;u &,lydik fqdkifxm;v#if
vl@tzG@J tpnf;}uD;wpfckvHk; qdk;usdK;cHpm;&ayonf? jynfolydkifypPnf;rsm; tvJGoHk;pm; vkyjf cif; cH&onf? jynfolwkd@.
touftEW&m,frsm;udk xdyg;jcif; cH&onf? woD;yk*v
~ rsm;. vkyyf idk fcGifhrsm; csKyfcs,fuef@owfjcif; cH&+yD;
vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk; uaomif;ueif; jzpf&avonf? TuJhodk@aom tajctaersm;udk jrefrmEkdifiHESifh tm&Swkduf&Sd
tcsdK@Edik fiHrsm;wGifom rubJ Oa&mywkduf ta&S@ydkif;/ tmz&duwdkuf/ vufwiftar&duwkdufEiS fh vwfwavm
ta&S@tv,fykid f;a'o&Sd EkdifiHrsm;wGifyg awG@jrifEdik fayonf?
2011ckEpS f azaz:0g&Dv (21)&ufae@wGif vpfbsm;EkdifiHudk (42)ESpf=umatmif tm%m&Siftjzpf
tkyfcsKyfrif;vkyv
f mcJhaom rmrl0g *g'gzDu ol. twWpw
d fudk umuG,f&eftwGuf +idrf;csrf;pGm qENjyaeaom
jynfoljynfom;rsm;udk ppfwyfjzifh ypfcwfEdrS ef if;apcJhonf?wkdif;jynfudk tkycf sKyfrif;vkyo
f lrsm;u twWpw
d fudk
usifh}uHonf[kq&dk mwGif 4if;wdk@u jynfolrsm;. tusK;d pD;yGm; zG@H +zdK;wdk;wufa&;twGuf aqmif&Gufay;rnf[k
ta,mifaqmifavh&d=S uonf? vufawG@wGirf l wkdif;jynf. pOf;pdrOf pPmrsm;udk tkyfcsKyfolrsm;ESifh 4if;wdk@.
taygif;taz:rsm;uom &&SdpHpm;=u+yD; omrefjynfolvlxkrmS c|wf+cHKus =u&onf? tD*spf orRw rlbm&wf.
ESpf(30)=um tkycf sKyfr_udk (18)&uf=um vlxkqENjyyJGrsm;u tqHk;owfapcJh+yD;onfhaemufwGif rlbm&wfu vlxkxHrS
cdk;,lum qGpZf vefb%frsm;xJY odkrSD;xm;aom aiGa=u;rsm; tydwfcHcJh&onf? wle;D &Sm;EkdifiHwGif vlxkqENjyyJG
rsm;a=umifh orRw biftvD. (23)ESpf=um tkycf sKyfr_ tqHk;owfcJh&+yD; 2011ckESpf Zefe0g&Dv (14)&ufae@Y biftvD
u aqmf't
D ma&As Ekid fiHodk@ xGufajy;oGm;cJh+yD;onfhaemufwGif jynfolrsm;xHrS cdk;,lxm;aom vuf0wf&wemrsm;udk
ol.aetdrw
f Gif awG@&SdcJh&onf?
wpfpkw
H pfOD;xHwGif twWpdwf }uD;pdk;aev#if pmemaxmufxm;r_EiS fh &d;k om;r_rsm; uif;rJhoGm;onf?
vl@usi0fh wfESifh *k%o
f duQmrsm; arS;rSdefaysmufuG,foGm;+yD; aemufqHk;wGif vl@wefzkd; r&Sdawmhacs? vGecf Jhonfh
q,fpEk Spfrsm;twGi;f wGif avmb}uD;aom woD;yk*v
~ rsm;ESifh tm%m&Sifrsm;u twWpw
d fudk qxufwdk; usifh}uH
vmcJhjcif;a=umifh wkdif;jynf. a*[pepfrsm; ysufp;D qHk;&_H;cJh&+yD; urBmw0Srf;&Sd oef;aygif;rsm;pGmaom jynfolvlxkwdk@
72

tiwfab;qdkufch&J onf? 4if;. tusK;d &vm'fa=umifh EkdifiHaygif;rsm;pGmwk@d wGif vlra_ &; o[Zmjzpfr_ESifh w&m;r#wr_
rsm; csKyf+idr;f cJh&onf?
wkdif;jynfudk tkyfcsKyfolrsm;/ Ekid fiHa&;orm;rsm;/ pD;yGm;a&;orm;rsm;ESifh omrmef jynfolvlxk tp&So
d nfh
tm;vHk;aom woD;yk*v
~ rsm;onf udk,fusKd;twGuf &SmazGvkyu
f dkifEdik f=uaomfvnf; 4if;wkd@. twWpw
d fudkrl
acszsufoifhayonf? odk@aomf txl;owdjyK&rnfh tcsufrmS udk,fusKd;=unfhjcif;ESifh twWpw
d f wkd@udk wdwdusus
cGJjcm;owfrSwfxm;aom e,ferdwf wpHw
k &m r&Sdjcif;yif jzpfonf? udk,fusK;d =unfhjcif;udk oifhavsmfreS fuefpGm
pDrHcef@cGJEdik fjcif;r&Sdv#if 4if;onf twWpdwf toGifodk@ ajymif;oGm;Ekid fonf? Ttjcif;t&mudk a&Smif&mS ;Ekdif&ef
rdrdudk,fusK;d twGuf &SmazGonfh tcgwdkif;wGif wyg;olwdk@. tusKd;pD;yGm;udkvJ xnfhoGif;pOf;pm;&ayrnf? 4if;onf
t"duusaom tcsufwpfcsufjzpf+yD; wyg;olrsm;ESifh qufqHaqmif&u
G f&onfhtcgwkdif;wGif xdktcsufudk vkdufem
usifhoHk;Ekid fonf? TwGif udkwifarmifOD;ESifh ywfoufaom udp&P yfwpfckudk avhvmoifhayonf?

rdrd. &nfreS f;csufrsm;udk taumiftxnf az:&if;u tjcm;olrsm;udkvnf; jyKpkapmifha&Smufol


udkwifarmifOD;. rdbESpyf g;onf tpdk;&0efxrf;rsm; jzpfonfEiS fhtnD vpmaiG rsm;rsm;pm;pm; r&=uacs?
&cdkifjynfe,f. yifv,fqdyfurf;+rdK@wpf+rdK@jzpfaom ppfawG+rdK@wGif udkwifarmifOD;.taz oGm;a&muftvkyv
f kyf
aecJhpOftcsdefu jzpfonf? udkwifarmifOD;.tazonf ppfawG+rdK@&Sd tpdk;& }udK;rJha=u;eef;&H;k wpfckwGif a&'D,kd
atmfya&wmorm;wpfa,muftjzpf wm0efxrf;aqmifcJhonf? (6)vv#ifwpf}udrf olu &efuke+f rdK@udkjyefum
ol.rdom;pkudk vma&mufawG@qkaH vh&Sdonf? tazvkyo
f l tdrfwGif &Srd aeonfhtcgrsm;wGif udkwifarmifOD;u
tdrfru
_ pPrsm;udk wm0ef,laqmif&Guf&onf? zcifwpfOD;uJhodk@yif ol. nDi,f/ nDri,frsm;udk jyKpkapmifha&Smufonf?
taru om;zGm;q&mrwpfOD;om jzpfaoma=umifh uav;(8)a,mufpvHk;ukd au|;arG;apmifha&Smuf xm;Ekdif
a&; qdkonfrmS olrtwGuf rvG,fulcJhacs? TonfrSm jrefrmhq&dk S,fvpf vrf;pOfygwDu wkdif;jynfudk pDrHtyk fcsKyfr_
nhHzsif;jcif;/ tpdk;& &mxl;Xme tqifhqifhwGif vmbfpm;r_rsm; us,fus,fjyef@jyef@ &Sad ejcif;wkd@a=umifhjzpfonf[k
t"duqdkEkdifayonf? T&vm'fa=umifh Ekid fiHw0Srf;vHk;wGif pD;yGm;a&; c|wf+cHKusch&J onf? aps;uGufxJ&dS pm;oHk;ukef
ypPnf;rsm;rSm wpfae@xufwpfae@ aps;yd}k uD;vmaomfvnf; vlxktrsm;pkwdk@ &&Sdaom vpmaiGrsm;rSmrl wnf+rJtwkdif;
&Sad ecJhonf?
wkdif;jynftwGif;wGif pm;oHk;ukeyf pPnf;rsm;udk vHkavmufpmG xkwfvkyjf zef@jzL;Ekid fjcif; r&Sdaoma=umifh
pD;yGm;a&;tajctaersm;udk ydrk q
dk dk;&Gm;vmapcJhonf? jrefrmEkdifiH&dS omrefvlxkonf 4if;wdk@&&Sad om rpdk@ryd@k
vpmrsm;jzifh rdom;pk0ifrsm;udk au|;arG;xm;Ekdifjcif; r&So
d nfhtjyif tauG;EHeG pf aecJh=u&onf? aps;xJwGif
aps;onfrsm;u 4if;wdk@ ,Hk=unfpw
d fcs&olrsm;udk tauG;pepfjzifh aps;0,fciG fhjyK=u+yD; tauG;,lxm;olrsm;u
vuke&f ufwGif jyefqyf=u&onf? aps;onfrsm;xHu tauG;0,fpm;olrsm;xJwGif udkwifarmifOD;. tarvnf;
yg0ifonf? olr vpmaiG&onfhtcgwdkif;wGif aps;onfrsm;udk tauG;jyefaeqyf&aoma=umifh tdrftwGuf
bmrSrusefawmh oavmufyif jzpfonf? xdk@a=umifh aemufvrsm;wGifvnf; tauG;pepfjzifh aps;0,f&aoma=umifh

73

rqHk;Ekdifaom oHo&mvnfaecJhonf? TonfrmS jrefrmEkdifiH&Sd jynfolvlxktrsm;pkwdk@ awG@}uHKcJh=u&onfh &H;k rxGufEkdif


aom 0J=oCqdk;}uD;yif jzpfonf?
rdom;pk aiGa&;a=u;a&;tajctaeESifh ywfoufI udkwifarmifOD;u tawmf pdwfrcsrf;om jzpfcJhonf?
4if;wdk@udk au|;arG;xm;Ekdifa&;twGuf ae@pOfEiS fhtr# &kef;uefv_y&f Sm;ae&aom tarhudk r=unfh&ufcJh? Todk@jzifh
wae@wGif olu tarhtm; aemuf (2)v (3)vpmtwGuf usaemfwdk@&J@ &oHk;aiGpm&if;udk pDrH=upd@k vm;?
tauG;uif;atmif vky=f ur,fav? usaemfwdk@rSm r&Sd&if rpm;bl;aygh? bmbJ jzpfaeygap usaemfwkd@ tauG;r,lbJ
aeEkdifatmif vkyf=ur,f?[k ajymonf?
Tonfudk taru oabmwl&mwGif udkwifarmifOD;u csufcsif;yif rdom;pktwGuf &oHk;aiGpm&if;wpfckudk
a&;avonf? usaemfwdk@ tpydik f;rSmawmh awmfawmfav; usyfwnf;vdrhrf ,fAs? 'gayr,fh wwfEdik foavmuf
ac|wmoH;k r,f qdk&if aemufykid f;usawmh wjznf;jznf; tqifajyvmrSmaygh?[k oluqdkonf? Todk@jzifh
udkwifarmifOD;onf tom;ig;uJhodk@aom aps;}uD;aomt&mrsm;ESifh tjcm; tydktv#H ypPnf;rsm;twGuf toHk;p&dwfudk
z,fxkwfvdkuf+yD; r&Sdrjzpf vkdtyfaom tajccHpm;oHk;p&dwftwGuf ukeu
f saiGrsm;omyg0ifaom &oHk;aiGpm&if;wpfckudk
pepfwus a&;qJaG y;cJhonf?
tpm;taomuf0,f,laom
toHk;p&dwfudk
av#mhcsvkdufonfEiS fhtnD
xrif;[if;csuf&mwGif
tdrfaemufaz;xGuf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk tpm;xdk;&eftwGuf olu t}uHjyKonf? tdrfem;&Sd a&uefwGif
aygufa&mufaeaom tyifuav;rsm;/ tdrfaemufaz;jcHxGuf csOfaygif&Gufrsm;/ [if;oD;[if;&Gufudk cl;um txl;
aumif;rGeaf om [if;&Gufar$a=umfrsm;udk udkwifarmifOD;u rdom;pk0ifrsm;twGuf csufau|;onf? olonf
zefwD;EkdifprG f;&So
d l/ [kdem; onfem;u &aom [if;oD;[if;&Gufrsm;jzifh [if;wpf&u
G f jzpfvmatmif vkyEf ikd fprG f;&Sdol
jzpfonf? udkwifarmifOD;u [if;csufvJ tvGefaumif;onf? csufjyKwf+yD;aom tcgwGif olu nDi,f/ nDri,frsm;udk
xrif;pm;yJGodk@ac:+yD; xrif;rpm;rD ajymavh&daS om pum;wpfckrmS xrif;[if;awG ylaEG;aewke;f rSm pm;vdkuf=updk@vm;?
ylaEG;aewJh xrif;[if;awGukd pm;&wm yd+k yD;t&om&Sdw,fuG? [lI jzpfonf? xrif;pm; pm;yJo
G dk@ vma&muf=u&ef
ajymqdkaeaom tpfudk}uD; jzpfol. toHudk nDi,f/ nDri,frsm;u ,ae@wdkif trSwf&aeqJyg?
taru aps;onfrsm;xHrS tau|;0,frpm;onfrmS (1)vcef@ &Sv
d m+yDjzpf+yD; tm;vHk;rSm ol@[mESifhol
tqifajyaecJhonf? odk@aomf tar tvkyfujyefvmaom wnaecif;udk nDtpfudk armifESrrsm;tm;vHk; rSwfrdae
=uao;onf? xdknaeu taronf aps;odk@0ifum 0ufom;twHk;}uD;}uD; wpfwHk; tdrfudk0,fjyefvmaoma=umifhyif?
xdk0ufom;udk taru tau|;jzifh 0,fcho
J vm; qkdonfudk aA'ifoGm;ar;&ef rvdkyg? rdom;pk0ifrsm;twGuf
0ufom;[if;csufrau|;wm tawmf=umcJh+yD jzpfaoma=umifh tm;vHk;u 0rf;omoGm;=uvdrrfh nf[k taru
ar#mfvifhxm;cJhonf? odk@aomf udkwifarmifOD;u Tonfudk od&do
S Gm;tcgwGif tvGefpdwfraumif; jzpfoGm;onf?
0ufom; 0,fvmonfhtwGuf tarhudkyif pdwfqdk;oGm;cJhonf? tarhvufxJu 0ufom;wHk;}uD;ukd,l/ pm;yJaG y:wif+yD;
olu toHcyfrmrmjzifh tar/ usaemfwkd@rSm bmrSr&Sd&if rpm;bl;vdk@ ajymxm;wmudk tar arhoGm;+yD;vm;?
usaemfwkd@ tauG;vHk;0 r,lbl; qdkwmudkav?[k ajymavawmhonf? tauG;uif;atmifae&ef tpDtpOf
qJGxm;onfrsm;ESifh ywfoufI tarhudk olu xyfro
H wday;onf? xdk@jyif usef;rma&;&_axmifhu =unfhum
0ufom;onf vl@usef;rma&;twGuf raumif;a=umif;udkvnf; &Sif;vif;ajymjyonf? udkwifarmifOD;onf
74

wpfpkw
H pfa,mufudk tusKd;ta=umif;&Sif;jy&mwGif wbufom;. tm&Hkudk zrf;pm;Ekdif+yD; rdrd. t}uHjyKcsufudk
wyg;olvufoifhcHvmEkid fatmif azsmif;zsEikd fprG f;onfh arG;&myg t&nftcsif;&Sdonf?
udkwifarmifOD; a&;qJGay;cJhaom &oHk;aiGpm&if;ESifhtnD csK;d +cHac|wm oHk;pJ&G mwGif 4if;.rdom;pkonf
tauG;EHGxJu &ke;f xGufEdik fcJhonf? xdk@a=umifh aemufyidk f; taru vpmxkwfvmonfhtcgwdkif;wGif wpfvvHk;twGuf
olr}udKuf&m tpm;taomufrsm;udk 0,f,lEdik f&ef vufxJwGif aiGtoifh&daS ecJhonf? Todk@jzifh ol.rdom;pkonf
pm;aomufp&dwfrsm;udk pepfwus pDrcH ef@cGJEdik fcJhonf? nDtpfudkarmifES (8)a,mufxJwGif t}uD;qHk;jzpfonfEiS fhtnD
udkwifarmifOD;u rdom;pkudk apmifha&Smuf&ef wm0ef&dcS Jhonf? oludk,fYuwnf; Twm0efudk vdkvdkvm;vm;
vufcHcJhonf? rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;udk ol. }uD;rm;aom cspfjcif;arwWm ay;tyfEdik fcJh+yD; wyg;olwdk@u vma&muf
xdyg;jcif; tEW&m,frsm;rSvJ umuG,fay;cJhonf?

tvkyf&Sm;yg;r_ jy\emESifh ppfr_xrf;&ef tcGifhtvrf;


udkwifarmifOD;onf rdom;pk. tem*wf pD;yGm;a&;tajctaetwGuf pd;k &dryf lyefcJhonf? ol. rdom;pk0ifrsm;
touf&Sif &yfwnfEdik fonfrmS rSefaomfvnf; vHkavmufra_ wmh r&Sd [lonfhtcsufudk udkwifarmifOD;u aumif;rGepf Gm
em;vnfoabmaygufcJhonf? tdrfaxmif rusao;aom t&G,fa&muf+yD;olrsm;um rdom;pktrd fYyif qufaeum
rdom;pk0ifrsm;udk jyKpkapmifah &Smufjcif;onf jrefrmEkdifiH. tavhtxwpfck jzpfonf? udkwifarmifOD;onf t&G,f
a&mufolwpfOD; taejzifh rdom;pk0ifrsm;. pm;0wfaer_ tqifhtwef;udk jrifhwifEdik fa&;twGuf udk,fusK;d &SmazGrj_ yK zd@k
vdktyfvmcJhonf? Tjy\emudk udkwifarmifOD;wpfa,mufxJom r[kwfbJ jrefrmEkdifiH tm%m&Siftyk fcsKyfr_ atmuf
wGif aexdkifae=uaom omrefvlwef;pm; acwfvli,frsm; yg }uHKawG@aecJh&jcif;jzpfonf?
vl@tzG@J tpnf;Y ppfrSeaf omtajymif;tvJ wpHw
k &m jzpfrvmygu wOD;csif; udk,fusKd;&Smae&Hk oufoufrsS
jzifhrl a&&SnftwGuf vlra_ &;wnfjidrrf _ &SdEikd frnf r[kwfa=umif;udk udkwifarmifOD;ESihf oli,fcsif;rsm;u aumif;rGepf Gm
&dyfpm;rdcJh=uonf? odk@aomfvnf; rdrdwdk@ rdom;pk toD;oD;. vwfwavmvdktyfcsufrsm;udk ajz&Sif;Ekdif&eftwGuf
wwfEdik for# tjrefq;Hk udk,fusK;d &SmEkdifrS jzpfawmhayrnf? odk@aomf jrefrmEkdifiH. vuf&dS vl@tzG@J tpnf;tajctaeudk
tajccHI pOf;pm;rnfqv
dk #if vufawG@b0Y rnfonfhenf;vrf;jzifh rdru
d dk,fusKd;twGuf &SmazGvkyu
f dkifEdik frnfenf;
qkdonfu yxrqHk; ar;p&mjzpfvmonf? xdktcsdeu
f vli,frsm;twGuf 0ifaiG vHkavmufpmG &SmazGEdik faom
(odk@r[kwf) oifhwifavsmufywfpmG jzifh toufarG;0rf;ausmif;jyKEkdifaom enf;vrf; tenf;i,fom &SdcJhonf?
jrefrmEkdifiH&dS vli,fvl&,
G f rsm;pGmwd@k onf txufwef;ausmif; r+yD;ao;bJ ausmif;xGufum
xkdif;jrefrme,fpyfodk@ oGm;a&mufum arSmifcdkypPnf; ckd;oGif;ol txrf;orm;rsm;tjzpf vkyu
f kdifpm;aomufcJh=uonf?
4if;wdk@ wifoGif;aom ypPnf;rsm;rSm rl;,pfaq;0g;ESifh vufeufypPnf;rsm; r[kwfaomfjim;vnf; ppftpdk;&u 4if;wdk@udk
arSmifcdkypPnf;rsm;tjzpf owfrSwfcJhonf? *syefEdik fiHu xkwfaom tcsdKr_ef@/ tif'dek ;D &Sm;Ekid fiHuvmaom t0wftxnf
tp&So
d nfh omrefvloHk;ukeyf pPnf;rsm;udkom 4if;wkd@u wifoGif;cJh=ujcif;jzpfonf? qdk&S,fvpf tpdk;&tjzpf
ta,mifaqmifxm;aom ppftm%m&Sif tkyfcsKyfr.
_ vufatmufwGif vGwfvyfpmG ul;oef;a&mif;0,fcGifhudk
ydwfyifxm;aoma=umifhomv#if 4if;wdk@udk arSmifcdkypPnf;rsm;tjzpf owfrw
S fcJhjcif;jzpfonf? tcsK@d aom vli,fvl&,
G f
75

rsm;onf tqdkyguJhodk@aom vkyif ef;rsm;wGif yg0ifywfoufjcif;jzifh 0ifaiG&mS Ekid fcJh=uonf? odk@aomfvnf;


udkwifarmifOD; uJhokd@aom ynmwwf vli,frsm;rSmrl tqdkygvkyif ef;rsm;udk pdwfr0ifpm;cJhacs?
wuUodkvf twef;+yD;aom wnaecif;wGif udkwifarmifOD;ESifh oli,fcsif;wpfpkwkd@ tif;,m;uef.
p}uvrf;ay:u vrf;av#mufjyefvmcJh=uonf? obm0ywf0ef;usirf Sm tvGeo
f m,mvSy+yD; uefabmif&kd;
wav#mufwGif opfyifyef;yifrsm;jzifh pdrf;vrf;pdkajyaeonf? a&mifpyHk ef;rsm; ,dr;f xdk;ae=uonf? aevHk;}uD;u
taemufbufpeG f;&Sd rd;k aumif;uifxJodk@ 0ifa&mufvk+yD jzpf+yD; aumif;uifrSm yef;a&mifoef;p jyKvmav+yD?
xdktcsdew
f Gif tif;,m;uefudk jzwfum avajyuav; wpfcsuf a0S@oGm;onf? 4if;wkd@ oli,fcsif;wpfpkuvnf;
wpfae&mwGif &yfem;+yD; oef@&Sif;vwfqwfaom avudk &SL&_dufvkduf=uonf? oli,fcsif;rsm;u tcsif;csif;
pum;ajymqdk aemufajymifaecsdew
f Gif udkwifarmifOD;u aumif;uifjym}uD;udkwvSnfh tif;,m;uef a&jyifudkwcg
ai;=unfhaeonf? ta0;wpfae&mwGif vli,fpkw
H JGwpfwJGonf wOD;eSifh wOD; uvlusDp,fvSsuf vufcsif;,Sufum
udkwifarmifOD;wkd@ &S&d mbufudk vrf;av#mufvmaeonf? yef;csDqefaom obm0ywf0ef;usiu
f dk aemufcHjyKum
rdrdcspfcifolEiS fh twl&Sdae&olrsm;twGuf urBm}uD;u om,mvSyaeayonf? 4if;wdk@ cspfcif=uifemaeaom
jrifuGif;udk =unfhum udkwifarmifOD;. oli,fcsif;rsm;u auseyfae=uonf? Todk@jzifh tqdkygpHkwJG 4if;wdk@xH
wjznf;jznf; csOf;uyfvmav+yD? qHyift&Snf}uD;ESifh rdef;uav;rSm acsmarmvSyvGe;f ojzifh udkwifarmifOD;.
oli,fcsif;rsm; olrxHu rsufvHk;rcGmEkid f&ufcJh? wpfcsuf=unfhvdkuf&Hkjzifh olronf wuUodkvfausmif;ol wpfOD;
jzpfa=umif;udk odEdik fonf? tqdkygpHkwJG olwdk@em;u jzwfav#mufoGm;&mwGif ausmif;olav;. &nf;pm;jzpfolrmS
tpdr;f a&mif ppf0wfpu
Hk dk 0wfqifxm;+yD; yHck Hk;ay:Yvnf; a&$ acsmif;eSpaf csmif;&Sdonfudk awG@vdkuf&onf? wcpfcpf
&,foHudk =um;aomtcg udkwifarmifOD;u xdkpHkwJGudk wcsufvSnfh=unfhvkduf+yD;aemufwGif a&jyifudkomjyefvnf
ai;pdkuf=unfhaeonf? cspfolpkHwJGrsm;u ol@twGuf tqef;r[kwfyg?
TwGif oli,fcsif;wpfa,mufu udkwifarmifOD;udk aemufavonf?
a[haumif/ wifarmifOD;? rif;aum ol@vkdrsK;d ppfAkv
d fwpfa,muf rjzpfcsifbl;vm;uG? 'gqk&d if rif;udk
wuUodkvfausmif;olawG 0kdif;0kdif;vnfaerSmav?
ol. oli,fcsif;ajymwmuvnf; trSeyf if? ppftpdk;&tkyfcsKyfrp_ epf. vufatmufwGif i,f&,
G faom
ppfAkv
d frsm; a&yef;pm;onf? wuUodkvfausmif;olrsm;u 4if;wdk@udk taqmifwGif ac:{nfhcHvdk=uonf? 4if;wdkEiS fh
cspfol&nf;pm; jzpfvkd=uonf? udkwifarmifOD;u wnf+idrpf Gmjzifhyif [ifhtif;[lIom jyefajzvdkufonf?
bmjzpfvdk@vJuG? rif; bJG@&+yD;wJhtcgus&if Adv
k favmif;oifwef; oGm;av#mufaygh? rif;&J@ cE<mudk,f
}uH@cdkifyHkrsKd;eJ@qdk&if 0ifcGifh&rSm aocsmw,f? 'DtcGifhta&;rsKd;udk vufv$wfrcHoifhbl;aem? tem*wfrmS udk,fu
&mxl;}uD;wJh ppfAdkvfwpfa,muf jzpfvmEkdifwmbJ r[kwfvm;?
igu ppfwkduf+yD;awmh toufrarG;csifygbl;?
rif;u txmraygufbl;eJ@ wlygw,fuGm? olwkd@uvJ ppfwkduf+yD; toufarG;aewJh a=u;pm;ppfom;awG
r[kwfbl;? olwdk@u Ekid fiHawmfu wnfaxmifxm;wJh wyfrawmfxJrmS wm0efxrf;aqmifaewJh ppfom;awG?
wdkif;jynfudk umuG,f&if;uwzuf 0rf;pm&SmaewJh olawGav?
76

'Drdkua&pD vl@tzG@J tpnf;rSm&SdwJh omrefppfwyf qdk&ifawmh rif;ajymwmu rSefcsifreS frSmayghuGm?


a=u;pm;ppfom;eJ@ udk,fhwkdif;jynfudk umuG,faewJh ppfom;eJ@u bmuGmvJqdkwm rif;odvm;?
udkwifarmifOD;. ar;cGe;f udk olu csufcsif;jyefrajzEkdif? udkwifarmifOD;u qufajymonf?
a=u;pm;ppfom;awG[m olwdk@udk ay;au|;aewJh txuft&m&Su
d ay;wJhtrdef@twkdif; emcH&w,f?
vkdufvky&f w,f? txuft&m&Su
d trde@f ay;w,fqdk&if olwdk@u b,fol@udkrqdk owfzk@d awmif 0efrav;bl;?
omrefppfwyfxJrmS &Sw
d Jh ppfom;awGu a=u;pm;awGvdkrsKd;bJ jyKrl=uw,fq&dk if olwdk@uvJ a=u;pm;ppfom;awG
jzpfoGm;=uwmbJ? qdkvdkwJhoabmuawmh udk,fxrf;aqmif&r,fh wm0efubmvJqw
kd m twdtus rod/
odatmifvnf; r}udK;pm;/ txuft&m&Sdu ay;tyfwJhtrdef@udk qef;ppfr_awG bmawG rvkyfawmhbJe@J
ay;orSstrdef@twkdif; emcHvkyfae}u&olawGudk a}u;pm;ppfom;vdk hac:wmayghuGm?
'gayr,fh jrefrmEkdifiHu ppfom;awG[m a=u;pm;awGvdkrsK;d jyKrlaew,fqdkwmudk rif;u oufao rjyEkdifbl;
r[kwfvm;?
jyEkid fwmayghuGm? 1962ckEpS f Zlvkdifv (7)&ufae@ ta&;tcif;rSm ppfom;awGu Adkvfae0if;&J@
trde@f udkemcH+yD;awmh tjypfrhw
J Jh wuUodkvfausmif;om;awGudk owfcJhwm rif; rSwfrrd Smaygh? tJ'DvkdrsKd;
&ufpuf=urf;=uKwfwJh vky&f yf[m wkdif;jynfudk umuG,fwm r[kwfbl;? udk,fhvlrsKd;udk ESyd fuGyfwmbJ? tJ'Dwke;f u
qdk&if ppfom;awG[m olwdk@vky&f r,fh wm0efubmvJ qdkwmudk tenf;tusOf;awmh od=urSmbJav? 'gayr,fh
ae0if;&J@ trde@f udk olwkd@ rvGeq
f efEikd fcJhbl; r[kwfvm;? udk,fhEkdifiHu wuUodkvfausmif;om; vli,fawGukd
owf&r,fqw
dk mudk odod}uD;eJ@bJ olwdk@u trde@f udk emcHcJhw,f? trde@f remcHbl;qdk&if wyfxJu txkwfcH&rSmudk
pd;k &drv
f kd@/ txuft&m&Su
d
tjypfay;ta&;,lrmS udk a=umufvkd@bJayghuGm? tJ'gu olwdk@&J@ twW}uD;wJh
&yfwnfcsufbJaygh?
udkwifarmifOD;. oli,fcsif;u ol@udk bmrS jyefrajymEkdif? tjcm;oli,fcsif;rsm;uvnf; udkwifarmifOD;.
&Sif;jycsufudk em;axmifaecJh=uonf? TwGif udkwifarmifOD;u atmufygtwkdif; ol.pum;udk tqH;k owfvkdufonf?
igu twW}uD;wJh vlwpfa,muf r[kwfbl;uG? udk,fh&J@ aumif;pm;a&;twGufudkbJ =unfh+yD;awmh
udk,fhvlrsKd;udk owfwJh tJ'DvdkppfwyfxJudk ig b,fawmhrS 0ifrmS r[kwfbl;?
TonfrSm udkwifarmifOD;yif jzpfonf?
1962ckESpf ppfwyf tm%modr;f +yD;uwnf;u pwifum ,ae@tcsdex
f d jrefrmEkdifiH&Sd vli,frsm;onf
4if;wdk@. tem*wfudk wnfaqmuf&eftwGuf a&G;cs,fp&mvrf; rsm;rsm;pm;pm; r&Sd=uacs? udkwifarmifOD; i,f&,
G fpOf
1966ckEpS frS 1976ckEpS frsm;twGif;wGif tajctaerSm onfhxufyif ydq
k dk;cJhonf? qdk&S,fvpfpepf. vufatmufwGif
ppftpdk;&u wHcg;ydwf pD;yGm;a&;pepfudk usifhoHk;cJhaoma=umifh oD;jcm;vGwfvyfaom pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk
wnfaxmifcGifh r&SdcJhacs? xkd@jyif tpdk;&r[kwfaom tzGJ@tpnf;rsm; wnfaxmifvnfywfjcif;udk wm;jrpfyw
d fyif
cJhaoma=umifh vli,frsm;onf wzuf toufarG;0rf;ausmif;vkyf&if; vl@tzG@J tpnf;udk tusKd;jyKedik frnfh
enf;vrf;rsm;udk &SmazGjcif; rjyKEkid fcJhacs? tpdk;& owif;Xmersm;onfomv#if w&m;0ifjzpfaoma=umifh vGwfvyfaom
77

pme,fZif;q&mrsm; jzpfvmvdkol vli,fvl&,


G frsm;onf 4if;wdk@. tdyfrufudk taumiftxnfaz:&ef
tcuftcJrsm;pGm }uHKawG h&onf? w&m;pD&ifa&;pepfonf tpdk;&atmufwGif c,0yfwGm;ae&jcif;a=umifh
aomfvnf;aumif;/ Oya'ynmudkom tajcjyK&yfwnfaom vGwfvyfaoma&S@aersm;. toufarG;0rf;ausmif; zdeSdyf
xm;ojzifhvnf;aumif;/ Oya'bJG@&+yD;olrsm;twGuf atmifjrifaoma&S@aersm;taejzifh &yfwnfekid f&efqo
dk nfrmS
wu,fha&S haetrsm;pk}uD;twGuf rjzpfEikd fcJhacs?
TuJhodk@aom vl@tzG@J tpnf; tajctaewGif rdrdwdk@. tem*wf aiGa=u;cdkifvHkr_twGufudkom =unfhaom
vli,frsm;t=um;wGif Adv
k favmif;oifwef; wufa&mufum ppfwyftwGif;odk@ 0ifjcif;onf tvGeaf &yef;pm;aom
toufarG;r_wpfck jzpfvmcJhonf? xdk@jyif rdrdwkdif;jynfudk umuG,f&eftwGuf ppfwyfxJ0ifjcif;jzifh *k%o
f a&ESifh
jynfhpHkaom ppfAkv
d frsm; jzpfvmvdrhrf nf [lI vli,frsm;pGmwdk@u t&dk;cHpw
d fjzifh ,Hk=unfaecJh=uonf? 4if;wkd@xJwGif
udkwifarmifOD;ESifh &if;ESD;aom oli,fcsif;wpfa,mufonfvnf; yg0ifcJhonf? olu txufwef;ausmif; pmar;yJG
atmif+yD;onfhaemufwGif ar+rdK@ Adv
k favmif;oifwef;ausmif;udk wufa&muf&eftwGuf av#mufxm;cJhonf?
yHrk Seftwkdif; oGm;rnfqv
dk #if Adv
k favmif;oifwef; (4)ESpf wuf+yD;onfhaemufwGif Adv
k f&mxl;udk &&Sd+yD; xdkrSwqifh
oufwrf;&ifhvmonfEiS fhtr# &mxl;wdk;oGm;rnf jzpfonf? cE<mudk,fEiS fh pdwfyidk f;qkdif&m }uH@ckdifa&; ppfa=umr_
0ifcGifhpmar;yJGrsm;udk atmifEikd f&eftwGuf olonf pdwfa&m udk,fyg usef;rmoefprG f;aecJhonf? ta&;}uD;qHk;tcsufrmS
Adv
k favmif;oifwef; av#mufxm;olrsm;. rdom;pk0ifrsm;xJwGif vuf&dt
S yk fcsKyfaeaom ppftpdk;&udk qef@usifonfh
v_y&f Sm;r_rsm; (odk@r[kwf) uGejf rLepf (odk@r[kwf) wdkif;&if;om; vufeufudkif tzGJ@rsm;Y yg0ifywfoufaeolrsm;
r&Sd&acs? Ttydik f;wGifvnf; olu uif;&Sif;aecJhonf? xdk@a=umifh vli,fAkv
d favmif;oifwef; wufa&muf&eftwGuf
ol ta&G;cHcJh&onf? Tta=umif;udk rdbrsm;u od&do
S Gm;aomtcg tarjzpfolonf ajr}uD;ay:Y vl;vSdrhI
f
tjyif;txef idkauG;um om;jzpfol Adv
k favmif;oifwef; wufa&mufrnfhta&;udk txyfxyftcgcg cg;oD;pGm
uef@uGufcJhonf? aemufq;Hk wGif tarjzpfol pdwfcsrf;omapa&;twGuf olu Adkvfavmif;oifwef; wufa&muf&ef
t}uHtpnfudk pGef@v$wfvdkufonf? jrefrmEkdifiH&Sd =unf;wyfonf ppftpdk;&u jynfolvlxkudk ESyd fuGyf&eftwGuf
toHk;csaeaom &kyfao;&kyfwpfckomjzpfonfudk aemifESpftenf;i,f =umoGm;aomtcg olu &dyfpm;rdvmcJhonf?
TwGif ppfwyfxJodk@r0if&ef wkdufwGe;f cJhaom tarjzpfoltay: olu aus;Zl;wifrqHk; jzpfcJh&onf? xdktcsdeu
f
udkwifarmifOD;tygt0if ppfxJodk@0if&ef pdwfrul;cJhaom ynmwwf vli,f tenf;i,f&dcS Jhonf? ppft&m&Srd sm;
jzpfvmEkdif&eftwGuf t&nftcsif; jynfhrSDcJhaomfvnf; jrefrmEkdifiH ppfwyf. tajctaerSefudk oHk;oyfEdik fcJhjcif;
a=umifhomv#if 4if;wdk@u xdkuJhodk@ oabmxm;cJh=ujcif;jzpfonf?
tm%m&SifpepfEiS fh twWpdwf
tm%m&Sifpepfonf jrefrmEkdifiHYom r[kwfbJ urBmt&yf&yf&dS tjcm;EkdifiHrsm;wGifvnf; qufvuf
wnf+rJaeao;onf? twWpw
d f ude;f 0yfaeaom woD;yk*v
~ rsm;u tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk usm;uefay;
aejcif;uvnf; tm%m&Sifpepfudk oufq;dk &Snfaponfh ta=umif;&yfwpfckjzpfonf? twWpw
d f ckdif+rJpGm tjrpfwG,f
oGm;csdew
f Gif &k;d om;ajzmifhrSefr_ uG,fzk;H oGm;+yD; pdwfESvHk; oef@&Sif;pif=u,fru
_ dk rnfaomtcgr# r&Ekdifawmhacs?
txufu qdkcJhouJhodk@yif wpfpHkwpfOD;xHY twWpdwf v$r;f rdk;oGm;+yDqv
dk #if xdkolonf rdrd. vkyaf qmifr_a=umifh
tjcm;aom woD;yk*v
~ rsm; twd'u
k Q }uHKawG@&onfh tajctaersm;udk xnfhwGufjcif; r&Sdawmhacs? xdkolonf rdrd.
rSm;,Gif;aom vky&f yfrsm;udk zH;k uG,f&eftwGuf ta=umif;jycsufrsm; &SmazGvmonf? tqdkyg qifajcrsm;
78

rSefuefr_&daS =umif;ESifhpyfvsO;f I wyg;olrsm;udkomru rdrdudk,fukdyg vdrv


f nfvSnfhjzm;Ekdif&ef ta=umif;jycsufrsm;
&SmazGvmonf? Tokd@aom tajctaewGif xdkolxHY &d;k om;ajzmifhrSerf _ r&Sdawmhacs? udkwifarmifOD;. xl;jcm;csuf
wpfckrmS - vGwfvyfpmG awG;ac:jcif;a=umifh qxufwdk;yGm;vmaom ol. pdwfEv
S Hk;oef@pifru
_ dk tajccHI &d;k om;
ajzmifrh Sefru
_ dk usifh}uHEdik fEdik f+yD; twWpw
d fudk y,fzsufEdik fcJhonf qdkonfyifjzpfonf?
wkdif;jynfudk tcsdeu
f mv =umjrifhpGm tkyfcsKyfvmcJhol. pdwfEv
S Hk;wGif twWpdwf tjrpfwG,faeygu 4if;onf
tm%m vufv$wfq;Hk &_H;&rnfh ta&;udk vGerf if;pGm a=umuf&G@H ae+yD; 4if;. tkyfcsKyfyHkpepf rSefuefr_&daS =umif;
qifajcay;Ekid ftwGuf enf;vrf;rsm;udk &SmazGavonf? tD*spfEkdifiHwGif rlbm&wfu wkdif;jynf.zcifwpfOD; taejzifh
olonfomv#if wkdif;jynftwGif;Y +idrfcsrf;r_udk azmfaqmifay;rnfh/ vlxkqENudk jznfhqnf;ay;rnfh wpfOD;wnf;aom
orRwjzpfa=umif; rdrdudk,fudk o&kyfaz:cJo
h nf? ,DrifEdik fiHudk (32)ESpfwkdif tkyfcsKyfcJhol orRw tm(bf)'lvmpmvJu
twdkuftcHrsm;onf wdkif;jynfudk tkyfcsKyf&ef t&nftcsif; rjynfhrSDa=umif; a=unmcJhonf? vpfbsm;EkdifiHudk (42)wkdif
tkyfcsKyfvmcJhaom rltmrm *g'gzD uvnf; vwfwavm jzpfysufaeaom vlxktkH uGrr_ sm;udk wHk@jyefonfh taeESifh
4if;onf Ekid fiHh&mxl; w&m;0if ,lxm;jcif; r&Sdaoma=umifh E_wfxGufay;&ef rvdktyfa=umif; tckdiftrm qdkcJhonf?
ol. twdwfuvkycf Jhaom ol&aJ umif; vky&f yfrsm;/ tepfemcHcJhr_rsm;ESifh &JpGrf;owWd ponf wdk@a=umifh
tvdktavSsmuf&&Sx
d m;aom }uD;jrwfrr_ SaeI E_wfxGufay;&ef rvdk/ eKwfxGufIr& [k ajymqdkcJhonf?
4if;wdk@tm;vHk;onf tm%m vufv$wfq;Hk &_H;&rnfudk a=umuf&H@G aom/ &kd;om;ajzmifrh Sefjcif;udk paw;um
twWpw
d fudk qufvufayG@zufxm;vdkaom tm%m&Sifrsm;. vdrn
f mr_rsm;yif jzpfonf?
tpdk;&tkycf sKyfa&;,EW,m;rsm;wGif wm0efxrf;aqmifaeaom 0efxrf;rsm;. pdwfEv
S Hk;wGif twWpw
d f
tjrpfwG,f aeygu jynfolwkd@. vl@tcGifhta&;rsm;udk csK;d azguf& apumrl rnfonfhtajctaeYrqdk 4if;wdk@twGuf
vuf&dS &mxl;rS jyKwfusroGm;a&;rSm ta&;}uD;qHk; t&mjzpfonf? xdkolrsm;onf 4if;wdk@udk tkyfcsKyfrif;vkyf
aeolrsm;u ay;onfh ta=umif;jycsufrsm;ukd axmufcHay;=uonf? vl@tzG@J tpnf;twGif; jzpfysufaeaom
trSefw&m;ESifh tkyfcsKyfcH vlwef;pm;wdk@. twd'u
k Qudk =unfhjrifoHk;oyf&eftwGuf wGe@f qkwfaeolrsm;jzpfonf?
tm%m&Sifpepfudk jzKwfcscJh+yD;jzpfaomfvnf; yGifhvif;+yD; wm0efcHr&_ aSd om AsL&dkua&pD,EW,m; topfwpf&yfudk
wnfaqmuf&rnfhtpm; 4if;wdk@onf vmbfvmbrsm;udk &,lpHpm;um &ke@f &if;aomAsL&du
k &ufwpf ,EW&m;udk
qufvufvnfywfaeaponf? Ekid fiHwpfEkdifiHwGif 'Drdkua&pDpepfodk@ toGiful;ajymif;EkdifcJhonf qdkaomfjim;vnf;
tpdk;&tkycf sKyfa&;,EW,m;rsm;wGif tqihftoD;oD; 0efxrf;rsm;taejzifh wm0ef,lvkyaf qmifaeaom yk*dK~ vfrsm;onf
twWpw
d fudk usifh}uHaeor# umvywfvHk; tm%m&Sif tkyfcsKyfr_ vufxufu pwifvmcJhaom tysufoabm
aqmifonfh Ekid fiHa&;qdkif&m tpOftvmrsm;udk acszsufEkdifrnf r[kwfacs? TwGif zdvpfydkifEdkifiHudk OyrmjyEkdifonf?
1986ckESpw
f Gif zdvpfydkifEdik fiHonf tm%m&SifpepfrS 'Drdkua&pDodk@ ul;ajymif;cJh&m vGecf Jhaom (25)ESpt
f wGi;f wGif
ajymif;vJwdk;wufr_ wpHkw&m &Sv
d mcJhonfqdkaomfjim;vnf; Twkdif;jynfwGif txufaz:jyyg tajctaersm;udk
}uHKawG@ae&onf? wzef jrefrmEkdifiHudk =unfhrnfqv
dk #if ppftm%m&Sifrsm;u wdkif;jynfudk qufvuf tkyfcsKyfae
ao;aoma=umifh tajctaerSm zdvpfydkifEdik fiHxuf tqaygif;rsm;pGm qdk;&Gm;aeonf[k qdkEdik fayonf?
twWpw
d f tjrpfwG,faeaom Ekid fiHom;wdkif;onf rdrd. aumif;&maumif;usKd;twGuf/ aumif;pm;a&;
twGuf/ om,m tqifajyr_twGufudkom tcsdejf ynfh pOf;pm;aeonf? vly*k K~d vfwOD;csif;jzifh zGJ hpnf;xm;aom
vl@tzG@J tpnf; wpfckwGif vly*k K~d vfwOD;csif; tusKd;jrwfjzpfxGe;f rSomv#if vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk;taejzifh
79

a&S@odk@wufvSr;f Ekdifrnf qdkonfhtcsufudk jiif;Ir&acs/ TonfrSm &_axmifhwpfck jzpfonf? T&_axmifhu =unfhv#if


vly*k K~d vfwOD;csif;. udk,fusK;d &Smr_udk xde;f odr;f umuG,f jrifhwif&ef vdktyfayonf? wcsdew
f nf;Yyif
tjcm;&_axmifhwpfck udkvJ xnfhoGi;f pOf;pm;&ygrnf? 4if;rSm vl@tzG@J tpnf;Y w&m;r#wr_/ vGwfvyfr/_ +idrf;csrf;r_ESifh
zG@H +zdK;wkd;wufr_rsm; jzpfxGe;f aerSomv#if vly*k K~d vfwOD;csif;wdk@. tusKd;pD;yGm;udk jzpfxGe;f apEkid frnf qkdonfhtcsufyif
jzpfonf? xdk@a=umifh vly*k K~d vfwOD;csif;rsm;ESifh vl@tzG@J tpnf;wdk@ t=um;&Sd tjyeftvSef qufE,
$ fr.
_ ta&;ygyHkudk
av#mhwGufI r&acs? Todk@qdkv#if vl@tzG@J tpnf;. t&if;cHusaom jy\emrsm;udk tm&Hk;pl;pdu
k f&ef/ 4if;wdk hudk
ajz&Sif;I vl@tzG@J tpnf;udk aumif;usdK;jyKedik faprnfh enf;vrf;rsm;&SmazG&ef / vl@tzG@J tpnf;. tqifhtwef;
jrifhwifvmap&ef&nf&G,fum vly*k K~d vfwOD;csif;pDu tm&HkjyKvkyaf qmif&ef vdktyfonf? odk@rSomv#if 4if;wdk@onf
vl@tzG@J tpnf;twGufomru wdkif;jynftwGufyg wm0efcHr_&daS om Ekid fiHom;rsm; jzpfvm=uayrnf? tqdkyg
Ekid fiHom;wdk@. pdwfEv
S Hk;xJwGif twWpw
d ftjrpfwG,f aev#ifrl 4if;wdk@onf vl@tzG@J tpnf;. aumif;&maumif;usKd;
udk vHk;0O\Hk OyuQmjyKxm;+yD; rdrdwdk@ aumif;pm;a&; twGufudkom vdktyfonfxufykI
d tm&Hkxm;ae=urnf
jzpfonf?
rdrd. twWpw
d fudk zH;k uG,fvdkaom woD;yk*v
~ rsm;onf igh&@J }uD;yGm;csrf;r_udk t&ifq;Hk &Smr,f?
+yD;awmhro
S mv#if wjcm;vlawG&@J b0udk ulnDa xmufyHah y;r,f?[k r=umr=um qifajcay;avh&d=S uonf?
tyifwpfyif aumif;rGepf Gm }uD;xGm;&SifoefEkdifro
S mv#if tjcm;tyifrsm;. &Sifoefr_udk taxmuftyhHjyKEkid frnf
[kqdkum rdrw
d dk@. twW}uD;aom vky&f yfrsm; rSefuefa=umif; oufaojy&ef }udK;yrf;=uonf? em;0ifuawmh
csKad yonf? odk@aomf vufawG@wGirf l 4if;wdk@trsm;pkonf rdrdwdk@. twWyifrsm; tuef@towfrhJ }uD;xGm;&Sifoef
vmEkdifap&eftwGufudkom tcsdejf ynfh vkyaf qmifaeavh&dSonf? rdrw
d dk@. &nfreS f;csufrsm; jynfhrSDoGm;cJh+yD;onfhwkdif
4if;wdk@onf tjcm;tyifrsm;. &Sifoefr_twGuf wpHkw&m tav;rxm;=uacs? rdrw
d dk@. twWyifrsm; tawm
rowfEikd fatmif &Sifoefa&;twGufukdom ae@a&mnyg tm&Hkxm;aeaoma=umihf tiftm;jynfh+zdK;aom tyif.
t&dyaf tmufwGif tm;EGJ@aom tyifrsm;rSm aea&mifjcnfr&awmhbJ aoa=uysufokOf; =u&onf? 4if;.
tusKd;&vm'fa=umifh vlra_ &;o[ZwjzpfrE_ Sifh obm0a*[pepfwdk@ +ydKvJysufp;D =u&um 0J=oCqdk;}uD; wzefjyefvnf
jzpfxGe;f vmayonf?

t&m&mwkdif;udk &Sif;vif;jywfom;pGm =unfhjrifwwfjcif;


vlom;wpfa,mufyif jzpfaom udkwifarmifOD;onf tenf;qHk;taejzifh ol. cspfvSpmG aom
rdom;pk0ifrsm;ukd yhyH ;dk ay;Ekdif&eftwGuf ukd,fusK;d &Smvdck Jhaomfvnf; udk,fusK;d =unfhjcif;ESifh twWpw
d fwdk@.
ydik f;jcm;owfrSwfr_udk ol. twGif;pdwfxJY od&daS ecJhjcif;a=umifh udk,fusKd;=unfhjcif;[laom puf0ef;xJYom
rdrdudk,fudk tapmydkif;uwnf;uyif xm;&SdEkdifcJhonf?
wpfae@ wuUodkvfyifre,fajr. tm;upm;&HkY oli,fcsif;rsm; pkqHkae=ucsdew
f Gif udkwifarmifOD;. oli,fcsif;
wwd,ESpaf usmif;om; armifarmifu Todk@ar;cGe;f xkwfavonf?
oli,fcsif;wkd@? rif;wdk@ tem*wfrmS bmvkyzf @dk pdwful;ovJ? bJG@&+yD;wJhtcgus&if bmtvkyf vkyf=urSmvJ?
80

xdkpOfu udkwifarmifOD;onf wuUokdvfyxrESpw


f Gif pwifynmoif=um;aecJhonf? trsm;ESifhpmv#if olonf
wuUodkvfausmif; wufa&muf&ef (1)ESpf aemufuscJhonf? udkwifarmifOD; (9)wef;ausmif;om;b0wGif tav;rjcif;/
a&ul;+ydKifyGJ0ifjcif; ponfh tm;upm;vdkufpm;r_rsm;wGif tvGeftrif;tcsdeu
f kefcJhojzifh (9)wef;udk (1)ESpf
xyfxdkifcJh&onf? xdk@jyif um&maw;/ *sL'dkpaom udk,fcyH nm&yfrsm;udkvnf; olu tawmfvdkufpm;cJho nf?
xdk@a=umifhvnf; ol. oli,fcsif;tcsdK@rmS wuUodkvf 'kwd,ESp/f wwd,ESpf rsm;wGif ynmoif=um;ae=u+yD?
tm;upm;&HkxJwGif oli,fcsif; (15)a,mufcef h pka0;ae=ujcif; jzpfonf? armifr,fopfvGif }udKqdkyJGu &&Sdaom
rkef@yJom;a&pmrsm;udk pm;aomufum aysmf&i$ f&,farm ae=ucsdew
f Gif armifarmifu TuJhodk@ ar;cGe;f xkwfvm
jcif;jzpfonf? Tt}uHtpnfudk udkwifarmifOD;u pcJhjcif;jzpfonf? tcsKd@aom ausmif;olausmif;om;rsm;udk
rdbrsm;u rkef@zdk; ray;Ekdifaoma=umifh 4if;wdk@onf wuUodkvf0if;twGif;&Sd pm;aomufqikd frsm;wGif oGm;xkdifzk@d
rwwfEikd fcJh=uacs? udkwifarmifOD;udk 0kid f;&Hae=uaom oli,fcsif;rsm;onf pm;aomuf&if;u twlwuG tvmy
ovmy ajymqdk &,farmIom aevdkjcifcJh}uonf? ukd,fhar*sm [kwfonf r[kwfonfudk tyxm; wuUodkvf
twGif;&Sd ar*sm toD;oD;udk oGm;a&mufum armifr,fopfvGif }udKqdkyJGrsm;udk wufa&muf&eftwGuf t}uHjyKcJh
onfrmS udkwifarmifOD;yifjzpfonf? Tonfu t}uHaumif;wpfckyif? ar*smtoD;oD;&Sd }udKqdkyJGrsm;udk wufa&muf
jcif;jzifh {nfhonfawmfrsm;twGuf wnfcif;ay; xm;aom tpm;taomufrsm;udk ydu
k fqH wpfjym;rS ay;p&mrvdkbJ
oli,fcsif;rsm;tm;vHk; aysmfaysmf&i$ f&i$ f pm;aomufEdik f=uonf? ,ckuJhodk@ aysmf&$ifpmG tm;&yg;& pkaygif;pm;aomuf
ae}uaom tcsdew
f Gif bJG@&+yD;v#if bmvkyrf nfvJ[lI acgif;pm; &rnfh tem*wfta=umif;t&mrsm;udk rnfolur#
ajymqdkvdkpdwfr&Sd?
odk@aomfvnf; udkwifarmifOD;u armifarmifh ar;cGe;f udk ajzvkdufonf?
b,fvrf;a=umif;udk a&G;+yD;awmh bmtvkyv
f ky&f rvJ qdkwm igawmh rodao;bl;uG? rif;uaum
b,fvdkvJ?
armifarmifonf udkwifarmifOD;. oli,fcsif; &if;csmwpfa,muf r[kwfacs? olEiS fh &if;ESD;aom
oli,fcsif;wpfa,muf. oli,fcsif;jzpfonf? armifarmifu udkwifarmifOD;wkd@ tkyfpu
k dk r=umr=umrS wpfcg
vmaygif;jcif;jzpfonf? armifarmifu igvJ rodao;bl;? 'gayr,fh ausmif;+yD;oGm;wJhtcgus&if rif;wdk@}udKufwJh
tvkyaf umif;wpfckudk &Ekdifzk@d twGuf jyifqifzk@d udk ig t}uHwpfck ay;csifw,fuG? [k qdkonf?
armifarmif.
ar;=uavonf?

tqdkrSm

pdwf0ifpm;p&myif?

TwGif

oli,fcsif;rsm;u

pdwftm;xufoefpGmjzifh

tJ'gu bmvJ?
igwkd@udk ajymjyuGm?
ajymav?
b,fvdkrsK;d jyifqif&rSmvJ?
armifarmif. rsufEmS xm;onf ppfEkdifvmaom ppfonfawmfOD;wpfOD;ES,f 0ifhuGm;oGm;+yD; Todk@qdkonf?
81

'Dtpd;k &&J@ qdk&S,fvpf pD;yGm;a&;pepfatmufrmS aeae&wmqdkawmh rif;wkd@ bJG@&+yD;wJhtcgus&if


udk,hfbmomudk,f vGwfvGwfvyfvyf &Smpm;Ekdifzk@d / b0 wnfaqmufEikd fzd@k qkw
d mu vHk;0 raocsmwJh udp&P yfbJuG?
tpdk;&XmewckckrmS 0efxrf; jzpfatmif vkyfawmhrSbJ vpmaumif;aumif; &Ekdifr,f?
armifarmifajymonfh pum;udk rnfodk@jyefajz&rnf rodaoma=umifh tm;vHk;u wdwfwqdwf xkdifem;axmif
ae=uonf? TwGif armifarmifu qufajymonf?
igajymcsifwJh &Sif;&Sif;av;yguGm? ppfwyfu t&m&Sd}uD;awG&@J om;orD;awG/ tpdk;&0ef}uD;awG&@J om;orD;awG
'DwuUodkvfrSm vmwufae=uwmudk rif;wkd@vJ todbJ r[kwfvm;? rif;wdk@u olwdk@eJ@ cifatmifaygif;xm;? rif;wdk@
bGJ@&+yD;vkd@ 450 usyfpm; tpdk;&t&m&Sd tvkyfwpfckckudk oGm;av#mufr,fq&dk if a&;ajz pmar;yJGwpfck ajz&w,f?
+yD;awmh tifwmAsL;vJ xkdif&w,fav? 'gayr,fh rif;wkd@u tJ'gawGudk atmifw,f qdk&ifawmifrb
S J b,fawmhrS
ta&G;cH&rSm r[kwfbl;? at; 'gayr,fh tvkyfcef@wJh bkwftzGJ@udk ppfwyfxJu tqifhjrifht&m&Sd}uD;wpfa,muf
a,mufu w,fvDzek f;wpfcsuf aumufquf+yD; rif;&J@emrnf ajymvku
d fwmeJ@ t&nftcsif; &S&d Sdr&Sd&Sd rif; tJ'Dtvkyfudk
wef;&oGm;r,f? igajymwmudk rif;wdk@ em;vnfvm;?
armifarmif. t}uHtpnfudk =um;vkduf+yD;aomtcg tcsdK@u bmrSrajymbJ +idrfxkdifae=uonf? armifarmif
ajymwmudk vufcHonfh oabmyif? odk@aomf tjcm;olrsm;u wpfa,mufwpfaygufjzifh uef@uGuf=uavonf?
tpdk;&0efxrf; tvkyu
f dk ig pdwfr0ifpm;bl;?
iguawmh &Gmjyef+yD; v,fxGepf m;rSmuG?
igu ightazudk ulvkyaf y;+yD;awmh &Smpm;vdk@&w,f? "gwfykq
H &mwpfa,muf jzpfvmatmif tazhudk
oifckdif;r,f?
igu udk,fhbmomukd,f oD;oef@ pmtkyfqdkifwpfqkdif axmifrmS ?
iguawmh pma&;q&mwpfa,muf jzpfvmatmif vkyrf ,f? 'Dtvkyu
f rcsrf;ombl; qdkayr,fhvJ
pm;vdk@aomufvkd@ &avmuftxdawmh ydkufqH&SmEkdifvdrhrf ,fvdk@ ar#mfvifhwmbJ?
TuJhodk@ ajymqdkae=ucsdew
f Gif ausmif;om;wpfa,mufu toHus,fus,fjzifh xajymonf? wuUodkvf
'kwd,ESpf ordkif;ar*smu xGef;0if;yg?
igu rif;ajymwmudk vHk;0 vufrcHbl;uG?
TwGif tm;vHk;. toHwdwfoGm;+yD; xGe;f 0if;udk 0kid f;=unfh=uonf? xGe;f 0if;u ol. oabmxm;udk
xyfajymjyefonf?
rif;ajymwJh t}uHu udk,fusihfw&m;eJ@ rnDwma=umifh ig vHk;0 vufrcHEdik fbl;?
TwGif armifarmifu jyefyufonf?
82

bmjzpfvkd@ udk,fusifhw&m;eJ@ rnD&rSmvJ? 'gu olrsm;om;r,m;eJ@ azgufjyefaewmrSr[kwfbJ? rk'rd f;r_


usL;vGew
f mrS r[kwfbJ?
[kwfw,fuG? udk,fu t&nftcsif; rjynfhrDb
S Je@J jynfol@0efxrf;/ 'grSr[kwf tpdk;&0efxrf; &mxl;
wpfae&mudk &,lzdk@ }udK;pm;w,f qkdwmu udk,fusifhw&m; ysufuGufwmbJ? iguawmh ighb0 aumif;pm;a&;twGuf
ar#mfudk;+yD;awmh ppfAkv
d fwpfa,muf&@J om;udk oGm;aygif;rSm r[kwfbl;? 'gu ukd,fusifhw&m;eJ@ rnDbl;vdk@
igxifw,f?
udkwifarmifOD;ESifh tjcm;oli,fcsif;rsm;tm;vHk;onf xGe;f 0if;u ajymvdu
k faom pum;ESifhywfoufI
tawG;e,fcsJ@ae=uonf?
armifarmifu ajymjyefonf?
'Dpepf}uD; wpfckvHk;u vmbfpm;r_awGe@J jynfhaewmqdkawmh rif;rSm t&nftcsif;&Sdayr,fhvJ b,fawmhrS
ta&G;cH&rSm r[kwfbl;? ppfwyfu t&m&Sd}uD;wpfa,mufu axmufcHay;awmhrb
S J vpmaumif;aumif;&wJh
tpdk;&0efxrf;&mxl;udk rif; &Ekid fvdrhrf ,f? 'DvkdrS r[kwf&if rif;u tJ'D ppfAv
dk fcsKyf}uD;awGe@J trsK;d awmfrS &r,f? 'gu
wu,fhvufawG@b0rSm jzpfysufaewmudk ajymwmuG?
TwGif udkwifarmifOD;u toHcyfrmrmjzifh =um;jzwfajymonf?
armifarmif? 'Dvl@tzG@J tpnf;rSm &Sw
d Jh pepf}uD;wpfckvHk;u vmbfpm;r_awGe@J jynfhaew,fqw
dk mudk rif;
odxm;wmaumif;w,f? 'gayr,fh rif;ajymwJh t}uHudk igvJ vufrcHEdik fbl;? bmjzpfvdk@vJqadk wmh rif;ajymwJh
vky&f yf[mw&m;r#wr_r&SdwJhvlra_ &;eJ@ EkdifiHa&;udkpepf taxmuftuljyKaevdk@bJ? ppfAdkvfcsKyf}uD;awG&@J om;orD;awGe@J
rdwfz@GJ zk@d qkw
d Jh t}uHjyKcsuf[m rif;&J@ twWpw
d ftajccH+yD;awmh ajymaewmjzpfw,f? 'DvdkbJ rif;&J@ oli,fcsif;udkvJ
olwkd@&J@ twWpw
d fudk jrifhwifay;zd@k twGuf tm;ay;&ma&mufw,f? *k%foduQm&SdwJh vli,fwdkif;[m 'Dvrf;udk
ra&G;cs,foifhbl;? igwdk@ tem*wf[m igwdk@vli,fawG&@J vufxJrmS &Sw
d ,f? igwdk@&J@ twWpw
d fawGtay:rSm
tm&Hkxm;aer,fhtpm; igwdk@[m 'Dvl@tzG@J tpnf;udk jyKjyifajymif;vJEdik fprG f;&Sd&r,f qdkwJh pdwf"gwfudk xde;f odrf;xm;zdk@
vdkw,f? w&m;r#wr_&SdwJh vl@tzG@J tpnf;udk ar#mfudk;+yD;awmh ighwkd@wawG tm;vHk;[m igwdk@&J@Ekdifiu
H dk jyKjyifajymif;vJ
zd@k twGuf tpGrf;ukef }udK;pm;=u&r,f?
aemufqHk;wGif armifarmif toHwdwfoGm;onf? *k%foa&&Sdaom vli,frsm; rnfuJhokd@ &yfwnfoifha=umif;
udkwifarmifOD;. a0zefcsufudk =um;+yD;aomtcgwGif oli,fcsif;trsm;pku &Sif;vif;pGm em;vnfoabmayguf
oGm;=uonf? odk@aomfvnf; armifarmifrSmrl xdkuJhodk@ r[kwfcJhacs? wuUodkvfbJG@&+yD;aemufwGif armifarmifonf
vl0ifr}_ uD;=uyfa&; t&m&Sw
d pfOD;tjzpf tvkyfav#mufxm;cJhonf? ol@oli,fcsif;. taz ppft&m&S}d uD;wpfOD;.
axmufcHay;r_a=umifh xdktvkyu
f dk &oGm;cJhjcif; jzpfonf? tm%m&Sif ppftpdk;& tkyfcsKyfra_ tmufwGif tpdk;&
0ef}uD;Xmersm;twGif; vmbfpm;r_rsm; t}uD;tus,f jzpfyGm;aecJhonfESifhtnD vl0ifr_ }uD;=uyfa&;t&m&Sd
armifarmifonf 0ifaiGrsm;pGm &&SdcJhonf? armifarmifonf ol. twW}uD;aom &nfreS f;csufudk wrifwum&nf&,
G fI
usifh}uHaqmif&GufcJhayonf? jrefrmEkdifiHwGif armifarmifuJhodk@aom vli,fvl&,
G f trsm;tjym;&SdrnfrmS
taotcsmyifjzpfonf?
83

udkwifarmifOD;uJhodk@aom udk,fusK;d &Smjcif;rsK;d onf &d;k &dk;&Sif;&Sif;av;yif jzpfaomfvnf; ckdifrm&J&ifhpGm


jyKrlwwfaom pdwfxm;&Sd&ef vdktyfofn? vli,f tawmfrsm;rsm;wdk@u ol.vrf;pOftwkdif; vdkufrvkyEf ikd fcJh=uacs?
TonfrSm jrefrmEkdifiH. ynma&;pepf. tm;enf;csufa=umifhvnf; jzpfayonf?

ynma&;pepfudk jyefvSefoHk;oyfjcif;
jrefrmEkdifiH ynma&;pepfwGif q&mq&mrrsm;udka&m ausmif;rsm;udkyg ynma&; toHk;taqmifypPnf;rsm;jzifh
tvHktavmuf axmufyHah y;jcif; r&Sdacs? ausmif;pmoifcef;rsm;xJwGif ausmif;olausmif;om;rsm; tqrwef
rsm;jym;aeavh&do
S nf? ausmif;q&mwpfa,mufu udkifwG,fEdik faom ta&twGufxuf tqrwef rsm;jym;ae
avh&do
S nf? 4if;. tusKd;&vm'fa=umifh ausmif;olausmif;om;rsm;onf vpfvsL&_xm;jcif; cH=u&um 4if;wdk@.
ausmif;pmrsm;ESifh ywfoufI ulnD&iS f;jyay;r_rsm; tvHktavmuf r&SdcJhacs? rlvwef;ESifh txufwef;rsm;wGif
ausmif;olausmif;om; trsm;pkonf ocsmF/ odyHE` iS fh t*Fvdyf bmom&yfrsm;wGif tcuftcJawG@cJh&onf? txl;ojzifh
wuUodkvf 0ifcGifh (10)wef; pmar;yJu
G dk atmifEdik f&eftwGuf ausmif;olausmif;om;rsm; tpGr;f ukef}udK;pm;cJh=u&onf?
xdkjy\emudk ajz&Sif;Ekdif&eftwGuf rdbrsm;u 4if;wdk@. om;orD;rsm;udk yk*~vdu usL&Sifrsm; ,lapcJhonf?
om;orD;rsm;udk ynmwwf}uD;rsm; jzpfapcsif=uaomfvnf; aiGa=u; rajyvnf=uaom rdbrsm;onf usL&Sifp&dwf
ay;Ekid f&eftwGuf 4if;wdk@. tdrfwGif;r_ toHk;p&dwfrsm;udk vGerf if;pGm +cdK;+cHac|wm cJh&onf? TonfrmS jrefrm
Ekid fiHw0Srf;vHk;&Sd rdom;pk trsm;tjym;wkd@ }uHKawG@cJh=u&aom tjzpfq;dk rsm;yif jzpfonf?
&efukef 0dZmESihf odyH` wuUodkvfwGif owWaA' bmom&yfudk txl;jyKoif=um;aecJhaom udkwifarmifOD; .
yxr ynmoifEpS f +yD;qHk;cgeD;tcsdeu
f jzpfonf? ol. ta':wpfa,mufonf rl}udKausmif;q&mr jzpf+yD; olrxHwGif
usL&Sif jypm;onfh vkyif ef;wpfckudk vnfywfaeol rdwfaqGwpfOD; &Sad vonf? xdk rdwfaqGudk,fYuvnf;
txufwef;ausmif;q&mwpfOD; jzpfonf? ausmif;ydwf&uf pae/ we*FaEGrsm;wGif usL&Sifay;avh&do
S nf? wpfae@wGif
olu udkwifarmifOD;. ta':tm; 'D ausmif;olausmif;om;awG tm;vHk;udk pmjyay;zdk@twGuf usaemf tultnD
vdkw,f? ocsFmeJ@ t*Fvdyf bmom&yfawGudk oifjyay;Ekdifr,fh vlwpfa,muf vdkaew,fAs? wu,fvdk@ 'DvkdrsK;d
ulnDay;Ekdifr,fhol wpfa,mufa,mufudk cifAsm; odw,fq&dk if usaemfol@udk iSm;csif;w,f? ta':jzpfolu
udkwifarmifOD;udk csufcsif;oGm;owd&rdonf? aemufwpfae@wGif ta':u udkwifarmifOD;xH vma&mufum pae/
we*FaEGawGus&if ausmif;om;awG pmjyay;&r,fh tvkyu
f dk pdwf0ifpm;vm;? [kar;onf? rdom;pkudk wbufwvrf;
u ulnDvkdaom udw
k ifarmifOD;onf ol@ta': urf;vSrf;vmaom tvkyu
f dk csufcsif;vufcHvdkufonf?
yxrqHk;ae@wGif olu ocsmFbmom&yfudk oifjyay;&avonf? udkwifarmifOD;onf rdrd od&Sdxm;onfrsm;udk
wyg;olrsm; tvG,fwul em;vnfoabmaygufvmatmif &Sif;vif;ajymjyEkdifprG f;&So
d l jzpfonf? yifudk,fprG f;&nf
wpfckyif? pmoifcef;xJ a&mufvmaomtcg olu ausmif;olausmif;om;rsm;udk wpfcsufa0S@=unfhvkdufonf?
twef;xJ&Sd (10)wef; ausmif;olausmif;om;rsm;rSm olEiS fh touft&G,f rwdrf;r,drf;yifjzpf+yD; tcsdK@rSm ol@xufyif
touf}uD;aeao;a=umif;udk csufcsif; &dyfpm;rdvdkufonf? udkwifarmifOD;u i,f&,
G fonfhtjyif &kyf&nftm;jzifhvnf;
tawmf =unfhaumif;aoma=umifh ausmif;olrsm;u ol@udk=unfhum +yHK;+yD; wGwfxdk;ae=uonf?
84

olu oifcef;pmwpfckudk ausmufoifyek f;ay:Y pa&;avonf? TwGif ausmif;olwpfOD;u qD;aphwpfaphjzifh


ypfayguf&m xkdq;D aphonf udkwifarmifOD;. OD;acgif;tem;&Sd ausmufoifyek f;udk oGm;a&mufxdreS fonf? ausmif;ol
rsm;u q&mtopfudk prf;vdkaoma=umifh ol.tidkufwGif xdkuJhodk@ jyKvkyfvkdufjcif; jzpfEikd fayonf? qD;aphudk
ypfayguf+yD;onfEiS fh w+ydKifeuf 4if;wdk@u rodcsifa,mifaqmifae=uonf? odk@aomf qD;aphvm&m vrf;a=umif;
bufudk rSef;qrdaom udkwifarmifOD;u csufcsif;vSnfh=unfhvkduf&mwGif tqdkyg ausmif;olrsm; tht
H m;oifhoGm;
=uonf? olu xdkausmif;oltyk fpkudk tvGeyf if wnf=unfaom rsufEmS xm;jzifh pdu
k f=unfhonf? udkwifarmifOD;u
wnf=unfav;eufaom rsufEmS xm;jzifh wpfpHkwpfOD;udk pl;pl;&J&J pdu
k f=unfh+yDqdkv#if vrf;o&J *d%
k f;om;rsm;uyif
ol@rsufvHk;rsm;udk &ifrqkdif&=J uacs? csufcsif;qdkovdkyif ausmif;oltkyfpo
k nf toHwdwfoGm;+yD; wkwfwkwfr#
rv_y&f J=uawmh? 4if;wkd@udk wc%=umatmif pdkuf=unfh+yD;aemufwGif udkwifarmifOD;u ausmufoifyek f; bufodk@
vSnfhum pmqufoifavonf? xdktcsdeu
f pwifum tqdkygausmif;oltkyfpk tygt0if twef;xJ&Sd ausmif;ol
ausmif;om;rsm;tm;vHk;onf udkwifarmifOD;tay: av;pm;vmcJh=uonf?
ausmif;olausmif;om;rsm;u ol. pmoifjyyHkudk tvGeEf Spfouf=uonf? 4if;wdk@ em;rvnfaom
ocsmFypk >mrsm;udk udkwifarmifOD;u vG,ful&iS f;vif;oGm;atmif &Sif;jyEkid fprG f;&Sdojzifh ausmif;pmrsm;wGif wdk;wufr_
rsm;pGm &&SdvmcJhonf? csOf;uyf&vG,ful+yD; azmfazmfa&Ga&G&dSolwpfOD; jzpfonfEiS fhtnD ausmif;olausmif;om;rsm;u
ol@twef;wuf&onfudk ESpf+cdKuf=uonf? &ufumvrsm; =umjrifhvmonfEiS fhtr# pum;ajymaumif;+yD;
[mo^m%f&i$ faom udkwifarmifOD;a=umifh twef;xJwGif aysmf&$if&,farmp&mrsm;jzifh touf0ifvmonfrmS
=unfE;l zG,f&maumif;vSayonf?
Todk@jzifh vuke&f ufwGif udkwifarmifOD;onf ol. yxrqHk;aom vpmudk &vmonf? jrefrmusyfaiG (100)/
tar&duef aiGjzifhqkv
d #if (35) a':vmcef@ &Sad yrnf? xdktcsdeu
f qdkv#if tawmfrsm;aom aiGyrm%yif jzpfonf?
vpmaiG &aoma=umifh tvGepf dwfv_y&f Sm;aeaom udkwifarmifOD;u rnfuJhodk@ vky&f rnfudk pOf;pm;avonf?
wuUodkvf ausmif;om; vli,fwpfOD; jzpfonfhtavsmuf ausmif;odk@ 0wfoGm;&ef t0wftpm; aumif;aumif;rsm;
(odk@r[kwf) tjcm;aom t&mrsm;twGuf rdrdpw
d f}udKuf 0rf;csrf;Ekdifrnf jzpfaomfvnf; olu xdkuJhodk@ rvkycf Jhacs?
rdom;pk0ifrsm;u xdknaecif;udk aumif;rGepf Gm trSwf&aeayao;onf? xdknaeu ol tdrfjyefaemufuscJhonf?
xrif;[if;csufonfhtdk; topfcsyfc|wfrsm; 0,fjyefvmaom udkwifarmifOD;udk awG@aomtcg rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;
th=H ooifhoGm;=uonf? 4if;wkd@ rdom;pkwGif TuJhodk@aom xrif;[if;tdk;rsm; vdktyfaeonfrmS twef=umjrifhcJhay+yD?
xdk@jyif olu pawmfb,f&o
D D; vwfvwfqwfqwfrsm;/ Edk@qD/ o=um;ESifh a&cJwkH;}uD;wpfwHk;udkyg ,laqmifvmcJh
ao;onf? rdom;pk0if tm;vHk;twGuf TuJhodk@ 'umcH au|;arG;onfrSm aysmf&i$ fp&myif? nDi,f/ nDri,frsm;
tljrL;ae=uonf? vdkcsifaewm =umcJh+yDjzpfaom xrif;tdk; [if;td;k topfrsm;udk &&Sdvkdufaoma=umifh taru
0rf;omyDwdjzpfum bmrS rajymEkdifcJhovdk rsuf&nfrsm;yif 0kid f;vmcJhonf? tdk;opfwpfckxJwGif udkwifarmifOD;u
pawmfb,f&/D Ekd@qD/ o=um;ESifh a&cJwdk@udk xnfhar$um rdom;pk0ifrsm;twGuf pawmfb,f&aD zsmf&nf vkyaf y;onf?
4if;wdk@ rdom;pktwGuf aysmf&i$ f=unfE;l zG,f&maumif;aom aEG&moDnaecif;wpfck jzpfcJhayonf?
wuUodkvf 'kwd,ESpaf &mufonftxd olu usL&Sifq&mtjzpf vkycf Jhonf? tpdk;&qef@usifa&; ajratmuf
ausmif;om;v_y&f Sm;r_rsm;Y yg0ifywfoufcJhjcif;a=umifh 1972ckEpS f 'DZifbmv (5)&ufae@Y tzrf;cH&onfh
tcgrSomv#if usL&Sifq&mtvkyu
f dk &yfem;cJh&jcif; jzpfonf? 1974ckEpS f Zefe0g&Dv (3)&ufae@ axmifrS
85

jyefvnfvGwfajrmufvmcsdew
f Gif wuUodkvf 'kwd,ESpu
f dk qufwufcJhonf? xdktcsdew
f Gif ol ,cifu pmjyay;cJhaom
(10)wef; ausmif;olrsm;onfvnf; wuUokdvfwGif vma&muf ynmoif=um;ae=u+yDjzpfonf? 4if;wdk@ESifh TuJhodk@
jyefvnfqaHk wG@&onfrmS 0rf;omp&maumif;a=umif;udk olu rdom;pk0ifrsm;tm; ajymjycJhonf? wpfae@wGif
wuUokdvfausmif;0if;xJY tqdkyg ausmif;olrsm;u udkwifarmifOD;aemufodk@ vkdufum q&m/ q&m[k
0rf;omtm;&atmf[pfeKwfquf cJ=h uavonf? udkwifarmifOD;twGuf trSwf&p&maumif;aom ae@&ufrsm;yif?
udkwifarmifOD;. b0 tbd"mefxJwGif twWpdwf[laom pum;vHk;rSm vHk;0r&Scd Jhbl;acs? ol.b0wav#muf
vHk;udk =unfhrnfqv
dk #if udkwifarmifOD;onf rdrdudk,fusK;d twGuf w}udrw
f cgom vkyu
f dkifaqmif&GufcJhbl;avonf?
usL&Sifq&mtjzpf vkycf Jhjcif;yifjzpfonf? usL&Sifjyae&if;uwbuf ajratmufausmif;om;v_y&f Sm;r_rsm;wGif
yg0ifywfoufcJhjcif;jzifh vl@tzG@J tpnf;udkvnf; tusKd;jyKcJhonf? 1974ckEpS f Zefe0g&Dv (3)&ufae@ axmifu
vGwfvm+yD;onfhaemufwGif udkwifarmifOD;onf udk,fusK;d &Smjcif; vHk;0rjyKawmhbJ vl@tzG@J tpnf; aumif;usKd;twGuf
udkom ol. aemufqHk;xGufouftxd vkyu
f dkifaqmif&GufoGm;cJhonf? rnfonfh vlrsKd;bmomu qif;oufvmonf
jzpfap/ rnfonfh t&yfa'owGif aexkdifonfjzpfap urBmt&yf&yf&Sd vli,frsm;tm;vHk;onf b0udk wnfaqmuf
Ekid f&eftwGuf tcGifhtvrf;rsm; wenf;r[kwf wenf; &&Sv
d m=urnfrmS trSeyf if jzpfonf? udkwifarmifOD;onf
udk,fydkiftcsderf sm;udk rdrdtwGufomru b0wav#mufvHk;wGif vl@tzG@J tpnf;aumif;usK;d twGufykrd kt
d av;xm;jyD;
t"du toHk;cs oGm;cJhaom tm&S pHjyvli,fwpfOD;yif jzpfayawmhonf?

86

9
trSefw&m;ukd &SmazGolESifh w&m;r#wr_twGuf wku
d fyJG0ifol
*syefEkdifiH wdkusKd wuUodkvf&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;udk Ekid fiHaygif;pkHrS bmoma&; q&mrsm;u r=umc%
vma&mufa[majymavh&do
S nf? TwGif pl;prf;pyfpkvdkaom ausmif;olausmif;om;rsm;u bmoma&; awG&@J
bmoma&;u bmvJ [lI a[majymoludk ar;jref;avh&cSd Jh=uonf? odk@aomfvnf; q&mrsm;uay;aom tajz rsm;
tay: ausmif;olausmif;om;rsm;u auseyfr_ r&SdcJh=u? wpfae@wGif tdENd,EkdifiH&dS emrnfausmf=um;aom a,m*D }uD;
wpfOD; wdkusKdwuUodkvfudk vma&muf&mwGif tqkdyg ar;cGe;f udk tar;cH&jyefavonf? TwGif olu bmoma&;wdk h.
bmoma&;onf trSefw&m;omjzpfa=umif; &Sif;vif;ajz}um;oGm;cJhonf? Todk@rSomv#if ausmif;ol ausmif;om;
rsm; tm;vHk;u ol.tajztay: auseyfoGm;cJh=uonf?

+idr;f csrf;r_ &SmazG&mwGif trSefw&m;. tcef;u


ppfyJG eSifh ppfjzpfaponfh t&if;cHta=umif;&if;rsm;teuf wpfckjzpfaom qif;&JrJaG wr_ wdk honf vlrqefqHk;
t&mrsm; jzpfa}umif;/ ,if;wdk hudk tjrpfjzwf acsr_ef;Ekdifrnf qdkv#if +idrf;csrf;a&; &&SdEkdifrnfjzpfa}umif; ukvor*~.
axmifpEk Spf urBmh +idrf;csrf;a&;nDvmcHY wifoGif;aom pmwrf;Y qdkxm;cJhayonf? TonfrSm trSef w&m;wpfck
yifavm? udkwifarmifOD;.awG@&Sdcsufrsm;rSmum; tqdkygoHk;oyfcsufEiS fhEd_if;,SOv
f #if wpHw
k &m uJGjym;ae onf? qif;&Jr_
a=umifh qdk;usK;d rsm; jzpfapEkdifonfrmS rSefuefaomfvnf; 4if;udk ppfjzpfymG ;&jcif;. tajccHta=umif;&if; wpf&yf[k
rqdkEdik facs? qif;&Jr_ &Sdaeaomfjim;vnf; vlra_ &;qkdif&m w&m;r#wr_ +rJ+rHaernfqv
dk #if +idr;f csrf;a&; &&SdEdik fayrnf?
pmrwwfr_ yaysmufa&; pDrHcsufjzifh wuUodkvfausmif;om; udkwifarmifOD;onf jrefrmEkdifiHajrmufyidk f;
aus;vufa'o jzpfaom rJZmawmifajc&Sd &Gmwpf&mG wGif pmoifjyay;cJhonf? rsufarSmufcwfEiS fh E_id f;,SOfv#if tvGef
trif; acwf aemufususefcJh+yD jzpfaom &Gmol&Gmom;rsm;. aexdkifrp_ epfudk xdktcsdeYf udkwifarmifOD; avhvmcGifh
&&SdcJhonf? 4if;wdk@ xHwGif v#yfppfrD;/ a&ay;a0r_pepf/ uwW&m vrf;/ tkwftrd fESifh tDvufx&Gefepf qufoG,fa&;
pepfwkd@ r&Sd=uonfh tjyif 0ifaiGvnf; tvHktavmuf r&&S=d uacs? 4if;wkd@onf wu,fhudk qif;&Jom;rsm; jzpfonf?
okd@aomfvnf; xdk&GmwGif pdrf;vrf;pdak jyaomopfawm/ vSypGm pD;qif;aeaom jrpfEiS fh v,f,m tp&Sdonfh
rsufpyd om'jzpfaom aus;vuf awmawmifa&ajr &_cif;rsm; &Scd Jhonf? ta&;}uD;qHk;rSmum; &Gmol&Gmom;rsm;onf
obm0ywf0ef;usif xGuf ypPnf;rsm;udk vnf;aumif;/ awmif,mpdkufjcif; (odk@r[kwf) trJvdkufjcif;u &&Sdaom
xGufukerf sm;udkvnf; aumif; auseyfr_ &Sad e=ujcif;yifjzpfonf? &Gmol}uD;/ omref&mG om; [lI cGJjcm;jcif; r&SdbJv#uf
4if;wdk@onf &&Sdaom tusK;d tjrwfrsm;udk tcsif;csif;=um;wGif r#a0,l=uonf? ae@pOfb0Y }uHKawG@&aom
tcuftcJrsm;udk ajz&Sif;Ekdif&ef twGuf 0kid f;0ef;ulnD=uonf? 4if;wdk@. &d;k &m,Ofaus;r_ wGif oem;=uifemr_/
azmfa&Gr_EiS fh &d;k om;yGifhvif;rsm; v$r;f rdk; aeonf? &Gmol&mG om;rsm; tcsif;csif; qufqHaqmif&u
G f &mwGif
trsufa'goESifh trke;f w&m; qdkonfxuf cspfcsif; arwWmudk ydI
k tajccHonf? xkd@a=umifh Todk@aom
vl@todkif;t0kid f;wGif qif;&Jr_ &Sdaeaomfjim;vnf; +idrf;csrf;r_&dSonf [k qdkEkdifayonf?

87

r#a0vdkaom pdwfxm;a=umifh +idr;f csrf;r_udk jzpfapjcif;


vlom;wkd@. aumif;rGeaf omvuQ%mrsm;udk udkwifarmifOD;u xdk&GmY &SmazGawG@&SdcJhonf? vlr_a&;qdkif&m
w&m;r#wr_. tcsufwpfcsufjzpfonfh r#a0vdkaom pdwfxm;udk avhvmcGifhcJh&onf? r#a0vdkaom pdwfxm;udk
vlom;wdk@u eufepJ Gm cH,lusifh}uH/ jrifhwifay;v#if wyg;olwdk@. cHpm;&r_ a0'emrsm;udk oem;nmwm udk,fcsif;pm
wwfaom pdwfrsm; 4if;wkd@. pdwfESvHk;xJwGif jzpfay:vmayrnf? 4if;. tusKd;&vm'fa=umifh vlom;wdk@wGif avmb
ESifh awmifhwr_ pdwfrsm; avsmhenf;oGm;edkifonf? odk@aomfvnf; rdrd usifvnf&m vlra_ &;0ef;usifay:rlwnfI jzpfwnf
vmaom vdktyfcsufrsm; udk jznfhqnf;Ekdifa&;twGuf woD;yk*v
~ wkdif;wGif vdkcsifpdwfrsm; &Sad eygOD;rnf? r#a0
vdkaompdwfxm;udk t+rJwap usifh}uHygu vlom;tcsif;csif;=um;&Sd qufqHa&; ajymif;oGm;edik fonf? r#a0vdkaom
pdwfxm; &So
d lonf rdrd. vdkcsifrr_ sm;udkom rubJ tjcm;olrsm;. vdkcsifrr_ sm; udkyg xnfhoGi;f pOf;pm;onf?
4if;onf tjcm;olrsm;xHrS av;pm;r_udk cH,lvdkouJhokd@ tjcm;olrsm;udkvnf; av;pm;r_&daS =umif; jyoonf? rdrdukd,f
usK;d twGuf &SmazGaqmif&u
G f&mwGif tjcm;olrsm;. tusK;d pD;yGm;udkvnf; xnfhwGufonf? Todk@aom tajctae
wGif vlom;rsm;onf taumif;qHk;enf;vrf;jzifh qufqHaqmif&u
G f ae=uonf[k qdkEdik fonf? Todk hjzpfygu vlra_ &;
qdkif&m w&m;r#wr_udkvnf; jrifhwifay;onf? udkwifarmifOD;. awG@&Sdcsufrsm;rSm &d;k &Sif;aomfvnf; ,ae@xufwdkif
rSefuefaeqJ[k qdkEdik fayonf?
tkyfcsKyfol txufwef;v$mrsm; (okd@r[kwf) tm%m&Sif tpdk;&rsm;onf wdkif;jynf. "eOpPmrsm;udk tkyfcsKyfcH
vlwef; pm;rsm;tm; tnDtr# cGJa0ay;jcif; r&SdonfrSm q,fpEk Spfrsm;pGm=umjrifhoGm;+yD jzpfonfudk vnf;aumif;/
+idrf;csrf;aom vlxkqENjyyJGrsm;udk tpdk;&u &uf&ufpufpuf ypfcwf+zdKcGJ+yD; jynfolwkd@ awG@}uHKcHpm;&aom
'kuQa0'emrsm; tay: ukd,fcsif;pmpdwf r&Sda=umif;udk vnf;aumif; tm&yfEdik fiHrsm;wGif 2011ckESpf Zefe0g&Dvu
pwifjzpfyGm;cJhaom vlxktkH uGqENjyr_rsm;Y awG@Ekdifayonf? 4if;. tusKd;&vm'fa=umifh vl@tzG@J tpnf;rsm;
z&kdz&Jjzpfukefum jynfol wdk@. +idrf;csrf;r_ESifh vHk+cHKr_wkd@ xdyg;jcif; cHcJh=u&onf?
+idrf;csrf;aom qENjyyJGrsm;udk t=urf;zufEdrS ef if;r_a=umifh jynfol jynfom;taygif;wkd@ aoa=ucJh&+yD;rSomv#if
bm&de;f EkdifiH bk&if [mrwf umvDzmu rdom;pk wpfpkpt
D m; tar&duefa':vm (2650)ESifhnDr#aom aiGjzifh
axmufyHah y;&ef oabmwlnDcJhonf? xdk@twlyif t,f*s;D &D;,m;EkdifiH orRw tm(bf)'DvmZpf abmifwDzvpfum
u tajccHpm;oHk;ukef aps;E_ef;rsm; usqif;vmEkdifapa&;twGuf yk*~vdub%frsm;wGif tar&duefa':vm (1) '\r
(4)bDvD,H xnfhoGif;ay;&ef uwday;cJhonf? a*smf'efbk&if tm(bf)'lvmu jynfolwdk@. pm;0wfaea&;tajctae
wdk;wufaumif;rGev
f map&ef &nf&,
G fum EkdifiHhp;D yGm;a&; twGuf a':vmoef; (500)cef@ xkwfay;&ef qHk;jzwfcJhonf?
tvm;wl qENjyr_rsKd;ukd wm;jrpfEdik fap&ef&nf&G,fum 2012 ckEpS f rwfvwGif ul0w
d fEdik fiHtpdk;&u vloHk;ukeyf pPnf;
aps;E_ef;rsm;udk av#mhcs&efEiS fh jynfolrsm;tm; tajccH tpm;tpmrsm; tcrJh a0iSay;Ekdif&eftwGuf a':vm (4)bDvD,H
oHk;pJrG nf[k a=unmcJhonf? Tonfwdk@udk=unfhv#if ,cifu tqdkyg tm%m&Siftpkd;&rsm;onf jynfolrsm;twGuf
omwlnDr# cJGa0ay;cJhjcif; r&Sd qdkonfhtcsufu odomxif&mS ;ayonf?
&SmazGolrsm; [k trnf&daS om pmtky.
f pma&;q&m ',fe&D ,f abmfpwifu ueOD;ydkif;wGif vlom;
wdk@onf vlwef;pm; cGJjcm;r_ (okd@r[kwf) ypPnf;OpPm ydik fqikd fr_ r&SdbJv#uf aysmf&i$ frt
_ wdjzifh aexkdifcJh=uaomfvnf;
88

rufarmr_ESifh avmbpdwfwkd@ v$r;f rdk;vmaomtcg T ajcmufjypfuif;tajctae ysufokOf;oGm;&onf[k qdkcJhonf?


vlwef;pm;cJGjcm;r_ r&Sdaom/ r#a0jcif; pdwfxm;udk usifh}uHaom vl@tokdif;t0kdif; udk avhvmcGifh&cJhonfh udkwifarmifOD;
onf ',feD&,f abmfpwif uJ h odk hyif vlom;wkd@. aysmf&i$ frr_ sm;udk wpfpHkw&mtwkdif;twmtxd cHpm;od&dS Ekid fcJh
onf? vlrb
_ 0wdk;wufvmjcif; (odk hr[kwf) acwfrDw
S dk;wufvmjcif; onf qif;&Jr/_ cdk;0Sufr/_ vlowfr/_ r[kwf rrSef
ajymqdkr_ ponfh ,kwfnhHaom vky&f yfrsm;udk jzpfaponf (odk@r[kwf) rsm;jym;vmaponf [lIvnf; ',feD&,fu
rSwfcsufay;cJhjyefonf? vlrb
_ 0wdk;wufvmjcif; (odk hr[kwf) acwfrDw
S dk;wufvmjcif; eSifh pyfvsSOf;Irl
udkwifarmifOD;. &yfwnfcsufrmS
',feD&,f abmfpwif ESifh uJGjym;cJhonf? tjyKjzpfwnfrt
_ jrif&do
S l
udkwifarmifOD;onf vlrb
_ 0wdk;wufr_ odk hr[kwf acwfrDw
S dk;wufru
_ dk ar#mfudk;um vl@tzG@J tpnf;udk wqifhjcif;
ajymif;vJ oGm;apvdkcJhonf? TtwGuf rdrdb0wpfckvHk; ESpfjrKyfvkyfudkifoGm;cJhonf? TonfrSm &_axmifhwpfck
jzpfonf? tjcm;&_axmifhu=unfhv#if olonf r#a0vkdaom pdwfxm;udk vnf;aumif;/ vlom;wdk@ t&dkif;b0u
xJu pwifjzpfwnf vmonfh ajymif;vJjcif;r&Sad omwefzk;d rsm;udk vnf;aumif; qufvuf xde;f odrf;xm;vkdcJhonf?
ajymif;vJjcif;r&Sad omwefzdk;rsm; qdkonfrSm vl.tm&Hkig;yg;jzifhrl cHpm;od&djS cifrS od&deS kid fygrnf? pdwfjzifh tuJjzwfod&dS
edik faom t&mrsdL;udk qdkvdkonf?

vlrb
_ 0wdk;wufr_ &Sdjcif;ESifh r&Sjd cif;
vlrb
_ 0wkd;wufr_ wenf;tm;jzifh acwfrDw
S dk;wufr_ qdkonfrmS a&Smifv$JI&Ekid faom t&mwpfck r[kwfacs?
odk@aomfvnf; vlrb
_ 0wkd;wufr_ &Sv
d mapa&; twGuf vl@tzG@J tpnf;udk aumif;usKd;jzpfaprnfh oGifjyifvuQ%m
rsm;udk jrifhwifay;aepOf wcsdefwnf;wGif qdk;usK;d jzpfap rnfh t&mrsm;udk rnfuJhodk@ avsmhyg;oGm;atmifvky&f rnf
(odk@r[kwf) rnfuJhodk@ acsr_ef;okwfoif&rnfqo
dk nfrmS ar;cGe;f xkwfp&m jzpfvmayonf? aomrwf a[mh(bf).
xifay:ausmf=um;aom e*dkrlvobm0tajctae qdkonfh t,ltqY qdkxm;ouJhokd@yif ordik f;OD;acwf vl htzGJ h
tpnf;Y vlwOD;onf tjcm;vlwOD; odk hr[kwf tjcm;vltrsm;wdk heiS fh pOfqufrjywf ppfcif;aeouJhodk h&yfwnf
&SifoefcJh&jyD; c%wdkif; c%wdkif;Y vlom;onf rvHkjcHKr_udk cHpm;cJh&onf?
xdka=umifh ,ae@acwfumvwGif vlom;onf e*dkrlv obm0tajctaeY qufvufwnf&daS ea&; qdkonf
rSm rawG;0Hhp&m jzpfouJhodk@ vlr_b0wdk;wufr_ r&Sdaom urBmonfvnf; qufvuf wnf+rJraeoifhay? odk@aomf
tay:,Htm;jzifh =unfhv#if vlrb
_ 0wkd;wufoa,mif acwfrDv
S l htzGJ htpnf;jzpfaeoa,mif xif&aomfvnf;
avmbESifha'gopdwfwdk@rSaygufzmG ;vmaom &ufpuf=urf;=uKwfonfhtjyKtrlponfwdk@uJhodk@ vlom;wkd@. raumif;
aom oGifjyifvuQ%mrsm; avsmhenf; oGm;atmif rjyKvkyfEikd fv#ifrl vlom;wkd@onf e*kdrlv obm0tajctaeYom
&Sad ernfjzpfonf?
TonfrSm vpfbsm;EkdifiH bef*gZD+rdK@&dS jynfoljynfom;wdk@ }uHKawG@cJh&aom taetxm;yif jzpfonf? rmrl0g
*g'gzDu ol. tm%m&Sif tkyfcsKyfrp_ epfudk qef@usifawmfvSeo
f l rnfol@udkrqdk tjrpfjywfEdrS ef if;rnf[k 2011ckEpS f
rwfv (17)&ufae@wGif ajym=um;cJhonf? vuf&dt
S ajctaewGif *g'gzDudk qef@usifonfjzpfap/ 4if;udk axmufcH
onfjzpfap vpfbsm;EkdifiH&Sd jynfolwdk@onf vHk+cHKr_ uif;rJah e&onf? e*dkrlv obm0tajctaeY aexkdifae&
ouJhodk@yif awG@}uHKcHpm;ae&onf? jrefrmEkdifiH&dS wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;/ txl;ojzifh jynfwGif;ppf jzpfyGm;&m ae&m
89

a'o rsm;wGif aexkdifolrsm;onfvnf; tvm;wlyif jzpfonf? rnfonfh Ekid fiHa&; t,l0g' (okd@r[kwf) Ekid fiHa&; pepf
atmufY &Sad eygap tm%m&Siftyk fcsKyfr_udk usifhoHk; aeor# umvywfvHk; vlxu
k dk A[dkjyKaom vlrb
_ 0wkd;wufr_
b,faomtcgr# jzpfxGe;f vmrnf r[kwfouJhodk@ 'kuQa0'emrsm;rSmvnf; csKyf+idr;f oGm;rnf r[kwfa=umif;udk
udkwifarmifOD;u &Sif;vif;pGmem;vnf oabmaygufcJhonf? TonfrmS xm0& trSew
f &m;yif jzpfonf?

twGi;f pdwfjidrf;csrf;r_ eSifh tjyifydkif;jidr;f csrf;r_


vl htzGJ htpnf;Y qdk;0g;r_rsm;udk y,f&mS ;Ekdifapa&;twGuf trSefw&m;udk &SmazG&mwGif twGif;ydkif;udk
aZmif;ay;aom csOf;uyfenf; onf wefb;dk rjzwfekid fajc? qdkvdkonfrSm pdwf. oef@&Sif;pif=u,fr_ jzpfwnfEdik f&ef
usifh}uH&rnf? odk@r[kwf tenf;qHk;tm;jzifh pdwfudk ,Ofaus;atmifvky&f rnf jzpfonf? Todk@ro
S mv#if rpPwm
*dt
k ifum u jyqdkcJhouJhodk@yif 'kuQa0'emrS aysmf&i$ fro
_ dk@vnf;aumif;/ tcsKyftaESmifb0rS vGwfajrmufonfh b0odk@
vnf;aumif;/ &ufpuf=urf;=uKwfrr_ S pmempdwf xm;&Sdr_odk@vnf;aumif; ajymif;vJjzpfwnfvmEkid fayrnf? vlom;
wdk@. pdwfEv
S Hk;xJY trsufa'goESifh trke;f w&m;rsm; &Sad ev#if urBmay:Y +idrf;csrf;a&; rjzpfxGe;f Ekdif? vlom;wkd@.
pdwfESvHk; xJY cspfcsif;arwWmESifh pmemr_wkd@ ude;f atmif;aerSomv#if urBmay:wGif +idrf;csrf;a&; jzpfxGe;f Ekdifrnf?[lI
olu qufvufoHk;oyfcJhjyefonf? urBmay:Y +idr;f csrf;a&; jzpfwnfvmatmif jyKvky&f mwGif woD;yk*v
~ wkdif;onf
rdrd. pdwfEv
S Hk;udkoef@pifEdik f&ef tcGifhtvrf;rsm; &&SdvmEkdifonfhtajctae a&mufonftxd twGif;ydkif;odk@ aZmif;
ay;aom csOf;uyfenf;udk vufcHusifh}uH&rnf? wdk;csJ@&rnf? tm;ay;tm;ajrmufjyK&ygrnf? odk@aomfvnf; pkpnf;r_
&So
d nfjzpfap/ r&Sdonfjzpfap/ *d%
k f;*%pGJ &Sdonfjzpfap/ r&Sdonfjzpfap bmom0ifrsm;onf urRmef;xkdifjcif;
(okd@r[kwf) bmoma&;t& tjcm;aom usifhpOfrsm;udkusijfh cif; wdk hjzifh twGif;ydkif;odk@ aZmif;ay;aom csOf;uyf
enf;udk usifhoHk;&HkrSseiS fh urBmh+idrf;csrf;a&;ukd &&ef }udK;yrf;rnfqv
dk Ssif vHkavmufr_ &Srd &Sdqkdonfudk qef;ppf&ef vdktyf
ae ayao;onf?
+idrf;csrf;r_ qdkonfudk &_axmifhESprf sKd;u =unfhjrifEdik fonf? yxrwpfrsKd;rSm- +idrf;csrf;r_onf vlwpfOD;
wpfa,muf. pdwfEv
S Hk;twGif;Y jzpfwnfEdik fonf qkdaom tcsufyifjzpfonf? ,if;udk twGif;ydkif; +idrf;csrf;r_[k
qdk}uygpdk h? 'kwd,wpfrsKd; rSm vl@tzG@J tpnf; (odk@r[kwf) Ekid fiH (okd@r[kwf) wurBmvH;k wGif jzpfwnfaeaom
+idrf;csrf;onfh tajctaersm;udk qdkvdkonf? TtajctaewGif +idrf;csrf;r_onf vlom;wdk@ pdwfESvHk;. tjyifbufY
wnf&daS e ayonf? yxr awG;qcsuf rSm twGif;pdwf +idrf;csrf;r_&Sd v#if tjyifykid f; +idrf;csrf;r_ jzpfwnfvmEkid fonf
[lIyifjzpfonf? TawG;qcsufudk tajccH olrsm;u vlom;wkd@onf twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk tav;xm;
&SmazG&rnf[k t}uHjyK avh&d=S uonf? 'kwd, awG;qcsufrSm tjyifykid f; +idrf;csrf;r_ &Sdro
S mv#if twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk
&SmazGedkifonfh taetxm;&edik frnf[lI jzpfonf? tjyifykid f; +idrf;csrf;r_udk zsufqD;jcif; cH&aom tajctaewGif
woD;yk*v
~ rsm;onf twGi;f pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazG&,lEdik f&ef tcGifhtvrf; jynfh0pGm &Srd nf r[kwf[k ,lq=uonf?
T,lqcsufudk tajccHolrsm;u vlom;wdk@onf tjyifykid f; +idrf;csrf;r_udk &SmazGum +idr;f csrf;aom vl@tzG@J tpnf;udk
zefwD;jcif;jzifh vlwkdif;vlwkdif;onf twGif;pdwf+idr;f csrf;r_ &SmazGEikd f&eftwGuf tcGifhtvrf;rsm; &&Sd}urnf[k qdk=u
onf? TwGif tqdkyg jzpfpOf wpfckp.
D xl;jcm;csufrsm;udk aomfvnf;aumif;/ twGif;pdwf +idrf;csrf;r_ESifh tjyifydkif;
+idrf;csrf;r_wkd@ t=um;&Sd qufE$,fru
_ dk vnf;aumif; avhvmoHk;oyfoifhayonf?
90

+idrf;csrf;r_udk &SmazG&mwGif udkwifarmifOD;onf twGi;f pdwf +idrf;csrf;r_udka&m tjyifykdif; +idrf;csrf;r_udkyg


eSpfckvHk;twGuf OD;wnfcsufxm;cJhonf? olonf ueOD;ydkif;uwnf;uyif twGif;pdwf +idrf;csrf;r_tay: tm&Hkxm;um
pdwf. oef@pifjcif;udk &SmazGcJhonf? pdwf. oef hpifro
_ nf twGif;ydkif;jidr;f csrf;r_twGuf ta}umif; taxmuftyHh
jzpfonfudk olem;vnfcJhonf? pdwfaxGjym;r_ESifh rodem;rvnfr_ wdk hudk y,f&Sif;um rdrd. pdwfoef hpifru
_ dk
t&if;jyKI b0 &nfreS f;csufudk wpdu
k frwfrwf pif}u,fpmG &SmazGekid fcJhonf? rdrd. rdom;pk0ifrsm;udk omru tjcm;
olrsm; tay:wGifyg arwWmxm;&SdcJhjcif;a=umifh rESp+f rdK@jcif; [laom pdwfxm;udk wqifhcsif; z,f&Sm;Ekid fcJhonf? ol.
pdwfESvHk;twGi;f wGif trkef;w&m;ESifh &efjidSK;odkr_wdk@ uif;cJhonf? vrf;o&J *k%
d f;0ifrsm;udk olu rkef;wD;ojzifh
wdkufcku
d fcJhjcif; r[kwf? 4if;wdk@udk qHk;rvdk cJhjcif;a=umifhomjzpfonf? &kyf&nf ajyjypfaom vli,fwpfOD; jzpfaomf
jim;vnf; olonf b0wpfav#muf vHk;wGif rdef;uav;&nf;pm; wpfOD;wpfa,mufudkr# xm;cJhjcif; r&Sdacs? jrifhjrwf
aomt&mtwGuf wpdu
k frwfrwf }udK;yrf;vkyu
f dkif aecsdew
f Gif taESmiftzGJ@ udk vufrcHcJhacs? xdk@jyif
vlom;rsK;d EG,fwdk@tay:Y v$r;f +cHKxm;&Sd aom arwWmw&m;ESifh vlwpfOD;wpfa,muf tay:Y xm;&Sdaom
ork',taESmift
h zGJ@wkd@udk cGJjcm;odjrifEdik fcJhonf? arwWm w&m;tay: tm&Hkxm;&SdcJhaomfvnf; aESmifzJ@G jcif;
uif;atmif aecJhonf? xkd@a=umifh ol. pdwfEv
S Hk;rSm t+rJwap +idrf;csrf;ae cJhonf?
udkwifarmifOD;onf i,f&,
G fpOfuwnf;uyif r#a0vkdaom pdwfxm;udk usifh}uHvmcJhaoma=umifh rdrd.
avmbESifh wyfrufr_pdwfwdk@udk twdkif;twm tawmfrsm;rsm;txd av#mhcsEikd fcJhonf? rdrd. atmifjrifrt
_ wGuf
auseyftm;&r_ &S&d o
Hk mru tjcm;olrsm;. atmifjrifr&_ vm'frsm;tay:Yvnf; 0rf;omyDwd jzpfcJhonfudk =unfhrnf
qdkv#if trsm; tm;jzifh ol. pdwfxm;onf remvdkr_ uif;&Sif;aeonf? ykdI ta&;ygonfrmS um; udkwifarmifOD;xHY
tjyKjzpfwnfrt
_ jrif &Sjd cif;yifjzpfonf? b0wGif awG@}uHKvm&aom tcuftcJrsm;udk nnf;nLjcif; tv#Of;r&SdbJ
v#uf tjyKjzpfwnfrt
_ jrifjzifh &ifqidk fausmfjzwfcJhonf? vl@tzG@J tpnf; jy\emrsm;udk taumif;bufu =unfhjrif
oHk;oyfcJhonf? wdbufa'o. oef@&Sif;aom 0dnmOfawmf 'vdkifvm;rm; uJhokd@yif aumif;jrwfaom pdwf0n
d mOf
(odk@r[kwf) [mo^m%fjzifh udkwifarmifOD;u tjcm;olrsm;udk qufqHcJhonf? 4if;wdk@onf pdwf. oef@pifjcif;udk
xif[yfjyoaeaom p&dkufvuQ%mrsm;yifjzpf+yD; ppftm%m&Sifrsm;. vufxJY toufpaw;cHcJh& onfhtcsdet
f xd
udkwifarmifOD;u tqdkyg p&dkufvuQ%mrsm;udk xde;f odrf;usifh}uHoGm;cJhonf? pdwf. oef@pifjcif;udk xde;f odrf;xm;Ekdif
aoma=umifh olonf twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk wpHw
k &m twkdif;twmtxd &&SEd ikd fcJhonf?
twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazGjcif;. ta&;ygyHu
k dkaomfvnf;aumif;/ twGif;pdwfjidr;f csrf;r_onf vl@tzGJ h
tpnf;twGufrsm;pGm tusKd;jzpfxGef;aponfudkvnf;aumif; aumif;rGepf Gm odxm;aomfvnf; w&m;r#wI vGwfvyf
+yD;+idrf;csrf;aom vl@tzG@J tpnf; odk@ toGifajymif;apEkid fa&;twGuf }udK;yrf;aqmif&Guf&mwGif twGif;pdwfjidr;f csrf;r_
r#ESifh rvHkavmuf a=umif;udk udkwifarmifOD;u &dyfpm;rdcJhonf? xdk@jyif vl@tzG@J tpnf;wpfckonf ajcmufypfuif;
oJxJpif jzpfaeapumrl twGif;pdwf +idrf;csrf;r_ r&Sdjyefv#ifvnf; vlom;wdk@onf t"dyg` ,f jynfh0aom/ touf0if
aom/ aysmf&i$ fz,
G f&maumif;aom b0rsm;udk &&SdcHpm;Ekdif=urnf r[kwfa=umif;vnf; em;vnfoabmaygufcJhonf?
vl@tzG@J tpnf;u puf0ef;rsOf; jzpfv#if vlom;wdk@. twGif;pdwf +idrf;csrf;r_u A[dkcsufr jzpfonf? twGif;pdwf
+idrf;csrf;r_udk wdk;csJ hekid f/ t&Snfojzifhwnfwef hapedik faomtcg vlom;wdk@onf tqHk;pGefaom aysmf&i$ fcsrf;ajrhr_udk
&&SdcHpm;Ekdif=uonf?

91

yk*~dKvfwOD;. pdwfEv
S Hk;xJY aysmf&$ifr_ pd;k pOf;r# r&Sdv#if 4if;.b0onf opfyifwyifeiS fh tvm;wlaeayrnf?
opfyifonf cHpm;r_uif;rJhpGmjzifh a&eSifh t[m&udk pkyf,laeouJhokd@yif jzpfaeayrnf? w&m;r#wr_/ vGwfvyfr_EiS fh
+idrf;csrf;r_wdk@ jzpfxGe;f aeaom vl@tzG@J tpnf;wGif aexdkifolrsm;onf twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazGEdkif aom
tcGifhtvrf;rsm; &&Sd=urnfjzpfonf? rdru
d sifh}uHaom enf;vrf;rsm;tay: rlwnfI &&Sdaom tusKd;cHpm;r_rsm;
wpfOD;ESifhwpfOD; wlnD=urnf r[kwf aomfvnf; vlom;wdk@onf aysmf&i$ faom b0rsm;udk ydik fqidk fEkdif=urnf jzpfonf?
xdk@a=umifh vlra_ A'qdkif&m jzpfpOfEpS fckjzpfaom twGif;pdwf +idrf;csrf;r_ESifh tjyifydik f; +idr;f csrf;r_wkd@onf
tvGet
f a&;ygaom tcsufrsm; jzpfonfhtjyif 4if;wdk@onf tcsif;csif; yhyH dk;ay;ae=uayonf?
jidr;f csrf;r_udk &SmazGjcif; eSifh ppfa&;enf;
twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazGjcif;onf wefzk;d rjzwfekid favmufatmif ta&;}uD;aomfvnf; twGif;pdwf
+idrf;csrf;r_ wpfrsK;d wnf;jzifh omv#if urBmh+idrf;csrf;a&;udk az:aqmifEdik frnf r[kwfacs? ordik f;udk jyef=unfhrnfqv
dk #if
twGif;pdwf+idr;f csrf;r_ukd udk,fhenf;udk,fh[efjzifh atmifjrifpGm &SmazGawG@&cSd Jh=uaom Ak'<a*g"rR/ a,&_ c&pfawmf/
rd[
k mruf tp&So
d nfh jrifhjrwf aomyk*~dKvfrsm;ESifh 4if;wdk@. wynfhaemufvkdufrsm; yGifhxGef;vmcJhayonf?
odk@aomfvnf; 4if;wdk@ ryGifhxGef;rDESifh yGifhxGef;cJh+yD; umvrsm;wGif urBmay:Y ppfEiS fh ydyuQrsm; jzpf&cSd Jh+yD; ,ae@tcsdef
txdvnf; qufvufI &Sad eqJ jzpfonf? vl@tzG@J tpnf; wnf&daS eor# umvywfvHk; ppfEiS fh ydyuQrsm;udk
a&SmifvJ$edkifrnf r[kwfacs? umvwckY jidrf;csrf;r_&Sdaom tajctaejzpfwnfaeedik faomfvnf; tjcm;umvwckY
ppfudk tenf;qHk;tm;jzifh a'oqdkif&mppfudk a&Smifv$JI &edkifrnf r[kwfacs? xdk@a=umifh tuGif;rJh urBmh+idrf;csrf;r_udk
az:aqmifEdik fa&; qdkonfrmS vufawG@ wGif jzpfrvmEkid facs? TonfrmS trSew
f &m;yif? xdk@jyif ppfudk ppfjzifhom
tqHk;owfEdik fonf qdkonfhtcsufudk vl@ordkif;&Sd jzpf&yfaygif; rsm;pGmwdk@u oufaojyvmcJhonf? yxrurBmppfEiS fh
'kwd,urBmppf wdk@onf Ekid fiHwpfEdik fiHEiS fh wpfEkdifiH ppfjzpfyGm; &mu pwifcJhjcif;+yD;jzpf+yD; xdkrSwqifh wurBmvH;k odk@
ysH@E@SH oGm;um EkdifiHrsm; tkyfpzk GJ@+yD; wkdufcdkufch=J uonf? urBmppf rsm;udk tqHk;owfapcJhjcif;rSm twGif;pdwf +idrf;csrf;r_jzifh
r[kwf? ppfa&;enf;a=umifhom jzpfonf? urBmppfudk tpjyK ay;cJhaom Ekid fiHrsm;&Sd tm%miwfrw
G faeol Ekid fiHacgif;
aqmifrsm;u twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk usifh}uH&ef vHk;0 pdwfrul; cJhacs?
ppfESihf pyfvsS O;f I ,ae@acwfumvwGif w&m;r#wr_ESihf rw&m;r_wk@d . t"dyg` ,f zGiq
hf kdcsurf sm;udk
&Sif;csufxkwfEdik fayonf? vlom;wkd@. touf&iS foefr_EiS fh vGwfvyfr_ wdk@udk umuG,f apmifha&Smuf&eftwGuf
qifEJa$ om ppfyGu
J dk w&m;r#waomppfyGJ [lIvnf;aumif;/ 4if;ESifh qef@usifbufudk rw&m;aom ppfyG[
J lI
vnf;aumif; qdkEkdifonf? 1979ckEpS f uarBm'D;,m;EkdifiHwGif vlaygif; (2)oef;cef@udk owfjzwfcJhonfh crmeDtpdk;& tm;
ppfjyKjcif;udk w&m;r#waomppfyG[
J k qdkEkdifonf? xdkuJhokd@ ppfjyKjcif; r&SdcJhv#if uarBm'D;,m;EkdifiHom;wkd@ qufvufI
owfjzwf cHcJh&Ekdifayonf? wlpD vlenf;pk axmifaygif;rsm;pGmwk@d udk owfjzwfaecJhaom &0ef'gEkdifiH&dS [lwl;
tpdk;&tay: 1994ckESpfwGif ppfjyKjcif;udkvnf; w&m;r#waom ppf[k qdkEkdifonf? xkd@jyif 2011ckEpS f Zefe0g&D vwGif
tm%m&Sif rmrl0g *g'gzDudk qef@usifaom vpfbsm;jynfolvlxkwdk@. ppfyGrJ mS vnf; w&m;r#wr_ &Sad yonf?
odk@wnf;r[kwfv#if *g'gzDonf rdr.
d wkdif;oljynfom;rsm;tay:Y vlom;jzpfru
_ dk qef@usifusL;vGeaf om jypfrr_ sm;tm;
qufvufI usL;vGeaf eEkdifcJhonf? xdk@twlyif jrefrmekdifiHY jynfolrsm;udk umuG,fEdik f&eftwGuf wkdif;&if;om;
awmfvSeaf &; tzGJ@rsm;u vuf&dt
S pdk;&tm; ckcHwkdufcku
d faom ppfyGrJ sm;vnf; w&m;r#wonf[k qdkEkdifayonf?
tkyfcsKyfcH vlxkrsm;u twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk usifhoHk;ygvSsuf avmbESifh a'gopdwfwdk@ ude;f atmif;aeaom
92

tkyfcsKyfolrsm;u jynfolrsm;tay: &ufpuf=urf;=uKwfpmG jyKrlqufqHv#if vl@tzG@J tpnf;rSm y&rf;ywm jzpfaeay


vdrfrh nf? TuJhodk@aom jzpf&yfrsm;udk urBmhordik f;wGif txift&Sm; awG@jrifEdik fonf? +idr;f csrf;a&;&&Sad tmif jyKvkyf
aqmif&Guf &mwGif +idrf;csrf;aom enf;vrf; usifhoHk;jcif;udk tm;ay;tm;ajrmufjyK&ygrnf? OD;pm;ay; az:aqmif&ygrnf?
odk@aomfvnf; txufyg jzpf&yfrsm;udk =unfhrnfqv
dk #if rw&m;aomppfudk [ef@wm;Ekdifap&eftwGuf +idrf;csrf;aom
enf;vrf; wpfrsKd;wnf;jzifhomv#if rvHkavmufa=umif;rSm odomxif&mS ;ayonf? ppf jzpfymG ;jcif;onf raumif;
om t&mwpfck jzpfonfrmS tjiif;yGm;zG,f r&Sdacs? ppfyG+J yD;onfhaemufykid f;wGif ppfyG.
J tusKd;&vm'fa=umifh axmif
aomif;ruaom aemufqufwJGjy\emrsm; jzpf&dv
S monf? odk@jzpfaoma=umifh wkdif;oljynfom;rsm;ukd umuG,f&mY
aomf vnf;aumif;/ tvGe,
f kwfrmaom jypfru
_ sL;vGerf _rsm;udk umuG,f[ef@wm;&mY aomfvnf;aumif;
ppfa&;enf;vrf;udk aemufqHk;tajzwpfcktjzpfom xnfhoGif;pOf;pm;oifah yonf? odk@aomf uHraumif; ta=umif;
roifo
h nfrmS tm%m iwfrw
G faeolrsm; (odk@r[kwf) tpGe;f a&muform;rsm; (odk@r[kwf) vlq;dk vl&rf;um;rsm;u
jyKvkyaf om ppfyGrJ sm;udk csKyf+idr;f oGm;ap&eftwGuf ppfa&;enf;vrf;udk rv$Jra&Smifom usifhoHk;&onfhtcgrsm;vnf;
&So
d nf? Todk@rSomv#if +idrf;csrf;aom EkdifiHa&; vkyif ef;pOftwGuf taxmuftuljzpfap+yD; +idrf;csrf;r_ az:aqmif
&mwGif yHhydk;Ekid fonf?
ppfudk ppfjzifhomv#if tqHk;owfapEkid fonf [kqdkv#if tm%m&Sif tkyfcsKyfra_ tmufY vlom;wdk@.
touf tEW&m,fEiS fh vGwfvyfr_wdk@twGuf vGerf if;pGm pd;k &drfa=umifh=uae&aom tajctaersK;d wGif w&m;r#waom
ppf qifEJa$ &;twGuf aomfvnf;aumif;/ w&m;rr#waom ppfudk qef@usifwdkufzsuf&eftwGufaomfvnf;aumif;
rnfol@ xHwGif wm0ef&do
S enf;? +idr;f csrf;aom enf;vrf;usifhoHk;a&;udkom axmufcHajymqdk usifh}uHae+yD;
w&m;r#waom ppftwGuf rnfolur# tepfemcH ay;qyfvdkjcif;r&Sdv#if vl@tzG@J tpnf;wGif tjyifydkif; +idrf;csrf;r_udk
rnfuJhokd@ umuG,fxde;f odr;f Ekid frnfenf;? TuJhodk@aom tajctaewGif EkdifiHawmf +idrf;csrf;om,ma&;twGuf
[lI ta=umif;jyum wdkif;jynfudk tkyfcsKyfaeaom tm%m&Sifrsm;. vufatmufwGif vl@tzG@J tpnf;. vGwfvyfcGifh
xm0& uif;rJhae&ayrnf? txl;ojzifh tjyifykdif; +idrf;csrf;r_ESifh ywfoufI ajym&rnfqv
dk #if urBmw0Sr;f &Sd tcsK@d aom
Ekid fiHrsm;wGif wkdif;jynf vGwfvyfa&; &&Sd&ef jy\emrsm;udk Ekid fiHa&;t& ajz&Sif;cJh+yD; jzpfaomfvnf; vlra_ &;qkdif&m
w&m;r#wr_&a_ xmifhu =unfhrnfqv
dk #if vl@tzGJ@tpnf; vGwfvyfr_&Sda&;jy\emrSmrlum; qufvufI wnf&daS eqJ
jzpfonf?

vl htzGJ htpnf;qdkif&m avhvmr_rsm; jyKvkyf&if; trSefw&m;udk vkdufpm;jcif;


aemufyidk f;wGif udkwifarmifOD;onf twGif;pdwf +idrf;csrf;r_rS tjyifydik f; +idrf;csrf;r_qDodk@ tm&Hkajymif;cJh+yD;
vl@tzG@J tpnf; qdkif&m todynmrsm;udk avhvmvkdufpm;cJhonf? pD;yGm;a&; qkwf,kwfrE_ Sifh Ekid fiHa&;
uef@owfcsufrsm;a=umifh rdrd ywf0ef;usi&f Sd omrefjynfolwdk@. qif;&J'u
k Qrsm;udk udk,fawG@}uHKcJh&jcif;a=umifhaomf
vnf;aumif;/ vl@*k%foduQm qHk;&_;H cJh&olrsm;/ vl@tzG@J tpnf;. =unfh&_apmifrjcif; rcH&olrsm;tay: oem;*&k%m
jzpfcJhjcif;a=umifhaomfvnf;aumif; udkwifarmifOD;u tjyifykid f;+idr;f csrf;r_udk avhvmvkdufpm;&ef qHk;jzwfcJhjcif;
jzpfonf? tem*wftwGuf vrf;aysmufcJh &ol vli,frsm;u rdrw
d dk@.b0 qufvuf &SifoefaeEkdifa&;twGuf
rv$Jra&Smifom tm%m&Siftpdk;&tkycf sKyfr_ &H;k Xmersm;wGif wm0efxrf;aqmif&jcif;tay: oem;*&k%m oufcJhonf?
93

TuJhodk@ qdk;oGr;f aom tajctaetrsm;udk awG@}uHKae&or# umvywfvHk; jynfol jynfom;taygif;wkd@onf


twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazG&eftwGuf vrf;a=umif; ajzmifjh zL;rnf r[kwfa=umif;/ Ekid fiHhpD;yGm;a&; jy\emrsm;udk
udkifwG,fajz&Sif;+yD;onfhwkdif EkdifiHa&; vGwfvyfcGifhudk csKyfcs,fxm;v#if jynfolwdk htwGuf twGi;f pdwf +idrf;csrf;r_udk
&SmazG&mYtcuftcJ}uHKawG haernfjzpfa=umif;wkd@udk oluem;vnfoabmaygufcJhonf? xkd@aemufwGif udkwifarmifOD;
onf vl@tzG@J tpnf; twGi;f Y jzpfysufaeonfrsm;ESifh tusKd;ta=umif;rsm;udk eufeufeeJ J od&dv
S dkvmcJhonf? vl@tzG@J
tpnf; twGuf trSefw&m;udk &SmazGvdkvmcJhonf?
yxrOD;qHk;taejzifh udkwifarmifOD;onf vrf;o&J*kd%;f 0ifrsm; tjzpf owfrw
S fjcif; cH&ol vli,frsm;ESifh
&if;ESD;r_ &Sv
d m &mrS 4if;wkd@ trsm;pkonf vl@tzG@J tpnf;udk 'kuQay;aeolrsm; qdkonfxuf vl@tzG@J tpnf;.
om;aumifrsm;om jzpfaea=umif;udk avhvmod&dcS Jh&onf? twGif;pdwf +idrf;csrf;r_twGuf &SmazGEkdifa&; qdkonfudk
tomxm; ae@pOfb0 &yfwnfa&;twGufudkom v_yf&Sm;&kef;uefae&aoma=umifh 4if;wdk@xHwGif pd;k &drfpdwfrsm;
t+rJwap zH;k v$r;f aecJhonf? xkd@aemuf vd_if/ r&rf;uke;f ESifh urm&Gwf +rdK@e,frsm;&Sd usL;ausmf&yfuGufrsm;wGif exdkifol
tedrhq
f ;Hk vcpm; tvkyform; vlwef;pm;wkd@xH oGm;a&mufum pum;ajymqdkcJhonf? 4if;wdk@. ae@pOfb0rsm;udk
tcsde,
f l avhvmonf ESifhtr# 4if;wdk@ }uHKawG@ae&aom twd'u
k Q tajctaersm;rSm udkwifarmifOD; acgif;xJodk@
pl;epf0ifa&mufcJhonf? axmifwGif;Y (1)ESp=f um aecJh&onfh tcsdeu
f mvrsm;wGifvnf; vl@b0tajctaersm;udk
ydrk adk vhvm tuJcwfcGifh& cJhonf? 'Drdkua&pDpepfudk usifhoHk;&mwGif vltrsm;pk. oabmqENwckwnf;tay:wGifom
tajccH&krH sS ESifh wkdif;jynfudk tkyfcsKyfrnfqdkv#if wkid f;&if;om; vlenf;pkwdk@. tcGifhta&;rsm;udk jznfhqnf;&mY tm;enf;
aeedkifonfukdvnf;aumif;/ tm%m&Sif tkyfcsKyfra_ tmufwGif wkdif;&if;om;vlrsKd;wdk@. tcGifhta&;rsm;/ txl;ojzifh
wef;wlnDr# tcGifhta&;rsm;ESihf udk,fydkif tkyfcsKyfykdifcGifhrsm; qHk;&_;H =u&rnfudk vnf;aumif; od&deS m;vnfvmcJhonf?
axmifu vGwfvm+yD;onfhaemufwGif udkwifarmifOD;onf wuUodkvf qufwufum oli,fcsif; taygif;toif;
rsm;ESifhtwl vl@tzGJ@tpnf;ESifh ywfouf aom oabmw&m; t,ltqrsm;udk avhvmvkdufpm;cJhonf? 'Drdkua&pD
pepfatmufwGif wkdif;&if;om; vlrsKd;pkrsm;. tcGifhta&;rsm;udk wqifhcsif; wdk;jrifhxm;&Sday;oGm;Ekdifaomfvnf;
tm%m&Siftyk fcsKyfr_pepf wnf&daS eygu 'Drdkua&pD ESifh vlrsKd;pk tcGifhta&;rsm; &moufyef jiif;qefaejcif;cH&rnfudk
em;vnfcJhonf? vll@tzG@J tpnf;ta=umif; ydrk edk ufeJpGm avhvmvdkufpm;vmonfEiS fhtr# vl@tzG@J tpnf;udk t"du
qdk;usK;d jzpfaeaponfht&mrSm tm%m&Sif pepfom jzpfa=umif;/ tm%m&Sifpepfudk pJu
G dkifum tkycf sKyf rif;vkyfaeaom
tpd;k &onf omref jynfoljynfom;wkd@. tcGifhta&;rsm;udk tumtuG,fay;&rnfhtpm; 4if;. tm%m oufq;dk
&Snfapa&;twGuf wdkif;jynf taqmufttHkrsm; eSifh tkyfcsKyfr,
_ EW,m;rsm; udk zefwD;jcif;/ }udK;udkifjc,fvS,fjcif;/
tjynfht0 toHk;csjcif;jzifh jynfolrsm;udk zdESdyfcsKyfcs,faea=umif;wkd@udk &Sif;vif; jywfom;pGm odjrifcJhonf? Ttcsuf
onf jrefrmEkdifiH wpfEkdifiHwnf;twGufom r[kwfbJ tm%m&Sifpepfudk usifhoHk; aeaom tjcm;EkdifiHrsm;wGifvnf;
rSefuefaeayonf?
1966 ckEpS frS 1976ckEpS f udkwifarmifOD;. vli,fb0 tcsdeu
f mvrsm;wGif tmz&duESifh ta&S@ Oa&mywdkuf&Sd
Ekid fiH trsm;pkonf tm%m&Sif tkyfcsKyfrp_ epfatmufwGif usa&mufaecJh=uonf? 1968ckESpw
f Gif qkdAd,uf
jynfaxmifpu
k
csufudkpvdkAm;uD;,m;EkdifiHudk usL;ausmfodr;f ydkufch+J yD; Ekid fiHtwGif;Y vGwfvyfcGifh ydrk &dk &Sda&;
v_y&f Sm;r_rsm;udk ysufp;D ap cJhonf? vufwif tar&duwdkuf&dS Ekid fiHaygif; (20)cef@wGifvnf; ppftm%modr;f r_rsm;
wacwfxcJhonf? xdkEkdifiHwGif ppftm%modr;f tpd;k & rsm;u 4if;wdk@onf pkpnf;r_tm;aumif;jyD; xda&muf xuf
94

jrufaom vufa&G;pif vlpjk zpfojzifh wkdif;jynftwGif; zGH@+zdK;wdk;wufr_ESifh wnf+idrrf _wdk@udk az:aqmif ay;edik frnf[k
a}uG;a}umfcJh=uaomfvnf; vufawG@wGirf l jzpfrvmcJhacs? tm&yfwkdif;jynfrsm;wGif bk&ifrsm;uomv#if Ekid fiHa&;
tm%mudk qkyfudkifxm;=u+yD; tm%m&Sifpepfudk oufq;dk &SnfapcJhonf? tD*spf/ wle;D &Sm;/ ,DrifEiS fh qD;&D;,m;
tp&So
d nfh orRw EkdifiHrsm;wGifvnf; tm%m&Sif tkyfcsKyfr_pepfudk pwifusihfoHk;vmcJh=uonf? tm%m&Sif pepfrsm;
xJwGif tqdk;&Gm;qHk;jzpfaom bk&ifrsm;. bk&ifpepf udk usifhoHk;vmcJhol rmrl0g *g'gzDonf ,ae@tcsdet
f xd
tm%mwnf+rJaeay ao;onf?
vpfbsm;EkdifiHudk bk&if tD'&pfu tkyfcsKyfaepOftwGif; 1969 ckESpfwGif *g'gzDESifhwuG &mxl;i,f ppfAkv
d f
tcsK@d wdk@u ppfwyftm%modr;f cJhjcif;jzpfonf? ta&S@tv,fykid f;a'o&Sd vli,fwpfOD;jzpfol *g'gzDu tm%m&Sifpepfudk
pwif usifhoHk;vmcsdew
f Gif tm&Swdkuf&Sd vli,fwpfOD;jzpfol udkwifarmifOD;uvnf; vl@tzG@J tpnf; ESifh ywfoufI
pwif avhvmvdkufpm;um tm%m&Sifpepfudk jzKwfcs&eftwGuf jyifqifrr_ sm; jyKvkyaf ecJhonf? Tae&mwGif
4if;wdk@ESpOf D; teuf rnfolu &JpGr;f owWdEiS fh ydjk ynfhpHkonfudk rnfolr# rod&dES dik facs? odk@aomfvnf; owdjyK&rnfh
tcsufwpfcsufrSm &nfreS f;csufyef;wdkifodk@ ta&mufvSr;f &eftwGuf 4if;wdk@. vkyyf u
Hk dkifykrH sm; rwlnD=ujcif;
yifjzpfonf? *g'gzDu ppfwyf tiftm;udk rDcS dktm;xm;aecsdew
f Gif udkwifarmifOD;u vlxkprG f;tm;udk trDSjyKcJhonf?
+idrf;csrf;aom vrf;pOfudk usifh}uH cJhonf? xdktcsdeu
f vlxkprG f;tm;qdkonfrmS a&yef;pm;aom a0g[m&wpfck
r[kwfcJhacs?

uGejf rLepfpepfudk a&Smif&Sm;&ef }udK;yrf;&mrS tm%m&Sifpepfudk axmufcHcJh=ujcif;


udkwifarmifOD;onf 1969ckESpfwGif wuUodkvf yxESpYf wufa&muf ynmoif=um;cJhonf? zdvpfykid fEdkifiH
orRw zm'Deef rm;udk@(pf)u Ekid fiHhordkif;wGif r}uHKpzl; 'kwd,t}udrf orRwtjzpf jyefvnfta&G;cHcJh&onfrmS vnf;
1969 ckEpS fuyif jzpfonf? tif'ked ;D &Sm;Ekid fiHwGif emrnfq;dk jzifh ausmf=um;ol ppftm%m&Sif Adv
k fcsKyf ql[mwdkudk
v$wfawmf u orRwtjzpf a&G;cs,fcef@tyfcJhonfrmS 1968ckEpS fu jzpfonf? tqdkyg orRwESpfOD;pvHk;onf
oufqikd f&m EkdifiH toD;oD;wGif uGejf rLepf ykeu
f eftHkuGrr_ sm;udk ESrd feif;cJhonf[lI emrnfausm=f um;cJh=uonf?
tm%mr&rDwGif tif'kdeD;&Sm;Ekid fiH Adv
k fcsKyf ql[mwkdonf uGejf rLepfrsm;udk &Sif;vif;okwfoif&eftwGuf ppfwyfudk
OD;aqmifcJh+yD; vlaygif; (5)ode;f cef@udk owfjzwfcho
J nf? zdvpfykid fEkdifiHwGif rm;udk@(pf)u rm&S,favm xkwfcJh+yD;onfh
aemufwGif uGejf rLepfjynfol hwyfrawmfopfudk eSrd feif;&ef ppfwyfudk txl;tm%mtyfeiS f;cJhonf? xdkumvtwGif;
Yyif awmifudk&D;,m; EkdifiHwGifvnf; 'kwd, orRwedik fiHudk jzdKcsjyD; OD;aqmiftm%modr;f cJhol Adv
k fcsKyf ywfc|ef[D;onf
orRwtjzpf jyefvnf ta&G;cHcJh&onf? 1966 ckEpS frS 1976 ckEpS frsm;twGif;wGif w&kwfEdik fiH. acgif;aqmif }uD;
armfpDwke;f u ,Ofaus;r_ awmfvSeaf &;}uD;qifEJc$ Jh+yD; jynfolwkd@. vGwfvyfcGifhudk t}uD;tus,f uef@owfcsKyfcs,f
cJhonf? TonfrmS rSm;,Gif;aom vkyaf qmifcsufwpf&yfjzpfa}umif; w&kwfEdik fiH uGejf rLepfygwD udk,fYuyif
aemufyidk f;Y oHk;oyf oGm;cJhonf? 1975ckESpf uarBm'D;,m;EkdifiHY crmeDygwD tm%m&&Sdvmcsdew
f Gif tqdk;&Gm;qH;k aom
tm%m&Sif tkyfcsKyfr_ pepf jzpfwnfvmcJhonf? udkwifarmifOD; vli,fb0 tcsdeu
f mvrsm;wGif tm&Swkduf&dS EkdifiH
rsm;pGmwdk@Y tm%m&Sifpepf yHpk HtrsKd;rsK;d xGe;f um;aecJhonfudk txufyg jzpf&yfrsm;u oufaojyaeayonf?

95

udkwifarmifOD; t&G,fa&mufpjyKcsdef 1969ckESpw


f Gif Adv
k fae0if;u wkdif;jynftm%modr;f +yD; tkyfcsKyfvm
cJhonfrSm (7)ESpf=um &SdoGm;cJh+yDjzpfonf? ppfat;umvrsm;wGif tif'dkeD;&Sm;Ekid fiH Akv
d fcsKyf ql[mwdk/ zdvpfydkifEdik fiH
zm'Deef rm;udk@(pf)ESifh jrefrmEkdifiH Adv
k fcsKyfae0if;wkd@u ta&S@awmiftm&Sa'owGif uGefjrLepfpepf rjyef@yGm;apa&;
twGuf [ef@wm;ay;Ekdifvdrhrf nf[k tar&duefEkdifiHEiS fh taemufwkdif; 'Drdkua&pDEkdifiHrsm;u ar#mfvifhcJh=uonf?
wzufuvnf; tm&SEdik fiHtoD;oD;wGi&f aSd om uGejf rLepfygwDrsm;ESifh 4if;wdk@. v_y&f Sm;r_rsm;udk qdkAD,uf ESifh
w&kwfEdik fiHwdk@u axmufcHay;cJh=uonf? xdk@a=umifh ppftm%m&Sifrsm;udk qef@usifwkdufzsuf ae=uaom jrefrmEkdifiH
twGif;&Sd omref ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh jynfolvlxktwGuf Ekid fiHwum. ulnDaxmufyHrh u
_ dk &&Sda&;
qdkonfrmS vHk;0 rjzpfEdik f cJhacs? TwGif udkwifarmifOD;u jrefrmEkdifiH. v_yf&Sm;r_onf wkdif;wyg; tultnDrsm;tay:
tm;udktm;xm;jyKaernfh tpm; jynfwGif;Yom tajcjyKoifha=umif;/ 4if;onf +idrf;csrf;aom v_y&f Sm;r_
jzpfoifhaomfvnf; wufuGr&_ &Sd ef/ toufyg&efESifh vlxktiftm;udk tcsuftjcmjyKaom v_y&f Sm;r_ jzpf&ef
vkdtyfa=umif;wkd@udk od&eSd m;vnfcJhonf?
wuUodkvf wwd,ESpYf udkwifarmifOD; ynmoif=um;aecsdef 1973ckEpS fwGif zGJ@pnf;yHktajccHOya'opf
rl=urf;a&;qJGa&; vkyif ef;pOfudk ppftpdk;&u zefwD;cJhonf? jrefrmEkdifiH. 1947ckESpf zG@J pnf;yHktajccHOya'onf
1962ckESpf tm%modr;f +yD; aemufykid f;wGif ysufy,foGm;+yDjzpfaoma=umifh ppftpdk;t&u zGJ@pnf;yHktajccHOya'
opfwpfckudk a&;qJG&eftwGuf tpjyKcJhjcif; jzpfonf? jrefrmEkdifiH ordik f;udk=unfhrnfqv
dk #if vGwfvyfa&;&+yD;
aemufyidk f;wGif 1947ckEpS f zGJ@pnf;yHk tajccHOya'ESifhtnD ygvDrefpepfudk usifhoHk;cJh+yD; OD;Ekonf jrefrmEkdifiH.
yxrqHk;aom 0ef}uD;csKyf jzpfvmcJhonf?

tpdk;& zGJ@pnf;yHk trsKd;tpm;rsm;ESifh tm%m wnf&Sdr_rsm;


urBmt&yf&yf&dS wkdif;jynfrsm;udk oHk;oyf=unfhrnfqydk gu t"dutm;jzifh tpdk;& ESpfrsKd;ESpfpm;udk awG@Ekdif
ayonf? 4if;wkd@rSm ygvDrefpepf (0ef}uD;csKyfu OD;aqmifaom Ekid fiHawmf tkyfcsKyfa&;tzG@J )ESifh orRwpepf (orRwu
OD;aqmif aom EkdifiHawmf tkyfcsKyfa&;tzG@J ) wkd@jzpf=uonf? ygvDrefpepfwGif v$wfawmftrwfae&m trsm;qHk;&&Sdaom
Ekid fiHa&;ygwDu 0ef}uD;tzG@J udk zG@J pnf;+yD; ygwDacgif;aqmifjzpfolu 0ef}uD;csKyf&mxl;udk qufcHonf? xkd@a=umifh
ygvDrefpepfwGif rnfol0ef}uD;csKyf jzpfvmrnfudk vlxku }udKwifreS f;qEkdifjcif; r&Sdacs? 0ef}uD;csKyfudk jynfolvlxku
wkduf&kduf a&G;cs,fwifajrmuf jcif; r[kwfbJ ygvDref&dS v$wfawmftrwfrsm;u 0ef}uD;csKyfudk a&G;cs,fwifajrSmufjcif;
jzpfonf? orRwpepfwGifrl orRw&mxl;udk jynfolvlxku wdkuf&kduf rJay;a&G;cs,fonf? TpepfwGif rnfol orRw
jzpfvmrnfudk jynfolvlxk u rSef;qEkid f=uonf?
ygvDref tpdk;&pepfwGif trsm;tm;jzifh rJtrsm;qHk;&&Sdaom ygwDu EkdifiHawmf tkyfcsKyfa&;tzGJ@udk
zGJ@pnf;onfrmS rSeaf omfvnf; t+rJwapawmh r[kwfacs? a&G;aumufyGw
J Gif tEkdif&&Sdaom ygwDu v$wfawmfae&m
trsm;qHk;&&So
d nf qdkaomfvnf; xdkygwDonf v$wfawmftwGif;&Sd tjcm;ygwDwpfckckudk 0ef}uD;csKyf&mxl; ay;tyfvkduf
Ekid fonf? Tenf; tm;jzifh Ekid fiHa&;&m udp&P yfrsm; pdppfEkdifaom tcGifhtvrf; &So
d Gm;+yD; v$wfawmftwGif;&Sd tpdk;&udk
xde;f csKyfEdik fayonf? odk@aomf orRw tkyfcsKyfa&;pepfwGifrl Ekid fiHa&;t& }uyfrwfrE_ Sifh v$wfawmftwGif;rSaeI
xde;f csKyfrr_ sm; r&Sdacs? orRw ESifh v$wfawmfwdk@rSm oyfoyfpjD zpfonf? v$wfawmf. vkyfief;aqmifwmrSm Oya'jyK&ef
96

jzpf+yD; orRwjzpfolu pDrH cef@cJGa&; tm%mudk usifhoHk;&onf? orRwpepfwGif aumif;aom tcsufrsm; &So
d uJhokd@
raumif;aom tcsufrsm; vnf; &Sad yonf? EkdifiHtwGif;Y vGwfvyfaom w&m;pD&ifa&;pepfuJhodk haom ckdifrmonfh
wdkif;jynftaqmufttHktcsdK@/ vGwfvyfaom vlxk tzGJ@tpnf;rsm;/ vGwfvyfaom owif;rD',
D m ponfwdk h
wnf&d+S yD; jynfolvlxk. EkdifiHa&; todw&m; jrifhrm;aom tar&duefEkdifiHuJhodk@ Ekid fiHrsKd;wGif orRwpepf aumif;rGepf Gm
vnfywfEdik fonf? odk@aomf uHraumif; ta=umif;rvSonfrmS orRwpepfudk usifhoHk;vmcJhaom zGH@+zdK;qJEikd fiH
(33)EkdifiHwdk@wGif z&dkz&J tajctae rsm;udk }uHKawG@cJh=u&onf? Oyrm =unfhrnfqv
dk #if orRwpepfudk usifhoHk;aom
vufwiftar&duwkduf&Sd Ekid fiHrsm; tm;vHk;wGif jy\emrsm; &Scd Jhonf? orRwonf tvGet
f rif;tcGifhtm%mrsm;
usifhoHk;aomfvnf; orRwudk Oya'jyKtzGJ@ odk hr[kwf rnfonfhwdkif;jynftaqmufttHkurSs xde;f csKyf}uD;=uyfEdik fjcif;
r&Sd aoma=umifh aomfvnf;aumif;/ trsK;d rwl uJGjym;aom udk,fpm;vS,f tzGJ@rsm;t=um; wGif ygvDrefpepfrSmuJo
h dk h
Ekid fiHa&;&mt& aqG;aEG; ndE_dif;r_ tajctaer&Sdjcif;a=umifhaomfvnf;aumif; orRwpepfudk usifhoHk;aom zGH@+zdK;qJEkdifiH
rsm; tm;vHk;eD;yg;Y jy\emrsm; }uHKawG@&jcif; jzpfonf?
jrefrmEkdifiHudk wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pHkwkd@ESifh zG@J pnf;xm;onfEiS fhtnD orRwpepfudk usihfoHk;&mwGif txuf
az:jyyg tajctaersm;tjyif jy\em(3)ck &So
d nf? yxrwpfckrmS tm%mcGJa0r_jzpfonf? orRw wpfOD;wnf; uom
v#if qHk;jzwfydik fcGifh tm%mudk &&Sdxm;jcif;a=umifh wkdif;&if;om; vlrsKd;toD;oD;t=um;wGif tm%mudk oifhwifh
avsmufywfpmG cGJa0Ekid fjcif; r&Sad cs? 'kwd,jy\emrSm orRw jzpfoludk jynfolvlxk. rJtrsm;pkjzifh wkduf&kdufa&G;cs,f
wifajrmufojzifh jrefrmEkdifiH vlOD;a&. trsm;pkrmS jrefrmvlrsKd; jzpfonfEiS fhtnD orRwjzpfolonfvnf; t+rJwap
jrefrmvlrsKd;yif jzpfaeedkifonf? wwd,jy\emrSm orRwpepft&qdkv#if t}uD;qHk; EkdifiHa&;ygwD. axmufcHru
_ dk
&&Sdaom udk,fpm;vS,fu orRw jzpfvmrnf qdkonfhtcsufyifjzpfonf? Ttcsufudk tajccHI oHk;oyf=unfhrnf
qdkv#iv
f nf; wkdif;&if;om;vlrsKd;pk wpfckudk tajccHI zG@J pnf;xm;aom EkdifiHa&;ygwDonf t}uD;qHk; Ekid fiHa&;ygwDwpfck
vHk;0 jzpfrvmEkid facs? odk hjzpfI jrefrmr[kwfaom tjcm; wdkif;&if;om;vlrsLd ;xJu orRw tjzpf a&G;cs,f wifajrSmuf
cH&&efrSm jzpfeidk fajcr&Sdavmufatmifyif enf;vGef;vSonf?

zG@J pnf;yHk tajccHOya'. tjypftemtqmrsm;


Adv
k fcsKyfae0if; OD;aqmifaom ppftpdk;&u 1974ckESpf zGJ@pnf;yHktajccHOya'ESifhtnD wkdif;jynftyk fcsKyfa&;
pepfudk ygvDrefpepfrS orRwpepfodk@ ajymif;vJcJh&mwGif orRwpepf. tjypftemtqmrsm;udk vlrsm;pkwdk@u od&dS
em;vnfjcif; r&Scd Jh=uacs? omrefvlxktwGif;wGif zGJ@pnf;yHktajccHOya'qdkif&m todynmenf;yg;r_a}umifh ppftpdk;&.
vky&f yf udk vufcHcJh=uolrsm;vnf; &So
d nf? 1974 zGJ hpnf;yHktajccHOya'onf qdk&S,fvpfpepfta&jcHKxm;ojzifh
qdk&S,fvpf pepfudk ,Hk}unfcJh}uonfh xif&mS ;aom edkifiHa&;acgif;aqmif tawmfrsm;rsm;uvnf; vufcHcJh}uonf?
zG@J pnf;yHktajccHOya' r&SdbJ ppftpdk;&u wkduf&kduf tkyfcsKyfonfxufpmvSsif wkdif;jynfa&;&mrsm;udk udkifwG,f
ajz&Sif;&mY zG@J pnf;yHktajccHOya'u tcsuftcsmusaom ae&mrS yg0ifywfoufvmvSsif ydrk adk umif;rGev
f medkifa}umif;
ar#mfvifhcsufjzifh wkdif;jynfudk wajz;ajz; jyKjyifajymif;vJeikd fa&;twGuf [k ta}umif;jyum omrefv_y&f Sm;olrsm;u
axmufcHrr_ sm;vnf; &SdcJhonf? pifppftm;jzifhqkv
d #if 1974ckEpS f zG@J pnf;yHktajccHOya'onf ppftm%m&Sifpepfudk
w&m;0if todtrSwfjyKvkdufjcif;yif jzpfonf? odk@aomf uHraumif;onfrmS jynfolvlxkEiS fh Ekid fiHa&; acgif;aqmiftcsdK@
97

wdk@u 1974ckESpf zGJ@pnf;yHk tajccHOya'udk uef@uGufcJh=uaomfvnf; ratmifjrifcJhacs? 1973ckEpS f jynfvHk;u|wfqEN


cH,lyGw
J Gif uef@uGufrJ aygif; ajrmufrsm;pGmudk axmufcHrJ rsm;tjzpf ajymif;vkdufjcif;jzifh vkyZf mwfcif;um tqdkyg
zG@J pnf;yHktajccHOya'udk twif;t}uyf twnfjyKcJhonf? aemufyidk f;wGif AdkvfcsKyfae0if;onf orRwOD;ae0if;
jzpfvmchJayonf?
tD*spfEkdifiH. jzpf&yfonf jrefrmEkdifiHudk vma&muf&ku
d fcwfcJhonfESifh pyfvsOf;I tcef;(5)wGif
az:jycJh+yD;jzpfonf? tD*spfEkdifiHrS tm(bf)'J emqmESifh jrefrmEkid fiHrS Adv
k fcsKyfae0if;wdk@ ESpfOD;pvHk;onf ppfwyftm%m
odr;f jcif;jzifh tm%m &&Sdvmaom EkdifiHacgif;aqmifrsm;jzpfonf? 1961ckEpS fwGif tm(bf)'J emqmu tm&yf
qdk&S,fvpfpepf[k [pfauG;um tpPvrfbmomESifh qdk&S,fvpf0g'wdk@udk aygif;pyfcJhouJhokd@yif 1962ckESpw
f Gif
Adv
k fcsKyfae0if;uvnf; jrefrmh qdk&S,fvpfvrf;pOf[k [pfauG;um Ak'<bmomESifh qdk&S,fvpf0g'wkd@udk aygif;pyfcJh
ayonf? xdk@jyif t"duusaom tcsufwpfcsufrmS tD*spfEdik fiHY zG@J pnf;yHktajccHOya'udk w&m;0iftwnfjyKum
1971ckESpfwGif orRw pepfudk usifhoHk; cJhouJhokd@yif jrefrmEkid fiHYvnf; Adv
k fcsKyfae0if;u zG@J pnf;yHktajccHOya'ukd
w&m;0iftwnfjyKum 1974ckEpS fwGif orRwpepfudk pwifusiho
f Hk;cJhonf? vuf&dt
S ajctaewGifrl wle;D &Sm;/ tD*spf/
,Drif/ qD;&D;,m; uJhokd@aom orRwpepf usifhoHk;aeonfh tm&yfwkdif;jynfrsm;toD;oD;wGif Edik fiHawmf zG@J pnf;yHk
tajccHOya' rsm;t& tmrcHay;xm;aom tm%m&SiftkyfcsKyfa&;pepfudk qef@usifonfh vlxkwdkufyGJrsm; jzpfay:
vSsuf&do
S nf?
vlxk. tajccHvGwfvyfcGifhrsm;ESifh ywfoufI 1974ckEpS f zG@J pnf;yHktajccHOya'. jymef;csufwpfckwGif
edkifiHom;wkdif;Y vkyo
f m;jynfolrsm;. tusdL;pD;yGm; eSifh qdk&S,fvpftusdL;pD;yGm;eSifh rqef husifvSsif vGwfvyfpGm
ajymqdkcGifh/ vGwfvyfpmG a&;om;cGifh/ vGwfvyfpmG xkwfa0cGifh&Sdonf? [kqx
dk m;onf? 1974ckESpf zG@J pnf;yHktajccHOya'
xGufay:vmcsed fwGif tvkyform;rsm;onf zG@J pnf;yHktajccHOya' pmtkyrf sm;udkudkifum vrf;rrsm;Y qENjycJh=uonf?
zG@J pnf;yHktajccHOya'ESifhtnD tmrcHay;xm;aom tcGifhta&;rsm;udk &ydkifcGifh&o
Sd nf[k 4if;wdk@u xifrw
S fcJh=uonf?
odk@aomfvnf; qdk&S,fvpf0g'udk qef@usif+yD;awmh vkyv
f kd@r&bl;qdkwmeJ@ ywfoufvdk@ zG@J pnf;yHktajccHOya'xJrSm
a&;xm;wm cifAsm;wdk@ rawG@bl;vm;? qdk&S,fvpf0g'udk qef@usifbdk@twGufq&dk if cifAsm;wkd@rSm pka0;ydik fcGifh/
qENjyydkifcGifheJ@ xkwfaz:ajymqdkydkifcGifh r&Sdbl;? [kqu
dk m ppftpd;k &u qENjyyGJrsm;udk &uf&ufpufpuf ESdrfeif;cJhonf?
udkwifarmifOD; tawmftwef t&G,fa&mufvmaomtcsdew
f Gif olEiS fh ol.a&mif;&if;rsm;onf zJ@G pnf;yHk
tajccHOya'ESifh ywfoufaom Ekid fiHa&;jyoemwpfckudk }uHKawG@cJh=u&onf? TonfrmS 1974ckESpf zG@J pnf;yHk tajccH
Oya'ESifh TzJG@pnf;yHktajccHOya'udk ausmaxmufaemufcHjyKI jyKvkyu
f sif;yrnfh a&G;aumufyGrJ sm;udk vufcH oifh
roifh qdkonfh jy\emyifjzpfonf? umvtydkif;tjcm;tvkdufjyKvkyfaom a&G;aumufyGrJ sm;onf 'Drdkua&pDpepf
twGuf atmifjrifaom avSum;xpfrsm;tjzpf rSwf,lEdik fonf qkdonfhtcsufukd jiif;I r&acs? odk@aomf tm%m&Sif
tkyfcsKyfa&;pepfudk tmrcHay;xm;aom zGJ@pnf;yHktajccHOya'. pnf;rsOf;abmiftwGif;Y jyKvkyfaom a&G;aumufyGrJ sm;
jzpfygu Ekid fiHtwGif;wGif rnfaomtcgr# 'Drku
d a&pDyef;wdkifodk@ ta&mufvSr;f Ekdifrnf r[kwfouJhokd@ vlxktwGuf
vGwfvyfcGifh qdkonfrmS vnf; tdyfrufwpfckyif jzpfaeayrnf?
pifppftm;jzifh qdk&v#if xdkpOfuudkwifarmifOD;onf vli,fwOD;rSsomjzpfao;aoma}umifh zG@J pnf;yHktajccH
Oya'/ 4if;ESifh qufpyf aeaom jy\emrsm;ESifh pyfvSsOf;I uHkvHkaom todynmrsm; r&SdcJhacs? odk@aomfvnf; zG@J pnf;yHk
98

tajccHOya'opfonf tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk t"du tmrcHcsufay;xm;a=umif;/ jynfvlolxkudk yl;aygif;yg0if


cGifhrjyKbJv#uf zG@J pnf;yHktajccHOya' a&;qGJa&;vkyfief;pOfukd jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwDuom tuGif;rJh xde;f csKyf
xm;a=umif;/ xkd@a=umifh 1974 zG@J pnf;yHktajccHOya' eSifh TzGJ@pnf;yHktajccHOya'ESifhtnD usif;yjyKvkyrf nfh
a&G;aumufyGrJ sm;udk vufrcHoifha=umif;wdk@udk udkwifarmifOD;u &Sif;vif;pGmod&Sdxm;cJhonf? zGJ@pnf;yHk tajccH Oya'jzifh
omru tjcm;aom wdkif;jynf tpdk;& taqmufttHkrsm;/ tkyfcsKyfa&;,EW,m;rsm;jzifhyg tm%m&Sifpepfudk ausm
axmufaemufcH jyKaeor# umvywfvHk; tqdkyg zG@J pnf;yHktajccHOya'udk tajccHI jyKvkyo
f nfh a&G;aumufyGrJ sm;
onf vlxktwGuf vGwfvyfr_udk aqmifusOf;ay;Ekid frnf r[kwfouJhokd@ ppfrSeaf om 'Dru
dk a&pDodk@vnf; ta&mufvSr;f
Ekid f rnf r[kwf a=umif;wkd@udk olu }udKwifreS f;qEkdifcJhonf? udkwifarmifOD;onf trSefw&m;udk &SmazGcJholwpfa,muf
jzpfayonf?
vl@tzG@J tpnf;&Sd jy\emrsm;udk ESpfwcsK@d =umatmif apmifh=unfhavhvmcJh+yD;onfaemufwGif udkwifarmifOD;
xHY todynm wpHkw&m &&Sv
d mcJhonf? jynfolwdk@. 'kuQcHpm;&r_rsm;/ jy\em tajccH&if;jrpfrsm;ESifh jzpfEikd fajc
&Sad om ajz&Sif;enf;rsm;udk od&deS m;vnfcJhonf? 4if;wkd@ESifh pyfvsO;f I rnfuJhokd@ jyKvkyaf qmif&GufEdik frnfenf;? jynfol
jynfom;wkd@. twd'u
k Qrsm;udk vpfvsL&_um rdrd wudk,fa& aumif;pm;a&;twGufaomfvnf;aumif;/ twGi;f pdwf
+idrf;csrf;r_udk &SmazGEkdif&eftwGufaomfvnf;aumif; ukd,fusK;d &SmazGa&; vrf;a}umif;udkom avSsmufvSrf;&rnfavm?
okd@r[kwf vl@tzG@J tpnf;wGif jzpfysuf aeaom raumif;r_rsm;udk z,f&mS ;&efvdkvm;olrsm;ESifh yl;aygif;um
wdkufyJG0ifv_y&f Sm;&rnfavm? ponfhar;cGe;f rsm; udkwifarmifOD;. acgif;xJ 0ifa&mufvmcJhonf? rnfonfh
vrf;a=umif;udk a&G;cs,frnf qdkonfu rdr.
d qHk;jzwfcsuf tay:Yom rlwnf+yD; rnfolur# rdrt
d m; twif;t=uyf
vkycf dkif;aejcif; r[kwfa=umif;udk olu aumif;rGepf Gm em;vnfcJhonf? omrefvli,ftrsm;pkuom qdkv#if
udk,fusK;d &Sma&;vrf;a}umif;oufoufudkom vkyu
f dkifaqmif&Guf=uayrnf? vlwkdif;onf rdrdb0twGuf udk,fusK;d &Sm
Ekid faom vGwfvyfcGifhudk &&SdcHpm;aecJhrnf qdkv#if udkwifarmifOD;u tqdkyg vli,frsm;udk tjypfwifrnfr[kwfacs?
odk@aomf udkwifarmifOD; twGufrl w&m;rSswr_ qdkif&m jyoemrSm ar;cGe;f xkwfp&m jzpfcJhonf? w&m;rSswr_onf ol
vGerf if;pGm pdwf0ifpm;onfh ta}umif;&yfjzpfcJhonf? w&m;r#wr_ &&Sda&;tm; wefbdk;xm;I }udK;yrf;pGrf;aqmif
oifhonf [lIvnf; cH,lcJhonf?

w&m;r#wr_twGuf wkdufyJG0if&mY trSefw&m;. tcef;u


vl@ordkif;udk jyef=unfhrnfqydk gu w&m;r#wr_udk vl@tzG@J tpnf;. r&Sdrjzpf vdktyfaomt&mwpfcktjzpf
&SmazGvm cJh=uonfudk awG@Ekdifayonf? ,ae@acwfurBmwGif vl@tcGifhta&;qkdonfh a0g[m& a&yef;pm;vm+yD;
vl@tcGifh ta&; v_y&f Sm;r_rsm; t&Sdeft[keaf umif;vmonfEiS fhtr# urBmw0Srf;wGif vl@tcGifhta&;qdkif&m umuG,f
jrifhwif a&; vkyif ef;pOfrsm;udk jyKvkyaf qmif&u
G fvmcJhayonf? Tonfu rSwfom;csD;ajrmufz,
G f&m/ tzdk;rjzwfEkdif
aom t&m wpfckyif jzpfonf? odk@aomf 0rf;enf;zG,f&maumif;onfh tcsufwpfcsufrSm w&m;r#wr_ESifh ywfoufI
aomfvnf;aumif;/ w&m;r#wr_qdkif&m udp&P yfrsm;ESifh ywfoufIaomfvnf;aumif; tm&Hkxm;r_rsm; arS;rSdefoGm;
jcif; jzpfonf? rrSswaom edkifiHa&;eSifh vlra_ &;pepf. om;aumiftjzpf usa&mufae }u&aom wOD;csif;jynfolrsm;.

99

epfemqHk;&SKH ;r_rsm;tm; tjcm;aom wOD;csif; jynfolrsm;u vSspfvSsL&_xm;orSs umvywfvHk; w&m;rSswaom vl htzGJ h


tpnf;jzpfedkifygrnfavm?
jynfoltrsm;pkwdk@. b0rsm; qif;&JwGif; eufae&csdew
f Gif vl@txuf wef;v$mrsm;u obm0 o,HZmw
rsm;tay:Y udk,fusK;d &Sm tjrwfxkwf aejcif;/ tawmrowfEdik faom pnf;pdrfOpPm rsm;udk &&SdcHpm;aejcif;ESifh wdkif;jynf
eSifh vlxkykid fypPnf;rsm;udk tvJGoHk;pm;vkyjf cif;rsm; jyKusifhaev#if w&m;r#waom vl@tzG@J tpnf; qdkonfrmS rnfu
h Jh
odk@ jzpfwnfvmEkdifygrnfenf;? zdESdyfaom wdkif;jynf taqmuf ttHkrsm;/ tkyfcsKyfr,
_ EW,m;rsm;a=umifh jynfol vlxk
trsm;pkwdk@ ta}umufw&m;v$r;f rdk;jcif;cHae&+yD;/ vl@tzG@J tpnf;onf obm0tajctaeodk haemufjyef oGm;ae um
w&m;r#wr_ vHk;0O\Hk uif;rJhaeygu ,if;udk vl@tzG@J tpnf; [lIyif todtrSwfjyKI &Ekdifrnfavm? jrefrm EkdifiH
vl@tzG@J tpnf;Y w&m;r#wr_ &&Sda&;qdkif&m udp&P yfrsm;twGuf tm&Swkduf&dS vli,fwpfOD;jzpfol udkwifarmifOD; u
pGrf;pGr;f wrH aqmif&GufcJhonf? Tjzpf&yfrsm;onf jrefrmEkdifiH wpfckwnf;wGifom r[kwfbJ urBm t&yf&yf&Sd tjcm;
wkdif;jynfrsm;ESifhvnf; oufqidk faeayonf?
,Ofaus;aomedkifiHwckwGif w&m;rSswr_ rnfuJhodk hq;Hk &H_;ygoenf;? vl@tzG@J tpnf;wGif wpfpkw
H pfOD;onftusK;d tjrwfrsm;ud&k ,lcpH m;aomfvnf;wm0efr,lvSsif? tuGif;rJhnDr#r_udk &SmazGaomfvnf; vlwGif obm0
tavSsmuf rnDr#r_rsm; jzpfwnfaejcif;udk vpfvsL&_xm;vSsif? tjcm;olrsm; xHwGif tvm;wl tcGifhtvrf;rsm;
uif;rJhaeonfudk od&dyS g vSsuf tcGifhaumif;,lum rdrdtwGuf tcGifhtvrf;rsm; udk&SmazG&,laevSsif? rdrd.
udk,fusK;d pD;yGm;&Smjcif;a=umifh tjcm;olrsm;tay: 0efxkwf0efyk;d jzpfapvSsif? acgif;aqmifjzpfaomfvnf; twW}uD;
aom pdwf jzifh trSefw&m;udkz;kH uG,fum 4if;. &nfreS f;csufonf 4if;.aemufygrsm;. &nfreS f;csufeiS fh twlwlyif
jzpf a}umif; [pfa}uG;vSsuf 4if;.aemufodk hvdkufyg&ef qGJaqmifvSsif? tjcm;wa,muf. wlnDpmG epfemqHk;&SKH ;aer_udk
rsufuG,f jyKjyD; wpHkwOD;. epfemqHk;&H;_ r_udkom a&G;cs,fI ta&;,laqmif&u
G fvSsif? wyg;ol. w&m;r#waom tqdk
udk y,fcsum rdr.
d w&m;r#wr_ r&Sdaomtqdkudk twif;t}uyfwifoGif;vSsif? tjcm;olrsm;. toufESifh
vGwfvyfr_ wdk@udk paw;cHum rdrd. &dk;&m,Ofaus;r_udk usifhoHk;vSsif? jypfr_usL;vGef aomfvnf; jypf'%fudk
a&Smif&mS ;vSsif? jypfr_ usL;vGeo
f lESifhaygif;zufaomfvnf;(odk hr[kwf)aygif;zuf&ef}udK;yrf;aomfvnf; jypfru
_ sL;vGef
cH&olrsm; udk vpfvsL&_ xm;vSsif? vl@tzGJ@tpnf;. jyoemrsm;udk udkifwG,f&mwGif ypPKy`ef oufoufudkom
tm&Hkxm;ae+yD; twdwf umvujzpf&yfrsm;udk vHk;0 vSspv
f sL&_xm;vSsif? tjcm;olrsm;udk paw;um rdrd tm%m
&,l&ef }udK;yrf;vSsif? txuf az:jyygwdk@onf w&m;r#wr_ udk qHk;&H;_ apaom jzpf&yf om"utcsdK@yif jzpfonf?
udkwifarmifOD;onf vl@tzG@J tpnf;wGif jzpfysufaeaom w&m;r#wr_rsm;ESifh pyfvsOf;onfh todynmrsm;/
awG@&Sd csufrsm;a=umifhom rubJ jynfolrsm;tay:xm;&Sdaom arwWma=umifhvJ w&m;r#wr_udk &SmazG&eftwGuf
qHk;jzwfcJhjcif;jzpfonf? urBmw0Sr;f udk=unfhrnfqv
dk #if udkwifarmifOD;xufykI
d vl@tzG@J tpnf;ta=umif;udk xJxJ0if0if
od&dS xm;ol/ w&m;r#wr_qdkif&m udp&P yfrsm;udk oHk;oyfEkdifol rsm;pGm&Sdayonf? odk@aomfvnf; 4if;wdk@ trsm;pkonf
w&m;r#wr_twGuf wdkufyJG0ifolrsm; jzpfrvmcJh=uacs? 4if;wdk@. toufarG;0rf;a=umif; vkyif ef;taejzifh pD;yGm;&Sm
Ekid f&eftwGufomv#if vl@tzG@J tpnf;ta=umif;udk od&d&S ef vkyaf e=uaoma=umifhjzpfonf? trSew
f &m;udk 4if;wdk@u
awG@&SdEkdifaumif;rnf jzpfaomfvnf; trSew
f &m;bufu axmufcH&yfwnfolrsm;/ jywfjywfom;om; v_y&f Sm;wdkufyGJ0if
olrsm; &Sm;yg;vSayonf? udkwifarmifOD; xHYrl vl@tzG@J tpnf;ta=umif; todynm csK@d iJhaeEkid fcJhaomfvnf; olonf
w&m;r#wr_twGuf wkdufyG0J ifolwpfOD; jzpfvmcJhonf? TwGif tqdkyg todynm&Sifrsm;ESifh udkwifarmifOD;wdk@.
100

jcm;em;csufrmS tb,fenf;? pmempdwf &Sjd cif; r&Sdjcif;eSifh oufqidk fayonf? vl@ordik f;udk jyef=unfhrnfqv
dk #if
w&m;r#wr_twGuf wkdufyJG0if cJholrsm;rSm pmempdwf }uD;rm; olrsm;jzpfa=umif;udk awG@Ekdifygrnf? udkwifarmifOD;
wGif &Sdaompmempdwfonf 4if;.,Hk}unfcsufudk tajccHum vltrsm;tay: }uD;rm;aomarwWmtjzpfodk hajymif;vJ
oGm;ojzifh w&m;r#wr_twGuf wkdufyG0J ifolwpfOD; jzpfvmcJh&jcif;yif?
jynfolwdk@. twd'u
k Qrsm;tay: }uD;pGmaom pmempdwf xm;&So
d l udkwifarmifOD;twGuf w&m;r#wr_r&Sdaom
Ekid fiHa&; ESifh vlra_ &;pepfa=umifh tjypfrhjJ ynfolwkd@. &ifeifhzG,f&maumif;aom b0tajctaersm;ESifh ywfoufonfh
tawG@ t}uHKrsm;ukd arhypf&ef rjzpfEdik fcJhacs? xkd@jyif udkwifarmifOD;onf vl@tzG@J tpnf;twGuf wm0ef,lr/_ wm0efcHr_
&Sv
d dkol wpfa,muf jzpfcJhonf? jynfoljynfom; taygif;wdk@ qif;&J'u
k Qrsm; }uHKawG@ae&csdew
f Gif rdrdwpfOD;wnf;
twGufom twGif;pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazGaejcif;onf wm0ef,lr/_ wm0efcHr_ &Sdaom vky&f yfwpfck r[kwfa=umif;udk
olu &dyfpm; rdcJhonf? ppftm%m&Sifrsm;udk qef@usifum vll@tzG@J tpnf;udk ajymif;vJa&;twGuf vkyu
f dkif
aqmif&Guf&mwGif tvGef trif; }udK;yrf;tm;xkwf&a=umif;ESifh tepfemcH ay;qyfr_rsm; jyK&a=umif;wkd@udk
rdwfaqGrsm;u udkwifarmifOD;tm; owday;ajym=um;cJhonf? TwGif 1962ckEpS f Zlvdkifv (7)&ufae@wGif tpdk;&u
ausmif;om;or*~ taqmufttHkudk AH;k cGJjcif;jzifh wuUodkvfausmif;olausmif;om;rsm; aoa=uapcJhaom vky&f yfudk
Oyrm=unfhEkdif+yD; 4if;. tkycf sKyfru
_ dk qef@usifvmol rnfol@udkrqdk tpdk;&u tjywftowfEdrS ef if;rnfrSm
aocsmaechJonf? odk@aomf udkwifarmifOD;onf pdwfykid f;qdkif&mt&aomfvnf;aumif;/ cE<mudk,fykid f;qdkif&mt&
aomfvnf;aumif; vkyEf ikd fpGrf;tjynfht0&So
d nf[k rdrdudk,fudk ,Hk=unfcJhol jzpfonfESifhtnD a&ukefa&cef;
wdkufyJG0ifv_y&f Sm;&eftwGuf aemufwGe@f jcif; tv#Of;r&SdcJhacs? ppftpdk;&udk qef@usifwkdufcdu
k fjcif;a=umifh rdrd.
toufudk pGef@v$wf&Ekdifonftxd tEW&m,frsm;vSonfh tajctae udkvnf; olu &dyfpm;rdcJhonf? odk h&mwGif
olonf pGef hv$wftepfemcHr_ [laom pum;vHk;udkwrsdL;t"dy`g,faumuf,lonf? tjcm;olrsm;. tusdL;pD;yGm; odk h
r[kwf vl htzGJ htpnf;wckvHk;. tusdL;pD;yGm;twGuf (rdrq
d ENeSifh qef husifum) rv$Jra&Smifom ay;qyfvkduf&olrsm;
twGufqv
dk Ssif Tpum;vHk;onf t}uHK;0ifekdifayrnf?
rdrdudk,fusK;d twGuf r[kwfbJ vl@tzG@J tpnf;. aumif;&maumif;usKd;twGuf rdrd qENtavsmuf
vkyu
f dkifaqmif&Gufolrsm;ESifh ywfoufvmv#if pGef hv$wftepfemcHr_ [laom a0g[m&udk toHk;rjyK oifha=umif;
udkwifarmifOD;u qdkcJhonf? xdkolwdk honf trsm;aumif;usdL;twGuf rdrdwdk hu pGef hv$wftepfemcH ae&onf[k
awG;jrifae}uorSs umvywfvHk; pdwfqif;&Jae}urnf jzpfaoma=umifh tusdK;r&S[
d k 4if;u,lqonf? vl@tzG@J tpnf;
udk jyKjyifajymif;vJ&ef qdkonfh b0&nfreS f;csufudk rdrd oabmqENtavsmuf a&G;cs,fcJhjcif; jzpfa=umif;/ awG@}uHK&vm
Ekid fonfh tEW&m,frsm;ESifh raocsm ra&&mr_rsm;udk &ifqkdif&ef tqifoifh jzpfaea=umif;ESifh rdrd tem*wfwGif &ifqikd f&
rnfh rnfuJhodk@aomay;qyf&r_rsm;twGufrqdk aemifw&rnfr[kwf/ pdwfyifyef;qif;&Jrnf r[kwfa}umif; olu
,Hk=unfcJhonf? xdk@a=umifh aemufyidk f;wGif olonf 'kuQtcuftcJrsm;udk awG@}uHKvmcJh&aomfvnf; pdwfysuftm;i,f
jcif;vHk;0r&Scd Jh? rdrd.t&dk;cHpw
d fjzifh vl@tzG@J tpnf;udk jyKjyifajymif;vJEdik f&eftwGufom rqkwfrepf v_y&f Sm; aqmif&Guf
cJhonf? Todk haqmif&Gufjcif;jzifh jynfoljynfom;taygif;wkd@ twGi;f pdwf +idrf;csrf;r_udk &SmazGEkdif&ef tcGifhtvrf; rsm;
&&Sv
d mEkdifvdrhrf nf[k ,Hk=unfcJhonf? tm%m&Sifpepfudk qef@usifv_y&f Sm;I tjyifykid f;jidrf;csrf;r_. tajccHwckjzpfaom
w&m;rSswr_udk &SmazGaeqJrSmyif tjyKjzpfwnfrt
_ jrifxm;&Sjd cif;a=umifh olonf aysmf&i$ fru
_ dk &&SdcHpm;Ekid fcJh onf?

101

xdk@a=umifhvnf; ol.rsufEmS ay:wGif t+yHK;w0uf tpOft+rJ &Sad ecJhjcif;jzpfonf? udkwifarmifOD; onf trSew
f &m;
&SmazGolwpfOD;rSsom r[kwfbJ w&m;r#wr_twGuf wdkufyGJ0ifcJholvnf; jzpfayawmhonf?

102

10
tvkyform; ta&;tcif;ESifh
vlxkt"du vl@tzGJ@tpnf;twGuf udkwifarmifOD;. v_yf&Sm;aqmif&Gufr_rsm;
1962ckESpf ppfwyf tm%modr;f +yD;aemufykid f; wGif 1974ckESpfY jzpfyGm;cJhaom tvkyo
f rm; ta&;tcif;onf
jrefrmEkdifiHwGif yxrqHk;aom vlxk A[dkjyK v_y&f Sm;r_}uD;yif jzpfonf? Ekid fiHa&;ESifh ywfouf aoma=umifh
Tv_y&f Sm;r_ ay:aygufvmcJh&jcif; r[kwf? qif;&JwGif;eufaeaom tvkyo
f rm;rsm;u tajccH vlr_ pm;0wfaea&;
tajctaersm; wd;k wufaumif;rGef vmap&eftwGufudkom awmif;qdkcJh=ujcif; jzpfonf? qef vkHavmufpmG &&dSa&;rSm
t"du usaom awmif;qdkcsuf wpf&yf jzpfcJhonf? xkdtcsdeu
f vl}uD;tvkyo
f rm; wpfOD;udk wpfvv#if qef
(6)jynfEiS fh uav;wpfOD;udk wpfv#if qef (3)jynfus 0,f,lcGifhjyKcJhonf? qefa&pyg;ayguG,f0jyD; tm&Swdkuf.
pyg;usD[k eHrnfausmf}um;aom jrefrmedkifiHwGif tvkyform;rsm; tdrfY qef avmufiSatmif r&SSd? qef0,f&mwGif
aemufwae h0,f&eftwGuf ntcsdeu
f wnf;u xkdacwf u toHk;jyKcJhaom uke0f ,fpmtkyrf sm; xyfum
apmifhae&onf? t&m&dStcsdK h vma&muf0,fonfh
tcgwGifrl qdkifu a&mufa&mufcsif; xkwfay;onf?
qeftaumif;rsm;udk rqvygwD eSifh ta=umif;taygif; oihfolrsm;u xkwf,loGm;}uonf? tvkyo
f rm;rsm;tm;
a&mif;csonfh qefrsm;rSm qefuGJ a&mxm;wwfonf? a&pdkonfh qefrsm; a&ma&mif;onfh tcg rsm;vnf; &So
d nf?
wzufwGif ukeaf ps;E_ef;rsm; w&dy&f dyfwufvm aeaomfvnf; vpmwdk;jcif;r&dS/ 0ifaiGenf;vGef;vSonfh tcsdefwGif
tqdkyg rw&m;r_rsm;tm; awG@jrifae&aomtcg tvkyform;rsm; rausreyfjzpfcJh=uonf?

tvkyform; ta&;tcif;. aemufcH ta=umif;t&mrsm;


1974 ckEpS f rwfvtwGif; yvdyf csnfr#ifEiS fh txnfpuf&kHY vnf;aumif;/ arvtwGif;wGif jrpfi,f rD;&xm;
wGJjyif puf&kHYvnf;aumif;/ tvkyo
f rm;qENjyyGJrsm; pwifjzpfyGm;vmaomtcg wjynfvkH;puf&kH toD;oD;&dS tvkyf
orm;rsm;t=um;wGifvnf; &du
k fcwfrr_ sm;&dv
S mcJhonf? tvkyo
f rm; ta&;tcif;rsm;onf jrefrmEkdifiHw0Srf;&Sd puf&Hk
trsm;tjym;wGif jzpfyGm;cJhaomfvnf; 4if;wdk@onf rnfolwpfOD;wpfa,muf (odk@r[kwf) rnfonfh tvkyo
f rm;
or*~}uD;wckck. A[dak cgif;aqmifra_ tmufYrSs pepfwusay:aygufvmcJhjcif; r[kwfacs? 4if;. tusKd;&vm'fa=umifh
puf&kw
H pf&Hk ESifh wpf&Hk. awmif;qdkcsufrsm;rSm uJGjym;aecJh+yD; tvkyform;rsm;ESifh puf&krH sm;onf wpkwpnf;xJ
taejzifh cdkifckdif rmrmawmif;qdkr_ vkyfEkdifjcif; r&SdcJhacs?
Todk@ jzpf&jcif;. ta=umif;&if;rSm 1962ckESpf ppfwyftm%modr;f +yD;aemufyidk f;wGif ausmif;om; or*~rsm;/
q&mq&mr tpnf;t&H;k rsm;/ v,form; or*~rsm;ESifh tvkyo
f rm; or*~ rsm; tygt0if vlxktoif;tzG@J rsm;ESifh
tpdk;&r[kwfaom tzGJ@tpnf;rsm; zG@J pnf;wnfaxmifvnfywfjcif;udk ppftpdk;&u cGifhrjyKawmhaoma=umifh jzpfonf?
Ekid fiHa&;tm%m &Sad om tpdk;& ESifhjzpfap/ aiGa=u;tiftm; awmifhwif;aom tvkyf&Sifrsm;ESifhjzpfap
zuf+ydKifEkdif&eftwGuf tvkyform;wkd@xHwGif oD;jcm;vGwfvyfaom/ tm;aumif;aom tvkyform; or*~rsm;
103

&Sad ea&;rSm tvGefta&;ygaom t&mwpfckjzpfonf? tvkyo


f rm; or*~ zG@J pnf;wnfaxmifa&;twGuf qENjyyJGrsm;.
ueOD;ydkif;wGif tvkyo
f rm;rsm;u tav;xm; awmif;qdkjcif; r&SdcJhacs?
tvkyo
f rm;rsm;. vkyt
f m;pGrf;&nfESifh puf&Hk t&nftaoG; usqif;&jcif;. t"du ta=umif;&if;rSm ppf
t&m&Srd sm; u puf&kt
H vkyf&Hkrsm;udk }uD;=uyf!$e=f um; cJhjcif;a=umifh jzpfonf? ppfAkv
d fcsKyf wpfOD;onf
ppfajrjyifta=umif; aumif;aumif;em;vnfrnf jzpfaomfvnf; tvkyo
f rm;wdk@. ae@pOfb0 cHpm;&r_
tajctaersm;ESifh puf&Hktvky&f Hk vnfywfr_ tajctaersm;udk od&deS m;vnfEdik frnf r[kwfacs? ppf t&m&Sdrsm;u
wkdif;jynfudk umuG,fay;&rnfhtpm; udk,fEiS fhrqdkifaom t&mrsm;Y 0ifa&mufpu
G fzufaom tcgwGif wkdif;jynf.
zG@J pnf;wnfaqmuf vnfywfykrH sm; c|wfacsmf vJGrmS ;&awmhonf?

vlxkt"du vl@tzG@J tpnf;twGif;&Sd tpdk;&. wm0efEiS fh tcef;ursm;


*Gsefavmhc.
f tqdkt& vlxkt"du vl@tzG@J tpnf;qdkonfrmS vl@tzG@J tpnf;. tpdwftydkif; wcsdK@w0uf
om r[kwfbJ tpdwftydkif;rsm; tm;vHk;jzifh zGJ@pnf;xm; jcif;udk &nfn$e;f onf? Tae&mwGif vlrsKd;/ bmoma&;/
pD;yGm;a&;/ vlra_ &;ESifh EkdifiHa&; tajctaersm; rnfodk@yif uJGjym;aeapumrl vl@tzG@J tpnf;. tpdwftydkif;wkdif;wGif
jzpf&v
Sd maom ydyuQtajc taersm;udk ajz&Sif;Ekdif&eftwGuf tekydavmrenf;us usK;d a=umif;qifjcifI trSef
w&m;udk qef;ppf&SmazGjcif; enf; vrf;udk oHk;um vlxk aqG;aEG;yJGrsm; jyKvkyjf cif; [laom qdkua&;wD;. tawG;
tjrifwpfckudk rS;D jirf;Ekdifonf? tkyfcsKyfjcif;ESifh tkyfcsKyfcH&jcif; qdkonfh aumif;jrwfaom vkyif ef;aqmifwmudk
Ekid fiHom;rsm;u r#a0,ljcif;ESifh oufqidk faom toif;tzG@J rsm;. toif;tzG@J [lonfh t,ltqudk t&pf(pf)wdkw,f
u tus,fw0ifh az:jy&Sif;vif; cJhonf? Ttajctaeudk taumif;wumh taumif;qHk; Ekid fiHwpfcktjzpf
em;vnfoabmaygufEdik fonf? TuJhodk@ aom Ekid fiHrsKd;wGif yavwdku az:n$e;f onfh w&m;r#waom vl@tzG@J tpnf;
jzpfxGe;f edkifayonf?
vl@tzG@J tpnf;. tqkd;taumif; tajctae trsm;pkudk tpdk;&u zefwD;jcif;jzpfonf? vl@tzG@J tpnf;Y
wnf+idrrf _ &&Sdatmif zefwD;&mwGif wpkwpnf;wnf;jzpfaom EkdifiHa&; pGrf;yum;wpfcktaejzifh tpdk;&. tcef;u
onf tvGe@f tvGef ta&;ygvSayonf? odk@aomf Tae&mwGif tpdk;&. wm0ef0wW&m;rsm;udk OD;pGm owfrw
S f&ay
rnf? yxrqHk;taejzifh tpdk;&onf w&m;Oya'pd;k rdk;a&; ed,mrrsm;ay: tajccHonfh w&m;r#waom Oya'rsm;ESifh
tnD vl@tzG@J tpnf;udk pDpOfwus&Sdatmif xm;&Sd&rnf? 'kwd,taejzifh tpdk;&onf wyg;olwdk@. tcGifhta&; rsm;ESifh
udk,fydkifvGwfvyfr_wdk@udk xdyg;apmfum;olrsm;ESifh vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk; ysufokOf;oGm;ap&ef }udK;yrf;tm;xkwf
aeolrsm;wdk@a=umifh ab;oifhcH&aom EkdifiHom;rsm;udk tumtuG,f ay;&rnf? wwd,wpfckrmS tpdk;&onf EkdifiHom;
wdk@ oifhwifah vsmufywfpmG aexdkifpm;aomufEdik faprnfh pD;yGm;a&; tajctaersKd;&Sv
d map&ef zefwD;jrifhwifay;&rnf?
oifhwifah vsmufywfaom pD;yGm;a&;tajctaersdK; &Sv
d map&ef zefwD;ay;&rnf[k qdk&mwGif tpdk;&onf
pD;yGm;a&; tm%m udk &,l+yD; vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk;Y &Sdaom pD;yGm;a&;&m uudk uef@owfcsKyfcs,f&rnf[lI
t"dyg` ,f vJGrSm; aumuf,lr_ rjyKoifh? tpdk;& qdkonfrmS r&Sdrjzpfvdktyfaom ewfq;dk jzpfonf [laom
qdk&dk;wpfck&daS yonf? urBmh Ekid fiHaygif;rsm;pGmwk@d &dS qdk;,kwfaom tpdk;&rsm;udk Oyrm=unfhyg? Todk@jzpf&jcif;.
104

t"duta=umif;&if;rSm tpdk;&onf txufwGif az:jyxm;aom wm0ef0wW&m;rsm;udk a&Smif=uOfum 4if;. tm%m


t&Sdeft0gudk vdktyfonfxufykI
d jzef@=uufaoma=umifh jzpfonf? tpdk;& tcef;uudk vlxkt"du vl@tzG@J tpnf;
. tpdwftydkif;wpfcktaejzifh =unfhjrifoHk;oyf&mwGif tpdk;&u EkdifiHa&;tm%mudkom t"duxm; usifh}uH+yD; aiGa&;
a=u;a&; tm%mudk omref Ekid fiHom;rsm;tm; ay;tyfaom pHjyKyHpk Hwpfck &So
d nf? rnfonfh Ekid fiHa&;t,ltqudk
usifhoHk;onf jzpfapumrl tpd;k & onf EkdifiHa&;tm%ma&m pD;yGm;a&;tm%mudkyg vHk;0vuf0g;}uD;tkyx
f m;v#if
xdktpd;k &onf zdedyS af zgufjyef+yD; cspm;vm a=umif;ukd ordik f;u oufaojycJ+yD;jzpfonf? tpdk;& azgufjyef&jcif;.
tusKd;&vm'fa=umifh vlxkt"du vl@tzG@J tpnf;. r&Sdrjzpf vkdtyfaom wefzk;d rsm;jzpfonfh yGifhvif;r_ESifh wm0ef,l
wm0efcHrr_ sm; qHk;&_H;&avawmhonf?
txufaz:jyyg tajctaersm;udk a&Smif&mS ;Edkif&eftwGuf tpdk;&tm%mydkifrsm;onf vlxkt"du vl@tzG@J
tpnf; oabmw&m;udk vufcHusifhoHk;um tm%mudk tuef@towfjzifh &,l&ayrnf? odk@r[kwfygu tm%mrsm;
aygif;pkvm&mrSwqifh oufOD;qHydkifpepfodk@ toGiaf jymif;oGm;um tpdk;&u tm%mudk tuef@towfrhJ &,lusifhoHk;
jcif;a=umifh vl@tzG@J tpnf; wpfckvHk;wGif oufOD;qHykid fpepf v$r;f rdk;oGm;Ekid fonf? xkd@jyif vGwfvyfaom toif;tzG@J
rsm;/ tpdk;&r[kwfaom tzG@J rsm; ponfwdk@u tpdk;&. vnfywfr_qdkif&m ,EW&m;rsm;/ rl0g'rsm;ESifh vkyif ef;
aqmifwmrsm;udk apmifh=unfhppfaq;jcif;/ tpdk;&u 4if;. vkyif ef;aqmifwmrsm;udk vkdufemaqmif&u
G faejcif; &Sdr&Sd
(odk@r[kwf) tm%mudk tvJGoHk;pm;vkyaf ejcif; &Sdr&Sd aphaphpyfpyf ppfaq;jcif;eSifh/ vl@tzGJ@tpnf;. tajccH
jy\emrsm; tygt0if 4if;wdk@. a}umif;usKd;qufE,
G frr_ sm;udk az:xkwfjcif;/ jynfvlxk. cHpm;ae&r_rsm;
avsmhyg;oufomvmEkdifapa&;twGuf axmufjya0zefrr_ sm;/ pnf;&Hk;r_rsm;ESifh vlxkv_y&f Sm;r_rsm;udk vkyaf qmifjcif;
tygt0if vl@tzG@J tpnf; tqifhtwef;udk jrifhwifay;jcif; wdk@rSm ydI
k yif ta&;ygaom udp&P yfrsm;jzpfonf?
Todk@rSomv#if tqdkyg toif;tzG@J rsm;udk vlxk toif;tzG@J rsm;[k owfrw
S fEdik fayrnf?
jynfoljynfom;rsm;onf vlxkt"du vl@tzG@J tpnf;ESifh ywfoufI todynm enf;yg;aev#ifaomf
vnf;aumif;/ woD;yk*v
~ rsm;. vGwfvyfcGifhudk qHk;&H;_ ap+yD; vGwfvyfpmG pnf;&Hk;ydkifcGifh/ pka0;ydik fcGifhESifh xkwfaz:ajymqdk
ykid fcGifhwdk@udk wif;usyfpGm ydwfyifwm;jrpfxm;aom w&m;r#wr_r&So
d nfh Oya'rsm; vl@tzG@J tpnf;twGif; }uD;pdk;aev#if
aomfvnf;aumif;/ vl@tcGifhta&;rsm;udk tumtuG,fay;onfh ,EW&m;rsm; uif;rJhae+yD; w&m;pD&ifa&;pepfonf
Ekid fiHawmf tkyfcsKyfr_u.atmufwGif c,0yfwGm;ae&v#ifaomfvnf;aumif;/ tpdk;&u tm%mudk tvGeftu|H
&,lum wif;usyfaom A[kdcsKyfudkifr_ usifhoHk;+yD; 4if;. wm0ef0wW&m;rsm;udk ysufuGufv#ifaomf vnf;aumif;/ vl h
tzGJ htpnf;. t"duusaom tpdwftydkif;}uD; av;ckjzpfonfh (1) tpdk;&/ (2) aumif;rGeaf om tkycf sKyfr_udk
taxmuftuljyKaom vGwfvyfonfh wdkif;jynf taqmufttHkrsm; (3) pD;yGm;a&; u&Sd yk*~vdu jynfolrsm;ESifh
yk*~vduydkifvkyif ef;rsm; (4) vGwfvyfonfh owif;Xmersm;tygt0if vGwfvyfonfh vlxk toif;tzGJ@rsm;wkd@ u
tcsif;csif; apmifh=unfhppfaq;jcif;/ tjyeftvSef}uyfrwfjcif;/ [efcsufnDatmif aqmif&u
G fjcif; ponfwdk h udk
raz:aqmifvSsif vlxkt"du vl@tzG@J tpnf; jzpfwnfvmEkdif&ef vrf;rjrifacs?
vkdtyfcsuf&daS eolrsm;udk ulnDaqmif&Gufay;&Hrk Ssjzifh vlxkt"du vl@tzG@J tpnf; tvdktavsmuf
ay:xGe;f vmrnf r[kwf? Oyrmtm;jzifh zG@H +zdK;wdk;wufa&; tzGJ@tpnf;rsm;onf 4if;wdk@. pDrHcsufrsm;ESifh tnD
v,form;rsm;tm; oifwef;rsm; yd@k csay;jcif;/ tyifpku
d fenf;rsm;/ rsKd;aphrsm;ESifh ypPnf;ud&,
d m wefqmyvmrsm;
ay;tyfjcif; ponfwkd@udk jyKvky}f uonf? v,form;wdk@. ae@pOfb0rsm;udk wpHw
k &m jrifhwifay;aoma=umifh tqdkyg
105

vky&f yfrsm;ukd aumif;aom vkyf&yfrsm;tjzpf owfrw


S fEdik fonf? odk@aomfvnf; v,form;rsm;. ajr,m ydkifqidk fcGifhESifh
ywfoufI aomfvnf;aumif;/ tm%mydkifrsm;u v,f,majrrsm; twif;t"rR w&m;r0if odr;f qnf; jcif;udkaomf
vnf;aumif; rodusdL;uGsejf yKxm;r_rsm;/ rdrd pdwf}udKuf aumufyo
J D;ESH pdu
k fysKd;ydkifcGifhESifh v,f,mxGuf ypPnf; rsm;
vGwfvyfpmG ukeo
f G,fa&mif;0,fydik f;cGifhwkd@udk ydwfyifwm;jrpfjcif;rsm; tp&So
d nfh tpdk;&. rl0g'rsm;ESifh pyfvSsOf;I
raumif;onfh tcsufrsm;udk axmufjy/ az:xkwf/ qef husif/ v_y&f Sm;I wdkufzsufjyD;ajymif;vJ&ef r}udK;yrf;v#if tqdkyg
toif;tzGJ@rsm;udk vlxk toif;tzG@J rsm;[k owfrw
S fI r&Ekid facs? xdk@a=umifh vl@tzG@J tpnf;udk vlxt
k "du
vl@tzG@J tpnf;tjzpf jyKjyifajymif;vJ&mwGif vlxk toif;tzGJ@rsm; wnf&dv
S nfywfaejcif;rSm tvGeftrif; ta&;
ygonf? odk@aomfvnf; vlxk toif;tzGJ@rsm; wnf&daS e&Hrk #jzifh rvHk avmufacs? txufwGif az:jyxm;aom
tpdwftydkif; (4)ckteuf tpdk;&rS vGJI usef&Sdaom tpdwftydkif; (3)ckwdk@. tcef;u rSmvnf; tvGef ta&;yg+yD;
4if;wdk@onf oufqidk f&m e,fy,fxJwGif xda&mufpmG &yfwnfvnfywfae&ef vdktyf onf? xdk@jyif xdk@xufykI
d
ta&;ygonfrmS xdk tpdwftydkif;(4)ckt=um;Y tcsif;csif; apmihf=unfhppfaq;jcif;/ tjyeftvSe}f uyfrwfjcif;ESifh
[efcsufnDatmif xde;f ndjcif;rsm; &SdaerSomv#if 4if;udk vlxkt"duvl@tzG@J tpnf;[k owfrw
S fEdik fayrnf? vlxk
t"du vl@tzG@J tpnf;qdkif&m jy\emrsm;ukd jrefrmEkdifiHYomr[kwfbJ tm%m&Sifpepfudk yHpk HtrsKd;rsKd;jzifh
usifhoHk;aom urBmt&yf&yf&dS tjcm;EkdifiHrsm;wGifvnf; awG@jrifEdik fonf? Oyrmtm;jzifh tm&yfEdik fiHrsm;wGif
vufwavm jzpfysuf aeonfrsm;udk =unfhyg?
udkwifarmifOD; udk,fYu vlxkt"du vl@tzG@J tpnf;[laom pum;vHk;udk oHk;E_ef;jcif; r&SdcJhaomfvnf;
pifppftm; jzifh olonf jrefrmEkdifiHwGif vlxkt"du vl@tzG@J tpnf; ay:xGe;f vma&;twGuf }udK;yrf;aqmif&GufcJhjcif;
jzpfonf? Tonfudk tcsuf(3)csufjzifh oufaojyEkdifonf? yxrtcsufrmS tpd;k &. tcef;uESifh
oufqidk fonf? tuef@towfjzifh tkyfcsKyfaom tpdk;&qdkaom t,ltqudk udkwifarmifOD;u cH,lonfEiS fhtnD
ol. b0 wpfav#mufvHk;wGif tm%m&Siftyk fcsKyfa&;pepfudk qef@usifv_yf&mS ;oGm;cJhonf? 'kwd,tcsufrmS wdkif;jynf
taqmufttHkrsm;ESifh oufqidk fonf? wyfrawmftygt0if vHkjcHKa&; tzGJ htpnf;rsm;onf wdkif;jynftaqmufttHk
wenf;tm;jzifh tkyfcsKyfa&;,EW,m;. tpdyt
f ydkif;jzpfonf? tm%m&Sifpepfudk csKyfjidr;f apvSsif wyfrawmftygt0if
vHkjcHKa&; tzGJ htpnf;rsm;udk jyKifajymif;vJ zGJ hpnf;&rnfjzpfonf? udkwifarmifOD;onf ppftm%m&Sifpepfudk
csKyfjidr;f apvdkaom ppft&m&S}d uD;rsm; eSifh qufoG,fjyD; ppfwyftwGif;Y tajymif;tvJrsm; jzpfay:vmap&ef/
wyfrawmfjyKjyifajymif;vJoGm;ap&ef }udK;yrf;cJhonf? aemufqHk;tcsufrmS vGwfvyfaom vl@toif;tzG@J rsm;ESifh
oufqidk fonf? udkwifarmifOD;onf ausmif;om; or*~ zG@J pnf;Ekdifa&;twGuf vkyaf qmifcJhouJhodk@yif tvkyform;
or*~rsm; jzpfwnfvmapa&; twGufudkvnf; tvkyo
f rm;rsm;udk tm;ay;cJhonf? xdk@a=umifh udkwifarmifOD;.
vky&f yfrsm;onf vlxkt"du vl@tzG@J tpnf; oabmw&m;rsm;ESifh wom;wnf;jzpfaeonf[k qdkEkdifayonf?
tvkyo
f rm; ta&;tcif; jzpfyGm;csdew
f Gif udkwifarmifOD;onf &efukef 0dZmESifh odyHw
` uUodkvfwGif owWaA'
'kwd,ESpf ausmif;om;tjzpf ynmoif=um;aecJhonf? tvkyo
f rm;wkd@. ae@pOfb0 twd'kuQtajctae rsm;udk
udkwifarmifOD;ESifh oli,fcsif;rsm;u ae@pOfEiS fhtr# awG@}uHKjzwfoef;cJh=uonf? xdk@a=umifhvnf; ta&;tcif;
pwifjzpfyGm;onfEiS fh w+ydKifeuf 4if;wdk@ wwfprG f;or# ulnDaqmif&Gufay;&ef qHk;jzwfcJh=ujcif; jzpfonf? wpfae@wGif
tvkyo
f rm; ta&;tcif;rsm; ysH@E@SH aeyHEk Sifh ywfoufI udkwifarmifOD;u wuUodkvf0if;twGif;Y pwifaqG;aEG; cJhonf?
TwGif 4if;. oli,fcsif; ausmif;olausmif;om;rsm;onf tvkyo
f rm;rsm; qENjy&jcif;. tajccHta=umif;&if;udk
106

csufcsif;yif em;vnfoabmaygufoGm;cJh=uonf? jzpfysufaeaom tajctaersm;udk apmifh=unfh&ef/ tjcm;


wuUodkvf&Sd oli,fcsif;rsm;udk qyfpyfxm;&efESifh qENjyyJGrsm; &efukeo
f dk@ ul;pufvmv#if tvkyo
f rm;rsm;udk
tultnDay;&ef twGuf eD;pyfaom ausmif;olausmif;om;rsm;t=um;wGif oabmwlnDcJh=uonf?
udkwifarmifOD;onf aumfvmrygaom &Syt
f usvuf&n
S fudk yHu
k syef;us 0wfwwfonf? tjyifoGm;onfhtcg
wdkif;wGif olonf jrefrmh&dk;&m vG,ftw
d fwpfvHk;udk ykcHk;ay: t+rJvG,fxm;avh&do
S nf? vG,ftw
d fxJwGif pmtkyrf sm;ESifh
twl vufudkify0g/ abmif;bDwdk tydkwpfxnf/ tm;upm;vky&f eftwGuf ypPnf;ypP,rsm; xnfhwwf+yD; wcgw&HwGif
vrf;o&J*dk%;f om;rsm;. &efu umuG,f&eftwGuf "g;wpfacsmif;yg xnfhxm;wwfonf? olonf ykqdk;udk aumif;rGef
aooyfpGm 0wfwwfonf? qHyif tvGeaf umif;onf? qHyifudk aemuf&n
S f*w
k faxmufxm;+yD; cE<mudk,f wnfaqmuf
yHk aumif;jcif;a=umifh acsmarmI a,mufsm;yDoolwpfOD; jzpfonf? vrf;av#mufonfh tcgwdkif;wGif ol. &ifywf
us,f}uD;ukd zGifhxm;+yD; pl;&Saom rsufvHk;rsm;uvnf; a&S@wnfhwnfhodk@ pdu
k f=unfhaewwfonf? rsufEmS wGif rpdk@ryd@k
t+yHK;jzifh oifhwifah om udk,fae[efxm;&Sdonf? vrf;av#muf&mwGif jrefvGe;f / aES;vGef;jcif; r&Sd? rdef;cav;rsm;u
ol@udkawG@v#if tenf;qHk;awmh rsufapgif;uav;0ifhum t}unfhcH&wwfoljzpfonf? odk@aomf vnf; vl@tzG@J tpnf;
ukd jyKjyifajymif;vJEkdifa&;twGufom rdr.
d pdwt
f m&Hu
k dk yHx
k m;aom a=umifh rdef;cav;u b,favmufyif
acsmarmvSyaeapumrl ol@udk rzrf;pm;Ekid fcJh? 1974 ckESpf tvkyf orm;ta&;tcif; jzpfyGm;csdew
f Gif udkwifarmifOD;
touf (23)ESpfxJ 0ifvm+yD jzpfonf? axmif'%f (1)ESpf uscHI vGwfajrmufvmcgpwGif rdrdudk,fudk ,Hk=unfr_
&Sad ecJhcsde/f &ifhusufr_ tjynfh &Sad ecJhcsdef jzpfonf? 1974ckESpu
f pwifum udkwifarmifOD;. pdwfyidk f; qkdif&mESifh
cE<mudk,fydkif;qdkif&m zG@H +zdK;a0qmr_ txGwftxdyo
f dk@ a&muf&cSd Jhonf? ol. ar#mfvifhcsufrsm; }uD;rm;cJhonf?
vl@tzG@J tpnf;ta=umif; =unfvifjywfom;pGm wpHkw&m em;vnf oabmaygufcJhonf? w&m;r#wr_udk &SmazGrnf
qkdaom ol. oEdNmefudk rnfodk@r# cGmcsI r&EkdifcJh? &JpGr;f owWdESifh jynfpkaH om ausmif;om;acgif;aqmif wpfOD;tjzpf
vkyu
f dkifaqmif&Guf&ef tqifoifh jzpfaecJhonf? rdrdav#mufvSr;f &rnfh c&D;vrf; rnfr#yif cufcJ=urf;wrf;apumrl
&ifqidk fausmfv$m;vkd cJhonf? TuJhodk@aom aemufcH tajctae rsm;jzifh udkwifarmifOD;u tvkyo
f rm;
ta&;tcif;rsm;wGif yg0ifv_y&f Sm;cJhayonf?

tvkyform;rsm;u w&m;r#wr_twGuf awmif;qdkjcif;


jrefrmEkdifiH txufyidk f;u tpjyKvmaom qENjyyJGrsm;onf jrefrmEkdifiHatmufykid f; &efuke+f rdK@awmfESifh 4if;.
teD;tem;&Sd tif;pde+f rdK@rsm;okd@ ysH@E@SH oGm;cJhonf? qifrvdkuf oabFmusif;onf vSJwef; teD;&Sd v_difjrpfurf;wGif
wnf&do
S nf? qifrvdkuf oabFmusif;onf jrefrmEkdifiH. t}uD;qHk;ESifh ta&;ygqHk;aom oabFmusif; wpfckjzpf+yD;
Tae&mwGif oabFm}uD;rsm;udk aqmufvkyfonf? jyKjyifxde;f odrf;onf? xdktcsdeu
f qifrvdkuf oabFmusif;wGif
vkyo
f m;OD;a& (1000)cef@ &Scd Jhonf? 0rf;enf;p&maumif;onfrmS xdkoabFmusif;&Sd vkyif ef;cGif tajctae
tvGet
f rif;qdk;&Gm;+yD; tvkyform;rsm;onf vkyif ef;cGifwGif xdcdkuf'%f&m temw& jzpf&rnfhta&;udk t+rJwap
pd;k &draf =umifh=uaecJh&onf? Oyrmtm;jzifh 0&defaqmfaom vkyo
f m;rsm;xHwGif txl;zdeyfrsm; r&Sdjcif;a=umifh
r=umc%qdkovdk 4if;wdk@ jyif;xefpmG "gwfvdkufc=H u&onf? csrSwfxm;aom pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ESifh avsmfnDrr_ &SdbJ
tvkyo
f rm;rsm;onf em&Daygif;rsm;pGm tcsdeyf dk qif;=u&onf? xdk@jyif u&def;pufrsm;jzifhom ravh&daS om wefw0uf
107

avmuf tav;csde&f o
Sd nfh tvGeaf v;vHaom t&mrsm;udk tvkyo
f rm; av;ig;a,mufu 0kdif;r=u&onf? av;vGe;f
vSojzifh &So
d r# t&dk;tom;awG tm;vHk; a=urGxGufoGm; ravmufyif? Tonfrsm;rSm jrefrmEkdifiH&dS tvkyform;rsm;
ae@pOf awG@}uHKcHpm;aecJh&onfh tvGeq
f kd;&Gm;aom tajctaersm;xJu Oyrm tcsKd @yif jzpfonf?
1974ckESpf ZGev
f (3)&ufae@wGif tif;pdef rD;&xm;acgif;jyif puf&k&H dS tvkyform;rsm;u qefvHkavmufpGm
&&Sda&; tygt0if awmif;qdkcsuf (7)ckudk [pfauG;cJh=uonf? wcsdew
f nf;YwGif tkwfusif; *kefeDpuf&HkESifh orkid f;
csnfr#if ESifh txnfpuf&Hk uJhokd@aom udkwifarmifOD;ESifh 4if;. oli,fcsif; trsm;pkwdk@ aexdkif&m teD;tyg;
e,fajrrsm;odk@vnf; qENjyyJGrsm; ysH@ESH@vmcJhonf? tvkyo
f rm;rsm;onf vpmwdk;jrifhay;a&;/ tajccHpm;oHk;ukef
ypPnf;rsm; aps;E_e;f av#mhcsay;a&;/ vkyif ef;cGif vHk+cHKr_&Sda&;/ rqvu }udK;udkifaeaom tvkyo
f rm; toif;rsm;udk
jyefvnfjyKjyif zG@J pnf;ay;a&;ESifh 4if;wdk@ rdom;pk0ifrsm;twGuf vlra_ &; tusdK;cHpm;cGifh &&Sda&;wdk@twGuf
awmif;qdkcJh=uonf?
w&m;r#wr_twGuf wkdufyG0J if v_y&f Sm;ae=uaom tvkyo
f rm;rsm;. vky&f yfudk tm;usum udkwifarmifOD;
u tvkyo
f rm;awG[m usaemfwdk@&J@ rdbawGjzpfw,f? rw&m;ojzifh qufqH cH&wma=umifh olwdk@wawG 'DvdkrsKd;
pdwfqif;&J=uwm[m tqef;r[kwfbl;? olwkd@ cHpm;&&if usaemfwkd@vJ cHpm;&wmbJ? usaemfwkd@ 'DtwGuf wpfckck
vkyrf S jzpfr,f? olwdk@&J@ &nfreS f;csufawG jynfh0Ekid fapzd@k twGuf olwdk@ v_y&f Sm;r_awGxJrmS yl;aygif;yg0if ulnDay;&r,fvkd@
usaemfxifw,f?[k ajym=um;cJhonf? Tenf;jzifh olu oli,fcsif;rsm;udk tvkyform;ta&;tcif;Y yl;aygif;yg0if
apa&;twGuf v_H@aqmfcJhonf? 'kuQtcuftcJrsm;/ zrf;qD;r_rsm; (odk@r[kwf) ESyd fpufnOf;yef;r_rsm;udk &ifqikd f}uHKawG@&ef
a=umuf&H@G olrsm;u vJGv#if oli,fcsif; trsm;pkonf udkwifarmifOD;. t}uH^m%fudk vufcHcJh=uonf? rdrdwdk@.
b0tajctaersm;rSm tvkyo
f rm;rsm;ESifh xyfwljzpfonf[k cHpm;cJh=u&onf? um&maw;ESihf a&;ul; u|rf;usio
f l/
oli,fcsif;taygif;toif;rsm;. tusKd;pD;yGm;twGuf &Gufaqmifay;wwfol/ rdrd. [mo^m%fjzifh oli,fcsif;rsm;udk
aysmf&$if&,farmatmif vkyw
f wfolwpfOD; jzpfonfEiS fhtnD wuUodkvfwGif udkwifarmifOD;onf vlcspfvlcifaygrsm;+yD;
vlodrsm;olwpfOD; jzpfcJhonf? ol@xHwGif &efukef 0dZmESifh odyH` wuUodkvfYom r[kwfbJ &efukef pufr_wuUokdvf/
pD;yGm;a&; wuUodkvfESifh ynma&; wuUodkvf rsm;wGifvnf; oli,fcsif;rsm; &Sdayonf?

tvkyform;qENjyyGJwGif yg0ifvdkpdwf xufoefjyif;ysvmjcif;


qENjyyJGrsm;onf &efuke+f rdK@ qifrvdkuf oabFmusif;udkom rubJ tkwfusif;*keaf v#mfpuf&kEH iS fh ordik f;
csnfr#ifEiS fh txnfpuf&Hkrsm;odk@yg ysH@E@SH oGm;onfhtcgwGif urm&Guf/ v_dif/ r&ef;uke;f / }udK huke;f ESifh tif;pdef tp&So
d nfh
+rdK@e,frsm;&Sd tvkyo
f rm;ESifh ausmif;om;ausmif;olrsm;onf pdwftm;xufoefpmG jzifh v_y&f Sm;r_xJwGif yg0if
ywfoufcJh=uonf? v_dif+rdK@e,f&dS qENjyyJGrsm;udk OD;aqmifol tvkyform;rsm;xJwGif udkausmfoufEiS fh udk0if;xdefwdk@udk
vlod rsm;cJhonf? Todk@jzifh vrf;rrsm;ay:wGif qENjyolOD;a& rsm;oxuf rsm;vmcJhonf? xdkumvrsm;wGif
udkwifarmifOD;ESihf ol. oli,fcsif;rsm; r=umr=um awG@jzpfcJh=uonf? rdrw
d dk h. oufqidk f&m oli,fcsif;
taygif;toif;rsm; udk pnf;&Hk;odrf;oGif;+yD;aom tcgwGif 4if;wdk@onf tvkyo
f rm;rsm;. epfemr_rsm;ta=umif;
ajymqdkonfh a[majymyJG rsm;udk wufa&mufem;qif avhvmrSwfom;+yD; rdrdwkd@ vufvSr;f rSDor#aom
ausmif;olausmif;om;rsm;t=um;wGif xkdtodynmrsm;udk jyefvnfr#a0ay;onf?
108

ZGev
f (5)&ufae@Y qENjyyJGrsm; udkwifarmifOD; aexkdif&m &yfuGufqDodk@ ysH@E@SH a&muf&dv
S maom eHeufcif;wGif
udkwifarmifOD;onf ol.rdom;pk0ifrsm;ESifhtwl tdrfwGif &Sad ecJhonf? udkwifarmifOD; rdom;pk aetdrrf Sm urm&Gwf
+rdK@e,f tif;pdev
f rf;}uD; teD;&Sd okcvrf;wGif wnf&do
S nf? 4if;wdk@ tdrfem;wGif pD;u&uf puf&Hk&Sdonf? xdkpuf&k&H dS
tvkyo
f rm;rsm;. [pfauG;aeaom toHrsm;/ toHcsJ@pufu xGufay:vmaom a[majymoHrsm;udk twdkif;om;
=um;aecJh&onf? ,ckuJhodk@ jzpfysufaeaom tajctaersm;a=umifh tdrfwGif rdom;pk0ifrsm;ESifhtwl &Sad eaom
udkwifarmifOD; tvGefEkd;=um;+yD; pdwftm;xufoefvmonf? ol. ESvHk;cHkoHrsm; twkdif;xuftvGef jrefqefvmum
rdom;pk0ifrsm;tm; at;/ 'g t&rf;aumif;w,f? tckvdkrsK;d ta&;tcif;jzpfaewmudk awG@&wm usaemf
odwf0rf;omw,f? vlawGu cHvmcJh&wmvJ =um+yDav? 'Dtpdk;&u usaemfwdk@udk eJeJav;rS *&kpku
d fwm r[kwfbl;?
'ga=umifhvJ vlxkawGu 'DvkdrsK;d vkyo
f ifhw,f? vlxkawG jzpfcsifwmudk &Sif;&Sif;vif;vif; tus,w
f 0ifh awmif;qdk=u
&r,f? usaemf olwdk@udk tjynfht0 axmufcHw,fAsm?[k wufuGrt
_ jynfhjzifh ajymavonf?
qENjyyJGrsm;wGif yg0ifaom tvkyo
f rm;rsm;u tdrfrjyefbJ qufvufqENjy=urnf jzpfaoma=umifh 4if;wdk@
tpm;tpmESifh a& vdktyfvmonf? xdk@a=umifh tvkyform; wpfa,mufp/ ESpfa,mufp udk teD;tem;&Sd aetdrf
rsm;xHodk@ apv$wfum tpma&pmrsm; tultnD awmif;cHaponf? udkwifarmifOD;u Towif;udk =um;od&onfEiS hf
w+ydKifeuf rD;zdak csmifxJ0ifoGm;um usaemfwkd@ olwdk@twGuf bmvky&f if aumif;rvJ?[k ajymonf? udkwifarmifOD;
rdom;pkwGif rdbrsm;tygt0if ol. nDtpfudkarmifErS (8)a,muf&daS oma=umifh tdrfY tpm;taomuf ydv
k #Honfu
r&Sdoavmufyif? odk@aomf xdkae@wGif rD;zdkacsmifxJY qef/ =uufO tcsdK@EiS fh [if;oD;[if;&Guf tenf;i,f &Sad ecJhonf?
TwGif olu tdraf emufaz;okd@ oGm;um }uD;rm; awmifhwif;aom iSufaysm&Guf tcsK@d udk jzwfvmcJhonf? 4if;wdk@udk
tenf;i,f rD;tylay;vdkufaom tcgwGif aysmhaysmif;oGm;+yD; tpm;taomufrsm;udk xkyyf ;dk &ef tifrwef aumif;
rGefvmonf? obm0u xGuf&daS om aps;E_ef;csKo
d monfh iSufaysm&Gufrsm;onf tpm;taomufrsm;udk xkyyf ;dk odkr;SD
xm;Ekdif&eftwGuf tvGeo
f ifhawmfonfEiS fhtnD 4if;onf jrefrmEkdifiHwGif vlodrsm;aom &d;k &m"avhxHk;wrf;wpfck
jzpfvmcJhonf? udkwifarmifOD;u iSufaysm&Gufrsm;udk aq;a=um rD;zkwf+yD;onfhaemufwGif iSufaysm&Guf}uD; wpfckxJodk@
xrif;a=umfrsm;udk &uf&ufa&ma&m xnfhvkdufonf? xkd@aemuf olu pm&Gufwpf&Gufay:wGif qdwfacgif;jy+yD;
acG;om; a&mif;w,f[laom jrefrm pum;yHkwpfckudk csa&;vdkufonf? tom;a&mif;olonf qdkifa&S@wGif qdwfacgif;
udk csdwfxm;jcif;jzifh qdwfom;a&mif; aeonfh ta&mifaqmif+yD; vufawG@wGifrl aps;0,folrsm;udk vdrv
f nfvSnfhzsm;
um acG;om;rsm; xnfhay;vdkufjcif;udk qdkvdkonf? TuJhodk@aom enf;vrf;jzifh udkwifarmifOD;onf olawmfaumif;
a,mifaqmifaeaom jrefrmh qdk&S,fvpftpdk;&. rl0g'rsm;udk pum;yHkwpfckjzifh E_dif;,SOfjyvdkufjcif;jzpfonf? 4if;wkd@.
rormr_rsm; wpfae@wGif qHk;cef;wkdifrmS aocsmrnf jzpfa=umif;udkvnf; pm. atmufq;Hk wGif xnfha&;vkdufonf?
,ckuJhodk@aom vlxkqENjyyJGrsm;udk awG@}uHK&onfrmS udkwifarmifOD;ESifh oli,fcsif;rsm;twGuf yxrqHk;
t}udrjf zpfonf? ZGev
f (4)&ufEiS fh (5)&ufae@ &efukef tif;pdef vrf;r}uD; wav#muf&dS }udK=um;}udK=um; vlpak 0;jcif;
rsm;wGif 4if;wdk@ yl;aygif;yg0ifcJh=uonf? xkd@jyif ZGev
f (6)&ufae@Y jyKvkyrf nfh qENjyyJGrsm;wGif yg0ifEkdif&eftwGuf
vli,frsm;ESifh ausmif;olausmif;om;rsm;udk pnf;&Hk;+yD; ordkif; csnfr#ifEiS fh txnfpuf&kaH &S@wGif vma&mufpak 0;
=u&eftwGuf tpDtpOfrsm; jyKvkycf Jhonf? ordkif; abm'gaqmifwGif aexkdifolrsm;ESifh &efukef pufr_ wuUodkvf0if;
twGif;&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;udk pnf;&Hk;&eftwGuf udkwifarmifOD;u t"du wm0ef,lcJhonf? udkcifarmifat;
url Ekid fiHjcm; bmompum; odyHE` iS fh vd_if+rdK@e,f tkwf}uif;&yfuGufwGif aexdkifolrsm;udk ac:aqmifvm&ef jzpfonf?
109

xdk@twlyif udkatmif=unfuvnf; ynma&;wuUodkvf/ udkausmfaZ,su &efukef 0dZmESifh ESifh odyH` wuUodkvf/


udkjrifhpdk;u pD;yGm;a&;wuUodkvf ponfjzifh wuUodkvftoD;oD;&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;udk pnf;&Hk;&ef wm0ef,lcJh
=uonf? udkwifarmifOD;. todkif;t0kdif;xJu r[kwfaom tjcm; wuUodkvfausmif;olausmif;om;rsm;vnf;
tvkyo
f rm; qENjyyJGrsm;wGif yl;aygif;yg0ifcJh=uonf? w&m;r#wr_twGuf wkdufyG0J ifv_y&f Sm;&mwGif ausmif;ol
ausmif;om;rsm;onf tvkyform;rsm;ESifh twlwuG pdwfxm;xufoefrt
_ jynfhjzifh yl;aygif; aqmif&GufcJh=uonf?
odk@aomfvnf; 4if;wdk@xHwGif ausmif;om; tpnf;t&H;k uJhodk@aom udk,fydkif toif;tzGJ@rsm; r&Sdonfhtjyif woD;yk*v
~
v_y&f Sm;olrsm;ESifhjzpfap/ tzGJ@tpnf;rsm;ESifh jzpfap yl;aygif;aqmif&Gufbl;aom tawG@t}uHKr&Sdjcif;a=umifh 4if;wkd@.
pnf;&Hk;a&;enf;emrsm;rSm pepfwus r&SdcJhacs? tvkyform; ta&;tcif;wGif yg0ifaom ausmif;olausmif;om;
rsm;onf wpfOD;csif;taeESifh 4if;wdk@ eD;pyf&m todrdwfaqGrsm;udk qJGac:cJ=h ujcif;om jzpfonf? ausmif;olausmif;om;
rsm;onf jywfom;ckdifrmr_ tjynfhjzifh tvkyform;ta&;tcif;Y yl;aygif; yg0ifcJh=uaomfvnf; ausmif;om;or*~
r&Sdaoma=umifh 4if;wdk@u tvkyo
f rm; ta&;tcif;udk axmufcHa=umif;ESifh pyfvsOf;I vlod&iS f=um; az:xkwf
today;Ekdifjcif; r&SdcJhacs? 4if;. tusKd;&vm'fa=umifh 1974ckESpf tvkyforsm; ta&;tcif;onf xda&muf
oifhoavmuf xda&mufr_ r&SdcJhacs?
udkwifarmifOD;u pepfwusjzifh pkpnf;&Hk;Ekdifa&;twGuf enf;vrf;udk &SmazG&mwGif ausmif;ol
ausmif;om;rsm;/ vli,frsm;ESifh tvkyform;rsm; t=um;&Sd qufoG,fa&;uGef,uf. ta&;ygyHk tvdkvdk od&dx
S m;
cJhonf? aemufykid f;umvrsm;wGif olu ppfwyf t&m&Srd sm;ESifhyg tcsdwftquf&do
S nftxd jzpfvmcJhonf?
tvkyo
f rm;ta&; tcif; uwnf;u pwifum udkwifarmifOD;onf ol@enf; ol@[eftwkdif; qufoG,fr_
uGe,
f ufrsm;udk zefwD;cJhonf? ausmif;olausmif;om; todkif;t0dkif;udk =unfhrnfqv
dk #if olu tcsuftcsmusaom
ausmif;om;rsm;ESifh rdwfz@GJ cJhonf? Oyrmtm;jzifh ausmif;olausmif;om;rsm;xJwGif omref a,bk,s
todynm&Sdolrsm;/ tm;upm; xl;c|efolrsm;/ pmawmfolrsm;/ &d;k &m,Ofaus;r_qdik f&m qHkcsufusolrsm;/ pum;ajym
aumif;olrsm;/ vlrq
_ ufqHa&; aumif;rGeo
f lrsm;/ Ekid fiHa&; todynm uG,f0olrsm;ESifh avmif;upm;Y
uGsr;f usifolrsm; tp&So
d lwkd@ yg0ifonf? TuJhodk@ tcsuftcsm ausmif;olausmif;om;rsm;. teD;tem;0ef;usiw
f Gif
tjcm; omref ausmif;olausmif;om;rsm; pka0;aeavh&daS =umif;udk olu aumif;aumif;&dypf m;rdcJhonf?
xdkausmif;olausmif;om; rsm;ESifh yHrk SeftqufoG,fvkyjf cif;/ 4if;wdk@xH oGm;a&mufvnfywfjcif;rsm; jyKvkycf Jhonf?
uHraumif;onfrmS xdkacwfumvwGif rdkbdkif;zke;f / tifwmeuf/ tD;ar;(vf)/ face book tp&So
d nfh tqifhjrifh
qufoG,fa&; enf;ynm rsm; r&Sdonfhtjyif udkwifarmifOD; rdom;pkxHYvnf; tdrfzek f;yif r&SdcJhacs? &efuke+f rdK@twGif;Y
oGm;vm&efc&D;p&dwftwGufudkyif udkwifarmifOD;xHY ydu
k fqHtydt
k v#H r&SdcJhacs? odk@aomf olonf rvSr;f rurf;
e,fajrrsm;&Sd ausmif;olausmif;om;rsm; xHodk@ ajcvsifc&D;eSifum t}udraf ygif;rsm;pGm oGm;a&mufEdik fcJhonf?
&yfuGuftwGif; aexdkifaom tjcm;oli,frsm;xHokd@ oGm;a&mufonfhtcgwdkif;wGif ajcusifav#mufoGm;cJhonf?
udkwifarmifOD;onf oli,fcsif; tdrfodk@ a&mufa&mufcsif; a&awmif;aomuf+yD; wc% tem;,lavh&Sdonf?
oli,fcsif;jzpfolu ol@udk iSufaysmoD; (odk@r[kwf) rkef@wrsK;d rsK;d jzifh wnfcif;{nfhcH&krH sS eSifh ol@twGuf vHkavmufonf?
+yD;aemufwGif olu xHk;pHtwdkif; ryGifhwyGifh +yHK;um pum;pajymawmhonf? wuUokdvfausmif;0if;xJ&Sd taqmifwGif
aexdkifaom oli,fcsif;rsm;url ol@udk taqmifpm;zdkcef; odk hr[kwf 4if;wdk htcef;xJu &S&d o
Sd r# tpm;taomuf
rsm;jzifh au|;arG;avh&do
S nf? udkwifarmifOD;u xkduJhodk@aom pnf;&Hk;a&; c&D;pOfrsm;udk txl;ESp+f cdKufonf? a0;vHaom
ae&m&Sd tjcm;wuUodkvfrsm;odk@ oGm;a&muf&mwGifrl bwfpum;udk rjzpfrae pD;&onf? okd@aomf ol@rdom;pkuvnf;
110

ol@twGuf ausmif;wuf&efESifh tcsK@d aom ta&;ygaom a0&m0pP rsm; vkyu


f dkif&mY oGm;vm&eftwGufom
bwfpum;c ay;Edkifonf? udkwifarmifOD; uvnf; ol@twGufa=umifh rdom;pk 0efxkwf0efyk;d jzpf&rnfudk rvdkvm;cJh?
wbufurl ol. tcsuftcsm oli,fcsif;rsm;ESifh pOfqufrjywf tquftoG,f &Sad ezdk@ vdktyfojzifh 4if;wdk@xH
rjzpfrae oGm;a&muf&onf? okd@rSom ol. qufoG,fa&;uGef,ufudk xde;f xm;Ekid frnf jzpfaoma=umihfyif?
xdk@a=umifh bwfpum; pD;EkdifrS jzpfvmonf? Tjy\emtm; udkwifarmifOD; rnfuJhodk@ ajz&Sif;onfudk tpydik f;wGif
ol. oli,fcsif;rsm; rod&SdcJh=u? Todk@jzifh aemufykid f;wGif olu bpfpum;c ray;bJ rnfuJhokd@ bwfpum;
pD;a=umif;udk oli,fcsif;rsm;tm; r#a0ajymjycJhonf?
wpfae@ udkwifarmifOD;onf bwfpum;ay:wGif oli,fcsif; wpfa,mufudk trSwfrxif qHkjzpfonf? xdk
oli,fcsif;rSm wuUodkvf qufrawmhbJ tpdk;& uke;f vrf;o,f,lyk@d aqmifa&;XmewpfckwGif tvkyf&aeol jzpfonf?
um;vufrw
S fa&mif;ol 4if;wdk@xH csOf;uyfvmaomtcg udkwifarmifOD; oli,fcsif;u ol@tdwfuyfudk ykwfvkdufum
t*Fvdyb
f momjzifh Pass (cGifhjyKcsufvufrw
S f) &So
d nf[k ajymvdu
k f&mwGif vufrw
S fa&mif;olu bmrS qufrar;
awmhbJ ol@tem;u xGufoGm;onf? TwGif wtHw
h =ojzpfoGm;aom udkwifarmifOD;u ol@oli,fcsif; tb,fa=umifh
bwfpum;c ay;&ef rvdka=umif;udk odcsifro
d Gm;onf? 4if;wdk@ ESpfOD; bwfpum;ay:utqif;wGif udkwifarmifOD;u
tJ'D cGifhjyKcsuf qdkwmu bmvJuG? [kar;avonf? uke;f vrf;o,f,lyk@d aqmifa&; XmewGif wm0efxrf;aqmif
aeolrsm;tm;vHk;udk bwfpum; pD;&ef cGifhjyKcsufuwfjym; tcrJh xkwfay;xm;a=umif;ukd oli,fcsif;vkyfolu
&Sif;jyonf? xdkacwfumvY qdk&S,fvpfpepfatmufwGif o,f,lyk@d aqmifa&; vkyif ef;Xmersm;tm;vHk;udk tpdk;&u
ykid fqikd fonf? Todk@aom tajctaewGif uke;f vrf;o,f,lyk@d aqmifa&; 0efxrf;rsm;u um;armif;olESifh vufrw
S f
a&mif;olrsm;. vpmrsm;/ yifpifaiGrsm;ESifh cGifh&ufrsm;udk pDrHudkifwG,f&aoma=umifh um;armif;olEiS fh vufrw
S fa&mif;
olrsm;u 4if;wdk@tay: wav;wpm; &S=d ujcif;jzpfonf? TwGif udkwifarmifOD;u ol@oli,fcsif;. cGifhjyKcsuf
uwfjym;udk awmif;=unfhum uwfjym; xkwfay;onfh ae@pEJG Sifh uwfjym; eHygwfwdk@ tygt0if xdkuwfjym;twGuf
wm0ef&do
S l t&m&Sd. emrnfrsm;udkyg tvGwfusufrw
S fxm;vdkufonf?
xdk@aemuf udkwifarmifOD;onf bwfpum;pD&ef cGifhjyKcsuf uwfjym;ESifh t&G,ftpm; wlaom uwfxljym;
wpfckudk &Sm+yD; ol@tdyu
f yfxJ xnfhxm;um bwfpum; pD;&mwGif ol@oli,fcsif; jyKrlonfhtwkdif; rSifaoaojzifh
wax&mwnf; vkdufvkyaf vonf? Tenf;jzifh bwfpum; pD;&mwGif trsm;tm;jzifh tqifajya=umif;/ vufrw
S f
a&mif;olu cGifhjyKcsuf uwfjym;udk awmif;=unfhavh r&Sda=umif;/ ol@tdwfuyfudk wpfcsuf=unfh+yD; jyefxGufoGm;wwf
a=umif;wdk@udk udkwifarmifOD;u oli,fcsif;rsm;udk jyefvSeaf jymjyavonf? vufrw
S fa&mif;ol uwfjym; awmif;=unfh
csifonfqv
dk #if olu tm;? usaemhf uwfjym;udk tdrfrmS arhusefcJhw,f? cifrsm; r,Hk&if usaemfh uwfjym; eHygwfudk
ppf=unfhvkd&w,f[laom owif;tcsuftvufrsm;udk ay;vdkufaomtcg vufrw
S fa&mif;olu qufrar;awmhacs?
Tokd@jzifh wpfae@wGif bwfpum;ay:Y udkwifarmifOD;u vkyaf eustwkdif; jyKrl&m um;vwfrSwfa&mif;olu bmrS
jy\em r&SmcJ?h odk@aomf rsm;r=umrDwGif bwfpum;ay:odk@ vufrw
S fppfwpfa,muf wufvm&m c&D;onfrsm;u
4if;wdk@. um;vwfrw
S frsm;udk jy&avonf? xdktcsdew
f Gif vufrw
S fa&mif;orm;uvnf; udkwifarmifOD; tem;wGif
&Sad ecJhonf? vufrw
S fppfol rdrdtem; a&mufvmaomtcg udkwifarmifOD;u tdwfuyfxJu wpHkwckudk xkwfvdkuf
onf? TwGif um;vufrw
S fa&mif;olu udkwifarmifOD;onf bwfpum;pD;&ef cGifhjyKcsuf vufrw
S fudk jyrnf[k
xifaecJhonf? odk@aomf TuJhodk@ r[kwf? ol@vufxJ ygvmaom t&mrSm bwfpum;ctwGuf ydu
k fqH jzpfaeonf?
111

Ttcsif;t&ma=umifh vufrSwfa&mif;ol &kwfw&uf a=umifoGm;onf? odk@aomf bmrS ajymraebJ udkwifarmifOD;udk


vufrw
S fwpfapmif a&mif;ay;vkdufonf? Ttjzpftysufudk udkwifarmifOD;u jyefajymif;ajymjyaomtcg ol@
oli,fcsif;rsm; [m;wdkuf&aD rmcJh=u&onf? xdk@jyif w&m;r#wr_ twGuf v_y&f Sm;aqmif&u
G faejcif;a=umifh awG@}uHK
vm&onfh aiGa=u;tcuftcJtm; wwfor#enf;vrf;jzifh ajz&Sif;ae&aom ol@tay:Yvnf; oli,fcsif;rsm; *&k%m
oufoGm;=uonf? Todk@jzifh udkwifarmifOD;onf ol. tcsuftcsm oli,fcsif;rsm;udk qufvuf pnf;&Hk; Ekid fcJh+yD;
4if;wdk@onf aemufyidk f;wGif tvkyo
f rm; ta&;tcif;Yaomfvnf;aumif;/ tjcm;aom ausmif;om;qENjyyJG
rsm;Yaomfvnf;aumif; udkwifarmifOD;. a&mif;&if;rsm;tjzpf yl;aygif;yg0ifcJh=uonf?
ZGev
f (6)&ufae@ eHeufykid f;wGif vrf;rrsm;ay:Y qENjyolOD;a& ydrk w
dk dk;yGm;vmcJhonf? udkwifarmifOD; tygt0if
ol. oli,fcsif;rsm; tm;vHk;eD;yg;ESifh teD;tem; wuUodkvfrsm;&Sd tjcm;aom ausmif;olausmif;om;rsm;
vrf;rrsm;ay:odk@xGufvm=uum qENjyyJGrsm;wGif yl;aygif;yg0ifcJh=uonf? 4if;wdk@onf ordik f;vrf;qkHrSwqifh csnfpuf
&dyfoma&S@odk hvnf;aumif;/ tkwfusif;*keef D puf&kHvrf;twdkif; av#mufum csnfpuf&dyfom a&S@odk h vnf;aumif;/
udkwifarmifOD;u ordkif; ausmif;aqmifrsm;&dS 4if;. oli,fcsif;rsm;udk pk pnf;um csnfpuf&yd fom a&S@odk@vnf;aumif;
a&mufvm aygif;qHkrd=uonf? ordkif; csnfr#ifEiS fh txnfpuf&Hk 0if;twGif;rS tvkyform;rsm;. qENjyauG;a=umf
oHrsm; csnfpuf&dyfoma&S@ESifh csnfr#ifEiS fh txnfpuf&Hak &S h &efuket
f if;pdev
f rf;ray:&dS vltyk f}uD;twGif;rS qENjy
atmf[pfoHrsm; qlnHv#uf&Sdonf? wjznf;jznf;ESifh vrf;r }uD;ydwfoGm;jyD; &efukef tif;pdefvrf;ay:wGif um;toGm;
tvm vkH;0&yfqdkif;oGm;cJhonf?
tvkyo
f rm;rsm;a&m ausmif;om;vli,frsm;yg pkaygif;I qENjyvltyk f}uD;udk xde;f &ef }udK;pm;=uonf?
wa,mufwayguf atmf[pfajymqdk aernhftpm; pnf;urf;wus 0dkif;xdkifjyD; rdrdwdk@ ajymvdkonfrsm;udk wa,muf
wvSnfh ajymqdk=u&ef/ tm;vkH; jidrfjidro
f ufouf xdkifjyD; em;axmif=u&ef oabmwlcJh=uonf? xdk@aemuf
tvkyo
f rm;rsm; wa,mufjyD; wa,muf vltyk f}uD;a&S@udkxGufum 4if;wdk@. b0 epfemcsufrsm;tm; &ifziG fh=uonf?
tcsdK@rmS ajym&if; rsuf&nfusolrsm; vnf;&dS=uonf? vltyk f}uD;u wpfa,muf xGufajymonfhtcgwdkif; aomif;
aomif;zszs =obmay;=uonf? wjznf;jznf;ESifh qENjyol ta&twGufrmS rsm;onfxuf rsm;vmonf? vlxkrmS
ydrk I
dk pdwftm;wufuGvmjyD; wckck vkyv
f dkaomqENawG jyif;xefvmcJh=uonf? xdktcg udkwifarmifOD;u
qENjyvltyk f}uD;tm; &efuket
f if;pdef vrf;rtwdkif; OD;aqmifcsDwufapum &efukejf rdK@v,f&dS jrefrmhqdk&S,fvpf
vrf;pOfygwD XmecsKyf&k;H a&S@ ta&muf oGm;a&muf qENjy=uzdk h t}uHay;onf? 4if;. oli,fcsif;tm;vkH; vufcHum
vltyk ftwGif;&dS vufvSr;f rDS&m tvkyo
f rm; rdwfaqGrsm;tm; csufcsif; &Sif;jy&m 4if;wdk@uvnf; oabmwl=uonf?

ppftpdk;&. &ufpufpGmzdeSdyfr_udk qef husifwdkufyGJ0ifcJh}uonfh qENjyvlxkrsm;


,if;odk@ pkpnf;jyifqifaeonfhtcsdew
f Gif vkHxdef;rsm;ESifh ppfom;rsm;tm;wifaqmifvmonfh x&yfum;
}uD;rsm; &efukejf rdK hv,f bufrS armif;csvmjyD; csnfpuf&yd fom a&S@odk@ a&mufvmcJh=uonf? xdk haemuf vltyk f}uD;
tm; vlpck GJ=u&efEiS fh rcGJygu t=urf;zuf EdrS feif;rnf jzpfa=umif;/ toHcsJ@pufjzifh a=ujimonf? qENjy vlpu
k vnf;
vkH;0vlpkrcGJbJ auG;a=umfoHrsm;wdkifum jyefvnfwke@f jyefcJh=uonf? rdepfydkif; twGi;f rSmyif vkHxdef;rsm;u rsuf&nf,dk
Ak;H rsm;jzifh ypfcwfI vnf;aumif; eHygwfwkwfrsm;jzifh vlxktwGif; 0ifa&muf &du
k fEu
S fI vnf;aumif;/ vlpck GJ&ef
112

}udK;yrf;cJh=uonf? qENjy vlxk}uD;rSm &kwfw&uf xdwfvef@jyD; [dkajy;onfajy; jzpfoGm; cJh=uonf? odk@&mwGif


tvkyo
f rm; vli,frsm;/ udkwifarmifOD;ESifh u|efawmfwdk@ ausmif;om;vli,frsm;u awG@or# tkwfcJusdK;rsm;/
ausmufcJrsm; aumuf,lum jyefvnfypfaygufjyD; ckcHcJh=u&m z&dkz&JjzpfoGm;aom qENjyvl xk}uD;rSm jyefvnf
pkpnf;EdkifvmjyD; vkHxdef;rsm;aemufudk qkwfoGm;=uonf?
a&S hwef;rSm&dSaeaom vkHxdef;rsm;ae&mY ppfwyfu tpm;xdk; 0ifa&mufwm0ef,lonf? &efuket
f if;pdef
vrf;rudk ydwfum xkH;tjzLESifh pnf;okH;a=umif; wm;onf?
tqdkyg pnf;rsm;. aemufwGif oHql;}udK;acGrsm;
csxm;vdkufjyD; tqdkygoHql;}udK;acGrsm;. aemufwGif ppfom;rsm; toifhtaetxm;jzifh aoewfudk qENjyvltyk f
}uD;bufodk hcsde&f G,fum rwfwyf&yfae=uonf? vkHxdef;ESifh ppfwyfrsm; taejzifh ,if;odk h jyifqifaeonfh tcsdef
twGif;rSmyif rdrdwdk@ qENjy vltyk f}uD;twGif;Yvnf; tcsif;csif; jyefvnfp&k ;kH =uonf? ppfwyfu aoewfjzifh
csdex
f m;onfh=um;rSmyif 4if;wdk@udk xdk;azmufI rlvOD;wnfcsuftwdkif; rqvygwDXmecsKyf&H;k a&S@ a&mufonftxd
qufvuf csDwuf=u&ef }udK;yrf;=uonf? ,if;odk@ &daS eonfhtcsdew
f Gif ppft&m&dw
S OD;u toHcsJ@pufudkudkifI
tjrefq;kH vlpkcGJjyD; tdrfjyef=u&ef wm;xm;aom pnf;rsm;udkausmfjyD; a&S hudkqufrvm=u&ef pnf;rsm;udk jzwfausmf
vmygu aoewfjzifh ypfcwf ESrd feif;&rnf jzpfa=umif; csde;f ajcmufonf? xdktcsdew
f Gif rnfonfhae&mrS a&mufvm
rSef;rodaom jrefrmEdkifiH tvHwpfckudk awG@vkduf&onf? xdktvHrmS (1947) zGJ hpnf;ykHtajccHOya' twnfjzpfcJhpOfu
tokH;jyKcJhaom tvHjzpfonf? udkwifarmifOD;u tqdkygtvHudk qGJ,lum teD;tem; ajrmif;xJ&Sd 0g;vkH;&SnfwckwGif
csnfvdkufjyD; v$ifhxlvdkuf&m vlxky&dwfowf}uD;u aomif;aomif;zszs
=obmay;=uonf? tvHEiS fhtwl
tvkyo
f rm; &Jabmfrsm;/ udkwifarmifOD;ESifh ol. oli,fcsif;wdk@rSm qENjyvltyk f}uD;. a&S@qH;k wef; ae&mwGif
a&mufv#uf&Sad ecJh=uonf?
qENjy auG;a=umfoHrsm;ESifh twl a&S hudk qufvuf csDwuf&ef tm;ay;=uaom vltyk f}uD;. toHrmS
nHv#uf &do
S nf? 'Davmufrsm;wJh vlxk}uD;udk ppfwyfu wu,f ypf&rJ Smr[kwf/ oufouf ajcmufwm/ bmrS
ra=umuf=ueJ h tp&do
S jzifhvnf; tcsif;csif; tjyeftvSef tm;ay;=uonf? xdktcsdew
f Gif aoewfoHrsm; xGuf
ay:vmcJh&m qENjyvlxk}uD;rSm atmfolatmf/ ajy;olajy;/ arSmufolarSmuf ESifh tvJvJ tuGJuGJjzpfuke=f uonf?
udkwifarmifOD;ESifholi,fcsif;rsm; tm;vkH;rSm tvkyo
f rm;/ &Jabmfrsm;ESifhtwl ppfwyfEiS fh rsufEmS csif;qdkif xm;aom
vltyk f}uD;. a&S hq;kH wGi&f adS eojzifh ppfwyfu pwif ypfcwfaomtcg aemufvSnfhxGufajy;=u&mwGif aemufq;kH wGif
&daS ecJhonf? wvSr;f / ESpfvSr;f aemufjyef vSnfhajy;aepOf 'DaumifawG aoewfe@J wu,fypfaejyD/ 0yfcsvdkuf/
0yfcsvdkuf [lI atmf[pf ajymqdkaom udkwifarmifOD;.toHudk aemufqkH;=um;vdkuf&onf? udkwifarmifOD;u
usnfqHrsm;. &efrS vGwfajrmufcJhaomfvnf; ol. &if;ESD;aom i,foli,fcsif; udkcifarmifat;rSmrl aoewfusnfqH
xdreS f+yD; cyfvSrf;vSr;f wae&mY vJususef&pfcJhonf? TonfrmS udkwifarmifOD;u ol@udk aemufqkH;t}udrf awG@jrif
cJh&jcif;jzpfonf?

+idr;f csrf;pGm qENjyaeolrsm;udk ppfwyfu ypfcwfESdrfeif;jcif;


udkcifarmifat; 0yfcsvdkuf&mwGif ol.acgif;ay:Y aoewfusnfqH w0D0Djzifh 0Jaeonfh toHrsm;udk
=um;vdkuf&onf? ppfwyfu aoewfjzifh yxrt}udrf ypfcwfonfhtcsdew
f Gif udkcifarmifat;udk xdreS fjcif; r&dSao;yg?
113

xdk@aemuf rdepfydkif; twGi;f rSmyif 'kwd,t}udrf qufypf&ef trde@f oH =um;vdkuf&onf? arSmufusefcJhaom vlxk}uD;
udkyif csde&f G,fI ypfcwfonfhoabmjzpfonf? usnfqHonf uwW&m vrf;rudkaxmuf nmzufajcz0g;udk xkwfjcif;
azmufum ol.nmbuf ajcovkH;twGi;f odk@ wkduf&ku
d f0ifcJhonf? ylueJ jzpfoGm;a=umif;om wcsufodvdkufjyD;
usnfqHxdumpwGif aoG;ylaeojzifh emusif&rSe;f rodcJhyg? ypfcwfonfhbufokd@ olu ajcaxmufxm;I
arSmufr&d ufom; jzpfojzifh usnfqHrSm ajcaxmufwGif;odk@ 0ifoGm;jcif;jzpfonf? arSmufae&if;rS rdrdab;odk@
=unfhvdkuf&m ypfcwfonfhbufodk@ acgif;xm;I arSmufaeaom tvkyo
f rm;vli,fwOD;. i,fxdwfwnfhwnfhodk@
usnfqH0ifoGm;jyD; qwfueJwcsufwGe@f um rsufpad &S@Yyif toufxGufoGm;a=umif; awG@vdkuf&onf?
'kwd,t}udryf pfcwfoH +idro
f Gm;onfhtcsdeYf udkcifarmifat;u xajy;&ef }udK;yrf;cJhonf? ol. nmbuf
ajcovkH;&d;k rSm vkH;0 usdK;oGm;cJh+yD jzpfonf? axmufvdk@r&bJ uwW&mvrf; ay:odk h 'vdrhaf umufauG; vJusoGm;
cJhonf? vl axmifaygif;rsm;pGm pka0;cJhaom ae&monf rdepfydkif; twGi;f rSmyif ok\mefwpjyifuJhodk h jzpfoGm;cJhonf?
tavmif;rsm; '%f&m&olrsm; aoG;tvdr;f vdr;f ESifh jrif&ufp&mr&dyS g? rajy;Edkifawmhaomfvnf; qufvuf ypfcwfOD;
rnfudk pd;k &dro
f jzifh cE<mudk,fudkvdSru
fh m &efuket
f if;pdef vrf;r}uD; ESifh uyf&uf a&ajrmif;xJodk h rdrdudk,fudk ypfcs
vdkufonf? atmf[pf ajy;v$m;oHrsm;/ trdef hay;oHrsm; idk+iD; oHrsm; i&JyGufovdk =um;ae&onf? aoewfoHrsm;
udkvnf; }udK=um;}udK=um; =um;ae&qJ jzpfonf?
a&ajrmif;xJodk h a&mufoGm;aomtcg usnf vrf;a=umif;ESifh vGwfoGm;ojzifh touf raoEdkifawmh[k
odvdkufonfh tcsdeYf ajcovkH;&d;k usdK;jyD; usnfqH0ifoGm;aom ae&mrSm vGerf if;pGm emusifvmojzifh yufvuf
vSeu
f m usdK;oGm;aom ajcaxmufudk 'l;acgif;auG;,ljyD; vufEpS fbufEiS fh udkifxde;f xm;cJhonf? xdktcsde fY ppfom;
wOD; ay:vmjyD; udkcifarmifat;udk qufvuf ypfcwf&ef aoewfEiS fh wnfhwnfh csde&f G,fcJhonf? uHaumif;axmufr
pGmyif a[haumif rypfeJ hawmh/ awmfjyD/ awmfjyD [lI aemufyidk f;rS 4if;.t&m&dS jzpf[efwlol. atmf[pftrde@f
ay;oH =um;onfhtcgwGifro
S m tqdkyg ppfom;onf aoewfajymif;udk atmufcsjyD; vSnfhxGufoGm;cJhonf? aoa=u
'%f&m&aeolrsm; vrf;ay:Y vJavsmif;aeonf?
c%r#t=umwGifuke;f vrf;o,f,lykd haqmifa&;rS x&yfum;}uD;rsm;a&mufvmonf? vlaotavmif; rsm;/
'%f&m&olrsm;tm; ppfom;rsm;u a&S hwa,muf/ aemufwa,muf vufEiS fhajcaxmufrsm;rSudkifjyD;ykcuf v$Jovdk
v$Jum acG;aoaumifudk pGef hypfovdk ypfwifcJh=uonf? x&yfum;ay:odk udkcifarmifat; t&ifq;kH ypfwifcH& ojzifh
a&mufoGm;aomtcg tavmif;rsm;=um;rSaeI ppfom;rsm; vkyu
f dkifaeonfrsm;udk rsuf0g;xifxif jrifcJh&onf?
csufcsif;vdkyif rD;owfum;rsm;a&mufvmjyD; uwW&mvrf;ay:wGif usefcJhonfh aoG;uGuf}uD;rsm;tm; rD;owfyku
d f
rsm;jzifh xdk;um aq;a=umypfcJhonf? tavmif;rsm;a&m '%f&m&olrsm;yg wifaqmifxm;onfh x&yf um;}uD;rsm;
onf r*Fvm'kHppfaq;&kHodk hOD;wnfarmif;oGm;cJhonf? aq;&kHa&mufrS '%f&m&olrsm;tm; a&G;csxm;cJhjyD; tavmif;rsm;
udkrl rnfonfhae&modk ho,f,loGm;jyD;pGe@f ypfcJha=umif;rod&awmhyg? aq;&HkY a&G;csxm;jcif; cH&olrsm;xJwGif
udkcifarmifat;ESifh udkatmif=unfwdk@vnf; yg0ifcJhonf?

114

qHk;&H_;r_rSaeI cdkifrmaom ydkif;jzwfcsuf tjzpfodk hajymif;vJjcif;


ppfom;rsm;u ypfcwfjcif;a=umifh qENjy vltyk f}uD;rSm tvJvJ tuJGuJG jzpfuke+f yD; toufvk ajy;=u&mrS
teD;tem;ywf0efusifrsm;odk@ wuJGwjym;pD a&muf&do
S Gm;=uonf? tcif;jzpfyGm;onfh ae&mu qENjyolrsm; o,f,l
vmaom tvkyo
f rm;wpfa,muf. tavmif;aumifudk ajrjyifay:wGif csxm;vkdufonf? udkwifarmifOD;ESifh
oli,fcsif;tcsdK@vnf; xdktavmif;em; &yfae=uonf? olonf vlvwfydik f;t&G,f tvkyo
f rm;wpfOD;jzpf+yD;
&ifywfwGif aoewfxdreS f aoqHk;cJh&jcif;jzpfonf? udkwifarmifOD;/ ol. oli,fcsifrsm;ESifh tvkyform;tcsK@d wkd@u
csufcsif;yif tavmif;udk zsmESifh vdy+f yD; ypfuyfum;wpfpD;ay: wifvdkufonf? TwGif udkwifarmifOD;u igwdk@
'Dtavmif;udk &efukef pufr_wuUodkvf ,loGm;oifhw,f? 'Dtavmif;udk tJ'DrmS &Sw
d Jh ausmif;om;awG tm;vHk;udk
jyvkdufr,f? toufrhaJ ewJh tvkyo
f rm;&J@ cE<mudk,f[m igwdk@ rdbawGudk udk,fpm;jyKw,f? igwdk@ rdbawGu
tifrwefrSudk yifyifyef;yef; vkyu
f dkif=u&ayr,fhvJ tpdk;&u 'DvdkrsK;d wkef@jyefwmbJ r[kwfvm;?[k qdkavonf?
Todk@jzifh 4if;wdk@onf ypfcwfonfhae&mrS ajrmufbuf (3)rdik fcef@tuGmwGif wnf&daS om &efukepf ufrw
_ uUodkvfqDodk@
&efukef tif;pdef vrf;r}uD;uwqifh tavmif;udk um;jzifh o,foGm;&ef pDpOf=uonf? odk@aomf 4if;wdk@onf
pufrw
_ uUodkvf a&mufonftxd roGm;EdkifcJh? wuUodkvfem; a&mufcgeD;wGif ppfum;wpfp;D 4if;wkd@ rsufESmcsif;qkdifu
vmaeonfudk awG@vdkuf&onf? TwGif udkwifarmifOD;wdk@rSm bmrS rwwfEkdifawmhbJ csufcsif;yif xdkae&mu
vSnfhjyefvmcJh=u&onf?
xdkae hnaeu udkwifarmifOD; tdrfjyef tawmfaemufuscJhonf? rdom;pk0ifrsm;u ol@udk wcsuf=unfhvkduf&Hk
r#jzifh qdk;qdk;&Gm;&Gm; wpfpHkwpfck jzpfysufvm+yDqdo
k nfudk odvdkufonf? odk@aomf om;awmfarmif ab;roD&efrc
tdrfjyefvmEdkifonfhtay: taru 0rf;omrqHk;Ekid fcJh? 4if;wkd@ aetdrrf S aeIvnf; ypfcwfoHrsm;udk =um;aecJh&aom
a=umifh rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;u ol@twGuf pdwfylaecJhaoma=umifhyif? tdrfjyefa&mufoGm;aomtcg rsuf&nf,dkAHk;
xdxm;ojzifh ol. rsufemS wckvHk;a&m rsufvHk;rsm;yg eD&JvSsuf&daS ecJhonf? ukdcifarmifat; vJus usefcJhonfudk
awG@cJh&aomfvnf; aoewfusnfqef rsm; qufvufusa&mufvSsuf&daS oma}umifh rnfodk hrsS ulnD u,fwifjcif;
rjyKedik fcJhojzifh rsm;pGm 0rf;enf;a}umif; udkwifarmifOD;u 4if;. rdom;pk tm;jyefvnfajymjyonf? aoewfreS fxm;
ojzifh '%f&m&aeol t&if;qHk; oli,fcsif; ukdcifarmifat;udk aemufcsefxm;cJh&onfhtay: tvGef pdwfraumif;
jzpfaerdcJhonf? udkcifarmifat; touf&iS faeao;ovm; 'grSr[kwf tzrf;cH&+yD; axmifxJa&mufae+yDvm;
qdkonfudk taotcsm rodcJh? xdk@tcsdeu
f pwifum ppftpdk;&udk jzKwfcs&eftwGuf udkwifarmifOD;. oENdmefrsm;
ydrk cdk dkif+rJvmonfudk rdom;pk0ifrsm;u owdjyKrdcJh=uonf? rsm;r=umrDwGif udkwifarmifOD; wpfpHkwpfck vkyaf wmhrnfudk
rdom;pk0ifrsm;u twwfodaecJh=uonf?

w&m;r#wr_twGuf awmif;qdkoHrsm;udk vspfvsL&_I E_wfydwfjcif;


ZGev
f (7)&ufae@ eHeufykid f;wGifvnf; qifrvdkufoabFmusif;wGif qENjyolrsm;udk ppfwyfu ypfcwf ESrd feif;
cJhonf? vSHpGyrf sm; wyfxm;aom pufaoewfrsm;udk udkifaqmifum ppfom;rsm;u oabFmusif;qDodk@
csDwufoGm;aeyHk udk rsufjrifoufaowpfa,mufu jyefvnfajymjycJhonf? rif;wdk@aumifawGu qef vdkcsifwmvm;?
qefawmh r&bl;? 'gbJ &r,f?[k ppfom;rsm;u atmf[pf}udr;f armif;um pufaoewfrsm;jzifh pwifypfcwfavonf?
115

tvkyo
f rm;wpfOD;qdkv#if vSHpGyjf zifh em;onfudk xkwfcsif;ayguf txdk;cHcJh&onf? rdrda&S@ ajr}uD;ay:Y aoG;tef+yD;
aovkarsmyg;jzpfaeaom tvkyo
f rm;udk rsufjrifoufaowpfOD;u jrifhawG@cJh&onf? '%f&m&aeoltwGuf bmrS
vkyrf ay;Ekdif? tjcm;tvkyo
f rm;wpfa,mufqv
dk #if aoewfusnfqHxdrSefojzifh ol. atmufar;&dk;wpfckvHk;
r&Sdawmhonfh tjyif ol. v#mudkvnf; uwfa=u;ESifh jzwfxm;ouJhodk@jzpfonf? qmavmifiwfrw
G faeaom rdrw
d dk@.
rdom;pk0ifrsm; qefyrdk dk &&Sda&;twGufudkom awmif;cHcJh=ujcif;jzpfaomfvnf; tvkyform;rsm; qef r&onfhtjyif
4if;wdk@ rdom;pkrsm;udkyg t+yD;tydik f pGe@f cGmoGm;cJh&onf?
1974ckESpf tvkyform;ta&;tcif; jzpfyGm;csdefwGif owif;rD',
D mrsm;onf rvqygwDEiS fh ppftpd;k &.
vufatmufodk@ vHk;0usa&mufaecJhonf? xdkumvwGif ,ae@acwfuJhodk@ owif;rD',
D mESifh qufoG,fa&; uGe,
f uf
rsm; rxGeu
f m;ao;? vli,fvl&,
G frsm; tygt0if tvkyo
f rm; axmifaygif;rsm;pGm yg0ifonfh tvkyform;
ta&;tcif;rsm; jrefrmEkdifiH tESH@tjym;wGif jzpfyGm;cJhaomfvnf; ppftpdk;&. zdESdyfrE_ Sifh t=urf;zufrr_ sm;a=umifh
tvkyo
f rm;wdk@. epfemr_rsm;/ twd'u
k Qrsm;/ '%f&mtemw& jzpfrr_ sm;ESifh aoqHk;r_rsm;udk wurBmvHk;odk@
jynfhjynfhpkpH kH az:xkwftoday;jcif; r&SdEkdifcJh? toufpaw; cHcJh&olrsm;ESifh 4if;wdk@ rdom;pkrsm;twGuf av#mfa=u;
wpfpkw
H pf&m ay;jcif;rsK;d vJ r&SdcJh? rdrdwdk@. epfemcHpm;&r_rsm;udkyif &ifzGifhtoday;Ekdifaom tcGifhtvrf;rsm; r&Sdonfh
tajctae jzpfcJh&onf? vl@tzG@J tpnf;wGif w&m;r#wr_ vHk;0O\Hk uif;rJhaecJhonf[k qdkEkdifayonf?

tuef@towfudk }uD;}uD;rm;rm;xm;jcif;rSm vGwfvyfr_ udk &kyo


f dr;f jcif;yif
qdk&S,fvpfpepfatmufwGif
udk,fa,mifazsmufaeaom ppftpdk;&onf
+idrf;csrf;pGmqENjyaeaom
tvkyo
f rm; rsm;udk pmemr_uif;rJhpGm &uf&ufpufpuf ESrd feif;jcif;jzifh tpdk;&. t"du wm0ef(3)&yfudk csK;d azmufcJh
ayonf? jynfolrsm;twGuf pD;yGm;a&; ajyvnfvmap&ef vkyu
f dkifaqmif&Gufay;&rnfhtpm; qefawmif;qdk
vmaom vlxkudk usnfqefrsm; ay;cJhonf? wyg;olwdk@. tcGifhta&;rsm;ESifh vGwfvyfcGifhwdk@udk xdyg;apmfum;
olrsm;ESifh vl@tzG@J tpnf;wpfckvHk; ysufokOf;oGm;ap&ef }udK;yrf;tm;xkwfaeolrsm;. &efrS umuG,fay;&rnfhtpm;
rdrd. wkdif;oljynfom;rsm;udk owfjzwfcJhonf? w&m;Oya'pd;k rdk;a&;. ed,mrrsm;tay: tajccHonfh w&m;r#waom
Oya'rsm;ESifhtnD vl@tzG@J tpnf;udk pDpOfwus&aSd tmif xm;&Sd&rnfhtpm; ppftpdk;&onf jynfolrsm;tay: 4if;.
&ufpuf,kwfrmaomvky&f yfrsm; rSefuefa=umif; oufaojy&eftwGuf 1974ckEpS f zG@J pnf;yHktajccHOya'ESifh qdk&S,fvpf
t,ltqrsm;udk vJGrSm;pGm rSjD irf;udk;um;cJhonf?
tvkyo
f rm;qENjyyGJrsm; jzpfyGm;onfhtcsderf Sm 1974ckESpzf GJ hpnf;ykHtajccHOya'udk pwifusiho
f kH;onfh tcsdef
jzpfonf? 1974ckESpf zG@J pnf;yHktajccHOy'wGif edik fiHom;wkd@. rlvtcGifhta&;rsm;udk jyXmef;owfrw
S fxm;onfhtay:
tajccHum qENjyyJG&Sd tvkyform; rsm;pGmwd@k onf zG@J pnf;yHk tajccHOya'pmtkyf teDa&mif uav;rsm;tm; vuf0,f
ukdifjyD; vGwfvyfpmG ajymqdkcGifh pnf;&Hk;cGifh pka0;cGifh/ pDwef;vSnfhvnfcGifh wkd@udk atmf[pfawmif;qdkcJh=uonf? xdkpOfu
vlxkwu,fhtrsm;pk}uD;rSm qdk&S,fvpfpepf rsufESmzkH;jzifh ta&csHK xm;aom (1974) zGJ hpnf;ykHtajccHOya' tay:
twdkif;twm tawmfrsm;rsm; ar#mfvifhcsuf xm;cJh=uonf? TzGJ@pnf;yHktajccHOya'udk usifhoHk;&if;u 4if;wkd@.
tcGifhta&;rsm;udk wjznf;jznf; wdk;wufawmif;qdkv#uf abmifudk csJ@,loGm;Edik frnf[k ar#mfvifhcJh=uonf? odk@&mwGif
tvkyo
f rm;rsm;onf zG@J pnf;ykHtajccH Oya'. c|if;csufjyXmef;csufrsm; ta=umif;udk em;vnfEkid fcJh=ujcif; r&dSyg?
116

1974 zGJ hpnf;ykHtajccH Oya' yk'fr (157) ESifh (158) wdk@wGif txufaz:jyyg rlvtcGifhta&;rsm; taejzifh jyXmef;
xm;aomfvnf; qdk&S,fvpftusdK;pD;yGm;udk rqef husifv#if [lonfh c|if;csufqidk f&m jyXmef;csufjzifh uef@owf
xm;onf? tvkyo
f rm; qENjyyGrJ sm;udk t=urf;zufjzdKcGif;jyD;aemuf rqvtpdk;&u jynfolvlxkudk &Sif;vif;csuf
ay;&mwGif t"dutm;jzifh tvkyo
f rm; qENjyyGJrsm;onf qdk&S,fvpfpepf. tusdK;pD;yGm;udk qef@usifa=umif;[lI
jzpfonf?
,ck 2008 zGJ hpnf;ykHtajccHOya' yk'fr (354) wGif jyXmef; xm;onfh c|if;csufqidk f&m jyXmef;csufrmS 1974
zGJ@pnf;ykHtajccH Oya' rSmxuf ydrk I
dk abmifudk csJ hum uef howfjyXmef; xm;onf? 4if;rSm EdkifiHawmf vkHjcKHa&;
tusdK;iSm jyXmef;xm;onfh Oya'rsm;ESifh rqef husifv#if [lIjzpfonf? jrefrmEdkifiHwGif vuf&St
d csdeYf EdkifiHawmf
vkHjcHKa&;tusdK;iSm jyXmef;xm;onfh Oya'rsm; tajrmuftrsm; wnfqJjzpfonf? vGwfvyfpmG ajym qdkcGifh/ pnf;&kH;cGifh/
pka0;cGifh/ pDwef; vSnfhvnfcGifh tp&daS om tajccH vGwfvyfcGifh wdk hudk usifhokH; vdkv#if tqdkyg Oya'rsm;ESifh rqef@usif
ap& [lonfrmS tajccHvGwfvyfcGifhwdk hudk usifhokH;cGifhr&d[
S lI oG,f0ku
d fjyXmef;xm;onfh oabm aqmifonf?
odk@jzpfI 1974ckEpS f zGJ hpnf;ykHtajccHOya' atmufwGif tvkyo
f rm; qENjyyGJrsm; t=urf;zuf zdEdSyfcHvdkuf &onfh
tawG t=uKHudk oifcef;pm,lum tqdkyguJhokd@aom zGJ@pnf;ykHtajccHOya'rsm;udk csKyfjidr;f apjyD; vlxk. tajccH
vGwfvyfcGifhrsm; tjynfht0 &,lusifhokH;cGifh&dSaprnfh jyXmef;csufrsm; yg0ifaom zGJ hpnf;ykHtajccHOya'w&yf ay:ayguf
vma&;twGufom v_y&f Sm;wkdufyJ0G ifoGm; oifhonf?
vlxkt"du vl@tzG@J tpnf; [laom t,ltqY tpdk;&. tcef;uonf tvGet
f rif; ta&;ygvSonf?
odk@&mwGif Zlvdkifv(7)&ufae@wGif ausmif;olausmif;om; rsm;pGmwdk@ udk owfjzwfch&J ko
H mrubJ 1974ckEpS f tvkyf
orm; ta&;tcif;wGifvnf; tvm;wljyKrlcJhonf? odk hjzpfI tpdk;&taejzifh vlxkudk umuG,f&rnfh 4if;.
wm0ef0wW&m;rsm;udk csK;d azgufcJhonfrmS odomxif&mS ;ayonf? TonfrmS tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk
usifhoHk;jcif;a=umifhyif? udkwifarmifOD;onf tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk tjrpfjzKwf&eftwGuf rdrd.pdwfukd
,wdykid f;jzwfum vkyaf qmifcJhonf? Tv_y&f Sm;r_ twGuf ol@xHwGif aiGa=u;/ vufeufESifh ppfwyf tiftm;
wpHkw&m r&SdcJh? odk@aomf cdkifrmaom oENdmef/ rav#mhaom ZGJvHk@vESifh ,Hk=unfcsufwdk@ &Scd Jhonf?
trSefw&m;rSm ol@&ifxJwGif ude;f atmif;aecJhonf? ppftpdk;onf 4if;.tm%mwnf+rJa&;twGuf vlxk. pGrf;tm;
udk wpfOD;csif; taeESifhjzpfap/ tpktzGJ@taeESifhjzpfap/ avsmhenf;atmif enf;trsK;d rsKd;jzifh vkyu
f dkifaqmif&Gufaejcif;
jzpfa=umif;ESifh Ttaetxm;udk ajymif;jyefvSe&f rnfjzpfa=umif;wdk@udk udkwifarmifOD;u &dyfpm;rdcJhonf? 1974ckEpS f
tvkyo
f rm; ta&;tcif;udk awG@}uHK jzwfoef;cJh&+yD;onfh aemufyikd f;wGif udkwifarmifOD;. ,Hk=unfcsufrsm; ydrk cdk dkifrm
vm+yD; ausmif;om; or*~ay:aygufvmatmif }udK;yrf;jcif;enf;vrf;jzifh ausmif;om;rsm;. pkaygif;tiftm;udk
jrifhwifay; &ef twGufvnf;aumif;/ tvkyo
f rm;rsm; ESifh yl;aygif;um vlxktoif;tzG@J rsm; tm;aumif;vmap&ef
twGuf vnf;aumif;/ ppftm%m&Sifpepfudk jzKwfcsvdkaom ppft&m&Sd rsm;eSifh qufoG,fum wyfrawmftm;jyKjyif
ajymif;vJekid fap7ef }udK;yrf;jcif;jzifhvnf;aumif;/ ol. v_y&f Sm;r_t0ef;t0dkif;udk csJ@xGifjcif;jzifh vlxkprG f;tm;jrifhrm;
vmapa&;twGuf }udK;yrf;aqmif&u
G fcJhonf?

117

11
tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;ESifh qef husifbuf jzpfaom vl@tzGJ@tpnf;. wefzdk;rsm;
qvdkif;wifarmifOD;onf tvkyo
f rm;ta&;tcif;udk jzwfoef;cJhjyD; aemufykid f; tajymtqdk trlt&mrsm; ydkrdk
wnfjidrv
f monf? ausmif;om;xktwGif; pnf;&Hk; vSKyf&Sm;rSKrsm; ydpk dyfvmonf? n}uD;rdk;csKyfrS tdrfjyefa&mufcJhonfh
&ufaygif;rsm;pGm &dv
S mcJhonf? udkwifarmifOD; tdrftjyefaemufusojzifh pd;k &dryf lyefaoma=umifh rdcif rsuf&nfusonfh
tcgrsm;wGif tarh rsuf&nfudkokwf&if; ridkygeJ htar/ olwdk hom;awGtwGuf pdwfyv
l dk htarhvdkbJ rsuf&nfusae&wJh
wjcm; tarawGyg rsuf&nfusp&m rvdkwJhtajctaeawGjzpfvmatmif om; }udK;pm;aeygw,f? [k ajymjyD; ESpfodrhf
avh&So
d nf? tvkyo
f rm; ta&;tcif;wGif udkwifarmifOD;. t&if;ESD;qHk; oli,fcsif; udkcifarmifat; usnfqHxdreS fjyD;
axmifwGif;Y xdr;f odrf;cHxm;&pOf tcsdeu
f mvrsm;wGif olu udkcifarmifat;. tdrfodk@oGm;a&mufum ol@rdciftm;
tm;ay;ESpfodrhf pum;rsm; oGm;a&muf ajym=um;avh&dcS Jhonf?

tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk tjrpfjzKwf&ef }udK;yrf;jcif;


tvkyo
f rm; ta&;tcif;YwufuGpmG yg0ifcJhaom qvdkif;wifarmifOD;. v_y&f Sm;r_rsm;udk ppftpdk;&u owdjyK
rd jcif; r&SdcJhojzifh ta&;tcif;aemufykid f;umvwGif ol wuUodkvfausmif; qufwufcJhonf? 1974ckESpf pufwifbm
vwGif wuUodkvfwwd,ESpfY pwifynmoif=um;&m ukdwifarmifOD;touf(23)ESpf &SdcJh+yDjzpfonf? tvkyo
f rm;
ta&; tcif; Y awG@}uHKcHpm;cJh&onfh tjzpfq;dk rsm;tay: tajccHum udkwifarmifOD;onf twdwfudk arhazsmuf+yD;
wuUodkvfausmif; +yD;atmif qufwufI rdrdb0 atmifjrifa&;twGufudkom qufvkycf Jhrnfqv
dk #if ol@udk
tjypfqI
dk &rnf r[kwf? oltvdk&Sdygu rdrdtwGuf wdk;wuf&m wkd;wufa=umif;udkom a&G;cs,fI qufvuf av#muf
vSr;f oGm; EkdifcJhayonf? odk@aomf olu xdkuJhodk@ vkyaf qmifjcif;rjyKcJh?
udkwifarmifOD;onf tajctae t&yf&yfukd odjrifcJGjcm; oHk;oyfEdik fprG f; &Scd Jhonf? usK;d a=umif; qifjcifEdkifprG f;
&Scd Jhonf? ta=umif;t&mwpfckudk oHk;oyf&mwGif 4if;. woD;wjcm; jzpf&yfrsm;udkomru jzpf&yfwpfckvHk;udkyg +cHKiHkI
aomfvnf;aumif;/ 4if;wkd@ ESpfckt=um;&Sd tjyeftvSef qufE,
G faer_rsm;udkaomf vnf;aumif; odjrifEdik fcJhonf? Oyrm
tm;jzifh opfyifwpfyifudk oHk;oyfrnf qkdv#if olu tqdkyg opfyifudkom rubJ opfawmwpfckudk vnf;aumif;/
opfawmwckvHk;eSifh opfyifwyifjcif;pD. qufE,
$ fr_ oabmw&m;udk vnf;aumif; odjrifEdik fcJhonf? tm%m&Sif
tkyfcsKyfr_ vufatmufY usa&muf aeaom vl@tzG@J tpnf;onf vlom;wkd@. vky&f yfa=umifh xdcdkufzsufqD;jcif; cHae
118

&onfh opfawmwpfckEiS fh tajctae wla=umif;udk olu &dyfpm;rdcJhonf? xdkodk@aom tajctaersKd;wGif opfyif


wpfyifcsif;pDonf jynfh0pGm }uD;xGm;&SifoefEkdifrnf r[kwf? vlvkyaf om qdk;usK;d rsm;a=umifh opfyifrsm; xdcdkufysufp;D
jcif; r&Sdoifo
h uJhodk@yif tm%m&Siftyk fa&;r_pepfudkvnf; tjrpfjzKwf&ef vkdtyfa=umif;udk olu od&deS m;vnfcJhonf?
olonf 1962ckEpS f Zlvdkif (7)&ufae@ vlowfyGEJ iS fh tvkyform; ta&;tcif;wGif awG@}uHKcJh&aom tjzpfq;dk rsm;udk
vG,fvG,f arhwwfonfh vlpm;rsKd; r[kwfcJh? jynfolrsm;taeeSifh xdkjzpf&yfrsm;udk arharhaysmufaysmuf xm;vdkufjcif;
onf vl@ usifh0wfudk csK;d azguf&ma&mufrnf[k olu ,lqcJhonf? vl@tzG@J tpnf;ta=umif; od&dv
S dkaom pdwfqEN
tygt0if rdrd. udk,fusifhw&m; t,ltqrsm;udk tajccHonfh pOf;pm;qifjcifr_rsm;a=umifhvnf; udkwifarmifOD;u
tm%m&Sif pepfudk wdkufzsuf&eftwGuf tcGifhtvrf;rsm; qufvuf &SmazGcJhjcif;jzpfonf?

urBmh +idr;f csrf;a&; zcif OD;oef h. psmye tcrf;tem;


udkwifarmifOD; wuUodkvfwwd,ESpw
f Gif ynmoif=um;ae&m wjznf;jznf;ESifh Ek0d ifbmvtwGif;odk@ csOf;eif;
0ifa&mufvmcJhonf? wpfae@wGif 0rf;enf;zG,f&mowif;wpfck jrefrmEkdifiH twGi;f ysH@E@SH oGm;cJhonf? jrefrmEkdifiH. urBmh
ukvor*~oHwref jzpfol/ trsm;. =unfndKav;pm;jcif; cH&ol OD;oef@onf 1974ckEpS f Ekd0ifbmv (25)&ufae@wGif
qHk;yg;oGm;cJhonf? urBmh +idrf;csrf;a&; zciftjzpf vlodrsm;aom OD;oef@onf 1961ckEpS frS 1971ckESpf rsm;wGif urBmh
ukvor*~ taxGaxG twGif;a&;rSL;tjzpf wm0efxrf;aqmifcJhonf? e,l;a,muf+rdK@Y uifqma&m*g jzifh aoqHk;oGm;
jcif;jzpf+yD; ol. rdom;pk0ifrsm;u OD;oef@. tavmif;udk jrefrmEkdifiHodk@ o,faqmifoGm;vkdcJh=uonf? tacgif;udk
av,mOfjzifh jrefrmEkdifiHodk@ jyefrydk@rDwGif OD;oef@udk *k%jf yKaom tcrf;tem;rsm; e,l;a,muf+rdK@Y }uD;us,f
odkuf+rdKufpGm usif;ycJh=uonf? xkd*k%fjyKyJo
G kd@ urBmhukvor*~ udk,fpm;vS,frsm; wufa&mufum OD;oef@udk
aemufqHk;*g&0 jyKcJh=uonf?
wcsdew
f nf;rSmyif OD;oef@tay:xm;&Sdaom jrefrmEkdifiHjynfoljynfom;rsm;. av;pm;=unfndKr_ESifh OD;oef h&&Sd
aomEkdifiHwum *k%fowif;rsm;tay: tm%m&Sif OD;ae0if;u remvdk jzpfcJhonf? OD;oef@onf 0ef}uD;csKyf OD;Ek.
'Drdkua&pD tpdk;&ESifh w&if;wESD;&Scd Jhbl;aoma=umifhvnf; OD;ae0if;u ,ckvdk reSpo
f ufjcif; jzpfonf? 1962ckEpS fwGif
OD;Ek tpdk;&udk ppftm%modr;f I jzKwfcscJhonfrmS vnf; OD;ae0if;yif? 1950 pkESpfrsm;wGif OD;oef@onf 0ef}uD;csKyf
a[mif; OD;Ek. teD;uyfqk;H t}uHay;t&m&Sd jzpfaoma=umifh ppftpdk;&u 4if;udk &efol&efbuftjzpf oabmxm;cJh
jcif;vnf; jzpfonf? OD;oef@. b0wGif atmifjrifausm=f um;r_ rsm;pGmudk &&SdcJh+yD;I aoqHk;cgeD;wGif olu rdr.
d
&kyftavmif;udk trdajrwGifjyefI jrKyfESHay;apvdka=umif; qENjyKcJhonf?
119

OD;oef@uJhokd@aom yk*dK~ vfrsKd ;tm; tjcm;aom txifu& EkdifiHawmf tr_xrf;rsm;tm; jyKvkyaf y;ouJhodk@yif
*lAdrmef/ Ekid fiHawmf tokb tcrf;tem; ponfwdk@jzifh OD;ae0if;u w&m;0if tokbcsay;rnf[k jynfolvlxku
xifrw
S fcJhonf? odk@aomf OD;ae0if;ESifh OD;oef@wkd@ t=um;&Sd yk*~dKvfa&;&m ra=uvnfrr_ sm;a=umifh OD;oef@twGuf
Ekid fiHawmf psmyetcrf;tem; vkyrf ay;cJhacs? OD;oef@. tacgif; &efukeaf vqdyo
f dk@ a&muf&dcS sdew
f Gif vufaxmuf ynm
a&;0ef}uD; OD;atmifxGe;f wpfa,mufrS vJGI *k%jf yKtcrf;tem;rsm;jzifh }udKqdkjcif; (odk@r[kwf) wdkif;jynf
acgif;aqmifrsm;taejzifh vma&muf }udKqdkjcif; r&SdcJh? vufaxmuf ynma&;0ef}uD;vnf; csufcsif; tvkyfxkwf cHcJh&
onf? OD;ae0if;. t}uHtpnfrmS OD;oef@ tacgif;udk usdKuUqH jrif;+ydKifuGif;Y acwWc% cif;usif;jyo+yD;onfh aemuf
wGif 4if;tm; omref t&yfom; jynfolrsm;udk jrKyfESH&m }uHawmokomefY oGm;a&muf ajrjrKyfo+*Kvf&ef jzpfonf?
OD;ae0if;u pdwfxm;,kwfaoma=umifh OD;oef@udk xdkufavsmufonfh psmyetcrf;tem; rusif;yay;jcif;
jzpfonf[k vltrsm;wkd@ cHpm;cJh=u&onf? TwGif udkwifarmifOD;ESifh oli,fcsif;rsm;u OD;oef@ tajctaeESifh ywfouf
I aqG;aEG; wkdifyifum wpfpkHwpfck vky&f ef qHk;jzwfcJh=uonf? xdkuJhodk@ aqG;aEG;wkdifyifonfh txJwGif jrefrmEkdifiH
ausmif;om;rsm; 'Drdku&ufwpfwyfOD;. OuUa[mif; udkxGe;f atmifausmv
f nf; yg0ifcJhonf? Todk@jzifh 4if;wkd@onf
wuUodkvftaqmifrsm; tygt0if &efuke+f rdK@wGif;&Sd&Ekdifor#aomausmif;olausmif;om;rsm;ESifh vli,frsm;udk pnf;&Hk;cJh
=uonf?
Ekid fiHawmf. txifu& yk*~dKvfwpfOD;udk xdkuJhodk@ rxDrJhjrifjyKum rw&m; jyKrlqufqHonfhtay: ausmif;ol
ausmif;om;rsm; a'gojzpfcJh=uonf? Todk@jzifh wuUodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;onf bpfpum; iSm;um
usdKuUqHuGif;odk@ oGm;a&muf&ef qHk;jzwfcJhonf? odk@aomfvnf; 4if;wdk@udk bwfpum; iSm;cGifhrjyKapa&;twGuf
tpdk;&u bwfpum;ukr%
` Drsm;udk today;wm;jrpfxm;cJhjcif;a=umifh 4if;wdk@ xyfrH a'goxGufcJh&jyefonf? xdk@a=umifh
OD;oef@udk *g&0jyKvdkaom ausmif;olausmif;om;rsm;tm;vHk;onf wuUodkvfrS usKu
d UqHuGif;odk@ ajcvsif csDwufcJh=u
&onf?
OD;oef@ tokbcsaomae@rmS 1974ckEpS f 'DZifbmv (5)&ufae@jzpfonf? xdkae@ eHeufykid f;wGif udkwifarmifOD;
tdrfuxGufrnf tjyKwGif xHk;pHtwkdif; taru pd;k &draf om rsufESmxm;jzifh tJ'Dae&mudk om; roGm;oifhbl; xif
w,f? vlawGu tawmf a'goxGufae=uw,fqw
dk m tar =um;xm;w,fav? om;twGuf wpfckck jzpfoGm;
Ekid fw,faem?[k ajymavonf? udkwifarmifOD;uvnf; ol@tarudk pdwfrylygeJ@ tar? 'gayr,fh wuUodkvf
ausmif;om; wpfa,muftaeeJ@awmh usaemf 'Dtokbudk oGm;&vdrhrf ,f?[lI ESpfodrhpf um; qkdcJh&onf? xdkae@wGif

120

udkwifarmifOD;u &SyftustjzLESifh ykqkd;wdk@ tygt0if 0rf;enf;a=uuJGa=umif;udk jyoonfhtaeESifh jrefrmwkdufykt


H us
teufa&mifwpfwnfudk 0wfqifoGm;cJhonf?
OD;oef@udk aemufqHk;*g&0 jyK&eftwGuf &maygif;rsm;pGmaom bke;f }uD;rsm;ESifh &efukef+rdK@wGif aexdkifol
vlwef;pm; tm;vHk;wkd@onf OD;oef@ tacgif; jyoxm;&m usKduUqHuGif;odk@ oGm;a&mufcJh=uonf? tavmif;udk
ae@vnf(1)em&DwGif ajrjrKyf o+*Kvfrnfjzpfa=umif; xdkae@rwdkifrD wpf&uftvdkY tpdk;&u a=unmxm;cJhonf?
ausmif;olausmif;om;rsm;uvnf; wuUodkvfausmif;rS usdKuUqHuGif;qDodk@ csDwufcJh=uonf? ausmif;olausmif;om;
rsm; a&muf&dv
S maomtcgwGif usdKuUqHuGif;odk@ a&muf&aSd eESifh+yD; jzpfaom vlrsm;u 4if;wdk@udk vufckwf=obmay;I
}udKqdk=uonf? abmvHk;uGif;. taemufbufydik f;ukd bkef;}uD;rsm;u ae&m,lxm;aoma=umifh ta0;u=unfhv#if
xkdae&mY 0gxdeaf eonf?

OD;oef@ta&;tcif; tpjyKjcif;
tacgif;xm;onfh ae&mpifjrifhudk }uD;=uyf jyifqifolrsm;rSm =uufajceD tzGJ@0ifrsm;ESifh jrefrmhqdk&S,fvpf
vrf;pOfygwD vli,frsm; jzpf=uonf? tacgif;aowWmtem;wGif *spfum;wpfpD;udk &yfxm;onf? xdk*spfum;ay:wGif
toHcsJ@pufrsm; wyfqifxm;+yD; 4if;wdk@u tokb tpDtpOfrsm;udk atmf[pfa=unmaeonf? abmvHk;uGif;xJwGif
axmifaygif;rsm;pGmaom vlrsm;jzifh jynfhae+yD; udkwifarmifOD;ESifh udkxGef;atmifausmfwkd@ tkyfpu
k tacgif;aowWmem;
wGif ae&m,lxm;=u+yD;jzpfonf? Ttcsdew
f Gif pmemr_pdwfEiS fh udk,fusifhw&m; cH,lcsufrsm; jyif;jyvmcJhaom
udkwifarmifOD;onf rdrd. Ekid fiHawmf t}uD;tuJwpfOD;udk TuJhokd@ rav;rpm; jyKrlaqmif&u
G fonfhtay: rcHr&yfEkdifr_
pdwfudk &ifxJY rnfodk@r# csKyfwnf;xm;I r&awmh? okd@jzpfaoma=umifh olu ausmif;om;tkypf k. tv,fwGif
rwfwyf&yfum rde@f cGe;f rsm; pajymavawmhonf?
xdkpOfu udkwifarmifOD;onf usm;owW0grsm;. tv,fwGif &yfwef@aeaom jcaoFh}uD;wpfaumifuJhokd@yif
jzpfonf[k udkxGef;atmifausmfu jyefajymif;ajymjyonf? ol. toHu rmefygonf? vltrsm;udk qGJaqmifEidk fprG f;
&So
d nf? vufxJYowif;pmvdyw
f pfckudk udkifxm;&if; olu &Jabmfwkd@? OD;oef@[m jrefrm*k%f xl;aqmif acgif;aqmif
wpfOD; jzpfovdk urBm h acgif;aqmif}uD;vnf; jzpfw,f? 'Dvdk urBmu todtrSwfjyK&wJh acgif;aqmif}uD;udk ae0if;ppf
tpdk;&u omrefvlawG jrSKyfwJh ocsKif;rSm 'DvdkbJ ajrjrKyfo+*K[f vdkufrmS udk igwdk hu 'Dtwdkif; vufyku
d f=unfh
ae=urSmvm;? [kajymvku
d fonf? udkwifarmifOD;.rdef@cGe;f udk tm;ay;axmufcHonfh taeESifh udkxGef;atmif ausmf
121

tygt0if ausmif;ol ausmif;om; rsm;tm;vHk;uvnf; wnDwnGwfxJ =obmay; [pfauG;=uonf? TwGif


tjcm;vltyk frsm;onf udkwifarmifOD; rdef@cGe;f ajym&mae&mqDodk@ csufcsif;pka0; a&muf&Sdvm =uonf? oluvnf;
rdef@cGe;f rsm;udk qufajymavonf? wjznf;jznf;ESifh ol. rdef@cGe;f oHrsm;udk vltyk f}uD;u oH+ydKif wkef hjyef =u+yD; tm;vHk;
rSm pdwf"gwfwufuGr_ tjynfh&Sdvm=uonf? xdktcsdew
f Gif vltrsm;wdk@. vkdtifqENrsm;ESifh ar#mfvifhcsuf rsm;udk
udkwifarmifOD;u &J&ifhowWdtjynfhjzifh tm;vHk;. a&S@Y &Sif;vif;pGm xkwfaz:ajymqdkcJhjcif; jzpfonf? trSew
f &m;twGuf
wdkufyJG0if&mY aomfvnf;aumif;/ vl@*k%foduQmudk qnfEdik f&ef twGufaomf vnf;aumif; TuJhodk@ =oZmwduUr/
&J&ifhowWdEiS fh jynfhpHkaom toHydik f&Sifonf 4if;wdk@. tem*wf acgif;aqmifwpfOD; jzpfvmEkid fonf[k vltrsm;wdk@u
,Hk=unfudk;pm;cJh=ua}umif; udkxGe;f atmifausmu
f jyefajymif; trSwf&onf?

OD;aqmif&Jaom owWd&Sdjcif;
axmifaygif;rsm;pGmaom vltyk f}uD;. tv,fwGif &yfaeonfh udkwifarmifOD;u ppftpdk;&udk jyif;xefpGm
a0zefum txl;ojzifh ae0if;ukd tjypfykcH scJhonf? OD;ae0if; (odk@r[kwf) AdkvfcsKyfae0if; [lI wav;wpm; *k%fyk'w
f yf
I olu ac:a0:oHk;pJjG cif; r&SdcJh? jrefrm"avhpH t&qdkv#if trsm;oliSmwk@d . a&S@Y wpHw
k OD;udk &nf!$e;f ajymqdk&mY
4if;. *k%yf k'fwyfI ac:a0:avh&do
S nf? vl wpfOD;ESifhwpfOD;onf rdwfaqGtaygif;toif;rsm;yif jzpfae apumrl trsm;
.a&S@Yqdkv#if xkduJhodk@ ac:a0:ajymqdkavh&do
S nf? TonfrSm wpfOD;ESihf wpfOD; av;pm;or_udk jyojcif; oabmu
dkaqmifonf? xdk@a=umifh trsm;jynfolwdk@. a&S@arSmufY ae0if;udk &nf!$e;f ajymqdk&mwGif emrnfa&S@Y orRw/ OD;
(odk@r[kwf) AdkvfcsKyf[laom pum;vHk;udk jzKwfI oHk;E_ef;jcif;onf tvGejf zpfcJaom udp&P yf wpfckjzpf+yD;
tEW&m,fvnf; rsm;vSayonf? ae0if;u 4if;. wm0ef0wW&m;rsm;udk a=uyGefpmG xrf;aqmifjcif; r&Sdonfhtavsmuf
4if;udk av;pm;or_ jyo&ef rxdkufwefaoma=umifh udkwifarmifOD;u xdkuJhodk@aom *k%yf k'frsm; rwyfbJ ac:a0:
cJhjcif;jzpfonf?
1962ckESpf Zlvdkifv (7)&ufae@Y tjypfrhaJ usmif;olausmif;om;rsm;udk tpdk;&u owfjzwfch+J yD;onfh
aemufyikd f;wGif udkwifarmifOD;u ausmif;om;acgif;aqmifwpfOD; taeESifh trsm;jynfolwdk@. a&S@xGufum tm%m &Sif
pepfudk yxrqHk; t}udrf ay:ay:xifxif pdefac:cJjh cif;jzpfonf? xdktcsderf SpwifI ol. v_y&f Sm;r_rsm; ordik f;0if
vmcJhonf? xdktcsdeu
f olonf omref rdom;pku qif;oufvmaom touf(23)ESpft&G,f vli,fwpfOD;om jzpfcJh
onf? ol hwGifrnfonfh Ekid fiHa&;rsdK;qufaemufcHrsS r&Sd/ rnfonfh Ekid fiHa&; ygwDaemufcHrsS r&Sd/ rnfonfhppfwyftiftm;pk
.aemufcHrsS r&SdcJhonfhtjyif EkdifiHwumtodkif;t0kdif;.yhHydk;usm;uefay;r_ wpHw
k &mvnf; r&SdcJh? 1974ckESpf 'DZifbmv
122

(5)&ufae@wGif udkwifarmifOD;u tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk ajymifajymifwif;wif; xdyw


f dkuf&ifqikd f&mY Adv
k fcsKyf
ae0if;.tm%m txGwftxdyfodk@ a&muf&aSd ecJhcsde/f 1974ckESpf zG@J pnf;yHktajccHOya'udk toufoGif;+yD;cJhcsdef jzpfonf?
tqdkyg zG@J pnf;yHktajccHOya'ESifhtnD ppf0wfprHk sm; c|wfum 4if;wkd@. tjyifyef; toGio
f mefudk t&yfom;0wfpkH eSifh
ajymif;vJvdkufjyD; ppfacgif;aqmifrsm;u wdkif;jynftm%mudk w&m;0if &,lonfhyHkpH zefwnf;cJh=uonf? xdk@aemuf
ppftpdk;& tkyfcsKyfru
_ dk qef@usifaom ueOD;ykdif; vlxkv_y&f Sm;r_ jzpfonfh tvkyform; ta&;tcif;udk &uf&ufpufpuf
ESrd feif;+zdKcJG+yD; twdkuftcHrsm; tm;vHk;udk zdEdyS cf sKyfcs,fcJhonf? xdkpOfu EkdifiHa&;orm; tajrmuftrsm; wkd@uvnf;
vl@tzG@J tpnf;udk jyKjyifajymif;vJEkdifa&;twGuf vkyfudkifaqmif&Guf&mwGif AdkvfcsKyfae0if; tpdk;&ESifh yl;aygif;aqmif&u
G f
jcif;uvGJI tjcm; a&G;cs,fp&menf;vrf; r&Sd[k xifjrifcJh=uonf? TedkifiHa&;aemufcHwGif ausmif;om;acgif;aqmif
qvdkif;wifarmifOD; ay:xGufvmcJhjcif; jzpfonf?
1974ckESpf 'DZifbmv (5)&ufae@Y udkwifarmifOD;u jrefrmEkid fiH&dS ppftpdk;&ukd ajymifajymifwif;wif;
twkduftcHjyKcsdew
f Gif tm&Swkduf&Sd tjcm;EkdifiHrsm;Yvnf; tm%m&Sifpepfrsm; v$r;f rdk;aecJhayonf? 1973ckEpS fwGif
xdkif;EkdifiH&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh jynfolvlxku tm%m&Sifpepfudk qef@usif qENjy=u&m &ufpufpGm
ESrd feif;jcif; cHcJh&onf? tif'ked D;&Sm;Ekid fiHYvnf; 1973ckEpS fwGif tm%m&Sif Adv
k fcsKyf ql[mwdku Ekid fiHa&;tm%mudk
w&m;0if &&SdcJhonf? 1972ckEpS fY zdvpfykdifEdik fiHwGif tm%m&Sif orRw rm;udk@(pf)u vnf;aumif;/ udk&D;,m;EkdifiHwGif
Adv
k fcsKyf ywfc|ef[D;u vnf;aumif; rm&S,favmrsm;udk toD;oD; xkwfjyefa=unmcJhonf? w&kwfjynfwGif vlxk.
vGwfvyfrKS tcGifhta&;rsm;udk &kyfodr;f cJhonfh ,Ofaus;rSKawmfvSeaf &; t&Sdefaumif;aecJhcsdejf zpfonf? tdENd,EkdifiH&Sd
tm%m&Sif 0ef}uD;csKyf tif'&m*ENDu twkta,mif 'Drku
d a&pDukd usifhoHk;cJh+yD; olr. twdkuftcH axmifaygif; rsm;pGm
wdk@udkaxmifoGif;tusOf;cscJhaom umvjzpfonf? tm&SwkdufudkausmfvGeI
f =unfhrnfqv
dk #ifvnf; Oa&my/ tmz&du/
vufwiftar&du ESifh tm&yfurBm&Sd Ekid fiHaygif;rsm;pGmwdk@wGif tm%m&Sif tkyfcsKyfr_pepfrsm; txGyt
f xdyfodk@ a&muf&Sd
aecJhayonf?
tm%m&Sif tkyfcsKyfr_pepfudk wkdufzsufEdik fcJhv#if }uD;pGmaom tusKd;&vm'frsm;udk &&SdcHpm;Ekid frnf jzpfouJhodk@
yif 4if;udk wkdufzsufa&; vkyif ef;pOfY }uHKawG@vmEkid fonfh tEW&m,frsm;rSmvnf; }uD;rm;vSonf? udkwifarmifOD;onf
TuJhodk@aom tEW&m,frsm;udk &ifqidk f&ef qHk;jzwfum ausmif;om;wpfa,muf. &JprG f;owWdudk jyocJhonf? xdk
tcsdeu
f wuUodkvfausmif;om;rsm;onf omrefjynfolvlxktwGuf tm;tifwpf&yfjzpfcJhonf? udkwifarmifOD;u
ausmif;om; acgif;aqmif[laom ordkif;ay;wm0efudk qufvufxrf;aqmifjcif;jzifh vlxktm;tifwpf&yfudk pkpnf;
jzpfwnfvmapcJhonf? 1974ckEpS f 'DZifbmv(5)ae@wGif jyKvkycf Jhaom udkwifarmifOD;. vky&f yfrmS vGwfvyfpGm
xkwfaz:ajymqdkydkifcGifhudk usifh}uHvkdaoma=umifhom r[kwf? Zlvdkifv(7)&ufae@ vlowfyGJ aemufyikd f;wGif Adv
k fcsKyf
123

ae0if;u ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh vlxkudk qGay;cJhonfhtay: udkwifarmifOD;u wkef hjyefvdkcJhjcif;a=umifh vnf;


jzpfonf? tqdkyg vlowfyGw
J Gif Adv
k fcsKyfae0if;u ausmif;om;rsm;udk "m; "m;csif; vSH vSHcsif; wkdufcku
d f rnf[k
pdefac:cJah omfvnf; udkwifarmifOD;u ae0if;udk &JpGr;f owWdESihf jynfpko
H lwpfa,muftjzpf rowfrSwfcJhacs? ae0if;u
tm;aumif;aomppfwyfEiS fh aemufq;Hk ay:vufeufrsm;udk &,lykid fqdkifaoma=umifhomv#if ausmif;ol ausmif;om;rsm;
ESifh vlxkudk pdeaf c:&JcJhjcif;jzpfa=umif; em;vnfcJhonf?
odk@aomfvnf; udkwifarmifOD;u vufeufypPnf;rsm;. ta&;ygyu
Hk dk av#mhrwGufcJh? 4if;udk,fYuvnf;
vrf;ol&J*dk%;f om;rsm;. tEW&m,fudkckcHumuG,f&eftwGuf "m;wpfacsmif;aqmifcJhbl;onf? odk@aomftjypfrhJ olrsm;
udkrl vufeufjzifh +cdrf;ajcmufqufqHjcif; rjyKoifh[k olu ,Hk=unfcJhonf? xdk@jyif vl@tzG@J tpnf;. tajccHusaom
jy\emrsm;udk ajz&Sif;&ef }udK;yrf;&mwGif rjzpfrae tajctaerSomv#if vufeufudk aemufqHk; cdkudk;&menf;vrf;
tjzpf toHk;jyK&ef qHk;jzwfcJhonf? xdk@jyif tiftm;}uD;aom vufeufypPnf;rsm;udk &,lykid fqkdif+yD;rSomv#if w&m;
r#wr_twGuf wkdufyJG0ifrnf[laomt,ltqudk olu vufrcHcJh? w&m;r#wr_bufu &yfwnfjcif;/ w&m;r#wr_
&&Sda&; twGuf oHEdN mefcsrSwf aqmif&Gufjcif;ESifh &JpGrf;owWd jyojcif;wdk@onf vufeufypPnf;rsm;xuf tqaygif;
rsm;pGm omvGeo
f nf[k olu rSwf,lcJhonf? wpfpkw
H pfOD;onf tiftm;}uD;aom vufeufypPnf;rsm;udk &,lydkifqidk f
xm;apumrl 4if;xHY &JpGr;f owWd r&Sdv#if rnfodk hrsS ta=umif;xl;vmrnf r[kwf? wzef w&m;r#wr_twGuf &yfwnf
aqmif&Guf&ef pdwfyidk f;jzwfxm;apumrl rdr.
d qHk;jzwfcsufudk taumiftxnf az:Ekdifa&;twGuf &J&ifhjywfom;r_
r&Sdv#if xkdol. vky&f yfrsm; xda&mufr&_ rSd nf r[kwfa=umif;udkvnf; udkwifarmifOD;u em;vnfoabmaygufcJhonf?
rnfonfhvufeufudkr# toHk;rjyKbJ +idrf;csrf;aom enf;vrf;jzifh tm%m&Sifpepfudk qef@usifEdik fa=umif; udkwifarmifOD;
u trsm;.a&S@arSmufY oufaojyvdkcJhonf? vufawG@wGif TuJhodk@jzpfvm Ekdifap&eftwGufvnf; w&m;r#wr_
bufu &yfwnfvkyaf qmifrnf[laom cH,lcsufudk tajccHum rdr.
d &JpGrf;owWdukd jyKpkysK;d axmif&ef vkdtyfayonf?
rnfuJhodk@aom tajctaersKd;udk }uHKawG@ae&apumrl &JpGr;f owWd&Sdolonf rdrd cH,lxm;aom ed,mrrsm;
ESifhtnD t"dyg` ,f&daS om b0udk &J&J0hH0hH usifvnfjzwfoef;Ekdifonf? twGi;f pdwf +idrf;csrf;r_udk &&SdEkdifrnf jzpfonf?
vl@tzG@J tpnf;wGif tcsKyftaESmifrsm; &Sad eapumrl xdkuJhodk@aom &JprG f;owWdrsK;d ukd ykid fqdkifxm;aom woD;yk*v
~ onf
vGwfvyfr_ &Sad ernf jzpfonf? xdk@enf;wlyif udkwifarmifOD;. pdwfxJY vGwfvyfr_ &Sad e ouJhodk@yif &JpGrf;owWdvnf;
tjynfht0 &Scd Jhayonf? xdkokd@ vGwfvyfr&_ aSd om vlom;wpfa,mufonf vl@tzG@J tpnf;. uGif;qufrsm;udk
acszsufum vlom; tm;vHk;wkd@. vGwfajrmufa&;twGuf pGrf;aqmifEdik fonf? udkwifarmifOD;. vlxkv_y&f Smr_rsm;ESifh
tm%m&Sifpepfudk qef@usifped fac:r_rsm;rSm rSwfom;zG,f&m aumif;+yD; xdktcsderf S pwifum 4if;onf tjiif;yGm;zG,f
r&Sd &JpGr;f owWdEiS fh jynfhpHkaom ausmif;om;acgif;aqmifwpfOD; jzpf&ef vrf;a=umif;ay:odk@ a&muf&dv
S mcJhayonf?
124

csufcsif;qdkovdkyif usdKuUqHuGif;xJ&Sd jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwD vli,frsm;onf udkwifarmifOD;.


vky&f yfrsm;tay: wefjyefvkyfaqmif&ef }udK;yrf;=uonf? 4if;wdk@u *spfum;ay:&Sd toHcs@J pufrsm;udk oHk;um tm;vHk;
+idrf+idrq
f drfqdrf ae=uyg? pnf;rsOf;pnf;urf;awGudk vdkufem=uyg? aomif;usef;wmawG rvky=f uygeJ@?[k owday;
onf? TwGif udkwifarmifOD;u *spfum;udk vufndK;xdk;+yD; tJ'Dum;udk 0kid f;odrf;=u[k atmf[pftrdef@ay;
vdkuf&mwGif vltyk f}uD;uvJ *spfum;&Sd&mqDodk@ a0gueJ ajy;oGm;=uonf? TwGif um;ay:u vli,frsm; toufvk
ajy;=u&onf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;u *spfum;xdyf wufum toHcsJ@jzifh pum;ajym&m tm;vHk;u ol@toHudk
twkdif;om;=um;Ekdif+yDjzpfonf? olu rdef@cGe;f rsm;udk qufvuf ajym=um;&m vltyk f}uD;uvnf; pdwfygtm;&
vufckwf=obmrsm; ay;=uavonf? yGufavm&dkufoHrsm;rSm us,favmifvGe;f vSojzifh jrif;+ydKifuGif;. aumif;uif
ay:odk@ yJw
h ifoHrsm; xyfoGm;=uonf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;u OD;oef@. psmye tcrf;tem;udk ausmif;ol
ausmif;om;rsm; vJa$ jymif;wm0ef,lrnfjzpfa=umif; qufajymonf?

OD;oef@. *k%foduQmtwGuf vlxku v_yf&Sm;aqmif&Gufjcif;


udkwifarmifOD;u ausmif;om;rsm;tm; tacgif;aowWmudk wuUodkvfausmif;0if;twGif;odk@ ,loGm;&ef
!$e=f um;csufrsm; ay;um tpdk;&u OD;oef@tavmif;udk ajrjrKyfzdk@twGuf oifhawmfwJh ae&mwpfae&m ray;ao;
oItxd usaemfwdk@ quf+yD; qENjyoGm;=ur,f[lI ajymavonf? Todk@jzifh ausmif;olausmif;om;rsm;u
tacgif;aowWmudk um;ay:wifum &efukew
f uUodkvfodk@ o,faqmifoGm;&mwGif &[ef;oHCmrsm; tygt0if
axmifcsDaom vltyk f}uD;onf 4if;wdk@aemufu vkdufygvm=uonf? vrf;r}uD;twdkif; csDwufoGm;=ucsdew
f Gif
vrf;ab;wbufwcsuf&dS aetdrrf sm;rS vltrsm;wdk@vnf; yl;aygif;yg0ifvmcJh=uonf? ausmif;olausmif;om;rsm;udk
vltyk f}uD;u aomif;aomif;zszs =obmrsm; ay;=uonf?
jrefrmEkdifiH. av;pm;&aom om;awmfarmif [k r=umc% ac:a0:orkwfjcif; cH&ol OD;oef@. tavmif;udk
&efukew
f uUodkvf0if;twGif;&Sd

bJG@ESif;obifcef;rodk@

o,f,loGm;cJh=uonf?

jynfoljynfom;rsm;/

ausmif;ol

ausmif;om;rsm;ESifh &[ef;oHCmrsm;vnf; wuUodkvfausmif;0if;twGif; wjznf;jznf; vma&mufpak 0;=uonf?


udkwifarmifOD;uJhodk@yif owWaA'ausmif;om;jzpfol udkaZmf0if;u wuUodkvftwGif;wGif vlOD;a& pkpak ygif;rSm
(3)ode;f cef@&Sdrnf[k jyefajymif;ajymjycJhonf? qENjyyJGrsm; wm&SnfEdik frnf jzpfonfEiS fhtnD wuUodkvfausmif;0if;udk
wdkuf&kdufjzwfI oG,fwef;aeaom t"dywdvrf;ay:wGif yHsus vazh&nfqidk frsm;/ rke@f qidk frsm; vmzGifh=uonf? &efukef
+rdK@ol+rdK@om;rsm;u wuUodkvfausmif;wGif qENjyaeolrsm;twGuf tpma&pmrsm;/ t0wftxnfrsm;/ tdy&f mcif;
125

rsm;ESifh tjcm; ypPnf;ypP,rsm;udk &uf&ufa&ma&m ay;vSLvm=uonf? wcsdew


f nf;rSmyif bJG@ESif;obifcef;rxJYvnf;
ausmif;om;rsm;/ &[ef;oHCmrsm;ESifh tjcm;t&yfom;rsm;uvnf; tpdk;& qef@usifaom a[majymyJGrsm; pae=u+yD
jzpfonf? ausmif;om;rsm;onf psmye aumfrwDudk zG@J pnf;vkduf+yD; udkwifarmifOD;u xdkaumfrwD. twGif;a&;rSL;
jzpfvmonf? a[majymyJGrsm;udkvnf; tqufjywfoGm;jcif; r&SdapcJh? xdknwGif ausmif;om;rsm; tygt0if t&yfom;
tcsdK@wdk@onf wuUodkvfausmif;0if;xJY ntdyfnwm aecJh=uonf?
Todk@jzifh wae@ukeo
f Gm;+yD; 'DZifbmv (6)&ufae@wGif ausmif;olausmif;om;rsm;u OD;oef@twGuf
Ekid fiHawmf psmye tcrf;tem; vkyaf y;&efEiS fh oifhawmfaom acgif;cs&m ajrae&may;&efwdk@udk tpdk;&xH w&m;0if
awmif;qdkcJh=uonf? jrefrmEkdifiH&dS jynfolvlxk tm;vHk;u OD;oef@tm; }uHawmokomefY ajrjrKyfo+*Kvfjcif;udk
cGifhjyKrnf r[kwfa=umif; twdtvif; a=unmcJhonf? 'DZifbmv (7)&ufae@ nae(4)em&D aemufq;Hk xm;um
ta=umif;rjyefv#if ausmif;olausmif;om;rsm;onf vlxk. tultnDudk &,l+yD; wuUodkvfausmif;0if;twGif;Y
+idrf;csrf;a&; *lAdrmef wnfaqmufum OD;oef@.tavmif;udk tcrf;tem;jzifh ajrjrKyfo+*Kvfrnf [lI pmxJwGif
a&;om;az:jycJhonf? a[majymyJrG sm;udk tqufrjywf jyKvkyaf ecJhonf? vlOD;a& (1)odef;ausmfcef@&aSd om wuUodkvf
ausmif;0if;twGif;wGif ysHusaps;onfrsm;vnf; tv_yf&_yaf e=uayonf? nydkif;a&mufvmaom tcg ausmif;0if;xJ&Sd
vlOD;a&rSm (5)aomif;cef@ usqif;oGm;aomfvnf; ae@tcsdef jyefvnfa&muf&dv
S m&mwGif vlOD;a& (1)odef; 0ef;usif
txd jyefwkd;vmonf?
'DZifbmv (7)&ufae@wGif wuUodkvf0if;twGif;&Sd vltyk f}uD;rSm war#mfar#mf wac:ac: jzpfaecJh=uonf?
nae (4)em&D xkd;oGm;+yD jzpfaomfvnf; 4if;wkd@. awmif;qdkcsufrsm;ukd rnfonfh tpdk;& &H;k XmeurS ta=umif;jyef
vmjcif; r&SdcJh? TwGif psmye aumfrwD tzGJ@0ifrsm;u vltyk f}uD;tm; usaemfwdk@&J@ awmif;qdkcsufawGudk tpdk;&u
vpfvsL&_vkdufwma=umifh tpDtpOf qJGxm;wJhtwkdif; usaemfwdk@[m vlxk&@J tultnDudk ,l+yD;awmh +idrf;csrf;a&;
*lAdrmefudk wnfaqmuf=urSmjzpfw,f [k a=unmavonf? Ta=unmcsufudk =um;aomtcg vltyk f}uD;u
wnDw!GwfxJ aomif;aomif;zszs axmufcH=obmay;=uonf? Todk@jzifh ,cifu ausmif;om;or*~ taqmuf
ttHk &Scd Jhbl;aom ae&mwGif +idrf;csrf;a&; *lAdrmefudk wnfaqmuf&eftwGuf pufr_ ausmif;om;rsm;u 'DZdkif;qJG
=uavonf? ausmif;om; or*~taqmufttHkonf jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_wGif ta&;ygaom ordik f;0if
txGwftjrwfxm;&m ae&mwpfckjzpfcJhaomfvnf; 1962ckESpf Zlvdkifv (7)&ufae@wGif ae0if;u 'dik f;erdkuf AH;k rsm;jzifh
azgufcJGzsufqD;cJh+yD; &maygif;rsm;pGmaom ausmif;olausmif;om;rsm; toufqHk;&_;H cJh=u&onf?

126

udkwifarmifOD;. nDi,frsm;onf wuUodkvfY jzpfysufonfrsm;udk =um;odae&monfEiS fhtr# pl;pyfod&Sd


vdkpdwfrsm; jzpfvmjcif;a=umifh qENjyyJGrsm;Y yg0ifywfoufonftxd jzpfvmcJhonf? xdkumvrsm;wGif vSa&$onf
ausmif;rS tdrfodk@jyefI tdrfr_udprP sm; ulvkyaf y;+yD;onfhtcgwkdif;wGif wuUodkvfausmif;0if;xJodk@ oGm;a&mufcJhonf?
+rdK@xJoGm;I tpma&pmESifh tvSLaiGwkd@ aumufcHaom wuUodkvfausmif;om;rsm;udk ulnD&ef vSa&$u vdkufygoGm;
wwfonf? touf(10)ESpf&Sd+yD jzpfaom nDi,f oef@Zifonf tdrfrS wdwfwqdwf cdk;xGufum jzpfysufaeaom
tajctaersm;udk oGm;a&muf=unfh&_cJhonf? ol@atmufu touf(8)ESpft&G,f nDi,f rif;a0uvnf; oef@Zif
oGm;&maemufudk waumufaumufvdkufvdkcJh? wnaewGif tdrfe;D csif;rsm;ESifh tpfudktpfrrsm;xHu owif;tcsK@d
=um;cJh&aoma=umifh wuUodkvf0if;twGif;Y xl;xl;jcm;jcm; wpHkwck jzpfvdrhrf nfudk oef@ZifEiS fh rif;a0wdk@u rSef;qrd
cJh=uonf? bmjzpfrvJ qdkonfudk 4if;wdk@udk,fwkdif awG@jrifvdkcJh=uonf?
vSa&$uvnf; wuUodkvfukd oGm;vkduf+yDjzpf+yD; olwkd@ukd ac:roGm;cJh? wuUodkvfausmif;Y jzpfysufrnfh
t&mrsm;udk tb,fha=umifh olwkd@tm; ay;rawG@ vdkoenf; [laom pl;prf;vdkpw
d frsm; jyif;xefvmaoma=umifh
xdkae&modk@ udk,fwkdifoGm;=u&ef qHk;jzwfcJh=uonf? tdrfpmrsm;ESifh tdrfr_ udprP sm;udk vky+f yD;aemuf xrif;udk
AvHk;AaxG; pm;vdkufonf? xdk@aemuf &yfuGufxJwGif oli,fcsif;rsm;ESihf oGm;upm;rnf[k ta=umif;jyum tdru
f
xGufvmcJh=uonf? wuUodkvfoGm;&m vrf;wav#mufwGifvnf; uav;ESpaf ,mufxJ taz:rygbJ oGm;vmae
onfudk tjcm;olrsm; r&dyrf dEkdifap&eftwGuf owdxm;cJh&onf? wuUodkvfodk@a&mufaomtcg vltyk f}uD;.
aemufbuf xifomjrifomjcif; odyrf &Sdaom ae&mwpf&modk@ oGm;vkduf=uonf? 4if;wkd@. ta&S@wGif&daS om
vltrsm;pkrmS rsufcif;ay:wGif xdkifae=uaoma=umifh jzpfysufaeonfrsm;udk xifxif&mS ;&Sm;awG@jrifEdik fayonf?
vltyk f}uD;rsm; vlOD;a& rsm;jym;vGe;f vSaomfvnf; tm;vHk;u wdwfwqdwf xdkifem;axmifae=uonf?
vltyk f}uD; a&S@wGif pum;ajym rdu
k fc&dzk kef;wpfck&do
S nf? wpfae&mxJY vlawG 'gavmuftrsm;}uD; pka0;ae=ujcif;udk
oef@ZifESifh rif;a0wdk@ wcgrS r}uHKbl;cJh? tpdk;&. rw&m;r_ vky&f yfrsm;ESifh pyfvsOf;I vltyk f}uD;xJu wpfa,muf+yD;
wpfa,muf a&S@xGuf ajym=uonf? touf}uD;}uD; trsK;d orD;rsm;uvnf; 4if;wdk@. om;awmfarmifrsm; rnfuJhokd@
towfcH cJh&yHkESifh rdom;pk0ifrsm; }uHKawG@ae&aom tcuftcJrsm;udk &ifziG fh=uonf? oef@Zifonf a[majymyJGudk
rsufvHk;tjyL;om;jzifh em;axmif&if; &ifcHkoHrsm; jrefvmonf? vltrsm;wdk@. &ifeifhzG,f&m Zmwfvrf;rsm;udk
em;qif&onfu r,HkEkdifp&myif? &efuke+f rdK@ wpf+rdK@vHk;&Sd vlwef;pm;aygif;pHk Tae&modk@ vma&muf+yD; tpdk;&.
vky&f yfrsm;a=umifh tajctaersm; ajymif;vJcJh&yHEk Sifh 4if;wdk@. qdk;usK;d &vm'frsm;udk ajymjyaeouJhokd@jzpfonf?
ausmif;wGif uav;i,frsm;udk q&mru yHkjyif ajymjyae+yD; uav;rsm;u +idrfoufpmG xdkifem;axmifae=u ouJhokd@

127

jzpfonf? odk@aomf ,ckw}udrw


f Gif xl;jcm;onfrmS xdkifem;axmifaeaom y&dwfowfxJwGif q&m q&mrrsm;
yg0ifaejcif; jzpfonf?
oef@ZifESifh rif;a0wkd@onf vltyk f}uD;ESifhtwl &Sad e&jcif;twGuf tvGet
f rif; pdwfv_y&f Sm;aecJhonf?
txl;ojzifh 4if;wdk@u Tae&modk@ rvma&mufoifhaoma=umifhvJ jzpfonf? ta0;wae&mY udkwifarmifOD;ukd
awG@aomtcgwGif 4if;wkd@onf vltyk f}uD;xJY wwfEdik for# udk,fa,mifazsmufae=u&onf? &SyftustjzLESifh
wkdufyHktus teufa&mifwdk@udk 0wfqifxm;aom udkwifarmifOD;u ausmif;om;tcsdK@EiS fh twl vrf;av#muf
oGm;aeonfudk 4if;wdk@u awG@jrifvdkufjcif; jzpfonf? tjcm;ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh aqG;aEG;wdkifyifaeaom
udkwifarmifOD;. rsufEmS xm;rSm wnf=unfeufeJaeonf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;wdk@ tkyfpo
k nf *lAdrmef wnf&d&S m
ae&m&Sd vltyk f}uD;=um;xJodk@ 0ifa&mufaysmufuG,foGm;=uonf? TuJhodk@ }uD;rm;vSaom vltyk fxJwGif tpfudk}uD;
jzpfoludk awG@vdkuf&aoma=umifh oef@ZifESihf rif;a0wkd@ tm;wufoGm;=uonf? ol@udk vSr;f E_wfqufcsifaomfvnf;
atmifht;D aecJh&onf? cGifhjyKcsufr&bJ Tae&modk@ vma&mufcJhjcif; jzpfonfEiS fh tnD jy\emaumif;aumif;
wufoGm;Ekdifaoma=umifhyif? vl}uD;rygbJESifh Tr#avmuftxd a0;vHaomae&modk@ olwdk@csnf;bJ xGufvm=uonfh
tay: udkwifarmifOD;u pdwfqdk;rSm aocsmonf? udkwifarmifOD; rjrifEkdifap&eftwGuf oef@ZifESifh rif;a0wdk@onf
uav;rsm; jzpfvifhupm; vltyk f}uD;xJwGif wwfEdik for# iHk@aevdkufonf? vltyk f}uD;a&S@odk@ wpfa,muf+yD;wpfa,muf
xGufajymaom ta=umif;t&mrsm;rSm pdwf0ifpm;p&m aumif;vGef;vSojzifh olwkd@twGuf Tae&mu rcGmEkdif
jzpfcJh&onf? odk@aomfvnf; a[majymyJG+yD;qHk;I vltyk f}uD;u vufckwf=obmrsm; ay;=uonfhtcgwGif tdrfjyefrS
jzpfawmhrnfudk odvdkufonf? xdk@aemuf 4if;wkd@onf ausmif;0if;xJu odkodkodyfodyf xGufvm+yD; tdrfodk@ tajy;jyef
cJhavawmhonf?

*lAdrmef aqmufvkyjf cif;


ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh &[ef;&Sifvl jynfolwkd@u *lAdrmef aqmufvky&f mY 0kid f;0ef;ulnDay;=uonf?
vlwkdif;u wufuGpmG yg0if=uonf? vlwcsdK@u pDwef;rwfwwf&yf vkduf=u+yD; *lAdrmef aqmufvky&f eftwGuf
vdktyfrnfh tkwf/ uGeu
f &pf tp&So
d nfhypPnf;rsm;udk wpfa,mufrS wpfa,mufodk@ vufqifhurf; ay;=uonf?
OD;oef@udk ajrjrKyfo+*Kvf&mwGif wwyfwtm; yg0ifcGifh &=uonfhtay: vl}uD;vli,f usm;r ra&G; tm;vHk; *k%,
f l
0ifhuGm;cJh=uonf? tm;tifcsnfheJ@ae+yD jzpfaom tzGm;tdrk sm;uyif wef;0ifpu
D m tzGm;udkvJ tkwfwpfvHk;
avmufawmh urf;cGifhjyKyg? 'grSvJ udk,fheidk fiHrmS txGwftjrwfxm; av;pm;=unfndK&wJh OD;oef@twGufudk tzGm;u
128

wpHkw&m vkyaf y;cJh&w,fqdk+yD; pdwfcsrf;omrSm?[kqu


dk m yg0ifulnDay;cJhavonf? aemufwpfae@txd a[majymyJG
rsm;udk qufvkycf Jhonf? ppftpdk;tay:Y xm;&Sdaom cHpm;csufrsm;/ rcsifhr&J jzpfr_rsm;wdk@udk ajymqdk&ifziG fhvdkolwkdif;u
xkwfaz: ajymqdkcJh=uonf? vltrsm;wdk@. pdwftm;xufoefr_EiS fh vdktifqENrsm; jyif;jyvGe;f vSojzifh *lAdrmef
aqmufvkyjf cif;rSm nwGif;csif; +yD;qHk;oGm;cJhonf?
aemufwpfae@ 'DZifbmv (8)&ufae@ naeydkif;(7)em&DwGif rEWav;taqmifY txl;tpnf;ta0; wpfckudk
usif;ycJhonf? tpnf;ta0;Y vl(7)OD; yg0ifonf? OD;oef@. rdom;pk0iftcsdK@tjyif ausmif;om;ESifh bkef;}uD; tcsdK@wdk@
jzpf=uonf? tpdk;&u OD;oef@. tavmif;aowWmudk uefawmfrif; yef;+cHxJY jrKyfEH&S ef cGifhjyKcsuf ay;+yD; jzpfa=umif;udk
OD;oef@. rdom;pk0ifrsm;u ajymjy=uonf? wuUodkvfausmif;rS uefawmfrif; yef;+cHodk@ psmye csw
D ufyGJ tcrf;tem;udk
'DZifbmv (9)&ufae@ rGef;wnfhcsdeYf pwif&ef pDpOfxm;a=umif; ajymonf? xdk@jyif tokb pDwef;vSnfhvnfyGu
J dk
ausmif;om;rsm;ESihf &[ef;oHCmawmfrsm;u OD;pD;}uD;=uyfap&eftwGuf 4if;wdk@u awmif;qdkonf? Tudp&P yfEiS fh
ywfoufI psmye aumfrwDtwGif;wGif rJcJGqHk;jzwfrnf[lI ausmif;om;rsm;ESihf &[ef;oHCmawmfrsm;u jyefvnf
ajz=um;cJhonf?
4if;wdk@ rJcGJqk;H jzwf&rnfh t&mrSm ESpfckjzpfonf? yxrwpfckrmS 'DZifbmv (9)&ufae@wGif OD;oef@tm;
aemufqHk;t}udrf *g&0jyKjcif; vkyrf vkyfESifh 'kwd,wpfckrmS tacgif;aowWmudk uefawmfrif; yef;+cHxJY jrKyfESH oifhroifh
qkdonfrsm;jzpfonf? uefawmfrif; yef;+cHxJY rjrKyfygu tacgif;aowWmudk wuUodkvf0if;twGif;&Sd *lAdrmefxJYom
xm;&Sdrnfjzpfonf? xdk@jyif Tae&mudk ordkif;0if ae&mwpfcktjzpf aqmufvkyfxm;&S&d eftwGuf vkdonfrsm;udk
pwifjyKvkyaf ecJh+yD; jzpfonf?
tpnf;ta0;Y rJay;=u&mwGif OD;oef@. rdom;pk0ifrsm;/ bke;f }uD; tcsdK@ESifh tokb aumfrwDrS ausmif;om;
tcsdK@wdk@ yg0ifcJh=uonf? TwGif OD;oef@tacgif;udk uefawmfrif; yef;+cHY jrKyf&eftwGuf trsm;pku rJay;cJh=uonf? T
&vm'fa=umifh ausmif;om;ESifh bke;f }uD;rsm;wkd@ t=um;wGif tcsif;csif; oabmxm;uJGvJGr_rsm; jzpfcJhonf?
'DZifbmv (9)&ufae@ rGef;wnfhcsdef a&mufaomtcgwGif tokb aumfrwD. qHk;jzwfcsufudk vltrsm;wdk@
tm; today;xm;+yD; jzpfonf? usef&pfaom rdom;pk0ifrsm;ESifh twl OD;oef@. tacgif;aowWmudk bGJ@ESif;obifcef;r
u wqifh *lAdrmef wnfaqmufxm;&mae&m jzpfaom ,cifu ausmif;om;or*~ taqmufttHk &S&d mqDodk@
t"dywd vrf;twkdif; o,faqmifvmcJh=uonf? t"dywd vrf;rwav#mufwGif vlrsm;jzifh jynfhusyfae+yD; OD;oef@.
aemufqHk;yH&k dyf awG@jrifvkdolrsm;u wkd;a0S@aecJh=uaoma=umifh tacgif;aowWmudk o,f,lolrsm;twGuf tawmfyif
tcufawG@cJh&onf? OD;oef@ tavmif;udk *lAdrmef&Sd&mqDodk@ o,faqmifoGm;jcif;rSm axmifaygif;rsm;pGmaom
129

ausmif;olausmif;om;ESifh &[ef;&Sifvlwkd@u OD;oef@tm; aemufqHk;t}udrf *g&0jyKcGifh &&SEd ikd fapa&;twGuf jzpfonf?


xdktcsdew
f Gif OD;oef@udk aemufqHk; *g&0jyK&ef vma&muf=uolrsm; wuUodkvf0if;twGif;Y jynfhESufaecJhonf? 4if;wdk@
txJwGif a[majymyJGrsm;Y yHkrSef vma&mufpak 0;aecJh=uaom vlaygif; (1)odef;ausmf tygt0if OD;oef@udk aemufq;Hk
*g&0jyK&eftwGufom vma&muf=uolrsm;vnf; yg0ifonf? wuUokdvf0if; wpfckvHk;wGif jynfhusyfaeaom rsm;jym;
vGe;f vSonfh &[ef;&Sifvl jynfolrsm;onf OD;oef@udk aemufq;Hk t}udrt
f jzpf *g&0 jyKcJh=uayonf?
OD;oef@. tacgif;aowWmudk xm;&Sd&m ,cif ausmif;om;or*~a[mif; taqmufttHk. rsufEmS csif;qkdifwGif
rEWav; taqmif wnf&d+S yD; xdktaqmufttHEk Spfckudk t"dywdvrf;u jcm;xm;onf? ta&;tcif;umvrsm;wGif
ausmif;olausmif;om;rsm;onf rEWav;taqmifukd owif;xkwfjyefaom &H;k Xmewpfcktjzpf vnf;aumif;/ tokb
aumfrwD. owif;Xmewpfcktjzpf vnf;aumif; toHk;jyKcJh=uonf? xdk@aemuf OD;oef@.nD OD;cef@u rEWav;taqmif
tay:xyfuaeI rdkufc&dkzke;f jzifh tacgif;aowWmudk uefawmfrif; yef+cH ,loGm;+yD; aemufqHk; ajrjrKyfo+*Kvfzk@d
tcsdew
f efvm+yD jzpfyga=umif;yg cifAsm;[k ajymavonf? Tonfudk =um;aomtcg ausmif;om;rsm;ESifh &[ef;
oHCmrsm; tygt0if vltrsm;pkwdk@u OD;oef@. tacgif;aowWmudk uefawmfrif; yef;+cHodk@ ,laqmifoGm;cGifh rjyKEkid f
a=umif; atmf[pfuef@uGuf=uonf? tacgif;aowWmudk uefawmfrif; yef;+cHodk@ o,f,lcGifh jyK&eftwGuf OD;cef@
uvnf; vltyk f}uD;udk rdu
k fc&dzk kef;u wqifh toem;cH awmif;qdkonf? odk@aomf vltyk f}uD;u 4if;wdk@onf tacgif;
aowWmudk ausmif;0if;twGif;Yom xm;&Sdvdk+yD; *lAdrmefxJwGif jrKyfEHv
S dka=umif;udkom wGifwGifqadk ecJh=uonf?
OD;oef@. tacgif;aowWmudk apmifh=uyfay;&olrsm;xJwGif oGm;bufqidk f&m wuUodkvf ausmif;om; udkatmif
apmOD; vnf; wpfa,muftygt0if jzpfonf? olu tjcm;ausmif;om;rsm;uJhodk@yif rdef@cGef;rsm;udk ajym=um;cJhonf?
ausmif;om;rsm;onf tacgif;udk tumtuG,fay;&eftwGuf vufcsif; csdwfqufum puf0dik f;omef tv$m(3)v$m
jzifh 0dik f;&H xm;ay;cJh=uonf? udkatmifapmOD;u tjyifbufq;Hk tv$mwGif ae&m,l+yD; tacgif;udk OD;aqmif umuG,f
apmifha&Smuf aecsdew
f Gif udkwifarmifOD;u teD;tem;&Sd vltyk frsm;t=um;u &yf=unfhaeonf? TwGif &kwfw&uf
udkwifarmifOD;u vltyk f}uD;udk jzwf+yD; rEWav;taqmif &S&d mbufodk@ oGm;vdkufonf? rEWav;taqmifudk
oHwwkdif;jzifh um&Hxm;+yD; 4if;. ywfywfvnfY 0ifaygufrsm; &So
d nf? vHk+cHKa&;twGuf 0ifaygufrsm;udk ydwfxm;
ojzifh udkwifarmifOD;u wHwkdif;udkausm+f yD; taqmufttHkxJodk@ 0ifa&mufoGm;onf?
psmye aumfrwD. tzGJ@0ifjzpfol pdwfynm ar*smu udkarmifarmifwdwfonf aumfrwD. tjcm;tzG@J 0ifrsm;
jzpfaom apmvSaiG/ udkaomif;at;/ udkwifpkd;/ udkjrifh[ef wkd@ESifh wkdifyif aqG;aEG;onf? wuUodkvf 0if;twGif;Y
OD;oef@tavmif;udk jrKyfESH&eftwGuf tm;vHk;u oabmwl=uonf? udkarmifarmifwdwfu rdu
k fc&dzk kef;udk udkifum
130

vltyk f}uD;. oabmxm;udk axmufcHoHrsm;rSwqifh rJqENaumuf,lonf? tacgif;udk uefawmfrif; yef;+cHxJY jrKyfESH


vdkovm;[k ar;&mwGif vltyk f}uD;twGif;u toH tenf;i,fom xGufvmonf? odk@aomfvnf; tacgif;udk
wuUodkvfausmif;0if;xJY jrKyfESHvkdovm;[k ar;vdkufaomtcg ausmif;olausmif;om;ESifh vlxk trsm;pkwkd@u
wcJeuf axmufcHatmf[pf=uonf? Todk@jzifh ausmif;om;ESifh vlxk. axmufcHru
_ dk&,lum OD;oef@ tavmif;tm;
wuUodkvf0if;twGif;Y jrKyfESH&eftwGuf tokb aumfrwDtwGif;wGif w&m;0if qHk;jzwfcsuf csrSwfcJh=uonf?
xdk@aemuf ausmif;om;eJ@ vlxk udk,fwdkifu wnfaqmufxm;cJhwJh *lAdrmefrSm OD;oef@udk jrKyfESHzdk@twGuf usaemfwdk@
qHk;jzwfvkdufygw,f[k toHcsJ@pufu a=unmvkdufavonf?
TuJhodk@ a=unmvdkuf&mwGif tjyifbuf&dS vltyk f}uD;rSm aysmf&i$ fjrL;xl;pGmjzifh =obmrsm; ay;=uonf?
xdk@aemuf csufcsif;yif ausmif;olausmif;om;rsm;/ &[ef;oHCmrsm;ESifh jynfolrsm;onf 4if;wdk@aqmufvkyx
f m;cJhaom
*lAdrmefwGif OD;oef@tacgif;udk jrKyfESHvkduf=uonf? tacgif;aowWmudk ajrjrKyf+yD;onfEiS fh w+ydKifeuf ausmif;om;
wpfa,mufu ta&;awmfykH [k xatmf&m vltyk f}uD;u atmif+yD[k oH+ydKif[pfauG;avonf? TuJhokd@
oHk;}udro
f Hk;cg [pfauG;+yD;onfhaemufwGif vltyk f}uD;u Ekid fiHawmfoDcsif;udk tm;vHk;twlwuG oDq=dk uonf?
Ak'<bmom/ ausmif;om; v_y&f Sm;r_ESifh urBmhukvor*~ wdk@udk ukd,fpm;jyKaom tvH(3)ckonf *lAdrmef. xdyw
f Gif
&J&ifhr_ tjynfhjzifh avxJY wvSLvSLvGifhysHaecJhonf?

ppftpdk;&u ESdrfeif;jcif;
1974ckESpf 'DZifbmv (11)&ufae@ eHeuf (2)em&Dtcsdew
f Gif jrefrmppfwyfu ausmif;0if;udk 0ifa&mufp;D eif;
&mwGif ausmif;om;ESifh &[ef;oHCm trsm;tjym; aoqHk;cJh&onf? qENjyolaygif; (3000)ausmfudk zrf;qD;+yD; tif;pdef
axmifxJ xnfhcJhonf? AdkvfcsKyfae0if;u wifhum;rsm;udk apv$wf+yD; wuUodkvfausmif;0if; wpfckvHk;udk 0kid f;&Hxm;ap
cJhonf? *lAdrmefudk +zdKcs&eftwGuf ajrxdk;pufrsm; apv$wfcJhonf? Tonfudk qef@usifonfhtaeESifh bkef;}uD;tcsdK@u
vufcsif;csdwfqufum *lAdrmefudk 0kdif;&Hxm;cJh=uaomfvnf; ajrxdk;pufrsm;u 4if;wkd@udk owfjzwfum OD;oef@ tacgif;
aowWmudk wl;az:cJh=uonf? Todk@jzifh OD;oef@tacgif;udk odr;f +yD; eHeufrdk;aomufcsdew
f Gif uefawmfrif; yef;+cHxJY
ocifudk,fawmfrdi_ f; *lAdrmef. eab;wGif OD;oef@udk jrKyfESHcJhonf?
tcsif;jzpfyGm;+yD; aemufwpfae@/ 'DZifbmv (12)&ufae@ rGef;wnfhcsdecf ef@wGif &efukef+rdK@ ql;avbk&m;
tem;w0dkufY ausmif;olausmif;om;ESifh jynfolwdk@ aemufxyfw}udrf jyefvnfpak 0;vm+yD; qENjycJh=uonf?
131

ppfom;rsm;uvnf; 4if;wkd@udk ypfcwf ESrd feif;cJhonf? owfjzwfcJhonf? aemufq;Hk wGif ppftpdk;&u OD;oef@ ta&;tcif;
ESihfywfowfaom w&m;0if a=unmcsuf xkwfjyefcJhonf? a=unmcsufxJwGif ta&;tcif;Y vl(30)om aoqHk;cJh&
onf[k az:jycJhonf? vufawG@wGirf l tpdk;&u qdkcJhaom aoqHk;ol OD;a&xuf vGerf if;pGm rsm;jym;cJhayonf?
Todk@jzifh OD;oef@ta&;tcif;ESifh ywfoufI aemufqHk;wGif ausmif;om;ausmif;olESifh &[ef;&Sifvlaygif; (7000)
ausmfwdk@vnf; zrf;qD;jcif; cHcJh&onf?
xdk@aemufwGif udkwifarmifOD;ESifh tjcm;ausmif;om;rsm;u 4if;wdk@ rnfuJhokd@ qufvkyo
f ifha=umif;udk
wkdifyifaqG;aEG;=uonf? ppfwyfrsm;u wuUodkvfudk r=umcif 0ifa&mufpD;eif;awmhrnf qdkonfudk odaecJhaom
a=umifhyif? udkwifarmifOD;. oli,fcsif; udkxGef;atmifausmfu ausmif;om;rsm;tm;vHk; wuUodkvf twGi;f Yom
ae+yD; tzrf;cHv#if cH&ap/ jzpfay:vmaom tusK;d qufrsm;udk twlwuG cHpm;=urnf[k t}uHjyKonf? TwGif
udkwifarmifOD;u ol@tm; tvGefwefzdk;&Sad om pum;wpfckudk ajymonf? 4if;rSm oli,fcsif;? ppfwkduf+yD; xGufajy;wJh
ol[m aemufwpfae@us&if xyfwkdufEkid fw,f? igu axmifuscJhbl;+yD? axmifxJrmS b0u aoaewmuG? axmifxJ
uae rif; bmrS vkyv
f dk@r&bl;? axmift&m&Sad wG&@J &kyfao;wpf&yk fvdk olwkd@ }udK;qJGwJhtwkdif; uae&wm? axmifxJ
rSm udk,fhpdwfe@J udk,f bmrS vkyv
f kd@r&bl;? tJ'DrmS rif;&J@b0u aoaer,fq&kd if tpdk;&udkvJ qufwdkufEkdifrmS
r[kwfbl;? 'ga=umifh rif; olwdk@udk qufwdkufcsifw,f qdk&if/ tcGifhtvrf;awG &Smcsifw,fq&dk if igwdk@ tzrf;cHvkd@
rjzpfbl;? 'DvkdrsK;d xGufoGm;vkd@ wjcm;ausmif;om;awGu igwdk@udk o&Jabma=umifw,fvdk@ xifw,fq&dk ifvJ
udprP &Sdbl;? 'gayr,fh wu,fvdk@om olwdk@ tzrf;cHoGm;cJh&r,f qdk&ifawmifrb
S J olwkd@&J@ vGwfajrmufa&;twGuf
igwkd@u tjyifbufuae vkyaf y;vkd@&w,f?[lI jzpfonf? Todk@jzifh udkwifarmifOD;ESihf udkxGe;f atmifausmw
f kd@u
wuUodkvf0if;twGif;u csufcsif; xGufvmcJh=uonf? 4if;wdk@ ESpfOD;ESifhtwl oli,fcsif;tcsdK@onf udkwifarmifOD;tdro
f dk@
csufcsif; jyefoGm;cJh=uonf? tdraf &mufaomtcg a&csK;d t0wftpm;vJ+yD; tjyifjyefxGufvmcJhonf?
usL;bm;EkdifiH ydyuQESifh tjcm; jy\emrsm;udk udkifwG,fajz&Sif;ay;cJhaom urBmh+idrf;csrf;a&; zefwD;&Sif tjzpf
*k%o
f wif; ausmfaZmol OD;oef@udk Ekid fiHwum todkif;t0dkif;u todtrSwf jyKxm;onfESifhtnD ausmif;om;
ausmif;olrsm;ESifh jynfolvlxku OD;oef@twGuf qENjyv_y&f Sm;=uaom owif;rsm;rSm Ekid fiH&yfjcm;wkdif;jynfrsm;txd
ysH@E@SH oGm;cJhonf? 4if;onf ordik f;rSwfwkdif wpfck jzpf&o
Hk mrubJ Adv
k fcsKyfae0if; OD;aqmifaom ppftpkd;&udkvnf;
t}uD;tus,f wkev
f _yo
f Gm;apcJhonf? ausmif;om;ESifh vlxk trsm;pku OD;oef@. tavmif;udk tpdk;& cGifhjyKaom
uefawmfrif; yef;+cHwGif rjrKyfbJ wuUodkvfausmif;0if;xJYom tb,fa=umifh xm;&SdcsifcJh=uygoenf;? OD;oef@
rdom;pk0ifrsm; yg0ifaom tokb aumfrwD. qHk;jzwfcsufudkyif tb,fa=umifh 4if;wdk@u qef@usifcJh&oenf;?

132

yxrqHk;taeESifh ajym&rnfqv
dk #if OD;oef@onf ol. rdom;pk0ifrsm;twGufom r[kwfbJ jynfolvlxk
twGufyg Ekid fiHawmf jy&kyf jzpfonf[lI 4if;wdk@u ,Hk=unfcJhjcif;a=umifh jzpfonf? OD;oef@onf ukvor*~ taxGaxG
twGif;a&;rSL; &mxl;udk &&Sd+yD;aemufydik f;rSmomv#if jrefrmEkid fiHESifh jynfolvlxkudk ukd,fpm;jyKum rdrd. xifjrif
oHk;oyfcsufrsm;udk tjynfht0 az:xkwfajymqdkEkdifcGifh &SdvmcJhonf? 'kwd,wpfcsufrmS OD;oef@. xl;jcm;aom
jyKrlaqmif&u
G fcsufrsm;onf vl@tzG@J tpnf;wGif &So
d ifh&Sdxdkufaom wefzk;d rsm;jzpfonfEiS fhtnD 4if;ESifh pyfvsOf;I
wuUodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;u teD;uyf oif,lavhvm *k%fjyKcGifh &&Sdrnfqv
dk #if vl@tzG@J tpnf;
wpfckvHk;twGuf tusK;d jzpfxGe;f Ekdifaoma=umifh jzpfonf?
OD;oef@xHY yifudk,ft&nftaoG; (3)ck&do
S nf? 4if;wdk@rSm ynm&Sdr_. ouFw jzpfjcif;/ &d;k om;ajzmifhrSe+f yD;
oduQm&Sdaom t&yfom; Ekid fiHa&;orm;wpfa,muf jzpfjcif;ESifh +idrf;csrf;r_udk &SmazGudk wpfa,mufjzpfjcif; wkd@jzpf=u
onf? Tt&nftaoG;rsm;onf vl@tzG@J tpnf;. wefzdk;rsm;wGif yg&Sdaom tpdwftydkif;rsm;yif jzpfonf? tm%m&Sif
tkyfcsKyfrp_ epfudk usifhoHk;aeaom Ekid fiHrsm; tm;vHk;eD;yg;udk=unfhrnfqv
dk #if ynm&Sdr_udk r[kwfbJ tiftm;udkom
t"duxm; toHk;jyKI wkdif;jynf tkyfcsKyfaeonfudk awG@jrifEikd fayonf? &k;d om;ajzmifhrSe+f yD; oduQm&Sdaom t&yfom;
Ekid fiHa&;orm;rsm;. tcef;uudk csdK;ESdrfxm;um &kd;om;r_ uif;rJh+yD; oduQm r&Sdaom twkta,mif Ekid fiHa&;orm;
rsm;jzifh tpm;xdk;xm;onf? TuJhodk@aom tkycf sKyfrp_ epfatmufwGif ppfjzpfymG ;jcif;udk a&Smif&mS ;I &Ekdifrnf
r[kwfonfhtjyif ppfreS faom +idrf;csrf;r_ &SmazGa&; vkyif ef;pOfudkvnf; rnfodk@r# taumiftxnfaz:Ekdifrnf
r[kwfacs? ynmwwf wuUodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;u xkdodk@aom todynm/ oduQm&SdrE_ Sifh +idrf;csrf;r_ ponfh
vlrw
_ efzdk;rsm;udk avhvmoif,lEdik faom tcGifhtvrf;rsm; &Scd Jhrnfqv
dk #if 4if;wdk@onf tiftm;udk &SmazGrnfhtpm;
todynmrsm;udkom &SmazGaxmufyho
H lrsm;/ tvGet
f rif; wefzd;k xm;olrsm; jzpfvm=uayrnf? OD;oef@udk vrf;jy=u,f
wpfvHk;taeESifh oabmxm;+yD; 4if;wdk@u OD;oef@. ajc&mudk vdkufeif;um &dk;om;ajzmifhrSeaf om/ oduQm&Sdaom
t&yfom; EkdifiHa&;orm;rsm; jzpfvmEkid fa&;twGuf }udK;yrf;aqmif&Guf=urnf jzpfonf? xdk@jyif jrefrmEkdifiHtwGuf
omru urBmt&yf&yf&dS tjcm;EkdifiHrsm;twGufyg ppfreS faom +idr;f csrf;a&; jzpfxGe;f Edkifap&eftwGuf }udK;yrf;aqmif&Guf
vkyu
f dkifay;rnfholrsm; jzpfvmayrnf? TuJhodk@aom wefzkd;rsm;udk vltrsm;u ydkrdk &SmazGavav tm%m&Sif
tkyfcsKyfr_ pepf csKyf+idr;f &efrSmvnf; ydrk edk D;uyfvmavavjzpfonf? Tonfu trSew
f &m;wpfckyif?

133

vlxk qENjyyJrG sm;onf pum;vHk;rsm;xuf ydkI xda&mufr_&do


S nf
udkwifarmifOD; udk,fYu trSew
f &m;udk &SmazGcJholwpfa,mufjzpfonf? w&m;rr#wr_ udp&P yfrsm;udk
az:xkwfodjrifap+yD; trSew
f &m;udk &SmazG&ef enf;vrf;rsm; jyoay;cJhonf? ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh jyolvlxk
wdk@ trSew
f &m;udk vufawG@cHpm; awG@}uHKvmEkdifapa&;twGuf udkwifarmifOD;u OD;pD;OD;&Guf jyKcJh+yD; trSew
f &m;
aemufuG,fwGif wnf&daS eaom vl@tzG@J tpnf; wefzdk;rsm;udk qufvuf &SmazGcJhonf? vlxk. vdktifqENudk
jznfhqnf;ay;Ekdif&eftwGuf udkwifarmifOD;u wpdu
k frwfrwf }udK;yrf;aqmif&GufcJhonf? OD;oef@. &kyftavmif;udk
ausmif;0if;xJY jrKyf&ef qHk;jzwfcsuftm; udkwifarmifOD;u csrSwfcJhonf r[kwfbJ ausmif;olausmif;om;ESihf jynfol
trsm;pkwdk@u csrSwfcJh=ujcif;jzpfonf? vlxkqENjyyJGrsm; jyKvkyu
f m tm%m&Sif tkyfcsKyfr_udk qef@usifv_y&f Sm;onfh
&_axmifhu =unfhrnfqv
dk #if OD;oef@ ta&;tcif;rSm vGerf if;pGm ta&;ygcJhayonf?
omref vlxkqENjyyJGrsm;ESifh E_dif;,SO=f unfhrnfqv
dk #if OD;oef@ta&;tcif;Y jyKvkycf Jhaom tqdkyg qENjyyJGrsm;u
ykI
d t"dyg` ,f&do
S nf? [kdtcGifhta&;/ onftcGifhta&;rsm;udk awmif;qdkaeaom urBmt&yft&yf wkdif;jynfrsm;&Sd
qENjyyJGrsm;onf rnfIrnfr#yif }uD;rm;aeapumrl 4if;wdk@onf ta&;ygt&ma&mufaom qENjyyJGrsm;jzpfonf [lI
wxpfcs ,Hk=unfowfrw
S fI r&Ekid facs? Oyrmtm;jzifh tm&yfEkdifiHrsm;wGif vufwavm jzpfysufaeonfh qENjyyJG
rsm;udk =unfhrnfqv
dk #if vlxk. ppfreS faom qENjyyJGrsm;ESifh ,SOf+ydKifum tm%m&Sifrsm;onf 4if;wdk@. tkyfcsKyfr_
pepfudk axmufcHapaom twkta,mif qENjyyJGrsm; wrifwum vky}f uHzefwD;aeayonf? OD;oef@ ta&;tcif;onf
jrefrmEkdifiHtwGuf omru tm%m&Sifpepf usifhoHk;aeaom tjcm;EkdifiHrsm;twGufyg vGerf if;pGm ta&;ygyu
Hk dk od&dS
em;vnfvmEkdifap&eftwGuf OD;oef@ta&;cif;wGif jzpfyGm;cJhaom vlxkqENjyyJGrsm;ESifh tjcm;qENjyyJGrsm;udk E_id f;,SOf
oHk;oyfoifhayonf?
Ekid fiHwpfEkdifiHwGif axmifaomif;ru jynfoljynfom;rsm; pka0; qENjycGifh &Sad eapumrl xdkqENjyyJGrsm;onf
jynfolvlxk. tcGifhta&;rsm;udk jrifhwifay;jcif; r&Sdygu 4if;wdk@ tusKd;jzpfxGef;Ekid frnf r[kwf? w&m;r#wr_qdkif&m
udp&P yfrsm;udk az:xkwfr_ r&Sdaom/ w&m;r#wr_udk &SmazGaz:xkwfr_ r&Sdaom/ vl@tzG@J tpnf;. wefzk;d rsm;udk pl;prf;
&SmazGjcif; r&Sdaom vky&f yfrsm;onf t"dyg` ,f &Srd nf r[kwfacs? OD;oef@ ta&;tcif;&Sd ausmif;om;ESifh vlxk qENjyyGJ
rsm;onf tqdkyg 0daoovuQ%m (3)&yfpvHk;ESifh udkufnDcJhonf? xdk@a=umifh OD;oef@ ta&;tcif;onf vGerf if;pGm
ta&;ygt&ma&mufcJhonf? udkwifarmifOD;ESifh tjcm;ausmif;om;acgif;aqmifrsm;u xdkqENjyyGJrsm;udk OD;aqmifcJh
=uonf? vlwpfa,mufudk olajymcJhwJh pum;awGtay: rlwnf+yD;awmh oHk;oyfI r&Ekid f? ol vkycf JhwJh vky&f yfawG
tay: rlwnf+yD;awmhro
S m oHk;oyfEkdifw,f?[laom pum;yHkwpfck &Sad yonf? udkwifarmifOD;ESifh ywfoufI
134

oHk;oyfrnfqv
dk #if tqdkyg pum;yHku rSefuefaeayonf? udkwifarmifOD; ajymcJah om pum;vHk; twdtusukd
&SmazGawG@&Sd&ef tvGefcJ,Of;onf? odk@aomf ol. vky&f yfrsm;rSmum; xl;xl;jcm;jcm; rSwfom;zG,frsm; jzpfcJhonf?
vl@tzG@J tpnf;.

wefzdk;rsm;udk &SmazGaz:xkwfvmEkdifonftxd olu

vltrsm;udk OD;aqmifvrf;jycJhonf?

ppftpdk;&onf wuUodkvf ausmif;0if;xJu OD;oef@. tacgif;aowWmudk ppfwyftiftm;oHk;um twif;t"rR


ajymif;a&$@Edik fcJhonf qdkaomfvnf; vl@tzG@J tpnf; wefzdk;rsm;udk &SmazG&ef }udK;pm;tm;xkwfcJh=uolrsm;. ordik f;
azsmufzsufypfI r&Ekid fcJhacs? xdkuJhodk@aom wefzd;k rsm;udk vltrsm;wkd@u jyefvnf&mS azG az:xkwf+yD; jrefrmEkdifiH&dS
ausmif;olausmif;om; vli,frsm;wdk@u pI tqdkygwefzdk;rsm;ukd xyfumxyfum rD;armif;xdk; jyaernfqv
dk #if
udkwifarmifOD; qufvufI &Seo
f efaeao;onf[k qdkEkdifayawmhonf?

135

12
ygvDref 'Drdkua&pD ygwDESifh yl;aygif;aqmif&Gufjcif;
ta&;tcif;tjyD; wdr;f a&SmifoGm;}uolrsm;tm;vHk;udk ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u t+rJwap &SmazG aecJh=u
onf? acgif;aqmifvkycf Jholrsm;udk t"du ypfrw
S fxm;cJhonf? ta&;tcif;wGif tc&musaom tcef;uY qvdkif;
wifarmifOD; yg0if aqmif&GufcJhonfudk ppfaxmufvSr;f a&;tzG@J u od&dx
S m;cJhonf? odk@aomfvnf; ol. yHkyef;omef
rnfodk@rnfykH &So
d nfudk 4if;wkd@odxm;jcif; vHk;0 r&Sd? ol. "gwfykH (okd@r[kwf) tjcm; tudk;tum;rsm; r&SdcJh? xdk@a=umifh
4if;wdk@onf ol@ "gwfyku
H dk awmif;=unfh&ef udkwifarmifOD; rdom;pkaetdrfodk@ oGm;a&mufcJh=uonf?
tdrfokd@a&muf&mwGif axmufvSr;f a&;rsm;u rdom;pk0ifrsm;tm; ,Ofaus;az:a&GpGm jyKrl ajymqdk qufqH+yD;
4if;wkd@ vmjcif;rSm bmrS ta=umif;udpP }uD;}uD;us,fus,f r[kwfouJhodk@ [efaqmif aecJh}uonf? usaemfwdk@u
ol@udk zrf;zdk@ ('grrS [kwf) zrf;0&rf;xkwfzk@d vmwm r[kwfygbl;? OD;oef@ ta&;tcif;eJ@ ywfoufvdk@ ol@udk eJeJyg;yg; ar;
jref;csifvdk@ygbJ? bmrS pdwfrylygeJ@? 'g bmrS ta&;}uD;vdk h r[kwfygbl;?[k olwdk@u ajymonf? odk@aomfvnf; qvdkif;
wifarmifOD;u 4if;wkd@xuf wpfuGuf}udKjrifxm;olyg? tdrfu xGufroGm;rDwGif ol. avmavmvwfvwf "gwfyHk rsm;
udk zGufxm;cJh+yD; jzpfonf? xkd@twlyif tdrfY rdrd. "gwfyHk vHk;0r&Sv
d #if axmufvSr;f a&;u ol.rdom;pk0ifrsm;tm;
jy\em&SmEkdifonfudk }udKodaecJhaoma=umifh ol q,fausmfouft&G,fu &dkufxm;cJh aom "gwfykt
H csdK@udkomv#if
xm;&pfchJonf?

e,fpyfa'owGif ykef;cdkjcif;
axmufvSr;f a&;rsm;u Tonfudk vufrcHbJ udkwifarmifOD;. vwfwavm "gwfykrH sm;udkom

,Of,Of

aus;aus; awmif;qdkonf? odk@aomf rdom;pk0ifrsm;uvnf; 4if;wdk@xHY tjcm;"gwfykrH sm;r&Sd[k qdkum "gwfykH a[mif;
rsm;udkom xdk;ay;=uonf? axmufvSr;f a&;rsm;u bmrSrjzpfonfh yHpk HrsK;d jzifh at;at;aq;aq;yif qufvufjyKrl
[efaqmifae=uonf? Todk@jzifh rdom;pk0ifrsm;u udkwifarmifOD;tm; tm;vHk;tqifajya=umif;/ tdrfjyefvmvdk@ &
a=umif; ajymqdkowif;ay;}urnf[k axmufvSr;f rsm;u ar#mfvifhae=uaoma=umifhyif? 4if;wkd@u Tudpt
P ay:
tav;teufxm; (okd@r[kwf) a'goxGufaeyHak ygufaev#if qufvufxGufajy;wdr;f a&Smifaeyg[k rdom;pk0ifrsm;u
udkwifarmifOD;udk owif;ay;vdkufEkdifaoma=umifhjzpfonf? aemufq;Hk wGif axmufvSr;f a&;rsm;u ol. i,fi,fu

136

"gwfyku
H dkbJ ,lum tdrx
f Ju jyefxGufoGm;=uonf? xdk@ae@aemufyidk f;rS pwifum 4if;wdk@onf qvdkif;wifarmifOD;.
tdrfEiS fh rdom;pk0ifrsm;. v_y&f Sm;r_ tm;vHk;udk rsufajcrjywf v#dK@0u
S fapmifh=unfh aecJh=uonf?
axmufvSr;f a&;rsm;u ol hudk qufvuf&mS azGcJh=uonf? OD;oef@ ta&;tcif;Y yg0ifywfoufcJhol rnfol@ udk
rqdk zrf;qD;ppfa=umjcif; vlrqefpGm eSyd fpufjcif;rsm; jyKvkyfcJh=uonf? udkwifarmifOD; rnfonfhae&mY&Sdaeonfudk ol@
oli,fcsif;rsm;xHu ppfaq;ar;jref;um ol@udk trdzrf;Ekdif&ef }udK;yrf;cJh=uonf? Tonfudk }udKjrifxm;aom udkwif
armifOD;u OD;oef@ta&;tcif; +yD;+yD;csif;uwnf;u ykef;a&SmifaechJonf? ta&;tcif;+yD;qHk;I (2)v (3)vtwGif;wGif
olonf ol. opPm&Sdaom oli,fcsif;wpfa,mufjzpfol csif;trsdK;om; ZavSoef;. aetdrw
f Gif ykef;cdkum axmuf
vSr;f a&;rsm;. &efudk a&Smif&mS ;cJhonf? axmifxJwGif udkwifarmifOD;ESifh tcef;wpfcef;xJY aecJhbl;ol ZavSoef;onf
aq;ausmif;om;wpfOD;jzpf+yD; aemufydik f; 1990ckEpS f arv a&G;aumufyGw
J Gif vGwfawmftrwftjzpf ta&G;cHcJh&onf?
axmufvSr;f a&;rsm;. &efudk a&Smif&mS ;Ekdif&eftwGuf oli,fcsif; tdrfrsm;Y uyfae&onfh tcgrsKd;wGif olonf
rdrdaexdkifaeaom tdr&f Sif. rdom;pktwGuf wpHkw&m0efxkwf0efyk;d rjzpfEkdifap&ef jyKrlaqmif&Guf avh&do
S nf? oli,f
csif;rsm;uvnf; ol. vHk+cHKa&;twGuf t+rJpdwfyal vh&dw
S wf+yD; 4if;wdk@xHwGif udk,fhtdrv
f dk oabm xm;+yD; aexkdif&ef
ESifh ol. vHk+cHKa&;twGuf tdrfxJu tdrfjyifrxGuf&ef owday;cJh=uonf? odk@aomf udkwifarmifOD;u olwdk@ajympum;
udk em;raxmifbJ reufapmapmxum tdr&f Sifrsm; r&dyfrv
d dkufcsdew
f Gif tdru
f xGufoGm;avh&do
S nf? tdrf&iS frsm;tdyf&m
uEkd;I 4if;udk rawG@&aom tcgwGif udkwifarmifOD;wpfa,muf b,fudkrsm; oGm;vkduf ygvdrhf [k ar;rdcJh =u&onf?
rsm;r=umrDwGif olu pm;p&m aomufp&mypPnf;rsm; wayG@wydkuf}uD; o,fI xdktdro
f dk@ jyefvmwwfonf? qvdkif;
wifarmifOD;onf pdwf&if;aumif;olwpfOD; jzpfonfEiS fhtnD oloGm;a&mufaexdkifaom tdrfwdkif;wGif xdkuJhokd@aom
ypPnf;rsm;udk rdrdwwfEdik foavmuf 0,fjcrf;ay;avh&do
S nf? tpm;taomuf jcif;rsm;udk o,faqmifI jyefvmaom
ol hudk awG@&v#if tdrf&iS f rdom;pku t+rJwrf; 0rf;omrqHk;/ aus;Zl;wif rqHk; jzpfcJh&onf? odk@aomfvnf; 4if;wkd@u
'gu t&rf; tEW&m,f}uD;w,faemf? udkwifarmifOD; 'DvkdrsKd; roGm;oifhbl;? tzrf;cH&&if b,fvdkvkyfrvJ? [kqdkum
ol@twGuf pdwfyl=u&onf? odk@aomf t+rJwrf; qdkovkdyif olu wifarmifOD;u reufapmapmx+yD; v[mjyifaps;xJ
rSm aps;0,faevdrhrf ,f qdkwmrsKd;udkawmh axmufvSr;f a&;awG rawG;rdavmuf ygbl;Asmudk cyf+yHK;+yHK; jyefajymavh
&So
d nf?
Todk@jzifh OD;oef@ta&;tcif;udk tpdk;&u ESdrfeif;cJhonfrmS (2)vcef@ =umjrifhcJh+yDjzpf+yD; 1975ckEpS f azaz:0g&D
vtwGif; 0ifa&mufvmcJhonf? xdktcsdew
f Gif ppftpdk;&u ol@udk qufvuf &SmazGaeEkid fao;aomfvnf; ta&;tcif;

137

+yD;cgpuuhJodk@ aom tylwjyif; &SmazGaejcif;rsK;d r[kwfawmha=umif;udk olu od&dcS Jhonf? wifarmifOD;wpfa,muf


'DEkdifiHxJu xGufoGm;+yD [lIyif ppftpd;k &u xifjrifaeEkid fa=umif;udk olu yg;eyfpmG &dyfpm;rdcJhonf?
1975ckEpS f rwfvodk@ a&mufaomtcg udkwifarmifOD;onf xkdif;-jrefrm e,fpyf&Sd vufeufudkif qef@usifa&;
tzGJ@wpfzGJ@jzpfaom ygvDref 'Drdkua&pD ygwD (yD'Dy)D xHokd@ oGm;a&muf&ef pdwftm;xufoef aecJhonf? xkdtcsdeYf yD'DyD
wGif OuUtjzpf wm0efxrf;aqmifaeonfrmS Adv
k fvuFsmjzpfonf? AdkvfvuFsm rwkdifrD yD'DyD. OuUrSm jrefrmEkdifiH
0ef}uD;csKyfa[mif; OD;Ek jzpfonf? OD;Ek E_wfxGufoGm;+yD;onfhaemufwGif Adv
k fvuFsmu ygwD. OuU &mxl;udk qufcHcJh
jcif;jzpfonf? ordkif;udkjyef=unfhrnfqv
kd #if jrefrmEkdifiH. ol&aJ umif;AdkvfcsKyfatmifqef;+yD;v#if Adv
k fvuFsmu 'kwd,
acgif;aqmif jzpfcJhonf? jrefrmEkid fiHvGwfvyfa&;wkdufyJw
G Gif AdkvfcsKyfatmifqef;. wyfzGJ@rsm;u +Adwdo# e,fcsJ hpepfukd
wGe;f vSef wdkufcku
d fcJhonf? yD'yD D tzGJ@. 'kOuUrSm apm=um'd;k jzpf+yD; OD;oGifu taxGaxGtwGif;a&;rSL; jzpfonf?
apm=um'kd;onf jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&; &+yD;cgp tcsdeu
f mvrsm;wGif 'kppfaoemywd tjzpf wm0efxrf;aqmifcJh+yD;
OD;oGifurl OD;EkacwfwGif 0ef}uD;&mxl;udk &cJholjzpfonf? AdkvfvuFsm/ apm=um'dk;ESifh OD;oGifwdk@onf xdktcsdeu
f jrefrm
Ekid fiHwGif vlodrsm;ausmf=um;aomEkdifiHa&;orm;rsm; jzpf=uonf? 4if;wkd@onf 'Drdkua&pD &&Sda&;twGuf ygvDref 'Drdk
ua&pD ygwDudk OD;aqmifI vufeufudkif awmfvSecf Jh=ujcif; jzpfonf? qvdkif;wifarmifOD; taejzifh yD'Dy.
D tzGJ@0if
wpfa,mufjzpf oGm;a&mufy;l aygif;vdkjcif; r&SdcJhaomfvnf; ppftpdk;& jzKwfcsa&; &nfrSef;csufudk taumiftxnfaz:
&mwGif yD'yD D tzGJ@. tultnDudk vdktyfonf[k em;vnfoabmaygufcJhonf?
udkwifarmifOD;onf ol@tartwGuf t+rJ pdwfylaecJhol jzpfonf? xdk@jyif usef&Sdaom rdom;pk0ifrsm;/ txl;
ojzifh ol. nDi,f/ nDri,frsm;twGuf pdk;&drf aewwfonf? ppftpdk;&udk qef@usifv_y&f Sm;cJhr_rsm;a=umifh ,cif omref
b0rsKd;udk qufvufav#mufvSr;f a&; qdkonfu ol@twGuf rjzpfEdik fawmh? rdom;pkwpfckwGif taz/ tarESifhom;orD;
rsm;wkd@ t=um;Y xm;&Sdaomcspfjcif;arwWmonf t&m&mtm;vHk;xuf tzdk;wefa=umif;udk ol. twGif;pdwfxJuod&dS
aecJhonf? rdom;pk0ifrsm; t=um;r#a0vdkaom pdwfxm;ESifh tjyeftvSeq
f ufE,
$ faer_ wdk@onf wjznf;jznf; }uD;xGm;
zG@H +zdK;vmum tm;vHk;twGuf tusKd;jzpfxGe;f aprnfh aysmf&$ifrr_ sKd;tjzpfodk@ ajymif;vJ oGm;onf? 4if;onf jyefvnf
tpm;xdk;&Ekdifaom t&mwpfck r[kwf? udkwifarmifOD;onf ol. rdom;pkudk tvGefcspfjrwfEd;k +yD; 4if;wdk@ESifh cJGcGmvkdjcif;
tv#Of; r&SdcJh? odk@aomfvnf; tpdk;&qef@usifa&; v_y&f Sm;r_rsm;a=umifh ol@twGuf omrefro
d m;pkb0udk jyefvnf&&Sd&ef
qkdonfu vHk;0 rjzpfEdik fawmhacs?
udkwifarmifOD;onf ol. rdom;pk0ifrsm;udk owd&aecJhonf? xrif;pm; pm;yJw
G Gif rdom;pk0ifrsm; npmukd
twlwuG pm;aomufcJh=uonfh yH&k dyfrsm;u txl;vGr;f qGwf p&myif? nykid f;rsm;wGif udkwifarmifOD;ESifh nDi,f/ nDr
138

i,frsm;onf [kd[kdonfonf ta=umif;t&mrsm;udk ajymqdkaqG;aEG; aysmf&i$ f&,farmavh &Scd Jh=uonf? tzrf;rcH&


atmif vkyo
f nfhenf;vrf;wpfckudk wnaewGif udkwifarmifOD;u touf (11)ESpfom;t&G,f nDi,f oef@Ziftm;
ajymjycJhonf? udk,fhudk olrsm;awGu toJtoef vkduf&Smae+yDqdk&if/ txl;ojzifh axmufvSr;f a&; awGu vdkufae
+yDqk&d if udk,fu [kdajymif;a&$@/ 'Dajymif;a&$@wmrsKd; rsm;rsm;vkyaf vav ukd,fhtwGuf tzrf;cH&zdk@ tcGifhtvrf; ydrk sm;
avav bJuG? tJ'v
D dkrsK;d olrsm;awGu toJtoef vkduf&mS ae+yD qdk&if udk,fu +idr+f idrfav; ae&w,f? qdkvdkwJh
oabmuawmh pdwfcs&wJh oli,fcsif;wpfa,muftrd frSm ae+yD;awmh oHk;av;vavmuf b,frS rajymif; ra&$@&bl;?
tjyifvJ rxGuf&bl;? +yD;awmh ESpv
f / oH;k vavmuf tJ'v
D dkrsK;d ykef;ae+yD;wJh tcgus&if olwkd@u udk,fhudk 'De,fajrxJrmS
&Sad eao;&J@vm; qdk+yD; oHo,jzpfvmr,f? tJ'Daemufykid f;rSm t+rJwrf; apmifh=unfhwmawG bmawG olwkd@ rvkyaf wmh
bl;? tJ'v
D dktcsdeu
f sawmh udk,fu &kyzf suf+yD; v_y&f Sm;vdk@ &+yDav? [k udkwifarmifOD;u ajymcJo
h nf?

e,fpyfa'ou tultnD &,ljcif;


OD;oef@ ta&;tcif; jzpfyGm;+yD;onfhaemufykid f;wGif qvdkif;wifarmifOD;onf xkdif;-jrefrm e,fpyfa'o&Sd vuf
eufudkif awmfvSeaf &; tzGJ@wpfzJG@jzpfaom ygvDref 'Drdkua&pD ygwDokd@ oGm;a&muf&ef pdwfyidk f;jzwfcJhonf? e,fpyfa'o
odk@ oGm;a&muf&mwGif c&D;vrf;Y tEW&m,frsm; awG@}uHKvm&Ekid faomfvnf; tr_rxm;cJh? odk@aomfvnf; tvkyo
f rm;
ta&;tcif;ESifh OD;oef@ ta&;tcif;wGif +idrf;csrf;pGmqENjycJhaom ausmif;olausmif;om;/ tvkyo
f rm;ESifh &[ef;&Sifvl
wdk@tm; aoG;at;at;jzifh ESdrfeif;owfjzwfchaJ om ppftpdk;&. vky&f yfrsm;udk jrifa,mifaeqJjzpfonf? TuJhokd@ vufcH
Ekid fz,
G fr&Sdaom ajymifajymifwif;wif; owfjzwfrr_ sm;udk udk,fawG@}uHKcJh &+yD;onfhaemufwGif qvdkif;wifarmifOD;onf
tm%m&Sif tkycf sKyfa&;pepfudk jzKwfcs&eftwGuf oENd mefrsm; ydkrdk cdkif+rJvm cJhonf? tdrfjyef+yD; rdom;pk0ifrsm;udk awG@&
zd@k qdkonfu ydI
k t"du rusawmh? ol@twGuf tjcm;a&G;cs,fp&m vrf;r&Sd? TawmfvSeaf &;c&D;ukdom vrf;qHk;txd
qufav#mufoGm;&ef qHk;jzwfcJhonf?
wpfae@wGif udkwifarmifOD;.nD udkvSa&$onf udkwifarmifOD;xHrS v#dK@0u
S f pmwdk wpfckudk &&Sdonf? pmxJwGif
&efuke+f rdK@xJ&dS vufzuf&nfqkdifwpfqdkifY ol hudkvma&mufawG@qk&H ef a&;xm;onf? Todk@jzifh udkvSa&$uudkwifarmif
OD;ESifhoGm;awG@&ef xGufvmcJhonf? csde;f qdkxm;&m vufzuf&nfqdkifodk@ oGm;&m vrf;wav#mufY axmufvSr;f a&;rsm;
ol@aemufu vkdufvmjcif; &Srd &Sd odEdik fap&ef vSa&$ tawmfav; owdxm;vmcJh&onf? bwfpum;ESifh &xm;wdk@udk
vnf; r=umc% ajymif;pD;cJhonf?

139

aemufqHk;wGif xdkvufzuf&nfqidk fodk@ qdkuf+rdKufpmG a&muf&o


Sd Gm;onf? udkvSa&$u vufzuf&nfqkdiftwGif;
(15)rdepf cef@ xkdifapmifhae+yD;onfhtcg qvdkif;wifarmifOD; wpfa,muf aygufcsvmonf? rawG@wm =um+yD jzpfaom
a=umifh tcsif;csif; jyefawG@&onfu 4if;wdk@twGuf 0rf;ajrmufp&myif? udkwifarmifOD;u rqdkif;rwGyif rif;

'D

vufzuf&nfqdik fxJudk 0ifvmwnf;u igrif;udk =unfhaecJhwm? 'Dem;u wjcm; vufzuf&nfqikd fwpfqkdifuae igxkdif
=unfhaecJhwmaygh? rif; aemufu wpfa,mufa,muf vkdufrvmbl;qdkwm aocsmatmif apmifh=unfhaecJhvkd@ ig tck
vdk aemufusoGm;wm? [k ajymonf? xdk@aemuf olu udkvSa&$tm; vm? tck ighaemufuae cyfcGmcGm vkdufch?J
t&rf;}uD; uyfvkdufrvmrdapatmif awmhowdxm;?[k ajymum ol a&S@u t&ifoGm;ESifhonf? 4if;wdk@ onf bwf
pum; *dwfodk@a&mufaomtcg bwfpum;ay:udk ta&S@wHcg;uae wpfa,muf/ taemufwHcg;uae wpfa,muf
oyfoyfpD wufvdkuf=uonf? bwfpum;xJwGifvnf; udkwifarmifOD;ESifh udkvSa&$wkd@onf tcsif;tcsif; tem;uyf
roGm;=ubJ rdrdwufvmonfh taygufem;wGifom udk,fpD aevkduf=uonf? Todk@jzifh 4if;wdk@onf tdrfwpftdrf odk@
a&muf&v
Sd m=uonf? udkwifarmifOD;. oli,fcsif; udktmZrf; (ac:) udkarmifarmifvGif. aetdrfyg? ol@udk rGwfqvif
emrnf udktmZrf; [kac:v#if yd}k udKufonf? udktmZrf;. ZeD;ESifh nDrwdk@u 4if;wdk@udk v_dufv_dufvSJvSJ }udKqdk =uonf?
udktmZrf;u bk&m;cef;xJwGif 0wfjyKaeaoma=umifh c%apmifhyg[k ol hZeD;u 4if;wdk htm;ajymonf? udktmZrf;onf
bmomw&m; tvGeu
f dkif;&_dif;oljzpf+yD; tpPvrfbmomwGif wxpfcs ,H=k unf udk;uG,foljzpfonf?
bk&m; 0wfjyK+yD;aomtcg udktmZrf;u {nfhcef;xJ 0ifa&mufvmonf? udkwifarmifOD;u ol.nD udkvSa&$udk
udktmZrf;ESifh rdwfqufay;onf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;u udkvSa&$tm; ig r=umcifrmS xkdif;e,fpyfudk oGm;awmh
r,f? wu,fvdk@ aemufyidk f;rSm igeJ@ ywfoufwJh owif;awGbmawG ar;jref;csifw,fq&dk if rif;'Dtrd fudk vm+yD;awmh
olwkd@rdom;pk qDrSm ar;Ekdifw,f[k ajymonf?
udktmZrf;onfvnf; qvdkif;wifarmifOD;ESifh axmifxJwGif twlaecJhbl;ol wpfa,mufjzpfonf? 1974ckESpf
Zefe0g&D v (3)&ufae@Y udkwifarmifOD; axmifuvGwfvm+yD; ra&S;raESmif;wGif udktmZrf;vnf; axmifu xGufvmcJh
onf? ,ck 4if;wkd@ axmifuvGwf+yD; (1)ESpaf usmf=umonfhtcgwGif udktmZrf;onf tdrfwGif ol@ZeD;tygt0if uav;
i,frsm;ESifh twlwuG aexdkifonf? ukeo
f nfwpfOD;tjzpf toufarG;0rf;a=umif; jyKae+yD; ol. rdom;pk0ifrsm; wpHk
w&m ajyvnfae=uonf? udkwifarmifOD;eSifh nD&if;tpfudk ozG,f cspfcif&if;ESD;aoma=umifhomv#if ol. rdom;pkEiS fh
tvkyu
f dk pGef@cGmum udkwifarmifOD;ESifhtwl vdkufoGm;rnf jzpfonf? tEW&m,frsm; awG@}uHKvmEkdifonfh=um;uyif
xkdif;e,fpyfwGif wnf&daS om ygvDref 'Drdkua&pDygwD qDodk@ olu udkwifarmifOD;tm; ac:aqmifoGm;rnf jzpfonf?
xkdif;e,fpyfudk a&muf&&Sd eftwGuf tEW&m,frsm;aom awmvrf;c&D;udk oGm;&ayrnf? 4if;wdk@ jzwfoef;oGm;&rnfh
e,fajrrsm;wGif vufeufudkif tzGJ@tpnf;aygif;pHkESifh ppftpdk;& wyfzGJ@rsm;t=um; wkdufyJGrsm; r=umc% jzpfymG ;avh&dS
140

aoma=umifh 4if;wkd@. touftEW&m,fudkyg pd;k &dr&f onf? udktmZrf;u yD'yD D tzJG@xHodk h ,cifu a&mufbl; xm;cJh
jcif;a=umifhvnf; udkwifarmifOD;udk ac:oGm;&ef qHk;jzwfcJhjcif; jzpfonf?
oleiS fh udktmZrf;wdk@ yD'DyD &H;k csKyfudk vma&mufaecsdew
f Gif OD;oGif (odk@r[kwf) Adv
k fcsKyfoGifonf udkaZmf0if; [k
ac:aomol.om;udk ac:um igo
h m;? jynfwGif;xJu txl;udk,fpm;vS,f wpfa,muf tazwkd@ XmecsKyfudk vmvdrhf
r,f? olu tazwkd@tzG@J e@J yl;aygif;aqmif&u
G fbdk hbJ? tJ'Dawmh ighom;uol@udk zvl; em;u &JoD[ pcef;rSm oGm;}udK&
r,f? ighom;eJ@twl ppfom;ESpaf ,mufudk udk,f&aH wmf tjzpf xnfhay;vdkufr,f? ol@udk awG@wJhtcgus&if ighom;u
bmrS rar;rjref;&bl;? tJ'D txl;{nfhonfeJ@ ywfoufvdk@ wa,mufa,mufu ar;prf;vm&ifvJ bmrS rajzeJ@?[k
ajymonf?
aemufqHk;wGif qvdkif;wifarmifOD;ESihf udktmZrf;wdk@onf xkdif;EkdifiH jr0wD+rdK@wGif wnf&daS om yD'yD D &H;k odk@ ab;
roD &efrcbJ qdkufqdkuf+rdKuf+rdKuf a&muf&o
Sd Gm;cJh=uonf? udktmZrf;u udkwifarmifOD;udk yD'DyD tzJG@ acgif;aqmifrsm;
ESifh rdwfqufay;onf? 4if;uawmh Tae&mwGif =um=umaernf r[kwf? r=umcif jyefrnf jzpfonf? ol@rdom;pk&d&S m
qDodk@ jyefroGm;rDwGif udkwifarmifOD;tm; r=umcif ig hro
d m;pkqDudk jyefawmhr,f? oli,fcsif; *&kpu
dk fuGm? jynfwGif;
xJ udk vHk;0 jyefrvmeJ@awmh? vdktyfw,fq&dk if 'DrSmbJ 'kuQonf cH+yD;awmh tar&duefrmS oGm;ae? jyefawmhrvmeJ@?
jyefvm&if rif;twGuft&rf;tEW&m,f rsm;Ekid fw,f?[k ajymonf? TwGif udkwifarmifOD;u ig rif;udk b,fvdkaus;
Zl; wifreS f;awmif rodygbl;uGm? rif;u igh&@J nDtpfudk&if; wpfa,mufvdkbJ? +yD;awmh rif;uighudk ab;roD&efrc 'Dbuf
a&mufatmif ac:vmay;cJhw,fav? owd0&d d,&Sd&SdeJ@ tdrfjyefayghuGm[k qdkonf? aemuf&uftenf;i,ft=umwGif
olwdk@ wpfa,mufudkwpfa,muf E_wfquf=u+yD;aomtcg udktmZrf; tdrfjyefoGm;onf?
udkaZmf0if;onf qvdkif;wifarmifOD;tm; xkdif;-jrefrme,fpyf awmxJ&dS &JoD[pcef;u ac:xkwfvmcJhonf?
udkwifarmifOD;u OD;oGifudk yxrOD;pGm awG@qkcH Gifh &+yD;aemuf befaumufwGif yD'DyD OuUX Adv
k fvuFsmESifh oGm;a&muf
awG@qkEH dik fapa&;twGuf OD;oGifu pDpOfay;onf? udkaZmf0if;uyif ol htm; befaumufudk ac:oGm;jyef onf? yD'DyD .
acgif;aqmift}uD;tuJrsm;jzpfaom OuUX Adv
k fvuFsm/ 'kOuUX apm=um'dk;/ taxGaxGtwGif;a&;rSL; OD;oGifEiS fh qvdkif;
wifarmifOD;wdk@twGif; aqG;aEG;yJrG Sm tvGev
f #K@d 0u
S fodkodycf Jhonf? ajratmufv_y&f Sm;r_rsm;twGuf ajymqdkwkdifyif=u&m
wGif xdkaqG;aEG;yGJrsm;udk yD'DyD tzGJ@ twGif;&Sd &mxl;i,faom tzGJ@0ifrsm;tm; vHk;0wufa&mufcGifh rjyKcJh? qvdkif; wif
armifOD;u yD'DyD tzGJ@acgif;aqmifrsm;ESifh t}udwfte,f aqG;aEG;r_rsm;av;ig;}udrf jyKvkycf Jhonf? yD'DyD acgif;aqmifrsm;
u OD;oef@ ta&;tcif;ESifh ywfoufI 4if;wdk@ =um;odxm;&onfrsm;tm; udkwifarmifOD;ukd pdwfv_y&f Sm;pGm tav;
xm; ajym=uonf? xdkta&;tcif;a=umifh tpdk;&. *k%foduQm tawmfav; xdcdkufoGm;&a=umif; oHk;oyf}uonf?
141

udkwifarmifOD;u qENjyyJGrsm;udk rnfuJhokd@ tpysK;d ay;cJhyrHk sm;rS pwif jyD; ta&;tcif;Y udk,fhawG@}uHKcJh&onfh tjzpf
tysufrsm;udk jyefajymif;ajymjyaomtcg 4if;wkd@ 0rf;omtm;& jzpf=uonf? ol. &JpGr;f owWdESifh cH,lcsuf jyif;jyyHk/
vli,fwpfOD;yif jzpfaeaomfjim;vnf; &ifhusufr&_ ySd EHk Sifh tar#mftjrifaumif;yHkwkd@udk yD'DyD acgif;aqmifrsm;u wefbdk;
xm;cJh=uonf?
aemuf (2)v (3)vtwGif;wGifvnf; udkwifarmifOD;u tqdkygacgif;aqmifrsm;ESifhtwl aqG;aEG;yGJrsm; jyKvkyf
cJhonf? wcsdew
f nf;Y &&Sdvmaom tcGifhtvrf;udk vufrvGwfapbJ ygvDref 'Drdkua&pDygwDEiS fh ywfoufI avhvmcJh
onf? odk@aomf olukd,fYurl yD'DyD tzGJ@xJodk@ r0ifcJh? jrefrmEkdifiH. ppftm%m&Sif pepfudk qef@usifaeaom jynfwGif;&Sd
ausmif;om;v_y&f Sm;r_udk ukd,fpm;jyKIom olu Tae&modk@vma&mufcJhjcif; jzpfonf? udkwifarmifOD;onf yD'DyD tzGJ@
twGif;&Sd awmifvSeaf &;orm;tcsdK@EiS fh tcsde,
f l pum;ajymqdkcJhonf? 4if;wkd@. ,Hk=unfcsufrsm;udk avhvmcJh onf?
4if;wkd@ tb,fa=umifh TuJhodk@vufeufudkif wkdufyJG0if&onfqakd om wpfOD;csif;. jzpf&yfrsm;udk em;qifcJhonf? tcsdK@
qdkv#if rdom;pk0ifrsm;udk tvGeftrif; vGr;f qGwfowd&aea=umif; &ifziG fhajymqdk=uonf? Todk@jzifh aemufykid f;wGif
4if;wdk heSpfoufaom oDcsif;wpfyk'u
f dk udkwifarmifOD;em;qifcGifh&cJhonf? xkdoDcsif uufqufacGudk zGifh&if;u tcsK@d onf
oD;csif;pmom;rsm;udk vkdufvHqn
dk nf;cJh=uonf? tarwckom;wck[k trnf&aomoDcsif;yif? xdktcsdeu
f acwfay:
jrefrmtqdkausmf vm;&SdK;odef;atmifu oDqcdk Jhjcif;yg? oDcsif;pmom;rsm;xJu tcsKd@rSm Todk@jzpfonf?
wcsdK@u ta0; cspfolav;awG jyefvnfumav ylaqG;ae 'DvkdygbJ tcspfeJ@ ruif;acs i,fu|rf;aqG
vGr;f ae 'gayr,fh om;wpfa,mufyg tar tarwck om;wckrk@d ombJav rSe;f qvdk@ wrf;wum vGrf;&wJh
tjzpfuav;awG arara& ridkeJ@aemfav &Scd kd;OD;cs uefawmhv#ufyg tar pdaEWjrwfbk&m; a&S@rmS av
jyefvnfqpHk nf;=uzdk@

oajycufawG

om;arG;&ufae@reufrmS

awmif;qkjyKcJhwm

reJay

arar&,f

ridkeJ@aemfav &Sdcdk;OD;cs uefawmhv#ufyg tar


yD'DyD tzGJ h0ifrsm;u ToDcsif;udk qdkonfhtcgwdkif;wGif udkwifarmifOD;uvnf; 4if;wkd@ESifh xyfwlxyfr# cHpm;cJh
&onf? om;twGuf t+rJwrf; pdwfylaewwfaom tarh rsufEmS udk jyefvnf jrifa,mifru
d m xdkoDcsif;onf ol.
t}udKufq;Hk oD;csif; wpfyk'f jzpfvmcJhonf?
Todk@jzifh yD'DyD tzGJ@xHY (2)vcGJcef@ aexdkifvmcJh+yD;onfh aemufwGif tzGJ@acgif;aqmifrsm;u jynfwGif; &Sd
ausmif;om;v_y&f Sm;r_udk rnfokd@rnfykH ulnDyhyH k;d ay;&rnfrsm;ESifh ywfoufI aemufqHk; qHk;jzwfcsufrsm; rcsrSwfrDwGif
tjcm;aom ausmif;om; udk,fpm;vS,frsm;ESifh aqG;aEG; wkdifyifvdkao;a=umif; udkwifarmifOD;tm; today; cJhonf?
142

oluvnf; TuJhodk@ awG@qkcH Gifh&Ekid fap&ef aqmif&Gufay;rnf[k ajymonf? Todk@jzifh udkwifarmifOD;onf jynfwGif;okd@
jyef0if&ef qHk;jzwfcJhonf? tEW&m,f jynfhESufaeaom awmvrf;c&D;udk jzwfausmo
f Gm;Ekid fa&;twGuf ,cifu orkdif;
csnfr#ifEiS fh txnfpuf&HkY tvkyv
f kycf Jhbl;ol udkxGe;f usiftm; udkwifarmifOD;. vrf;jytjzpf pDpOfay;vdkufonf?
1975ckEpS f arv tv,fykid f; avmufwGif udkwifarmifOD; jrefrmjynfwGif;odk@ jyefvnf0ifa&muf vmcJhonf?
jynfwGif;wGif qvdkifwifarmifOD; vSKyf&Sm;aqmif&u
G frKS rsm;eSifh pyfvSsOf;I udkaZmf0if; wm0ef,l&aom tcef;
ursm;rSm tvGet
f a&;ygonf? udkwifarmifOD; az:aqmifaom vlxkv_y&f Sm;rsm;twGuf aiGa=u; axmufyhaH y; &ef
vnf;aumif;/ udkwifarmifOD;ESifh yD'Dyt
D zGJ@wkd@ t=um;wGif qufoG,faqmif&Gufr_ tqifajyacsmarG@ap&efvnf;aumif;
udkaZmf0if;u pDrHaqmif&u
G f ay;&onf?

143

13
vlxkpGrf;tm; }uD;rm;vmapa&; }udK;yrf;jcif;
&efukef jyefa&mufvmaomtcgwGif udkwifarmifOD;onf ol@tay: opPm&Sdaom oli,fcsif;tdrfYomv#if
qufaecJhonf? rd;k &moD 0ifa&mufvmay+yD? xlxJeufarSmifaom rdk;wdrw
f dkufrsm;u aumif;uifudk jzef@usufxm;+yD;
rd;k +cdr;f oHrsm;udk +rdK@&mG rsm;rS aus;vufa'otxd =um;Ekdifayonf? xdk@twlyif jrefrmEkdifiH&dS tvkyform;rsm;.
pdwfESvHk;rsm;rSmvnf; av;vHaeonf? tvkyo
f rm; qENjyyJGrsm;udk ppfwyfu &uf&ufpufpuf ESrd feif; cJhonfrmS
(1)ESpef D;yg;&Sv
d mcJh+yD jzpfonfhtay: tvkyo
f rm;rsm;u pdwfraumif; jzpfae=u&jcif;jzpfonf? xdkta&; tcif;wGif
4if;wkd@. vkyaf z:udkifbuf tvkyo
f rm; trsm;tjym; aoqHk;cJh=u&+yD; rsm;pGmaom tvkyo
f rm;wkd@ rSmvnf;
axmifuscHae&aoma=umifh jzpfonf?
tvkyo
f rm;ta&;tcif;wGif tif;pdev
f rf;ay:Y qENjyolrsm;udk ppfwyfu ypfcwfEdrS ef if;cJhonf? tif;pdef
vrf;onf ordik f; csnfr#ifEiS fh txnfpuf&k.
H taemufbufjcrf;wGif wnf&d+S yD; puf&Hk. ta&S@bufwGifrl ordik f;
aumvdyv
f rf; oG,fwef;aeonf? tvkyform;rsm;onf puf&k0H if;twGif;&Sd tvkyform; wef;vsm;rsm;wGif aexkdif
=uonf? tvkyo
f rm; ta&;tcif; rjzpfru
D mvrsm;wGif qif;&Jaom tvkyo
f rm; rdom;pk0ifrsm;onf
ordkif;aumvdyv
f rf;wav#mufY
aumvdyaf usmif;om;rsm;tm;

yHsusaps;qdkifrsm;udkwnfum
a&mif;csay;avh&dcS Jhonf?

tdrw
f Gif;r_vkyf

&yfa0;u

tpm;tpmrsm;ESifh

vma&mufI

rkef@rsm;udk

ynmoif=um;aersm;ESifh

abmf'gaqmifaeolrsm;onf yHsusaps;qdkifrsm;wGif tdrfwGif;r_vkyf tpm;tpmrsm;udk pm;oHk;&ojzifh wif;wdrfa=ueyfr_


&=uovdk qif;&Jaom tvkyo
f rm; rdom;pk0ifrsm;uvnf; aumvdyaf usmif;olausmif;om;rsm;a=umifh rdrdwdk@
tydk0ifaiG wpHw
k &m &&SdEkdif=uonfhtay: ausmif;olausmif;om; rsm;tm; aus;Zl;wif=uonf? xkd@a=umifhvnf;
tvkyo
f rm;

rdom;pk0ifrsm;ESifh

ausmif;olausmif;om;rsm;

t=um;

wGif

qufqH&if;ESD;r_

&Scd Jhonf?

ausmif;olausmif;om;rsm; ynmoif=um;ae=u&aom tajctaersm;/ ysHusaps;onf rdom;pk0ifrsm;. ae@pOfb0


tajctaersm;ESifh ywfoufI 4if;wdk@t=um;wGif ajymqdkaqG;aEG;jcif;rsm;/ oabmxm; tjrif zvS,fjcif;rsm; jyKvkycf Jh
=uonf? tvkyo
f rm;ta&;tcif; jzpfyGm;aomtcgYvnf; ajrmufrsm;pGmaom ausmif;olausmif;om;wdk@onf
tvkyo
f rm;rsm;ESifh twl,SOfwJGum yl;aygif;yg0if vkyaf qmifcJh=uonf? ppftpdk;&uvnf; xdktajctaersm;udk
owdjyK rdcJhonfyif? Todk@jzifh ppftpdk;&onf tvkyform;rsm;ESifh ausmif;ol ausmif;om;rsm; t=um;&Sd
xdawG@qufqHr_ ysufjym;oGm;ap&ef &nf&,
G fum ordkif; aumvdyv
f rf; wav#mufwGif t&kyq
f dk; tusn;f wefaom

144

teufa&mif tkwfwHwkdif; tjrifh}uD;ukd wnfaqmuf+yD; tvkyform; rdom;pk wef;vsm;ESifh ausmif;om;


abmf'gaqmifrsm;udk uef@owfyidk f;jcm;xm;vkdufonf?
udkwifarmifOD;onf ol. oli,fcsif;tdrfY aexdkifpOftcsdefumvrsm;wGif xkdif;jrefrme,fpyf&Sd yD'DyD XmecsKyf
&H;k wGif ausmif;om;udk,fpm;vS,ftcsdK@ESifh yD'DyD tzGJ@ acgif;aqmifwkd@t=um; aqG;aEG;yJG jzpfajrmufEikd fapa&; twGuf
udkxGef;atmifausmfEiS fh udk&Jjrifhodef;wdk@udk xdkif;EkdifiH&Sd XmecsKyf&Hk; odk@ v$wfvdkuf+yD; rdrdudk,fYurl &efukew
f Gif ae&pfcJh
onf? udkxGe;f atmifausmEf Sifh udk&Jjrifhodef;wdk@u yD'DyD XmecsKyf&Hk;odk@ a&mufoGm;aomtcgwGif tzGJ@acgif;aqmifrsm;ESifh
aqG;aEG;wkdifyif=uonf? jrefrmEkdifiHtwGif; vwfwavmjzpfysufae aom tajctaersm;udk ajymqdk=uonf? yD'yD D
tzGJ@ acgif;aqmifrsm;u 4if;wdk@onf ausmif;om; v_y&f Sm;r_rsm;udk tjynfht0 axmufcHa=umif;ESifh ppftpdk;&udk
qef@usifaom ausmif;olausmif;om; v_y&f Sm;r_rsm; tay: tvGeftrif; *k%,
f l0rf;ajrmufrad =umif; ajym=uonf?
xdk@jyif ausmif;om;v_y&f Sm;r_rsm;udk wwfEdik fonfhbufu ulnDyHyh k;d ay;rnf jzpfa=umif;udkvnf; 4if;wdk@u
udkxGef;atmifausmfEiS fh udk&Jjrifhodef;wdk@tm; ajymqdktm;ay;onf? &ufowW ESpfywfcef@ =umoGm;onfhtcg yD'DyD
tzGJ@. acgif;aqmifwpfOD;jzpfol Adv
k f&efEdik fu ausmif;om;udk,fpm;vS,f ESpfOD;tm; jynfwGif; odk@ jyefv$wfvdkufonf?
4if;wkd@ESifhtwl pm&Gufpmwrf; tcsdK@udkvnf; xnfhay;vkdufonf? yD'DyD tzGJ@u jrefrmjynfol vlxkudk
owif;trSmpum; yg;vdkufaom pm&Gufpmwrf;rsm;yif? xdkpm&Gufpmwrf;rsm;udk rdwWLqJGum jrefrmEdkifiH twGi;f &Sd
jynfolvlxH odkodkodyfodyf jzef@a0Ekid fap&eftwGuf jzpfonf?

'kwd,t}udrf tvkyo
f rm; ta&;tcif;udk OD;aqmifjcif;
wpfae@wGif tpdk;&onf ynma&;0ef}uD; a'gufwm cifarmif0if;ESifh EkdifiHawmfaumifpD tzGJ@0if a'gufwm
vS[ef wkd@tm; &efukef pufr_ wuUodkvfodk@ apv$wfum ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh awG@qkaH qG;aEG;yJG vkyaf pcJh
onf? vGecf Jhaom (6)vu jzpfyGm;cJhonfh OD;oef@ ta&;tcif;wGif ausmif;olausmif;om; ajrmufrsm;pGmwd@k towfcH
cJh&jcif; tygt0if vGecf Jhaom (1)ESpu
f jzpfymG ;cJhonfh tvkyo
f rm; ta&;tcif; vlowfyGt
J ay:Y ausmif;ol
ausmif;om; rsm;u rcsifhr&Jjzpfae=uao;onfudk ppftpdk;&u &dyfpm;rdaoma=umifhyif? ausmif;olausmif;om;rsm;.
&ifxJY wtHkaEG;aEG; jzpfaeonfh tcJrausr_rsm;udk acszsufEdik fap&ef &nf&G,fum tpd;k &u 4if;. udk,fpm;vS,f
ESpfOD;udk TuJhokd@ apv$wfcJhjzif; jzpfonf? Todk@jzifh tpdk;&udk,fpm;vS,f ESpfOD;onf 1975ckEpS f ZGev
f (6)&ufae@wGif
&efukef pufrw
_ uUodkvfEiS fh orkid f;aumvdyw
f kd@xH oGm;a&mufI ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh pum;ajym aqG;aEG;jcif;/

145

ar;cGe;f rsm; ajz=um;jcif;rsm; jyKvky&f ef qHk;jzwfcJh=uonf? odk@aomfvnf; jzpfcsifawmh tqdkygae@&ufonf tpdk;&u


tvkyo
f rm; ta&;tcif;udk &ufpufpGm ESdrfeif;cJhaom (1)ajrmuf ESpyf wfvnfae@ jzpfaeonf?
udkwifarmifOD;uvnf; vGecf JhonfhEpS fu jzpfyGm;cJhaom tvkyo
f rm;ta&;tcif;udk *k%jf yKonfhtaeESifh
ESpfywfvnf txdr;f trSwfae@wGif ausmif;om;qENjyyJGwpfckudk OD;aqmifjyKvky&f eftwGuf qHk;jzwfxm;cJhonf? xkd@jyif
ZGev
f (6)&ufae@wGif tpdk;& 0ef}uD;ESifh Ekid fiHawmfaumifpD tzGJ@0ifu ordik f;aumvdyu
f dk vma&muf=urnfh owif;&&Sd
xm;aoma=umifh olu TtwGuf }udKwifjyifqifrr_ sm; vkyx
f m;cJhonf? Todk@jzifh ZGefv(6)&ufae@ eHeufykid f;odk@
a&mufvmonf? udkwifarmifOD;u eHeuf (9)em&D uwnf;uyifwGif ordik f;aumvdyo
f dk@ a&muf&v
Sd m+yD; ausmif;em;&Sd
vufzuf&nfqkdifwpfqdkifY xdkifapmifhaecJhonf? okd@aomf ol &efukef jyefa&mufvm+yD jzpfa=umif;udk rnfolur# od&dS
xm;jcif; r&Sdao;?
tpdk;& udk,fpm;vS,fEpS fOD;onf a&;qGJxm;aom tpDtpOftwkdif;yif &efukepf ufr_wuUodkvfodk@ a&muf&dS
vmonf? wuUodkvfodk@ a&mufaomtcgwGif 4if;wdk@u jrefrmh qkd&S,fvpf vrf;pOfygwD. tzGJ@cJGwpfckjzpfaom vrf;pOf
vli,ftzGJ@tm; aqG;aEG;yJu
G kd }uD;=uyf!$e=f um;aponf? TaqG;aEG;yJGwGif tvkyo
f rm;ta&;tcif;u aoa=ucJh&r_
rsm;ESifh pyfvsOf;I tajctwifajymqdk jiif;cHk=uapzdk@twGuf &nf&,
G fonf r[kwfbJ ausmif;olausmif;om;rsm;.
ynmoif=um;r_ tajctaersm;udkom aqG;aEG;=u&ef jzpfonf? xkd@a=umifhvnf; vrf;pOfvli,frsm;onf ty,du
r#omjzpfaom ayghayghyg;yg; aqG;aEG;yJG acgif;pOfrsm;udkom aqG;aEG;yJGtpDtpOfY xnfhoGif;xm;cJh=uonf? ausmif;0if;
xJwGif a}uG;aom tpm;tpmrsm;/ ausmif; pmoifcef;rsm;ESifh abmf'gaqmifrsm;&Sd tajctaersm;udk rauseyf
aoma=umifh ausmif;olausmif;om;rsm;u tvkyo
f rm; ta&;tcif;wGif yl;aygif;yg0ifcJh&jcif; jzpfonf[lIom
tpdk;&u cyfvG,fvG,f awG;vkduf[ef&Sdonf? Todk@jzifh vrf;pOfvli,f tzGJ@0ifrsm;u aqG;aEG;&ef acgif;pOfrsm;udk
owfrw
S fvkduf+yD; aqG;aEG;yJGwGif ajymqdk=urnfh ausmif;olausmif;om;tcsdK@udk a&G;cs,fonf?
aqG;aEG;yJGudk &efukepf ufr_wuUodkvf&dS pufr_cef;raqmifwGif zGifhvSpfusif;yonf? &efukepf ufr_wuUodkvf
ygarmuQcsKyf a'gufwmatmif}uD;/ a'gufwm cifarmif0if;ESifh a'gufwm vS[efwkd@u pifjrifhay:wGif ae&m,l
vkduf=uonf? vrf;pOfvli,f tzJG@0ifrsm;uvnf; 4if;wkd@ Zmwfwdkufxm;onfrsm;udk [efaqmifyefaqmif pwif
ajymqdkaqG;aEG;=uavonf? TwGif xdktcsif;t&mudk=unfhum rcHr&yfEkdifjzpfvmaom ausmif;olausmif;om;rsm;u
rdu
k fc&dzk kef;rsm;udk udkifum ppftpd;k &udk a0zefr_rsm; jyKvkyaf wmhonf? tpdk;&onf ,refEpS fu tb,fa=umifh
ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh tvkyo
f rm;rsm;udk owfjzwfcJh&oenf; qdkaom wif;rmcufxufonfh ar;cGe;f rsm;udk

146

udk,fpm;vS,frsm;tm; ar;onf? vufawG@b0wGif jzpfysufaeonfrsm;ESifh pyfvsOf;I ar;cGe;f xkwf=uonf? tpdk;&


t&m&Srd sm; ar#mfvifhrxm;aom ar;cGe;f rsm;yif? 4if;wkd@ txJrS aumufEkwfcsuftcsK@d udk az:jy&rnf qkdv#iftvkyo
f rm;awGu qef awmif;cJh=uayr,fh cifAsm;wkd@u olwkd@udk usnfqHawG ay;cJhw,f- udkodef;vGif/
pufry_ nm&yf t"du bmomoif ausmif;om;?
ausmif;om;awG tcsif;csif;=um;xJrmS twif;t"rR olv#dK vkycf kdif;jcif;tm;jzifh usaemfwkd@udk aoG;uJGatmif
rvky=f uygeJ@- udkpkd;&ef/ v#yfppfynm&yf t"du bmomoif ausmif;om;?
ta&;tcif; jzpfwJhtcgwdkif;rSm cifAsm;wkd@u csif;wyf&if; wHqdyfe@J ppf0wfpaHk wG 0wfqifxm;wJh wyfawGudk
v$wf+yD;awmh qENjyolawGukd ypfcwfEdrS ef if;apwJhtcgrSm csif;awGu olwkd@udk owfwmqdk+yD; jynfoljynfom;awG
xifjrifvm=uw,f? 'g[m tifrwef aumufuspfwJhenf;vrf;udk oHk;+yD;awmh wkdif;&if;om;awG tcsif;csif; =um;xJrmS
aoG;uJGatmif/ rke;f wD;r_awG jzpfvmatmif vkyw
f mbJAs? tJ'DvdkrsK;d vky&f yfawGudk csufcsif; &yfwef;u &yfay;zkd@
awmif;qdkvdkygw,f?- qvdkif; upfcdkvsH/ Adokumynm t"du bmomoif ausmif;om;?
ausmif;olausmif;om;aygif; (30)cef@u ppftpkd;&tay: 4if;wdk@. rauseyfcsufrsm;udk jyif;jyif;xefxef
xkwfaz:ajymqkd=uonf? xdk@a=umifh rqv. twkta,mif aqG;aEG;yJGonf ausmif;olausmif;om;rsm;u ppftpkd;&
ajymifajymifwif;wif; a0zefajymqdkaom/ 'Drdkua&pDa&;twGuf awmif;qdkaom aqG;aEG;jiif;cHkr_wpfck jzpfvmcJhonf?
ZmwfcHkay:&Sd vl}uD;rif;rsm;rSm bmwpfcGe;f rS r[EkdifcJh?
aemuf aqG;aEG;yJGwpfckudk qufoGm;rnfqv
dk #ifvJ ausmif;olausmif;om;rsm;. trsufa'goudk xyfrH
awG@}uHK&Ekdifaoma=umifh 0ef}uD;u ordkif;aumvdyf aqG;aEG;yJGudk zsufcdik f;vdkufonf? ordkif;aumvdy&f Sd ausmif;ol
ausmif;om;rsm;rSmrlum; aqG;aEG;yGJ usif;yrnfh tm;upm;cef;rxJwGif 0ef}uD;jzpfoludk war#mfar#mf? 0ef}uD;u
aqG;aEG;yJG vmrwufawmha=umif; ta}umif; =um;vdkufaomtcg 4if;wkd@ tvGeftrif; pdwfysufoGm;cJh&onf?
xdktcsdew
f Gif udkwifarmifOD;u tm;upm;cef;rxJodk@ 0ifvm+yD; tvGef xda&mufr&_ aSd om rde@f cGe;f wpfckudk pwif
ajym=um;avonf? ausmif;olausmif;om;rsm; tm;vHk;uvnf; ol@ukd awG@awG@csif; rSwfro
d Gm;=u+yD; ,ckuJhodk@
ausmif;olausmif;om;

rsm;.

tv,fwGif

ol@udk

&kwfw&uf

+AHK;pm;}uD;

awG@vkduf&jzifh

vGerf if;pGm

th=H ooifhae=uonf? OD;oef@ ta&;tcif; uwnf;u aysmufoGm;cJhaom udkwifarmifOD;onf ,ck 4if;wdk@.


a&S@arSmufY rdef@cGe;f ajym=um;aejyefay+yD?

147

0ef}uD;u tpOf;ta0;udk ,ckuJhodk@ zsufodr;f vdkufjcif;rSm t&SufoduQmr&Sdaom vky&f yfwpfck jzpfa}umif;


udkwifarmifOD;u pwifajymqdkonf? jrefrmh qdk&,
S fvpf tpdk;&onf ausmif;olausmif;om;rsm;. cHpm;csufrsm;udkom
rubJ wEkdifiHvHk;&Sd jynfolvlxk. 'kuQcHpm;r_rsm;udk tav;rxm;a=umif;/ wkdif;jynf. ausm&dk; rdKifrsm;/ jynfol
vlxk. trdtzrsm;jzpfaom tvkyo
f rm;wdk@. qENjyyGJrsm;udk vGecf JhonfhEpS f 'Duae@vdk&ufrsKd;wGif tpdk;&u =uifemr_
uif;rJhpGmjzifh ESrd feif;owfjzwfcJha=umif;/ ausmif;om; ordkif;ukd jyef=unfhrnf qdkv#if udkvdkeDEiS fh zufqpf0g'wkd@ }uD;pdk;
aepOf acwfumvrsm; uwnf;u pwifum wkdif;jynfu vkdtyfvmonfh tcsdew
f kdif;wGif ausmif;ol ausmif;om;
rsm;onf a&S@wef;rSaeI t+rJwap pGrf;pGr;f wrH vkyaf qmifvmcJh=ua}umif; rsm;ESifh udkwifarmifOD;u &Sif;vif;a[m
}um;jyD; ausmif;om;ordkif;udkvnf; jyefvnf trSwf&aponf? ausmif;olausmif;om;rsm;onf w&m;r#wr_ twGuf
qdkv#if &J0hHpGmjzifh udk,fusK;d rzufbJ &yfwnfv_y&f Sm;ay;aevmcJhonfrsm;udk axmufjyjcif;jzifh 4if;wdk@. pdwf"gwfrsm;
ckdifrmvmap&ef jrifhwifay;onf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;u tvkyo
f rm; ta&;tcif;wGif usqHk;oGm;cJh&aom
tvkyo
f rm; rsm;ESifh ausmif;olausmif;om;rsm; tygt0if axmifuscHae&olrsm; tm;vHk;twGuf (1)ESpjf ynfhajrmuf
ESpyf wfvnf txdr;f trSwf jyKvky=f urnf[k 4if;wdk@tm; E_d;aqmfvdkufonf?
udkwifarmifOD;. pum;vHk;rsm;onf tm;upm;cef;rtwGif;&Sd ausmif;olausmif;om;rsm;. &ifxJodk@ pl;epf
0ifa&mufoGm;+yD; tm;vHk;u pdwfygtm;& vufckyv
f uf0g;rsm; wD;I atmf[pfum udkwifarmifOD;udk tjynfht0
axmufcH=uonf? xkd@aemuf olu ausmif;olausmif;om;rsm;tm; orkdif; csnfr#if puf&krH mS usaemfwdk@ tm;vHk;
tvkyo
f rm;awGe@J oGm;yl;aygif;=ur,f? tvkyo
f rm; ta&;tcif; (1)ESpjf ynfhwJh ESpfywfvnf txdr;f trSwfudk
olwdk@eJ@twl usif;y=ur,f?[k [pfauG;+yD; ausmif;olausmif;om;rsm;udk tm;upm;cef;rxJu OD;aqmifac:xkwf
vmcJhonf? ordik f;aumvdyf vrf;wav#mufwGif wnf&daS om tkwfwHwkdif;qDodk@ ac:aqmifoGm;jcif;yg? aumvdy0f if;
twGif;&Sd arc cef;raqmif aemufausmodk@ a&mufaomtcg olu ausmif;olausmif;om;rsm;tm; tpdk;&u T
tkwfwHwkdif;udk aqmufxm;&jcif;. &nf&G,fcsufEiS fh ywfoufI &Sif;vif;ajymjyonf? tvkyo
f rm;wdk@ ae@pOfawG@}uHK
cHpm;ae&aom twd'u
k Q tajctaersm;udk ausmif;olausmif;om;rsm; rjrifawG@Eikd fap&ef&nf&,
G fum 4if;wkd@udk
tkwfwHwdkif;jzifh jcm;em;cJhjcif; jzpfa=umif; &Sif;jyonf? xdk@a=umifh TtkwfwHwkdif;udk +zdKcsoifhonf [kqkdum
udkwifarmifOD;u pwifI teD;tem;&Sd opfwHk;&Snf}uD;wpfwHk;udk ,lvdkufavonf? v#yfppfrD;}udK;wdkif vky&f eftwGuf
csxm;aom opfwHk;yif? TwGif tjcm;ausmif;om; ta,muf(20)cef@uvnf; pdwfygvufyg 0kid f;ulray;=u+yD;
xdkopfwHk;jzifh tkwfwHwkdif;udk t&Sdefjyif;jyif; 0ifaqmifhonf? tpydik f;wGif udkwifarmifOD;ESifh ausmif;om;tcsdK@u
omv#if tkwfwHwdkif;udk +zdK&ef }udK;yrf;ae=ujcif;a=umifh 4if;wkd@. vky&f yfrmS t&mrxifcJh? ukdwifarmifOD;ESifhtwl
ausmif;om;ta,muf (20)onf tm;ukepf dkufxkwfum tkwfwHwkdif;udk opfvHk;jzifh aemufxyfwpf}udrf 0ifaqmifh
148

jyefonf? TwGif tvkyo


f rm;rsm;ESifh rdrdwdk@t=um; uef@owfjcm;em;xm;aom tkwfwHwkdif;}uD;udk udkwifarmifOD;ESifh
ausmif;om;tcsdK@wdk@u ZGJeyef;}uD;pGmjzifh tm;ukeo
f Hk;I +zdKvJSzsufqD;ypf&ef }udK;yrf;ae=uaom jrifuGif;ukd=unfhum
tjcm;aom ausmif;olausmif;om;rsm;onfvnf; tvGet
f rif; pdwftm;xufoefvm=u+yD; rqdkif;rwGyif opfvHk;}uD;
udk 0kid f;ulray;=uonf? Todk@jzifh tkwfwHwdkif;ukd +zdK&eftwGuf }udK;yrf;tm;xkwfaeaom ausmif;olausmif;om;
rsm;rSm ta,muf(20)xuf ruawmh? 4if;wkd@udk 0kid f;=unfhae=uaom ausmif;olausmif;om;rsm;uvnf; vufckyf
vuf0g;wD;I atmf[pftm;ay;=uonf? tpdk;& qef@usifa&; aqmify'k frsm;udk toHukef [pfauG; =uavonf?
wcsdew
f nf;rSmyif tkwfwHwkdif;. tjcm;wzufwGif &Sad om tvkyform;rsm;ESifh 4if;wkd@. rdom;pk0ifrsm;
uvnf; ausmif;olausmif;om;wkd@. qlnHoHrsm;udk twkdif;om;=um;aecJh&onf? ,ae@tcsdet
f cgonf tvkyo
f rm;
ta&;tcif; ESpfywfvnfae@ jzpfonfEiS fhtnD ausmif;olausmif;om;rsm;u wpHkwckvky&f ef }udK;yrf;ae=ua=umif;udk
tvkyo
f rm;rdom;pk0ifrsm;u csufcsif; &dyfrdvkdufonf? Todk@jzifh 4if;wkd@onf tkwfwHwkdif;. tjcm;wzufwGif
jzpfysufaeonfrsm;ESifh pyfvsOf;I puf&k0H if;wpfckvHk;&Sd tvkyform;rsm;xHodk@ owif;v$ifhvdkuf=uonf? puf&kt
H wGif;
wGif tvkyfqif;ae=uao;aom vkyo
f m;rsm;uvnf; jyifyY jzpfysufaeonfrsm;udk odcsifaZmjzifh rdrdwdk@. qdkif&m
tvkyrf sm;udk wwfEdik for# tjrefq;Hk +yD;atmif vky=f uonf? tkwfwHwdkif;. wbufjcrf;pDwGif &Sad eaom omref
jynfolrsm;uvnf; wjznf;jznf; vma&mufy;l aygif;=uay+yD? Todk@jzifh tvkyform; bufjcrf;wGif &Sad eaom
vltyk f}uD;rSm tqrwef }uD;rm;vm+yD; ausmif;olausmif;om;rsm;udk atmf[pf tm;ay;=uavonf? TtkwfwHwkdif;
udk 4if;wdk@ rkef;wD;onf? t&kyfq;dk tusn;f wefvSaom TtkwfwHwkdif;a=umifhyif 4if;wdk@u ausmif;0if;twGif;
xrif;qdkifziG fhI a&mif;csjcif; rjyKEkid fawmhonf r[kwfavm? wkdif;jynftwGif;Y e*dkuwnf;urS pD;yGm;a&; usyfwnf;
ae&onfh tcsdew
f Gif TtkwfwHwkdif;}uD;u 4if;wkd@. tajctaersm;udk ydkIom qdk;&Gm;apcJhonf?
ausmif;olausmif;om;rsm;/ tvkyo
f rm; rdom;pk0ifrsm;ESifh jynfolwdk@. trsufa'go }uD;xGm;vmonfEiS fh
tr# aemufqHk;wGif tkwfwHwkdif;}uD;rSm 4if;wdk@. a&S@arSmufwGif +ydKvJysufpD;oGm;&avonf? wkdif;jynf. tem*wf
rsKd;qufopf wuUodkvf ausmif;om;vli,frsm;onf wkdif;jynf. ausm&dk;rdKifjzpfaom tajccHvlwef;pm;
tvkyo
f rm;rsm;ESifh rdom;pk0ifrsm;udk jyefvnf aygif;pnf;Ekdif=uay+yD? ordik f;aumvdyv
f rf;ay:wGif vltyk f}uD; ESpftkyf
aygif;pnf;rdoGm;+yD; tjcm;aom a'ocH jynfolrsm;uvnf; vma&muf yl;aygif;=uonf? udkwifarmifOD;onf
rsm;oxuf rsm;vmaom vltyk f}uD;tm; ordkif;aumvdyv
f rf;u wqifh tvkyo
f rm;wef;vsm;udk jzwfum puf&kH
wHcg;aygufrsm; &Sd&mqDodk@ wdkuf&du
k f OD;aqmifac:oGm;onf?

149

puf&Hk taemufbufwGif wnf&daS om tif;pdev


f rf;ESifh tvkyo
f rm; tdrf,mrsm;. ta&S@bufwGif wnf&daS om
ordkif;aumvdyv
f rf; wdk@t=um;&Sd tawmfyif {&d,mus,f0ef;aom ajrae&mwGif ordik f; csnfr#ifEiS fh txnfpuf&HkESifh
tvkyo
f rm; tdr,
f mrsm; wnf&daS eonf? tvkyo
f rm;tdrf,mrsm;u puf&.
Hk ta&S@bufjcrf;wGif wnf&do
S nf?
ordkif;aumvdyv
f rf; wav#mufwGif tkwfwHwdkif;}uD;u tvkyo
f rm; tdrf,mrsm;udk ydik f;jcm;xm;jcif; jzpfonf?
tif;pdev
f rf;teD;wGif &maygif;rsm;pGmaom tvkyo
f rm;rsm; tvkyf+yD;cgp tcsdejf zpf+yD; puf&ku
H ae tvkyform;rsm;
jyefxGufvm=u+yDjzpfonf? 4if;wkd@ tvkyrf qif;rDuwnf;uyif tjyifbufY jzpfysufaeaom &kwf&w
k foJoJ
tajctaersm; tm;vHk;udk =um;odcJh&+yD;jzpfum tjyifbufwGif qlylrr_ sm; qufjzpfaeOD;rnfudk 4if;wkd@u twwf
odaecJh=uonf? vGecf JhonfhEpS f 'Duae@'D&ufwGif puf&Hk tjyifbuf tif;pdev
f rf;ray:Y tvkyo
f rm;rsm; owfjzwf
zrf;qD;jcif; cHcJh&onfh tajctaersm;udk ,ae@wkdif jrifa,mifaeao;onf? tjyifbufY ,ckuJhodk@aom qENjyyJGrsm;
xyfrH jzpfysufaeonfudk =um;odvdkuf&aomtcg 4if;wdk@ th=H o rqHk;Ekid fcJh? rdrdwdk@. udk,fpt
D vkyfrsm;udk jrefjref+yD;
atmifvkyu
f m tjyifxGufoGm; =unfhvdkpdwfudk reJxde;f xm;cJh&onf? puf&kx
H JwGif tvkyfvkyf&if;u wpfa,mufudk
wpfa,muf=unfhum &$ifvef;wufuGaecJh=uonf? =uufoD;arG;nif;rsm; xvmonf? txl;ojzifh ,ckvdk ae@&ufrsKd;
wGif TuJhokd@ aemufwpf}udrf xyfjzpfvmrnfudk 4if;wdk@ ar#mfvifhrxm;cJh? tjyifbufu tajctaersm;udk 4if;wkd@
awG@}uHKcJhbl;=uovdkyif?
4if;wdk@tvkyq
f if;I puf&HkwHcg;aygufrsm;rS toD;oD; xGufvmcsdew
f Gif tjyifbufY axmifcsDaom
qENjyvltyk f}uD;udk awG@vdkuf&onf? tvkyo
f rm;rsm;u xdkqENjyolrsm;qDodk@ vma&mufyl;aygif;=ujcif;a=umifh
vltyk f}uD; uvnf; auseyftm;&um vufckyf wajzmif;ajzmif;wD;=uavonf? TwGif udkwifarmifOD;ESifh twl
tjcm;aom ausmif;om;acgif;aqmiftcsdK@EiS fh tvkyform;wdk@u rdef@cGe;f rsm; ajym=um;=uonf? qlqn
l HnH ysm;yef;cyf
aeaom vltky}f uD;twGif;wGifvnf; vlOD;a& axmifaomif;ru wdk;yGm;vmonf?
ordkif;aumvdyf tm;upm;&HkY udkwifarmifOD; rdef@cGe;f pajym+yD; aemuf (2)em&D (3)em&D =umaomtcg
4if;wdk@ESifh vma&mufyl;aygif;=uol vlOD;a& aomif;ausmfoGm;cJh+yD; 4if;wdk@tm;vHk;onf ppftpkd;&udkqef@usifaom
qENjyyJGrsm; jyKvky=f uavonf? Tenf;jzifh 4if;wdk@u ppftpdk;&udk wdkuf&du
k f qef@usifawmfvSeaf e=ujcif;jzpfonf?
odk@aomf ppftpdk;&uvnf; TuJhokd@aom qENjyyJGrsm;udk vHk;0 vufoifhrcH? ae0if; tm%modr;f +yD; uwnf;u
pwifum tpdk;& qef@usifa&; qENjyyJGrsm;udk ae@nrjywf qufwkduf ESrd feif;vmcJhayonf? 1962ckESpYf tm%m&
+yD;+yD;csif;wGif ausmif;om;or*~taqmufttHu
k dk AH;k cJGzsufqD;um &maygif;rsm;pGmaom ausmif;olausmif;om;rsm;udk
owfjzwfcJhonf? xdk@jyif vGecf Jhaom (1)ESpf ujzpfymG ;cJhaom tvkyo
f rm; ta&;tcif;ESifh vGecf Jhaom (6)vu
jzpfyGm;cJhaom OD;oef@ ta&;tcif; qENjyyJGrsm;udk &uf&ufpufpuf ESrd feif;cJhonf? xdk@a=umifh ,ckuJhodk@aom ae0if;udk
150

wkduf&kdufqef@usifonfh qENjyyGJrsm;tay:wGif }uD;pGmaom tEW&m,frsm; usa&mufvmEkdifaomfvnf; vlxku


aemufwGe@f jcif; tv#Of;r&Sdonfudk oHk;oyf=unfhrnfqdkv#if qENjyolrsm;onf. trsufa'go rnfIrnfr#
}uD;rm;a=umif;udk jyoaeayonf? trSew
f &m;twGuf }udK;yrf;tm;xkwfaejcif;udk aoewf usnfqHrsm;jzifh E_wfydwf
I r&Ekid f? aoewfusnfqHrsm;a=umifh trSefw&m;twGuf awmif;qdkoHrsm; ydkIom us,favmifvmayonf?

&efukef+rdK@/ tar&duefoH&Hk;ESifh tif;pdef +rdK@e,f rsm;&Sd qENjyyJGrsm;?


udkwifarmifOD;onf vltyk f}uD;ukd &efukepf ufr_wuUodkvfodk@ OD;aqmifac:oGm;onf? &efukepf ufr_wuUodkvf
onf jrefrmEkdifiH&dS ykeu
f eftHkuGr_ trsm;qHk;jzpfyGm;&m ae&mrsm;xJwGif wpfcktygt0if jzpfonf? tif;pdev
f rf;rS
&efukef pufrw
_ uUodkvfodk@ oGm;&aom c&D;rSm (1)rdkifcJGcef@&d+S yD; vltyk f}uD;oGm;&m vrf;wav#mufwGif qlnHoHrsm;
yJw
h ifxyfaeonf? teD;tem;0ef;usi&f Sd a'ocH vlxkuvJ vltyk f}uD;qDodk@ wpfa,muf+yD;wpfa,muf wufuGr_
tjynfhjzifh vma&mufyl;aygif;=uonf? vrf;c&D;Y wc%wm em;aecsderf sm;wGifvnf; a[majymyJGrsm;udkvJ jyKvkyf
=uonf? xkd@a=umifh &efukef pufrw
_ uUokdvfodk@ a&muf&eftwGuf (1)em&Dausmf =umoGm;cJhonf? pufrw
_ uUodkvfodk@
a&mufaomtcg pufra_ usmif;om;rsm;uvnf; qENjyolrsm;ESifh csufcsif;vma&muf yl;aygif;=uonf?
&efukepf ufrw
_ uUodkvf a&muf+yD;aomtcgwGif 4if;wdk@onf vm&mvrf;twdkif; jyefvSnfh=uum ordkif;
aumvdy0f if;udk jzwf+yD; &efukef 0dZmodyHw
` uUodkvfodk@ a&mufonftxd csDwufcJh=uonf? wuUodkvftwGif;&Sd
bJG@ESif;obif cef;rodk@ oGm;jcif;jzpfonf? q&mq&mrrsm;u wm;jrpfaeonfh =um;uyif ausmif;olausmif;om;rsm;
onf bJG@ESif;obifcef;rxJY 0ifa&mufae&m,lvdkuf=uonf? ausmif;om;rsm;. vky&f yfrsm;twGuf tpdk;&u q&m
q&mrrsm;tay: tjypfykcH svmrnfudk pd;k &draf oma=umifhyif? ausmif;olausmif;om;rsm;u 4if;wkd@xHwGif q&mq&mr
rsm;tay: wpHkw&m tndK;taw; r&Sda=umif;ESifh ppftpdk;&udk qef@usifvdkIom TuJhokd@ jyKvky&f jcif; jzpfa=umif;
&Sif;jy=uonf? Todk@jzifh bGJ@EiS f;obif cef;ronf ta&;tcif;. XmecsKyfwpfck jzpfvmcJhonf?
bJG@ESif;obif cef;raqmif}uD;xJwGif vlOD;a& tawmfrsm;rsm; 0ifqo
hH nf? bJG@ ay;tyfjcif; tcrf;tem;rsm;udk
jyKvkyf&efjzpfap/ tjcm;aom ta&;ygonfh yJv
G rf;obifrsm;udk jyKvky&f efjzpfap Tcef;raqmifudk toHk;jyKavh&do
S nf?
cef;raqmif. eH&yfwpfckay:wGif "gwfyHkum;}uD;rsm;udk csdwfqx
JG m;onfhteuf Adv
k fcsKyfatmifqef; &kyfykv
H nf; yg0if
onf? Adv
k fcsKyfatmifqef;onf jrefrmh ordkif;wGif txif&Sm;qH;k aom ol&aJ umif;wpfOD;jzpf+yD; +Adwdo#ESifh *syefwdk@.
vufatmufu vGwfajrmufa&;twGuf OD;aqmifwdkufyG0J ifcJhol jzpfonf? AdkvfcsKyfatmifqef;. eab;wGif csdwfqJG
151

xm;onfu ae0if;. &kyfykyH if? TwGif ausmif;om;rsm;u ae0if;. &kyyf u


Hk dk eH&Hay:u qJGcs&ef }udK;pm;=uonf?
odk@aomfvnf; ol@&kyyf rHk Sm eH&Htjrifhay:Y &Sad eaoma=umifh ausmif;om;rsm; vufvSr;f rrSED ikd f=u? xdk@a=umifh 4if;udk
jyKwfusvmap&eftwGuf ausmufcJrsm;jzifh ypfayguf=uonf? odk@aomf &kyfyku
H dk eH&HwGif tawmfav;ckdif+rJatmif
wyfxm;ojzifh &kyfy.
Hk rSefom uJGoGm;aomfvnf; &kyfyku
H rl wkwfwkwfr# rv_y?f aemufq;Hk wGif ausmif;om;rsm;u
pm;yJEG Sifh ukvm;xdkifrsm;udk eH&HwGifrDu
S m tqifhqifh wifvdkuf=uonf? oGm;bufqdkif&maq;wuUodkvf ausmif;om;
udkatmifapmOD;u pm;yJGESifh ukvm;xkdifrsm;ay:okd@ owdxm;I wqifhcsif;wufoGm;+yD; ae0if;. "gwfyku
H dk
udkifvdkufonf? xdk@aemuf "gwfyku
H dk jzKwf+yD; acgif;ay:wGi f OD;pGmudik fajrmufum =urf;jyifay:odk@ ypfcsvdkufavonf?
ausmif;olausmif;om; rsm;uvnf; 4if;udk=unfhI vufckwf=obmrsm; ay;=uonf? udkatmifapmOD;u cHkrsm;ay:rS
qif;vmI =urf;jyif ay:odk@ta&mufwGif udkwifarmifOD; ol@qD av#mufvSr;f oGm;um vufqEJG _wfqufvdkuf+yD;
usaemf wifarmifOD; yg? cifAsm; vkyv
f dkufwm odwfaumif;w,f[k csD;usL;onf?
ae0if;. &kyfyku
H dk ausmif;om;rsm;u udkif=unfhaomtcg 4if;onf omrmef"gwfyHk pm&Gufjzifhom vkyx
f m;
jcif; r[kwfbJ yd;k csnfom; taumif;pm;wpfrsKd;jzifh vkyfxm;a=umif;udk odvdkuf&onf? w&kwftpdk;&u ae0if;udk
vufaqmifay;xm;cJhaom yHkwlyef;csDum; wpfckyif? ausmif;om;rsm;u pdwftm;xufoefpGmjzifh tqdkyg yd;k csnfom;
yHw
k lyef;csDum;udk 0dkif;+zJ+yD; 4if;. tydkif;tprsm;udk trSwfw&ypPnf;taejzifh ,lxm;vkduf=uonf?
xdkae@wGif ausmif;om;trsm;pkrmS ausmif;0if;xJYyif tdyfvdkuf=uonf? bJG@ESif;obif cef;raqmifxJ
tdyfolu rsm;onf? udkwifarmifOD;udkrl oli,fcsif;wa,mufu ol. abm'gaqmiftcef;xJodk@ v#K@d 0u
S fac:aqmif
oGm;um wpfntdyaf pcJhonf?

oH&k;H odk@ csDwufjcif;


aemufwpfae@ ZGev
f (7)&ufae@wGif udkwifarmifOD;onf ausmif;olausmif;om;rsm;ESifhtwl &efuke+f rdK@v,f
okd@ csDwufEdik f&eftwGuf tpDtpOfrsm; jyKvkyo
f nf? +rdK@xJu vGwfvyfa&; ausmufwkdif wnf&d&S m r[mAE<Kvyef;+cH
odk@ oGm;a&muf=u&efjzpfonf? r[m AE<Kvyef;+cH. wpfvrf;ausmfwGif tar&duef oH&k;H wnf&do
S nf? udkwifarmifOD;
. &nf&,
G fcsufrmS tar&duef oH&k;H u 4if;wdk@. vky&f yfrsm;ukd owdjyKvmEkdifap&eftwGuf jzpfonf? xkd@a=umifhvnf;
r[mAE<Kv yef;+cHonf 4if;wkd@ vkyrf nfh qENjyyJGtwGuf toifhawmfq;Hk ae&mjzpfonf[k olu qHk;jzwfcJhjcif;yif?
xkd@jyif udkwifarmifOD;u ausmif;om; tcsdK@udk }uHwmokomefodk@ v#dK@0u
S f apv$wfvdkuf+yD; tacgif;ESpfck yef;+cHodk@
152

tjrefq;Hk ,laqmifvm&eftwGuf rSm=um;avonf? tacgif;rsm;udk *spfum;wpfp;D ay:wGif wifvm&ef pDpOfay;


vdkufonf?
Todk@jzifh vltyk f}uD;onf &efukef 0dZmodyHw
` uUodkvf rSwqifh (5)rdik fcJGcef@ uGma0;aom r[mAE<Kv yef;+cH
qDodk@ pwifcsDwuf=uavonf? &efuke+f rdK@&dS vlwef;pm;rsKd;pHk yg0ifonfh axmifaomif;ruaom vltyk f}uD;onf
vrf;ray:rsm;uaeI r[m AE<Kv yef;+cH &Sd&mqDodk@ &J&ifhr_tjynfhjzifh av#mufvSr;f oGm;=ujcif; jzpfonf? ta&;tcif;
. t&Sdeft[kef tjrifhrm;qHk;tcsdef jzpfonf? tvkyo
f rm; ta&;tcif;udk ESrd feif;+yD; (1)ESpft=umwGif TuJhodk@aom
qENjyyJGrsm; jzpfay:vmaomtcg ae0if; wkev
f _yaf jcmufjcm;oGm;cJhonf? vltyk f}uD;onf vrf;ray:wGif csDwuf&if;u
tpdk;&qef@usifa&; aqmifyk'rf sm;udk oH+ydKif [pfauG;=uavonf? ausmif;olausmif;om;rsm;u tpdk;&qef@usifa&;
vufurf;pmapmifrsm;udk qENjyyJGwGif yg0ifolrsm;tm; jzef@a0ay;jcifh a&S@u wkdifay;ol aemufu vkdufqdkolrsm;
pnf;pepf&d&S Sd twkdiftazgufnDvmap&eftwGuf pDpOfaqmif&Gufonf? vltyk f}uD;xJ&Sd wpfa,mufu jrefrmh
qdk&S,fvpf vrf;pOfygwD[k atmf&mwGif 4if;. teD;tem;0ef;usif&dS vlrsm;uvnf; tvdkr&S/d tvdkr&Sd[lI
oH+ydKif[pfauG;=uonf? pef;,konf ae0if;+yD;v#if 'kwd,acgif;aqmifjzpfonf? xdk@a=umifh wpfa,mufu ae0if;eJ@
pef;,k[k atmf&mwGif 4if;. teD;tem;0ef;usi&f Sd vlrsm;uvnf; tvdkr&S/d tvdkr&Sd [lI [pfauG;=uonf?
vltyk f}uD;twGif;wGif xdkuJhodk@aom twkdiftazgufrsm;udk pepfwus jyKvky=f uonf? vltyk f}uD; twGif;&Sd
tkyfpik ,frsm; toD;oD;udk vlwpfa,mufpDu OD;aqmifwkdifay;onf?
vlxk. ,ckuJhokd@aom wke@f jyefra_ =umifhaomf vnf;aumif;/ udkwifarmifOD;u wzefjyefI 4if;wdk@udk
OD;aqmifaejcif;a=umifh aomfvnf;aumif; ppfaxmufvSr;f a&;rsm; txdwfwvef@ jzpfoGm;cJh&onf? udkwifarmifOD;udk
OD;oef@ ta&;tcif; uwnf;u ajrvSe&f SmazGvmcJhaomfvnf; t&dyt
f a&mifudkr# rawG@cJh? ,ck olu qENjyvltyk f}uD;
udk jyefvnfOD;aqmifaeay+yD? xkd@a=umifh onfwpf}udrw
f Gifawmh ol@udk tvGwfray;&ef axmufvSr;f a&;rsm;u
aw;xm;cJh=uonf?
udkwifarmifOD;onf owWd&Sdonfh tjcm; ausmif;om;rsm;ESifh &ifabmifwef;um vltyk f}uD;. a&S@q;Hk u
csDwufonf? ol. teD;0ef;usifwGif t&yfom;rsm;uJhokd@ 0wfpm;qif,ifxm;onfh (10)OD; (15)xuf reJaom
olv#dKaxmufvSr;f a&;rsm;onf qENjyvltyk f}uD;xJwGif vkdufygcsifa,mifaqmif/ vltyk f}uD;ESifh twl auG;a=umfoH
rsm;udk [pfauG;jcif;jzifh vkdufygvm=uonfudk udkwifarmifOD;u aumif;aumif;odxm;cJhonf? olv#Kad xmufvSr;f a&;
rsm;onf vltyk f}uD;eSifhtwl wJGav#mufae&if;u udkwifarmifOD;udk rsufpda'gufaxmuf =unfhae=uonf? vltyk f}uD;
=um;xJu udkwifarmifOD;udk jyefay;qJGoGm;&ef tcGifhaumif;udk apmifhae=uonf? jzpfEdik fygu teD;uyf ypfowfEdik f&ef
153

twGufvnf; }uHpnfaeonf? vltyk f}uD;xJwGif &Sad eI cHomjcif;jzpfonf? udkwifarmifOD;uvnf; Ttajctaersm;


tm;vHk;udk aumif;rGepf Gm &dyfpm;rdcJhonf?
aemufqHk;wGif wjznf;jznf;ESifh axmifaomif; ruaom vltyk f}uD;onf tar&duef oH&k;H a&S@wnfhwnfhwGif
wnf&daS om r[mAE<Kv yef;+cHodk@ a&muf&v
Sd m=uonf? a[majymyJGrsm;udkvnf; tqufrjywfapcJh? vltyk f}uD;u
yef;+cHudk a&muf&v
Sd m+yD;I rsm;r=umrDwGif tacgif;ESpcf kudk wifvmaom *spfum; a&mufvmonf? udkwifarmifOD;u
rSmvdkufonfhtwdkif;yif tacgif;wpfckpw
D Gif ae0if;ESifh pef;,kwdk@. trnfudk a&;xm;onf? ausmif;om;rsm;onf
xkdtacgif;ESpcf kudk tar&duef oH&k;H u jrifomaomae&mwGif OD;pGm csvkdufonf? xdk@aemuf 4if;wkd@u tacgif;rsm;
ay:wGif "gwfqDrsm; avmif;csvkduf+yD; rD;&_@d avonf? TwGif rD;cdk;/ rD;v#Hrsm;u tacgif;rsm;udk csufcsif; zk;H tkyo
f Gm;
=uonf?
udkwifarmifOD;uvnf; Tonfudk tcGifhaumif;,lum csufcsif;yif rdrdaemufausm&Sd vltyk f}uD;=um;xJ
0ifa&mavonf? xdk@aemuf wcsdew
f nf;rSmyif ol. teufa&mif wkdufykEH iS hf &SyftustjzLwdk@udk c|wfcsvdkufonf?
cE<mudk,fay:Y pGyf=u,fvufjywfawmh &Sad o;onf? vltyk f}uD;. taemufbufodk@ qufav#mufoGm;aepOf
twGif;wGif ol. wdkufykt
H us teufa&mifudk &Syftus tjzLa&mifxJ ywfvdkufaom tcg wkdufyHktusudk jrifomjcif;
r&Sdawmh? olu aemufudk qkwfoxuf qkwfoGm;aomtcg axmufvSr;f a&;rsm;udk wjznf;jznf; rsufajcjzwfxm;
Ekid fcJhonf? axmufvSr;f a&;rsm;onf tacgif;rsm; rD;avmifaeaom jrifuGif;a=umifh udkwifarmifOD;udk apmifh=unfhae
&eftwGuf c%wm arhavsmhoGm;cJh+yD; 4if;wkd@ owdjyefvnfvmcsdew
f Gif udkwifarmifOD;u r&Sdawmh? wkdufyHktus
teufa&mif 0wfqifxm;aom udkwifarmifOD;tm; teD;tem; ywf0ef;usiw
f Gif awG@rsm;awG@avrvm; jyL;wl;+yJwJ
&Sm=uaomfvnf; tcsnf;ESD;yif? axmifvSr;f a&;rsm;u vltyk f}uD;xJwGif qufvuf&mS azG=uaomfvnf; udkwifarmifOD;
uJhodk@ wkdufykt
H usteufa&mif 0wfqifxm;aom tjcm;olrsm;ukdom vlrmS ; =unfhrd=uonf? pGyf=u,fvufjywfEiS fh
udkwifarmifOD;url tjcm;olrsm;t=um;wGif a&maESmI tzrf;cH&rnfh &efudk wdrf;a&SmifEkdifcJhonf? Todk@jzifh
udkwifarmifOD; vGwfajrmufvmcJhjcif;yif?
ppftpdk;&udk jzKwfcsEikd fa&;twGuf }udK;yrf;aqmif&Guf&mwGif tpdk;&qef@usif qENjyyJGrsm; tqufrjywf
jyKvky&f ef vdktyfonf[k udkwifarmifOD;u ,Hk=unfcJhonf? ol. &nfreS f;csuf jynfh0onftxd tqdkyguJhodk@aom
v_y&f Sm;r_udk t}udraf ygif;rsm;pGm qufvkyo
f Gm;&ef oHEdN mef cscJhonf? ol. tjrifhrm;qHk;aom &nfreS f;csufrmS jrefrm
Ekid fiH wEkid fiHvHk;&Sd jynfolvlxkudk Ek;d =um;wufuGvmaatmif vkyaf qmifum wjynfvHk;twkdif;twm taejzifh
qef@usifqENjyyJGrsm; ay:aygufvm+yD; ppftpdk;&u qif;ay;&onftxd jzpfvmEkid fap&ef jzpfonf?
154

txuft&m&Sdrsm;xH vufAvm oufoufjzifhom jyefoGm;&rnf qdkygu axmufvSr;f a&; t&m&Sdrsm;.


tajctaeu rawG;0hHp&myif? xdk@a=umifh vltyk f}uD;xJrS udkwifarmifOD; ykef;a&SmifvGwfajrmufoGm;Ekid fcJhonfudk
ododcsif;wGif 4if;wdk@onf ol@tm; wpf+rdK@vHk; ajrvSef&Smavawmhonf?

a&$wd*Hkbk&m;Y taotauswkdufyJG
qENjyyJGrsm; aemuf(2)&uf=umatmif qufwkduf jzpfyGm;cJhonf? xdkumvrsm;wGif vltyk f}uD;u tif;pdef
axmifokd@ csDwufqENjycJhaom vky&f yfrmS ordik f;rSwfwkdifwpfck jzpfvmcJhonf? tif;pdeaf xmifonf tvkyo
f rm;
ta&;tcif;ESihf OD;oef@ ta&;tcif;wdk@wGif zrf;qD;cHcJh&olrsm;udk csKyfaESmifxm;aom ae&mwpfckjzpfonf? ae0if;
vufxufwav#mufvHk;wGif Ekid fiHa&;tusOf;om;rsm;udk emrnfq;dk jzifh ausmf=um;aom tif;pdeaf xmifodk@ yd@k cJh
avonf? xkd@a=umifhvnf; &maygif;rsm;pGmaom qENjyolrsm;u tif;pdeaf xmifodk@csDwufum EkdifiHa&; tusOf;om;rsm;
vGwfajrmufa&;twGuf awmif;qdkcJh=uonf? axmifudk ywfI qENjyaepOftwGif;wGif vltyk f}uD;u taru arG;/
axmifu au|;[lI oH+ydKif [pfauG;cJh=uonf? xdk@jyif tif;pdeaf xmif/ }uD;atmifvkyf }uD;atmifvkyf [laom
twdkiftazguf aighvHk;rsm;udk [pfauG;cJh=uonf? tif;pdefaxmif0if;twGif;Y &Sdaeaom tusOf;om;rsm;uvJ
qENjyvltyk f}uD;ESifhtwl wufuGrt
_ jynfjhzifh aqmify'k frsm;udk [pfatmfcJh=uonf?
&efuke+f rdK@twGif; jzpfysufaeaom qENjyyJGrsm;onf jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd tjcm;+rdK@}uD;rsm;odk@vnf; ysH@E@SH oGm;
cJhonf? &efuke+f rdK@ ajrmufbuf rkid faygif; (350)cef@ tuGmta0;wGif rEWav; wuUodkvfu OD;aqmifIaomf
vnf;aumif;/ &efuke+f rdK@ta&S@buf rkid faygif;(150)cef@ tuGmta0;wGif armfv+rdKif wuUodkvfu OD;aqmifIaomf
vnf;aumif; qENjyyJGrsm; jyKvkycf Jh=uonf? ZGev
f (9)&ufae@ naeydkif;wGif ausmif;olausmif;om;rsm;onf
ta&;tcif; A[kdjyK&m XmecsKyfudk &efukef 0dZmESifh odyH` wuUodkvf bJGESif;obif cef;raqmifrS a&$'*Hkbk&m;odk@
ajymif;a&$@cJhonf? a&$wd*kb
H k&m;onf jrefrmEkdifiH&dS Ak'<bmom0ifrsm;twGuf txGwftjrwf&dq
S ;Hk aom ae&mwpfck
jzpfonf? xdk@a=umifh ppftpdk;&u a&Gwd*kb
H k&m;wGif t=urf;zufr_rsm; jyKvkyv
f drhrf nf r[kwf[k vlxku xifrw
S fcJh
=uonf? odk@aomfvnf; ZGev
f (9)&ufae@ eHeufcif;tcsdew
f Gif ppfwyfu bk&m;ay: 0ifp;D um bk&m;&ifjyifwpfckvHk;ay:Y
jynfolvlxk. aoG;pD;acsmif;usapcJhonf? bk&m;wefaqmif;. xGwfjrwfru
_ dk ppfzed yfatmufwGif eif;ajccJhonf?
qENjyolrsm;udk 0ef;&Hydwfqdk@ zrf;qD;um ppfum;rsm;ay: wifcJhonf? ausmif;olausmif;om;rsm;onf a&$'*Hkbk&m;rS
tusOf;axmifodk@ ac:aqmifoGm;&m vrf;wav#mufvHk;wGif a}uG;a}umfoHrsm;udk qufvuf[pfauG;cJh=uonf?
xkdae@wGif

ausmif;olausmif;om;aygif;

(300)cef@

zrf;qD;cHcJh&um
155

tusOf;axmifodk@

a&mufonfhtcgwGif

4if;wdk@tm;vHk;udk t=uifemrJhpGm &du


k fEu
S fcJh=uonf? aemufyidk f;wGif ausmif;olausmif;om;rsm; tm;vHk;udk ppfcHk&Hk;wif
ppfaq;+yD; axmif'%f (4)ESpfrS (9)ESpftxd toD;oD;csrSwfcJh=uonf?
xdktcsdeu
f pwifum 1975ckEpS f ZGev
f (8)&ufae@rS 1976ckESpf Zefe0g&Dv(6)&ufae@txd wuUodkvfausmif;
rsm;ESifh aumvdyrf sm;udk ydwfxm;cJhonf? xdk@twlyif qENjyyJrG sm;onfvnf; 1975ckESpf ZGefv (9)&ufae@Y tqHk;owf
cJh&onf? Tta&;tcif;wGif ppfwyfu a&$'*Hkbk&m;ay:Y ESrd feif;r_rsm;udk jyKvkycf Jhojzifh 4if;udk ESpfywfvnf
tvkyo
f rm; ta&;tcif; tjzpfomr[kwfbJ a&$'*Hkbk&m; ta&;tcif; [lIvnf; ac:wGifcJhonf?

+rdK@cHvlxkukd t=urf;zufjcif;rsm;
udkwifarmifOD;wpfa,muf cyfa0;a0;oGm;Ekid fjcif; r&Sdao;bJ Te,fajrtwGif;Yomv#if &Sad eOD;rnfudk
ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u &dyfrcd Jhonf? xdk@a=umifh tcsdefjzKef;raebJ csufcsif;yif 4if;wkd@u udkwifarmifOD;udk
toJtoef &SmazG=uavonf? &efuke+f rdK@ wpf+rdK@vHk;udk ydu
k fpw
d fwdkuf &SmazGonf? axmufvSr;f a&; ol@tm; &SmazGae
a=umif;ESifh ywfoufI bwfpum;*dwfrsm;ESifh rD;&xm; blwm&Hkrsm; uJhokd@aom uke;f vrf;qufoG,fa&; Xmersm;wGif
today;a=ujimcJhonf? armfv+rdKif+rdK@ uJhokd@aom xkdif;e,fpyfa'orsm;ESifh jrefrmEkdifiH&dS tjcm; +rdK@}uD;rsm; tygt0if
&efuke+f rdK@&dS tcsuftcsmusaom ukef;vrf;qufoG,fa&; ae&mrsm;udk =uyf=uyfrwfrwf apmif=h unfhaecJh=uonf?
udkwifarmifOD;ESifh wpHw
k &m tquftoG,f&do
S nf[k oHo,&Sdol wpfOD;csif;pD. tdrfwkdif&ma&muf
oGm;a&mufum taESmift
h ,Sufay;jcif;/ ppfaq;ar;jref;jcif;rsm; jyKvky=f uonf? axmufvSr;f a&;rsm;u 4if;wdk@
&&Sdaom rnfhonfh owif;tcsuftvuf twdktxGmudkrqdk aphaphpyfpyf ppfa=um=uonf? oJvGepf wpHkw&m
usefcJhjcif; tv#Of;r&Sdap&? udkwifarmifOD;. txufwef;ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;ESifh wuUodkvfausmif;aebuf
oli,fcsif;rsm;tjyif ol aexkdifcJh&m ordik f;&yfuGuftwGif;Yyif ydu
k fpw
d fwdkuf &SmazGppfa=um=uonf? xdk@jyif tqdkyg
oli,fcsif;rsm;ESifh ol. ,cif tdrfe;D em;csif;rsm;udkom rubJ a0;vHaom aus;vufe,frsm;wGif aexdkifonfh
aqGrsK;d rsm;udkyg ar;jref;onf? oHo,&Sdv#if &So
d vdk 4if;wdk@. aetdrrf sm;udk ar$aESmuf&mS azGonf? ESpfywfvnf
ta&;tcif;ESifh ywfoufI zrf;qD;axmifcsxm;+yD;olrsm;udkvnf; ppfa=umar;jref;=uonf? ESdyfpuf=uonf? owif;
tptewpfckudk &&Sd+yDqdkv#if udkwifarmifOD;udk zrf;qD;Ekid f&eftwGuf csufcsif; ajc&mcHvkduf=uonf?
udkwifarmifOD;uvnf; jzpfysufaeaom tajctae tvHk;pHu
k dk aumif;rGepf Gm &dyfpm;rdonfEiS fhtnD ol@
oli,fcsif; ZavSxef;. tdrfwGif oGm;a&mufykef;cdkaecJhonf? udkwifarmifOD;ESifh ZavSxef;wkd@onf axmifxJY
156

odu|rf;&if;ESD;cJh=uolrsm; jzpfonf? nDtpfudk &if;csmrsm;yrm &if;ESD;=uonf? ajcr+idrv


f #if tzrf;cH&Ekdifzdk@ tcGifhtvrf;
rsm;onfudk udkwifarmifOD;u od&dx
S m;aoma=umifhvnf; tjcm;oli,fcsif;rsm;xHokd@ ajymif;a&$@aexkdifjcif;/ &efuke+f rdK@
u xGufajy;&ef }udK;yrf;jcif;rsm; rjyKcJhjcif;yif? axmufvSr;f a&;rsm;u ol. rdom;pkEiS fh oli,fcsif;a[mif;rsm; xHY
&SmazGppfa=um aecJh=uaomfvnf; olEiS fhtwl tcsKyfcef;wpfcef;xJ aecJhbl;olrsm;tm; ppfaq;ar;jref;&eftwGuf
pdwful;rdjcif; tv#Of;r&SdcJh? tusOf;axmiftwGif;wGif 4if;wkd@ TITr# &if;ESD;u|r;f 0ifoGm;vdrhrf nfudk rwGufq
cJhrdaoma=umifh jzpfEikd fonf? xdk@jyif ZavSoef;uvnf; ol@tdrw
f Gif udkwifarmifOD;ukd zGufxm;&mY tvGeyf g;eyfonf?
ol tjyifoGm;onfhtcgwdkif;wGif +cHpnf;&dk;wHcg;udk aomhcavmuf}uD;wpfck cwfxm;cJhjcif;jzifh tdrf&iS fjzpfol tjyifoGm;
aea=umif;/ tdrfxJY rnfolr# r&Sda=umif; tjcm;olrsm;udk txifrmS ;tjrifrmS ; jzpfapcJhonf? Todk@jzifh udkwifarmifOD;
onf ZavSxef;. tdrw
f Gif wpfv=umcef@ yke;f atmif;aexdkifEikd fcJhjcif; jzpfonf?
udkwifarmifOD;udk oHk;av;&uf&mS azGI rawG@aomtcgwGif ppfaxmufvSr;f a&;rsm; tylwjyif; jzpfvmonf?
ZGev
f (7)&ufae@wGif tar&duef oH&k;H a&S@Y udkwifarmifOD; aysmufoGm;jcif; jzpfonf? xdk@a=umifh udkwifarmifOD;ukd
trdzrf;vdkaom aZmjzifh ppfaxmufvSr;f a&;onf ZGev
f (15)&ufae@wGif a&'D,kdY aomfvnf;aumif;/ Guardian
[kac:aom t*Fvdyb
f mom owif;pmY aomfvnf;aumif; udkwifarmifOD;ukd tvdk&aSd =umif; xnfhoGi;f a=ujim
vdkufonf? tjcm;aom jrefrmbmom owif;pm oHk;ckwGifvnf; 4if;ESifhpyfvsO;f I xnfhoGi;f az:jycJhonf?
udkwifarmifOD;. zrf;0&rf;ESifh twl udkjrifhpkd;[k trnf&aom tjcm;ausmif;om;wpfOD;udkvnf; owif;rD',
D mu
wqifh zrf;0&rf; xkwfjyefcJhonf? udkjrifhpdk;uvnf; a&$'*Hk ta&;tcif;wGif yg0ifywfoufcJhaom wuUodkvf
ausmif;om;wpfa,muf jzpfonf?
ppfaxmufvSr;f a&;onf a&'D,dkESifh owif;pmrsm;wGif udkwifarmifOD;udk taoa&ysufatmif &nf&G,fum
r[kwfrrSeaf om pJGcsufrsm;jzifh vky}f uHajymqdka&;om;cJhonf? owif;pmrSaeI udkwifarmifOD;onf Armjynf
uGejf rLepfygwD (Auy). udk,fpm;vS,fwpfOD;jzpfa=umif;vnf; pGyfpGJcJh=uonf? trSet
f m;jzifh udkwifarmifOD;udk,fwdkif
onf AuyESifh vHk;0 ywfoufjcif;r&Sd? tjcm;ausmif;om;rsm;eSifh ywfoufr&_ rSd &Sdudk rl olrod? olonf vuf0/J
vuf,m,dr;f jcif; r&Sdol/ oD;jcm; vGwfvyfol wpfOD;jzpfonf? ppftm%m&Sifpepfudkaomfvnf;aumif;/ tm%m&Sif
pepfa=umifh jzpfwnfvmonfh &S&d if;pGJ w&m;rr#wr_rsm;udk aomfvnfaumif; qef@usifwkdufzsufum vGwfvyfr_ &&Sd
Ekid fa&;twGuf }udK;yrf;ae=uaom &J&ifhonfh ausmif;ol ausmif;om;rsm;udkom olu udk,fpm;jyKcJhjcif;omjzpfonf?
udkwifarmifOD;u ol.rdom;pk0ifrsm;udk ajymavh&daS om pum;wpfckrmS ppftpdk;&[m tjypfrhw
J Jh
jynfolawGtay:rSm rw&m;r_awG usL;vGeaf ewma=umifh usaemfu 'Dppftpdk;&udk jzKwfcscsifwmAs? ppftpdk;&
157

jyKwfusoGm;wmeJ@ w+ydKifeuf jrefrmEkdifiHrmS &Sw


d Jh jynfolvlxk[m olwkd@ tvdk&SdwJh tpdk;& a&G;cs,fwifajrmufEdik fr,f
av?[lI jzpfonf? udkwifarmifOD; vufa&;jzifh a&;om;xm;aom uGejf rLepf0g'D vufurf;pmapmif [ktqd&k o
Sd nfh
"gwfykrH sm;udkvnf; ppfaxmufvSr;f a&;u owif;pmxJwGif xnfhoGif;az:jycJhonf? Todk@jzifh tpdk;&u udkwifarmifOD;
udk AuyESifh qufpyfaea=umif; oufaojy&ef }udK;yrf;cJhjcif;yif? wu,fhvufawG@wGifrl tqdkyg vufurf;pmapmif
rsm;Y yg&Sdaom pmom;rsm;rSm udkwifarmifOD; vufa&;jzifh a&;xm;onfrsm; vHk;0 r[kwfcJhacs?
ygvDref 'Drdkua&pD ygwD (yD'yD D)onf ESpfywfvnf tvkyo
f rm; ta&;tcif; jzpfyGm;pOf tcsdeu
f mv
uwnf;u pwifum jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd tajctaersm;udk pOfqufrjywf avhvmapmifh=unfhaecJhonf? jynfwGif;
ausmif;om;v_y&f Sm;r_rsm;ESifh jynfolvlxk. yg0ifywfoufrr_ sm;udk teD;uyf apmifh=unfhavhvmaepOftwGif;rSmyif
yxrqHk; pmrsufEmS Y udkwifarmifOD;yHkyg&aSd om Guardian owif;pm xGufay:vmcJhjcif; jzpfonf? ta&;tcif;udk
ausmif;om;rsm;u OD;aqmif tpjyKay;cJh=uonf qdkaom owif;rsm;udk zwfvdkuf&aomtcg yD'DyD ygwD acgif;aqmif
rsm; tvGef pdwftm;xufoefcJh=uonf? 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfcJh=uonf? 4if;wdk@u udkwifarmifOD;. &J&ifhaom
vky&f yfrsm;twGuf tvGeftrif; 0rf;ajrmuf*%
k f,l=uapumrl wzufuvnf; ol. vHk+cHKa&;twGuf pd;k &dryf lyef
aecJh=uonf? Todk@jzifh yD'DyD tzGJ@onf ppfaxmufvSr;f a&;udk vSnhfpm;&eftwGuf enf;AsL[mwpfckudk }uHpnfcJh=u
onf? udkwifarmifOD;onf yD'DyD tzGJ@csKyf&k;H odk@ ab;tEW&m,fuif;&Sif;pGm a&muf&v
Sd m+yD;jzpfa=umif; a=ujimcsuf
wpfapmif xkwfjyefvkdufonf? Todk@jyKvkyf&jcif;. &nf&,
G fcsufrmS udkwifarmifOD; &efuke+f rdK@u xGufajy;vGwfajrmuf
vmcJh+yD [lI ppfaxmufvSr;f a&;rsm;udk t,HkoGif;vSnfhpm;Ekid fap&eftwGuf jzpfonf? TuJhodk@aom a=ujimcsuf
xkwfjyefvkdufjcif;jzifh ppfaxmufvSr;f a&;rsm;onf udkwifarmifOD;udk ,cifuuJhokd@ toJtoef &SmazGawmhrnf
r[kwf[k 4if;wdk@u ar#mfvifhcJh=uonf? odk@rSomv#if ol@twGuf &efuke+f rdK@u xGufajy;vGwfajrmufvmEkdif&ef
tcGifhtvrf; ydkrsm;Ekdifaoma=umifhyif?

158

14
ol&Jaumif;wOD;. v#dK@0Sufcsuf
urBmwcGif&dS ol&aJ umif;rsm;. toGifvuQ%mudk oHk;oyf=unfhrnfqv
kd #if a,bk,s wlnDrr_ sm;&So
d nf?
rw&m;r_rsm;udk qef@usifwkdufcdu
k fjcif;/ a=umuf&H@G r_ uif;rJh+yD; cH,lcsuf jyif;jyolrsm; jzpfjcif;/ trsm;tusKd;twGuf
rdrdwdk h. toufudk vdkvdkvm;vm; pGe@f vG$wfay;qyf=ujcif; ponfwdk hjzpfonf? udkwifarmifOD;onfvnf; xdkvuQ%m
rsm; tm;vHk;ESihf nD!GwfolwpfOD; jzpfonf? odk@&mwGif vl@ordkif; acwftqufqufY ay:xGe;f cJhaom ol&aJ umif;
wpfOD;csif;pD. cH,lcsufrsm; uGmjcm;ayonf? pyg;wuwfp.
f cH,lcsufrmS aus;ydkifu|efykid fpepfukd zsufodr;f +yD; ajru|ef
rsm; vGwfajrmufapa&;twGufjzpfonf? udkwifarmifOD;. cH,lcsufrmS um; tm%m&Sifpepfudk t+yD;tydik f zsufodr;f &ef
jzpfonf? vlxktm;tifudk toHk;jyKI jynfoljynfom;taygif;wkd@ udk,fykid f qHk;jzwfekid fonfh vGwfvyfcGifh &&Sdvmonf
txd tm%m&Sifrsm;udk rqkwfrepf jywfjywfom;om;qef@usif wkdufyJG 0ifoGm;&ef jzpfonf? udkwifarmifOD; onf
tqdkyg&nfreS f;csufrsm;udk jznfhqnf;Ekdifa&;twGuf ol. b0wav#mufvHk; }udK;yrf;aqmif&GufoGm;cJhonf? ordkif;0if
ol&aJ umif; wpfOD;csif;pDwGif trsm;ESifhrwlaom ud,
k fydik fp&kdufvuQ%mrsm; &Sdayonf? Tae&mwGif udkwifarmifOD; .
pGrf;aqmifcsufrsm;eSifh ,SOfwGJI ol. xl;jcm;aom yifudk,f p&kdufrsm;udkvnf; avhvmoifhonf?

rdom;pktay: cspfjcif;arwWm xm;&Sdjcif;


1975 ckESpf Zlvkdifv tpydik f;u jzpfonf? udkwifarmifOD; ykef;atmif;aecJhonfrmS wpfvcef@ =umjrifhvm
cJhay+yD? xdkif;e,fpyfudk jyefoGm;Ekid f&eftwGuf tcsdet
f cgaumif;udk apmifhar#mfaejcif; jzpfonf? ZlvdkifvtwGif;wGif
rkwfoHkrdk;rsm; onf;xefpmG &GmoGe;f avh&o
Sd nf? rdk; onf;xefpGm &GmoGef;jcif;ESifh &G@H Au
G fxljcif; wdk@a=umifh awmawmif
rsm;ESifh xkdif;e,fpyf a'orsm;wGif wnf&daS om ppfaq;a&;*dwfrsm;Y ppfwyf. v_y&f Sm;r_rsm; aESmifhaES;aernfudk
udkwifarmifOD;u od&dx
S m;cJhonf? ajcmufaoG@aom aEG&moDESihf E_id f;pmv#if rd;k &moDrsm;wGif ppfwyf. v_y&f Sm;r_
ydu
k sJonf? xkdif;e,fpyfodk@ roGm;rDwGif rdom;pkudk oGm;awG@csifao;onf? odk@aomf tdrfudk c%wjzKwf jyefoGm;jcif;
uyifv#if ol@twGuf tvGet
f EW&m,frsm;a=umif;udk em;vnfoabmaygufxm;cJhonf? axmufvSr;f a&; t&m&Sd
rsm;ESifh tjcm;aom t&yfom; owif;ay;olrsm;u ol@tdru
f dk t+rJwrf; teD;uyf apmifh=unfhae=uaoma=umifhyif?
odk@aomfvnf; rdom;pk0ifrsm;tay: cspfarwWm pdwfa=umifh/ txl;ojzifh tarhudk cspfcifaom pdwfa=umifh
ukdwifarmifOD;u tdrfudk c%wjzKwfjyefoGm;&ef pdwfykid f;jzwfvdkufonf?
udkwifarmifOD;. xl;jcm;aom yifudk,fp&kduf yxrwpfrsKd;rSm olonf ol. rdom;pk0ifrsm;tay:Yom
}uD;rm;aom cspfjcif;arwWm xm;&Sd+yD; tjcm;rde;f uav;wpfOD;OD;udk arwWmouf0if cspfcif roGm;jcif;yif jzpfonf?
wpfpkw
H pfOD;tay:Y cspfarwWm aESmifzJ@G rdjcif;a=umifh jzpfay:vmaom ork',oHa,mZOfay:tajccHonfh ylyefr_wdk@udk
olu &ifqidk f}uHKawG@vkdjcif; r&Sad oma=umifh jzpfonf? odk@aomf ol@udk ausmufom;jzifh xkxm;jcif; r[kwf? taoG;/
tom;ESifh tonf;ESvHk;wkd@jzifh zJ@G pnf;xm;aom omrefvlwpfa,muf jzpfonf? xdk@a=umifh acsmarmvSyaom
rdef;uav;wpfa,muf. cspfjcif;arwWmudk cH,l+yD; b0udk aysmf&$ifpmG jzwfoef;vdkcJhrnfrmS trSeyf if? odk@aomfvnf;
159

trsm;tusKd; o,fyk;d Ekdifa&; twGufudkum wpdu


k frwfrwf tm&Hkxm;vkyaf qmifvmcJhjcif;a=umifh ol. ywfywfvnf
wGif 0dik f;&Haeaom/ olom tvdk&Sdv#if ukd,fhbuf ygvmEkdifaom acsmarmvSyonfh rdef;uav;rsm;udk a&Smif&mS ;EkdifcJh
onf? rde;f uav;wpfOD;udk cspfcifrnfhtpm; ol. rdom;pk0ifrsm;tay:Yom }uD;pGmaom cspfcsif;arwWm xm;&Scd Jhonf?
Todk@jzifh wpfae@ eHeufcif; (4)em&Dtcsdeaf vmufwGif udkwifarmifOD;onf ol@tdro
f dk@ wdwfwdwfyek f; jyefoGm;
cJhonf? tdrx
f Ja&mufaom tcg tarhudk ayG@zufvkduf+yD; rdom;pk0ifrsm;udkvnf; ol@twGuf pdwfryl&ef ajymonf?
udkwifarmifOD;u TuJhokd@ &kwfw&uf rxifrSwfbJ tdrfjyefvmaoma=umifh ol@tartwGuf tdyfrufwpfcktvm;
Za0Z0g jzpfcJh&onf? udkwifarmifOD;udk ajcqHk;acgif;qHk; =unfh&if;u tarh. rsuf0ef;xJwGif cspfjcif;arwWm *&k%m
pdwfrsm; jynfhv#Haeonf? tarh rsufvHk;xJwGifawmh olr. om;}uD;onf taoa&wifhaom/ *k%f0ifhzG,fjzpfaom
a,mufsm; aumif;wpfa,mufyif? TuJhokd@ oabm&d;k &Sdaom vli,fwpfOD;udk tm%mydkifrsm;u tb,fa=umifh
zrf;0&rf; xkwfcsifcJh&oenf; qdkonfudk taru em;rvnfEdik fcJh? rdom;pk0ifrsm;tm; E_wfquf+yD;onfhtcg om;awmf
armifonf c&D;&Snfudk av#mufvSr;f &eftwGuf 4if;wdk@xHrS xGufcGmoGm;awmhrnfudk taru odaecJhonf? olr
tcspf&qHk;/ tm;xm;&qHk;aom om;jzpfoludk jyefawG@&onfhtay: 0rf;omyDwd jzpfaecJhaomfvnf; tarhcrsm
r+yHK;Ekid f&mS cJh? om;awmfarmifudk 'Dwpfcg aemufqHk;awG@&wm jzpfEdik fonf [laom tawG;u acgif;xJ0ifvmonfhtcg
tarh tonf;tlrsm; jyKwfxGufoGm;awmhrnfhtvm; cHpm;cJh&onf? udkwifarmifOD;u ol xdkif;e,fpyfudk ab;roD
&efrc a&muf&o
Sd Gm;+yD;onfhaemufwGif jyefqufoG,frnfjzpfa=umif; tarESifh rdom;pk0ifrsm;udk ajymonf? xdk@aemuf
ol tdru
f jyefxGufoGm;vkdufonf?

&kyfzsufI wdr;f a&Smifjcif;


xdkif;e,fpyfudk oGm;a&muf&eftwGuf vrf;jywpfOD; vdktyfonf? udkwifarmifOD;u eufeJaom awmawmif
rsm;udk jzwfI yD'DyD tzGJ@csKyf&;Hk udk ta&mufoGm;Ekid f&eftwGuf vrf;jy udkxGe;f =uifudk qufoG,fiSm;&rf;vkdufonf?
vGecf Jhaom (1) vcJGcef@u udkwifarmifOD;tm; yD'DyD tzGJ@csKyf&kH;rS &efuke+f rdK@odk@ jyefac:vm ay;cJhonfrSmvnf;
ukdxGef;=uifyif jzpfonf? xdkif;e,fpyfodk@ rxGufrw
D Gif udkwifarmifOD;u qHyifudk acgif;wHk;qHawmuf nyu
f m
&kyfzsufvkdufonf? xkd@jyif tusta[mif; cyfyGyw
G pfxnfudk 0wfqif+yD; xrif;csKdifhwpfvHk;udkvnf; vufxJ qJGxm;
vkdufonf? rD;&xm; blwm&Hkrsm;Y ol@udkawG@v#if omref qif;&Jom; tvkyo
f rm;wpfa,muftjzpfom vltrsm;u
xifjrifoGm;Ekid faom yHkpHrsKd;yif? qHyift&SnfEiS fh tawmftoifh 0wfpm;qif,ifxm;aom ausmif;om;wpfa,muf
udkom ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u vdkufvH&mS azGae=urnfukd olu od&dx
S m;cJhonf? Todk@jzifh udkwifarmifOD;ESihf
udkxGef;=uifwkd@onf &efukef rD;&xm;blwm&Hu
k c&D;pxGuf&ef pDpOf=uonf? udkwifarmifOD;u ol. rSwfykw
H iftwkudk
oHk;um tjref&xm; vufrw
S f0,favonf? ,cktcsdex
f d ol@udk rnfolur# oHo,rjzpfao;? ol@udk qif;&Jaom
tvky=f urf;orm; wpfa,muftjzpfom jrifae=uonf?
rD;&xm;u armfv+rdKif&Sd rkwWr qdyfurf;+rdK@ txdom a&mufaoma=umifh 4if;wdk@onf *sKdif;jrpfudk ul;wdk@
pufavSjzifh jzwf&rnf jzpfonf? pufavSp;D &eftwGuf wef;pDapmifhaecsdefY vlwef;}uD;. a&S@wGif tapmifhrsm;u
c&D;onfrsm;tm; aphaphpyfpyf ppfaq;aeonfudk udkwifarmifOD; awG@vdkuf&onf? pufavSay:odk@ wufcGifh rjyKrDwGif
vlwpfOD;csif;pDudk olv#Kad xmufvSr;f a&; ESpfOD; oHk;OD;u ppfaq;ae=ujcif;jzpfonf? axmufvSr;f a&;wpfOD;. vufxJ
160

wGif "gwfyHkuJhokd@aom t&mwpfckudk ukdifxm;+yD; pufavSay:odk@ wufcGifhrjyKrDwGif c&D;onfwpfOD;csif;pDtm; xkd"gwfykH


xJu vlESifh wlrwl qef;ppfae=uonfudk udkwifarmifOD; owdjyKrdvdkufonf?
TwGif udkwifarmifOD;u udkxGe;f =uiftm; usaemf cifAsm;udk pufavSay:rSm awG@r,f? cifAsm; t&ifq;Hk
a&S@u oGm;ESifh? [k ajymonf? Todk@jzifh axmufvSr;f a&;rsm;u udkxGe;f =uifudk ppfaq;+yD;aomtcg pufavSay:
wufcGifh jyKvkdufonf? udkwifarmifOD;url vlwef;}uD;ESifh rvSr;f rurf;wGif&daS eaom ukeyf pPnf;rsm;teD;wGif tjcm;
aom vkyo
f m;rsm;ESifhtwl a&mxdkifaevdkufonf? ol. vufxJwGif xrif;*sKid fhwpfvHk;tjyif a[mif;EGr;f pkwfjywf
aeaom tdwfwpfvHk;udk udkifxm;+yD; yHpk Huvnf; acgif;wHk;qHawmufEiS fh t0wftpm;a[mif;rsm;udk 0wfqifxm;ojzifh
tjcm;aom tvkyo
f rm;rsm;ESifh olvm;igvm;yif jzpfaeonf? avSqdyfay:Y tjcm;olrsm;ESifh a&mxkdifaeaomtcg
rnfolur# ol@udk txl;wvnf *&kjyKjcif; r&Sd? olu tcsdeaf umif;udk apmifhaejcif;jzpfonf?
aemufqHk;wGif c&mwGwf vkdufjcif;jzifh pufavS xGufawmhrnfjzpfa=umif; tcsufjyavonf? avSxdk;om;rsm;
uvnf; qdyfurf;ay:u oabFm}udK;rsm;udk pjzKwfonf? Todk@jzifh pufavSu urf;udk wjznf;jznf; cGmpjyKae+yD;
pufavSpD;&ef rnfolur#vnf; wef;pDaejcif; r&SdawmhaomtcgwGif ppfaxmufvSr;f a&;rsm;uvnf; 4if;wdk@.
tvkyu
f dk c%wjzKwf em;vdkufonf? pufavSu oabFmqdyfrS ESpfay/ oHk;ay tuGmta0;odk@ a&mufoGm; &mwGif
tvkyo
f rm;awG=um;xJu udkwifarmifOD; udk;&d;k um;,m; yHpk Hjzifh xGufvm+yD; pufavS&d&S modk@ OD;wnf ajy;oGm;
avonf? xdk@aemuf qdyfurf;ay:&Sd a&pyfem;ta&mufwGif avxJY oHk;av;aycef@ ckeaf usmfvdkuf&m pufavSuke;f ywf
ay:odk@ a&muf&o
Sd Gm;onf? Tonfudk axmufvSr;f a&;rsm;u awG@jrif=uaomfvnf; xdkolonf pufavS vGwfoGm;
rnfudk pd;k &dro
f jzifh tajy;tv$m; vma&mufaom touf}uD;}uD; tvkyform;wpfOD;om jzpfrnf[k ,lq+yD; ol@udk
txl;wvnf *&kjyKjcif; r&SdcJh=uacs?
+rdK@&mG rsm;pGmwdk@udk jzwfausmfvm+yD;aemufwGif udkwifarmifOD;ESifh xGe;f =uifwkd@onf jrefrmEkdifiH ta&S@ydkif;
u&ifjynfe,fodk@ a&muf&v
Sd m=uonf? u&ifjynfe,fonf xdkif;jrefrme,fpyf wav#mufwGif wnf&do
S nf? xkdif;
e,fpyfwGif wnf&daS eaom yD'DyD tzGJ@csKyf&Hk;okd@ a&muf&dES dik f&eftwGuf 4if;wdk@onf u&ifjynfe,f wcGifudk ajcusif
c&D;ESif=u&onf? Todk@jzifh 4if;wkd@onf xkdif;jrefrm e,fpyfwav#mufwGif &Sad om u&iftrsK;d om; vGwfajrmufa&;
tpnf;t&H;k (autif,l) e,fajrxJodk@ a&muf&v
Sd mcJh=uonf? Te,fajronf u&ifjynfe,fxJwGif wnf&d+S yD;
awmxlaom a'owpfckjzpfonf? autif,l vufeufudkiftzGJ@onf jrefrmEkdifiH&Sd u&ifvlrsKd;rsm;udk udk,fpm;jyK+yD;
ppftpdk;&udk qef@usifawmfvSeaf eonfh Ekid fiHa&; tzGJ@tpnf;wpfck jzpfonf? jrefrmEkdifiHwGif;&Sd e,fajra'orsm;
tm;vHk;eD;yg;udk jrefrmppfwyfu xde;f csKyfxm;onf[k qkdaomfvnf; autif,l uJhokd@aom vufeufudkiftzGJ@rsm;u
tkyfpd;k aeonfh ae&ma'otcsK@d vnf; jrefrmEkdifiH twGi;f Y &Sad yonf? autif,l e,fajrudk rD;cdk;a&mif e,fajr[k
ac:onf? qdkvdkonfrSm Tae&mudk tpdk;&uaomfvnf;aumif;/ rnfonfhvufeufudkif tzGJ@tpnf;uaomf
vnf;aumif; tjynhft0 xde;f csKyfxm;jcif; r&Sd [laom oabmjzpfonf?
autif,l e,fajrudk jzwfoef;oGm;&mwGif udkwifarmifOD;onf ol. c&D;pOf aESmifhaES;}uH@=umaernfudk
rvdkvm;aoma=umifh autif,lwyfrsm;ESifh awG@qHv
k dkjcif; r&SdcJh? autif,l tzGJ@url ol@udk vdkvdkvm;vm;
}udKqdkvufcHum r[mrdwftjzpf oabmxm;rnf jzpfa=umif;udk olu &dypf m;rdcJhonf? odk@aomfvnf;
udkwifarmifOD;. tpDtpOfrmS yD'DyD tzGJ@csKyf&Hk;odk@ wwfEdik for# tjrefq;Hk ta&mufoGm;&ef jzpfonf?
161

Todk@jzifh 4if;wkd@onf autif,l e,fajrtwGif;Y qufvufI ajcusifc&D;ESifvmcJh=uonf? awmxJ


awmifxJwGif jrefrm ppftpdk;&wyfrsm;ESifh autif,lwyfrsm;udk t+rJwap owd&d&S djS zifh a&Smif&mS ;aevmcJh=u&onf?
Te,fajronf tEW&m,frsm;aom ppfajrjyifwpfck jzpfonf? trSepf ifppftm;jzifh qdk&v#if u&iftrsK;d om;wdk h.
awmfvSepf pf onf urBmay:wGif t&Snf=umqHk;aom jynfwGif;ppf wpfckjzpf+yD; TppfyGrJ sm;udk 1949ckEpS f uwnf;u
pwifqifEJv
$ mcJhjcif; jzpfonf? autif,l tzGJ@onf wef;wlnDr# tcGifhta&;rsm;ESihf ukd,fydik ftyk fcsKyfcGifhwkd@
usifhoHk;aom z,f'&,f jynfaxmifpw
k nfaxmifekid fa&;twGuf awmif;qdkum ppftpkd;&tm; qef@usifwdkufckduf
vmcJhayonf? yxrae@wGif udkwifarmifOD;ESifh udkxGef;=uifwdk@onf autif,l e,fajr&Sd xlxJeufeJaom awmtkyf
rsm;udk ajcusif av#mufoGm;=u+yD; naeapmif;aomtcg awmxJYyif ntdyfpcef;cscJhonf? aemufwpfae@wGifvnf;
ppftpdk;& wyfrsm;ESifh autif,lwyfrsm;udk a&Smif&mS ;um c&D;qufvmcJh=uonf? Todk@jzifh aemufq;Hk wGif olwkd@onf
autif,l ppfaq;a&;*dwfwpfckodk@ a&muf&dv
S m=uonf?
TwGif udkwifarmifOD;u 4if;wkd@ ESpfOD; oyfoyfpD cJGoGm;rSomv#if ppfaq;a&;*dwfudk atmifjrifpmG jzwfausmf
Ekid f&ef tcGifhtvrf; ydrk sm;rnf[k xifrw
S fcJhonf? udkwifarmifOD;u rdrdudk,ftwGufrl ,Hk=unfpw
d fcsr_ &S+d yD;om;
jzpfonf? tu,fIom ta&;ta=umif; }uHKvmv#if *dwfapmifhrsm;tm; ta=umif;jycsuf wpHw
k &m ay;+yD;
tajctaeudk ajz&Sif;EkdifprG f;&Sad oma=umifhyif? odk@aomf udkxGe;f =uifEiS fh udkwifarmifOD;wkd@ ESpfa,mufwJGaev#if
twkdiftazguf rnDygu 4if;wdk@ tvG,fwul tzrf;cHoGm;&Ekid fonf? ukdwifarmifOD;u udkxGef;=uiftm; usaemf
a&S@u t&ifoGm;r,f? cifAsm; 'gudk ,lxm;vdkuf[kqdk+yD; ol@tdwfuyfxJu orRmusrf;pmtkyfudk xkwfvkdufvm
udkxGef;=uif tustw
d fuyfxJ xnfhay;vdkufonf? udkxGef;=uifu t*Fvdypf m rzwfwwfaoma=umifh xdkpmtkyu
f dk
usrf;pmtkyf rSef;rod? ol bmtwGufa=umifh Tpmtkyu
f dk ,lxm;&rnf qdkonfudkvnf; em;rvnf? xkd@a=umifh
udkwifarmifOD;u ol@tm; ppfaq;a&;*dwfrmS jy\emwpfckck wufvmw,fq&dk if 'Dpmtkyfudk xkwf+yD; tJ'Dtapmifh
awGudk jyvdkuf? olwdk@ cifAsm;udk v$wfay;vdrhrf ,f?[k &Sif;jyonf?
xdk@jyif udkwifarmifOD;u usaemf cifAsm;udk [kdbufjcrf;u apmifah er,f? tcsdef (1)em&D =umatmif cifAsm;
udk apmifhr,f? [k xyfajymvdkufonf? ppfaq;a&;*dwfem;odk@ csOf;uyfvmaomtcg udkwifarmifOD;u a&S@u t&if
oGm;ESifhonf? Tppfaq;a&;*dwfwGif xdkif;e,fpyfudk toGm;tjyef vkyaf vh&daS om arSmifcdkukefonfrsm; jzwfoGm;
jzwfvm vkyaf vh&do
S nf? udkwifarmifOD;u ppfaq;a&;*dwfem;udk a&mufcgeD;wGif jrefrmEkdifiHrS xkdif;e,fpyfodk@
oGm;a&muf=urnfh arSmifcdkukefonfwpfpu
k vnf; ppfaq;a&;*dwfudk jzwfrnf vkyaf e=uonf? tqdkyg arSmifcdk
ukeo
f nfrsm;onf ausmufrsuf&wemrsm;/ aq;0g;rsm;/ wefzdk;}uD;aom t0wftxnfrsm;/ uufqufEiS fh em&Drsm;
uJhokd@aom aps;}uD;ay;&onfh ypPnf;ypP, tao;pm;rsm;udk jrefrmEkdifiHtwGif;odk@ cdk;oGif;avh&do
S nf? autif,l
ppfaq;a&;*dwfY arSmifcdkukefonfrsm; tppfaq; cHae&csdefwGif yg;&nfeyf&nf&Sdaom udkwifarmifOD;u 4if;wkd@ESifh
oGm;a&maevdkuf+yD;aemuf b,folur# owdrxm;rdonfhtcsdew
f Gif ppfaq;a&;*dwfudk rodrom jzwfoGm;onf?
wbufjcrf;odk@ a&mufaomtcg olu udkxGe;f =uif tvmudk apmifhaevdkufonf?
Todk@jzifh udkxGef;=uifu ppfaq;a&;*dwfodk@ a&muf&v
Sd maomtcg tapmifhrsm;u ol@udk ar;jref;&mwGif
oluvnf; Zmwfvrf;wpfckudk wwfEdik for# vky}f uHajymqdkavonf? odk@aomf ol. ajymyHkqkyd kEH iS fh trlt&mwdk@a=umifh
tapmifhrsm;u ol@tay: csufcsif;yif ouFmruif; jzpfoGm;onf? E_dufE_dufc|wfc|wf ar;cGe;f rsm; ar;&mwGifvnf;
olonf arSmifcdk ukeo
f nfwpfOD; r[kwfa=umif;udk 4if;wdk@u odoGm;aomtcg ol@tay: ydkIyif oHo,&SdoGm;=uonf?
162

Te,fajrudk arSmifcdkukefonfrsm;om trsm;tm;jzifh vmavh&daS oma=umifh olu arSmifcdkukefonf r[kwfv#if


rnfolenf;? olv#Kw
d pfa,muf jzpfaumif;jzpfEkdifrnf? Todk@jzifh tapmifhrsm;u ol@tm; autif,l txuft&m&Sd
wpfOD;xH ac:oGm;avonf? xkdt&m&Sduvnf; ol@udk aphaphpyfpyf ppfa=umar;jref;aomtcg tajctae ydI
k wif;rm
vmonf? xdk@a=umifh aemufqHk;wGif udkxGef;=uifu trSeu
f dk zGifhajym&ef qHk;jzwfum olonf ausmif;om;acgif;aqmif
wpfOD;. vrf;jytjzpf vkdufyg aqmif&Gufay;oljzpfa=umif; 0efcHvdkufonf? odk@aomf udkwifarmifOD;u olEiS fhtwl
&Srd aebJ ol@xuf t&ifOD;pGm oGm;ESifhvdkuf+yD jzpfa=umif; od&d&S aomtcgwGif 4if;wdk@u udkxGef;=uiftay: ydI
k yif
oHo, &SdoGm;=uonf? Ttckduftwef@wGif udkxGef;=uifuvnf; bmqufvky&f rSe;f rodawmh? xdk@a=umifh
udkwifarmifOD; ajymcJo
h uJhokd@yif ol@tdwfuyfxJu orRmusrf;pmtkyfudk xkwfjyvkdufum Tpmtkyfudk ausmif;om;
acgif;aqmif jzpfolu ol@twGuf vufaqmifay;xm;jcif; jzpfa=umif; &Sif;jyavonf?
t*Fvdypf mjzifh &du
k fEdyS x
f m;aom usrf;pmtkyfudk awG@vdkuf&aomtcgwGif u&if tapmifhrsm; th=H ooGm;
=uonf? 4if;wdk@ trsm;pkrmS ESpfjcif; c&pf,mef bmom0ifrsm; jzpfaoma=umifhyif? TwGif u&if txuft&m&Su
d
udkxGef;=uif. rsufvHk;xJ aphaph=unfhum 'gu bmpmtkyfvJ qdkwm cifAsm; odovm;? [k ar;avonf?
udkxGef;=uifuvnf; rodygbl;? bmjzpfvkd@vJqdkawmh usaemfu t*Fvdypf m rzwfwwfvdk@yg[k jyefajzonf? u&if
txuft&m&Sdu 'gu usrf;pmtkyfbJ[k ol@udk ajymvkdufonf? Todk@jzifh udkxGe;f =uiftay: 4if;wdk@. avoHrsm;
aysmhoGm;+yD; usrf;pmtkyfudk [kdvSefonfvSef vky=f uavonf? olwdk@u udkxGef;=uiftay: ,Hk=unfr_ &So
d Gm;+yD;
aumif;aumif;rGerf Gef ajymqdkqufqHvm=uum aemufq;Hk wGif ol@udk oGm;cGifhjyKvkdufonf?
xdkae@ naeapmif;tcsdew
f Gif udkxGef;=uifu udkwifarmifOD;udk vdkufrSDoGm;aomtcg tvGe0f rf;omtm;&
jzpfoGm;+yD; jzpfysufcho
J nfrsm;udk jyefvSeaf jymjyonf? pmtkyfuav;u ol@tm; u,fw,fvkdufjcif; jzpfa=umif;
&Sif;jyonf? udkxGe;f =uif awG@}uHKcJh&onfrsm;udk =um;od+yD;aomtcg udkwifarmifOD;u &,f&,farmarm jzpfoGm;+yD;
usrf;pmtkyfonf u&ifvlrsKd;rsm;twGuf rnfIrnfr# tzdk;wefa=umif;udk &Sif;vif;ajymjyavonf? udkxGe;f =uifurl
,ckuJhodk@aom pmtkyu
f av;u rdrdtoufudk u,fwifvkdufonfhtay: tht
H m;oifh rqHk;Ekid fao;? udkwifarmifOD;
uvnf; txif}uD;av;pm;oGm;onf? udkwifarmifOD;onf ol. rdwfaqGrsm;udk t+rJwap apmifha&Smufwwfoljzpf+yD;
jzpfysufvmEkdifonfh t&mrsm;udkvnf; }udKwifrSef;qEkid fpGr;f &Sdonf?
yD'DyD tzGJ@csKyf&k;H wGifrl udkwifarmifOD; a&mufvmrnfudk od&dx
S m;aom OD;oGifu ol.om; udkaZmf0if;udk
ac:um udkwifarmifOD;. vky&f yfrsm; rnfIrnfr# ta&;ygyHkudk &Sif;vif;ajymjyonf? ppfajrjyifrmS tm%m&Sif
ae0if;&J@ wyfom; (1000)avmufudk igwkd@u owfypfvdkufEdik fw,f qdk&ifawmifrb
S J olu igwdk@qDudk aemufxyf
wyfom; (10 000)avmuf xyfv$wfvkdufvdk@ &w,f? ae0if;[m wkdif;jynf&@J tm%meJ@ o,HZmwawG tm;vHk;udk
csKyfudkifxm;wma=umifhvJ 'DvdkrsK;d vkyEf ikd fwmaygu
h Gm? +yD;awmh ae0if;u wkdif;jynf&@J owif;rD',
D mawG tm;vHk;udk
xde;f csKyfxm;+yD; txJrSm &Sw
d Jh jynfolvlxkawGu igwkd@ 'Dbufuae bmtwGufa=umifh b,fol@udk qef@usifwdkufcku
d f
aew,f qkdwJh owif;awGudk rod&wJhtcgusawmh 'DvkdrsKd; a0;vHacgifoDwJh ae&mawGrmS jzpfysufaewJh wkdufyJGawGu
ody+f yD; xda&mufr_ r&Sdawmhbl;ayghuGm? 'gayr,fh udkwifarmifOD;vdk ausmif;om;acgif;aqmifwpfa,mufu jynfolawG
axmifaomif;ru yg0ifwJh vlxkqENjyyJGawGudk OD;aqmifzefwD;ay;vdkufwmu awmfawmfav;udk xda&mufr_ &Sw
d ,f
av? bma=umifhvJ qdkawmh qENjyyJGowif;awG[m EdkifiHwEkid fiHvHk;udkom rubJ jynfyEkdifiHawGqDudkyg ysH@ESH@oGm;w,f
r[kwfvm;? udkwifarmifOD;u yD'yD D &J@ tzGJ@0ifwpfa,muf r[kwfayr,fhvJ olu igwdk@&J@ r[mrdwfaumif;
163

wpfa,muf jzpfw,f? igwdk@&J h &nfrSef;csufe@J ol@&nfreS f;csuf twlwlbJ? 'ga=umifh igwkd@ wwfEdik fwJhbufu
t&if;tjrpfawG tm;vHk;udk oHk;+yD;awmh udkwifarmifOD; vdkvlrsKd;udk axmufyHah y;zkd@ vdktyfw,f?[k ajymavonf?

e,fpyfa'oudk 'kwdt}udrf a&muf&Sdvmjcif;


cufcJ=urf;wrf;aom Tvrf;c&D;udk udkwifarmifOD;ESifh udkxGef;=uifwdk@ pwifvmcJh=uonfrSm ZGev
f tpydik f;
u jzpfonf? ZGev
f tv,fykid f;avmufwGif 4if;wdk@onf yD'DyD tzGJ@csKyf&kH;odk@ a&muf&v
Sd m cJh=uonf? udkwifarmifOD;
ab;roD&efrcbJ a&muf&dv
S maomtcg yD'yD D tzGJ@acgif;aqmifrsm; tvGet
f rif; 0rf;ajrmufcJh=uonf? yD'DyD tzGJ@csKyf
&H;k udk udkwifarmifOD; 'kwd,t}udrf jyefvnfa&muf&dv
S mojzifh 0rf;ajrmuf0rf;om }udKqdkolrsm; xJwGif yD'Dy.
D
ppfaoemywd OD;oGifvnf; yg0ifonf? 4if;wkd@u udkwifarmifOD;udk ppfreS faom ol&aJ umif;wpfa,muf taejzifh
}udKqdk=u+yD; txdr;f trSwf tcrf;tem;rsm; usif;yay;=uonf?
xdktcsderf SpI aemufyidk f;&ufrsm;twGif;wGif udkwifarmifOD;onf owif;rD',
D m tifwmAsL;rsm;udk ajz=um;
jcif;jzifh tvkyfrsm;aecJhonf? xdkif;EkdifiH&Sd owif;Xmersm;omrubJ tm;opf [ktrnf&aom yD'yD D tzGJ@. owif;pm
uvJ ol@udk awG@qkaH r;jref;r_rsm; jyKvkycf Jhonf? tm;opfonf yD'DyD tzG@J . w&m;0if owif;pmapmif jzpf+yD; 4if;udk
t*Fvdy/f jrefrm ESpfbmompvHk;jzifh yHEk ySd fxkwfa0onf? yD'DyD owif;pmapmifxJwGif udkwifarmifOD;. aemufqHk;ay:
acgif;wHk;qHawmuf "gwfyku
H dk xnfhoGif;+yD; owif;acgif;pD;wGif ausmif;om;acgif;aqmifu ppfaxmufvSr;f a&;udk
vSnhfpm;jcif;[lI xif;xif;}uD; a&;om;az:jycJhonf? xdkowif;aqmif;yg;onf 1975ckESpf =o*kwfv (1)&ufae@wGif
xkwfa0aom pmapmifY yg&SdcJhonf?
udkxGef;=uif uvnf; aemufwpfywfcef@t=umwGif &efukeu
f dk wpfudk,fa& jyefoGm;cJhonf? taru
ol@twGuf tvGef pdwfylaernf od&dx
S m;ojzifh udkwifarmifOD;onf tEW&m,f uif;&Sif;pGmjzifh xkdif;e,fpyfudk
a&muf&o
Sd Gm;+yDjzpfa=umif;ESifh pyfvsOf;I udkxGe;f =uifrw
S qifh ol.rdom;pktm; owif;yg;vdkufvdkonf? odk@aomf
axmufvSr;f a&;rsm;u udkxGef;=uifxHrS olEiS fh ywfoufaom taxmuftxm; wpHkw&m &&SdoGm;rnfh tjzpfudkvnf;
rvdkvm;acs? xdk@a=umifh udkwifarmifOD;u t}uHwpfck xkwfavonf? ol. tuswpfxnfudk,lum ykcHk;em;wGif
(6)vufrcef@ &Sad om csKyf&k;d udk jznfvkdufonf? tusyck Hk;om;wGif tpESpfxyfygonf? xkd@aemuf udkwifarmifOD;u
tusyck Hk;p wpfp. twGif;xJwGif eufjyma&mif abmyifjzifh usaemf xdkif;EkdifiHudk ab;uif;pGmeJ@ a&mufvm+yD[k
a&;vkdufonf? pma=umif;atmufem;wGifvnf; vufrw
S f xdk;vdkufonf? xdk@aemuf tusyck Hk;om;udk jyefcsKyfvdkuf
aomtcg ola&;xm;aom pma=umif;u xifomjrifomjcif; r&Sdawmh? Todk@jzifh udkxGef;=uif &efukejf yefaomtcg
ukdwifarmifOD;u xdktusudkyg xnfhay;vkdufonf?
udkxGef;=uif &efuke+f rdK@odk@ jyefa&mufvm+yD; rsm;r=umrDwGif rvS+rdKifESihf udkvSa&$wdk@u ol@tdro
f dk@ vma&muf
=uonf? udkxGef;=uifuvnf; udkwifarmifOD;qDu ypPnf;wpfckyga=umif; ajymumol. c&D;aqmiftw
d fxJu tusudk
xkwfvkdufonf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;. trSmpmygaom tydkif;udk jzwfxkwf+yD; rvS+rdKifESifh udkvSa&$wdk@tm;
urf;ay;vkdufonf? xkd@jyif olu aemufEpS fywftwGif;wGif yD'DyD tzGJ@csKyf&k;H udk jyefvnfoGm;a&mufrnfh tpDtpOfudk
ajymjyonf? udkwifarmifOD;ukd owif;yg;vkdufvdkv#ifvnf; olu ,loGm;ay;rnf jzpfonf? rvS+rdKifEiS fh udkvSa&$wdk@
164

tdrfjyefa&mufaomtcg udkwifarmifOD;. pmudk zwfvdkuf&rSomv#if tarh&ifxJu tvHk;}uD; usoGm;cJhonf?


udkwifarmifOD; tqifajyaeonfudk =um;aomcg tar pdwfcsrf;omoGm;onf?
Todk@jzifh &ufowW (2)ywfcef@ =umoGm;+yD; wnaecif; naeydkif; (6)em&D 0ef;usiaf vmufwGif rvS+rdKifEiS fh
udkvSa&$wkd@u udkxGe;f =uif. aetdro
f dk@ oGm;a&muf=uavonf? pufbD;wpfpD;jzifh 4if;wkd@ ESpfa,mufom; udkxGe;f =uif
tdrfokd@ oGm;a&mufonfhtcsdeftwGif tjyifY arSmifae+yDjzpfonf? tdraf &S@odk@ a&mufaomtcg 4if;wkd@ pufbD;ay:u
qif;vkduf+yD; udkvSa&$u pufbD;udk wGe;f um tdr0f if;wHcg;0ukd zGifhvdkufonf? TwGif ukdxGef;=uif tdrf{nfhcef;xJ&dS
rD;a&mifatmufwGif tvkyf&_yfaeaom vltcsK@d udk tjyifbufu vSr;f awG@vdkuf&onf? jrifuGif;u raumif;yg?
ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u udkxGe;f =uifudk zrf;vdkuf+yDjzpfonf? axmufvSr;f a&;rsm;u olwdk@ &or# pm&Gufpmwrf;
taxmuftxm;rsm;udk wpftrd fvHk; ar$aESmuf&mS azGae=uonf? udkvSa&$ESifh rvS+rdKifwkd@rSm txdwfwvef@jzpfoGm;+yD;
toufudkyif jyif;jyif;r&SL&Jawmh? ESvHk;cHkoHrsm; jrefvmonf? 4if;wkd@onf jznf;nif;pGmjzifh tdrf0if;tjyifudk jyefxGuf
vdkuf+yD;aemuf tarSmifxkxJwGif udkxGef;=uif tdrfEiS fh a0;&mokd@ pufbD;udk wwfEdik for# tm;ukeef if;oGm;onf?
udkxGef;=uif tdrfxJwGif rD;tvif;a&mif&aSd e+yD; axmifvSr;f a&;rsm;u taxmuftxm;rsm;udkom oJ}uD;rJ}uD;
&SmazGaeaoma=umifhomv#if tdrftjyifbuf tarSmifxkxJu udkvSa&$wkd@ukd owdrjyKrdcJh=ujcif; jzpfonf? aemufykid f;
wGif udkxGef;=uif axmif'%ftESpf (20) csrSwfjcif;cHcJh&onf? udkvSa&$ESifh rvS+rdKifwkd@rSm uHaumif;axmufrpGmjzifh
oDoDav; vGwfoGm;jcif; jzpfonf? r[kwfv#if 4if;wdk@vnf; tzrf;cH&rSm aocsmonf?
aemufwpfae@wGif udkvSa&$onf udkxGef;atmifausmf tdrfodk@oGm;+yD; ,refae@nu udkxGe;f =uif tzrf;cH
cJh&yHEk Sifh ywfoufI ajymqdkavonf? udkxGef;=uiftwGuf pdwfraumif; jzpfoGm;aom udkxGef;atmifausmu
f ol@tm;
'Dowif; vmay;wJhtwGuf t&rf;aus;Zl; wifw,f? usaemfvJ tckwavmrSm tdrfrjyefbJ aevdkufr,f? r[kwf&if
usaemfvJ tzrf;cHoGm;&Ekdifw,f?[k ajymonf?
ppfaxmufvSr;f rsm;onf xHk;pHtwkdif; udkxGef;=uifukd ppfaq;ar;jref;=uonf? tjyif;txef ESyd fpufnOf;yrf;
=uonf? ppfaxmufvSr;f a&;rsm;onf oem;nmwmr_ uif;rJhol/ pnf;abmif r&Sdolrsm; aywnf;? 4if;wdk@u wpfpHk
wpfOD;udk ouFmruif; jzpf+yDqkv
d #if xdkoltm; 4if;wkd@ owfvdku owfEdik fonf? tvGeftrif; jyif;xefaom
ESyd fpufnOf;yrf;r_rsm;udk rcHEdik fawmhonfhtqHk; udkxGe;f =uifonf ukdtmZrf;/ udkxGe;f atmifausmEf Sifh udk&Jjrifhodef;wdk@.
trnfrsm;udk xkwfaz:ajymqdkcJhonf? udktmZrf;onf udkwifarmifOD;udk xdkif;e,fpyfodk@ yxrt}udrf ac:oGm;ay;cJh
aom tpPvrfbmom0ifwpfa,muf jzpfonf? udkxGef;atmifausmfEiS fh udk&Jjrifhodef; wdk@rSmrlum; udkwifarmifOD;.
rdwfaqG&if;csmrsm;yif jzpfonf? 4if;wkd@onf ausmif;om;udk,fpm;vS,frsm;taeESifh yD'DyD tzGJ@acgif;aqmifrsm;udk
oGm;a&mufawG@qkH aqG;aEG;vmcJh=uonfrmS odyrf =umao;acs?
csufcsif;qdkovdkyif ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u udktmZrf;udk zrf;qD;vdkufonf? tcsKyfxJwGif 4if;wkd@u ol@udk
jyif;jyif;xefxef ESyd fpufnOf;yrf;r_a=umifh ol. rsufvHk;wzuf uG,foGm;onftxd jzpfcJh&onf? ol. eH&k;d rsm;pGmwkd@
tjyif ar;&d;k yg usK;d oGm;cJh&onf? aemufykid f;wGif ol. ar;&d;k rSm jyefoufom vmaomfvnf; ar;&d;k ae&mrus
jcif;a=umifh ol. rsufEmS taetxm; &GJ@apmif;oGmcJhonf? w&m;&Hk;u ol@udk axmif'%f woufwu|ef; csrSwf
cJhonf?

165

udkxGef;atmifausmfurl xGufajy;wdr;f a&Smifaea=umif;udk ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u csufcsif;&dyrf dcJh=uonf?


xkd@a=umifh ol@tdru
f dk rsufajcrjywf apmifh=unfhaeapcJhonf? Todk@jzifh wpfv=umoGm;aomtcg udkxGef;atmifausmf
uvnf; tdrfjyefoGm; oifhroifhudk a0cJGr&cJh? ol@twGufawmh tajctae pdk;&drfp&m odyfr&Sdovdkyif? udkxGef;=uifu
ol@emrnfudk ppfaxmufvSr;f a&;rsm;tm; ray;vkdufjcif;a=umifh jzpfEikd fonf[k awG;xifaerdonf? xdktcsdew
f Gif
ol@taru ol@udk owif;wpfck yg;vdkufonf? xdkowif;rSm e,fuvmwJh eifhOD;av; tdrfrSm a&mufaew,f? olu
eif}udKufwwfwJh v,fxJu ig;[if; csufxm;ay;w,f[lI jzpfonf? TwGif udkxGef;atmifausmfu rdrd
tvGeEf Spfoufaom v,fig;[if;udk pm;csifvGe;f vSojzifh tdrfokd@ wdwfwqdwf jyefvmcJhonf? ol. tar/ OD;av;
wdk@ESifhtwl xrif;[if;rsm;udk +rdef&nf&Suf&nf pm;aomufaecsdew
f Gif ppfaxmufvSr;f a&;rsm;udk ol@udk vma&muf
zrf;qD;avonf?
axmufvSr;f a&;rsm;u udkxGe;f atmifausmu
f dk xrif;+yD;atmif pm;cGifhjyK+yD;onfhaemufwGif XmecsKyf&k;H odk@
ac:aqmifoGm;onf? XmecsKyfwGif 4if;wdk@u ol@udk wnvHk; &du
k fEu
S fEdyS pf uf=uonf? ol. vufrsm;udk rsufESmusufrS
}udK;jzifh wJGavmif; csnfxm;+yD; arharsmoGm;onf txd &du
k fEu
S f=uonf? owdarhaeaom cE<mudk,fudk onftwkdif;
}udK;wJGavmif;jzifh xm;cJhonf? ol owdjyefvnfvmaomtcg aemufwpf}udrf xyft&du
k fcH&jyefonf? TuJhodk@
qdk;&Gm;,kwfrmaom ESdyfpufnOf;yrf;r_rsm;a=umifh ol owdarharsmoGm;cJh&onfh t}udraf ygif; renf;cJh? xdk@aemuf
udkxGef;atmifausmf udkvnf; 4if;wkd@u axmif'%f woufwu|ef; csrSwfcJh=uonf? aemufydik f;wGif
udkxGef;atmifausmf tdrfY zGufxm;aom ajcmufvHk;jyL;aoewfrsm;udk ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u &SmazGawG@&SdcJhonf?
udk&Jjrifhodef;udkvnf; 4if;wkd@u zrf;qD;cJh=u+yD; axmif'%fwoufwu|ef; csrSwfcJhjyefonf?

befaumuf+rdK@wGif rsufpyd Gifh em;yGifh c&D;


yD'DyD tzGJ@csKyf&k;H odk@ a&muf&d+S yD;aemuf udkwifarmifOD;tm; befaumuf+rdK@EiS fh yifv,fqdyfurf;+rdK@jzpfaom
ywfw&m+rdK@ tygt0if xkdif;EkdifiH&dS t"duusaom +rdK@jy}uD;rsm;okd@ (10)&uf (15)&uf=um tvnftywf ac:aqmif
oGm;cJh=uonf? udkwifarmifOD;tm; befaumuf+rdK@wGif tqifhjrifh =u,fig;yGifh [kdw,fY oGm;a&mufwnf;cdk apcJhonf?
T[dkw,fonf befaumuf+rdK@twGif;&Sd a=u;t}uD;qHk;ESifh chHnm;xnf0gr_ t&Sq
d Hk;aom [dkw,frsm;xJwGif yg0ifonf?
[dkw,f tay:xyfodk@a&mufaomtcg [dkw,f{nfh}udKu ol@tm; cef;em;x,f0gaom yxrwef;pm;
tESdyfcef; wpfckudk ac:aqmifoGm;onf? tESdyfcef;rsm;udk xkdif;EkdifiH tpdk;&u w&m;0if cGifhjyKxm;aoma=umifh
befaumuf uJhokd@aom +rdK@}uD;jy}uD;rsm;wGif tESdyfcef;rsm; &SdonfrmS txl;tqef; r[kwfawmh? udk,fusifhw&m;ESifh
ywfouf vmv#if udkwifarmifOD;onf pHerlem ,l&rnfhol wpfOD; jzpf+yD; TonfrmS ol. xl;jcm;aom yifudk,fp&dkuf
'kwd, wpfrsKd;yifjzpfonf? xdkodk@aom tESdyfcef;rsm;wGif vdifykid f;qdkif&m aysmf&$ifom,mr_udk vltrsm;u
&&SdcHpm;=uonf qdkonfrmS xkdif;EkdifiH tygt0if urBmay:&Sd Ekid fiHaygif;rsm;pGmwdk@wGif tavhtxwpfck
jzpfvmcJhaomfvnf; jrefrmEkdifiH wGifrl xdkuJhodk@aom tjcif;t&mudk tusiyfh sufaom vky&f yfwpfcktjzpf
rSwf,lavh&d=S uonf? udkwifarmifOD;u xdkuJhodk@aom trltusihrf sm;udk vkdufpm;jcif; r&Scd Jh? TtusK;d &vm'fa=umifh
ol. twGif; pdwfEkvHk;onf oef@pif aeum rdrdukd,fudk ,Hk=unfrt
_ jynfh &Sad ecJhonf? usaemf 'grsK;d awGudk vHk;0
166

pdwfr0ifpm;bl; [kqu
dk m olu tqdkyguJhodk@aom tyef;ajzr_rsm;udk jywfjywfom;om; jiif;qefcJhonf? Todk@jyKvkyf
rnfhtpm; usaemhfudk befaumuf+rdK@xJ um;ywfarmif;ay;yg? +rdK@&c_ if;awGudkbJ usaemf cHpm;csifw,f?[k olu
ajymavonf?
jrefrmEkdifiH tjyifbuf&dS urBmudk awG@}uHKpm;&rnfrmS Tonfu ol@twGuf yxrqHk;t}udrf jzpfaom
a=umifh olu vrf;jytm; befaumuf+rdK@xJwGif um;ywfarmif;cdkif;cJhjcif; jzpfonf? befaumuf+rdK@ &_cif;rsm;udk
ywf=unfh&if;u udkwifarmifOD;onf rdrd. trdajr jrefrmEkid fiHEiS fh xdkif;EkdifiHwdk@udk E_id f;,SOfro
d nf? xkdif;EkdifiHonf
jrefrmEkdifiHxuf tqaygif;rsm;pGm acwfrDzS H@G +zdK;wdk;wufae+yD jzpfa=umif; rsufjrif}uHKawG@ vkduf&onf? +rdK@xJwGif
acwfqefaom vlaer_b0rsm;/ wkdufwm taqmufttHkrsm;/ 0wfaumif;pm;vSwkd@udk 0wfqifxm;aom
+rdK@ol+rdK@om;rsm;ESifh tpm;taomuf ayguG,f0yHkwdk@udk um;jywif;aygufuaeI twkdif;om; awG@jrifae&aom
a=umifhyif? TEkdifiHonf &Sifoefxajrmufaeaom EkdifiHwpfckjzpfa=umif; tvdkvdk &dyfpm;rdvdkufonf? wcsdew
f nf;
rSmyif ol. trdajrudkvnf; jyefvnfjrifa,mifaerdonf? jrefrmEkdifiHonf o,HZmw ayguG,f0aom Ekid fiHwpfck
jzpfaomfvnf; wpfudk,faumif;qefaom ppftm%m&Sifrsm;u jynfoljynfom;rsm;udk qif;&JwGif; eufaeapcJhonf?
acwfaemufususef aeapcJhonf? urBm}uD;udk trSDvdkufEdik f&eftwGuf jrefrmEkdifiHwGif ajymif;vJrr_ sm;pGm jyKvky&f ef
vdktyfonfudk udkwifarmifOD;u em;vnfoabmaygufcJhonf? Tc&D;pOfonf ol@twGuf rsufpdyGifh em;yGifh jzpfapcJh
aom tawG@t}uHKwpfckyifjzpfonf?
befaumuf+rdK@ c&D;pOfwGif udkwifarmifOD;. awmif;qdkcsuf aemufwpfckudkvnf; vrf;jyjzpfolu rSwfrad e
ao;onf? xkdif; tpm;tpmonf jrefrm tpm;tpmESifh odyrf uGmvSaomfvnf; udkwifarmifOD;url jrefrm tdrfwGif;r_
vkyf tpm;taomufrsm;udk wrf;wrdojzifh jrefrm xrif;[if;a&mif;aom qdkifwpfqdkifodk@ ac:oGm;ay;&ef vrf;jyjzpfol
xH awmif;qdkavonf? befaumuf+rdK@v,f}uD;wGif jrefrmxrif;qkdif rnfuJhodk@ oGm;&Sm&rnfudk awG;&if;u vrf;jy
jzpfoltwGuf tusyf&ku
d fcJh&onf? odk@aomf jrefrm tpm;tpma&mif;aom qkdifwpfqdkifudk &SmawG@ Ekid fcJhonf?
udkwifarmifOD;uvnf; aus;Zl;wifpGmjzifh jrefrmxrif;[if;rsm;udk +rde&f nf&u
S f&nf pm;aomufavawmhonf?
wpfae@wGif rdwfaqGrsm;u udkwifarmifOD;tm; &kyf&iS foGm;=unfh&ef r&ru av;ig;q,f}udrf wkdufwGe;f aom
tcg udkwifarmifOD;u pdwfrygwygESifh oabmwloGm;onf? odk@aomf &kyf&iS fZmwfum; +yD;oGm;aomtcg &ky&f Sif
r=unfhbJ &kyf&iS f&HktjyifbufY pmtkyx
f dkifzwfI apmifhaeaom udkwifarmifOD;udk rdwfaqGrsm;u awG@vdkuf&onf?
4if;wdk@u ol@udk=unfhI Za0Z0gjzpfoGm;um cifAsm;u bmjzpfvkd@ &kyf&iS fr+yD;ao;cif xGufvm&wmvJ? &kyf&iS f
Zmwfum;udk r}udKufbl;vm;?[k ar;avonf? udkwifarmifOD;u cifAsm;wdk@u t&rf;uma&m wkdufwGe;f aevkd@om
usaemf vkdufch&J wmygAsm? wu,fqdk usaemfu &kyf&iS f=unfhavh r&SdoavmufbJ? usaemf &kyf&iS fr=unfhwmawmif
tawmfav; =umoGm;cJh+yD? usaemfh pdwfawG yd+k yD; cdkifrmvmapzkd@twGuf pdwfprG f;tm;udk ysKd;axmifay;aewmAs?[k
at;at;aq;aq;yif jyefajzcJhonf?
udkwifarmifOD;onf ausmif;om;v_y&f Sm;r_rsm;Y yg0ifywfoufjcif; rjyKrD i,f&,
G fpOf uwnf;uyif olonf
&kyf&iS f r=unfhvdkawmha=umif;ESifh ywfoufI tarhtm; ajymjycJhbl;onf? tb,fa=umifh &kyf&iS f r=unfhcsif &oenf;
[kar;aom tcg olu &kyf&iS fawGu usaemhfpdwfudk aysmhaysmif;apw,f[k jyefajzcJhonf? &ky&f Sifrsm;u vlwpfOD;.
pdwfESvHk;udk ygvmatmif qJGaqmifEkdifprG f; &Sdonfhtcsufudk olu rESpfoufjcif; jzpfonf? &ky&f Sifrsm;onf y&dwfowf.
167

pdwftm&Hkudk v$r;f rdk;Ekdifa=umif; olu od&d&S yd fpm;rdcJhonf? Oyrmtm;jzifh tcspfZmwfvrf; &kyf&Sifum;wpfum;udk


=unfhrnfqv
dk #if xdk&ky&f Sif. Zmwfvrf;ZmwfuGufrsm;onf vl@pdwfcHpm;csufrsm;udk +idK@,lzrf;pm;vkduf+yD; xdkol.
pdwftm&HkwGif aemuf oHk;av;&uf =umonfhwkdif xdkcHpm;csufrsm;u v$r;f rdk;aeayonf? &kyf&iS f 'g&kdufwm.
&nf&,
G fcsufrmS y&dwfowf. pdwftm&Hkudk apvdk&mapEkdif&ef jzpfonf? y&dwfowfudk &,farmaponf? 0rf;enf;ylaqG;
idk,kdr_rsm; jzpfaponf? a=umuf&H@G pdwfrsm;udk jzpfonf? xkd@jyif a'opdwf (okd@r[kwf) pufqkyf&H@G &Smpdwf rsm;udkyg
jzpfapEkdifprG f;&Sdonf? udkwifarmifOD;. xl;jcm;aom yifudk,fp&kduf wwd,wpfrsKd;rSm ol. pdwfprG f;tifudk rnfuJhokd@
xde;f odrf;&rnf/ jrifhwifay;&rnf qdkonfrsm;udk tvdkvdk em;vnfod&daS ecJhjcif;yif jzpfonf?
aemufyidk f;&ufrsm;wGif udkwifarmifOD;onf ywfw&m yifv,furf;ajc+rdK@wGif aexkdifcJh&onf? y'y tzGJ@
acgif;aqmifrsm;ESifh aqG;aEG;yJGrsm; jyKvky&f eftwGufom xdkae&modk@ oGm;a&mufcJhjcif; jzpfonf? jymvGifaom
rd;k aumif;uifatmuf&dS ywfw&m yifv,furf;ajc. ovif;ausmufuJhodk@ =unfvifaeaom yifv,fa&xJwGif
a&ul;&jcif;udk udkwifarmifOD;u tESpo
f ufq;Hk jzpfonf? ywfw&m+rdK@wGif rsm;aomtm;jzifh udkwifarmifOD;onf OD;oGif
tygt0if tjcm;aom yD'yD D tzGJ@acgif;qmifrsm;ESifh aqG;aEG;yJrG sm; jyKvkyu
f m tcsderf sm; ukefq;Hk aeapcJhonf?
wpfae@ OD;oGifEiS fh udkwifarmifOD;wdk@ yifv,furf;pyfY twlwuG a&ul;ae=ucsdew
f Gif OD;oGifu udkwifarmifOD;
tm; rif;u a&ul;tawmf oefwmbJ? +yD;awmh rif;&J@ cE<mudk,fu tifrwef }uH@cdkifoefpGr;f w,f? tm;upm; awG
bmawG vdkufpm;ovm;?[kar;avonf?
TwGif udkwifarmifOD;u cyf+yHK;+yHK; jyefajzonfrmS usaemfu 0dwfrw,f? a&ul;w,f? +yD;awmh udk,fcHynm
udkvJ vdkufpm;w,f? txl;ojzihf um&maw; upm;wmAs?[lI jzpfonf?
OD;oGifuvnf; &,f&,farmarmjzifh [kwfvm;? 'gqdk&if cifAsm; wwfxm;wJh um&maw; tuGufawG eJeJ
vkyjf yygvm;[k ajymonf? TwGif udkwifarmifOD;u yifv,furf;ajc oJaomifjyifwGif um&maw; tuGufwcsdK@udk
upm;jyonf? OD;oGifuvnf; udkwifarmifOD;tm; wbufvl. vufxJu"g;udk rnfokd@rnfykH vGwfusoGm;atmif
vkyEf ikd fonf qkdonfEiS fh ywfoufI jyoonf? udkwifarmifOD;. xl;jcm;aom yifudk,fp&kduf pwkwwpfrsKd;rSm olonf
i,f&,
G fpOfuwnf;upI ,cktcsdex
f d udk,fcyH nm&yfrsm;udk avhvmvdkufpm;cJh+yD; rdrd. &JpGr;f owWdudk wqifhjcif;
ysKd;axmifjrifhwifoGm;jcif;yif jzpfonf?

e,fpyfa'owGif ppfoifwef;,ljcif;
udkwifarmifOD; xkdif;e,fpyfodk@ jyefa&mufvm+yD; aemufyidk f; (2)v (3)vtwGif;wGif tvkyrf sm;aecJh&onf?
yD'DyD tzGJ@acgif;aqmifrsm;u 4if;wdk@tzG@J . twGif;a&;rSL; OD;cspfaqGxH ukdwifarmifOD;udk v$Jay;vkdufonf? 4if;xHodk@
pmwpfapmifudkvnf; ay;yd@k vkduf+yD; pmxJwGif tck yd@k vkdufwJh vle@J ywfoufvdk@ olu b,folb,f0gjzpfovJ bmvJ
qdkwmrsKd;awGe@J ywfoufvdk@ bmrS ar;jref;jcif; rjyKygeJ@? ol@&J@ twGi;f a&;udpPawGudk oGm;rar;ygeJ@? cifAsm;u 'DvleJ@
ywfoufvdk@ bmwpfckrS odp&m rvdkbl;? aus;Zl;jyKI ol@udk avhusifhay;yg? ppfwdkufwJh ae&mrSm odoifh/ wwfoifhwJh

168

tajccH ynm&yfawGudk avhusifhoif=um;ay;yg? ol@udk wyfrLS ;wpfa,muf jzpfvmatmifvJ avhusifhay;yg?[lI


a&;xm;onf?
OD;cspfaqGESifhtwl tjcm;aom ppfwyft&m&Sd (3)OD;wkd@u ol@udk avhusifhay;&eftwGuf wm0ef,lcJh=uonf?
omreftm;jzifh 4if;wkd@onf wyf&if;wpfckvHk;udk avhusifhay;aeus jzpfonf? ,ckwpfcgwGif 4if;wdk@ avhusifhay;&
onfrmS vlwpfOD;wnf; jzpf+yD; wyfom;opfrsm;jzifh zG@J pnf;xm;aom wyf&if;wpfckvHk;udk avhusifhoif=um;ay;&
ouJhodk@yif xdkoludkvnf; avhusifhay;&rnf jzpfonf? xdk@a=umifh 4if;wkd@u ol@tm; vlwpfOD; wyfrawmf [lIyif
wifpm;ajymqdkcJh=uonf? Toifwef;onf tvGefcufcJ jyif;xefaom oifwef;wpfckjzpf+yD; oifwef;umv
(15)&ufwmr# =umjrifhcJhonf? odk@aomf 4if;wdk@ avhusifhoif=um;ay;ae&onfrSm rnfolrnf0g jzpfa=umif;udk od&djS cif;
r&SdcJh=u?
xdkolonf &kyf&nftm;jzifh tvGew
f nf=unfcef@nm;+yD; cE<mudk,f }uH@ckdifoefpGr;f aom vli,fwpfOD; jzpfonf
udk OD;cspfaqGu owdjyKrdonf? xdkolonf pum;enf;ol wpfOD; jzpfvifhupm; wpfpkHwpfckudk ajym+yD qdkv#iv
f nf;
ol. pum;vHk;rsm;onf t+rJwap t"dyg` ,f jynfh0aecJhonf? olonf wpfpHkwpfckukd vky+f yDqkv
d #if xdkt&mudkom
tm&Hkpl;pdkufxm;+yD; rdrd wwfEdik for# taumif;qHk; }udK;yrf;aqmif&Gufwwfol jzpfonf? olonf pdwf"gwftvGef
jyif;jyoljzpf+yD; taumif;bufu =unfhjrifwwfaom pdwfxm;u ol@udk v$r;f rdk;xm;onf? oifwef;rSm (15)&ufom
=umjrifhonf qdkaomfvnf; tvGef cufcJjyif;xefaom oifwef;jzpfonf? odk@aomf olu pd;k pOf;r# nnf;nLjcif; r&SdcJh?
rdrd wwfEdik for# a&ukeaf &cef; }udK;yrf;aqmif&Gufonf? OD;cspfaqGu &dyfpm;rdcJhonfh udkwifarmifOD;. xl;jcm;aom
yifudk,fp&kduf yrwpfrsKd;rSm olonf taumif;bufu =unfhjrifwwfaom pdwfxm;udk tajccHI rdrd vkyu
f dkif
aqmif&Gufaeaom t&mwGif tm&Hkpl;pdkufr_ tjynfht0 xm;&Sd+yD; xdkt&mtwGuf a&ukeaf &cef; }udK;yrf;aqmif&Guf
wwfjcif;yif jzpfonf?
1970 pkESpf umvrsm;wGif wuUodkvfausmif;om; tawmfrsm;rsm;onf xkdif;e,fpyfodk@ vma&mufum yD'yD D
tzJG@twGif;odk@ 0ifa&mufcJh=uonf? oifwef; +yD;qHk;oGm;aomtcgwGif udkwifarmifOD;onf zufqpfpepf qef@usifa&;
vufeufudkifausmif;om;rsm;or*~udk zG@J pnf;wnfaxmifcJhonf? TtzG@J tpnf;opfrSm yD'DyD tzGJ@. taeSmiftzGJ h
uif;aom oD;jcm;tzG@J jzpfaomfvnf; yD'DyD tzGJ@u TtzG@J udk axmufyHx
h m;ay;jcif; jzpfonf? u&if trsK;d om;
vGwfajrmufa&; tpnf;t&H;k (autif,l) uvnf; TtzG@J tpnf;opfudk w&m;0if todtrSwfjyKcJhonf?
zufqpfpepf qef@usifa&; vufeufudkif ausmif;om;rsm; or*~&Hk; (2)&H;k zGihfvSpjf cif;udk autif,la&m yD'DyD
tzGJ@uyg cGifhjyKcJh=uonf? &H;k (2)&H;k vHk;rSm xkdif;jrefrm e,fpyfwav#muf&dS u&if {&d,mxJwGif jzpfaom zvl;
e,fajrY wnf&do
S nf? zufqpfpepf qef@usifa&;vufeufudkif ausmif;om;rsm; or*~ukd udkwifarmifOD;u
zG@J pnf;vdkufonfhESifh w+ydKifeuf yD'DyD tzGJ@0if wuUodkvfausmif;om; rsm;onf xdktzG@J odk@ vma&mufy;l aygif;=uonf?
yD'DyD tzGJ@uvnf; 4if;udk cGifhjyKcJh+yD; zufqpfpepf qef@usifa&;vufeufudkif ausmif;om;rsm; or*~tm; qufvuf
axmufyHah y;cJhonf?
zufqpfpepf qef@usifa&;vufeufudkif ausmif;om;rsm; or*~wGif udkwifarmifOD;u OuU&mxl;udk
,lcJhonf? tzGJ@. 'kOuUae&mudk rk'Hk+rdK@om; jzpfol ausmif;om;acgif;aqmif udkoef@Zifu &,lcho
J nf? tzJG@.
twGif;a&;rSL;rSm udk&Jjrifhpdk; jzpf+yD; 'ktwGif;a&;rSL;rSm udkpdejf rifh jzpfonf?
169

tcgor,wpfckwGif yD'DyD tzG@J EiS fh zufqpfpepf qef@usifa&; ausmif;om;rsm; or*~tzJ@G wkd@ yl;aygif;um
ukdwifarmifOD;udk *k%jf yKaom tcrf;tem;wpfck vkycf Jh=uonf? xdktcrf;tem;wGif udkwifarmifOD;u t"du tcsuf
(3)csufygaom rdef@cGe;f wpfckudk ajym=um;onf? yxrtcsuftaeESifh awmfvSeaf &;qdkonfrmS tvGecf ufcJyifyef;aom
v_y&f Sm;r_wkdufyGJ jzpfonfEiS fhtnD awmfvSeaf &;orm; wpfOD;onf Ttajctaersm;udk }uH}uHcHEkid faom pdwfxm;
&S&d rnf[k olu qdkonf? ol. 'kwd,tcsufrmS ppftpdk;&udk qef@usifv_y&f Sm;aeaom awmfvSeaf &;orm; OD;a&onf
ta,muf 100 (okd@r[kwf) xdk@xuf enf;aeapumrl w&m;rr#wr_rsm; wnf&daS eor# umvywfvHk; awmfvSeaf &;
quf&daS ezd@k vdktyfonf [lI jzpfonf? xdk@jyif awmfvSeaf &; ,ckcsufjcif; xjzpfvmrnfh taetxm; r&Sdao;
aomfvnf; wpfae@ae@wcsed fcsdefwGiaf wmh awmfvSeaf &; jzpfxGe;f vmrnfrmS aocsmaygufyif jzpfa=umif;udk olu
ajym}um;onf? wwd, tcsufrmS ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh oufqidk fayonf? tm%m&Sif ppftpdk;&u 4if;.
vufeuftiftm;udk toHk;jyKum vufeufrhaJ eaom ausmif;olausmif;om;rsm; tygt0if jynfolvlxkudk
rw&m;enf;ojzifh tkyfcsKyfrif;vkyaf eaoma=umifh ausmif;olausmif;om;rsm;u Tvufeufudkif wkdufyGw
J Gif yg0ifywf
oufae&jcif; jzpfa=umif; [lIjzpfonf? T ausmif;om;wyfOD;ukd tpjyKI wjznf;jznf;ESifh cdkifrmawmifhwif;aom
tzJG@tpnf;}uD;wpfck tjzpfodk@ a&muf&v
Sd mEkdifapa&;twGuf u|Ekfyfwdk@tm;vHk; yl;aygif; aqmif&u
G f&rnf jzpfa=umif;
udkwifarmifOD;u jznfhpGuf ajym=um;oGm;cJhonf? xdk@aemuf 4if;wdk@ ausmif;om;rsm;tm; qufvufulnD axmufyHh
ay;oGm;yg[k yD'yD D tzJG@udk arwWm&yfcHcJhonf?
yD'DyD tzGJ@u udkwifarmifOD;tay: tb,fa=umifh ,Hk=unfudk;pm;cJha=umif;ESifh ywfoufI udkaZmf0if;u
em;vnf oabmaygufcJhonf? udkwifarmifOD;onf rdrdudk ay;tyfvmaom wm0efrsm; tm;vHk;udk ausyGefatmif
xrf;aqmifEdik folwpfOD;jzpfonf? yD'DyD u &&Sdaom &HykaH iGrsm;udkvnf; tvJGoHk;pm; vkyjf cif; vHk;0 r&SdcJh? ol &or#
bmaiG tm;vHk;udk w&m;r#wr_ wkdufyGt
J wGuf tusKd;&S&d Sd toHk;jyKcJhavonf? udkwifarmifOD;. qrajrmuf
xl;jcm;aom yifudk,fp&kdufrmS tm%m&Sifpepfudk tjrpfjzKwfvdk=uaom ol. vkyaf z:udkifbufrsm;/ ausmif;ol
ausmif;om;rsm;/ tvkyo
f rm;rsm;ESifh tjcm;aom v_y&f Sm;olrsm; tygt0if ol@udk axmufyHah y;aeaom tzGJ@tpnf;
rsm;ESifh ppfwyfxJu t&m&Srd sm;. ukd,fpm;vS,frsm;wkd@. ,Hk=unfudk;pm;r_udk &&SEd ikd fcJhjcif;yif jzpfonf?

170

15
vGwfvyfr_twGuf wefbdk; eSifh tm%m&Sifpepfudk jzKwfcs&ef r[mAsL[m
'Duae@ jrefrmEkdifiu
H dk =unfhr,f qdk&if udkwifarmifOD;vdk rsKd;cspfpdwf jynhf0wJhvl/ &JpGr;f owWd &Sw
d Jhvl/
'Drdkua&pD tpdk;&wpf&yf ay:xGe;f vmzd@k twGuf tnhHrcH t&_H;ray;bJ tm%m&Sifpepfudk jywfjywfom;om;
qef@usifwkdufcdkufwJh vlpm;rsK;d udk usaemf vHk;0 rawG@&bl;As? olvdk vlrsK;d udk usaemfhb0 woufwmrSm
awG@aum awG@Ekdifyg tHk;rvm; qdkwmudk oHo,jzpfrdw,f? usaemfwdk@Eikd fiHrmS udkwifarmifOD;vkd vlpm;rsK;d
(5)a,mufavmufom &SdcJhr,fq&dk if jrefrmEkdifiH[m vGecf JhwJh (35) eSpu
f xJu 'Dru
dk a&pD &oGm;+yDayghAsm?
OD;aZmf0if;
OD;aZmf0if;onf OD;oGif. om;jzpfonf? OD;oGifonf jrefrmEkdifiH 'Drdkua&pD tpdk;&vufxufwGif 0ef}uD;&mxl;
udk &cJh+yD; ygvDref 'Drdkua&pD ygwD (yD'Dy)D . xdyw
f ef;acgif;aqmif wpfOD;vnf; jzpfcJhonf? udkwifarmifOD;.
vlxkprG f;tm; v_y&f Sm;r_rsm; tqifajyacsmarG@pmG taumiftxnfaz:Ekdifa&;twGuf OD;aZmf0if;onf yD'DyD
tzGJ@. udk,fpm; ulnDyHyh d;k ay; qufoG,faqmif&Gufay;cJhonf?
xkdif;jrefrme,fpyf&Sd yD'DyD tzGJ@csKyf&k;H odk@ udkwifarmifOD; a&muf&v
Sd mcJhonfrSm (4)v &SdoGm;cJhay+yD? 1975 ckESpf
Ek0d ifbmv twGif;Y jzpfonf? awmifbufu wdkufcwfvmaom aqmif;&moD avajyavnif;rsm;onf xdkif;EkdifiH
e,fpyfwav#mufwGif vJavsmif;aeaom awmifwef;rsm;ay:&Sd xlxJeufeo
J nfh awmtkyrf sm;xJodk@ wdk;0ifoGm;=u
onf? at;jraom avajyrsm;u udkwifarmifOD;udk nifompGm vma&muf &du
k fcwfae=uaomfvnf; ol. pdwfEv
S Hk;
twGif;Yrl jrefrmEkdifiH jynfolvlxktwGuf vkyu
f dkifaqmif&Gufay;vdkonfh qENrsm jyif;ysvSsuf &Sad yonf? [ke;f [ke;f
awmufaeaom ol.oEMdmefrsm; arS;rSdefoGm;jcif;r&Sb
d J ydrk I
dk om jyif;jyvmonf?
yD'DyD ESihf autif,l tzGJ@wkd@ tkyfpk;d xm;aom e,fajrtwGif;Y aexdkifpOf tcsdefumvrsm;wGif udkwifarmifOD;
onf vufeufudkif v_y&f Sm;r_. tm;enf;csufrsm;udk awG@jrifrcd Jhonf? vufeufudkif awmfvSeaf &;tzGJ@tpnf; rsm;.
ckcHppfqifE$J&onfh ta}umif;&if;rsm;ESifh 4if;wkd@. &yfwnfcsufrsm;udk tvGeftrif; av;pm;todtrSwfjyKrdaomfvnf;
ppfreS faom ajymif;vJr_ &&Sda&;twGuf az:aqmif&mwGif tm%m&Sif tpdk;&. tkyfcsKyfra_ tmufwGif wdkuf&dkuf&aSd e =u
aom vlxku t"dutm;jcif; v_y&f Sm;pGrf;aqmifrSomv#if atmifjrifEdik frnfjzpfa}umif; udkwifarmifOD;u qef;ppf
oHk;oyf cJh onf? 4if;udk,fYuvnf; +rdK@jya'o vlxkqENjyyJGrsm; tygt0if tjcm;aom +idrf;csrf;pGm v_y&f Sm;r_rsm;ukd
t"du tm&Hx
k m;cJhonf? odk h&mwGif wbufuvnf; udkwifarmifOD;onf vlwpfOD;wnf;&Sdaom wyfrawmf
wenf;tm;jzifh vlwOD;udk wyfrawmfw&yfuJhokd@ oabmxm;um avhusifhoif}um;ay;aom ppfoifwef;rsm;udk wuf
a&mufjcif;jzifh vufeufudkif wdkufyJG0if&ef jyifqifrr_ sm; jyKvkycf Jhonf? +idrf;csrf;aom enf;vrf;rsm;udk usifhoHk;I rvHk
avmufygu +rdK@jya'orsm;twGif;wGifyif vufeufudkif wkduf&ef twGufyg olu pOf;pm;cJhjcif; jzpfonf? jrefrmEkdifiHY
jzpfysufaeaom tajctae rsm;tay: rlwnfI pOf;pm;rnfqydk gu vlxkprG f;tm; v_y&f Sm;r_rsm;udk A[dkjyKum
vufeufudkif awmfvSeaf &; tzGJ@tpnf;rsm;u vlxkv_y&f Sm;r_rsm;udk pnf;pepfwus axmufyHah y;jyD; tqdkyg vlxk

171

wdkufyGJrsm;ESifh vufeufudkif tzGJ@tpnf;rsm; t=um; yl;aygif;aqmif&u


G frr_ sm; jzpfwnfvmjcif;jzifh tm%m&Sif pepfudk
jzKwfcs Ekdifvdrhrf nf[k udw
k ifarmifOD;u ,Hk=unfcJhonf?

&efukef+rdK@udk jyefvnfoGm;a&mufjcif;
udkwifarmifOD;onf tajctae t&yf&yfudk av;eufpmG pOf;pm;oHk;oyf+yD;onfhaemufwGif jrefrmEkdifiH
twGif;odk@ jyefvnf0ifa&muf&ef qHk;jzwfcJhonf? ol. qHk;jzwfcsufEiS fh ywfoufIvnf; yD'DyD tzJG@ acgif;aqmifrsm;udk
today;vkdufonf? TwGif OuUX Adv
k fvuFsm/ 'kwd, OuUX apm=um'dk;ESifh taxGaxG twGif;a&;rSL; OD;oGif
tp&So
d nfh yD'DyD tzGJ@acgif;aqmifrsm; tm;vHk;u udkwifarmifOD;tm; jrefrmEkdifiH jyefroGm;a&;twGuf tonf;toef
azsmif;zscJh=uonf? Adv
k fvuFsm onf udkwifarmifOD;tm; om;t&if;tcsmwpfOD; ozG,f jyKrlqufqH vmcJholyif?
xdk@a=umifhvnf; udkwifarmifOD; jyefoGm;rnfhtay: olu tvGet
f rif; pd;k &drfylyefcJhonf?
yD'DyD tzGJ@acgif;aqmifrsm;onf jrefrmEkdifiHtwGif;Y vlxkqENjyyJGrsm; wpfck+yD;wpfck jzpfvmrnfhta&;udk ar#mf
vifhaecJh=ujcif; jzpfonf? okd@jzpfaoma=umifhvnf; 4if;wkd@u udkwifarmifOD; vdktyfonfrsm; tm;vHk;udk vdkavao;
r&Sd jznfhqnf;ay;vmcJhjcif;yif? odk@aomfvnf; ,ck 4if;wkd@onf udkwifarmifOD;. vHk+cHKa&;twGuf tvGef trif; pk;d &drf
ylyef ae=uonf? udkwifarmifOD; jynfwGif;udk jyefoGm;+yD; vlxkv_y&f Sm;r_rsm;udk xyfrH zefwD; OD;aqmif OD;rnfqv
dk #if
ol@twGuf tvGef tEW&m,frsm;Ekdifonf qdkonfh owif;udk yD'DyD tzGJ@. jynfwGif; axmufvSr;f a&;rsm;uwqifh
=um;odcJh&+yD;jzpfonf? tpdk;&. ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u udkwifarmifOD;udk tonf;toef tvdk&aSd e=uonf
r[kwfavm?
aemufyidk f;wGif Adv
k fvuFsmESifh OD;oGifwkd@onf udkwifarmifOD; ajymcJah om pum;vHk;rsm;udk udkaZmf0if;tm;
jyefajymif;ajymjycJhonf? xdkpOfu ol ajymqdkcJhonfrsm;rSm usaemfh&J@ tpDtpOfawG rjyD;ao;bl;As? tifrwef }uD;rm;
wJh vlxkv_y&f Sm;r_wpfckudk usaemfvkyzf @kd usefaeao;w,f? onfrmS xdkifjyD; bmrS rvkyfbJ touf&Sifaewmxuf
pm&if tusKd;&Sdwm wpfckck vky+f yD; aooGm;&wmu usaemhftwGuf yd+k yD; t"dyg` ,f &Sw
d ,f? [lI jzpfonf?
udkwifarmifOD; onf cH,lcsufjyif;ol wpfOD;jzpfonf? ol wpfckckvkyzf @dk qHk;jzwfvdkuf+yDqdkv#if wHk;wkdufwkduf
usm;udkufudkuf ol@udk rnfonfht&mur# wm;r&awmh? ol. qHk;jzwfcsufrsm;onf oEMd mefrsm;yif jzpf+yD; olonf
vHk;0O\Hk vGwfvyfr_ &So
d l wpfOD;jzpfonf? yD'yD D tzGJ@u ol. vky&f yfrsm;udk apmifh=unfhaeonfuvJGI ol@tay: wpHk
w&m =oZmv$r;f rdk; vmatmif jyKvkyaf qmif&Gufjcif; r&SdcJh? olu OD;aqmif tpysKd;ay;cJhaom vlxkprG f;tm; v_y&f Sm;r_
rsm;wGif yD'DyD tzGJ@u yHyh ;dk ay;onfh taetxm;jzifhom yg0ifaqmif&GufcJhjcif; jzpfonf? jynfwGif;odk@ jyefoGm;rnf[k
qdkaom tcgwGifvnf; ol. vHk+cHKa&; twGuf pdk;&drfaom t&kd;cHpw
d fjzifhom yD'yD D tzGJ@u tm;ray;cJhjcif; jzpfonf?
aemufqHk;wGif udkwifarmifOD;. pdwf"gwfudk rnfokd@r# ajymif;vJI r&Ekid fawmha=umif; yD'DyD tzGJ@ acgif;aqmif
rsm; od&do
S Gm;=uonf? TwGif Adv
k fcsKyf OD;oGifu olEiS fhtwl uGerf ef'kd wyfzGJ@0if ta,muf (30)udk &efukeo
f dk@
xnfhay;vkdufrnf[k urf;vSrf;onf? udkwifarmifOD; ppftpdk;& qef@usifa&; v_y&f Sm;rsm; vkyaf epOftwGif;wGif
vdktyfygu ac:,l toHk;jyKEkid f&eftwGuf tqdkyg uGerf ef'krd sm;udk &efuke+f rdK@xJwGif ykef;atmif;ckdif;xm;rnf[k t}uHjyK
onf? OD;oGif. tqdkjyKcsufudk olu tvGet
f rif; aus;Zl;wifrdaomfvnf; &efuke+f rdK@xJY uGerf ef'kd ta,muf(30)udk
172

zGufxm;a&; qdkonfu vG,fulaom udp&P yfwpfck r[kwf? xkd@a=umifh OD;oGif. urf;vSr;f csufudk olu ,Of,Of
aus;aus;yif jiif;y,fvdkufonf? odk@aomfvnf; olu rjzpfrae tajctaersKd;wGif toHk;jyKEkid f&eftwGuf (9)
rDvDrDwm ypPwdk wpfvufudkawmh vufcHvkdufonf? 4if;wdk@. oem;=uifemwwfru
_ dk todtrSwfjyKvdkjcif;/ 4if;wkd@
pdwfat;vufat; &So
d Gm;apvdkjcif;wkd@a=umifhvnf; olu aoewfudk vufcHcJhjcif;yif? jrefrmEkdifiHe,fpyfa'oodk@
ab;uif;pGm a&muf&do
S Gm;apEkdifap&eftwGufvnf; 4if;wdk@u olEiS fhtwl udk,f&Hawmfppfom; ta,muf (20)cef@udk
e,fpyftxd vku
d fyk@d ckdif;&ef pDpOfay;onf?
udkwifarmifOD; jrefrmEkdifiH e,fpyf jyefoGm;rnfhae@ukd a&muf&v
Sd may+yD? yD'DyD tzGJ@om;rsm; tm;vHk;u
usaemfwkd@ udkwifarmifOD; twGuf 'DrSm t+rJwrf; &Sad er,f? wu,fvdk@ tJ'DrmS wpfckck tqifrajy jzpf+yD;awmh
tEW&m,f t&rf;rsm;vmw,fq&dk if udkwifarmifOD; 'Dudk tcsderf a&G;jyefvm+yD; ykef;cdkaevdk@&w,f?[k ajymqdkE_wfquf
=uavonf? yD'DyD tzJG@ A[kdXmecsKyfrSaeI rxGufcGmrDwGif udkwifarmifOD;u udkaZmf0if;tm; ppftpdk;&u usaemhfudk
b,fawmhrS t&Sifzrf;rdEikd frmS r[kwfbl;? usaemfe@J twl axmufvSr;f a&; ESpfa,muf oHk;a,mufavmufudkyg ao&Gm
ac:oGm;r,f? [k ajymcJhavonf? ZGJeyJ oEMdmefrsm;ESifh jynfhae+yD; rnfodk haomtcgwGifr# t&_H;ay;rnf r[kwfaom
ol. rsufEmS xm;ukd udkaZmf0if; wouf arhr&Ekid fcJhyg? Tokd@jzifh udk,f&Hawmf ppfom;ta,muf (20)wdk@u ol@udk
awmtky}f uD;xJodk@ ac:aqmifoGm;=uavawmhonf?
yD'DyD tzGJ@. vHk+cHKa&;wyfom;rsm;ESifh udkwifarmifOD;wkd@onf jrdK hjye,fpyfukd a&muf&&Sd eftwGuf (1)&ufcJGcef@
oGm;&onf? aemufq;Hk wGif 4if;wkd@onf jrefrmEkdifiHodk@ OD;wnfoGm;aom vrf;r}uD;wpfck. rvSr;f rurf;e,fajrudk
a&muf&v
Sd mcJh=uonf? vHk+cHKa&; wyfom;rsm;twGuf Tae&monf vrf;qHk;yif? 4if;wkd@u ol@tm; vrf;r}uD;&Sd&m
bufukd !$ejf yum xdkae&modk@ a&muf&eftwGuf em&D0uf/ (45)rdepf cef@om vdkawmha=umif; ajymqdktm;ay;onf?
xdkae&mrS usHK'd;k +rdK@odk@ bwfpum; pD;oGm;&onf? usHK'd;k +rdK@ a&mufaom tcgwGifvnf; armfv+rdKifbufudk bwfpum;
(okd@r[kwf) pufavSEiS hf oGm;&rnfjzpfonf? 4if;wkd@ ,ckuJhokd@ olEiS fhtwl vkdufygvm ay;cJhonfhtay: udkwifarmifOD;
u tvGet
f rif; aus;Zl;wifa=umif;ajym+yD; E_wfqufpum;rsm; qdkum vrf;cGJvdkuf=uonf? xdk@aemuf udkwifarmifOD;
onf xlxJaom awmtky}f uD;udk jzwfoef;um 4if;wkd@!$ejf y&m t&yfbufokd@ wpfudk,fa& ajcusifc&D;ESifavonf?
em&D0ufcef@ vrf;av#muf+yD;aomtcgwGif ta0;wpfae&mu um;oHrsm;udk oJhoJh =um;vkduf&onf? xdk@a=umifh
vrf;r}uD;ESifh odyrf vSrf;awmha=umif;udk od&dv
S dkuf&+yD; um;oHrsm; vm&mbufokd@ OD;wnfoGm;avonf? aemufxyf
(10)rdepfcef@ av#mufoGm;+yD;aomtcgwGif awmifuke;f wpfckudk vSr;f jrifvdkuf&onf? vrf;r}uD;u xdkawmifuke;f av;
. xdyw
f Gif wnf&daS ejcif;yg? TwGif olu awmifuke;f ay:udk owd}uD;pGmjzifh wufum vrf;r}uD;&Sd&mbufodk@
OD;wnfoGm;vkdufonf?
vrf;ay:odk@a&mufoGm;aomtcg ,OftoGm;tvm uif;&Sif;aeonfudk awG@&onf? xkdtcsdew
f Gif ol@aemuf
u csKyH kwfxJrS ppfom;ESpOf D; ',kdif;',dkifjzifh xGufvm+yD; a[haumif? &yfvkdufprf;? tJ'DrmS bJ &yf?[k atmfajymav
onf? xdkppfom;ESpaf ,mufu ol@xHodk@ av#mufvm+yD; rif;u b,folvJuG[k ar;onf? TwGif rdrd cg;Y
xkd;xm;aom ypPwdkaoewf oGm;owd&vkdufrdonf? odk@aomfvnf; aoewfudkawmh rvdktyfbJ roHk;csifyg?
ol@aoewfukd tay:tusu zH;k aeojzifh awmfayao;onf? ppfom;ESpOf D;u ol@tem; a&mufvm+yD jzpfonf?
e,fpyfu jyefvmaom ukeo
f nfwpfOD;jzpfonf[k olu wnfwnf+idrjf idrfyif jyefajzvkdufonf? ppfom;rsm;u
ol@rSwfykw
H ifudk awmif;=unfh=uonf? vufeufudkif awmfvSeaf &; tzGJ@u ol@udk udkjrifha0 [laomtrnfjzifh
173

rSwfyw
Hk iftwkwpfckudk vkyx
f m;ay;vkd@omyif? rSwfykw
H if jyvdkufaomtcg ppfom;rsm;u ol@tay: oHo,r&Sdawmh?
tu,fI jy\em wufvmv#ifvnf; xkdppfom;ESpOf D;udk rnfuJhodk@ wkdufcku
d f+yD; awmxJ0ifajy;rnf qdkonfudk
ol@acgif;xJ awG;xm;+yD;jzpfonf? odk@aomf ppfom;rsm;u ol@udk bmrS xyfrar;awmhbJ v$wfay;vkdufonf?
oDoDav; vGwfoGm;jcif;yif?
olu usHK'd;k +rdK@ &S&d mbufodk@ vrf;qufav#mufoGm;+yD; xdkae&muwqifh oxHk+rdK@udkoGm;&eftwGuf
bwfpum;pD;vkdufonf? oxHk+rdK@onf armfv+rdKif+rdK@. ajrmufbufwGif wnf&do
S nf? armfv+rdKifudkawmh roGm;csifyg?
vGecf hJaom av;ig;vuyif armfv+rdKif qdyfurf;wpfckY ppfaxmufvSr;f a&;rsm;ESifh awG@}uHKcJh&onfh tjzpftysufudk
jyeftrSwf&aeao;aoma=umifhyif? +rdK@}uD;rsm;wGif ppfaxmufvSr;f a&;rsm; ydrk adk pmifh=uyfaewwfonfudk olu
od&dx
S m;cJhonf? txl;ojzifh armfv+rdKif+rdK@ ajrmufbufxdyf &xm;vrf;qHk;aom ae&mrsm;wGif ydq
k dk;onf?
udkwifarmifOD;onf oxHk+rdK@odk@ a&mufaomtcg tdrjf yef&eftwGuf &efuke&f xm; wufp;D vkdufonf?
&xm;ay:wGif wufxkdif+yD;I &xm;pxGufaomtcg ol. tawG;rsm; ysH@vGifhaecJhonf? pdrf;vef;pdjk ynfaom
tylykid f;a'o awmifapmif;rsm;ESifh }uD;rm;us,jf yef@aom pyg;cif;rsm;wkd@onf &xm; jywif;ayguf. tjyifbufwGif
w&dy&f dyf usefaecJh=uonf? ta0;wpfae&mwGif &Gmuav;rsm; tpkvkduf tpkvdkuf &Sad e=u+yD; apwDyx
k dk;rsm;udkvnf;
r=umr=um awG@jrifEdik fonf? tylykid f;a'o awmif,moD;ESHrsm; pdu
k fysKd;jcif;jzifh &k;d &Sif;pGm toufarG;0rf;ausmif;
jyKae=uaom aus;vufa'o vl@todkif;t0kdif;rsm;udk jyefvnfxdawG@ cHpm;vm&onf? rdrd. trdajrudk
jyefvnfa&muf&dv
S m+yD; awmawmifa&ajr obm0 &_cif;rsm;udk awG@jrif&onfrmS ol@twGuf tifrwef pdwf=unfE;l
p&myif? wcsed fwnf;rSmyif ol a&S@quf vkyfaqmifoGm;&rnfh v_y&f Sm;r_rsm;ESifh ywfoufI awG;aerdonf?
=um;blwmwpfckwGif &xm; cwW&yfem;aomtcg c&D;onfrsm; wufoluwuf/ qif;oluqif;jzifh
&_yf&Sufcwfae=uonf? &xm; jywif;aygufrsm;wGifvnf; acgif;&Gufaps;onf uav;oli,frsm;u c&D;onfrsm;udk
0,fyg 0,fyg wpmpm vkyaf e=uonf? aps;a&mif;aeolrsm;rSm trsm;tm;jzifh touf (10)ESpf 0ef;usio
f m &S=d u
ao;onf? xdkuav;rsm;udk jrif&aomtcg udkwifarmifOD;onf &efuket
f drfwGif usef&pfcJhol nDi,f/ nDri,frsm;udk
jyefvnftrSwf&vmrdonf? nDi,f/ nDri,frsm;udk olu tvGet
f rif; vGr;f qGwfwrf;waecJhonf r[kwfavm?
aps;onf uav;rav; wpfa,mufudk olu txl;owdjyKrdaecJhonf? xkduav;rav;onf ol. ti,fq;Hk
nDrav;ESifh oufwl&,
G fwlavmuf &Srd nf jzpfaoma=umifhyif? aps;onfrav;onf touf (8)ESpf/ (9)ESpf 0ef;usif
&Srd nfjzpf+yD; olr. acgif;ay:wGif a&wyHk;udk &Gufum c&D;onfrsm;tm; a&a&mif;ay;aeonf? udkwifarmifOD;u
xdkuav;rav;udk ol@jywif;aygufem; vm&ef ac:vdkufonf? uav;rav; ol@ &xm;jywif;aygufem; uyfvmaom
tcg olu nDrav; tpfudk}uD;udk a&wpfcGuf urf;ay;vkd@ &rvm;[k ajymvdkufonf? TwGif uav;rav;u
olr. pOfhtdk;xJu a&wpfcGuf cyfvdkuf+yD; udkwifarmifOD;tm; ajczsm;axmufI rrSDwrSD urf;ay;&Smonf? oluvnf;
a&cGufudk ,lI aomufvkdufonf? Wcsdew
f nf;rSmyif xdkuav;rav;udk =unfh&if;u tvGet
f rif; *&k%moufrd
oGm;onf? &efuket
f drf&dS ol@nDri,f uJhokd@yif i,f&,
G f+yD; cspfp&maumif;olu a&xrf;a&mif;ae&onfh tjzpfudk
pmemrdaoma=umifhyif?
xdktcsdew
f Gif &xm;pufacgif; &S&d mbufu us,favmifaom O=oqJGoH xGufay:vmonf? watmifh=umv#if
&xm;xGufawmhayrnf? olu a& jrefjref+yD;atmif aomufvkdufonf? xdkacwfu a&wpfcGufv#if (10)jym;ay;&
174

onf? odk@aomfvnf; olu aps;onfrav;tm; (25)usyfwef wpf&Guf xkwfay;vkdufonf? xdktcsdeu


f jrefrmEkdifiH
wGif (25)usyfwefrmS tjrifhqk;H ydu
k fqHjzpfonf? TwGif uav;rav;u tauGav; bmav;rsm; r&Sdbl;vm;&Sif?
q,fjym;aphwkd@ bmwkd@ayghaemf [k ajym&if; ol@tm; armf=unfhavonf? (25)usyfwef twGuf olrxHwGif tef;p&m
r&Sdaoma=umifhvnf; Za0Z0g jzpfae[efwlonf? omreftm;jzifh qdkv#if waeukef a&a&mif;cgrS ydu
k fqH (2)usyf
jynfhatmif&v#if tawmfuHaumif;aeay+yD? xdka=umifh (25)usyfwef qdkonfrmS olrtwGuf rsm;vGe;f aeonf?
olruvnf; ig 'Dtpfudk}uD;udk ydkufqH b,fvdk jyeftef;&rvJ[k awG;ae[efwlonf?
xdktcsdew
f Gif &xm;bD; pvSdrafh vonf? udkwifarmifOD;u aEG;axG;=uifemaom t+yHK;jzifh olrudk =unfhum
tpfudk}uD;udk jyeftef;zdk@ rvdkbl;? ydu
k fqH tukefvHk;udk nDrav;bJ ,lxm;vkduf? [k ajymvdu
k fonf? TwGif
rsufvHk;t0kdif;om;ESifh aps;onfrav;rSm ol@udk bmjyefajym&rSef; rod? &xm;jywif;aygufuae vufjyE_wfqufae
aomol. yHk&dyo
f nf wjznf;jznf; r_ef0g;oGm;+yD; olrrSmrl yg;pyfta[mif;om;jzifh usef&pfcJhavonf?
udkwifarmifOD;u xkduJhokd@aom uav;oli,frsm;udk awG@jrif&aomtcg &ifeifhcJh&onf? tm%m&Sif ae0if;u
wkdif;jynf. o,HZmwrsm;udk jzKef;wD;jcif;a=umifh xdkuav;i,frsm;. rdom;pk0ifrsm;udk qif;&JrGaJ w c|wf+cHKus
ae&aom tajctaewGif touf&Sif &yfwnfa&;twGuf uav;i,frsm;uyg tvkyv
f kyf ae&a=umif;udk awG;rd
aomtcg ol@twGuf rnfokd@r# ajzomjcif; r&SdEkdifcJh? uav;qdkonfrSm Tt&G,fwGif ausmif;wuf ynmoif=um;
ae&rnf? omref uav;b0udk aysmf&$ifpmG jzwfoef;ae=u&rnfom jzpfonf?
aemufqHk;wGif rD;&xm;onf *dwfq;Hk blwm jzpfaom &efukeb
f lwm}uD;qDodk@ csOf;uyfvmonf? blwm&HkwGif
omref c&D;onfrsm;ESifh jynfh=uyfaernf jzpfaomfvnf; c&D;onfrsm;tm;vHk;udk ta,mufwkdif;aph vkdufvH=unfh&_
tuJcwfae=uaom ppfaxmufvSr;f a&;rsm;vnf; &Sad eEkdifonfudk udkwifarmifOD;u awG;aeonf? xkd@a=umifh blwm&Hk
odk@ &xm; rqdkufa&mufrw
D Gif &xm;ay:u ckeq
f if; ae&pfcJh&ef qHk;jzwfvkdufonf? &xm;onf blwm&Hkudk csOf;uyfvm
onfEiS fhtr# t&Sdefudk av#mhcsoGm;onf? &xm;. t&Sdef wpfem&Dv#if 32 uDvdkrDwm (odk@r[kwf) 20 rdik f E_ef;avmuf
txd usqif;oGm;csdew
f Gif tcGifhaumif;udk,lum ol &xm;ay:u ckeq
f if;vkdufonf? rdrd q,fausmo
f uf t&G,f
uwnf;u pwifum a&G@vsm;aeaom &xm;udk tqif;twuf vkyv
f mcJhonfESifhtnD ,ckwpf}udrw
f Gifvnf;
ol@twGuf bmrS jy\emr&SdcJh?

rdom;pkudk aemufqHk;t}udrf awG@qkjH cif;


&efukeo
f kd@ jyefa&muf+yD; (2)v (3)vtwGif; xHkpHtwkdif; udkwifarmifOD;onf ol ,Hk=unfudk;pm;&aom
oli,fcsif; tdrfrsm;wGif odkodkodyo
f dyf oGm;aecJhonf? xdktcsderf sm;wGif ol. rdom;pk0ifrsm;tm; oGm;awG@vdkonfh
pdwfudk reJxde;f xm;cJh&onf? Todk@jzifh wpfae@ eHeufcif; (3)em&D tcsdecf ef@wGif tarSmifxkudk tumtuG,f,lum
udkwifarmifOD;onf tdrfudk wdwfwqdwf jyefoGm;cJhonf? olonf tdrfwpftdrrf S wpftdro
f dk@ ajymif;a&$@&mwGif
vnf;aumif;/ tjcm;aom v_y&f Sm;r_rsm;udk vky&f mwGif vnf;aumif; eHeufydik f; (3)em&D (4)em&D tcsdecf ef@wGif
jyKvkyaf vh&do
S nf? rsm;aomtm;jzifh xdktcsdeYf tdyfarmusaewwfaom vl@oabmobm0udk olu od&dx
S m;
cJhjcif;a=umifhyif? ol trSwfrxif tdrfudk jyefvmonfhtcgwdkif;wGif rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;xJY taysmf&i$ f&qHk;rSm
tarjzpfonf? om;jzpfol. rsufEmS udk jyefawG@&aomtcg olronf bk&m;ocifudk ydrk dkI ,Hk=unfudk;pm;vmonf?
175

b0wav#mufvHk;wGif rnfolwpfOD;wpfa,muftay:udkr# raumif;r_ vkycf Jhjcif; r&SdcJhaom/ vlq;dk vlrdkufwpfa,muf


r[kwfaom om;awmfarmifudk bk&m;ocifu umuG,fay;vdrhfrnf[k taru ,Hk=unfcJhonf? udkwifarmifOD;onf
+idrf;csrf;aom enf;vrf;rsm;udk usifhoHk;um vl@tzG@J tpnf;aumif;usdK;twGuf wwfEdik for# taumif;qHk;
}udK;pm;aqmif&u
G faejcif; jzpfonf[k taru ,Hk=unfcJhonf?
ol. vHk+cHKa&;twGuf pd;k &draf =umifh=uaecJh=uaomfvnf; rdom;pk0ifrsm;tm;vHk; TuJhodk@ jyefvnfqpHk nf;
=u&onfrmS wefzk;d rjzwfEdik faom/ arh&ufEidk fp&m r&Sdaom jzpf&yfwpfckyif? xdktcsdew
f Gif rdom;pk0ifrsm;t=um;&Sd
cspfjcif;arwWmrsm; vef;qef;opfvGifaecJh+yD; ,cifu r}uHKzl;cJhaom aysmf&i$ fcsrf;ajr@r_rsm;udk awG@}uHKae&onf?
bk&m;ocifonf 4if;wdk@ESifhtwl &Sdaeonf[k cHpm;&+yD; 4if;wdk@. b0rsm; +yD;jynfhpHkaecJhayonf?
odk@aomfvnf; Tvl@avmuY udkwifarmifOD;twGuf qufvuf&iS foefaernfh tcsdefrsm; vGerf if;pGm
enf;yg;ae+yDjzpfa=umif;udkaomfvnf;aumif;/ TuJhodk@ aysmf&$ifpmG twlwuG &Sad eEkdifaom tcGifhtvrf;rsKd;udk
xyfr&H &Sdawmhrnf r[kwfa=umif;udkaomfvnf;aumif; rnfolur# rod&dcS Jh=u? Todk@jzifh wae@wm ukeq
f Hk;oGm;+yD;
rdom;pk0ifrsm; tm;vHk; npm twlpm;aomuf=uonf? npm pm;+yD;onfhaemufwGif 4if;wkd@onf xrif;pm;yJGY
0kid f;xdkif=u&m udkwifarmifOD;u ol. &yfa0;ajrjcm; pGe@f pm;r_rsm;ESifh Ekid fiHa&; tjrifrsm;udk jyefajymif;ajymjyonf?
pD;yGm;a&; tajctaet&=unfhrnf qdkv#if xkdif;EkdifiEH Sifh E_id f;pmygu jrefrmEkdifiHonf rnfIrnfr# acwfaemufus
usefcJh+yD jzpfa=umif;udk ajymjyonf? tEW&m,frsm; 'kESifha'; awG@}uHKvm&Ekdifonfudk od&dx
S m;cJhaomfvnf; olu
tb,fa=umifh jrefrmEkdifiHudk jyefvnf0ifa&mufvm&a=umif;ESifh ywfoufI rdom;pk0ifrsm;udk &Sif;jyonf?
rdom;pkEiS fhtwl oHk;av;&uf ae+yD;onfhaemufwGif olu tjcm;wpfae&modk@ ajymif;a&$@oGm;cJhonf?
owdudk udk,fEiS fhruGm t+rJxm;&Sdwwfol udkwifarmifOD;onf oli,fcsif;tdrYf ykef;cdkaeaom umvrsm;wGif
ae@cif;a=umifawmif tcsderf sm;Y r=umc% vkdtyfv#iv
f dktyfovdk +rdK@xJodk@ oGm;avh&do
S nf? aemufydik f;
oHk;av;vtwGif;wGif wcgw&HY &efuke+f rdK@wcGifudk vSnfhvnfoGm;vmjcif;/ oGm;q&mESifh oGm;awG@jcif; (odk@r[kwf)
tjcm;aom awmufwdkr,f& udp&P yfrsm;twGuf tjyifoGm;jcif;rsm; jyKvkycf Jhonf? wcgw&HwGif qHoqdkifokd@vnf;
oGm;a&mufcJhonf?

ocifudk,fawmfr_dif; ta&;tcif;twGuf jyifqifjcif;


1876ckEpS f rwfv (23)&ufrS 1964ckEpS f Zlvdkifv (23)&ufae@txd touf&iS f aexdkifcJhol ocif
udk,fawmfrdi_ f;onf jrefrmEkdifiH. (20)&mpk ordkif;wGif tvGex
f if&mS ;ausmf=um;aom uAsmq&m/ pma&;q&mESifh
Ekid fiHa&;acgif;aqmif wpfOD;jzpfcJhonf? ol@udk jrefrmtrsKd;om;wdk@. zcifwpfOD; tjzpfaomfvnf;aumif;/ +idrf;csrf;a&;
v_y&f Sm;rsm;r_ESifh pyfvsOf;Iaomfvnf;aumif;/ pmay yg&rD&iS fwpfOD; tjzpfaomfvnf;aumif; todtrSwfjyKcJh=uonf?
ppf+yD;acwfumv rsKd;qufrsm;wGif ol. tarGtESprf sm;ESifh v$r;f rdk;r_rsm;udk acwfpmayrsm;YomrubJ jrefrmEkdifiHwGif
jzpfysufaeaom EkdifiHa&;tajctaersm;wGifyg awG@jrifEdik fayonf?
1976ckESpf rwfv (23)&ufae@onf ocifudk,fawmfri_d f; arG;zGm;vmcJhjcif;. &mjynfh txdr;f trSwfae@jzpf
onf? xdkae@rwkdifrw
D Gif aqmifyg;ESifh uAsmaygif; ajrmufrsm;pGmwd@k Y ocifudk,fawmfrdi_ f;ESifh ywfoufI tom;ay;
176

az:jyaom pmayrsm;udk pwifa&;om; vmcJh=uonf? jrefrmEkdifiH jynfolvlxkonf ol. tarGtESprf sm;udk xdr;f
odr;f *k%jf yKoifha=umif; t}uHjyKwkdufwGe;f cJh=uonf? xdk@a=umifh 1976ckEpS f rwfv tapmydkif;wGif ocifudk,fawmfri_d f;
udk =unfndKav;pm;olrsm;/ wynfhwyef;rsm;ESifh aemufvkdufaemufygrsm;wdk@onf ocifudk,fawmfrdi_ f; arG;zGm;vm
cJhonfh &mjynfhyJG tcrf;tem;udk usif;yjyKvky&f eftwGuf pwifppD Ofaqmif&GufcJh=uonf?
&mjynfhyJG tcrf;tem;udk taumiftxnf az:Ekdifa&;twGuf 4if;wkd@onf aumfrwDwpfckudk zG@J pnf;cJh=u
onf? jrefrmEdkifiHwGif tpdk;&qef@usifa&; pmayrsm;udk a&;om;&mY xifay:ausmf=um;om xdyw
f ef; pma&;q&mrESifh
owif;pm q&mrjzpfol vlxk a':trm/ vlodrsm;xif&mS ;aom w&m;&Hk;csKyfa&S@ae}uD; OD;xGef;wif ESifh
+Adwdo#udkvdkeDacwf aESmif;ydkif;rSpI 0g&ifh EkdifiHa&;orm;}uD;tjzpf xif&mS ;ol ocif cifatmif tp&So
d jzifh trsm;u
av;pm;=unfndK&onfh xif&Sm;aom woD;yk*v
~ rsm; xdkaumfrwDwGif yg0ifcJh=uonf?
xdk@twlyif ausmif;olausmif;om;rsm;/ EkdifiHa&; v_y&f Sm;olrsm;ESifh omref jynfolvlxkuvnf; ocif
udk,fawmfrdi_ f; &mjynfhyJGudk pdwfv_y&f Sm;r_}uD;pGmjzifh apmifhar#mfaecJh=uonf? ocifudk,fawmfrdi_ f; &mjynfhyJG tcrf;tem;
udk a&$'*Hkbk&m; ajc&if;&Sd ol. *lAdrmefwGif usif;yjyKvkyu
f m ol. pGr;f aqmifrr_ sm;ESifh &yfwnfcsufrsm;twGuf
trSwfw& *k%fjyK=u&ef tpDtpOfrsm; qJGcJh=uonf? Ak'b
< mom bkef;}uD; w&m;a[mjcif; tpDtpOfudkvnf;
xnfhoGif; cJhonf? 4if;wkd@. tpDtpOf aemufwpfckrmS ol. *lAdrmefudk rGrf;rHjyifqif&ef jzpfonf? xdk@jyif jrefrmEkdifiH.
aemif tem*wf rsKd;qufopfrsm;twGuf &nf&G,fum ol. *lAdrmefudk qufvufI jyifqifrrG f;rHr_rsm;udk yHrk SefjyKvkyf
aqmif&GufoGm;rnf[k 4if;wkd@u xkwfjyefa=ujimcJhonf?
1976ckESpf jrefrmEdkifiH&dS tajctaersm;udk oHk;oyf=unfhaomtcgwGif vlxkqif;&JrGaJ w r_rsm;/ vufeufudkif
awmfvSeaf &;tzGJ@rsm;ESifh ppftpdk;& t=um;wGif jzpfyGm;aeaom jynfwGif;ppfyJGrsm;/ jyif;xefaom vl@tcGifhta&;
csK;d azgufrr_ sm;/ vrf;rrsm;ay:Y qENjyawmif;qdkaom tjypfrJh jynfoljynfom;wkd@ tm; ypfcwfEdrS ef if; cHcJh&r_rsm;
ponfwk@d udk awG@}uHKcHpm;cJh=u&onf? xdk@a=umifh ocif udk,fawmfri_d f; &mjynfhyJG tcrf;tem;onf t"dyg` ,f jynfh0
aom vkyaf qmifcsufwpfck jzpfvmedkifrnf[k vltrsm;u ar#mfvifhcJh=uonf? ocifudk,fawmfri_d f; toufxif&mS ;&SdpOf
tcsdeu
f mvrsm;udk jyefvnfatmufarh trSwf&jcif;jzifh jynfolvlxktwGuf ar#mfvifhcsufrsm; &SifoefvmEkdifayrnf?
ocifudk,fawmfrdi_ f;. aemufqHk;qENrsm; taumiftxnf ay:vmrnfhae@&ufudk 4if;wkd@u ar#mfvifhapmifhpm;aecJh=u
jcif; jzpfonf?
&mjynfhyJG tcrf;tem; eD;uyfvmonfEiS fhtr# rwfvtwGif;wGif &mjynfhyJG aumfrwD tzGJ@0iftcsKd@wdk@onf
&kwfw&uf aumufumiifum E_wfxGufoGm;=uonf? ppftpdk;&u aumfrwD tzGJ@0ifrsm; wkduf&kdufjzpfap/ oG,f0du
k fI
jzpfap zdtm;rsm; ay;vmcJhaoma=umifhyif? xdkESpt
f wGi;f wGif jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd wuUodkvfausmif;om;rsm;.
pdwfxJwGifvnf; tcJra=ur_rsm;ESifh pdwfr=unfromr_rsm; jzpfaecJhonf?
ESpfywfvnf tvkyo
f rm; ta&;tcif; jzpfyGm;+yD;aemufykid f;wGif wuUodkvfausmif;rsm;udk ydwfxm;cJhonfrSm
(6)vcef@ =umjrifhcJh+yD; 1976 ckEpS f Zefe0g&Dv (6)&ufae@upI wuUodkvf ausmif;rsm; jyefziG fhvmcJhonfrSm (2)v
ausmfom &Sdayao;onf? ausmif;olausmif;om;rsm; pdwfr=unfrom jzpfae&jcif;. ta=umif;&if;wpf&yfrSm
tpdk;&u usL&Sifp&dwfEiS fh abmf'gaqmif p&dwfrsm;udk ESpfqjrifhwifvdkuf&m 4if;wkd@twGuf aiGa=u;t=uyftwnf;
jy\emudk &ifqidk fae&jcif;a=umifh jzpfonf? tjcm; ta=umif;&if;wpf&yfrSm ausmif;olausmif;om;rsm;u pmoifcef;
177

rsm;xJ jyefvnf0ifa&mufvm=uaomtcg 4if;wdk@. oli,fcsif;rdwfaqG rsm;pGmwdk@udk ,cifvdk rawG@&awmhaom


a=umifh jzpfonf? 4if;wdk@onf ESpfywfvnf tvkyo
f rsm; ta&;tcif;wGif yg0ifywfoufcJhr_a=umifh tcsdK@rmS towfcH
cJh&+yD; tcsKd@rSmrl axmifuscH ae&qJjzpfonf?
pmoifcef;xJodk@ jyefvnfa&muf&dv
S maom ausmif;olausmif;om;rsm;onf r_id fawGylaqG; aecJh=uonf?
rdrd. wkdif;jynfudk cspfjrwfEd;k aom pdwf"gwfESifh wkdif;jynfudk taumif;bufodk h jyKjyifajymif;vJ Ekid fapa&; &nf&G,fcsuf
wkd@jzifh 4if;wkd@. oli,fcsif;rsm;onf ESpfywfvnf tvkyform; ta&;tcif;wGif wufuGpmG yg0ifywfoufcJh=u
aomfvnf; =urRmqdk;rsm;udk }uHKawG@cJh=u&onf? xkdtwGufa=umifhvJ usef&daS eaom ausmif;olausmif;om;rsm;u
4if;wdk@udk yl;aqG;ae=ujcif;yif? 4if;wkd@onf axmifxJY &Sad e=u&rnfhtpm; wuUodkvfausmif;wGif at;csrf;pGm
ynmoif=um;ae=u oifhayonf? wuUodkvfausmif;rsm; jyefzGifhcsdew
f Gif tpdk;&udk qef@usifol uAsmq&mrsm;onf
wuUodkvfausmif; toD;oD;wGif uAsmrsm;ESifh aqmif;yg;rsm;udk wdwfwdwfyek f; a&;om;xkwfa0 jzef@jzL;vmcJh=uonf?
xdkuJhodk@aom pmayrsm;udk ausmif;jyefzGifhcsdef Zefe0g&DvupI rwfvtxd }udK=um;}udK=um; xkwfa0oGm;cJh=uonf?
odk@aomf rsm;r=umrDwGif ocifudk,fawmfri_d f; &mjynfhyGJ tcrf;tem;udk jyKvkyu
f sif;ycGifh rjyK[k ppftpdk;&u
xkwfjyefa=ujimvdkufavonf? Tvky&f yfonf jrefrm jynfoljynfom;rsm;udk aemufwpf}udrf apmfum;vdkuf
ouJhokd@yif? ausmif;olausmif;om;rsm;uvnf; tpdk;&u cGifhjyKonf jzpfap/ rjyKonf jzpfap &mjynfhyJGtcrf;tem;udk
pDpOfxm;onfhtwdkif; jyKvkyfusif;yoGm;rnf[k qHk;jzwfvkduf=uonf? &mjynfhyJG tcrf;tem;&uf eD;uyfvmonf
ESifhtr# 4if;wdk@onf nykdif;tcsderf sm;wGif bwfpum;*dwfrsm;/ pmwkdufyk;H rsm;/ wuUodkvfausmif;0if;rsm;/ opfyif}uD;
rsm;ESifh tjcm;aom ae&m rsm;pGmwd@k wGif &mjynfhyJGESifh ywfoufI E_d;aqmfpmrsm; uyfcJh=uonf?

rdom;pk0ifrsm;udk ESdyfuGyfjcif;
wcsdew
f nf;YwGif ppfaxmufvSrf;a&;rsm;onf rwfv (23)&ufae@ qENjyyJG tpDtpOfrsm;ESifh ywfoufI
od&do
S Gm;cJh=uonf? udkwifarmifOD; +rdK@xJ jyefa&mufae+yD [laom owif;udkvnf; &&SdcJhjyefonf? xdk@a=umifh olEiS fh
ywfoufaom vufvSr;f rSDor# owif;tcsuftvufrsm; ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u tonf;toef vkdufvH &SmazG
pHpk rf;=uavonf? TwGif 4if;wdk@u udkwifarmifOD;onf ol@rdom;pkudk wenf;wzHk tquftoG,f vkyaf eEkdifonf
qdkonfhtcsufudk &dyfpm;rdvdkufonf? xdk@a=umifh udkwifarmifOD;ESifh ywfoufI ppfaq;ar;jref;&eftwGuf rwfv
(19)&ufae@wGif ol@rdom;pktrd fudk 0ifa&mufp;D eif;um rdom;pk0ifrsm;tm; zrf;qD;cJh=uonf? rdbESpyf g;ESifh
ausmif;om;t&G,f nDi,f/ nDri,frsm;tygt0if (5)ESpfom;t&G,f uav;wpfOD;udkyg zrf;qD;cJhonf? rdom;pk0if
pkpkaygif; (9)OD;udk zrf;qD;cJhjcif;yif?
Todk@jzifh rwfv (19)&ufae@wGif ppfaxmufvSr;f a&;rsm;onf udkwifarmifOD;. rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;udk
vdkufvHzrf;qD;+yD; tcsKyfcef;wpfcef;pDxJwGif cGJI csKyfaESmifxm;vdkufonf? tpma&pmrsm;udkvnf; ay;au|;jcif; r&Sd?
udkwifarmifOD; rnfonfhae&mY &Sad ea=umif;/ rdom;pk0ifrsm;u ol@tm; rnfokd@rnfykH tquftoG,fvkyf aea=umif;
ponfh owif;tcsuftvufrsm;udk &&SdEkdif&eftwGuf 4if;wdk@u wpfaeukef ppfa=umar;jref;onf?
+cdrf;ajcmuf=uonf? toufi,f&,
G folrsm;twGuf tvGet
f rif; ajcmufjcm;zG,f&maumif;aom tawG@t}uHKrsm;yif?
178

touf (5)ESpfom;t&G,f uav;udkyif 4if;wdk@u csrf;omray;cJh=u? Oyrm qkd&v#if touf (12)ESpfom&Sdao;aom


oef@Zifukd 4if;wdk@u v#yfppfjzifh wdk@rnf [lI xyfcgwvJvJ +cdrf;ajcmufcJh=uonf? ppfaxmufvSr;f a&; wpfOD;u
oef@Zif. OD;acgif;udk &du
k fvkduf&mwGif &du
k fcsufu jyif;vGef;ojzifh olonf =urf;jyifay: bkef;bkef;vJusoGm;&onf?
xdkr#ESifh rvHkavmufao;? axmufvSr;f a&;u ol. ppfbGwfzed yfjzifh oef@Zif. OD;acgif;udk =urf;jyifay: zdeif;xm;&m
oef@ZifrmS rcHr&yfEkdifatmif emusifaoma=umifh i,foHygatmif atmf[pfcJh&onf? awG;0hHp&m raumif;aom
jzpf&yfrsm;yif? txdwfwvef@jzifh atmf[pfidk,kdaeonfh oef@Zif. toHrsm;udk tjcm;tcsKyfcef;rsm; xJwGif &Sad eaom
rdbrsm;ESifh tpfudkrsm;yg =um;cJh&onf? rdbjzpfolrsm;uvnf; uav;udk rESdyfpuf=uyg&ef twGuf
ppfaxmufvSr;f a&;rsm;tm; awmif;yef=uonf? touf (17)t&G,f armifvSa&$uvnf; ppfaxmufvSr;f rsm;u
nDav;tay: vky&f ufavtm;[k awG;rdum tvGet
f rif; a'gojzpfcJhonf? xdk@a=umifh olu ppfaxmufvSr;f a&;
rsm;tm; rif;wkd@aumifawG &ku
d fcsifw,f qdk&if ighudk vm&du
k f=u? ighnDav;u tckrS uav;bJ &Sad o;w,f? ol@udk
rvky=f ueJ@?[k atmf[pfajymqdk avonf? rdbrsm;ESifh armifvSa&$wdk@u tjyif;txef qufvufuef@uGuf=u rS
omv#if axmufvSr;f a&; acgif;aqmifu uav;rsm;udk rESdyfpuf&ef trdef@ay;vkdufonf?
naeapmif;aom tcg axmufvSr;f a&;rsm;u vlrr,fuav;rsm;udk v$wfay;um tdrjf yefy@dk vkduf=uonf?
odk@aomfvnf; rdbESpyf g;udkrl qufvufxde;f odrf;xm;cJhonf? xdk@aemuf n (10)em&D tcsdefcef@wGif OD;vS'ifudk tcsKyf
cef;xJu ac:xkwfoGm;=uonf? tcsKyfcef;rS udkuf (100)avmuf a&mufaomtcg ol. tus t0wftpm; rsm;udk
c|wfap+yD; =urf;jyifay:wGif vSJtdycf dkif;vkdufonf? TwGif 4if;wkd@u aq;okwfwH wpfacsmif;jzifh ol@cE<mudk,f
wpfckvHk;udk axmywfrsm; okwfvdr;f vkdufonf? xdk@aemuf t,f(vf)aZ;&Sif; acG;}uD;wpfaumif ac:vmum ol@cE<m
udk,fay:u axmywfrsm;udk ajcqHk;acgif;qHk; vsufckdif;avonf? udkwifarmifOD;ta=umif; OD;vS'ifodxm;onfrsm;
tm;vHk;udk rajymjyv#if ol@orD;ESifh ZeD;jzpfolwkd@udk ol@a&S@arSmufodk@ac:um TuJhokd@yif acG;jzifh v#ufckdif;rnf[k
4if;wkd@udk +cdrf;ajcmufcJh=uonf? xkduJhokd@ &ufpuf,kwfrm vlrqefaom nif;yef;r_udk OD;vS'if. woufwmwGif
rnfodk@r# arhazsmuf r&ekid fcJh? ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u udkwifarmifOD;. rdbESpyf g;udk jyefay;qJGxm; ouJhokd@yif
jzpfonf? udkwifarmifOD;om &efuke+f rdK@xJwGif &Sad eonf qdkygu axmufvSr;f a&;rsm;u rif;&J@ rdbawGudk igwdk@
&xm;w,f[laom owif;udk v$ifhvdkufvdkonfhoabm jzpf[efwlonf?
TuJhodk@ jzpfysuf aeonfrsm;ESifh ywfoufI udkwifarmifOD;tm; qufoG,f today;oifah =umif;/
udkwifarmifOD; &efuke+f rdK@wGif qufraeawmhbJ jrefrmEkdifiHxJu t+yD;tydik f xGufoGm;oifhonf[k ajymoifha=umif;
wkd@udk nDi,f/ nDri,frsm; tm;vHk;u oabmwlcJh=uonf? t&ifwke;f uqdkv#if udkwifarmifOD;onf rdom;pk0ifrsm;udk
tquftoG,f vkyv
f dkygu c&pf,mef bk&m;&Sdcdk;ausmif; vmwufwwfaom ol. todrw
d faqGrsm;uwqifh
rdom;pkxH owif;yg;vdkufavh&do
S nf? odk@aomfvnf; ,ckwavm udkwifarmifOD;qDu wpHkw&m owif;r=um;cJh&
ao;aoma=umifh udkwifarmifOD; 4if;wkd@qDudk r=umcif xyfrHqufoG,fvmygap[k qkawmif;cJh=uonf? Todk@jzifh
aom=umae@nykdif;wGif rvS+rdKifu olr. armifErS rsm;tm; tckvmr,hf we*FaEGae@us&if bk&m;&Scd kd; ausmif;udk ig
oGm;r,f? tJ'Duae udkwifarmifOD;qDu tquftoG,f &&if &Ekid fw,f?[k ajymavonf?
we*FaEGae@ a&mufaomtcg rvS+rdKifonf bk&m;&Sdckd;ausmif;ukdoGm;a&muf&eftwGuf owd}uD;pGmjzifh tdrfu
xGufvmcJhonf? xdkae@onf rwfv (21)&ufae@jzpf+yD; 4if;wkd@. rdbESpfyg; txdef;odr;f cHxm;&onfrmS (2)&uf&dS
oGm;ay+yD? 4if;wkd@. aetdru
f dk tcsdejf ynfh apmifh=unfhae=ua=umif; od&dx
S m;aoma=umifh rvS+rdKifonf tvGef
179

owdxm;ae&onf? xifxm;onfh twkdif;yif? olr tdrfu xGufvm+yD; odyrf =umcifrmS yif olraemufu
vlEpS fa,muf vkdufygvmonfudk owdjyKrdonf? bk&m;&Sdckd;ausmif;udk bwfpum; pD;oGm;&rnf jzpfojzifh olronf
bwfpum; rSwfwkdif&d&S modk@ vrf;av#mufoGm;vdkufonf? xdkvlESpfOD;uvnf; olrESifhtwl bwfpum; wpfp;D xJwGif
vkdufygvm=uonf? 4if;wkd@onf olrudk aemufa,mifcHvdkufae=uonfrmS jiif;zG,f&mr&Sd? bk&m;ausmif;okd@
a&mufaomtcg olru cHkwef;vsm;wpfckay: 0ifxkdifvdkuf&m 4if;wkd@uvnf; olrESifh rvSr;f rurf; wpfae&mwGif
xdkifvdkuf=uonf? olr. v_y&f Sm;r_rsm;tm;vHk;udk aumif;rGefpmG awG@jrifEdkifap&eftwGuf 4if;wkd@u ae&maumif;
wpfckudk a&G;xdkif vkduf=ujcif; jzpfonf?
udkwifarmifOD; rdom;pku ,Hk=unfav;pm;&aom rdom;pkonfvnf; bk&m;ausmif; vmwuf=uonf?
4if;wkd@onf bk&m;&Scd kd;ausmif;ESifh rvSrf;rurf;wGif aexkdifolrsm;jzpf+yD; udkwifarmifOD;udkvnf; oHa,mZOf}uD;
=uonf? udkwifarmifOD;u 4if;wkd@ aetdru
f dk vma&mufI rvS+rdKiftwGuf pm&Gufykid f;av; wpfckudk ay;xm;cJh+yD;
jzpfonf? 4if;wkd@. orD;wpfa,muf eSifh rvS+rdKifonf tvGe&f if;ESD; cifrifaom oli,fcsif;rsm; jzpf=uonf? Todk@jzifh
bk&m;0wfjyKaecsdew
f Gif xdkaumifrav;onf vS+rdKifqDodk@ vmE_wfqufpum; ajym+yD; olr. eab;wGif 0ifxkdifae
vkdufonf? xdk@aemuf vltvpfwGif olru rvS+rdKif. vufxJodk@ pm&Gufykid f;av;udk rodrom xnfhay;vkdufonf?
udkwifarmifOD; bma&;xm;ygvdrf?h ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u vS+rdKifudk rjrifEdkif[k ,lq&aom taetxm;wGif
pm&Gufacgufuav;udk jznf+yD; ckd;=unfhvkdufonf? pm&GufxJwGif tcsdefEiS fh vdypf mwpfckudkom a&;xm;onf?
udkwifarmifOD;. vufa&;yg? rvS+rdKifu udkwifarmifOD;udk Tvdyfpm &Sd&mae&mwGif wwfEdik for# tjrefq;Hk
oGm;a&muf awG@qk&H rnfudk csufcsif; oabmaygufvdkufonf? bk&m;&Sdckd;ausmif;xJu xGufoGm;csifvS+yD jzpfaom
a=umifh olr. ESvHk;cHkoHrsm; jrefvmonf? odk@aomf axmufvSr;f a&;ESpfOD;u olrudk r=umr=um tuJcwfae=uojzifh
tcsdef aumif;udk apmifhae&onf?
Todk@jzifh rsm;r=umrDwGif acsmarmvSyaom trsKd;orD;i,fESpOf D; pifjrifhay:odk@wufI oDcsif; pqdkavonf?
4if;wkd@. vSyyHkESifh toHaetoHxm;wkd@a=umifh qJGaqmifra_ umif;vSonf? trsK;d orD;i,fEpS fOD;u y&dwfowf.
tm&Hkudkzrf;pm;Ekid fa=umif;owdjyKrdaomtcg rvS+rdKifu axmufvSr;f a&;ESpOf D;udk rodrom tuJcwf=unfhvkdufonf?
aA'if oGm;ar;p&mrvdkyg? 4if;wkd@uvnf; xdktrsKd;orD;ESpfOD;udk ai;pdkuf=unfhae=uonf? Tonfudk tcGifhaumif;
,lum rvS+rdKifonf bk&m;&Scd kd;ausmif;xJu tomav; v#dKxGufvmum bwfpum;*dwf &S&d mqDodk@ csufcsif; oGm;
vkduf onf? ppfaxmufvSr;f a&; ESpfOD; owdjyefvnfvmI rvS+rdKif r&Sdawmha=umif; odvdkuf&aomtcg bk&m;&Sdckd;
ausmif; twGi;f ae&mtESH@ vkduf&Sm=uonf? odk@aomf rvS+rdKifuawmh 4if;wkd@ESifh vGwf&mu|wf&mudk a&muf&o
Sd Gm;
ay+yD?
pm&Guf jzwfykid f;av;xJu vdypf m&Sd&m ae&mokd@ roGm;a&mufrDwGif olraemufu axmufvSr;f a&;rsm;
rvdkufvma=umif; aocsmap&eftwGuf bwfpum;udk ESpfcg/ oHk;cg ajymif;pD;onf? rdrad emufu rnfolr# vkdufrvm
a=umif; aocsmoGm;aomtcg olronf udkwifarmifOD; ay;xm;aom vdypf mqDodk@ oGm;&ef qHk;jzwfvkdufonf?
xdkvdyfpmonf wdkufcef;wpfck. vdypf mjzpf+yD; c&pf,mef bk&m;&Scd kd;ausmif;rS bwfpum;jzifh oGm;rnfqv
dk #if
em&D0ufavmuf pD;&onf? &mxl;}uD;aom tpdk;& t&m&Srd sm; aexdkif&m &yfuGufxJwGif jzpfonf? udkwifarmifOD;.
rdwfaqGwpfOD;onf tpdk;& t&m&S}d uD; wpfOD;xHwGif tvkyv
f kyaf e+yD; olaexdkif&m wkdufcef;av; wpfckwGif
udkwifarmifOD;udk vma&mufykef;ckdcGifh jyKxm;jcif; jzpfonf?
180

rvS+rdKifu owd}uD;pGmjzifh tcef;wHcg;&Sd&mqDokd@ csOf;uyfoGm;um wHcg;udk nifompGm acgufvkdufonf?


udkwifarmifOD;u wHcg;udk cyfaphaphom zGifhvkduf+yD; wHcg;=um;rSaeI tjyifodk@ acsmif;=unfhavonf? vufxJwGif
vnf; aoewfu tqifoifhyif? olu rvS+rdKif vmrnfudk odaomfvnf; olraemufu axmufvSr;f a&;rsm; vdkuf
vmjcif; &Srd &Sd qef;ppfaejcif;jzpfonf? rvS+rdKifudk jrifonfESifh w+ydKifeuf olu 0rf;omtm;& wHcg;udk zGifhay;vkduf+yD;
tdrfcef;xJokd@ tjref0ifaponf? olr aemufu wpfpkw
H pfOD; vkdufygvmovm;[k udkwifarmifOD;u ar;aomtcg
olru rnfolr# vkdufygvmjcif; r&Sda=umif; ajzvkdufonf? tdrfcef;xJ&dS pm;yJaG y:wGif ocifudk,fawmfrdi_ f; &mjynfh
csDwufyGJ twGuf a&;rSwfxm;aom tpDtpOf pm&Gufpmwrf;rsm;udk rvS+rdKifu owdjyKrd vkdufonf? TwGif
udkwifarmifOD;u rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;. tajctae rnfodk@&Sda=umif; ar;jref;avonf? rwfv (19)&ufae@/
aom=umae@wGif rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;udk ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u zrf;qD;+yD; 4if;wkd@. &H;k csKyfodk@ ac:aqmif
oGm;um ppfaq;ar;jref;cJha=umif;ESifh rdbESpyf g;rSmvnf; tzrf;cHxm;&qJ jzpfa=umif;wkd@udk rvS+rdKifu jyefajymif;
ajymjyonf?
rvS+rdKif. ajympum;rsma=umifh ol@rsufEmS ysufoGm;onf? pd;k &dryf lyefoGm;onf? TwGif rvS+rdKifu
tpfudk}uD;u bmqufvkyzf @dk tpDtpOf &SdvJ[k ar;avonf?
'D ta&;tcif;u tifrwef ta&;ygw,f? ppfrx
_ rf; t&m&Sad wGe@J vJ tpfudk}uD; ajymqdkaqG;aEG;vmcJh +yD;+yD?
tckvmr,hf ta&;tcif;[m 'Dppftpd;k &udkyg jyKwfusoGm;apEkdifavmufwJh txd udkifv_yEf ikd fwJh taetxm;&Sdw,f?
'Dtpd;k & jyKwfusoGm;+yDq&kd if vlxkvufxJudk tm%mjyefvJ$ay;EkdifrSmaygh? tpfudk}uD;uawmh 'gukd +yD;atmifvkyrf S
jzpfr,f? 'gayr,fh tckvdkrsK;d rdom;pktajctaeudk =um;vdkuf&awmh tpfudk}uD;u nDrav;&J@ vHk+cHKa&;twGuf
pd;k &drrf dw,f?
tpfudk}uD;u 'Dta&;tcif;udk arhypfvdkufvdk@ r&bl;vm;? tpfudk}uD; 'DEkdifiHu xGufoGm; oifhw,f
xifw,f? 'Dta&;tcif;udk qufvkyfr,fq&dk if tpfudk}uD;twGuftEW&m,f odyfrsm;w,f r[kwfvm;?
tJ'DvdkrsK;d awmh tpfudk}uD; rvkyEf ikd fbl;? 'ga=umifhvJ tpfudk}uD; e,fpyfu jyefwufvmwmayg?h tazeJ@
tartwGuf t&rf;}uD;vJ pdwfrylygeJ@? 'D ta&;tcif; +yD;oGm;wJhtcgus&if tpfudk}uD;wkd@ rdbawGeJ@twl EkdifiHa&;
tusOf;om;awGa&m ausmif;olausmif;om;awGyg axmifxJu jyefvGwfvm=urSm? 'ga=umifh ody+f yD;awmh pd;k &drpf &m
rvdkbl;?
olwkd@u av;ig;q,fred pfcef@ pum;ajymqkd+yD;onfhaemufwGif udkwifarmifOD;u ol 'Dae&mrSm =um=umquf
aernfr[kwfa=umif;ESifh rvS+rdKifvJtrd fjyefoifh+yDjzpfa=umif; ajymonf? odk@aomf tdrfudk wkduf&kduf rjyefao;bJ olr.
oli,fcsif; wpfa,muftrd fodk@ c% oGm;vnfoifha=umif; udkvnf; olu wkdufwGe;f onf? Todk@rSomv#if ppf
axmufvSr;f a&;rsm;u ar;jref;vmcJhygu olr rnfonfhae&modk@ a&muf&daS e&Sad =umif;udk jyefajymjyEkdifap&eftwGuf
jzpfonf? qENjyyJGrsm;. ta&;ygyHkudk olru em;vnf,Hk=unfcJhonfESifhtnD udkwifarmifOD;udk ajymchJaom olr
.E_wfqufpum;rsm;rSm uwdu0wfrsm; jzpfvmcJhonf? tu,fI qENjyyJGrsm;wGif wpfpkw
H pfck rSm;,Gif;oGm;+yD;
udkwifarmifOD; tzrf;cHcJh&rnfqdkv#if olru Tv_y&f Sm;r_udk qufvufaqmif&GufoGm;rnfjzpfa}umif; ajymcJo
h nf?
TonfESifh ywfoufI udkwifarmifOD;u bmrS jyefrajzcJh? odk@aomfvnf; 'Dudpt
P wGuf bmrS rylygeJ@[laom
181

t=unfhrsK;d jzifhom jyef=unfh+yD; olrudk ESpfodrhcf Jhonf? udkwifarmifOD;u rdrd. r[mAsL[mESifh vky&f yfrsm; tm;vHk;
jzpfajrmufatmifjrifvmvdrhrf nf[k ,H=k unfaecJhaoma=umifhyif?
rvS+rdKifESifhtwl bk&m;&Scd dk;ausmif;odk@ vdkufvmcJhaom ppfaxmufvSr;f a&;ESpOf D; tygt0if ppfaxmufvSr;f
a&; pkpkaygif; (10)OD;cef@onf udkwifarmifOD; rdom;pktrd fwGif rvS+rdKif jyeftvmudk apmifhaecJh=uonf? 4if;wkd@u
udkvSa&$tm; rvS+rdKifEiS fhywfoufI ar;jref;onf? olr tb,fa=umifh tdrfwGif &Srd aeonfESifh ywfoufI ar;jref;
=uonf? udkvSa&$u vnf; olr bk&m;&Scd kd;ausmif;odk@ oGm;aejcif; jzpf+yD; wcgw&HY bk&m;&Scd dk;ausmif;tjyefwGif
oli,fcsif;rsm;xH oGm;vnf wwfa=umif; ajymonf? 4if;wkd@uvnf; udkvSa&$tm; rvS+rdKif oli,fcsif; tdrfrsm;odk@
ac:oGm;jyckdif;onf? rvS+rdKif tdrfjyef a&mufvmaomtcgwGif ppfaxmufvSr;f a&;rsm; a'gyGae=uay+yD? 4if;wkd@u olr
udk eHeuf (10)em&D uwnf;u nae (7)em&Dtxd xdkifapmifah ecJh=u&onf r[kwfavm? rvS+rdKif tdrfjyefa&muf
vmonfEiS hf csufcsif;yif 4if;wdk@u olrudk um;ay:wifum ppfaxmufvSr;f a&; XmecsKyf&kH; trSwf (7)odk@ ac:aqmif
oGm;=uonf?
XmecsKyf&k;H wGif olrudk +cdrf;ajcmuf=uonf? olr rnfonfh oli,fcsif;xH oGm;aea=umif; twif;t=uyf
tar;=uonf? olrqDu tajz&onfEiS fh w+ydKifeuf ppfaxmufvSr;f a&; tcsK@d u xdk oli,fcsif;jzpfol. tdrfodk@
csufcsif;oGm;=uavonf? vS+rdKif. oli,fcsif;uvnf; vS+rdKifonf wae@vnfcif;vHk; olrESifh twl&Sdaea=umif;
ajymjyonf? xdk@aemuf 4if;wkd@onf XmecsKyf&k;H udk jyefa&mufvm+yD; aemufq;Hk wGif vS+rdKifudk jyefv$wfay;vkduf=uonf?
TwGif rvS+rdKifonf udkwifarmifOD; ay;cJhaom t}uHtwGuf tvGet
f rif; aus;Zl;wifaecJhonf? ol@t}uHtpnf
a=umifh olr vGwfajrmufvmcJh&av+yD? ae@vnfuwnf;u tdru
f dkom wef;wef;rwfrwf jyefoGm;cJhrnf qkdv#if
udkwifarmifOD; &S&d mae&mudk xkwf rajymrcsif; axmufvSr;f a&;rsm;u olrudk ESyd fpufnOf;yef;=urnfrmS
ajr}uD;vufcwfrvJGyif?

vlxkpGr;f tm; r[mAsL[m


ocifudk,fawmfrdi_ f; ta&;tcif;wGif udkwifarmifOD;. r[mAsL[mrSm ausmif;olausmif;om;rsm;/ tvkyf
orm;rsm;ESifh ppfr_xrf;rsm; ponfh vl@tv$m tpdwftydkif; (3)ckudk ndEd_if;csdwfquf aygif;pnf;jcif;jzifh vlxkprG f;tm;
wpf&yf jzpfwnfvmap&efyif? ukdwifarmifOD;onf tvkyform;xk. xdckdufepfem cHpm;ae&r_ rsm;udk aumif;rGepf Gm
em;vnfod&dx
S m;onfEiS fhtnD 1974ckESpf ZGev
f tvkyform; ta&;tcif; uwnf;upwifum tvkyo
f rm;rsm;ESifh
t+rJwap qufpyfr_ &Sad ecJhonf? xkd@jyif tvkyform;rsm;ESifh ausmif;olausmif;om;rsm; t=um; xda&mufpmG
yl;aygif;aqmif&u
G fr.
_ ta&;ygyu
Hk dk od&dcS Jhjcif;a=umifhvnf; 1974ckESpf 'DZifbmv OD;oef@ ta&;tcif;wGif olu
tvkyo
f rm;rsm;udkyg yl;aygif;yg0if&ef zdwfac:cJjh cif; jzpfonf? uHraumif; ta=umif;rvSonfrmS tvkyform; rsm;u
enf;vrf;wus yl;aygif;yg0ifEkdifa&;twGuf jyifqifae=upOftcsdet
f wGi;f rSmyif OD;oef@ta&;tcif; +zdKcJGESdrfeif;jcif;
cHcJh&onf? odk@aomfvnf; OD;oef@ ta&;tcif; jzpfyGm;cJh+yD;aemufyikd f; ESpfywfvnf tvkyform; ta&;tcif;wGifrl
ausmif;olausmif;om;rsm;ESifh tvkyform;rsm;udk ndEd_if;csdwfquf vkyu
f dkifaqmif&GufvdkcJhaom udkwifarmifOD;.
&nfreS f;csufrsm; atmifjrifcJhonf? olonf jzpf+yD;chJaom ta&;tcif;rsm;u oifcef;pm,lcJhonf? jzpfEdik fajc&Sad om
tvm;tvmrsm;ESifh tcuftcJrsm;udk avhvmoHk;oyfcJhonf? ocifudk,fawmfrdi_ f; ta&;tcif;wGif ausmif;ol
182

ausmif;om;rsm;ESifh tvkyform;rsm;tjyif ppfrx


_ rf;rsm;udkyg vufwJGyg0ifvmatmif pnf;&Hk;odr;f oGi;f EkdifchrJ nf qdkygu
T ta&;tcif;onf ,cifu jzpfcJh+yD;aom ta&;tcif;rsm;xuf rsm;pGmomvGef xda&mufr_ &Srd nfjzpfa=umif;udk
olu &dypf m;rdcJhonf?
qENjyyJGrsm;udk tm%m&Sifrsm;u &ufpufpmG ypfcwfEdrS ef if;cJhonfhjzpf&yfrsm;tm; udkwifarmifOD;u udk,fawG@
}uHK cJh&aomfvnf; olonf tm%m&Sifpepfudk qef@usifolEiS fh axmufcHolrsm;tm; cJGjcm;odjrifcJhonf? wkdif;jynfwGif
tiftm;taumif;qHk; taqmufttHkjzpfaom ppfwyfonf tm%m&Sif pepfudk tumtuG,fay;aeonfh trde@f
wpfckwnf;udkom emcHae&ygu ppfreS faom 'Drku
d a&pDpepfodk@ toGiful;ajymif;a&; qkdonfrmS rnfodk@r# jzpfvm
Ekid frnf r[kwfa=umif;udk olu od&deS m;vnfcJhonf? xdk@a=umifh Tjzpf&yfrsKd;udk a&Smif&Sm;Ekdif&eftwGuf wyfrawmf
twGif;rSmyif tm%m&Sif pepfudk qef@usifvdk=uonfh ppfr_xrf;rsm;udk qufoG,f&rnf? todtrSwfjyK &rnf?
axmufcHtm;ay;&rnf [k olu cH,lcJhonf?
udkwifarmifOD;. r[mAsL[mESifh qufpyfum ppfwyftwGif; jzpfysufaeonfrsm;udkvnf; aphaphpyfpyf
avhvmtuJcwfoifhonf? 1974ckEpS fwGif ae0if;u Adv
k fcsKyf}uD; wifOD;udk zrf;qD;cJhonf? xdktcsdeu
f Adv
k fcsKyf}uD;
wifOD;onf ppfom;rsm;t=um;wGif tvGefausm=f um; a&yef;pm;aecJhol jzpfonf? trsK;d rsK;d aom ppftyk fpkwkd@udk
pkpnf;nD!Gwfr_ &Sv
d map&ef pGrf;aqmifEdik fjcif;/ qlylrr_ sm;udk ajz&Sif;EkdifprG f;&Sdjcif; ponfh t&nftaoG;rsm;ukd
Adv
k fcsKyf}uD; wifOD;u ykid fqidk fxm;onfESifhtnD 4if;onf rdrd. tm%mudk xdyg;vmEkdifonf[k
tm%m&Sifae0if;u,lqum Adv
k fcsKyf}uD;wifOD;udk zrf;qD;cJhjcif;jzpfonf? xdktcsdew
f Gif Adv
k fcsKyf}uD; wifOD; xHwGif
emrusef;jzpfaeaom &ifaoG;wpfOD; &SdcJhonf? ppfwyfwGif wm0efxrf;aqmifaeaom ol. ZeD;onf q&m0efru
uav;udk txl;ukwpfa,mufxH oGm;a&mufjyo&eftwGuf t*FvefEdik fiHodk@ ac:aqmifoGm;cJhonf? uav;.
tajctaerSm oufomaumif;rGef vmcJhaomfvnf; ae0if;u Tonfudk tcGifhaumif;,lum AdkvfcsKyf}uD; wifOD;tm;
4if;wkd@rdom;pkonf EkdifiHawmf bmaiGrsm;udk t*FvefEkdifiH oGm;a&mufI tvJGoHk;pm; vkyaf ecJhonf[k pGyfpGJcJhonf?
Todk@jzifh ae0if;onf AdkvfcsKyf}uD;wifOD;. &mxl;ESifh tm%mrsm;udk jzKwfcsum ppfwyfxJu xkwfy,fcJhonf?
Adv
k f}uD;tke;f ausmfjrifh onf Adv
k fcsKyf}uD;wifOD; &mxl;u z,f&mS ;jcif; cHcJh&onfhtay: tvGef pdwfemcJo
h nf?
xkd@a=umifh 4if;onf tkypf kwpfpkudk OD;aqmifzJ@G pnf;um ae0if;udk vky}f uHowfjzwf&eftwGuf v#Kd@0Suf}uHpnfaecJhonf?
Adv
k fcsKyf}uD;wifOD;udkvnf; ol. t}uHtpnfrsm;ESifh ywfoufI today;cJhonf? Adv
k fcsKyf}uD; wifOD;u 4if;udk aocsm
pGm pOf;pm;csifhcsdef cJhaomfvnf; wpHw
k &m ta=umif;jyefjcif; r&SdcJh? wcsdew
f nf;rSmyif ae0if;udk vky}f uHowfjzwf+yD;
Adv
k fcsKyf}uD;wifOD; udk tm%m jyefvnfay;tyfrnfh Adv
k f}uD; tkef;ausmfjrifh. t}uHtpnfrsm;rSm ppfwyftwGif;&Sd
Adv
k f}uD;wpfOD;a=umifhae0if;xH ayguf=um;oGm;cJh&onf? TwGif ae0if;u Adv
k fcsKyf}uD; wifOD;udk tjypfzk@d um ol.tdrf
odk@ 0ifa&mufp;D eif; &SmazG&mwGif vky}f uHr_ t}uHtpnfrsm; yg&Sdonfh pm&Gufpmwrf;rsm;udk awG@&SdcJhonf? Adv
k fcsKyf}uD;
wifOD;u TZmwfuGufwGif rdrd yg0ifywfoufr_ r&Sda=umif; jiif;qdk&m/ vky}f uHr_ t}uHtpnf rsm;udk od&dx
S m;v#ufEiS fh
a&iHkE_wfyw
d faejcif;onf xdkt}uHtpnfwGif yg0ifywfoufaejcif;jzpfonf[k ae0if;u jyefvnfacsycJhonf? xdk h
aemuf Adv
k fcsKyf}uD; wifOD;ukd zrf;qD; axmifcscJhonf? xdk@jyif Adv
k f}uD; tkef;ausmfjrifhudkvnf; csufcsif;zrf;qD;+yD;
aemufyidk f;wGif }udK;ay;uGyfrsufcJhonf?

183

OD;oef@ ta&;tcif;wGif rnfonfhausmif;olausmif;om;rsm; yg0ifywfoufcJh=uonfudk ppfwyftwGif;&Sd


&mxl;}uD; ppfrx
_ rf; rsm;pGmwdk@u od&dcS Jh=uonf? jrefrmEkdifiH&dS jynfoljynfom;rsm; vGwfajrmufa&;ESifh 'Drdkua&pD pepf
jyeftoufoGif;a&;wdk@twGuf ausmif;olausmif;om;rsm;u &k;d om;ajzmifhrSeaf om ppfrx
_ rf;rsm;. axmufcHr&_ ,l&ef
}udK;yrf;aecJhjcif;rsm;ESifh ywfoufIvnf; 4if;wkd@u od&dcS Jh=uonf?
tcsdK@aom &mxl;}uD; ppfrx
_ rf;rsm;onf udkwifarmifOD;udk qufoG,fum udkwifarmifOD; tygt0if
tjcm;aom ausmif;om;acgif;aqmifrsm;ESifhtwl v#dK@0u
S faqG;aEG;yJG jyKvky&f eftwGuf 4if;wdk@. udk,fpm;vS,fwpfOD;udk
apv$wfvdkufonf? ocifudk,fawmifrdi_ f; &mjynfhyJG tcrf;tem; ae@&ufwGif csDwufqENjyjcif;onf ta&;tcif;
aemufwpf}udrf jzpfvmEkdif&eftwGuf toifhawmfq;Hk tcGifhtvrf;jzpfonf[k xkdudk,fpm;vS,fu ausmif;om;rsm;udk
t}uHjyKcJhonf? Adv
k fcsKyf}uD;wifOD;tay:opPm&Sdaom ppfr_xrf;rsm;pGmwdk@uae0if;. vky&f yftay: tvGet
f rif; pdwfem
cJh=ujcif; jzpfonf?
ppfwyfudk,fpm;vS,fu tqdkjyKaom tpDtpOfrmS qENjyyGJjzpfvmaomtcg ausmif;om;rsm;u OD;aqmifjyD;
Adv
k fcsKyf}uD;wifOD;tm; jyefvnfcef hxm;a&;twGuf a}uG;a}umfawmif;qdk}u&efjzpfonf? xdktcg tqifhjrifh ppft&m&Sd
}uD;rsm;onf pkaygif;jyD; wyfrawmftwGif;Y ppfa&;t& ta&;,laqmif&u
G foGm;rnf? Tvky&f yfonf ppfwyfudk
xufjcrf;uJGoGm;aprnf jzpf+yD; 4if;wkd@u Adv
k f}uD;tke;f ausmfjrifh. tultnDjzifh ppfwyf twGif;udk xde;f csKyfxm;um
ae0if;. bufawmfom;rsm;udk ajcr_ef;I Adv
k fcsKyf}uD;wifOD;ukd &mxl; jyefvnf cef@tyfxm;rnfjzpfa=umif; udk,fpm;
vS,fu ajymonf? tu,fIom xdI
k xdkr# wdkawmif;aom tcsdeu
f mv twGif;wGif Adkvf}uD; tkef;ausmfjrifh. t}uH
tpnfrsm; atmifjrifrnfqdkcJhygu udkwifarmifOD;. toufudk u,fwifEdik fcJhrnf jzpf+yD; jrefrmEkdifiH ordik f;wpfckvHk;yg
ajymif;vJoGm;cJhayrnf? odk@aomfvnf; xdkuJhokd@ jzpfrvmcJh? TonfrSm udkwifarmifOD;. r[mAsL[m
rSm;,Gif;r_a=umifh r[kwfbJ tm%m&Sif ppftpd;k &. ppfaxmufvSr;f a&;u vufOD;r_ &&So
d Gm;cJhjcif;a=umifhom jzpfonf?
Adv
k fcsKyfae0if;OD;aqmifaom ppftm%m&Sifrsm;onf 1974ckEpS f zGJ@pnf;yHktajccHOya'udk wnDw!GwfxJ
vufcHtwnfjyKum ppf0wfpkHrsm; c|wf+yD; t&yfom;0wfpkrH sm;jzifh udk,fa,mifazsmufaecJh=uaomfvnf; jrefrmEkdifiH
wGif tm%m&Sif tkycf sKyfa&;pepf qufvuf wnf+rJaeao;a=umif;ESifh tm%m&Sifrsm;udk zHk;uG,faxmufr ay;aeaom
Ekid fiHa&;pepfatmufwGif ppfreS faom 'Drdkua&pDudk rnfonfhtcgr# &&SdEkdifrnf r[kwfa=umif;wkd@udk udkwifarmifOD;u
em;vnfoabmaygufcJhonf? udkwifarmifOD;. &yfwnfcsufrsm;onf &Sif;vif;jywfom;vSonf? tm%m&Siftyk fcsKyfr_
pepfudk wenf;wzHk oufq;dk &Snfap&ef ulnDyhyH k;d ay;aeolrsm;jzpfygu ppfwyftwGif;&Sd t&m&Srd sm; tygt0if rnfonfh
vly*k K~d vfeSifhr# udkwifarmifOD;u ndE_dif;aqG;aEG;cJhjcif; r&Sdacs?
udkwifarmifOD;onf tm%m&Sifpepfudk +zdKcs&efoabmxm;&Sdolrsm; tm;vHk;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufvdkpdwf
&Scd Jhonf? xkd@a=umifhvnf;olu tqdkygoabmxm;&Sdaom ppfwyf. udk,fpm;vS,frsm;ESifhyif qufqHaqmif&u
G fcJhjcif;
jzpfonf? EkdifiHwpfEkdifiYH ppfrSefaom 'Drku
d a&pD pepf xGe;f um;aernfqv
dk #if ppfwyfonf 4if; vkyo
f ifhvkyfxdkufaom
wm0efudk xrf;aqmifae&onf? qdkvdkonfrSm ppfwyfonf jynfy&efrsm;udk umuG,f&rnf? odk@rSomv#if
ppfwyftwGif;&Sd pnf;vHk;nD!Gwfr_ ckdif+rJvmayrnf? odk@aomfvnf; wkdif;jynf wnf+idrrf _ &&Sda&;twGuf
[laomta=umif;jycsufjzifh rnfonfh tajctae wGif rqdk ppfwyftwGif; pnf;vHk;nD!Gwfr_ &Sad eoifo
h nf [laom
t,ltqudk udkwifarmifOD;u vufrcHcJhacs? jynfolvlxk. tajccH vGwfvyfcGifhrsm; uif;rJhaeaom tajctaewGif
184

wkdif;jynftwGif;wGif tay:,HYom wnf+idrrf _ &Sad eayrnf? TuJhokd@aom tajctaewGif ppfwyftwGif;


pnf;vHk;nD!Gwfr_ qkdonfrmS
tm%m&Siftyk fcsKyfa&;pepf tjrpfwG,fap&eftwGufom jzpfvmayvdrfrh nf?
ppfwyftwGif; pnf;vHk;nD!Gwfr_ &&SdEkdifa&;twGuf jynfolvlxk. vGwfvyfr_rsm; paw;&rnfh tjzpfrsKd;udk
udkwifarmifOD;u vHk;0 oabmrwlcJh? udkwifarmifOD;. r[mAsL[mrSm ppfwyftwGif;&Sd tjrifrSef&aeolrsm;udk
pnf;&Hk;odr;f oGi;f +yD; 4if;wdk@taejzifh ausmif;olausmif;om;rsm;/ tvkyo
f rm;rsm;ESifh vufwJGapEkid fa&;twGuf
ulnDaqmif&u
G fay;um tm%m&Sifpepfudk t+yD;ydik f jzKwfcsjcif;jzifh 'Drdkua&pDEkdifiHawmfwpfck wnfaxmif&ef jzpfonf?
udkwifarmifOD;. r[mAsL[monf ,ae@tcsdex
f dwkdif toHk;cs&ef oifhawmfaeqJjzpfonf? Tr[mAsL[mudk
toHk;csjcif;jzifh wkdif;jynfudk vrf;rSeaf y:a&mufvmatmif jyKvkyEf ikd fayrnf? ordik f; wa=umhjyefvmonfh tjzpfrmS
Adv
k fcsKyfrLS ;}uD;oef;a&$ OD;aqmifaom ppftm%m&Sifrsm;onf 2008ckEpS f zJ@G pnf;yHktajccHOya'udk twif;t}uyf
twnfjyKjymef;vdkuf+yD; ppf0wfpkrH sm;udk c|wfum t&yfom;0wfpkrH sm;jzifh udk,fa,mifazsmuf ae=ujyefjcif; jzpfonf?
tm%m&SifpepfrSmvnf; ydI
k yif cdkifrmpGm qufvuf wnf+rJaeao;onf? tm%m&Sifpepfudk zH;k zdxm;aom
(odk@r[kwf) tm%m&Sifpepfudk ydI
k w&m;0ifjzpfvmatmif vkyx
f m;aom ,ckvuf&Sd tajctaersKd;wGif ppfreS faom
'Drdkua&pD &&SdEkdif&ef vrf;rjrifacs?
vuf&dS jrefrmEkdifiHwGif oef;a&$ OD;aqmifaom tm%m&Sifrsm;onf 1974ckESpf umvrsm;Y ae0if; az:aqmif
cJhaom y&d,m,frsKd;udkyif jyefvnfusifhoHk;ae=uonf? udkwifarmifOD;u }udKjrifxm;cJh ouJhokd@yif ppfwyftwGif;Y
tajctaersm; ydrk q
dk dk;&Gm;vmaeonf? xdyo
f D; ppft&m&S}d uD;rsm;ESifh atmufajc ppfom;rsm; t=um; pD;yGm;a&;qdkif&m
&ykdifcGifh tcGifhtvrf;rsm;. uGm[r_rmS ydI
k yif odomxif&mS ;vmonf? ppftyk fpkxdyo
f D;rsm;u wdkif;jynf o,HZmw
rsm;. tusKd;tjrwfrsm;udk trsm;qHk;&&Scd Hpm;ae=uonfhtcsdew
f Gif atmufajcppfom;rsm;rSmrlum; omreftvkyf
orm; rsm;uJhokd@yif c|wf+cHKusae=u&onf? 4if;. tusK;d &vm'fa=umifh ppfwyftwGif;wGif atmufajcppfom; rsm;.
qENjyr_rsm; rsm;jym;vm+yD; tv,ftvwftqifh ppft&m&Sd rsm;pGmwk@d uvnf; ppfom;rsm;bufudk ygvm=uonf?
udkwifarmifOD;. acwfumvukd jyef=unfhrnfqv
dk #if ppfrx
_ rf; t&m&Srd sm;u rausreyf jzpf&onfhta=umif;
&if;rSm 4if;wdk@av;pm;&aom ppfwyf t}uD;tuJ Adv
k fcsKyf}uD;wifOD; &mxl;u xkwfy,fcHcJh&jcif;a=umifh jzpfonf?
xdk@a=umifh Ttajctaeukd yk*~dKvfa&;ESifh ywfoufonfh rauseyfcsuf[k ajymI&Ekdifayonf? udkwifarmifOD; uvnf;
Tonfudk tcGifhaumif;,lum rausreyf jzpfae=uaom ppfrx
_ rf; t&m&Srd sm;ESifh yl;aygif;I tm%m&Sif pepfudk
jzKwfcs&ef }udK;yrf;tm;xkwfcJhayonf? ,ae@acwfumvwGif tv,ftvwftqifh ppf t&m&S}d uD;rsm; tygt0if
atmufajc ppfom;rsm;. rauseyfcsufrsm;onf yk*~dKvfa&;a=umifh r[kwfbJ wdkif;jynf. rl0g'rsm;/ Ekid fiHa&;cH,lcsuf
rsm;ESifh ydrk dk qufE,
G faeayonf? 2011ckEpS f {+yDvwGif ajcjrefwyf&if; trSwf (709)ESifh (710)wdk@onf 2008ckEpS f
zG@J pnf;yHktajccHOya'ESifh ppfr_rxrf;rae& Oya'wkd@udk jyifqif&ef / 4if;wkd@. vlaer_ tqifhtwef;rsm; tm;wdk;jrifh
ay;&ef/ jrefrmEdkifiH&dS tajccH usaom Ekid fiHa&; jy\emrsm;udk Ekid fiHa&;enf;vrf;jzifh ajz&Sif;&ef/ jynfolvlxk.
ppfreS faom axmufcHru
_ dk &,lum tpdk;& jyefvnf zG@J pnf;ay;&ef ponfwdk htwGuf vuf&dt
S yk fpdk;aeaom tm%m&Sif
tpdk;&xH awmif;qkdcJhonf?
2010ckEpS f twkta,mif a&G;aumufyJrG sm; t+yD;wGif orRwode;f pdef OD;aqmifaom tpd;k &opfwpf&yfudk
zJ@G pnf;vdkuf+yD; jzpfapumrl ppfwyftwGif;wGif tqdkyguJhodk@aom rauseyfcsufrsm; xGufay:vm&jcif;. vuQ%mrSm
185

tm%m&Sifpepftay:wGif ppfr_xrf;rsm;. rauseyfcsufrsm; wdk;yGm;vmaeonf [laomoabmyif jzpfonf? 4if;rSm


ppfwyftwGif;&Sd ppfom; ajrmufrsm;pGmwdk@onf tm%m&Siftyk fcsKyfr_udk onf;rcHEdkifawmhbJ aygufxGufawmhrnfh
taetxm;udk jyqdak eonf? 0rf;enf;p&maumif;onfrmS udkwifarmifOD; usqHk;oGm;cJh+yDjzpfonf? TwGif rnfolu
udkwifarmifOD;. enf;AsL[mudk xdxda&mufa&muf vufcHusihfoHk;rnfenf; qkdonfu ar;p&mjzpfvmonf? tm&yf
Edik fiHrsm;pGmwkd@wGif tm%m&Siftyk fcsKyfr_pepf qef@usifa&; v_y&f Sm;r_rsm; wjznf;jznf; tm;aumif;vm=u+yDjzpf
aomfvnf; jrefrmEkdifiHwGif ,cktcsdeYf bmoHrS xGufrvmao;onfrmS 0rf;enf;p&myif? udkwifarmifOD;uJhokd@yif
&JpGr;f owWdEiS fh jynfhpHk=u&efeiS fh trsm;jynfolwkd@.aumif;usKd;twGuf tm%m&Sif pepf qef@usifa&; v_y&f Sm;r_rsm;udk
az:aqmif }u&ef ausmif;olausmif;om;rsm;/ vli,frsm;udk OD;aZmf0if;u wdkufwGe;f E_d;aqmfonf?
udkwifarmifOD;. r[mAsL[mudk vdkufygaz:aqmif&eftwGuf &JpGr;f owWdomrubJ &Sif;vif;jywfom;aom
oabmxm; tjrifEiS fh tpDtrHrsm; vdktyfayonf? ,ckvuf&dS jrefrmEkdifiHwGif oabmxm;tjrif rjywfom;r_rsm;
jzpfay:vSsuf&do
S nf? trsKd;om; jyefvnfoifhjrwfa&;[lonfh tay:wGif tav;xm;vGe;f ae=ujcif;a=umifh xdkuJhodk@
oabmxm;tjrifrsm; rjywfom;=ujcif;jzpfonf? trsK;d om;jyefvnf oifhjrwfa&;udk xyfcgwvJvJ &Gwf qdkae=u
aomfvnf; xdka0g[m&udk rnfonfhEdkifiHa&;ygwDur# &Sif;vif;jywfom;pGm t"dyg` ,fziG fhqkjd cif; r&Sdao;acs? yxrqHk;
taeESifh ajym&rnfqv
kd #if tm%m&Sif tkyfcsKyfa&;ESifh trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&; [laom t&mESpcf konf twl
wuG ,SOfwJGaeEkid fjcif; r&Sd[laomtcsufjzpfonf? 4if;wkd@ESpfckteufu wpfckudk usihfoHk;rnfqv
dk #if tjcm;wpfckudk
y,fzsuf&ayrnf? tm%m&Sifpepf wnf+rJaeor#umvywfvHk; ppfreS faom trsK;d om; jyefvnfoifhjrwfa&; qdkonf
rSm 'm&D wpfyk'yf if jzpfaeayvdrfrh nf? xkd@a=umifh tm%m&Sifpepfudk OD;pGm zsufodr;f &rnf? odk@rSomv#if trsK;d om;
jyefvnfoifhjrwfa&; tygt0if tjcm;aom EkdifiHa&;&m jyKjyifajymif;vJa&; vkyif ef;pOfrsm;udk av#mav#m&SL&SL
taumif txnfaz:Ekdifrnf jzpfonf? TonfrmS udkwifarmifOD;. &Sif;vif;jywfom;aom vrf;a=umif;yif jzpfonf?
'kwd,tcsufrmS trsK;d om;jyefvnfoifhjrwfa&;udk &Gwfqadk eaomfvnf; }uD;rm;vSaom jypfr_}uD;aygif;
rsm;pGm usL;vGecf H&olrsm;twGuf w&m;rSswr_&&Sad &;udk vSspv
f SsL&_xm;jyD; usL;vGe&f mY wm0ef&daS om tkypf ;dk ol
ppftyk fpkrsm;eSifh qufqefaqG;aEG;a&;udkom t"du tm&Hkxm;aeorSsumvywfvHk; tay:,H [efjy trsdK;om;
oifhjrwfa&;om &edkifygrnf? ydkqk;d onfrmS um; &mZ0wfaumifrsm;onf tuGif;rJh vGwf+idr;f csrf;omcGifhudk &&SdcHpm;ae
=uum jypfrr_ sm;udkvnf; qufvufI xyfcgxyfcg usL;vGeaf e=uOD;rnf qdkonfhoabmudk oufa&muf oGm;jcif;yif
jzpfonf?
udkwifarmifOD;onf ol.aemufq;Hk tcsdet
f xd jypfr_usL;vGef cH&olrsm;bufu &yfwnfum w&m;r#wr_
twGuf wkdufyJG0ifcJhonf? wwd,tcsufrmS 2008ckEpS f zG@J pnf;yHktajccH Oya'ESifhtnD w&m;0if twnfjyKxm;aom
tm%m&Sif tkyfcsKyfrp_ epfudk y,fzsufjcif; rjyKv#if aomfvnfaumif;/ vHk+cHKa&;wyfzGJ@rsm; tygt0if zdEdyS w
f wfonfh
oabm&Sdaom wdkif;jynf taqmufttHkrsm;udk jyefvnfjyKjyifjcif; r&Sdv#if aomfvnf;aumif; ppfreS faom trsK;d om;
jyefvnfoifhjrwfa&;rSm vufawG@wGif jzpfvmrnf r[kwfacs? jrefrmh qkd&S,fvpfvrf;pOf. aemufuG,fwGif
udk,fa,mifazsmufaeaom ppftm%m&Sif tkyfcsKyfa&;pepfudk w&m;0ifjzpfaponfh 1974ckESpf zG@J pnf;yHktajccHOya'udk
ukdwifarmifOD;u vHk;0 vufrcHcJhonfhtjyif ppfwyfudkvnf; jyKjyifajymif;vJEdik f&ef }udK;yrf;tm;xkwfcJhonf?
ausmif;olausmif;om;rsm;/ vli,frsm;/ tvkyo
f rm;rsm;ESifh ppfrx
_ rf;rsm; ponfh t"duusaom vl@tv$mrsm;udk
aygif;pnf;apjcif;jzifh vlxkprG f;tm; wpf&yf jzpfwnfvmaponfh udkwifarmifOD;. Ekid fiHa&;ESihf vlra_ &;qdkif&m r[mAsL
186

[m rSeu
f efa}umif;udk tm&yfEdik fiHrsm;wGif vuf&djS zpfymG ;aeaom vlxkwdkufyJrG sm;u jyqdkae ayonf? udkwifarmifOD;
onf tm%m&Sifpepfudk qef@usif&mwGif tm&yfedkifiHrsm;&Sd vli,frsm;xuf (35)ESpf apmcJhonf? ausmif;ol
ausmif;om;rsm;/ tvkyo
f rm;rsm;ESifh *k%o
f duQm&Sdaom ppfrx
_ rf;rsm;onf udkwifarmifOD;. vky&f yfrsm;rS oifcef;pm
,lEdik f=uayonf? 4if;wkd@ pkaygif;um ppfreS faom trsK;d om;jyefvnfoifhjrwfa&;eSifh pyfvSsOf;I &Sif;vif;jywfom; aom
oabmxm; tjrifudk az:xkwfEdik frnfjzpf+yD; udkwifarmifOD;uJhodk@aom &J&ifhowWdEiS fh jynfhpHkonfh acgif;aqmifrsm;
ay:xGe;f vma&; twGuf tm;ay;wkdufwGe;f Ekdif=urnf jzpfonf?

187

(16)
jidr;f csrf;r_eSifh w&m;rSswr_twGuf tqufrjywf wdkufyGJ0ifjcif;
trsdK;orD;i,fwOD;. v_H haqmfekid fpGr;f &nf
r_dkif;&mjynfh qENjyyGJtwGuf jyifqifr_ tjrifhq;Hk odk ha&mufaecsdew
f Gif qENjycsDwufyJG rpwifrD w&uftvdk
1976 ckeSpf rwfv (22) &ufae@eHuf &Spfem&DY jrefrmhtoHa&'D,dkraS eI pdwfrcsrf;ajrhbG,f owif;wckudk a}ujim
oGm;cJhonf?
trsKd ;om;axmufvSr;f a&;tzGJ h. n$e}f um;csuft& umuG,fa&;XmeaxmufvSr;f a&;eSifh jynfol h&w
J yfzGJ@
txl;owif;wyfzJ@G wdk@ yl;aygif;um ,ae@eHuf udk;em&DcGJwGif ausmif;om;acgif;aqmif wifarmifOD;udk zrf;qD;&rd
cJhonf?
ausmif;om;rsm;OD;aqmif&ef pDpOfxm;onfh rd_if;&mjynfh csDwufyJG rwdkifrD jzpfonfh rwfv 22 &uf wevFmae
heu
H fcif;wGif qvdkif;wifarmifOD;onf pnf;&Hk;jcif;/ qufoG,fjcif;/ aqG;aEG;wdkifyifjcif; vkyif ef;rsm;jzifh tvkyfrsm;vSsuf
&Scd Jhonf? tjcm;aom ausmif;om;acgif;aqmifrsm;eSifh qufoG,fwdkif yifum tjyD;owf pDrHcsuf tao;pdyfrsm;
csrSwfaecJhonf? oleiS fh tjcm;ausmif;om;acgif;aqmif tcsdK h onf ordkif;csnfrsS if eSifh txnfpuf&kH tvkyform;
&dyfom 'kwd,xyf&dS tcef;wcef;xJwGif &Sad ecJh}u onf? oludk,fwdkifonf }urf;jyifay:wGif xdkifvSsuf tpDtpOfrsm;
a&;aecJhonf? oleiS fh rvSrf;rurf; puUL tdwfxJY usnfqef ckepS fawmifh eSifh udk;rDvDrDwm ypPwdk aoewf &Sad eonf?
OD;oef hta&;tcif;wGif yg0ifcJhbl;aom ausmif;om;wOD;onf ppfaxmufvSr;f a&;. owif;ay;jzpfaecJhonf? olonf
ausmif;om; qENjyorm; wOD;taejzifh ausmif;om;acgif;aqmifrsm;. ,Hk}unfr_udk &cJhonf? qvdkif; wifarmifOD; eSifh
vnf; ydI
k &if;eSD;vmcJhonf? r_dif;&mjynfh csDwufyJG pDrHcsufrsm;eSifh qvdkif;wifarmifOD; rnfonhfae&m w0dkufwGif
&Sad eonfudk olu ppfaxmufvSr;f a&;tm; owif;ay;cJhjyD; jzpfonf?
aemufqHk;wGif ppfaxmufvSr;f a&;onf qvdkif;wifarmifOD;&Sad eonfh ae&m twdtusudk owif;&oGm;
cJhonf? xdkae&mw0dkufudk vSsdK h0u
S fpmG 0dkif;&Hxm;cJhjyD; jzpfonf? owif;ay;ausmif;om;u tcef;xJwGif &Sad eaom
qvdkif;wifarmifOD; eSifh tjcm;olrsm;tm; ajymvdkufonf?
oli,fcsif; wdk h? uGseaf wmftjyifc%xGufr,f? pm;p&m aomufp&muav;awG 0,fjyD; jyefvmcJhr,f?
xdk haemuf ol wHcg;zGifhjyD;tjyifxGufoGm;cJhonf? tjyifa&mufa&mufjcif;rSmyif }udKwifowfrw
S f xm;onfh
oauFw wckudk jyvdkufjyD; vSr;f ac:vdkufonf? ppfaxmufvSr;f a&;rsm; csufjcif;a&mufvmjyD; ol haemufrS uyfum
tcef;&S&d modk hOD;wnfoGm;}uonf? qvdkif;wifarmifOD; tygt0if ausmif;om;rsm; onf tcef;xJ&d}S urf;jyifay:wGif
xdkifae}uqJ jzpfaomfvnf; owd&d}S uonf? wOD;u *&kwpdu
k feiS fh wHcg; udk zGifh}unfh&m olwdk hrw
d faqGausmif;om;
udkom awG h& ojzifh pdwfoufomoGm;}ujyD; olwdk htvkyfudk qufvkyaf e}uonf? owif;ay;ausmif;om;u wHcg;udk
jzwfausmI
f tcef;wGif jyef0ifvmcJhonf? odk h &mwGif owif;ay;ausmif;om;u tcef;wHcg;udk *sufrcsbJ xm;cJh
a}umif; rnfolrsS owdrjyKcJhrd? puUef h ydik f;twGif;rSmyif ppfaxmufvSr;f a&;rsm; tcef;wGif; odk hw[kefxkd; 0ifa&muf
vmcJh}ujyD; csufjcif;yif udk wifarmifOD;udk 0dik f;&Hum aoewfeiS fh csdex
f m;vdkuf}u onf? qvdkif;wifarmifOD;onf ol.
188

aoewf&d&S m odk hvufa&muf&ef tcsdeyf if r&cJhyg? ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u ol. aoewfudk odr;f ,ljyD;aemuf ol hudk
zrf;cJh}uonf? ppfaxmufvSr;f a&; rsm;u ol hudkzrf;&ef tcef;tjyifwGif apmifhaea}umif;om odcJhrnf qdkvSsif
tzrf;rcHbJ ol toufq;Hk onf txd jyefvnfwdkufcku
d foGm;rnfrmS aocsmonf?
rwfv 22 &uf wevFmae hwGif aetdrYf qvdkif;wifarmifOD;. nDi,f nDri,frsm;om &SdaecJh }uonf? rdb
eSpfyg;tm; axmufvSrf;a&;rsm;u xdr;f odrf;xm;qJ jzpfaoma}umifhyif? 1976 rwfv 23 t*Fgae hwGif az:aqmif&ef
pDpOfxm;onfh r_dif;&mjynfh qENjyyGJwGif 4if;OD;aqmifrnf[lI udkwifarmifOD;u ajymvdkufa}umif; jyD;cJhonfhae h
naecif;wGif ppfaxmufvSr;f a&;. ppfaq;ar;jref;jcif;udk cHjyD;aemuf jyefvmcJhaom rvSjrdKifu olr. armifrsm;eSifh
nDrtm; ajym}um;xm;cJhjyD; jzpfonf? 4if;wdk htm;vHk; onf rd_if;&mjynfheSifh pyfvSsOf;I rnfonfhowif;rsm; xGufay:
vmOD;rnfenf;[k awG;awmum a&'D,dkrS owif;udk wae hvHk;apmihfIem;axmifaecJh}uonf? xdkae h. tcsderf sm;
ukev
f mavav pd;k &dryf lyefpdwf awG rsm;vmavav jzpfonf? qENjyyGJ jzpf&ef eD;uyfvmjyD jzpfa}umif; odxm;Iyif?
qENjyyGJ rjzpfcif tpdk;&u vlxkawG tay: zdeSdyfjzdKcGJrSmvm;? ausmif;om;awGudk }udKwifjyD; zrf;qD;rSmvm;? rnfolrsS
rajymedkif}uyg? ,if;odk hapmif;qdkif;ae}upOf owif;qdk;xGufay:vmcJhjcif;jzpfonf?
owif;a}ujimolu qvdkif;wifarmifOD;tm; zrf;qD;rdonfh tcsdef ae&m eSifh r_dif;&mjynfh twGuf }udKwif
jyifqifxm;onfh pDrHcsufrsm; a&;qGJxm;onfh pm&Gufpmwrf;rsm;udk odr;f qnf;&rdcJh a}umif; jzifh a}ujimoGm;cJhonf?
owif;udk em;axmifjyD;aemuf nDtpfudk armifeSr rsm; tm;vHk; oJoefpmG 0rf;enf; ylaqG;}uonf? zrf;qD;&rd
jyD;aemuf olwdk@ cspfcifav;pm;vSpmG aom tudk}uD;tm; ppfaq;ar;jref;pOf eSdypf ufnSif;yrf;cH&vdrrfh nf [laom
tawG;u olwdk@eSvHk;om;udk emusifapcJhonf? twlwuG xdkifjyD; jzpfeidk fajcrsm;udk ajym}u/ wdik fyif}u&if; rsuf&nfrsm;
us}uonf?
olwdk hbmvkyo
f ihfoenf;? rdbeSpyf g;a&m tudk}uD;ygzrf;qD;xdr;f odr;f cHae}upOfwGif tdrfwGifusef &pfol
nDtpfudk armifeSrrsm; tm;vHk; olwdk@ bmqufvkyo
f ihfonfudk pkaygif; wdkifyifch}J uonf? qHk;jzwfcsuf wckckcsrSwf&ef
ta&;t}uD;qHk; tcsdefyif? olwdk@udk,fwdkif bmwckrS ta&;,l aqmif&u
G fjcif; r&SdbJ wckck taumif;bufodk@
ajymif;vJoGm;edkifonfh taetxm;udkxdkifapmifhae}urnfvm;? Tvrf;a}umif;udk a&G;cs,fvSsif tdrfwGif usefcJhol
nDtpfudk armifeSrrsm;tm;vHk; vHkjcHKr_&Sd}urnf? qufvuf zrf;qD;cH&rnf r[kwf? ab;tEW&,feiS fh }uHKawG@rnf
r[kwf? zrf;qD;csKyfaeSmifcHae&ol rdbeSpyf g;eSifh tudk}uD;wdk@twGuf tjyifraS eIyif ulnDyhyH k;d ay; edkifrnf? tu,fI
om tudk}uD;. }udK;yrf;tm;xkwfcJhr_udk yHyh ;dk onfh taejzifholwdk@ ukd,fwdkif wckckta&;,l aqmif&u
G fr_jyKygu
ppftm%m&Sifrsm;onf olwdk hudkvnf;zrf;qD;/ eSyd fpuf nSif;yrf;rnf rkcsjzpfonf? ,if;odk haom tEW&,fudk olwdk@
aumif;pGm }udKwifodjrifxm;}uonf?
odk h&mwGif rvSjrdKiftaejzifh rwluGJjym;pGm awG;jrifoHk;oyfcJhonf? r_dif;&mjynfhqENjyyGJ}uD;twGif; pDpOfxm;
onfhtwdkif; wyfrawmfom;rsm;onfvnf; ausmif;om;rsm;/ tvkyo
f rm;rsm;/tajccHvlxkrsm; eSifh yl;aygif;vmrnf
qdkygu tm%m&Sif tkyfcsKyfr_udk
jzdKcsedkifonfh tajctaeodk@ qdkufa&mufoGm; edkifa}umif; tudk}uD; qvdkif;
wifarmifOD;. &Sif;jyxm;csuftay: olru ,Hk}unfr_&do
S nf? tu,fI Todk h om tm%m&Sif tkyfcsKyfr_udk jzdKcsedkif
ygu rdbeSpyf g;eSifh olr. tudk}uD; tygt0if edik fiHa&; tusOf;om; rsm;tm;vHk; vGwfajrmufvmap&ef twGuf
taxmuftyHhjzpfapvdrhrf nf[k olrajrSmfvifhonf? tudk}uD; pwifavSsmufvSr;f cJhjyD; rjyD;qHk;ao;onfh vkyif ef;
189

wm0efudk qufvufxrf;aqmifoGm;&ef olru qHk;jzwfcsuf cscJhonf? TajrSmfreS f;csufjzihf olronf ed;k }um;
wuf}uGvmcJhonf? ppftm%m&Sifrsm;u olrtay: jcdrf;ajcmuf tEW&,f jyKedik frnfh taetxm;tm;vHk;udk &ifqidk f
oGm;&ef toifh jzpfvmcJhonf?
nDtpfudk armifeSrrsm;tm;vHk; rsuf&nfrsm;udk okwf}ujyD;aemuf rvSjrdKifu pum; pwifajymqdkonf?
reufjzef qENjyyGJ u odwfudk ta&;}uD;w,f&iS fh? tudk}uD; tzrf;cH&wJh twGuf qENjyyGJ rjzpfrmS udk
usrawmh t&rf; pd;k &drw
f mbJ? qENjyyGJom atmifjrifvdk hppftpdk;&jyKwfusoGm;cJh&if tzrf;cH ae&wJh ausmif;om;awGe@J
twl igwdk hrb
d eSpfyg;a&m udkwifarmifOD;yg vGwfvmrSm aocsmw,f
olr. 'kwd, tudk udkjr'if eSifh tjcm;nDri,f armifi,frsm;tm;vHk; tHt
h m;oifhoGm;}uonf? ckdifrmaom
qHk;jzwfcsufcsjyD; jzpfonfh olr.rsufeSmudk }unfh}uonf? tm;vHk; c%awmh jidrfouf oGm; }ujyD; olrajymonfh
ta}umif;jycsufudk vkdufpOf;pm;aecJh}uonf? olwdk h. vHkjcHKr_ twGuf pd;k &drrf _&Sd }u rnfhtay:oHo, &Sdp&mrvdkyg?
odk@&mwGif tu,fI olwdk@ pGef@pm;ygu tusdK;&Sed idk frnf qdkonfudkvnf; em;vnf vufcH}uonf? rvSjrdKif.
ydik f;jzwfcsufeSifh pdwfxufoef jyif;jyr_onf wajz;ajz;eSifh tudkeSifh armifi,f nDri,frsm;udk ul;pufoGm;cJhonf?
rvSjrdKif. oHk;oyfwifjycsufudk yxrqHk; axmufcHolrmS armifi,f armifvSa&$jzpfonf? olu q&m}uD; ocif
udk,fawmfr_dif;. jidrf;csrf;a&;v_y_ f&Sm;r_udk rsm;pGmwefbdk;xm;ol jzpfonf? pDpOfxm;aom rd_if;&mjynfhqENjyyGJonf
ordkif;0ifwck jzpfvdrhrf nf[k ol,Hk}unfonf? xdk haemuf armifvSa&$u wkef hjyefajymqdkonf?
pDpOfxm;wJhrd_if;&mjynfhqENjyyGJ[m ta&;}uD;w,fvdk@ uGseaf wmfvJoabmwlw,f? aemufjyD;awmh tudk}uD;
udkwifarmifOD;&J@ }udK;yrf;tm;xkwfr_udk uGseaf wmfwdk@axmufcHbdk@ vdkw,f? 'gayr,fh uGseaf wmfwdk@ bmvky}f u&if
aumif;rvJ?
ol har;cGe;f tay: rvSjrdKifu c%rSs pOf;pm;jyD;aemuf
igwdk h twlwl eHufjzef reufapmapm wuUodkvfudk oGm;}u&if raumif;bl;vm;? tJ'D a&mufoGm;jyD;&if
qENjyyGJudk pbdk hausmif;om;awGudk igv_H haqmf}unfhr,f?
'kwd, tudk udkjr'ifu rvSjrdKifudk ar;onf?
ydkydk&J hausmif;udk b,fvdkvkyfrvJ? pmar;yGJ}uD;uvJ eD;uyfaejyD?
udkjr'if xdkuJhodk har;&jcif;rSm xdkpOfu rvSjrdKifonf txufwef;ausmif;wGif q,fwef;wufaeqJ jzpfjyD;
pmar;yGJ}uD; ajz&awmhrnfh qJqJ jzpfaeaoma}umifhyif? rvSjrdKifu jyefajzonf?
usrawmh pmar;yGJudk *&krpdu
k fawmhbl;? reufjzef usr oGm;r,f?
rvSjrdKif. ,Hk}unfcsuf tjynfhjzifh ajz}um;oHudk }um;&aomtcg armifjzpfol armifvSa&$u
uGseaf wmf treJ htwl vdkufoGm;r,f? ol hudk 0dkif;uljyD; tumtuG,fvJ ay;&r,f [kajymonf?

190

xdktcsdeYf armifoef hZifonf 13eSpfom;om&Sdao;aomfvnf; axmufvSr;f a&;u pHpk rf;ppfaq;&ef xdr;f odrf;
cJhpOfu eSyd fpufnSif;yrf;r_udk cHcJh&jyD; jzpfonf? olu ol.tr}uD; eSifh tudkrsm;. aqG;aEG;r_rsm;udk jidrfoufpmG
em;axmifaecJhonf? edik fiHa&;udk wvHk;wyg'rSs olem;rvnfaomfvnf; rdbeSpyf g;eSifh tudk}uD;tm; zrf;qD;xm;
onfrmS rw&m;[kolodonf? xdk haemuf rvSjrdKif. v_H haqmfr_jzifh tjcm;armif eSroHk;OD; wdk honfvnf; oabmwlnD
csuf cseidk fcJh}uonf? wOD; eSifh wOD; ydI
k pnf;vHk;vm}uonf? olwdk h tudk}uD;. qENudkxajrmufatmif az:aqmifrnfh
rvSjrdKifeSifh armifvSa&$wdk@. vkyif ef;pOfatmifjrifap&ef yHyh dk;ay;oGm;edkifa&;twGuf vufwGJcJh}uonf? olwdk@ rdom;pk
. ordkif;wGif Ttcsdeu
f mvuav;rSm rSwfwrf;wif&rnfh or,jzpfonf?
olwdk htrd fteD;w0du
k fY axmufvSr;f a&;.apmifh}unfhr_rSm tm;aumif;aeqJyif? armifvSa&$rmS xdkpOfu
udk;wef; wufaeqJ jzpfonf? rvSjrdKifeSifh armifvSa&$wdk h aemufwae h eHuf apmapmwGif wuUodkvfodk hoGm;a&muf&ef
qHk;jzwfcJhonf? armifwOD;u rvSjrdKifudk ajymonf?
wuUodkvf0if;xJa&muf&if rvSjrdKif&J htoHudk ausmif;om;awGaumif;aumif; r}um;rSm pd;k &w,f?
'gudk ,loGm;jyD; oHk;&ifaumif;r,f xifw,f?
olu rvSjrdKifudk 0DpDuav; wckay;onf?
rvSjrdKifu 0DpDudk oHk;&ef oabmwlonf?
usr 'gudk aoaocsmcsm oHk;r,f? vlawG&J htm&Hkpl;pdkufr_udk vdkwJhtcg 'D 0Dpu
D av;udk tus,f}uD;
r_wfvdkufr,f? jyD;awmh rd_if;&mjynfh txdr;f trSwf csDwuf}ubdk@ vlawGudk tm;ay;r,f? v_H@aqmf
wdkufwGe;f r,f?
olr. rsufemS uav;onf wuf}uGr_jzifh eD&JvSsuf&do
S nf?

rd_if;&mjynfh csw
D ufyGJ
aemufwae hrwfv23 &uf t*Fgae heu
H f oHk;em&D cGJwGif armifeSr eSpfOD; tdyf,mu x}uonf? wdwfwdwf
qdwfqdwfeSifh jrefjrefqefqef tdrfrx
S GufcJh}uonf? udkwifarmifOD;ay;ydk hcJhonfhowif;udkbk&m; &Scd dk;ausmif;odk h,lvm
um vSsdK h0u
S fpmG urf;ay;jyD; ulnDcJhonfh rdom;pk.aetdro
f dk holwdk@ twloGm;cJh }uonf? tqdkyg rdom;pkwGif;&Sd
orD;eSpOf D;rSmwuUodkfvfausmif;wufae}u qJ? okd hjzpfI qvdkif;wifarmifOD; udk aumif;rGefpGmod&Sdxm;}ujyD; oleiS fh
vnf;oli,fcsif;rsm;jzpf}uonf? ol tzrf;cH&onfh owif;udk }um; od&aomtcg olwdk hro
d m;wpkvHk;rSm vGepf Gm
pdwfraumif; jzpf}uonf? qvdkif;wifarmifOD;. tdrfwGif usef&pfol armifeSrrsm;udk olwdk@u rsm;pGm *&k%mouf}u
onf? odk@jzifh xdkrdom;pkwGif;&Sd wuUodkvf ausmif;ol rdef;cav;eSpOf D;u wuUpw
D pD;iSm;um rvSjrdKifwdk@ armifeSreSpfOD;
udk wuUodkvfodk@ ta&muf vdkufvHyk@d aqmifcsay;cJh}ujyD; olwdk@ ausmif;wuf&rnfh pmoifcef;&S&d modk hqufvuf
xGufcGmoGm;}uonf?
&efukef 0dZmeSifh odyHw
` uUodkvf rEWav;aqmif teD;odk h eHuf&pS fem&DcGJcef hwGif olwdk h a&mufoGm; cJh}uonf?
xkdae&mta&mufwGif armifeSreSpfOD; wOD;rsufemS wOD;}unfhr}d uonf? tvGet
f a&;}uD; aom vkyif ef;wm0efudk
191

xrf;aqmif&awmhrnf jzpfa}umif; olwdk hod onf? olwdk hepS fOD; pdwfwuf}uGpmG jzifh '*Hk aqmif&d&S modk hcsDwufoGm;
}uonf? ,if;rSm a,mufsm; uav;rsm; aexdkif&m taqmif? rvSjrdKif onf txufwef;ausmif;oluav; rSsS om
&Sad o;ojzifh edik fiHa&;qENjyyGJwckudk tpjyKOD;aqmifbl;onfh tawG h t}uHKr&SdcJh? odk h&mwGif olrudk,folr tm;rmef
wif;vdkufonf? olwdk hepS fOD; '*Hkaqmif {nfhcef;odk hOD;wnf oGm;}uonf? {nfhcef;wGif 'gZiftcsdK hrsS aom ausmif;om;
wdk h&daS e}uonf? trsm;pkrmS 4if; wdk h. tcef; rsm;xJ rS xGufrvm}uao;? ausmif;om;rsm;onf yHrk Sefausmif;wuf
&ef twGuf toifjh yif ae}uqJ? rvSjrdKifu olr. 0DpDuav;udk xkwfjyD; us,favmifpmG r_wfvdkufonf? pl;&Saom
0DpDuav;. toHrmS {nfhcef;xJ&Sd ausmif;om;wdkif;. tm&Hu
k dk qGJ,lvdkufonf? 4if;wdk@. tcef;i,frsm; xJwGif
om&Sdaeao; aom ausmif;om;tawmfrsm;rsm;onfvnf; tcef;xJrS acgif;jyLxGufI }unfh}uonf? TwGif rvSjrdKif
u pwifa[majymygawmhonf?
'Duae h[m usrwdk htm;vHk;twGuf odwfudk ta&;}uD;wJh ae hjzpfygw,f? 'Duae h [m q&m}uD;
ocifudk,fawmfr_id f;&J heSpfw&mjynfh arG;ae hyg? ol[m jidr;f csrf;a&; eJ hvGwfvyfr_ twGuf &yfwnf pGr;f aqmifcJh
oljzpfw,f? 'D ae hxl;ae hjrwfyJu
G dk usrwdk husif;ybdk hvdkygw,f? ausmif;om;acgif;aqmifwcsdK hrae hu
tzrf;cHcJh&ayr,fh 'DyGJudk jzpfatmif usrwdk h tm;vHk;quf vky}f ubdk h vdkygw,f? usrwdk h ausmif;om;
awG[m w&m;rSswr_/ vGwfvyfr_/ jidrf;csrf;r_twGuf wdkufyJ0G ifcJhwJh tpOftvm&SSdw,f qdkwm tm;vHk;
todygbJ? 'D tpOftvmudk qufvuf xdfr;f odr;f }u&ygr,f?
wcgrSs rjrifbl;aom ausmif;oluav;wOD;u olwdk h taqmif&d&S modk h vma&mufjyD; edik fiHa&; w&m;
pwifa[mvdkufaomtcg '*Hkaqmif&daS usmif;om;rsm;onf yxrawmh tH}h o rSifoufro
d Gm;cJh}u ovdkyif? xdk haemuf
teD; w0du
k f &Sd ausmif;om;rsm;onf pdwftm;wuf}uGaysmf&i$ fpmG jzifh vufckyw
f D;jyD; }obmay;vdkuf}uonf? xdkc%
wGif rvSjrdKifonf tudk}uD;.ajc&mudk vHk;0yifeif;cJhvdkufjyD? trjzpfol. tpjyKr_udk axmufulonfh taejzifh
armifvSa&$u jidrf;csrf;a&;zcif q&m}uD; ocifudk,fawmfr_dif;onf vlxkrsm; eSifh ausmif;om;rsm;. *k%fjyKr_udk
tb,fa}umifh cH,loifha}umif;/ rd_if;&mjynfh csDwufyGJonf tb,fa}umifh ta&;}uD;a}umif; jznfhaqmif; ajym}um;
onf?
ausmif;om;tawmfrsm;rsm;u pwif atmf[pfaxmufcHajymqdkvm}ujyD?
a[; ? 'Duae hwckckjzpfr,fvdk higwdk h }um;xm;cJhjyD;jyD? p vky}f updk hvm;?
tcsdK haom ausmif;om;rsm;u pdwfv_yf&Sm;pGmjzifh rvSjrdKifudk t}uHay;onf?
awmifilaqmifudk oGm;}u&atmif? tJ'rD Sm ausmif;om;awG ydkrsm;w,f?
ausmif;om;rsm;. vdkvdkvm;vm; wkef hjyefr_rsm;udk awG hjrif&aomtcg rvSjrdKifeSifh armifvSa&$ wdk honf
0rf;ajrmuf0rf;om jzpf}u&Hkomru jidrf;csrf;r_eSifh w&m;rSswr_twGuf wdkufyJ0G if&ef toihjf zpf ae}uaom 4if;wdk@udk
rsm;pGmav;pm;rdonf? TonfrmS tdyfrufr[kwf? trSefwu,fudk jzpfyGm;aejyD [laom todeiS fh twl armifeSr
eSpfOD;. pdwf"gwfrmS wdr,
f H}um;odk ha&mufoGm;onfhtvm;yif? odk heiS fh armifeSr eSpfOD;onf ig;q,fcef hrsS ta&twGuf
&So
d nfh ausmif;om;rsm;udkOD;aqmifum awmifilaqmifodk hoGm; }u onf? awmifilaqmifodk hOD;wnfoGm;&if; vrf;wGif
olwdk htm;vHk;u vufwGJ}updk h? csDwuf}updk h? [lI atmf[pfoGm;}uonf?
192

awmifilaqmifodk he;D uyfvmaomtcg taqmifwHcg;0wGif vlav;ig; OD;cef h&yfae}uonf udk awG h&onf?
olwdk honf ausmif;om;rsm;uJhodk h 0wfqif xm;aomfvnf; ppfaxmufvSr;f a&;rsm; jzpf a}umif; odomonf?
4if;wdk@u rvSjrdKifem;odk hcsOf;uyfvmjyD; 'Davmufqdk awmfavmufjyD? rif; jyefbdk@ oifhjyD? [k ajym}uonf?
csufjcif;yif wuUodkvfausmif;om;rsm;onf rvSjrdKifudk 0ef;&H&yfvdkuf}ujyD; rif;wdk hb,fuaumifawGvJ? 'D
rdef;cav;udk xd&J xd}unfhprf;? jyoemawG hoGm;r,f? [k }udrf;0g;}uonf?
xdk haemuf ppfaxmufvSr;f a&;rsm; aemufqkwfoGm;}ujyD; wuUodkvf0if; twGi;f 0ifa&mufum aysmufuG,f
oGm;}uonf? awmifilaqmifrS ausmif;om;rsm;onfvnf; rvSjrdKif eSifh armifvSa&$wdk h OD;aqmif ac:vmaom
'*HkaqmifrS ausmif;om;rsm;eSifh aygif;vkduf}uonf? ausmif;om;tky}f uD;rSm 'gZif wcsdK hrS &m*%ef;wcsdK htxd
}uD;xGm;oGm;onf? 4if;wdk honf rdef;cav;ausmif;ol trsm;pk aexdkif&m pD;yGm;a&; wuUodv
kf f taqmifrsm;&Sd&modk h
csDwuf}uonf?
rvSjrdKifonf xdktcsdeu
f }uufaoG;a&mif xrdeu
f av;udk 0wfqifxm;jyD; ausmif;om;tky}f uD;. xdyw
f Gif
&Sad ecJhonf? wajz;ajz; vma&mufaygif;pnf;}uaom ausmif;om;rsm;. ta&twGuf rsm; vm ojzifh vltyk frSm
}uD;rm;vmonf? odk h&mwGif ausmif;om; tajrmuftrsm;onf taqmif rsm;rSmyif &Sad eao;jyD; tay:xyf 4if;wdk@.
tcef;jyLwif;aygufrsm;teD;rwfwyf&yfum atmufwGif csDwufvSsuf &Sad om ausmif;om;xkudk vufcky}f obmrsm;
ay;um tm;ay;}uonf? vltyk fxJwGif &Sad om tcsdK haom ausmif;om;rsm;u rvSjrdKif. eD&Jaeaom xrdeu
f dk
vufnSdK;xdk;vSsuf taqmifwGif &SdaeqJ jzpfaom ausmif;om;rsm;tm; atmf[pfajymqdkonf?
a[haumifawG? 'Dudk qif;vmjyD; igwdk heJ hvmyl;aygif;}u? bmvkyzf dk htJ'DrSm qufjyD; aeae}u wmvJ? igwdk@eJ@
twl csDwufzkd howWdr&Sw
d Jh ausmif;om;awG 'Drdef;cav;&J hxrdefudk 0wfxm;oifhw,f?
pD;yGm;a&; taqmif&d&S modk ha&mufoGm;aomtcg olwdk hausmif;om; tky}f uD;rSm ta&twGuf oHk;&mcef@rSs
&Sv
d mayjyD? xdktcsderf Smyif 4if;wdk htm;vHk; tH}h ooGm;avmufonfh &_cif;udk awG hjrifvdkuf&onf? ,if;rSm ausmif;om;
rsm;udko,faqmifvmaom bwfpu
f m;}uD;q,fp;D cef honf pD;yGm;a&; aqmif odk harmif;0ifvmjcif;jzpfonf? T
ausmif;om;rsm;onf &efukepf ufr_wuUodkvfeiS fh ordik f;ausmif; aqmif rsm;rS jzpf}uonf? 4if;wdk@tm; udkwifat;}uL/
udkoef;vif; eSifh udk0if;jrifhwdk hu OD;aqmifvm}uonf? bwfpu
f m;rsm;eSifh a&mufvmaomausmif;om;rsm;uvnf;
&efuke0f dZm eSifh odyHw
` uUodkvfY qENjyaeaom ausmif;om;tky}f uD;eSifhtwl rvSjrdKifeSifh armifvSa&$wdk htm;awG@
jrifvdkuf&aomtcg tHhtm;oifh oGm; cJh}uonf? 4if;wdk hTae&modk ha&mufvmjcif;rSm &efuke0f dZm eSifh ody`HwuUodkvf
ausmif;om;rsm; tm; rd_if;&mjynfh txdrf;trSwfqENjy&ef vma&mufpnf;&Hk;}ujcif;jzpfonf? odk h&mwGif 4if;wdk ha&muf
rvmrD rSmyif qENjyyGJrSm pwifjzpfymG ;aecJhjyD?
bwfpu
f m;&yf&yfjcif;rSmyif udkwifat;}uL/ udkoef;vif;eSifh udk0if;jrifhwdk@ qif;vm}ujyD; rvSjrdKif xHodk@
wdkuf&dkufOD;wnfum vma&mufar;jref;}uonf?
'DrSm bmjzpfae}uwmvJ? rif;wdk htpDtpOfu bmvJ?
ocifudk,fawmfr_id f; eSpfw&mjynfh txdrf;trSwfcsDwuf}ubdk h/ ppftm%m&Siftyk fcsKyfr_udk qef@usifqENjybdk@
usrwdk h'Dae&mrSm vlpak e}u wm? [k rvSjrdKifu jyefajzonf?
193

udkwifat;}uLu olrudk vd_ufvd_ufvSJvSJ vufqGJ eKwfquf&if; igwdk hu pufr_wuUodkvf eJ h ordik f;


aqmifu ausmif;om;awGbJ? igwdk@ &nfrSef;csufuvJ rif;wdk@eJ@ twlwlbJ? 'Dawmh twlwuG aygif;pnf;jyD;
csDwuf}u&atmif? [k ajymonf?
udkwifat;}uL/ udkoef;vif;eSifh udk0if;jrifhwdk hOD;aqmifvm}uonfh ausmif;om;tky}f uD;rSm ydrk dk aumif;rGefpmG
jyifqifvm}uonf? olwdk@xHwGif tvHrsm;/ vufudkifpmwrf;rsm; eSifh ocifudk,fawmfrd_if; yHkudk a&;qGJxm;aom
um;csyf}uD;wdk hyg&Sdonf? Todk hjzifh ausmif;om;tky}f uD;eSpcf k waygif;wpnf;xJaygif; vdkuf}uonf? ta&twGuf
tm;jzifh waxmife;D yg;cef hrsS &So
d Gm;cJhayjyD? udkwifat;}uL t}uHay;onfhtwdkif; ausmif;om;rsm;onf ig;a,muf
wwGJ wef;pDvdkuf}uonf? t"dywdvrf;r}uD;. awmif bufrS aeI &efuke0f dZm eSifh odyHw
` uUodkvf 0if;}uD;udk
jzwfoef;um 0if;xJwGif&daS e}uaom ausmif; om;rsm; tm; qENjyyGJwGif 4if;wdk heiS fhtwl yl;aygif;}u&ef wdkufwGe;f
}uonf? jidr;f csrf;a&; &&Sda&; 'dk h ta&;/ 'dk h ta&;? jidrf;csrf;a&; zsufqD;ol 'dk h&efol 'dk h&efol? [lI a}uG;a}umfoGm;
cJh}uonf?
wuUodkvf0if;. t"du 0ifayguf}uD;odk ha&mufaomtcg nmbufodk hauG hvdkuf}uonf? wuUodkvf&dyfom
vrf;. taemufbufodk hOD;wnfvSsufqufvufcsDwuf}uonf? a}uG;a}umfoHrsm; udkvnf; qufwdkifoGm;}uonf?
wuUodkvf &dyfomvrf; . bavmhcf wckpmcef hudk jzwfausmaf vSsmufoGm;}ujyD; aemuf vSnf;wef;vrf;av;cGqo
Hk kd@
a&mufoGm;cJh}uonf? Tae&mwGif wuUodkvf&yd fomvrf;eSifh ta0; ajy;vrf;r}uD;jzpfaomjynfvrf;wdk hq}Hk uonf?
vSnf;wef;vrf;qHkw0dkufwGif aps;qdkifwef;rsm;eSifhaps;onf aps;0,frsm;/ vrf;oGm;vrf;vmrsm; &Sdaeumvl pnfum;
vSaom ae&mjzpfonf?
qENjyausmif;om; tkyf}uD;onf vSnf;wef;vrf;qHk ta&mufwGif b,fbufodk@ csdL;auG@ vdkuf}uonf?
jynfvrf;. awmifbufodk hOD;wnfum avSsmufoGm;}uonf? jynfvrf;ay:odk hta&mufwGif ,Of oGm;,Ofvmrsm;
&yfqidk f;oGm;cJhjyD? axmifaygif;rsm;pGmaom vlxk}uD;onf ajyvrf;ab;odk hxGufvm}ujyD; csDwufaeaom ausmif;om;
rsm;udk vufckyv
f uf0g;rsm; wD;/ atmf[pfI tm;ay;}uonf? ausmif;om; rsm;onf ,cifzed ySd fjzdKcGJcHcJh&r_rsm;twGi;f rS
,ckuJhodk htm;aumif;aumif;eSifhxGufvm}ujyD; tm%m&Sif ae0if;eSifh ol. ppftpdk;&udk ajymifajymifwif;wif;
qef@usifqENjyr_tm; aemufwzefawG h&jyefjcif;rSm vlxktwGuf }uufo;D arG;nif; xapcJhonf?
qENjycsDwufaepOftwGif; rvSjrdKifuausmif;om;acgif;aqmifrsm;udk t}uHay;cJhonf? usrwdk h a}uG;a}umf
oHawG xJrmS Adv
k fcsKyf}uD;wifOD; eJ hywfoufjyD;awmh xnfh&ifaumif;r,f xifw,f&iS fh? Adv
k fcsKyf }uD;wifOD;/ Adv
k fcsKyf}uD;
wifOD;vdk hwdkifvkduf&if &mxl;jyefcef h/ &mxl;jyefcef h qdkwm&,f aemufwcg Adv
k fcsKyf }uD;wifOD; vdk hwdkifvkduf&if touf
&Snfygap qdkjyD;awmh&,f/ a}uG;a}umfay;}ubdk hayg hav?
olru qufvuf&iS f;jyonf? AdkvfcsKyf}uD;wifOD; udk ae0if;u wm0efuae rw&m;jzKwfvdkufwm tm;vHk;
todbJav? tJ'ga}umifh wyfrawmfom;xkawG twGi;f rSm ra}ureyfjzpfae}uwm trsm; }uD;bJ&Sifh? usrwdk hu 'gudk
tcGifhaumif;,loifhwmayg haemf? usrwdk h tJovdk a}uG;a}umfjyD; awmif;qdk ay;r,fqdk&if ppfwyf&J haxmufcHr_udk
&aumif;&edik fw,f? usrwdk heJ hyl;aygif;jcif yl;aygif;vmedik fw,f?

194

TonfrSm tudk}uD;jzpfol qvdkif;wifarmifOD;eSifh aemufq;Hk awG hcJhpOfu 4if; &Sif;jy xm;cJhaom wyfwGif;
tajctaersm;udk&nfn$e;f vSsuf tudk}uD;. vdkvm;csuftwdkif; yHyh dk;az:aqmifedkif&ef rvSjrdKifu qENjyausmif;om;
rsm;tm; ,ckuJhodk hwdkufwGe;f jcif; jzpfonf? odk hjzifh qufvufcsDwuf}uaomtcg olr u AdkvfcsKyf }uD;wifOD;/
Adv
k fcsKyf}uD; wifOD; [lI wdkifvdkuf&mwGif tcsdK@ axmufcHa}uG;a}umf}uaom ausmif;om;rsm; &Sad omfvnf;
trsm;pkausmif;om;acgif;aqmifrsm;u oabmrwl}u? udkwifarmifOD; eSifh olr aqG;aEG;xm;csufrsm;udkvnf;
rod&d}S u? ppfwyfa&;&mudprP sm;eSifh pyfvSsOf;I vHk;0rywfoufjcifonfh oabmxm;rsm; &S}d uonf? 4if;wdk hwGif
ppftm%m&Sif tkyfpk wckvHk;udk qef husifvdkonfh oabmxm; rsm; &Scd Jh}uonf? odk hjzpfI Adv
k fcsKyf}uD;wifOD; eSifh
qufpyfaom a}uG;a}umfoHrsm;rSm wajz;ajz; tm;enf; jyD; aemufq;Hk wGif aysmufuG,foGm;cJhonf?
eSpfrkid fcef hrsS qufvufcsDwufoGm;}uaomtcg qENjyausmif;om;rsm;onf jynfvrf;taemuf bufjcrf;wGif
&Sad eaom jrefrmhtoH a&'D,kd toHv$ifh&Hka&S hodk ha&mufoGm;}uonf? T toHv$ifh&Hkonf tpdk;&. xdr;f csKyfr_
atmufwGif vHk;0&Sdaeonf? t"dutm;jzifh em;qifrsm;t}um;wGif jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfqidk f&m oabmw&m;
rsm;/ qdk&S,fvpfta&miftaoG;v$rf;jcHKxm;aom ppftpdk;&. vkyaf qmifcsuf rsm; wdk hudk 0g'jzef hcsD7efjzpfonf?
vufeufrsm;udk udkifpJx
G m;}uonfh &meSifhcsDaomppfom;rsm;onftoH v$ifh&Hktm; 0dik f;&Hapmif}h uyfae}uonf? qENjy
ausmif;om;rsm;tm; wrk[kwfjcif; ypfcwf&ef toifjh zpfae }uonf? toHv$ifh&Hk0if;twGif;wGifvnf; ppfx&yfum;
rsm;eSifh pufaoewfrsm;wifxm;onfh ppf*spfum;rsm; &Sad e}uonf? ppfyJ}G uD; wyGq
J ifEJ&$ ef toihf ae&m,lxm;}u
ouJhodk@yif? ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u toHv$ifh&t
Hk ay:xyfraS eI qENjy ausmif;om;rsm;tm; "gwfykrH sm; &du
k f,l
ae}uonf?
rvSjrdKifeSifh armifvSa&$wdk honf qENjycsDwufaeaom vltyk f}uD;. xdyf a&S hq;Hk wef;wGif &Sad ecJh }uonf?
xdkpOfu tajctaeudk udkvSa&$u jyefajymif;owd&onf?
uGseaf wmfu ocifudk,fawmfr_dif;&J h"gwfy}Hk uD;udk udkifjyD;csDwufaewHk;rSm t&Sdefu wu,fhudk wufvm
aecJhw,f? ppfom;awGuvnf; toHv$ifh&Hk0if;xJuae wif;wif;rmrm eJ h}unfhae}uw,f?uGsef awmfwdk hawG tm;vHk;
tcsderf a&G;ypfcwfcHoGm;&edkifw,f As?
ppfom;rsm;. aoewfwGif csdwfxm;aom vSHpGyrf sm;onf awmufyaom aea&mifudk wke@f jyefI
wzswfzswfvufaecJhonfudk rvSjrdKifu owd&qJjzpfonf? tqdkyg vSHpGyfrsm; txdk;cH&jyD;aemuf usqHk;oGm;cJhaom
ausmif;om;rsm;udk owd&jyD; csDwufaepOftwGif;rSmyif udkvSa&$pw
d fxJY at;ueJ jzpfoGm;cJhonf? ppfom;rsm;onf
vSHpGyrf sm;tm; qENjyausmif;om;rsm;&Sd&mbufudk OD;wnfxm;jyD;ausmuf&yk frsuf eSmxm;rsm;jzifh csDwufae}uaom
ausmif;om;rsm;udk }unfhae}uonf?
wu,fvdk holwdk hpjyD; ypfcwfvm&if rreJ huGseaf wmfwdk h vrf;r}uD;b,fbufjcrf;rSm &Sw
d Jh a&ajrmif;}uD;xJudk
ckeq
f if;}ur,f? [k armifvSa&$u ol htrtm; }udKwifajymxm;cJhonf?
armifvSa&$&nfn$e;f aom a&ajrmif;}uD;rSm ta0;ajy;vrf;r}uD;. ta&S hbufjcrf; vrf;ab;uyf &ufwGif&djS yD;
av;ay ig;aycef hteuf&do
S nf?

195

tJ'DwHk;u uGseaf wmfu udk;wef;ausmif;om;av;bJ &Sad o;w,fAs? qENjywuUodkvf ausmif; om;


waxmifausmaf vmuf&J ha&S hqHk;wef;uae OD;aqmifcsDwufcJh&wm b,fvdk 0rf;ajrmufa}ueyfrrd Sef; ajymrjyedik fatmif
ygbJAsm? tJonfwHk;u wuUodkfvfausmif;om;awGu uGseaf wmhf treJ@ uGseaf wmfwdk@ eSpfOD;vHk;[m qvdkif;
wifarmifOD;&J@ nDreJ@ nDawG jzpf}uw,fqw
dk mudk rodcJh}ubl;av? uGseaf wmfwdk@vJ olwdk@vdkbJ wuUodkvf
ausmif;om;awGvdk@ xifxm;cJh}uwmudk;As? tJonfwHk;u owWd&Sd&SdeJ@csDwuf oGm;cJh}uwJh wuUokdfvfausmif;om;awGudk
uGseaf wmfodwfudk av;pm; wefb;dk xm;rdyg&J hAsm? ppfom;awG eJ h jyoemrjzpfatmif a&SmifjyD; wnfwnfjidrjf idrfeJ hbJ
csDwufoGm;edkifcJh}uw,fav?
toHv$ifh&Hkudk jzwfausmjf yD;aemufwGif ausmif;om;rsm;onf [Hom0wD t0dkif;&Sd&modk ha&muf oGm;cJh}uonf?
xdkae&mta&mufwGif jynfvrf;r}uD;twdkif; qufroGm;edkifawmhyg? wifhum;rsm;eSifh ppf om;rsm;onf vrf;udkydwfqdk h
I&yfae}uaoma}umifh jzpfonf? xdk ha}umifhausmif;om;rsm;onf OD;0dpm& vrf;udk ajymif;vJavSsmufvSrf;}uonf?
axmifaygif;rsm;pGmvlxkrsm;onf vrf;ab; wGif wef;pD&yfae}u jyD; atmf[pf vufckyrf sm;wD;um ausmif;om;rsm;udk
tm;ay;}uonf? qENjyausmif; om;rsm;onf q&m}uD;ocifudk,fawmfrd_if;tm; owd&}u&ef/ *k%fjyK}u&ef eSifh
jidrf;csrf;a&;twGuf yHhydk;}u&ef a}uG; a}umfoHrsm; wdkif&if; qufvufcsDwuf}uonf?
pkpkaygif; oHk;rdik fcGJcef@ avSsmufoGm;}ujyD;aemuf aemufq;Hk wGif OD;0dpm&vrf;eSifh OD;axmifbdk vrf;qHkodk@
a&mufoGm;cJh}uonf? ocifudk,fawmfrd_if;eSifh OD;oef hwdk htm; jrSKyfeSHxm;&m uefawmfrifyef;jcHonf ,if; vrf;qHk.
tjcm;bufwGif &Sad eonf? qENjy ausmif;om;rsm;onf vrf;qHkudk jzwfI yef;jcHtwGif; 0ifa&mufvmcJh}uonf?
ocif udk,fawmfrd_if;*lArd mef odk h a&mufaomtcg &yfwef h}ujyD; q&m}uD;tm; *g&0 jyK}uonf? xkwfjyefa}ujimcsuf
tajrmuftrsm;eSifh 4if;tm; *k%fjyKpyfqx
dk m;aom uAsmtcsdL htm; zwf}um;um *k%jf yK}uonf? yef;jcH}uD;
wckvHk;rSm ausmif;om;rsm;eSifh jynfhvSsr;f aejyD; tcsdL@wdk@rSm tjyifbufvrf;ray:wGif&yf}u&onf? tpDtpOft&qdkvSsif
qENjyausmif;om;rsm;onfocifudk,fawmf rd_if;tm; jidrf;csrf;pGm*g&0 jyK}ujyD;aemuf &efuke0f dZm eSifh odyHw
` uUodkvf
odk hjyefum 4if;wdk h. qEN jyr_udk tqH;k owf&ef jzpfonf?

vGwfvyfr_twGuf csDwuf&ef vlp}k ujcif;


rvSjrdKifred f hcGef;ajymaepOf ppf*spfum;wpD;onf vrf;ay:wGif&yfaeaomausmif;om;rsm;&Sd&modk h OD;wnfjyD;
cyf}urf;}urf;armif;eSifvmcJhonf? ausmif;om;rsm; teD;odk@ a&mufaomtcg &kwfw&ufvrf;a}umif;udk ajymif;vdkuf
onf? b&dwfudk toHwusGDu|D jrnfonftxd tkyf/ [Ge;f udk vnf; us,favmif pGmwD;onf? um;ay:wGif ygvmaom
ppfom;rsm;u ausmif;om;rsm;tm; qJqadk tmf[pfum armif;xGuf oGm;}uonf? ausmif;om;rsm;tm;
wdkufrdcgeD;qJqyJ if? uHaumif;axmufrI rnfolwOD;wa,mufrsS xdcdkuf'%f&m&cJhjcif; r&Syd g? ausmif;om;tm;vHk;
onf ppfom;rsm;. apmfum;armfum; tjyKtrla}umifh rsm;pGm pdwfraumif;jzpfcJh}uonf? TonfeSifh qufpyfI
ppftpdk;&onf ausmif;om;or*~ zG@J pnf;cGifhudk jiif;y,fjcif; tygt0if ausmif;om;rsm;.tcGifhta&;udk rnfodk@
tav;xm;r_uif;rJha}umif;ausmif;om; rsm; twGif; pwif ajymqdkvm}uonf? ausmif;om;rsm;. tcGifhta&;udk
umuG,fawmif;qdkekid f&ef ausmif;om;or*~w&yf zG@J pnf;wnf&b
Sd dk@ vdktyfa}umif; ausmif;om;rsm; oabmwlnD
}uonf? Todk hjzifh ausmif;om;or*~ zGJ hpnf;edkifa&;udk qENjyawmif;qdk}u&ef qHk;jzwfcJh}uonf?
196

xdk haemufwGif a}uG;a}umfoHrsm; pwif wdkif}ujyefonf? onfw}udrw


f Gifrl a}uG;a}umfoH . awmif;qdkcsuf
ajymif;oGm;cJhjyD? ausmif;om;or*~zGJ hpnf;a&;/ 'dk hta&; 'dk hta&; zrf;qD;cH ausmif;om;rsm;/ v$wf v$wf
ausmif;om; eSifh tvkyo
f rm;rsm;/ aoG;pnf;}u aoG;pnf;}u ta&;awmfykH atmif&rnf ponfwdk hjzpfonf?
ausmif;om;rsm;onf q&m}uD; ocifudk,fawmfrd_if;tm; *g&0 jyK}ujyD;aemuf tcrf;tem;udk atmifjrifpmG
jyD;qHk;vdkuf}uonf? odk h&mwGif ausmif;om;or*~zJG hpnf;cGifh eSifh ausmif;om;tcGifhta&; rsm; &onftxd qENjyr_ukd
qufvuf az:aqmifoGm;7ef eSifh edkifiHa&; tusOf;om;rsm;tm;v$wfay;a&; twGuf tpdk;&udk awmif;qdkoGm;&ef
ydik f;jzwfcsuf cs}uonf? wuUodkvf0if;odk htjyefvrf;wGif ausmif; om;rsm;tm; axmufcHtm;ay;}uaom
vlxkOD;a&rSm ydI
k rsm;vmonf? aemufqHk;wGif rGef;vGJykid f;Y wuU odkvfausmif;0if;odk hjyefvnfqu
dk fa&mufcJh}ujyD;
bGJ@eSif;obifcef;r odk hOD;wnfoGm;cJh}uonf? cef;r odk h t0if wHcg;}uD;rsm;udk aomhcwfyw
d fxm;jyD; q&mrsm;u
wHcg;udk ydwfqdk@vSsuf&yfaecJh}uonf? ausmif;om;rsm;tm; cef;rxJodk h0ifcGifhray;bdk htpdk;&u 4if;wdk htm; trde@f
ay;xm;a}umif; eSifh qENjyyGJudk &yf qdkif;vdkuf&ef q&mrsm;u wdkufwGe;f onf? q&mrsm;eSifh ausmif;om;rsm;.
tjyeftvSef aqG;aEG;r_rSm tcsdet
f awmf}umoGm;aomfvnf; ratmifjrifcJhyg? aemufqHk;wGif ausmif;om;rsm;u
atmufygtwdkif; ajymqdkcJh}uonf?
'g[m uGsefawmfwdk@ ausmif;om;awGe@J q&mwdk@ t}um;u jy\em r[kwfygbl;? uGsefawmfwdk@udk oif}um;
jyoay;wJhtwGufa&m *&kpku
d fr_jyK}uwJh twGufyg q&mwdk haus;Zl;udk rar hygbl;? bGJ heiS f;obifcef;reJ huGseaf wmfwdk@
t}um;rSm 0if&yfay;xm;}ubdk h tpdk;&u q&mwdk hudk twif;t}uyfjyKxm; w,fqw
dk m uGseaf wmfwdk hodygw,f?
onfawmh av;av;pm;pm; eJ huGseaf wmfwdk harwWm&yfcHygw,f? uGseaf wmfwdk hq&mwdk hudk tcsdef 15 rdepfay;ygr,f? 15
rdepfjynfhjyD;wJhaemufrmS q&mwdk hbmjzpfr,f qdkwmudk uGseaf wmfwdk hwm0efr,lekid fawmhygbl;?
xdk@aemufwGif q&mawG z,f&mS ;oGm;}uonf? ausmif;om;rsm; ordkif;0if bGJ@eSif;obif cef;r}uD; twGif;odk@
0ifa&mufjyD; qENjy A[kdXmetjzpf toHk;jyK}uonf? udkvdkeDacwfuxJu pwifum ausmif;om;rsm; a&S@wef;xGuf
wdkufyGJ0if}uonfh tcgwdkif; bGJ heiS f;obifcef;rudk qENjyA[kdXme tjzpf toHk;jyKcJh}uonf? r}umao;cifu
jzpfyGm;cJhonfh OD;oef hta&;tcif;rSm om"uyif? bGJ@eSif;obifcef;r udk odr;f ydkufjyD;jyD;jcif;rSmyif ausmif;om;rsm;onf
vSsifvSsifjrefjref pwifv_yf&Sm;}uonf? vufurf;a}umf jimrsm; &du
k fedyS x
f kwfa0}uonf? bGJ@eSif;obifcef;r t0if0wGif
pka0;a&muf&aSd e}ujyDjzpfaom vlxk}uD;tm; rdef hcGe;f rsm;pwifajym}um;onf? ta&twGuftm;jzifh waxmifausmfcef@
rSs&Sdaom vlxk}uD;onf ausmif;om;rsm;. rde@f cGe;f rsm;udk em;axmif&ef xdkifae}ujyD jzpfonf? ausmif;om;
tawmfrsm;rsm;u olwdk h. rdom;pkrsm;twGif; bmawG jzpfysufae onfudk &ifziG fhajym}um;}uonf?
tdrfwGifrl ydv
k D,dka}umifh vrf;a0;a0; ravSsmufekid fonfh 'kwd, tudkt}uD;qHk;jzpfol udkjr'if onf
rvSjrdKifeSifh udkvSa&$wdk hxGufoGm;jyD;aemuf bmawGjzpfysufaeonfudk rodojzifh rsm;pGm pd;k &dryf lyef vSsuf&Sdonf?
olu armifoef hZiftm; pufbD;wpD;eSifh wuUodkvfodk h oGm;jyD; }unfh&_&ef cdkif;vdkufonf? armifoef hZif
wuUodkvfodk htcsderf Da&mufoGm;cJhonf? xdktcsdew
f Gif rvSjrdKifu vlxk}uD; ed;k }um;vmap rnf hred f hcGef;rsm;tm;
wuf}uGpmG ajym}um;vSsuf&daS eonf? armifoef@Zifonf pdwfv_y&f Sm;pGmjzifh udkjr'if qDodk@ jyefowif;ydk@&m udkjr'if
udk,fwdkif wuUodkvf0if;xJodk@ vdkufvmjyD;}unfh&_avhvmonf?ausmif;om;rsm; toH0ifroGm;}uapa&; twGuf
rdu
k fu&dkzke;f eSifhtoHcsJ hpufrsm; oH;k }ubdk h oluausmif;om;rsm;tm; t}uHay;onf?
197

jyD;cJhonfh &ufowWywf wywfcef@ umvtwGif;rSpI rdbeSpfyg; tzrf;cH&/ xdk@aemuf tudk}uD; qvdkif;


wifarmifOD; tzrf;cH& ponfwdk ha}umifh rvSjrdKifonf pdwfzpd D;jyD; tdyfa&;rsm; ysufch&J onf? ,ck olrudk,fwdkif
rSmvnf; ta&;tcif;Y yg0ifv_yf&Sm;vm&ojzifh pdwfa&mvlyg rsm;pGmyifyef;EGrf;e,fvSsuf &Sad ecJhjyD? odk h&mwGif
tm;wif;jyD; vlxk pdwf"gwfwuf}uGvmaprnfh rdef hcGe;f rsm; qufvufajym}um;cJhonf?
rdef hcGe;f ajymaepOftwGif; awG h}uHKcJhonfh jzpf&yfuav;wckudk olr rnfonfhtcgrSs ar hekid frnf r[kwfyg?
olr rdef@cGef;ajym}um; tjyD;wGif rdciftdkwOD; olrxH csOf;uyfvmcJhonf? tqdkyg trsdL;orD;}uD;rSm rsm;pGmylyef
aomu a&mufaeyH&k onf? olrurvSjrdKiftm; orD;&,f/ ausmif;om;awGu tpdk;&udk qef@usifjyD; qENjyae}uw,f
qdkwmudk }um;&vdk htar 'Dudka&mufvmwmyg? tar hom;[m jyD;cJhwJh ausmif;om;qENjyyGrJ Sm yg0ifcJholyg? ol hudk
ppfom;awGu aoewfeJ hypfcJh}uw,f vdk h tar owif;&cJh w,ffav? ol tdru
f dk jyefrvmawmhbl; uGJ h? tar h om;
b,frmS a&mufaejyDvJ qdkwm tarrod&yg bl;uG,f? tpdk;&XmeawGudk oGm;jyD; tar ar;jref;pHkprf;ygao;&J h?
b,folurS tar hudk ta&;vkyjf yD; rajz}uygbl; orD;av;&,f? orD;wdk hausmif;om;awGu wqdwfavmuf
aus;Zl;jyKjyD; tarhudk,fpm; tpdk;&udk arwWm&yfcHay;ygaemf? tarhom; b,frmS &Sad ew,f qdkwJh owif;av;&&if
a}ueyfygjyDuG,f?
rvSjrdKifu olrwwfekid foavmuf rdciftd}k uD;tm; eSpfodrhrf _ay;cJo
h nf? usrwdk htar htwGuf
aoaocsmcsmudk awmif;qdkay;r,f tar? wu,fawmh xdr;f odfrf;cHxm;&wJh ausmif;om;awGeJ h edik fiHa&;
tusOf;om;awG tm;vHk;udkv$wfay;bdk husrwdk hu tpdk;&udkawmif;qdkae}uwmbJ&iS fh? olr. &Sif;jycsufudk }um;
vdkuf&aomtcg rdciftk}d uD;. rsufeSmwGif aomu wpHkw&m avsmhyg;oGm;yH&k onf?
ausmif;om;rsm;onf bGJ heSif;obifcef;rtwGif;wGif vufurf; a}umfjimrsm;jzef ha0edik f&ef vufeySd fpuf
&du
k f}u/ ul;}ueSifh tifwdkuftm;wdkuf vkyaf qmifvSsuf&d}S uonf? vdktyfaom vufurf;a}umfjim rsm;eSifh
tjcm;jyifqifr_rsm;vkyfaqmifjyD;aemuf ausmif;om;rsm;onf 'kwd,t}udrcf sDwuf&ef pkpnf;cJh}u jyefonf?
t"dywdvrf;r}uD;udk jzwfI vSnf;wef;vrf;qHkudk csDwuf}uonf? vSnf;wef;vrf;qHkodk ha&muf aomtcg &efukejf rdK@
wGif;udk 0ifa&mufoGm;edik fonfh awmifbufodk hOD;rwnfawmhbJ &efuket
f if;pdefvrf;r }uD; twdkif; tif;pdejf rdK h&&Sd m
ajrmufbufodk@ OD;wnfavSsmufvSr;f }uonf? ,if;odk hOD;wnfcsufajymif;vJ&jcif;rSm tif;pdeo
f dk@ ra&mufcif
vrf;r}uD;jzwfoef;oGm;aom jrdK@e,frsm;wGif csnfrsS ifeiS fh txnfpuf tygt0if tpdk;&puf&krH sm;eSifh omref
tvkyo
f rm;rsm; tajrmuftrsm;&Sdaoma}umifhjzpfonf?
tqdkygjrdK he,frsm;&Sd omreftvkyo
f rm;rsm;. wkef hjyefcsufrmS tm;&p&m aumif;vGef;vSonf? olwdk h.
aetdrrf sm; puf&Hkrsm;rS xGufvm}ujyD; csDwufyJw
G Gif wufwuf}uG}uG aygif;pnf;}uonf?ausmif; om;rsm;tygt0if
qENjyvlxk}uD;. tiftm;rSm axmifaygif;rsm;pGm&SdaecJhjyD? qENjyvlxkonf csDwuf}u &if; vrf;r}uD;wavSsmufwGif
r}umc% &yfem;}uonf? vufurf;a}umfjimrsm; a0}uonf? axmufcH tm;ay;aeaom vrf;ab;&Sdjynfolrsm;tm;
rdef hcGe;f rsm;ajym}uonf? ajrmufrsm;vSpmG aom jynfolrsm; onfvnf; vrf;ay:xGufvm}uonf? vrf;r}uD;ay:wGif
um;rsm;oGm;p&mae&mvHk;0r&Sdawmh?,mOfoGm; ,mOfvm vHk;0&yfqdkif;oGm;cJhjyD? ,cktcsdefwGifay:xGufvmcJhonfrSm
ppftpdk;&eSifh rqvygwDudkqef@usifonfh a}uG;a}umfoHrsm; jzpfonf? touft&G,fra&G; vlwef;pm;ra&G; vlxk

198

rsm;onf qENjyvltyk f}uD; twGif;odk haygif;pnf;0ifa&mufvSsuf&d}S uonf? axmufcHr_udk jyonfhtaejzifh vrf;ab;


wavSsmuf&dv
S lxk rsm;onf qENjycsDwufae}uolrsm;tm; tpm;tpmeSifh a&rsm; vSL'gef;}uonf?
nae 6 em&Dcef@Y qENjyvltyk f}uD;onf rvSjrdKifwdk@ rdom;pkrsm; aexdkif&m urm&GwfjrdK@e,fodk@
a&muf&v
Sd m}uonf? olrwdk@ tdrfeD;em;jcif;rsm;eSifh oli,fcsif;rsm; tawmfrsm;rsm; xGufvm}ujyD;aemuf
qENjyae}uaom ausmif;om;rsm;eSifh tvkyo
f rm;rsm;udk }unfh&_}uonf? olwdk h. oli,fcsif; rdef;cav; wOD;rSsom
jzpfol rvSjrdKifu TrSs}uD;rm;aom qENjyvltyk f}uD;udk OD;aqmifI qENjyaea}umif;awG h&aomtcg vGepf Gm
tH}h o}uonf? vm}unfh}uolrsm; txJwGif armifoef hZif eSifh tjcm;aom armifi,f nDri,frsm;vnf; yg}uonf?
armifoef@ZifrmS xdkpOfu 13 eSpfom;rSsom &Sdao;onf? vrf;r}uD;wckvHk; jynfhzHk;onftxd }uD;rm;vSaom
qENjhyvltyk fudk ,ckwdkif ol jrifa,mifaeqJjzpfonf? ausmif;om;rsm; u vrf;ray:wGif xdkifvdkuf&ef
arwWm&yfcHonf? rvSjrdKifonf vltyk f}uD;. a&S@wGif rwfwyf&yfjyD; vlxk. pdwfudk v_yf&Sm;wuf}uGaponfh rdef hcGef;
rsm; ajymaecJhonfh jrifuGif;udk udkoef hZifu jyefajymif;ajymjyonf?
OD;}uD;wdk hta':wdk haps;0,fxGuf}uwJhtcgrSm ukeaf ps;eKef;tajctae b,fvdk &SdygovJ&iS f?
vlxk}uD;u eSvHk;om;rS xGufvmaom em}uifr_rsm;jzifh wkef hjyefajz}um;}uonf?
odwfudk }uD;jrifhaejyD? 0,fbdk hjcrf;bdk hrwwfekid f}uawmhbl;?
rvSjrdKifu qufajymonf? 'g[m ppftpdk;&eJ@ rqv ygwDa}umifhygbJ? ppfacgif;aqmifawG/ olwdk@
rdom;pkawGeJ htaygif;yg vufwqkyfpm vlawG[m wdkif;jynf&J h"ea}u;aiGeJ hobm0o,HZmw awGudk xifovdk
cs,fvS,f oHk;jzKef;ae}uw,f? cspm;ae}uw,f? olwdk h&J hr&dk;rajzmifhwJh pDrHcef hcGJr_ eJ h vmbfpm; cspm;r_awGa}umifh
usrwdk htm;vHk;twGuf t&m&m[m aps;eKef;awG }uD;jrifhae&w,f? 'g a}umifh 'Duae hausmif;om;awG[m
jrefrmedkifiHvlxk}uD;twGuf wdkufyGJ0ifae}uygjyD? 'D wdkufyGJrSm usrwdk@eJ@twl vufwGJyl;aygif;yg0if}uyg? atmify&GJ
wJhtxd tqHk;wdkif wdkufoGm;}uygr,f&iS f?
qufwdkufa[majymr_rsm; vkycf Jh&aomfvnf; olr. toHrmS tm;aumif;jyD; qGJaqmifr_&aSd eqJ?
rsufemS av;rSm wuf}uGr_jzifh vef;qef;aeqJ? y&dowfu aomif;aomif;zszs }obmay;}uonf? TrSs
i,ff&G,faom q,fwef;ausmif;oluav;wOD;taejzifh vlxkudk v_H haqmfekid fr_rmS tHh}obG,f&myif? olru vlxk
awG@}uHKcHpm;ae&aom rw&m;onfh edik fiHa&;pepfeSifh rrSswonfh vlr_a&;b0wdk hudk az:xkwfziG fh cscJhonf? vHk;0yif
yifyrf;EGr;f e,faejyDjzpfaomfvnf; olr 0rf;ajrmufyw
D D *Grf;qDxdyrm cHpm;&onf? tzd eSyd fcHae&qJjzpfaom
vlxk}uD;eSifhtwl tm%m&Sifpepf qef husifa&;wdkufyJo
G rdik f;wGif ui,fuav; w&yfY yg0ifujyae&jyDjzpfa}umif;
olr oabmaygufonf?
rdef hcGe;f ajymaepOfrmS yif rvSjrdKifonf vGwfvyfr_. t&omeSifh vGwfvyfr_. tvStyudkcHpm;cJh &onf?
TonfrSmolrtwGuf wu,fhudktHhcsD;bG,f&m jzpfonf? vlxk}uD;. wcJeufaom vufckwfoHrsm;twGif;
olrtaejzifh acgif;uav;udk armhI cdkifcdkifrmrm&yfedkifcJhjyD? jidrf;csrf;r_eSifh w&m;rSswr_ twGuf wdkufyGJ0ifbdk@
vlxk.qENudk wpHkw&m ed;k }um;apedkifcJhjyD? Tonfxuf ydI
k wefb;dk &Sdaomt&m tb,frmS &Syd g oenf;? olr.
tudk}uD; qvdkif;wifarmifOD;uJhodk hyif olr. v_yf&Sm;r_rsm;onf vky&f yf oufouf rSsomr[kwf? 'kuQ cHpm;
199

ae}u&aom vlxk}uD;tay: xm;&Sdonfh pmempdwf/ cspfjcif;arwWm/ eSifh ,Hk}unf csuf wdk htay:tajccHvSsuf
aumif;r_jyKcsufjzpfonf? }uD;rm;aom arwWmw&m;a}umifh olr. &ifwGif;wGif vlxktwGuf wdkufyGJ0ifvdkpdwf
xufoefwuf}uGvmcJhjcif;jzpfonf? Ttcsdeyf idk f;i,ftm; yef;uav; rsm;eSifh e_dkif;,SOf&vSsif olr. b0wGif
a0qmzl;yGifhr_t&Sdqk;H umv[k ajymedkifonf?
rvSjrdKifu olr. rdefhcGe;f udk tqHk;owfvdkufaomtcg tjcm;ausmif;om;rsm; wOD;jyD;wOD;xI qufvuf
a[majym}ujyefonf? tm;vHk;jyD;qHk;aomtcg tif;pdef vrf;r}uD;twdkif; ajrmufbufodk@ qufvuf csDwuf}uonf?
rvSjrdKifonf vGepf Gmyifyrf;aeygjyD? olrwGif tem;,lbdk htcsderf &cJhyg? rdef hcGef;rsm; qufvufajym}um;ay;&ef
ausmif;om;rsm;u arwWm&yfcH}uaoma}umifh jzpfonf? rvSjrdKif? rdef@cGef;awG wckjyD;wckajymae&vdk@
yifyef;vSjyDqkw
d m uGseaf wmfwdk hodygw,f? 'gayr,fh qufajymay;ygOD;? ausmif;oli,fav; rdef hcGe;f ajymwmudk
vlxkuydkjyD; tm;aumif;aumif;eJ@ wke@f jyefvdk@ayghAsm odk@jzpfI vGepf GmEGrf;e,faejyD jzpfaomfvnf; tjcm;ausmif;om;
acgif;aqmifrsm;eSifh twl rdef hcGef;rsm; qufvuf ajym}um;ay;cJhonf?
qENjyvltyk f}uD;onf &efukepf ufr_ wuUodkvfodk h a&mufoGm;cJh}uonf? nudk;em&Dcef h&daS ejyD jzpfojzifh
tjyifwGif vHk;0 arSmifydef;aeygjyD? xdkpOfwGif ,ckqENjyyGJtm; wifarmifOD;. nDreSifh nDwdk hu OD;aqmifvSsuf&daS }umif;
jrefrmhtoH n&Spef m&D a&'D,kdowif;wGif a}ujimoGm;cJhonf? ppftyk fcsKyfa&; a}ujimvdkufjyD jzpfa}umif;/ nbufwGif
rnfol hudkrSsvrf;ay:xGuf&ef cGifhrjyKa}umif;/ ae@tcsdefwGif vrf; rsm;ay:Y vlig;OD;xuf ydI
k pka0;cGifhjyKrnf
r[kwfa}umif;wdk hudkvnf; xnfhoGi;f a}ujimoGm;cJhonf? wifarmifOD;udk ,refae hu zrf;qD;&rdcJhjyD; jzpfa}umif;vnf;
xyfrt
H wnfjyKoGm;onf? wifarmifOD;. nDreSifh nDwdk h. trnfrmS rvSjrdKifeSihf vSa&$wdk hjzpfa}umif;/ 4if;wdk hrmS
wuUodkvfausmif;ol ausmif;om;rsm; r[kwfbJ txufwef;ausmif;om;rsm;rSsom jzpfa}umif;vnf; az:jyoGm;
cJhonf?
Towif;onf wc%jcif;twGif;rSmyif qENjyaeaom wuUokdvfausmif;om;rsm; t}um;odk h ysH he@SH
oGm;cJhonf? 4if;wdk honf rvSjrdKifeiS fh armifvSa&$wdk htm; tHh}ow}uD; }unfh}uonf? rvSjrdKifeiS fh armifvSa&$wdk htm;
txufwef;ausmif;om;rsm;taeeSifh txifao;um ab;z,fxm;}urnf htpm; wuUodkvfausmif;om;rsm;onf
4if;wdk heSpfOD;tm; v_dufvd_ufvSJvSJ ayG hzuf}uonf?
wcsdev
f Hk;igwdk heJ h twl&Sdaeayr,fh rif;wdk h[m udkwifarmifOD;&J hnDrawG nDawGjzpfw,f qdkwmudk rod}u
bl;uG? csD;usL; yg&J huGm?
[k 0rf;yef;wom ajym}uonf?
rif;wdk hepS fa,muftwGuf igwdk h*k%,
f lw,fuGm? rif;wdk h[m wu,f owWd&Sd}uwmbJ?
igwdk hu udw
k ifarmifOD;udk odwfudk av;pm;w,f? ol tzrf;cHvdkuf&wJh twGufvnf; pdwfraumif;}ubl;?
na&mufvmojzifh nrxGuf&trdef@twGi;f t}uHK;0ifvmonf? v_yf&Sm;wuf}uGaomausmif; om;rsm;onf
nvHk;ayguf rdef hcGef;rsm;qufajym}uonf? aemufwae htwGuf tqifhoifjh zpfap&efvuff urf;a}umfjimrsm;udkvnf;
a&;om;&dkufeSdyftqifoifhvkyfxm;cJh}uonf?
200

eHufvif;tm;}uD; ajcmufem&D a&mufvmcJhygjyD? vlrygaom bwfpu


f m; tvGwf}uD;rsm; armif;
0ifvmcJhonf? ausmif;om;rsm; bwfpu
f m;ay:wuf&ef tm%mydkifrsm;u trde@f ay;}uonf? wuUodkvfudk ydwfvdkuf
jyD jzpfa}umif;eSifh eHuf 11 em&Dausmfonftxd ausmif;0if;xJwGif&daS eol rnfonfhausmif;om;udk rqdk ypfcwfrnf
jzpfa}umif; jcdrf;ajcmufonf? eHuf 11 em&Da&mufonfh tcsdew
f Gif rd_if;&mjynfh qENjyyGJrsm; ppftpdk;&u t}urf;buf
jzdKcGJvdkufonf? rvSjrdKifeiS fh armifvSa&$wdk htygt0if ausmif;om; tajrmuftrsm; zrf;qD;csKyfaeSmifcHcJh}u&onf?
ppfaxmufvSr;f a&;rsm;u udkwifarmifOD;. tdrfudkvnf; xyfrpH D;eif;jyD; udkjr'ifudkzrf;cJhonf? xdkpOfu 4if;wdk hwGif
toHk;jyK&ef ,mOfr&Sdao;ojzifh ppfaxmufvSr;f a&;&H;k odk hudkjr'iftm; ac:&rnfhtpm; wae hvHk;aetdrrf Smyif
csKyfaeSmifxm;cJhonf? 4if;wdk h. armfawmf ,mOf rsm;tm;vHk;rSm ausmif;om;rsm;tm; vdkufvHzrf;qD;aeaoma}umifh
jzpfonf? udkjr'if tm; wae h vHk; tpm;taomufpm;cGifh rjyK? ukvm;xdkifryS if a&G hvSsm;cGifh rjyKcJh? aemufq;Hk wGif
udkjr'if tm;axmif odk h zrf;qD;ac:aqmifoGm;cJh}uonf?

201

(17)
zdeSdyfr_txGt
f xdyfudk qef husif&o
J nfh qvdkif;wifarmifOD;. wdkufyGJ0ifpw
d f"gwf
r_dif;&mjynfhtwGif;wGif tm%m&Siftpkd;&ukd jzdKcsEkdifcJhjcif;r&Sad omfvnf; wpHkw&maom twkdif; twmtxd
atmifjrifr_&&SdcJhonf? axmifaygif;rsm;pGmaom ausmif;om;rsm;ESifh vlxkrsm;onf 4if;wkd h. b0epfemr_ rsm;/
tm%m&Sifpepfukd qef husifonfh Ekid fiHa&;qENrsm; wkd hudk xkwfaz:EkdifcJhonf? jidrf;csrf;r_/ vGwfvyfr_/ ESifh w&m;rSswr_/
wkdtwGuf wdkufyJ0G ifvkdpdwfrsm; vli,fxktwGif;Y wpkw
H &m xufoefvm apcJhonf? tm%m&Siftpkd;&. zdedyrf _ukd
&J0HhpGm&ifqkdif&if; vGwfvyfpGmpka0;cGifh ESifh xkwfaz:ajymqkdcGifh ponfh tcGifhta&;wkd hukd usifhoHk;EkdifcJhonf?
ausmif;ESifhwuUokdvfrsm;ukd ydwfcJh&jyD; owfrw
S fcsdet
f wGi;f tjyifr xGuf& trdef hrsm;xkwfjyefcJh&onf? tm%m&Sif
tkyfcsKyfr_ukd twdki;f twmwcktxd jcdrf; ajcmufEdik fcJhonf?
1974 ckepfZGew
f GifjzpfymG ;cJhonfh taxGaxGtvkyo
f rm;oydwf}uD;aemufyikd f; ajcmufvrS &SpfvrSs umv
txdom tcsdejf cm;I vlwkqENjyyGJ}uD;oHk;ck qufwdkufjzpfyGm;cJhonf? 4if;wkd@rSm OD;oef@ ta&;tcif;/ tvkyform;
ESpfywfvnfqENjyyGJ/ rd_if;&mjynfh vlxkv_yf&Sm;r_ wkd hjzpf}uonf? tqkdyg okH;ckpvkH;ukd ukdwifarmifOD;ut"du OD;aqmif
pDpOfcJhonf? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;tm; wpfqifhrS aemufwpfqifhokd@ t&SdefjrSifhcJhonf? vlxkprG f;tm; wkd;jrifhapa&;twGuf
taxGaxGaom r[mjAL[mrsm;ukdvnf; ol &SmazGcJhonf? ,if;wkd hteuf vufeufukdifwkdufyGJvnf;yg0ifcJhonf?
tu,fIom r_dif;&mjynfhrwkdifrD zrf;qD;rcHcJh&/ pDpOfxm;onfhtwkdif; wyfrawmftwGif; v_y&f Sm;r_rsm; ay:aygufvmjyD;
r_dif;&mjynfh vlxk qENjyyGJ rsm;ESifh aygif;pnf;rdcJhrnfqkdygu ukdwifarmifOD;taejzifh vlxkwkdufyJrG sm;ukd wqifhwkd;jyD;
ppftm%m&Sif pepfusqkH;onftxd jrdK@jya'orsm;twGif;rSmyif vufeufukdifwkdufyGJrsm; azmfaqmifonfh r[mjAL[m
ukd wpfqifhwkd;usio
fh Hk;Ekid fbG,f&daS yonf? olonf ppftm%m&Sif pepfukd &So
d rSsenf;vrf;aygif;pHkoHk;I tjywfom;qHk;
wkdufyGJ0ifoGm;vkdonfh ausmif;om;acgif;aqmifjzpfonf?
ukdatmifoef;OD; ac: qefeDatmifoef;OD;onf 1975 ckepf ZGefvwGif jzpfyGm;cJhonfh tvkyform; ESpyf wfvnf
Y yg0ifcJhaom ausmif;om;wOD;jzpfonf? xkdpOfu xdr;f odr;f cHcJh&aomausmif;om;t ajrmuftrsm;xJwGif wpfOD;
tygt0ifjzpfcJhjyD; tif;pdefaxmiftwGif; ukdwifarmifOD;tm; xdr;f odrf;xm;aom jypf'%fwkdufwef;vsm;rsm;teuf
tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl tcef;i,fwcktwGif; &Sad ecJh onf? xdr;f odrf;cHausmif;om;rsm;tm;vHk;ukd &k;d &kd;
&mZ0wfr_t& axmifusrsm;ESifhcGJjcm;xm;cJhonf? tqkdygaxmifusrsm;tm; }uD;rm;aombm;wkdufrsm;wGif xm;&Sd
onf? ausmif;om;rsm;tygt0if EkdifiH a&; tusOf;om;rsm;ukdrl jypf'%fwkdufrsm;wGif csKyfaESmifxm;&Sdonf?
jypf'%fwkdufrsm;&Sd tcsKyfcef;i,fwpfckjcif;pDrmS 12 ay 8 ay ywfvnfcef h&do
S nf? tqkdygtcef; i,fwGif
av;OD; ig;OD; xnfhoGif; csKyfaemifxm;avh&do
S nf? &k;d &dk;axmifusrsm;tm; xm;&Sdaom bm;wkduf}uD;rsm;wGif
tcGifhomr_rsm; tajrmuftrsm;&So
d nf? us,fus,fjyef@jyef@ oGm;vmaexkdifcGifh&jcif;/ tykdtvSsH tpm;taomuf
uav;rsm; }uHzef &SmazGpm;aomufEdik fjcif;/ ponfwkd hjzpfonf? ,if;okd hbm; wkduf}uD;rsm;wGiaf exkdifpOftwGif;
aemufxyfjypfr_wckck xyfrHusL;vGeaf omtcgrSom 4if;axmifusrsm; tm; wkduftrSwf (1) rS (6) jypf'%fwkdufrsm;okd@
a&$ hajymif;csKyfaemifjyD; xyf qifhjypf'%frsm; ay;av h&o
Sd nf? tqkdygjypf'%fwkdufrsm;tm; axmifwGif;i&Jcef;rsm;
tjzpf rSwf,l}uonf?
202

ppftm%m&Sifrsm;onf ausmif;om;rsm;tygt0if Ekid fiHa&;t& v_y&f Sm;wuf}uGolrsm;tm;


tqkdyg
jypf'%fwkduf rsm;wGif csKyfaESmifjyD; ppfa}umar;jref;jcif;/ ESdyfpufnSif;yrf;jcif;/ ponfwkd h jyKvkyv
f m cJh}uonfrSm
,ae@wkdif jzpfonf? ukdatmifoef;OD;ESifh ausmif;om;tcdsK h jypf'%fwkduftrSwf (4) &Sd tcef;i,fwpfckwGif csKyfaESmif
xm;cJhonf? ,if;tcef;i,frmS ukw
d ifarmifOD;tm; csKyfaESmifxm;&m tcef;. a&S hwGifjzpfonf?
ukdatmifoef;OD;ESifh ausmif;om;rsm;onf 4if;wkd htcef;i,f.a&S@wGif ukdwifarmifOD;tm; csKyfaeSmif
xm;a}umif;ukd axmif0g'grsm;xHrSwqifh odcJh&onf? axmif0g'grsm;tvpfwGif ukdatmifoef;OD;ESifh ausmif;om;
rsm;onf wpfa,mufycke;f ay:wpfa,mufqifhwufum ESpfaycef h&do
S Hbm;wef;rsm; wyfqif xm;aom jyLwif;aygufrS
wpfqifh ukdwifarmifOD;tm; acsmif;ajrmif;}unfh&KS }u&m 4if;.wukd,fvHk;tm; awG hjrifEdkifcJh}uonf? axmiftwGif;
wGif&daS eaomfvnf; ukdwifarmifOD;rSm &kyf&nf toGiftjyif oef hjyef h aumif;rGeaf ejyD; um,Av awmifhawmifh
wif;wif;jzifh vGepf Gm }unfhaumif;vSonf? axmifxJwGif aemufqHk; tcdset
f xd ae hpOftm;upm; rSefreS fvkyfoGm;
a}umif;od&d&S onf? ukdwifarmifOD;taejzifhrl ukdatmifoef;OD;ESifhtcef;az:ausmif;om;rsm;tm; awG hjrifEdik fonfh
taetxm; r&SdcJyh g?
wae@wGif ukdwifarmifOD;ESifhpum;ajymcGifh&}u&m ukdwifarmifOD;u 4if;wkd htm;vHk;tm;vSr;f I ajymvku
d f
onfukd trSwf&ae}uqJjzpfonf?
&Jabmfwkd h'kd hawG 'DtxJrSma&mufaeayrJh pdwf"gwfvk;H 0rusygeJ h? pdwf"gwfudq
k ufarG;jyD;ae hpOf usef;rma&;
aumif;atmif vkyx
f m;? a&hSrSm uGseaf wmfwkd h qufvky&f rSmawG trsm;}uD; usefao;w,f? wu,fvkd h uGseaf wmf
r&SdcJh&ifvnf; usef&aJ bmfawG tm;vHk; qufjyD; vkyfoGm;&r,f?
ukdwifarmifOD;onf w u,fhukd&J&ifhjywfom;jyD; b,ft&mrqkd vG,fvG,fEiS fhtavSsmhay;wwf olr[kwf/
b,fvkdzdEdyS rf _rdsK;ukdrS jidrfcHoGm;rnfh vlpm;r[kwfa}umif; ukdatmifoef;OD;u rSwfcsufjyKonf?
ukdwifarmifOD;.axmifwGif;wkdufyJrG sm;teuf ukdatmifoef;OD; owd&qJjzpf&yfwpfckrmS ukdwifarmifOD;ukd
ao'%frpD&ifrD 1976 ckEpS f {jyDvukef arvqef;avmufwGifjzpfrnf[k cef hreS f;&ygonf? tm %m&Sifrsm;.
tkyfcsKyfr_atmufwGif ppfaxmufvSr;f a&;rSm axmifwGif;Y }oZmtm%m}uD;rm;vSonf? rnfonfhtqifh&Sdaom
axmiftm%mykdifrsm;jzpfap/ ppfaxmufvSr;f a&;tm; wav;wpm; qufqef }u &onf? wae hwGif
ppfaxmufvSe;f a&;wkd hu ukdwifarmifOD;tm; ppfa}uma&;pcef;wck. uGif;jyifav;&Sd &mokd h ac:xkwfoGm;onf?
xkdae&mav;rSm r}umceqkdovkd ausmif;om;rsm;tm; ac:xkwf&ku
d fEu
S fppf aq;&m/ nSif;yrf;ESyd fpuf&m
ae&mav;wpfckjzpfonf? xkdpOfu ppfaxmufvSr;f a&;tzGJ hrOS D;pD;um ukd wifarmifOD;ukd yk*~dKvfa&;t&
tEkdifusifhr_wpfck jyKvkyzf efwD;cJhonf? xkdae hwGif (C.I.D) rS'k&Jtyk ftqifh&Sd ppfyv
k dyfwpfOD;ukd ppfaxmufvSr;f a&;tzG@J
u }udKwifac:,lxm;cJhonf? xkdolrmS ukd,fvHk;ukd,fzefESifh t&yftarmif;axmifarmif;jyD; jrefrmhvufa0S@
csefyD,Htqifh&&Su
d m jrefrmhvufa0S hukduGsr;f usifykdifEdkifpmG wwf}uGr;f xm;oljzpfonf?
4if;upwifI a[haumif wifarmifOD; rif;eJ hig ynmprf;wJhoabmeJ htanmif;ajytnmajy upm;&
atmif [kajymum xkd;owf&ef pdefac:vkdufonf? ukdwifarmifOD;u }udKwif&yd frdaeESifhjyD? jzwfxkd;Om%faumif;/

203

tawG;tac:aumif;aom wuUokdvfausmif;om;wa,mufjzpfojzifh xkdvlrkduf vufukdifwkwf ppfacG;wdk hjzifh


zufIrukdufcsifay? ukw
d ifarmifOD;taejzifh vHk;0ra}umufaomfvnf; vdrmR yg;eyfpmG jzifh jiif;qkdvkdufonf?
uGseaf wmfwwfwJhynmu bmrSr[kwfygbl;Asm? usef;rma&; aumif;&kHavmufom upm;wmyg
[kjyefajymvkdufygonf?
okd haomf wm;Ir&ygacs? aemufqHk;wGif ukdwifarmifOD;ukd twif;t"rRqGJac:jyD; 4if;upwif xkd;owf
ygawmhonf? wzufr&S kwfw&uf xkd;owfvmaom vufoD;rsm;ukd cHppftaexm;jzifh v#ifjrefpmG a&Smifwdr;f ay;onf?
wu,fawmh wbufrS xkd;owfaeolrmS tanmif;ajy tnmajy upm;aejcif; r[kwf? wu,fukd,fxd vufa&muf
emusifpmG xkd;owfaejcif;om jzpfa}umif; xif&mS ;onfxuf xif&mS ;vmonf? aemufq;Hk wGif ukdwifarmifOD;xHY
oD;cHEdkifrKS ukeq
f Hk;oGm;cJhjyD? xdk h aemuf xdk;owfaeoltm; udkwifarmifOD;u &kwfw&ufvljcif;yl;um ukdifaygufvkduf
onf? xdkol ajray:okd hjyKwfusum eH&k;d ESpfacsmif;usdL;oGm;awmhonf? vufa0S hyJu
G dk 0dik f;}unfhae}uaom ppfaxmuf
vSr;f a&;rsm;onf 4if;wdk hvl em}uif oGm;aomtcg udkwifarmifOD;udk 0dik f;0ef;xdk;}udwf}ujyD; wkdufcef;xJokd h jyefqGJ
oGif;xm;vkdufawmhonf? okd haomf ukdwifarmifOD;um; tjyHK;rysufcJhacs? wcef;xJ ae oli,f csif;jzpfolu
ukdwifarmifOD;. '%f&mrsm;ukd }uifempGm }uyfyx
l kd;ay;aomtcg 'DrmS oli,fcsif; igbmrSrjzpfbl;? 'DaumifawG
ighukdrw&m; oufouftuGufqifjyD; 0kid f;tEkid fusifhcsifvkd h ig 'Dvkd vkyv
f dkuf wmuG? ightwGuf bmrSrylygeJ h [kom
jyefajymcJo
h nf/ (udkatmifoef;OD;. axmifwGif; tawG ht}uHK rSwfwrf;rsm;rS aumufew
k fcsuf)?
ukdarmifarmifwdwfonf ukdwifarmifOD;&Sdaeaomjypf'%fwdkufrsm;wGif tjcm;ausmif;om;rsm; ESifhtwl
csKyfaESmifcHcJh&onfh wuUokdvfausmif;om;wOD;jzpfonf? 4if;.tcef;az:rsm;rSm ukdxGe;f xGef;/ ukdjrifh[ef/ apmvSaiG/
ukdaomif;at;/ *k&d S,f ac: ukdvSatmif wkd hjzpf}uonf? 4if;wkd h.tcef;rSm ukdwif armifOD;&Sd&m}udK;wkdufEiS fh eD;uyf
onf? ukdwifarmifOD;tygt0if }udK;'%fjypf'%f csrSwfcHxm;&olrsm;onf txl;tcGifhta&;rsm;&&Sd}uonf? usrRma&;
t& aocsmpGmapmifhavSsmufr_cH&jcif;/ tcef;tjyifxGufI a&csdK;cGifh avhusifhcef;vkycf Gifh&jcif;/ tpm;taomuf
aumif;rGepf Gmpm;aomuf&jcif;/ ponfwkd hjzpfonf? tjcm;aom &kd;&k;d axmifusrsm;/ tusOf;om; rsm;onf
qefvHk;ndKESifh nHhzsif;vSaom iydzkwf/ [if;&GufjyKwf/ yJ[if; ponfwkd hukdom rsm;aomtm;jzifh pm;aomuf&onf?
tom;[if;ukd &Hzef&HcgrSsom pm;aomufcGifh&onf? [if;&GufjyKwfrsm;wGif jrufrsm;ESifh wDaumif rsm;yif ygwwfonf?
wae hwGifausmif;om;i,fwpfOD;zsm;em&m nHhzsif;vSaom axmiftpm;taomufrsm;ukd pm;Ekid fjcif;r&Sd
awmhyg? xkdowif;ukd ukdwifarmifOD; }um;odaomtcg 4if;ae hpOf&aeaom qefjzLxrif;/ }uuf om;[if;/
}uufom;a}umf ponfrsm;ukd tqkdygausmif;om;i,fxHykrH eS f ay;ykd hcJhonf? 4if;.tpm;tpm twGufukdrl
jypf'%fwkdufrsm;&SdtusOf;om;rsm;tm; tpm;tpmay;a0&onfh &k;d &kd;axmifus ESpf}uD;o rm;rsm;tm;pnf;&kH;um
nHhzsif;aom tpm;taomufrsm;ukd awmif;,lpm;aomufcJhonf? zsm;emaom ausmif;om;i,f jyefaumif;vmonf
txd jzpfonf?

204

tpmiwfcHwkdufyGJ0if&ef jyifqifjcif;
qvkdif;wifarmifOD;onf usrRma&;twGuf tcef;tjyifokd hxGufI avhusifhcef;vkycf Gifh&onfht cgwkdif;
tajy;avhusifhavh&do
S nf? ,if;tajctaeukdtcGifhaumif;,lum axmif0g'grsm;tvpfwGif ausmif;om;&Jabmfrsm;ukd
qufoG,fonf? axmifwGif;wkdufyGJowif;rsm;/ tm%mykid frsm;.zdeyd fr_ tajc taersm;ukd wcef;rS tjcm;wcef;okd h
jzef ha0ay;onf?
wkdufoHk;rSm tpmiwfcHwkdufyGJ jzpfvdrhrf ,f? &Jabmfwkd hygrS&r,f? ighukdawmh olwkd hao'%fpD&if awmhrvm;/
wjcm;wae&m&mukd a&$ hrvm; rodbl;uG?
xkdtcdsew
f Gif xdr;f odrf;cHausmif;om;rsm;onf axmifpnf;urf;ukdqef husifqENjyvSsuf&do
S nf? axmifyHpk H
rxkdifvkd}uaoma}umifh jzpfonf? axmifykpH x
H kdifjcif;rSm &mZ0wfr_jzifhjypf'%fuscHae&ol rsm; twGuf
omjzpfoifhonf/ ausmif;om;rsm;onf &mZ0wfr_jzifh jypf'%fuscHae&olrsm;r[kwf/ xkd ha}umifh axmifykpH x
H kdifjcif;rSm
ausmif;om;rsm;.tvkyrf [kwf[k rSwf,lcJh}uonf? okd hjzpfI tcdsK haom ausmif;om;rsm;u axmiftm%mykid f
rsm;. trdef hudq
k ef husifjyD; axmifyHpk rH xkdif&ef qHk;jzwfcJh}uonf?
,if;okd@ axmifwGif;wdkufyJG pwifaomtcg axmiftm%mykdifrsm;u wkdufyGJ0if ausmif;om;rsm;tm;
jyif;xefpGm&dkufEu
S fcJh}uonf? qENjyausmif;om;rsm;twGuf jyify{nfhonfrsm; rdom;pkrsm;ESifh awG@qHkcGifh/ axmif0ifpm
vufcH&,l cGifh/ jyifyESifhqufoG,fcGifhtp&Sdaom tcGifhta&;rsm;ukd ydwfyifcJh}uonf? axmifwGif;wkdufyJrG sm;
wqifhjyD;wqifh rnfokd hqifEJ$oifha}umif;ukd ukdwifarmifOD;uvnf; n$e}f um;csuf rsm;ay;onf? tpmiwfcHwkdufyGJ
qufvufqifEJo
$ Gm;&ef tm;vHk;oabmwlnDcJh}uonf?
qvkdif;wifarmifOD;onf 4if;ukd}udK;ay;rcH&cif aemufqHk;cdset
f xd ppftm%m&Sifpepfukd tqufrjywf
wkdufyGJ0if oGm;cJhonf? 4if;tay: ao'%fjypf'%f csrSwfcJhaomfvnf; rsufESmtrlt&m ysuf,Gif;oGm;cJhjcif;
a}umuf&H@G jcif; tvSsi;f r&Sd/ yHkrSeftwkdif; wuf}uGjzwfvwfqJomjzifha}umif; ausmif;om;rsm;uawG h jrifcJh&onf?
ukdarmifarmifwdwf.tqkdt& ukdwifarmifOD;ukd}unfh&onfrmS yHkjyifxJurif;om;wOD; uJhokd hjzpfonf?
ukdarmifarmifwdwf/ ukdxGef;xGe;f wkd htygt0if xde;f odrf;cHausmif;om;rsm;onf tpmiwfcH wkdufyEGJS Sifh
pyfvSsOf;I ukdwifarmifOD;xHrS tao;pdwfn$e}f um;csufrsm; apmifhaecJh}uonf? wae hwGif ajrmufOuUvmy
tv,fwef;ausmif;wGif wufa&mufcJhaom ausmif;om;i,ftek f;jrifhav;u pmwapmifukd *efzvm;}uD;wpfck.
atmufwGif0u
S fI 4if;wkd hxH o,faqmifvmcJhonf? zwfjyD;&ifjrefjrefzsuf qD;vkduf&ef ajym&if; tke;f jrifhav;u
pmukdoHwkdif}um;rSaeI vSr;f ay;vkdufonf?
a[h wifarmifOD;qDu 'dwf&vmjyD 'dk hpawmhr,f xGe;f xGef;utm;&0rf;ompm&Gufuav;ukd oHwkdif}um;
xJu vSr;f ,lvkduf onf? pmzwfzdk h pmacgufuav;ukdajzwke;f jAef;ueJ 0g'g.vufwzufu pm&GufukdqJv
G kdufonf?
tkef;jrifhav;ukdvnf;}unfhum b,folay;wmwke;f [kajymjyD; yg;wcsufvSr;f &du
k fvkdufonf? tke;f jrifhav;acgif;
vnfxGufoGm;onf? *efzvm;ukdawmhrv$wf ukdifxm;qJ? 0g'gu pmzwf&if; ajym ajymprf; 'g rif;ukdb,fol
ay;wmvJ [k ar;onf? 0g'g. toHu [de;f oGm;onf? }udK;wkduf wckvHk;jidrfoGm;onf?
205

0g'gpmzwfaewke;f jAef;ueJ wpHkwOD;. vufwzuf ay:vmum pm&Gufukd qGJvk vkdufonf? jyD;awmh


yg;pyfxJ0g;pm; vkdufonf? 0g'gvnf; tHt
h m;oifhoGm;onf? 0g;pm;jyD; csufcsif;rdsKcsvkdufjyD;rS xkdolu toifhtae
txm; eSifh uJ rif;bmvkyfrwke;f ? igeJ hcsrvm;? ighukdowfypfrvm;? }udKufovkd vkypf rf;? wJh ol hrsufemu pdr;f pdr;f
0g;0g;? 0g'gwcsufvlyw
f meJ htjywfacsr_ef;r,fhyHkpHrsd K;? 0g'gu olxuft&yfjrifhayr,fh olu r_yrHk ay:? olonf
udkwifarmifOD; jzpfonf? (udkarmifarmifwdwf. axmifwGif; tawG ht}uHKrSwfwrf;rsm;rS aumufew
k fcsuf?)
jrefrmEkdifiHY tusOf;axmifrsm;onf zdESdyfr_ud&,
d mrsm;jzpf}uonf? ukdwifarmifOD;ESifh tjcm; ausmif;
om;rsm;ukdcsKyfaESmifxm;&m tif;pdeaf xmif&dS jypf'%fwkdufrsm;onf zdESdyfr_. A[kdcsufrae&mjzpfonf? xkdae&mwGif
csKyfaESmifcHxm;&aom tusOf;om;rsm;onf axmif0g'grsm;ESifh jyoemrjzpfvkd}u? axmif0g'grsm;u jypf'%fwkduf
rsm;ukdxdrf;csKyfxm;aom ppfaxmufvSr;f a&;rsm;ukd wkdifwef;jcif;a}umifh tusOf;cscHxm;&olrsm; taejzifh
tjzpfq;kd rsm;/ ESdyfpufnSif;yrf;r_rsm; }uHKawG hEdik faoma}umifhjzpfonf? ukd,fxdvufa&muf&ku
d fEu
S fcH&jyD; aemuf
ajcmufwkdufokd htykd hcH&wwfonf? ajcmufwkduf&Sdtcef; i,fuav;rsm;rSm usOf;ajrmif;vGe;f vSojzifh wOD;wnf;ukdyif
csKyfaESmifxm;aomfvnf; tusOf;om;onf ntdyfvSsif ajcaxmufauG;xm;rSom ae&mqef honf? aemufaz;oGm;&ef
twGuf *efzvm;csay; xm;avhr&Sd? tcef;i,f.a'gifhwGif oJykaH y;xm;avh &So
d nf? aemufaz;oGm;jyD;aemuf ukd,fh
ypPnf;ukd oJEiS fh jyefzk;H &onf? &uf}umvmaomtcg rpifrsm;rS avmufrsm;xGufvmjyD; ntdyf&mwGifcE<mukd,fay:okd h
wufvm}uonf? txl;ojzifh em;&Gufrsm;ESifhESmacgif;aygufrsm;twGif;okd hr0ifatmif owdjyKz,f&Sm;jyD; tdyfEdik f bdk h
}udK;pm;}u&onf? xkduJhokd haom ESdyfpufnSif;yrf;r_rsm; ESifhr}uKHawG hap&ef tusOf;om; trsm;pk}uD;onf axmif
tm%mykdifrsm;.zdEdyS rf _rsm; ukd wwfEdik forSs acgif;iHk hcH}u&onf? ukdwifarmifOD; rSmrl xkduJhokd hr[kwf? zdEdyS n
f Sif;yrf;r_.
A[kdcsufrae&mwGif &Sdaeaomfvnf; rw&m;zdEdyS rf _ rSeforSsukd jywfom;pGm vufwkef hjyefcJholjzpfonf?
0g'gudk pdefac:aeaom udkwifarmifOD;udk }unfh&if; udkarmifarmifwdwfeiS fh ausmif;om;rsm; vnf;
oHwkdif}um;u x&yfvkduf}uonf? 0g'gu csmueJvSnfhxGufjyD; ajy;xGufoGm;onf? odvkdufjyD? axmifr_;eJ@
wyf}uyf}uD;odef;jrdKifukd oGm;wkdifawmhrnf? em&D0ufavmuft}umrSmawmh ukdwifarmifOD; tcef;udk wHcg;zGifhoH/ qlql
nHnD toHrsm;}um;&onf? ppfzed yfoHucyfrsm;rsm;? &Jabmfwkd higoGm;jyD qufwkduf}u? igh ukdac:oGm;jyD
qufwkduf}u? [lI [de;f xGufvmaom toHudk udkarmifarmifwdwfeiS fh ausmif;om;rsm; }um;vdkuf}u&onf?
bmqufjzpfonfudkrl 4if;wdk hrodekid f}uawmh?

axmifwiG f;Y &SdaepOftawG;rsm;


axmifwGif; txl;ojzifh jypf'%fwkdufrsm;Y csKyfaESmifcHxm;&pOf umvrsm;rSm vGepf GmjiD;aiG hbG,f
aumif;vSonf? pm;tdyaf exkdifr_ yifyrf;qif;&J&Hkomru &kd;&k;d axmiftm%mykdifrsm;tjyif txl;ojzifhppf
axmufvSr;f a&;rsm;. EdyS fpufnSif;yrf;r_trdsK;rdsK;ukd cH}u&onf? xkduJhokd haomtajctaerdsK;wGif tusOf;om;rsm;
onf rdrdwkd htrd f odk@r[kwf cspfcifjrwfEd;k olrsm;ukd jyefvnfowd& wrf;w}ujrJjzpfonf? okd h&mwGif xkdokd@
wrf;wr_rsm;vGe;f vSsiv
f nf; pdwf"gwfusqif;r_rsm;jzpfwwfonf? qvkdif;wifarmifOD;rSm rnf okd h&do
S enf;? olonf
rnfol hta}umif;ukd pOf;pm;aecJhygoenf;? olonfvnf; omrefvlwOD;rSsomjzpf ojzifh olcspfcifjrwfEkd;olrsm;
ta}umif;ukd pOf;pm;rnfjzpfonf? rnfolwkd hta}umif; jzpfEkdifygoenf;?
206

qvkdif;wifarmifOD;wGif txl;wvnf&if;ESD;aom rdef;uav;rdwfaqGav;OD;&SdcJhonf? ESpfOD;rSm csif;/


wpfOD;rSmu&if/ usefwpfOD;rSmw&kwfjrefrmujym; trdsK;orD;wkd h jzpf}uonf? yxrESpw
f uUokdvf ausmif;om;wpfOD;
taeESifh armifr,fopfvGif}udKqkdyGJ wufa&mufpOf tqkdygrdef;uav;rsm;tm; awG@qkHcJhjcif;jzpfonf? w&kwfjrefrm
ujym; rde;f uav;rSm w&yfuGufxJaetdrfem;eD;jcif;jzpfonf? 4if;rde;f uav; av;OD;pvHk;rSm vSyacsmarm}uonf?
qvkdif;wifarmifOD;. &kyf&nf/ ajymqkdaexkdifqufqefykrH sm;ukdvnf; av;pm;txif}uD;r_ &Scd Jh}uonf? tqkdyg
rdef;uav;rsm;ukd qvkdif;wifarmifOD;u4if;.rdbrsm;ESifh rdwfqufay;cJhovkd olukd,fwkdifvnf; rdef;uav;rsm;.
rdom;pkrsm;tdrfokd h oGm;a&mufvnfywfcJhbl;onf? aemufyikd f;wGif ausmif;om;v_yf&Sm;r_rsm;/ vlwkqENjyyGJrsm;Y
ol.acgif;aqmifr_ESifh trnfxif&mS ;pGm xGufay:vmaomtcg txl;ojzifh owif;pmwGif ol."gwfyHkESifhwuG
az:jyyg&Sdvmaom;tcg 4if;wkd h. qufqefa&;rSm wrdsK;wzHkajymif;vJoGm;cJhonf? okd h&mwGif csif;rdef;uav;ESpOf D;.
rdom;pkrmS rl qvkdif; wifarmifOD;tm; yGifhvif;pGm}udKqkdqJjzpfonf? qvkdif;wifarmifOD;wdrf;a&SmifaepOf umvtwGif;
4if; ay;ykd hvkdaomowif;rsm;ukd csif; rdef;uav;wOD;.rdom;pkonf bk&m;&Scd kd;ausmif;rSwqifh 4if;.rdom;pk xHokd@
yk@d aqmifay;cJhonf?
w&ufwGif jyHK;peJ heJ hjzifh olunDrjzpfol rvSjrdKifukdar;onf? rvSjrdKif. csif;trdsK;om;trnfrmS rkid fydyk kd
jzpfonf? a[h ykyd ?kd tpfukd}uD;u rdef;uav;wa,mufukda&G;r,fq&kd if b,fwa,mufukd ykyd u
kd axmufcHcsuf
ay;rvJuG?
rvSjrdKifuc%pOf;pm;jyD; jyef}um;cJhonf?
w&kwfjrefrm ujym;rav;qkd&if b,fvkdaervJ? usrxifwmuawmh tJ'Dred f;uav;qkd&if tukd}uD;
twGuf toifhawmfq;Hk jzpfvdrhrf ,f?
tqkdyg w&kwfjrefrmujym;rav;onf rvSjrdKifEiS fhtwl }uD;jyif;vmcJhol jzpfonf? olronf qvkdif;
wifarmifOD;. nDi,fnDri,frsm;ESifhtwlupm;jcif;ukd ESpfoufoljzpfonf? rdom;pktay:wGifvnf; }uifemoljzpf
onf? oluomurf;vSrf;rnfqkdygu olrtaejzifhacgif;jidrfhvufcH&ef aESmifhaES;rnf r[kwf? rvSjrdKif.t}uHay;csufukd
}um;&aomtcg w[m;[m;&,farm;vSsuf
aumif;ygjyDuGm? 'gayr,fh tckawmhr[kwfao;bl;ykdykda&? tukd}uD;rSm cspfa&;udpt
P wGuf tcsderf &Sdao;bl;?
igwkd hv_yf&Sm;r_}uD;twGufvkypf &mawGtrsm;}uD; &Sad o;w,fuG?
qvkdif;wifarmifOD;onf xkduJhokd@aom vlpm;rdsK;jzpfonf? b0woufwmvHk;wGif axmiftwGif; Y&Sad e
onfjzpfap/ axmiftjyifY&Sad eonfjzpfap ol.pdwf0ifpm;r_onf yk*~vdu cspfa&;cspf&mrsm; tay: oufa&mufcJh
a}umif; rnfonfhnGejf ycsufrsS r&SdcJhyg?
ukdatmifapmOD;onf ppfcHk&kH;trSwf(1)rSaeI axmif'%f (7)ESpf jypf'%fp&D ifjcif;cHcJh&aom oGm;bufqkdif&m
wuUokdvf ausmif;om;wOD;jzpfcJhonf? 1976 ZGev
f 27 &ufae hwGif4if;tm;txl;wkduf tcef;trSwfwpfokd h
ykd@aqmifjcif;cHcJh&onf? ,if;wGif &efuke0f dZmodyHw
` uUokdvf/ pufr_wuUokdvf aq; wuUokdvfwkd@rS ausmif;om;
rsm;ESifhtwl pkpkaygif; 14 OD; aecJh}u&onf? tqkdygtcef;rSm ZGev
f 26 &uf }udK;ay;onfhae h txd qvkdif;
wifarmifOD;tm; csKyfaESmifxm;cJh&m tcef;jzpfonf?
207

tqkdygtcef;twGi;f &SdeH&aH y:wGif qvkdif;wifarmifOD; cJwefjzifha&;oGm;cJhaom atmufygpmwkd uav;ukd


ukdatmifapmOD;awG hjrifcJh&onf?
nDrav;rvSjrdKif
nDrav;twGuf tukd}uD;*k%,
f lygw,f?
wifarmifOD;
qvkdif;wifarmifOD;.pmrSm wkdawmif;vGef;vSonf? okd h&mwGif t"dy`g,frSmrl vGerf if;pGm us,f 0ef;onf?
4if;pmuav;onf }udK;ay;rcH&ciftcdset
f xd ol.tm&kHpl;pkdufr_ rnfonfhae&mwGif&daS e a}umif; jynGe;f onf? ol@wGif
nDi,fnDri,fajrmuftrsm;&Sdonfhteuf rvSjrdKifwOD;wnf;ukdom &nf nGe;f xm;onf? TonfrmS olonf
tjcm;nD/ nDrrsm;xufydI
k rvSjrdKifukd cspfcifonf[k xifrw
S f rrSm;apvkdyg? rSKd if;&mjynfh ta&;tcif;wGif
ausmif;om;qENjyr_ukd pwifOD;aqmifcJhaom nDrjzpfol. owif;aumif;ukd qvkdif;wifarmifOD;u zrf;qD;cH&jyD;
axmifwGif;a&mufvmaom ausmif;om;rsm;xHrS }um;odcJh&jyD;jzpfonf? okd hjzpfI qvkdif;wifarmifOD;onf nDrjzpfol
tay: av;pm;r_jycJhjcif; *k%jf yKcJhjcif; omjzpfonf?
b,favmufrsm; tH}h op&maumif;ygoenf; [k olawG;rdcJhrnf {uefjzpfonf? ol hukdzrf;qD;cJh aomfvnf;
nDrjS zpfolu ol.ajc&mukdvkdufeif;jyD; ppftm%m&Sifpepftm; qef husifwkdufyJ0G ifcJhonf? tu,fIolrukd
xyfrzH rf;qD;cJhjyefvSsif tjcm;aom &JprG f;owWdESifhjynfhpko
H nfhausmif;om;rsm;onf wOD; jyD;wOD; olruJhokd hyif
qufvufOD;aqmifum ppftm%m&Sifpepf usqHk;onftxd wkdufyJ0G ifoGm;Ekid fyg rnf? Tonfukd a}ueyfpmG awG;I
qvkdif;wifarmifOD;onf nDrjzpfolxHpma&;aepOfrmS yif jyHK;aumif;jyHK; aeEkdifygonf? uHraumif;pGmyif qvkdif;
wifarmifOD;onf ol.yk*~Kd vfa&;ajrSmfrSe;f csufEiS fh tudsK;pD;yGm;rsm;tm; vkH;0*&krxm;bJ }udK;yrf;pGrf;aqmifcJh aomf
vnf; jrefrmEkdifiHwGif;&Sd tzdESdyfcHvlxkvGwfajrmufr_ukd awG hjrifroGm;cJh&yg?
TurBmajrjyiftay:Y qufvuftouf&iS f&ef &ufykdif;rSsomusef&daS wmhaomfvnf; ol.pdwf "gwfcGet
f m;
onf jrifhrm;qJ/ ol.,Hk}unfcsufonf jyif;xefq/J tm%m&SifpepfukdtEkdif&&Srd nf[laom ol.ajrSmfreS f;csufonf
tm;aumif;qJjzpfa}umif;ukd Tpmuav;u oufaojyvSsuf&do
S nf? tm%m &Sifpepfukd qufvufwkdufyGJ0if&if;
oluJhokd htvm;wl }urRmrdsK;ESifh }uHKawG hEdik fonfh awmfvSeaf &;orm; rsm;ESifh 'Drkdua&pDa&;v_yf&Sm;wuf}uGolrsm;
tm;vHk;twGuf wkdufyJ0G ifpw
d f"gwftarGukd olcsefxm;&pfcJh onf? wae haomtcgwGif vlxk.vGwfvyfr_ukd zdESdyfaom
tm%m&SifpepfESifh tm%m&Sifrsm;tm; vkH;0 OoHk atmifjrifrnfjzpfonf? TonfrSm qvkdif;wifarmifOD;.
jywfom;ckdifrmaom pdwf"gwfjzpfonf? Tpdwf"gwfonf tif;pdeaf xmiftw
k fe&H Hrsm;ukd jzwfausmu
f m aemiftem*gwf
ausmif;om;rdsK;qufrsm;xH ysH hESH hoGm;cJhonf?

}udK;ay;owfjzwf&ef pDpOfjcif;
1976 ckEpS f ZGefv25 &ufae hwGif qvkdif;wifarmifOD;.zcif OD;vS'ifonf ol hom;ESifhawG hq&Hk ef
tcGifhtvrf;&cJhonf? om;a&mzcifyg ESpfOD;vHk; jypf'%fwkduf rsm;twGif; &Sad ecJhpOfjzpfonf? ppfaxmuf vSr;f a&;onf
208

wkduf3 &SOd D;vS'if.tcef;&S&d mokd ha&mufvmjyD; tcef;tjyifxGuf&ef trdef hay;cJhonf? OD;vS'ifukd v$wfawmhrnf
[kvnf; 4if;uajymonf? pifppftm;jzifhrl ,if;ajymqkdcsufrmS rSeu
f efjcif;r&Syd g?
OD;vS'if.OD;acgif;ukd apmifwxnfEiS fhtkyI
f tjcm;tcef;wpfckokd hac:oGm;onf? tqkdygtcef;okd ha&muf
aomtcg pg;yGJwvHk;.aemufwGif qvkdif;wifarmifOD; xkdifaeonfukd tH}h obG,f&mawG h&onf? OD;vS'ifu qvkdif;
wifarmifOD;.a&S hwGifxkdifvkdufonf? zcifOD;vS'if. toGit
f jyifukdawG hvkduf&aom tcg ol0rf;enf;oGm;yHak y:onf?
OD;vS'ifonf tpOftjrJyif oef hoef h&iS f;&Sif;oyfoyf&yf&yf aewwfcJhol jzpfonf? ,ckaxmifxJwGifrl 4if;.rkwfqdwf
arG;rsm;/ yg;okdif;arG;rsm;rSm vGerf if;pGm&SnfvSsm;aejyD jzpfa}umif; om;jzpfolu owdjyKrdcJhonf? qvkdif;wifarmifOD;
.vufEpS fzufrmS pm;yGJatmufokd ha&mufae ojzifh zcifu awG hjrifcJh&jcif;r&S?d vufxdycf wfxm;aumif;xm;rnf[k
xifcJh&onf? Akv
d fr;l }uD;tqifh&Sd ppft&m&Sw
d OD;onf 4if;wkd hom;tzESpOf D;tm;}unfhjyD; tcef;a'gifhwGif xkdifv Ssuf
&So
d nf? qvkdif;wif armifOD;u zciftm; taz? olwkd huGsefawmhukd ao'%fay;vkdufjyD? [kajymonf?
zcifu om;udk tuJcwf}unfh&_vkdufonf? rsufEmS wcsufysuf,Gif;cJhjcif;r&S?d olao'%fuscH onfhta}umif;
ukd axmifxJY ajymjyaeonfrmS omreftajctaewGif tdrfYrdom;pkwOD;ESifh wOD;pum; pjrDajymaeonfh yHrk dsK;om
ay:onf? xl;jcm;wkefv_yfr_r&S?d ol htrlt&mrSmat;aq;wnfjidrq
f Jjzpfonf? zcifu oufjyif;cs&if;nnf;wGm;
ajymqkdonf? bma}umifhrif;ukdao'%fay;&rSmvJ? rif;uausmif;om; wa,mufbJ? qENjyyGJawGudk OD;aqmifwm
&mZ0wfr_ usL;vGew
f mrSr[kwfwm? tr_ukdt,lcHwuf&r,f?
qvkdif;wifarmifOD;u zcifukdjyefajymcJhonf? ausmif;om;ukdao'%fay;wmurBmay:rSm b,f wkdif;jynfrS
r&Sdbl;taz? olwkd hvky&f J&ifvky}f uygap? zcifEiS fhom;jzpfolwkd h awG hqcHk Gifh&cdserf Sm 5 rdepfcef h rSsom}umonf? xkdae@
wGif ppfaxmufvSr;f a&;u qvkdif;wifarmifOD;.nDri,frvSjrdKifukd olrtm; csKyfaESmif xm;&mtcef;rSac:xkwf
vmcJhonf? xkd haemuf vufxdwfcwf/ rsufEmS ukdt0wfpnf;um ppf*spfum;xJ okd hac:vmcJhonf? rdepftenf;i,fcef@
}umaomtcg axmiftm%mykid frsm;onf olr.rdcif a':ESif;jrdKif ukdyg *spfum;xJokd hxyfrHac:vmjyD; 4if;wkd@
ESpfOD;vkH;tm; om,m0wDaxmifokd hykd h aqmifcJhonf? um; armif;aepOf rdcifuolrtm; ajymjycJhonf? ppf*spfum;
ay:rwufcif om;jzpfol qvkdif;wifarmifOD;tm; awG hcJh&onf[lIjzpfonf? rvSjrdKif. armifi,fEpS fOD;jzpfol
ukdvSa&$ESifhukdjr'ifwkd hukdvnf; vufxdwf cwf/ rsufEmS ukdt0wfpnf;um tjcm;ppf*spfum;wpD;xJ okd hac:vmcJhonf
ukd awG hjrifcJh&onf? rvSjrdKif wkd hro
d m;pkwpkvkH;rSmtjypfuif;rJholrsm;jzpf}uaomfvnf; xkdpOfuppfaxmufvSr;f a&;
rsm;ESifh axmif tm%mykdifrsm;u 4if;wkd htay: jyKrlaqmif&u
G fae}uyHrk Sm vufeufukdift}urf;zuform; tkypf kwpkukd
ta&;,lukdifwG,fae}uouJhokd hjzpfonf? yxrwGif ukdwifarmifOD;.rdom;pkwpkvkH;rSm xkdae hu rnf onfht&mrsm;
jzpfysufae}ua}umif; rod&dcS Jh}u? pifppftm;jzifhrl tm%mykdifrsm;onf aemufwae hwGif ukdwifarmifOD;tm;
}udK;ay;owfjzwf&eftwGuf }udKwifppD Of vkyaf qmifaecJh}ujcif;jzpfonf? }udK;ay; owf jzwfaepOftwGif; axmifwGif;
qlylr_rsm; rjzpfymG ;ap&ef a&Smif&mS ;vkdIjzpfonf? okd hjzpfIqvkdif;wif armifOD; eSifh rdom;pk0ifrsm;tm;vkH; tif;pdef
axmiftwGif;twlwuG &Sad e}u&mrS udkwifarmifOD;rSvGJI usefolrsm;tm;vkH;ukd tjcm;axmiftoD;oD;okd h cGJjyD;
yk@d aqmifum qufvufcsKyfaESmifxm;cJh}uonf?
ukdvSa&$ESifh ukdjr'iftm; rsufvHk;ukd t0wfpnf;xm;jyD; axmiftjyifwGif apmifhqikd f;xm;ckdif;pOf ppf
axmufvSe;f a&;onf zcifOD;vS'iftm; axmiftjyifokd@ xkwfvmjyD; *spfum;&Sd&mokd hac:aqmifvmcJh}uonf?
209

xkd@aemuf om;tzoHk;OD;pvHk;ukd awmifilaxmifokd hydk haqmifcJh}uonf? eHufydik f;wGif pwifxGufcGg vmcJh}ujyD;


vrf;i,frsm;wavSsmuf wae@vkH;armif;vmcJh}uonf? awmifilaxmifokd hnukd;em&Dcef hwGif a&muf&jSd yD; tdyf&m0if
cJh}uonf? aemufwae heu
H fwGifzcifu om;ESpOf D;vkH;tm; ac:E_d;xjyD; 4if;wkd htukd }uD; qvkdif;wifarmifOD;twGuf
pkaygif;qkawmif;}ubkd hajymonf? qkawmif;aepOftwGif; zcifonfol h ukd,folxdr;f odrf;Ekid fjcif;r&SdawmhbJ 0rf;enf;
pGm ikda}uG;cJhonf? ikda}uG;aeaomzcifukd}unfhI om;ESpOf D;vHk; rSm tH}h opGmrSifoufrad ecJh}uonf? olwkd hzcif
ikda}uG;onfukd awG hjrif&onfrmS olwkd hb0wavSsmufvHk; wGif yxrOD;qHk;t}udrjf zpfonf? zcifOD;vS'ifonf om;
wifarmifOD;ESifhawG hqcHk JhpOf om;jzpfolu 4if;tm; ao'%fay;vkdufjyDjzpfa}umif; ajymonfukd }um;odcJh&aomfvnf;
ol hukd,fol xdr;f EkdifcJhonf? om;wif armifOD;. pdwf"gwfukd jrSifhwifay;vkdI jzpfaumif;jzpfEkdifygonf? rsuf&nf
wpufruschyJ g? okd h&mwGif qvkdif;wifarmifOD;rsufuG,fokd ha&muf&djS yD; tjcm;om;ESpOf D;ESifhtwl &SdaeaomtcgwGifrl
ol hukd,folxdr;f Ekid fjcif;r&Scd Jhawmhyg? ol.om;}uD;tay: cspfcifaomarwWmpdwfonf jyif;xefpGmEkd;}um;vmcJhonf?
zcif. ESvHk;onf aygufuGJoGm;cJhygjyD?
c&rf;jrdK he,frS ukdausmfoGifonf ukdarmifarmifwdwf/ apgvSaiG/ aZmfjidr;f vwfac: ukdjidr;f / ukdodef;vGif wkd@
tygt0if tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl jypf'%fwkdufcef;rsm;xJwGif csKyfaESmifjcif;cHcJh& oljzpfonf? qvkdif;
wifarmifOD;ukd}udK;ay;uGyfrsufjcif; rjyKrD w&uftvkdY tusOf;axmif tm%mykdif rsm;onf ukdwifarmifOD;tm;
csKyfaESmifxm;&m tcef;teD;w0kduf&Sd tjcm;tcef;rsm;rS ausmif;om;rsm; tm;vHk;tm;ae&ma&$ hajymif;cJha}umif;
oltrSwf&onf? Tenf;jzifh axmiftm%mykdifrsm;onf qvkdif; wifarmifOD;tm; wOD;wnf; txD;usefxm;cJhonf?
ukdausmfoGifonf rlvuwkduftrSwf (4) tay: xyf &Sd tcef; (4) wGif&daS ecJhonf?
tqkdyg tay:xyftcef;rS aeI}unfhvSsif }udK;pifukd aumif;rGepf Gm jrifEdik fygonf? okd h&mwGif ukdausmfoGif
tyg0if tay:xyftcef;xJ&daS usmif;om;rsm;tm; axmiftm%mykdifrsm;u atmufxyfokd ha&$ h ajymif;cJh}uonf?
ukdwifarmifOD;.ta':onf 4if;tm;vGefpGmcspcf ifonf? ukdwifarmifOD;tm;}udK;ay;cJhcsdefu wm 0efusaecJh
aom axmiftr_xrf;wOD;ESifh olru tquftoG,f&cJhonf? xkdaxmiftr_xrf;rSmcsif;trdsK; om;jzpfonf? xkdolu
ta':tm; }udK;ay;cdseu
f jzpf&yfrsm;ukd jyefajymjycJhonf?
xkdnu ppft&m&Sdrsm;ESifh axmiftm%mykdifrsm;onf ukdwifarmifOD;tm;}udK;pifay:okd h ac:,l oGm;&ef
4if;.tcef;&S&d mokd ha&mufvmcJh}uonf? rk;d tenf;i,f&mG vSsuf&djS yD; rkd;aumif;uifrSm vGerf if;pGm tHk hrldif;aecJhonf?
raumif;onfht&mwckck jzpfyGm;awmhrnfukd obm0}uD;u odxm;ae onfhyHkrdsK;yif? 4if;wkd h.tpDtpOfrmS
ukdwifarmifOD;tm; vSsdK h0u
S fpGm uGyrf suf&efjzpfonf? ukdwifarmifOD; ukdcsKyfaESmif xm;&m tcef;.wHcg;ukd zGifhvkdufjyD;
aemuf tjyifxGufvm&ef tm%mykdifrsm;u 4if;tm; trdef hay;cJo
h nf? 4if;.vufoD;rsm;ukd uspfuspfygatmif
qkyfvSsuf &JwJhvl tcef;xJ0ifvmcJh? [k ukdwif armifOD;u pdrfac:vkdufonf? ukdwifarmifOD;ukdtcef;xJrS
qGJac:xkwf&ef toefrmqHk;vloHk;av;OD; tcef;xJokd h0ifvmcJh}uonf? ukdwifarmifOD;u jyefvnfckcHwkdufckduf&m
tm;vHk;arSmufoGm;cJh}uonf? usefolrsm;rSm ukdwifarmifOD;tcef;xJ;okd hqufvuf0ifa&muf&ef r0ef h&}J uawmh?
TwGif 4if;wkd honf ig;rSsm;cdswf}uD;rsm; wyfxm;aom }udK;}uD;rsm;ukd a0S h&rf;jyojyD; a[h wifarmifOD;? rif;
at;at;aq; aq; tjyifukdxGufvm? rxGufvm&if 'Dig;rSsm;cdswfawGudo
k Hk;jyD; rif;ukdtjyifac:xkwf&vdrrfh ,f?

210

xkdtcgwGif ukdwifarmifOD;onf OD;acgif;ukdarmhvSsuf tcef;tjyifokd h wvSr;f jcif;vSrf;xGufvmcJh onf?


axmiftm%mykdifrsm;u 4if;.vufEpS fzufukd aemufjyefxm;I }udK;ESifhcsnfaESmifvkdufonf? acgif;pGyt
f 0wftrJ}uD;
ESifh ukdwifarmifOD;.OD;acgif;tm; pGy&f ef}udK;pm;onfukd 4if;uvufrcH jiif;qefcJhonf?
xkd haemuf ppft&m&Srd sm;ESifhaxmiftm%mykdifrsm;onf ukdwifarmifOD;tm; }udK;pif&d&S mokd hqGJ ac:oGm;}u
onf? ukdwifarmifOD;u avSsmufvSr;f &if; &Jabmfwkd h? olwkd highukd ckd;owfae}ujyD? [k xyf cgwvJvJ at:[pf
cJhonf? }udK;ay;onfhtcsdeYf axmifxJwGif&daS eqJjzpfaom ausmif;om;rsm;ukd OD;wnf I ukdwifarmifOD;u xkduJhokd@
atmf[pfvkdufonfhtcgwkdif; 4if;.atmfoHukd tjcm;tusOf;om;rsm; r}um;ap&ef axmiftm%mykid frsm; ESifh
0g'grsm;u vufckyw
f D;jcif;/ atmf[pfjcif;rsm;tygt0if toH qlqn
l HnHrsm;xGufatmif vkycf Jh}uonf?
ukdwifarmifOD;tm;}udK;ay;aeonfhtcdseYf ,if;uJhokd hxGuf ay:ae onfhtoH}uD;rsm;ukd xkdpOfu jypf'%fwkdufrsm;
wGif&daS ecJhaom tusOf;om;rsm; ausmif;om;rsm; }um;cJh}ujyD; wckckawmh jzpfaejyD[k cef hrSef;EkdifcJh}uonf?

}udK;ay;jcif;
qvdkif;wifarmifOD;.vnfyif;ukd }udK;uGi;f pGyjf yD;aemuf wm0efusppft&m&Su
d aemufq;Hk pum; t aeeJ h
bmajym}um;cJhjcifovJ [k 4if;tm;ar;onf?
rif;wdk@ igh cE<mudk,f udkom owfvdk@&r,f? igh&@J ,Hk=unfcsufe@J &yfwnfcsufawGukd awmh b,f
awmhrSowfvdk@&rSm r[kwfbl;? rif;wdk@ ppfbdeyfatmufrmS ig b,fawmhrS 'l;axmufrmS r[kwfbl;uG? [lI
qvdkif;wifarmifOD; u [pfa}uG;cJhonf?
xkd haemuf }udK;pif. a'gufukdjzKwfum 4if;tm; uGyrf sufcJh}uonf? ukdwifarmifOD;. cE<mukd,fonf
rdepftenf;i,f}umrSs }udK;wGJavmif;ESifh v_yf&Sm;&kef;uefaecJhjyD; jidrfoufoGm;cJhonf? tm%mykdifrsm;u ol.tavmif;
ukdocFs dKif;ukef;okd ho,foGm;jyD; csufcsif;yifrD;oj*FK d[f cJ}h uonf? Tta}umif;ukd vSsdK h0Suf tjzpfxm;&ef/ rnfol hukdrSs
jyefvnfajym}um;jcif;rjyK&ef axmif0efxrf;u ta':xHrS u wd awmif;onf? ta':uvnf; ukdwifarmifOD;.
rdom;pk t&if;rsm;rSvGJI ajym}um;cJhjcif;r&Sd? ,cktcdset
f xd jrefrmEkdifiHtwGif;rSmyif &Sad eEkdifao;aom axmif0efxrf;
ESifh ta':wkd h.vkHjcKHa&;ukdaxmuf&lI
S 4if;wkd h.trnfrsm;tm; xkwfaz:Ekdifjcif;r&Sdao;yg?
ol&owWdESifh jynfhpHkaom ausmif;om;acgif;aqmif qvkdif;wifarmifOD;tm;}udK;ay;cJhonfh 1976 ckEpS f ZGef 26
&ufae honf ordkif;0ifonfhae h jzpfoGm;cJhygjyD? jrefrmEkdifiHtm; jAdwdoSsu pwife,fcsJ htyk f csKyfcJhonfh 1824 ckEpS frSpI
2011 ckEpS ftxdumv ESpfaygif; 187 ESpf twGi;f rnfonfhausmif;om;acgif; aqmif wOD;wavukdrSs w&m;&kk;H .
pD&ifq;Hk jzwfcsufjzifh enf;vrf;wus ao'%fjypf'%fpD&ifcJhbl;jcif; r&Sdyg? }udK;'%fp&D ifjcif;cHcJh&aom Ekid fiHa&;tusOf;
om;rsm;teuf qvkdif;wifarmifOD; wOD;wnf;omvSsif tm%m&Sifpepftm; 4if;.aemufqHk;xGufouf xkwfv$wf
&rnfh }udK;pifay:a&mufonftxdwkdufyJ0G if oGm;cJhonf? awmfvSeaf &;qufvufqifEJ$}urnfh ausmif;om;vli,f
rdsK;quf opfrsm;twGuf wkdufyJ0G if pdwf"gwf tarGukd }udK;pifay:rSaeI csefxm;cJhonf? ,if;okd h&yfwnfcsuf
aumif;rGev
f Saom qvkdif;wifarmifOD;tm; orkdif;wGifrw
S fwrf;wifoifhonfukd tjiif;yGm;bG,fr&Sdyg?
211

4if;tm;}udK;ay;uGyfrsufjyD;onfhaemufwGif 4if;.rdom;pk0iftm;vHk;.tajctaerSm rnfokd h&dyS g oenf;?


taumif;buf tqkd;buf ESpfbufvHk;rnfokd h cHpm;cJh}u&ygoenf;? qvkdif;wifarmifOD;ESifh 4if; .rdom;pkrsm;.b0ukd
cGJjcm;Ir&yg? okd hjzpfI txufygar;cGe;f rsm;.tajzukd&&SEd ikd f&ef rdom;pkrsm;.b0 tajctaeukd avhvmxdkufygonf?
ae hpOfyif tusOf;axmiftwGif;Y ukdvSa&$onf awmifilaxmif. qkd;0g;aomtajctaersm; atmufwGif
&kyfydik f;t&a&m pdwfyikd f;t&yg wajz;ajz;tm;enf;vmaeaom zciftm; }unfh&_apmifha&Smuf cJh&onf? wae hwGif
&if}uyfa&m*g&aeaom bke;f }uD;wpfyg;axmifwGif;Y ysHvGefawmfro
l Gm;cJhonf? xkdtusOf;cscHae&aom bke;f }uD;onf
tu,fIom t[m&&Sdaom tpm;tpmESifh aq;0g;tenf;i,f om &&SdcJhrnfqykd gu toufq;Hk &_H;rnfr[kwfyg?
ysHvGefawmfro
l Gm;cJhonfh &[ef;awmfEiS fh tvm;wlaom a&m*gvuQ%mrsm; &SdvmjyD;aemuf OD;vS'if.
usef;rma&;onf vSsifjrefpmG qkd;0g;vmcJhonf? touf&Sl&cufcJvmonf? 0rf;ukdufa&m*g&vmonf? aoG;oGev
f m
cJhonf? tvGet
f m;enf;vmcJhojzifh owdvpfoGm;cJh&onf? ukdvSa&$onf axmift apmifhrsm;xHokd h tajy;tv$m;
oGm;a&mufcJhjyD; aq;0g;ukor_twGuf tultnDawmif;cHcJhonf? aq;&kHrS jyefvnfxGufcGmawmhrnfhqq
J J jzpfaom
q&m0efonf ukdvSa&$EiS fhtwljyefvnfvkdufygvmjyD; OD;vS'if tm; ppfaq;}unfh&_onf? xkdrSsavmuftxd
qkd;0g;aomtajctaea&mufonftxd OD;vS'iftm; ypfxm;cJhaom axmiftr_xrf;rsm;tm; q&m0efu pdwfq;kd
onf?
OD;vS'ifrmS cE<mukd,ftwGif; aoG;&nfrsm; ajcmufcef;vmaejyD jzpfojzifh aoG;oGif;ykduf ud&,
d mESifh
qufxm;onfh aq;xkd;tyfoGif;&ef aoG;jyefa}umukdyif &SmazGIrawG hcJhyg? aoG;jyefa}umukd &SmazG&ef OD;vS'if.
vufwGif ta&jym;udk jzwfcJh&onf? tu,fI aemufxyf 10 rdepfrS 15 rdepfcef htwGif; aq;0g;ukor_ r&&Syd gu
OD;vS'if toufqHk;&_H;rnfjzpfa}umif; q&m0efu ukdvSa&$tm;ajym;onf? OD;vS'ifonf ESpf&ufwmcef h owdvHk;0
r&bJ arhajrmaecJhonf?

jypf'%fuscHae&aom tusOf;om;rsm;. cspfjcif;arwWm


owduif;vGwfaeaomzcifukd}unfh&_&if; ukdvSa&$onf &l;oGyaf wmhrnf uJhokd hyifcHpm;cJh&onf? igwkd hro
d m;pk
bmawGjzpfukejf yDvJ [k pdwfxJwGif ar;rdonf? tukd}uD;jzpfol ao'%fp&D ifcHcJh&jyD? rdcifEiS fh tr}uD;rSmvnf;
tjcm;axmifwpfckwGif 'kuQcHpm;ae}u&onf? t&G,fra&mufao;aom nDi,f nDr i,frsm;onfvnf; &efuke&f Sd
aetdrw
f Gif tm;ukd;&mrJhjzpfvSsuf&do
S nf? wzef ,ck zcifjzpfolrmS vnf; ao awmhrnfhqq
J J? ukdvSa&$.pdwftpOfwGif
tvkdrusjcif;/ a'goxGufjcif;ESifh 0rf;enf;jcif; wkd ha&mjyGrf;vSsuf &Scd Jhonf? uHaumif;pGmyif ESpf&uf}umjyD;aemuf
OD;vS'if. touf&lrS _rSm ykI
d wnfjidrv
f monf? okd h&m wGif aemufxyftcuftcJwpfckukd &ifqikd f}u&jyefonf?
OD;vS'iftm;oGi;f ay;&ef tkid fADG t&nfrsm;r&Sd awmha}umif;/ arSmifckdaps;uGufwGif0,f&ef aiGvkdtyfa}umif; q&m0efu
ukdvSa&$tm;ajymonf? qvkdif;wifarmifOD;.zcif toJtoefjzpfaea}umif;ESifh ta&;ay:aq;0g;ukor_twGuf
aiGvkdtyfae a}umif; owif;rSm axmiftwGif; vSsifjrefpmG yHs hEHS hoGm;cJhonf?
xkd haemuf ESpf}uD;orm; tusOf;om;rsm;onf axmifwGif;Y ypPnf;vJvS,f&mwGif aiGa}u;uJhokd htoHk;jyK
vSsuf&daS om aq;ayghvdyrf sm;tm; pkaqmif;}uonf? xkdtcdseu
f axmifxJwGif tusOf;om; oHk;axmifcef h&do
S nfh
212

teuf tm;vHk;eD;yg;u aq;ayghvdyfrsm; vSL'gef; cJh}uonf? tqdkygaq;ayghvdyf rsm;tm; axmif0g'gwOD;. tultnD


ukd&,lI axmiftjyifwGif a&mif;apcJhonf? &&SdvmaomaiGjzifh OD;vS'if aq;0g;ukor_twGuf vdktyfvmrnfh
ukeu
f saiGudk oHk;pJo
G Gm;&ef jzpfonf?
OD;vS'ifonf axmifaq;&Hw
k Gif oHk;vavmufwufcJh&onf? xkdumvtwGif;wGif tusOf;om; rsm;onf
aq;ayghvdyrf sm;qufvufpak qmif;aumuf,lcJhjyD; OD;vS'ifukdvnf; 0kid f;0ef;apmifha&SmufcJh}u onf? jrefrmEkdifiHvlxk
vGwfajrmufa&;twGuf pOfqufrjywf wkdufyGJ0ifvSsuf&daS om ausmif;om;acgif; aqmifqvkdif;wifarmifOD;ukd olwkd@
aumif;rGepf Gmod&djS yD; rsm;pGmav;pm;r_&}Sd uonf? OD;vS'iftm; qvkdif; wifarmifOD;. zcifreS f;od&do
S jzifh ,if;uJhokd@
txl;wvnf ulnDyhyH d;k }ujcif;jzpfonf? aemufyikd f;wGif OD;vS'if. usef;rma&;rSm wpwp wkd;wufvmcJhonf?
tusOf;om;rsm;. }uifemaomapmifha&Smufr_ESifh aumif;r_jyKcsufa}umifh OD;vS'ifrmS ,ae htcdset
f xd touf&Sif
ae&jcif;jzpfonf?
ol.ukd,fykdiftawG ht}uHKt& OD;vS'ifonf om;}uD; qvkdif;wifarmifOD;taejzifh ol htay: oG,f0du
k fI
aumif;udsK;jyKcJhonfhtay: todtrSwfjyKI wefbkd;vnf;xm;&Sdonf? axmifxJwGif xdr;f odr;f cHxm;&pOftwGif;
'kuQqif;&Jrsm; }uKHawG hcJh&aomfvnf; qvkdif;wifarmifOD;.zcif jzpf&jcif;twGuf ol *k%,
f lonf? vl@tzG@J tpnf;
tudsK;twGuf om;jzpfol. aumif;r_jyKcsufa}umifh zcifonf axmifwGif;wGif jzpfaomfjim;vnf; }uifemr_rsm;
ukdomru *k%foduQmukyd g &&SdcJhonf? ol. aumif;jrwfaom om;}uD;tay: zcifuxm;&Sdonfh }uD;rm;aom
arwWmrSmvnf; TurBmqHk;onfhwkdif ukeEf ikd fbG,fr&Sd? olwkd hwrdom;pkvHk; ,ae htcdset
f xd &yfwnf&iS foef&mwGif
cspfjcif;arwWmonf t"duusaom tcef; urS yg0ifa}umif;ukd qvkdif;wifarmifOD;. rdbESpyf g;vHk;onf
aumif;rGepf Gmod&d}S uonf?
1980 ckESpw
f Gif rqvppftpk;d &onf taxGaxGvGwfjidr;f csrf;omcGifha}ujimI EkdifiHa&; tusOf;om;rsm;
tm;vHk;ukd v$wfay;cJhonf? ocifpd;k tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om; tajrmuftrsm;vGwfvm}u onf? ocifpd;k onf
tvHeu
D Gejf rLepfygwD wnfaxmifI vufeufukdifpJu
G m ppftpkd;&ukd wkdufyGJ0ifcJhol jzpfonf? 4if;tjyif OD;axG;jrifh ESifh
avmppf[ef wkd hvnf;vGwfvm}uonf? 4if;wkd hoHk;OD;vkH;rSm ao'%f jypf'%f cscHxm;}u&jyD;rS towfrcH&bJ
vGwfvm}uolrsm;jzpfonf? xdktcsdeYf qvkdif;wifarmifOD;. rdb eSpyf g;onf 5 eSpfjypf'%fudk cHpm;jyD;aemuf
tdrfjyefa&mufaeayjyD? rvSjrdKifeiS fh udkvSa&$wdk hrmS rl vGwfjidr;f csrf;omcGifh umvtwGif; vGwfajrmufvm}ujcif;
jzpfonf?
tpdk;&tm%mydkifrsm;onf
qvkdif;wifarmifOD;tm;enf;vrf;wus
uGyrf sufchjJ cif;eSifh
pyfvSsOf;I
rdom;pk0ifrsm;tm; rnfonfhtcgurSs w&m;0ifta}umif;}um;cJhjcif; r&Sdyg? ,if;eSifhpyfvSsOf;I OD;vS'ifu a&S@aewOD;
eSifh awG hqjHk yD;Oya'a&;&mt}uHOm%fawmif;cHonf? qvkdif;wifarmifOD;tm; csrSwfxm;cJhaom ao'%fjypf'%fudk
vufawG haz:aqmif pD&ifjyD;jcif; &Srd &Sd/ 4if;. rdom;pk. bmoma&;,Hk}unfr_ rsm;eSifhtnD vkyaf qmifbG,f&mrsm;udk
vkyaf qmifjyD;jcif;&Sdr&Sd ar;jref;onfh toem;cHv$mwckudk tm%mydkifrsm;xH wifoGif;jyD; w&m;0ifar;jref;&ef tqdkyg
a&S haeu t}uHjyKcJhonf?
a&S haeu jyifqifa&;om;ay;vdkufaom tqdkygtoem;cHv$mudk udkifI rdbeSpfyg;jzpfaom OD;vS'if eSifh
a':eSif;jrdKifwdk honf &efukejf rdK hukuUdKif;&Sd OD;ae0if; aetdrfodk hoGm;}uonf? jrefrmhq&dk S,fvpf vrf;pOfygwD. OuUX
213

OD;ae0if;onf toem;cHv$mudk ta&;,laqmif&u


G f&ef tcGifhtm%m&Sda}umif;/ atmufarhbG,f tcef;tem;usif;ycGifh
jyKedik fa}umif; tqdkyg a&S haeu t}uHay;vdkufaoma}umifh jzpf onf? OD;ae0if;tdrjf cHwHcg;0odk ha&mufaomtcg
vHkjcHKa&;t&m&Srd sm;u 4if;wdk htm;&yfwef hapI rnf onfh udpt
P wGuf vma&mufa}umif;ar;jref;onf? olwdk hu
toif,
h lvmaom toem;cHv$mudk jyvdkufonf? 4if;wdk hu toem;cHv$mudkzwfjyD;aemuf OD;vS'ifeiS fh a':eSif;jrdKifwdk@
tm; aoewfrsm;jzifh xkwfcsdefum ausmufom;yrmcufxefaom rsufemS rsm;jzifh cifAsm;wdk htckcsufjcif; aooGm;jcif
ovm; [k jcdrf;ajcmufonf? csdex
f m;aom aoewfrsm;udk }unfh&if; ae&mwGifyif yGjJ cif;jyD;aoewfjzifh
ypfowfcH&rnfudk a}umufvef h}uojzifh OD;vS'ifeiS fh a':eSif;jrdKifwdk honf zdeyfrsm;udkyif rpD;edkifawmhbJ tqdkyg
vHkjcHa&;*dwfae&mrS ajcukeef Sifum xGufajy;vmcJh}u&onf? tm%mydik frsm;u rdbeSpfyg;tm; xdk uJ hodk hvlrqefpGm
jyKrlcJhonfh tay: rdom;pkwpkvHk;u cHjyif;/ t&Suf&/ a'goxGuf/ 0rf;enf;cJh}u&onf? qvkdif;wifarmifOD;.
rdom;pktwGuf q,fpek Spfaygif;rsm;pGm tarSmifxk}uD;zHk;v$r;f vSsuf&dq
S J/ w&m;rSswr_udk jiif;qdkcHxm;}u&qJjzpfonf?
rdom;pk0ifrsm;onf qvkdif;wifarmifOD;tm; vGr;f qGwfowd&}uonfhtcgwdkif; 4if; touf 23
om;t&G,fu &du
k ful;xm;cJhaom "gwfyku
H av;udk }unfhavh&d}S uonf? "gwfyk.
H a}umbufwGif a&;om; xm;aom
4if;. pmuav;onf arwWmw&m;eSifh jynfh0aom ausmif;om;vli,fwOD;. ppfreS faom &nf&G,fcsufudk az:n$e;f
onf?
vltjzpf touf&Sif&m Tavmu}uD;wGif tcspfqHk;jzpf=uaom
tyg;/ tar/ tefwDESifh nDi,f nDri,frsm;/
tudk}uD;&J@ 'D"gwfyHkudk =unfhwkdif;=unfhwkdif; tm;i,fpw
d fawG/ 0rf;eJpdwfawG
rarG;jrL=uygeJ@? w&m;r#wr_/ vGwfvyfr_eJ@ vlom;yDopGm touf&SifaeEkid fr_wdk@twGuf
av#mufvSrf;aewJh tudk}uD;[m b,fawmhrS 'kuQra&muf oufraysmufbJ
om,mvSywJh ae@wae@rSm aysmf&$ifpmG jyefvnfqpHk nf;&rSmyg?

wifarmifOD;

214

(18)
}umyef;wyGifh. ed*Hk;
cspfjcif;arwWm eSifh Oya'pdk;rdk;a&;rSonf urBmhjidr;f csrf;a&; odk h
w&m;rSswrSK/ vGwfvyfrKS eSifh *k%o
f duQmwdk htm;&SmazG&mwGif owWdudk t&if;jyK&rnf jzpfa}umif;
ajym}um;jyo&efavmuvl h&mG odk h qvdkif;wifarmifOD; a&muf&v
Sd mcJhjcif;[k qdkedkifonf? owWdudk }uD;rm;aom
arwWmjzifh axmufulyhyH k;d &ygrnf? odk hr[kwfygu vlwOD;wGif owWd&Sd&HkrSsjzifh trsm; aumif;usdK; twGuf toufudk
pGef hv$wfprG f;aqmifvdrhrf nf r[kwfyg? }uD;rm;aom arwWmeSifh trsm;twGuftouf udk pGef h v$wfprG f; aqmifjcif;wdk h
onfvnf; omrefvlwOD;wGif tpOftjrJ 'GefwGJaejcif; r&Sdyg? c&pfawmfwGif }uD;rm;aomarwWm&Sdojzifh trsm;
twGuf toufudk pGef hv$wfcJhaomfvnf; omrefvlrsm; wGif }uD; rm;aom arwWm&Sd&kHrSsjzifh trsm;twGuf toufudk
pGef hv$wfprG f;aqmifvdrfhrnf[k yHak oum;cs wGufI r&edik fyg? Tae&mwGif owWdudk,Hk}unfcsufjzifhaxmufyhrH KS jyK&ef
vGepf Gmta&;}uD;ygonf? udkwifarmifOD;. rqkwfrepfaom ,Hk}unfcsufrmS tm%m&Sifpepfudk tjrpfjzKwf okwfoif
edik fro
S m vl htzGJ htpnf;. aumif;usdL;pD;yGm;udk aqmifusOf;edkifvdrhrf nf [laomtcsufjzpfonf?
wpHkwOD;wGif }uD;rm;aom arwWm&Sd&krH sS om qkdvSsif tqdkygyk*~dKvfonf bmoma&;acgif;aqmif jzpfvmedkif
ygrnf? ol&aJ umif;awmh jzpfedkifbG,f r&Sdyg? wpHkwOD;wGif }uD;rm;aom arwWm&Sd&krH Ssomru ,Hk}unfcsufjzifh
axmufyhrH j_ yKxm;aom owWdvnf; &Syd grS trsm;twGuftouf udk pGef hv$wfprG f;aqmif avh&dyS gonf? xdkuJhodk@
aomyk*dK~ vfrsLd ;udk ol&aJ umif;[k ac:ygonf? oHo,jzpfbG,fr&Sdyg? udkwifarmifOD; onf ol&aJ umif;wOD;jzpfygonf?
rif;wdk hppfzed yfatmufrSm igb,fawmhrS 'l;axmufrSmr[kwfbl;uG[k a}uG;a}umf&if; udkwifarmifOD;onf trSef
w&m; udk jyoGm;cJhygonf? TonfrSm umvra&G; rSefuefae rnfh trSew
f &m;yif? udkwifarmifOD;onf &k;d om;oef h
pifrKS / *k%o
f duQm/ w&m;rSswr_/ vGwfvyfr_ eSifh arwWm wdk h. oauFw jzpfonf? ,if;wdk hrSm ,Ofaus;aom vl htzGJ h
tpnf;wGif r&Sdrjzpfvdktyfaom toGifvuQ%mrsm;. tpdyt
f ydkif;rsm; jzpfonf? Tonfwdk@ rSm ppfzed yfatmufwGif
&Srd aeoihfyg?
odk hjzpfIudkwifarmifOD;onf 4if;tay:csrSwfxm;aom ao'%fjypf'%frSavSsmhayghapa&;twGuf ppf tm%m
ydik f rsm;xH toem;cHpm wifoGif;jcif; rjyK7ef jywfjywfom;om; jiif;qdkcJhonf? ,if;odk hto em;cHpm wifoGif;vdkuf
ygu tm%m&Sifpepfudk 'l;axmufvdkuf&m a&mufoGm;ygrnf? ol 'l;axmufvdkuf jcif;onf ,Ofaus;aomvl htzGJ h
tpnf;u tm%m&SifpepfatmufudkiHk hvSsdL;vdkufjcif;yif? ,if;odk@jzpfygu vl@tzG@J tpnf; twGuf qdk;usdL;udkom
aqmifusOf;ygrnf? Tonfudk udkwifarmifOD; taejzifh pd;k pOf; rSs vufrcHekid fyg? ,Ofaus;aom vl htzGJ htpnf;onf
ppfzed yf. txufwGifom &Sad e&ygrnf? TonfrmS trSew
f &m;jzpfonf? T trSew
f &m;udk ol aumif;rGepf Gm
cH,lonf? ol. toufudk pGef hv$wfI TtrSew
f &m;udk jywfjywfom;om; jyooGm;cJhonf?

215

tjyifykid f;vSKyf&Sm;pGr;f aqmifrKS rsm; eSifh twGi;f ydik f; A[dkcsufudk o[ZmwjyKjcif;


qvdkif;wifarmifOD;. b0wavSsmufvHk;wGif rdrd. twWtwGuf pOf;i,frsS vdkufpm;cJhjcif;udk rawG h&yg?
olonf trsdL;om;/ wdkif;&if;om;/ vlrsLd ;/ bmom wdk ht& cGJjcm;usio
fh Hk;rSKudk qef husifcJhol jzpfonf? olonf
b,fwHk;urSs trsdL;om;wrsdL;/ wdkif;&if;om;wck/ vlrsLd ;wEG,f/ vdifw&yf/ bmom a&;wck wnf; tay:wGifom
t"duxm;cJhol r[kwfyg? rsdL;cspfyk*dK~ vfwOD; jzpfaeonfh wcsdex
f JrmS yif olonf vlt"du jyK0g'D wOD; jzpfI vlvlcsif;
pmemrSKudk vdkufemusifhoHk;oljzpfonf? tm%m&Sif tkyf csKyfrSKudk wdkufzsufbdk h r[mjAL[m &SmazG&mwGif olonf
ausmif;om;rsm;/ vli,frsm;/ tvkyo
f rm; rsm; eSifh wyfrawmfom;rsm; . pGr;f tm;udk t"du xm;cJhol jzpfonf?
TonfrSm ausmif;om;rsm;onf q&mrsm;udk/ tvkyform;rsm;onf tvkyf&Sifrsm;udk/ atmufajc
wyfrawmfom;rsm;onf txuft&m&Sdrsm;udk qef husif&ef[k qdkvdk&if; r[kwfyg? Todk hjzpfygu vl@tzG@J tpnf;
onf tusdL;,kwf&ko
H m &Sdygrnf? q&mrsm; r&SdbJ ausmif;om;rsm; r&Sdedkif/ tvkyf&Sif r&SdbJ tvkyo
f rm; r&Sdedkif/
txufwm0ef&do
S lrsm; r&SdbJ atmufajcwyfrawmfom;rsm;csnf; r&Sdedkif? vl@tzG@J tpnf; vl htv$mwGif ausmif;om;
rsm;eSifhq&mrsm;aygif;rS wckjzpfygonf? tvky&f Sifrsm;eSifh tvkyform; rsm;aygif;rS wckjzpfygonf? txuf
wm0ef&do
S lrsm; eSifh atmufajcwyfrawmfom;rsm; aygif;rS wckjzpfyg onf? ,if;wdk h. vl htv$mtvdkuf aygif;pnf;
wnf&drS KS udk todtrSwfjyK&ygrnf? ,if;wdk hudk wckeiS fh tjcm;wckt}um; cGJjcm;jcif;rjyKoihfyg? epfemrSKrsm;&SdyS gu
jidrf;csrf;aomenf;vrf;rsm;jzifh tjyeftvSef nSdedkif;ajz&Sif;edkifvSsif tudsL;rsm;ygrnf?
trsdL;rsdL;aom wdkif;&if;om;vlrsLd ;rsm;udkvnf; Tenf;eSifeSifoabmxm;&ef vdkygrnf? wdkif;&if; om;vlrsLd ;
wrsdL;jcif;pD.xl;jcm;rSKrsm;udk todtrSwfjyK&ef/ wefbdk;xm;&ef/ w&m;0if&yfwnfcGifh &atmif vkyaf qmif ay;&ef rSm
vGepf Gmta&;}uD;vSygonf? ydI
k ta&;}uD;onfrmS vlrsKd ;wrsdL;eSifh tjcm; wrsdL; t}um;wGif aygif;pnf;rSK&Sad p&ef
tm;ay;jcif; jznfhqnf;ay;jcif; wdk hjzpfonf? rwlaom vl htv$meSifh uGJ jym;aom vlrsdL;rsm;onf vl htzGJ htpnf;wGif
aygif;pnf; pkqHk}u&m tm;vHk;aygif;vSsif vl htzGJ htpnf; wckvHk; jzpfonf? aygif;pnf;rSK tay: tajccHonfh vl htzGJ h
tpnf;wckvHk;. jzpfwnfrKS udk aumif;rGepf Gm oabmaygufro
S mvSsif ppfreS faom jidr;f csrf;r_/ wnfjidrrf _ eSifh
w&m;rSswr_ wdk h&&SSdedkifygrnf?
qvdkif;wifarmifOD;onf 4if;. b0twGuf wdk;wufxl;cGsev
f dkr_ eSifh pdwfprG f;tm;udk pepfwus aygif;pyfedkif
cJhonf? pdwfykid f;t&a&m &kyfykdif;t&yg ol hudk,fol avhusifhcJhonf? xdk haemuf olonf pnf;&Hk;/ vSKyf&Sm;/ wdkufyJ0G if
cJhonf? TonfrmS 4if;.t0ef;t0dik f;tem;pGef;wGif pGrf;aqmif cJhonfh oabmaqmif onf? tem;pGe;f onf vlwOD;
wa,muf.vSKyf&Sm;rSKudk udk,fpm;jyKonf? xdkol. tjyifykid f;}udK;yrf;r_rsm;onf jrifekid faom tem;pGe;f jzpfonf?
tm%m&Sifpepfudk tjrpfjzKwfa&;twGuf qvdkif;wifarmifOD;onf taxGaxGaom r[mAsL[mrsm;/ enf;vrf;rsm;jzifh
tm;xkwfcJhonf? TonfrSm ol. tem;pGe;f ydkif; vSKyf&Sm;rSKrsm;[k ajymedkifonf?
tjyifykid f;jzpfaom tem;pGe;f wGif vSKyf&Sm;pGrf;aqmif jyD;onfhaemuf olonf xufjrufaom odjrifrKS &&Sdvm
cJo
h nf? xdk haemufolonf ol. A[dkcsuf&Sd&modk h jyefvnf qkwfcGm oHk;oyf edik fcJhonf? vlwOD;wa,muf. A[dkcsuf
onf 4if;. twGif;ydkif;jzpfonf? A[dkcsufonf xdkol. ppfrSeaf om wefbdk; jzpfonf? b0&nfreS f;csuf [kvnf;
ajymedkifonf? A[kdcsufwGif xdkol. qENppf qENrSef/ xdkol&&SSdatmif jrifvdkonfht&m eSifh aemufrsdL;quf twGuf
216

csefxm;vdkonfhtarGteSpw
f dk h &S}d uonf? tjyifykid f; tem; pGef;eSifh twGi;f ydkif; A[kdcsufwdk@onf wckwnf; jzpf&rnf
jzpfa}umif;eSifh wckeiS fhwck o[Zmw jzpf&ef vdk a}umif;wdk hudk qvdkif;wifarmifOD; odjrifcJhonf?
olonf ol.twGif;ydkif; A[dkcsuf&Sd&modk hjyefvnfqkwfcGmcJo
h nf? xdk haemuf rnfonfht&mwGif atmifjrifrKS
&vdka}umif;udk olav;eufpmG pOf;pm;cJhonf? ol. vSKyf&Sm;rSKrsm;onf ol h&nfreS f;csufrsm;tm; atmifjrifatmif
az:aqmifekid fcJhjcif; &SdrS &Sdudk oHk;oyfcJhonf? tarGteSpf tjzpf olbmudk csefxm;cJh vdkonf qdkonfudk ol hudk,fol
aocsmpGm ppfa}umcJhonf? xdk haemuf ol. vSKyf&Sm;rSKrsm;udk jyefvnf jyKjyifonf? ol hb0. aemufq;Hk tcsdeYf
tqdkyg vSKyf&Sm;rSKrsm;jzifh aemufrsLd ;qufrsm;twGuf olbm csefxm;cJhvdkonf [lonfudk aocsmap&ef }udK;yrf;
cJhonf?
ajrmufrsm;vSpmG aom ol&aJ umif;rsm;onf olwdk hb0. tjyifykdif; tem;pGe;f wGif vSKyf&Sm;pGrf; aqmif&if;
usqHk;cJh}uolrsm;jzpfonf? olwdk h. twGif;ydkif; A[dkcsufeSifh ppfreS fpGm jyefvnfxdawG hekid fcJhjcif; r&Sd}u? tjyifykid f;
vSKyf&Sm;rSKrsm;eSifh twGi;f ydkif; A[dkcsufonf wckwnf;jzpfonf/ wckwnf;jzpf&rnf [l onfudk rod&cSd Jh}u? qvdkif;
wifarmifOD;onf tjyifykid f;tem;pGef;wGif vSKyf&Sm;cJhedkif&Hkomru twGif;ydkif; A[dkcsufodk hjyefvnf qkwfcGm edkifcJhol
jzpfonf? tjyifykid f;tem;pGef;vSKyf&Sm;cJhrSKrsm;udk twGi;f ydkif; A[dkcsuf eSifh wom;wnf;usatmif jyefvnf aygif;qHkap
edik fcJhol jzpfonf? ol. aemufq;Hk xGufoufudk xkwf vdkufonfh tcsdew
f Gif }uD;rm;aom arwWm/ ol&owWd eSihf trsm;
aumif;usdL;twGuf pGef hv$wfrKS wdk hudk tarGtjzpf csefxm;&pfcJhonf? ol hb0woufwmvHk;udk tm%m&Sif pepftm;
acsrSKef;&eftwGufom jyifqif/ vSKyf&Sm;/ wdkufyGJ0if/ toHk;cs oGm;cJhonf? rnfonfht&mwGif atmifjrifr_ &vdka}umif;
olodonf? TonfrmS ol htwGif;ydkif; A[kdcsufudk oludk,fwdkif avhvmoHk;oyfedkifaoma}umifh jzpfonf?
rnfonfh ordik f;umv/ rnfonfh vl@tzG@J tpnf;/ rnfonfh edkifiHa&; pepf atmufwGif jzpfap tm%m&Sifrsm;
eSifh tm%m&Siftyk fcsKyfr_onf vl htzGJ htpnf;twGuf qdk;usdL;ukdom aqmifusOf;avh &So
d nf? 4if;wkd honf vl@tzG@J
tpnf;. tema&m*grsm;jzpfonf? tm%m&Siftyk fcsKyfrKS wnf&daS eygu vlwOD;csif;pD. vGwfvyfrSKudk &kyfodr;f onf?
wdkif;&if;om;vlrsLd ;wrsdL; eSifh tjcm;wrsdL;t}um;/ vl htv$m wckeiS fh tjcm;wckt}um; pkpnf;nDnGwf rSKudk jydKuGJap
onf? vl htzGJ h tpnf;. wefb;dk rsm;udk zsufqD; onf? tusdL;quftaeeSifh tm;vHk;. *k%o
f duQm xdcdkufusqif;&jrJ
jzpfonf?
ausmif;om;jzpfap/ q&mjzpfap/ vli,fjzpfap/ vl}uD;jzpfap/ tvky&f Sifjzpfap/ tvkyform; jzpf ap/
txufwm0ef&do
S ljzpfap/ atmufajcwyfrawmfom; jzpfap/ edik fiHa&;orm;jzpfap vlxkjzpfap/ tpdk;& trSKxrf;jzpfap
edik fiHom;jzpfap/ rcGJjcm;bJ tm%m&Siftyk fcsKyfrSKtm; wenf;enf;jzifh axmufyho
H l/ ckcH umuG,fol/ ajrawmifajrSmuf
ay;olwdk htm; a0zef/ zGifhcs/ xdk;eSuf oifhonf? 4if;wdk h. pOf;pm;rSKeSifh &yfwnfrKS jyifqifajymif;vJ oGm;atmif
pGrf;aqmifoihfonf? odk h&mwGifTonfrmS tajymvG,foavmuftvkyf cufygonf? tb,fa}umifhqkad omf
tm%m&Sifrsm;eSifh tm%m&SiftkyfcsKyfrSK wdk honf trsdL;om;a&; eSifh a'oqdkif&mta&; tjriftajccHrsm;rS wckr[kwf
tjcm;wckjzpfaom edkifiHa&;/ vlrsLd ;a&; eSifh bmoma&; ta}umif;jycsufrsm;udk &nfn$e;f vSsuf vnf;aumif;/
qGJaqmifrKS &Sdaom edkifiHa&;a}uG;a}umfoHrsm;udk [pf a}uG;Ivnf;aumif;/ 4if;wkd hudk,fudk tay:,H edik fiHa&;zGJ@pnf;rSK
rsm;eSifh yHkzsuf zHk;v$r;f xm;}uaoma}umifh jzpfonf?

217

tm%m&Sif tkyfcsKyfrSK qdkonfrmS tb,fenf;? 4if;. toGifvuQ%m rsm;rSm tb,fenf;? wdkif;jynf


tm%mydkif tzGJ htpnf;rsm;. tjyeftvSef }uD;}uyfxdr;f ausmif;rSKr&SdbJ [efjyrSsom jzpfaom zGJ hpnf;yHk tajccHOya'
udk udkifpJv
G Ssuf vlwOD; odk hr[kwf vlwpku tpdk;&taejzifh t}uGif;rJh tm%m udk oHk;pGJum 4if;wdk h. oabmtwdkif;
xifovdkcs,fvS,fjyD; jynfolvlxktay: ta}umufw&m; zefwnf;I tkyfcsKyf}ujcif; udk tm%m&Sif tkyfcsKyfrSK [k
ac:ygonf? tm%m&Siftyk fcsKyfrSKatmufwGif vGwfvyfaom w&m;pD&ifa&;/ vlxk toif;tzG@J rsm;eSifh vlxkowif;
rD',
D mrsm;. ppfaq;rSK/ [efcsufnDxde;f ausmif;rSK uif;rJhaeavh&do
S nf? tm%m&Sifrsm;onf vlxkudk jcdrf;
ajcmufum wdkif;jynfudk tkyfpk;d avh &Sd}uonf? tm%m&Siftyk fcsKyfrKS }uD;pdk;aom edkifiHrsm; wGif tpdk;&tm%mydik f rsm;u
jypfrSKrsm;usL;vGejf yD; aemuf vGwfjidr;f cGifh&onfh tajctae v$r;f rdk;vSsuf &So
d nf? ppfreS fonfh Oya'pd;k rdk;rSK ysufokOf;
vSsuf &So
d nf? tpdk;&tm%mydik frsm;u Oya'. txufwGif&drS KS tay: tajccHum Oya'udk udkifpJI
G zdedyS frSK udk
usifhoHk;onf? tusdL;quftaejzifh tqdkyg wdkif;jynfrsm;wGif wm0efcHrKS eSifh &Sif;&Sif;vif;vif; &Srd SKwdk h qdwfokOf;
vSsuf&do
S nf? tqdkyg vl htzGJ htpnf;rsm; wGif tarSmifxk}uD; zk;H v$rf;vSsuf&do
S nf?

Oya'pd;k rd;k rSK qdkif&m jyoemrsm;


vl@tzG@J tpnf;wGif Oya'pd;k rdk;rSK v$r;f jcHKaomtcg tm%mtvGJoHk;pm;rSKrsm;/ qdk;oGr;f aom acgif;aqmifrsm;.
rw&m;jyKrSKrsm;rS vlxktm; tum tuG,fay;onf? ajymif;jyeftm;jzifhqk&d vSsif rdrd wdk hpw
d f}udKufjyXmef;xm;onfh
Oya'rsm;udk toHk;jyKvSsuf tm%m&Sifrsm; v$r;f rdk;aomtcg vlxkonf tm%m&Sifrsm;. vufckyt
f wGi;f odk h
oufqif;oGm;&onf? TonfrmS Oya'pd;k rdk;rSK tajccHrsm;eSifh vHk;0 yif qef husifzv
D mjzpfonf? Oya'pd;k rdk;rSKonf
[efcsufudkxdr;f ausmif;I o[ZmwjzpfrSKudk az:aqmif onf? cGJjcm;rSKudk qef husifI nDnGwfrKS udk tm;ay;onf?
tcGifhxl;,lrKS udk wdkufzsufjyD; Oya'a&S harSmuf wGif wef;wlnDrsS rSKudk tmrcHonf? Oya'pd;k rdk;rSKonf eSrd cfh srSKudk
yHak z:onf? rnfonfh yk*~dKvf vlom;wOD; udkrSs tm;vHk;. txufwGif &Sdraeap&yg?
qvdkif;wifarmifOD;tm; &Hk;wif ppfaq;&mwGif w&m;rSswaom w&m;cGif eSifh ppfaq;ydik fcGifh tyg t0if
Oya'pd;k rdk;rSK tajccHrsm; vHk;0jiif;y,fjcif; cHcJh&onf? w&m;pD&ifa&;onf ppftm%m&Sifrsm;udk c, 0yfwGm;ae&ojzifh
vGwfvyfaomw&m;ol}uD;rsm;eSifh bufrvdkufbJ rSswpGmppfaq;onfh pD&ifrKS r&&Scd Jhyg? rdrdukd,fwdkif ckcHumuG,fjcif;
odk hr[kwf Oya'tusdL;aqmif a&S haewOD;OD;. tultnDudk&,lI ckcHum uG,fjcif;rSm Oya'pd;k rdk;a&; tajccHt&
vlwdkif;. tcGifhta&; jzpfaomfvnf; wifarmifOD; twGuf vHk;0 qHk;&SHK;cJh&onf? 4if;twGuf vdkufygaqmif&u
G fay;rnfh
a&S haea&S h&yf wOD;rSsryg&b
Sd J ao'%f jypf'%f pD&if jcif; cHcJh&onf?
trsm;jynfola&S harSmufwGif w&m;pD&ifjcif;onf wOD;csif; tcGifhta&; eSifh vl htzGJ htpnf;. tusdL;pD;yGm;udk
az:aqmif&eftwGuf ta&;}uD;aom tumtuG,fw&yfjzpfonf? owif;Xmersm; tyg t0if trsm;jynfola&S h
arSmufwGif trSKudkppfaq;pD&if&rnf jzpfa}umif;/ vly*k K~d vfwcsdK htwGuf udk om uef howfwufa&mufapjcif;
rjzpfoifha}umif;/ tcsdK h aom rSKcif;rsm;wGif trsm;jynfolwufa&mufcGifh udk uef howfrKS rsdL;rsm; &Sed idk faomfvnf;
pD&ifcsufcsrSwf&mwGifrl tedrhfqHk;tm;jzifh trsm;jynfol wufa&mufapoifha}umif; ukvor*~vl htcGifhta&;
aumfrwD u az:jyonf? qvdkif;wifarmifOD; udk pD&if aom rSKcif;wGirf l trsm; jynfola&S harSmufwGif ppfaq;pD&if
218

cHykid fcGifhudk vHk;0jiif;y,fccH Jh&onf? 4if;. teD;pyfqHk; rdom;pk0ifrsm; axmifxJwGif twlwuG &SdaS ecJh}uaomfvnf;
4if;wdk htm; pD&ifcsufcsrSwf &mwGifyif wufa&mufem;axmifcGifh rjyKcJhyg?
tjypfuif;rJholtjzpf rSwf,lcHykid fcGifh [laomrlonf edik fiHwum vl htcGifhta&; Oya'rsm;t& a&m
jynfwGif;w&m;pD&ifa&;tpOftvmrsm;t&yg vufcH xm;aom ta&;}uD;onfh rlw&yfjzpfonf? Trludk tajccHI
&H;k rwifrD pHpk rf;ppfaq;aeqJumvwGifjzpfap/ w&m;&Hk;wGifI rSKcif;udk }um;emppfaq; aeaom umvwGif jzpfap/
&Jt&m&SrSd sm;uaomfvnf;aumif;/ w&m;pGJt&m&SSdrsm; u aomfvnf;aumif;/ oHo,jzifh pGyfpJcG H&olrsm;udk
qufqef&jrJjzpfonf? TrleiS fh qufpyfum jrefrmedkifiHOya'e,fy,fwGif usifhoHk;aom aqmifyk'f wck&do
S nf? ,if;rSm
tjypf&do
S l udk;OD; vGwfoGm;jcif;xuf tjypfuif;rJholwpfOD; jypf'%fuscjH cif; r&Sdap&ef owdjyK&rnf [lIjzpfonf?
Taqmify'k fudk udkifpJu
G sifhoHk;jcif;jzifh w&m;rSsw rSKudk &SmazG&mwGif w&m;vdktjzpfwdkifwef;aom jypfrKS usL;vGecf H&ol
twGufomru w&m;cHtjzpf pGyfpJG cH&oltwGufyg bufepS fbufvHk;udk xnfhoGif;pOf;pm; az:aqmif&rnfh oabmudk
qdkvdkonf?
tjypfuif;rJholtjzpf rSwf,lcHykid fcGifh [laomrludk rSKcif;ppfaq;&mY atmifjrifpmG az:aqmifedkif&ef rSm
w&m;&Hk;taejzifh ekwfxGufqcdk sufrsm;a&m/ pmwrf;trSwftom;rsm; tay:rSmyg tajccHvSsuf tjyD; owf
oufaocHcsufrsm; &bdk hvdktyfayonf? ,if;odk hjzpfap&ef oufaowOD;. tajctaeeSifh pyfvSsOf; I ol odk hr[kwf
olronf tjiif;xGufta}umif;jcif;&m udk udk,fwdkif awG h}uHKol[kwfr[kwf/ ol odk h r[kwf olr. xGufqcdk sufonf
tjiif;yGm;aomjyoemeSifh pyfvSsOf;I pyfqdkifjcif; &SdrS &Sd tuJjzwf &ef vdk tyfonf? tjiif;yGm;aomjyoemtay:
w&m;vdk bufujzpfap/ w&m;cHbufu jzpfap wifoGif;aom oufaocHcsufrsm;onf trSKeSifh pyfqidk fjcif; &Srd &SSd
w&m;&Hk;u oHk;oyf&ef vdktyfonf? tu,fI pyfqidk f ygu ,if;oufaocHcsufonf rlv oufaocHcsufvm;/ 'kwd,
tqifh oufaocHcsufvm; qdkonfudk ppfa}um&onf? Tonfwdk hudk vkyaf qmifedkif&ef w&m;&Hk;onf jrefrmedkifiH.
wnfqJOya'jzpfaom oufaocH Oya'udk wdwdusus vdkufem&ygrnf? qvdkif;wifarmifOD;. rSKcif;wGif
tjypfuif;rJholtjzpf rSwf,lcHyidk fcGifh [laomrludk usifhoHk;cJhjcif;r&Sdyg? oufqidk faom oufaorsm;tm; ac:,lI
w&m;&Hk;wGif wifoGif;cGifh udkyif jiif;qdkcJhonf? w&m;&Hk;onf rw&m;&Hk;oufouf jzpfcJhonf?
Oya' oabmt,l tjrif&KS a'gifhrS }unfhrnfqv
dk Ssif w&m;rSsS wrSKudk &SmazG&mY eSpfydkif;&Sdygonf? wydik f;rSm
tajccHoabmt& pD&ifjcif; jzpfjyD;/ aemufwydik f;rSm vkyx
f Hk;vkyef nf;t& pD&ifjcif; jzpfonf? tajccHoabmt&
pD&ifjcif; [lonfrmS tjypfusL;vGeo
f ludk tjypf'%f pD&if&rnf [lonfh Oya'pd;k rdk;a&;
t,ltqrS
qif;oufvmonf? vkyx
f Hk;vkyef nf;t& pD&ifjcif; [lonfrmS jypfrSKusL;vGecf H&a}umif;jzifh wdkifwef;pGq
J dkoleSifh
jypfrSKusL;vGeo
f l [lI oHo,jzpfcH&ol eSpfbufvHk;twGuf w&m;cGif ra&mufrD pHpk rf; ppfaq;onfhtqifhwGif
aomfvnf;aumif;/ w&m;&Hk;wif }um;emonfhtcgwGifaomfvnf;aumif;/ w&m; &Hk;rS qHk;jzwfcsuf csrSwfjyD;aemufyidk f;
t,lcH/ jyifqifrKS rsm;wifoGif;onfh aemufqufwGJ tqifhqifh rsm; wGif aomfvnf;aumif;/ jynfhpHkrSswaom
vkyx
f Hk;vkyef nf;rsm;udk usifhoHk;oGm;&ef Oya'pepft& wm0ef&dS jcif; udk &nfn$e;f onf?
ta&;}uD;onfrmS tajccHoabmt& pD&ifjcif; udk taxmuftyHhjzpfap&ef twGuf vkyx
f Hk;vkyf enf;
t&pD&ifjcif;udk usifhoHk;&efvdktyfonf? wcsdex
f JwGif tajccHoabmt&pD&ifjcif;udkom t"du xm; jyD; vkyfxHk;
vkyef nf;t&pD&ifonfh tcef;uudk OyuQmrjyKrdbdk hvGefpGm ta&;}uD;vSygonf? Oya' pepf w&yf oifhjrwf
219

avsmfuefpmG vnfywfapvdkvSsif vkyx


f Hk;vkyfenf;t& pD&if onfh tcef;uudk tquf rjywfjrSifhwif xdr;f odr;f
xm;&ygrnf? qvdkif;wifarmifOD;. rSKcif;wGif vkyx
f Hk; vkyef nf;t&pD&ifrSKudk vHk;0 usifhoHk;jcif; rjyKcJhyg? ppftm%mydkif
rsm;u wifarmifOD;tay: &efjidSK;eSifh tmCmwrsm; xm;vSsuf tajccH oabmt&pD&ifjcif; rSseSifh jypf'%fcsrSwfcJhonf?
,if;odk hjzifh 1976 ckeSpf {jyDv (3) &uf paeae hwGif 4if; tay: ao'%fjypf'%f pD&ifcJhonf?
ao'%f jypf'%f pD&ifcH&jyD;aemuf vufawG h uGyrf sufjcif;rjyKrDaxmiftwGif;Y zrf;qD;csKyfaeSmif cHxm;&
aom umvwGifvnf; udkwifarmifOD; onf rw&m;jyKrSKrsm; eSifh &ifqdkifcJh&onf? tusOf;axmif tm%mydkifrsm;
taejzifh axmifudktkycf sKyf&mY axmifpnf;rsOf;pnf;urf;udkcsdK;azgufaom axmifom;rsm; tm; axmifvufpJeG iS fhtnD
ta&;,l&onf? ppftpdk;&onf axmifvufpJu
G dk od&dyS gvSsuf axmiftwGif;Y vufawG hvdkufemusihfoHk;a&;udk
OyuQmjyKxm;avh&Sdonf? 4if;tpm; edkifiHa&; tusOf;om;rsm;udk zdeSdyf&ef Oya'eSifh qef husif/ tajccHvl htcGifhta&;
rsm;udk csdL;azgufaom jyKusifhrSKrsm; vkyaf qmif edik fa&;twGuf 4if;wdk hvdkovdk pnf;rsOf;rsm;csrw
S fusihfoHk;av h&do
S nf?
om"utm;jzifh qdk&vSsif qvdkif;wifarmifOD;tm; ppftpdk;&. vufudkifwkwf ppfyv
k dyw
f OD;eSifh vufa0S h yGJ
wckxdk;owf&ef twif;t}uyf zefwnf;apcdkif; onfh vky&f yfrsKd ;jzpfonf? TonfrmS tusOf;axmifvufpJG eSifh
udkufnDjcif; r&SSdyg?
1955 ckepS fwGif ukvor*~ u twnfjyKcJhonfh tusOf;om;rsm;udk qufqef&ef tedrq
fh Hk;pHxm; csuf
pnf;rsOf;t& jyifyurBmeSifh qufoG,fcGifhonf tusOf;om;rsm;. tcGifhta&;w&yfjzpfonf? ,if; yk'fr 39 t&
pmay;pm,ljzifhjzpfap/ tvnf tywfvma&mufrKS udk vufcHjcif;jzifhjzpfap/ yHrk Sefumv tydkif;tjcm;owfrSwfjyD;
vdktyfaom }uD;}uyfrKS atmufwGif tusOf;om;rsm;tm;4if;wdk h. rdom;pkrsm;/ rdwfaqGrsm; eSifh qufoG,f&ef
cGifhjyK&rnf? [k jyXmef;yg&o
Sd nf? qvdkif;wifarmifOD;udk }udK;ray;rD rdb eSpOf D;eSifh wOD;vSsif ig;rdepf cef hrsS pDom awG hqHk
cGifhjyKcJhonf?
jrefrmedkifiHwGif edik fiHa&;rSKcif;rsm;Y ppfaxmufvSr;f a&;rsm;onf w&m;cGifrsm;Y wufa&mufae avh&d}S uonf?
w&m;&Hk;.vkyif ef;pOfrsm;/ w&m;ol}uD;rsm;/ a&S haersm;/ w&m;&Hk;trSKxrf;rsm;. tjyK trl rsm;udk avhvmae
wwf}uonf? zrf;qD;csKyfaeSmif oif}um;ay;xm;jyD;rS xkwf,lvmaom oufaorsm; udk w&m;&Hk;a&S harSmufodk hac:
aqmif vmwwf}uonf? toifha&;xm;jyD;aom pD&ifcsufrsm;udk ay;ydk hjyD; w&m;ol}uD;rsm;udk zwf&ko
H mzwfcdkif;onfh
rSKcif;rsm;vnf; &So
d nf? w&m;cHa&S haeeSifh 4if;. trSKonfwdk h wdkifyifaqG;aEG;rSKrsm;udk }um;jzwfem;axmifrKS
rsm;vnf;&Sdonf? tif;pdeaf xmif0if;twGif; rSKcif;rsm;udk ppfaq;pD&ifjcif;jzifh rSKcif;eSifh oufqidk faom yk*dK~ vfreS forSsudk
oG,f0ku
d fvSsuf jcdrf;ajcmufonf? xdkodk h aom ywf0ef;usit
f ajctaersm;atmufwGif w&m;ol}uD;rsm;/ a&S haersm;/
oufaorsm;/ w&m;pD&ifa&; ydik f;qdkif&m0efxrf;rsm; tygt0if vlxkrsm;tm;vHk;wGif ta}umufw&m;rsm;
zH;k v$rf;apvSsuf&do
S nf? odk h jzpfI w&m;rSswaom w&m;cGif rwnf&?Sd edik fiHa&; tusOf;om;rsm;udk ppfaq;onfh
rw&m;aom w&m; cGifrsm; tm;vHk;teuf qvdkif;wifarmifOD;tm; ppfaq;cJhaom w&m;cGifonf tqdk;0g;
qHk;jzpfcJhonf?
wifarmifOD;rSKcif;Y ta&;t}uD;qHk; Oya'a&;&mjyoemrSm 4if;tm; w&m;pGq
J dkonfh tpdk;& onf w&m;0if
tpdk;& [kwfr[kwf[lI jzpfonf? 4if;tay: edik fiHawmfopPmazgufzsufykefuefrSKjzifh w&m;pGJqkcd Jhonf? rnfolonf
ekid fiHawmf opPmazgufzsufykefuefrSKudk usL;vGeyf goenf;? ausmif;om;acgif; aqmif qvdkif;wifarmifOD;vm;?
220

Adv
k fcsKyfae0if;acgif;aqmifonfh ppftpdk;&vm;? ekid fiHawmf opPmazguf zsufykefuefrKS . t*Fg&yfrsm; eSifh pyfvSsOf;I
jypfrSKqdkif&mOya' yk'fr 121 wGif atmufygtwdkif;avhvm edik fonf?

ekdifiHawmf opPmazgufzsufykefuefjcif;
jynfaxmifpk edik fiHudkaomfvnf;aumif;/ ------ zGJ hpnf;yHktajccHOya'eSifh tnD wnfaxmifcef h tyfaom
jynfaxmifpk edik fiH. vkyif ef;tzGJ hudk aomfvnf;aumif;/ jynfaxmifpk tzGJ h0if. vkyif ef;tzGJ h udk aomfvnf;aumif;
------vufeufjzifhjzpfap tjcm;aomif;usef;aom enf;vrf;jzifh jzpfap/ ------ ppfrufjydKifqidk fvSsif/ -----jzdKzsuf&eftm;xkwfvSsif/ vSHK haqmfvSsif/ jyifqifvSsif/ yl;aygif;}uHpnfvSsif ------ xkdolonf edik fiHawmf
opPmazgufzsufykefuefrSK}uD;udk usL;vGeo
f nf?
1962 ckeSpw
f Gif Adv
k fcsKyfae0if;onf ppftm%modr;f I vGwfvyfa&;&jyD;aemuf wdkif;jynfwGif w&m;0if
wnf&daS eaom 1947 ckepS f zGJ hpnf;yHktajccH Oya'udk zsufodr;f cJhonf? Tvky&f yfepS fckvHk;onf Oya'eSifh tnDjzpfyg
onf [lI rnfolurSs apm'uwuf avSsmufvSJedkifcJhjcif; r&Sdyg? odk hjzpfI edik fiHawmf opPmazgufzsuf ykefuefrSKudk
usL;vGeo
f lrmS ausmif;om;acgif;aqmif wifarmifOD; r[kwf Adv
k fcsKyfae0if; jzpfonf? qvdkif;wifarmifOD;onf
w&m;0iftpdk;&r[kwfaom tm%modr;f ppftpd;k &udk qef husif vSKyf &Sm;cJhjcif;om jzpfonf? AdkvfcsKyfae0if;onf
ol.tkyfcsKyfrKS w&m;0ifa}umif; jyo&eftwGuf 1974 ckeSpf zGJ hpnf;yHktajccHOya'udk twif;t}uyftwnfjyKum
a&G;aumufyJu
G sif;ycJhonf? odk h&mwGif tqdkyg [ef jy w&m;0ifrKS udk 1988 ckepS f &Spfav;vHk; ta&;awmfyk}H uD;twGif;
vlxk}uD;u wcJeuf y,fzsufcJhonf? tusdL;quftaejzifh 1974 ckepS f zGJ hpnf;yHktajccHOya' eSifh ,if;tay:
tajccHjyD;zGJ hpnf;wnf&dcS Jhaom OD;ae0if; tpdk;&. [efjyw&m;0ifrKS rSm vHk;0csKyfjidrf;oGm;cJh&onf? odk hjzpfI 1962
ckepS frS 1988 ckepS f twGi;f Adv
k fcsKyfae0if;tpdk;&. tkyfcsKyfrSKonf w&m;r0if/ 4if;. tpdk;&onf w&m;r0ifaom
tpdk;&om jzpfa}umif; &Sif;vif;pGmawG hedkifonf?
qvdkif;wifarmifOD;. vSKyf&Sm;aqmif&u
G frKS rsm;onf edik fiHawmfopPmazgufzsufykefuefrSKajrmuf aponfh
jypfrSKusL;vGejf cif; r[kwfyg? jrefrmekdifio
H rdik f;wGif 1962 ckepS frS 1987 ckeSpf twGi;f eSpfaygif; 25 eSpfwm oufwrf;
umvtwGif; olonf vGwfvyfpGm xkwfaz:ajymqdkcGifh/ pnf;&Hk;cGifh/ pka0;cGifh [laom tajccHvGwfvyfrSK tcGifhta&;
oHk;&yfudk usifhoHk;cJhol wOD;rSsom jzpfonf? ppftm%m&Sifpepf tkyfcsKyfrSK atmufrmS yif tqdkyg tcGifhta&; oHk ;&yfudk
xdkumvtwGif; tusio
fh Hk;edkifqHk;ol wOD;vnf; jzpfcJhonf?
pifppftm;jzifhrl wifarmifOD;onf wwdkif;jynfvHk;udk,fpm; Adv
k fcsKyfae0if;eSifh 4if;. w&m;r0if tpdk;&tay:
edik fiHawmf opPmazgufzsufykefuefrSKjzifh ta&;,l w&m;pGq
J dk&ygrnf? AdkvfcsKyfae0if;eSifh 4if;. w&m;r0if
tpdk;&uausmif;om;acgif;aqmif qvdkif;wifarmifOD;tay: ,if;odk hw&m;pGeJ idk fcGifh vHk;0r&Syd g? uHraumif;pGmyif
w&m;r0if pGJqkjd cif; cHcJh&jyD; w&m;cGiftwkta,mifwcku w&m;rSswrSK uif;rJhpGm 4if; tay: ao'%f jypf'%f
pD&ifjcif;cHcJh&onf? TonfrmS ppftm%m&Sifrsm;u }uD;rm;jyif;xefaom jypfrKS }uD;w&yfudk usL;vGecf Jhjcif; jzpfonf?
1988 ckepS f vlxktk}H uGrKS }uD; aemufyidk f; tm%modr;f I wufvmaom AdkvfcsKyfrLS ;}uD; apmarmifeiS fh Adv
k fcsKyf
rSL;}uD;oef;a&$ wdk honfvnf;aumif;/ vuf&dS orw/ 'korw ae&mrsm;wGif tm%m&,l tkyfcsKyfaeaom
221

OD;odef;pdefeiS fh OD;wifatmifjrifOD; wdk honfvnf;aumif;/ }uD;rm;jyif;xefaom jypfrSK}uD;rsm;udkusL;vGejf yD; vGwfjidr;f cGifh


&ae}uolrsm; jzpfonf? 4if;wdk husL;vGecf Jh aom jypfrKS }uD;rsm; teuf ausmif;om;acgif;aqmif udkwifarmifOD;uJhodk@
aom edik fiHa&; twdkuftcHrsm;tm; w&m;pD&ifa&;pepfudk yHpk Hwus vufudkifjyKvSsuf eSpf&n
S faxmif'%frsm; csrSwf
onfh usL;vGerf SKrsm;vnf; yg0ifonf?
2011 ckepS f Zefe0g&DvrS pI tm&yfurBmY vlxkqENjyyGJ}uD;rsm; jzpfyGm;jyD; aemufykid f; 4if;edkifiH rsm;wGif
jypfrSK}uD;rsm; usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctaersm;rSm ,cifumvrsm;rSm xuf rsm;pGmydkI ay:vGif
xif&mS ;vmcJhonf? 1996 ckeSpfwGif vpfAsm;edkifiH x&pfykv
d DjrdK h tblqmvif; tusOf;axmif &Sd edik fiHa&; tusOf;om;
1200 ausmfudk tm%m&Sif u'gzD u owfjzwfcJhrSKudk rD;armif; xdk;vmcJhonf? 1982 ckeSpfwGif qD;&D;,m;edkifiHY qGefeD
25000 tm; tpdk;&u owfjzwfchrJ KS udk az:xkwf vmcJhonf? 2011 ckepS f rwfvwGif orwa[mif; [l hpeD
rlbm;&wfvufxufY vl htcGifhta&; csdL; azgufrSKrsm; jyif;xefpmG usL;vGejf yD; tuef htowfrhJ vGwfjidrf;cGifh &aecJh
aom tufpt
f ufpf tdik ftufpf axmufvSr;f a&; XmecsKyf&k;H rsm;tm; jynfolvlxku 0ifa&mufp;D eif;cJh}uonf?
xdktcgrSomvSsif tufpf tufpf tdkiftufpf t}uD;tuJ eSifh wm0ef&dS yk*~dKvf 47 OD;tm; zrf;qD;jyD; tpdk;&qef
husifonfh qENjy orm;rsm;tm; owfjzwfrSK/ oufaocHypPnf;rsm;tm; azsmufzsufrSK ponfh pGyfpJcG sufrsm;jzifh pHpk rf;ppf
aq;jcif; cHvm}u&onf? Tonfwdk hrmS tm%m&SifpepfatmufwGif &Sad ecJhaom tm&yfekid fiH tcsdK hwGif jypfrSK}uD;rsm;
usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctaeudk pwif ta&;,ludkifwG,f vmjyD jzpf a}umif; jyn$e;f csufrsm;
jzpfonf? tm%m&Sifpepf eSifh jypfrKS }uD;rsm; usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGifh& ae onfh tajctaewdk honf twlwuG
,SOfwGJwnf&jSd rJ jzpfonf? jypfrSK}uD;rsm; usL;vGejf yD;aemufvGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctae&Sad eorSs Oya'pd;k rd;k a&;
csKyfjidr;f aernf? tm%m&Sifpepf }uD;pdk; aernf jzpfonf?
1962 ckeSprf SpI jrefrmedkfifiHwGif tkyfpk;d cJhonfh ppftpdk;&tqufqufonf jypfrSK}uD;rsm; usL;vGef
jyD;aemufvGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctaeudk enf;vrf;rsdK;pHkjzifh cHpm;aevSsuf&do
S nf? enf;vrf;wrsdL;rSm
w&m;pD&ifa&;pepfudk 4if;wdk h.t}uGif;rJ hxdr;f csKyfrSKatmufwGif xm;&SdvSsuf edik fiHa&;rSKcif;rsm;udk ppfaq; pD&if
jypf'%frsm; csrSwfaejcif; jzpfonf? w&m;pD&ifa&;pepfudk 4if;wdk h.t}uGif;rJ hxdr;f csKyfrSKatmufwGif xm;&Sdjcif;rSm
1974ckeSpf zGJ hpnf;yHt
k ajccHOya'rSmomru 2008 ckepS f zGJ hpnf;yHktajccHOya'rSmyg xif&mS ; ay:vGifvSsuf&do
S nf?
tusdK;quftaejzifh jypfrSKusL;vGeo
f lrsm;u w&m;&Hk;wGif wdkifwef;olrsm; jzpfvmjyD; jypfrSKusL;vGecf H&olrsm;rSm
pGyfpJcG H&ol w&m;cHrsm;jzpfvm}u&onf?
w&m;pD&ifa&;,EW,m;vGwfvyfrSK&S/d bufvdkufrKS uif;rJhjyD;/ xda&mufxufjrufro
S mvSsif tajccH vlxk}uD; .
tcGifhta&;udk umuG,fapmifha&Smufay;rnfh ,EW,m;taejzifh wnf&dv
S map&ef ajrSmfreS f;edik f rnf jzpfayonf?
w&m;pD&ifa&;vGwfvyfrKS &SKa'gifhrS }unfhrnfqv
dk Ssif 2008 ckepS f zGJ hpnf;yHktajccHOya' onf 1974 ckepS f zGJ hpnf;yHk
tajccHOya'xuf rsm;pGm qdk;0g;onf? 2008 ckepS f zGJ hpnf;yHt
k ajccHOya't& t&yfbufqidk f&m w&m;pD&ifa&;.
}uD;}uyfuGyu
f JrKS atmufrS uif;vGwfaom ppfbufqidk f&m w&m;&Hk; rsm;udk oD;jcm;zGJ hpnf; wnfaxmifxm;aom
a}umifh jzpfonf? ppfbuf w&m;pD&if&mwGif wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyf. tqHk;tjzwfonf tjyD;tjywf
jzpfonf? 4if;t& wyfrawmf umuG,fa&;OD;pD;csKyfonf Oya'. txufwGifa&mufvSsuf&do
S nf? wyfrawmf
umuG,fa&;OD;pD;csKyf udk,fwdkifujzpfap/ 4if;. n$e}f um;csuft& vufatmufwyfrawmft&m&Srd sm;u jzpfap
wyfrawmfom;xk eSifh t&yfom; vlxktay:wGif usL;vGeo
f nfh }uD;rm;jyif;xefaom jypfrSK}uD;rsm;eSifh pyfvSsOf;I
222

w&m;rSswrSKudk rnfonfh tcgwGifrsS &SmazG&&Sed idk fawmhrnf r[kwfaoma}umifh jzpfonf? odk h jzpfI w&m;pD&ifa&;
onf t&yfom; toGifaqmifxm;aom ppftm%m&Sifrsm;eSifh ppfbufqidk f&m wdk h. xdr;f csKyfrSKatmufodk hvHk;0yif
usa&mufvSsuf&daS }umif; ay:vGifvSsuf&do
S nf? tusdL;quftaejzifh jypfrSK}uD;rsm;usL;vGef jyD;aemuf vGwfjidr;f cGifh
&aeonfh tajctae qufvufwnf&daS ernf/ vlom;jzpfrKS udk qef husifonfhjypfrKS eSifh ppf &mZ0wfrKS rsm; tygt0if
*sDeDAm oabmwlpmcsKyfudk csdL;azgufusL;vGerf SK rsm;uJ hodk hjyif;xefqk;d 0g;aom &mZ0wfrKS }uD;rsm; qufvufjzpfymG ;
aeOD;rnf jzpfonf?
urBmh jidrf;csrf;a&;&&Sd&efrmS wdkif;jynfwGifjzpfap/ a'o}uD;wGifjzpfap/ edik fiHwumwGif jzpfap yHkomef
wrsdK;rsdK;jzifh wnf&daS eaom tm%m&Siftyk fcsKyfrSK/ v$r;f rdk;rSKrSeforSsudk z,f&Sm;ypf&ef vdktyfonf? ,if;odk hjzpfap&efrmS
tedrhq
f ;Hk tm;jzifh jypfrSK}uD;rsm; usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctaeudk xda&mufpmG ta&;,l
aqmif&Guf&ygrnf? ukvor*~ vHkjcHKa&;aumifpD qHk;jzwfcsuf trSwf 1325 t& jypfrKS }uD;rsm; usL;vGef jyD;aemuf
vGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctaeudk tqHk;owf&ef eSifh vlom;jzpfrKS udk qef husifonfhjypfrKS / vlrsKd ;wHk; owfjzwfrKS eSifh
ppf&mZ0wfrKS usL;vGefolrsm; tm; w&m;pGJqkd ta&;,l&ef edik fiHrsm;wGif wm0ef&do
S nf? ukvor*~u}uD;rSL;I
urBmhxyd foD;nDvmcH usif;yjyD; 2005 ckeSpf pufwbFm xkwfjyefcsuft& tu,fI jidrf;csrf;aom enf;vrf;rsm;onf
rvHkavmuf/ oufqidk f&m wdkif;jynftpdk;& rsm;onf 4if;wdk h.vlxktm;umuG,fapgihfa&Smuf&ef wm0efysufuGuf
aernf qdkygu ukvor*~ ydOmOf pmwrf; tcef; (7) eSifh tnD edik fiHwumwGif umuG,fapgifha&Smuf&ef wm0ef&dS
onf? odk@&mwGif jrefrm edik fiHtwGif;&Sd wdkif;&if;om;aygif;pHk vlxk}uD;onf tqdkyg umuG,fapgifha&SmufrKS udk
edik fiHwumxHrS &&Sd&ef rSm tvSr;f a0;vSsuf &Sad eao;onf? ukvor*~ vl htcGifhta&; txl;udk,fpm;vS,f rpPwm
aomrwfpf tdak *s uifwm;em;u tkyfcsKyfaeqJjzpfaom ppftpdk;&usL;vGeef idk fbG,f&do
S nfh jyif;xefqk;d 0g;vSaom jypf
rSK}uD;rsm;eSifhpyfvSsOf;I ppfaq;edik fa&;twGuf pHkprf;ppfaq;a&;aumfr&SifzJG hpnf;&efudkyif ukvor*~tzGJ@tpnf;
rsm;onf az:aqmifjcif; r&Sd}uao;yg? Tonfwdk heiS fhqufpyfum Oya'pd;k rdk;a&;aemufcHjzifh vl h tcGifhta&;udk
umuG,f jrSifhwifedkifa&; twGuf tdrfeD;jcif;edkifiHrsm;. tcef;uudk avSsmhrwGufoifhyg?
1980 ckeSpfrsm; w0du
k frpS I w&kyjf ynfonf wOD;csif; tcGifhta&;rsm;udk wpHw
k &m wdk;jrSifh vm onfeiS fh
wjydKifeuf Oya'pd;k rdk;a&;eSifh pyfvSsOf;I xHk;wrf;wus toGif vuQ%mrsm;udk usifhoHk;vm cJh onf? TtjyKoabm
az:aqmifrKS rsm;onf pD;yGm;a&;wdk;wufzGH hjzdK;rSKtwGuf tcGifhomaponfh ywf 0ef;usit
f aetxm;rsm;tm;
zefwnf;jzpfay:apcJhonf? ydkrdkI ta&;}uD;aomtcsufudk awG h&onfrmS vufawG husifhoHk;rSKY tjiif;yGm;p&mrsm;
&Sad eqJ jzpfaomfvnf; w&kyfjynfonf 2004 ckepS fwGif zGJ hpnf;yHk tajccHOya'udk jyifqifI edkifiHawmfonf vl htcGifh
ta&;udk av;pm; xdr;f odrf;apgifha&Smufonf? [laom jyXmef;csufudk xnfhoGif;cJhjcif; jzpfonf? edkifiHwum
e,fy,fodk hykrd kw
d dk;csJ@ 0ifa&mufvmonfh taetxm;udk axmufxm;vSsuf w&kwfjynftaejzifh edik fiHwum &mZ0wf
jypfrSK}uD;rsm;tm; usL;vGef aeolrsm;udk tm;ay;tm;ajrSmufrjyKoifhyg? jrefrmedkifiHwGifomru urBmay:&Sd wdkif;jynf
tajrmuftrsm;wGif jypfrSK}uD;rsm;usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGifh&aeonfh tajctaeqdk;rsm; tqHk;owf ap&ef
jynfol vlxk. }udK;yrf;tm;xkwfrKS rsm;udk axmufcHjcif;/ Oya'pd;k rdk;rSK tajccHwGif vl htcGifhta&;tm; Oya' t&
&oif&h xdkufaom tcGifhta&; taejzifh usifhoHk;vmapa&;twGuf vl htzGJ htpnf;rsm; toGiful; ajymif;vmrSKudk
yHyh ;dk jcif; ponfwdk hjzifh w&kyfjynfonf rdr.
d *k%foduQmudk xdr;f odrf;oifhygonf?

223

b*Fvm;a'h&fS edik fiHonf 2010 ckepS f rwfvwGif edik fiHwum jypfrKS qdkif&mw&m;&H;k a&mrOya'udk vufrw
S f
a&;xdk; twnfjyKcJhonf? TonfrSm jypfrSK}uD;rsm;usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGih&f aerSKtm; 4if;taejzifh Oya'pdk;rdk;rSK
tajccHay:wGif &yfwnfwdkufyGJ0ifekid f&ef wdk;wufrKS ajcvSr;f vSrf;vdkufonfh oauFw trSwftom;yif jzpfonf?
odk@&mwGif b*Fvm;a' h&fS edik fiHonf jrefrmedik fiHtwGuf pHpk rf;ppf aq;a&;aumfr&SifzJG hpnf;&ef jynfwGif;eSifh edkifiHwum
vl htcGifhta&; tzGJ htpnf;rsm;. }udK;yrf;tm; xkwfrKS rsm;udk uef huGufaeqJ jzpfonf? tdENd,edkifiHonf urBm
ay:wGif t}uD;rm;qHk;aom 'Drku
d a&pD edik fiH}uD;taejzifh *k%f,loifhayonf? ,if;edkifiHY Oya'pd;k rdk;rSKtm; vdkufem
usifhoHk;az:aqmifrSKrsm; onf xif&mS ;vSygonf? tdENd,edkifiH&dS vGwfvyfaomw&m;pD&ifa&;pHepfonf txl;ojzifh
ta&;ay:tajctae a}ujimxm; onfh 1975 rS 1977 ckeSpfrsm;twGif;wGif 0ef}uD;csKyfa[mif; rpPpf tif'&D m*ef'D.
tm%m &Siq
f efqef jyKrlrSKrsm;udk apgifh}unfh/ }uyfrwf/ xdr;f ausmif; ay;edik fcJhonf?
pD;yGm;a&;eSifh urBm hjidr;f csrf;a&; edb
k ,fqk&cJhol ygarmuQ trmwmqif;onf tdENd,. &wem wyg;jzpfonf?
wdk;wufzHG hjzdK;rSKudk vGwfvyfrSK taejzifh &SKjrifjcif; acgif;pOfjzifh ygarmuQ trmwmqif;. ausmf}um;aom
okawoejyKawG h&dcS suft& vGwfvyfrKS r&Sb
d J jynfolvlxktwGuf ppfreS faom wdk;wuf zGH hjzdK;rSK r&Sdedkif[lonfudk
tdENd, tpdk;&onf aumif;rGefpGmem;vnfjyD; jzpfonf? odk h&mwGif uHraumif; pGmyif 1991 ckepS fY 0ef}uD;csKyf&m*sp*f END
uG,fvGecf JhjyD;aemufykid f;rSpum wufvmorSsaom tdEd,
N tpdk;& tqufqufonf jrefrmedkifiHeiS fhywfoufI vlxk.
vGwfvyfrKS / vGwfvyfaomw&m;pD&ifa&;/ Oya' pd;k rdk;a&; ponfhta}umif;&yfrsm;udk vlod&iS f}um;/ xdxda&mufa&muf
rD;armif;xdk;/ axmufjy/ vSKH haqmf cJhjcif; tvSsO;f r&SdcJhyg? jrefrmedkifiHeiS fh qufqef&mwGif vl htcGifhta&;jyoemrsm;udk
vspfvSsL&SKxm;cJhjyD; w&kwfjynfeiS fh edik fiHa&;t&csdefcGif&SmnS&d ef/ pD;yGm;a&;tusdK;tjrwf&&Sd&ef [lonfwdk hudkom
ydI
k ydI
k tm&Hk pl;pdu
k fvmcJhonf? 0rf;enf;p&maumif;vSonfrSm tdENd, ekid fiHonf 2010 ckeSpf Zlvdkif 25 rS 29 twGi;f
Adv
k fcsKyfrLS ;}uD;oef;a&$ vma&mufvnfywf&mwGif aumfaZmeDjzifh *k%jf yK}udKqdk {nfhcHcJhjcif;jzpfonf? 4if; onf
jrefrmedkifiHtwGif;Y edik fiHwum&mZ0wfrKS }uD;rsm;usL;vGe&f mwGif t"du wm0eft&Sdqk;H yk*dK~ vfjzpf onf?
a'o}uD;twGif; wnf&daS eonfh xdkuJ hodk haom tcGifhromonfh edik fiHa&; tajctaeaemufcHrsm; a}umifh jrefrmedkifiH
twGif; jypfrSK}uD;rsm;usL;vGejf yD;aemuf vGwfjidr;f cGifh&onfhtajctaeudk ta&;,l aqmif&u
G fekid f&efrSm tvSrf;a0;
aeqJ jzpfonf?

Oya'pd;k rd;k a&;udk yHhydk;&mY cspfjcif;arwWm. tcef;u


Oya'pd;k rdk;a&;onf vl htzGJ htpnf;twGuf jidrf;csrf;rSK/ vGwfvyfrSK eSifh w&m;rSswrSKrsm;tm; &SmazG&mwGif
tkwfjrpfjzpfaomfvnf; Tt&mwckwnf;rSsjzifh urBmhjidrf;csrf;a&;udk &edkif&ef rvG,fulyg? urBmhjidr;f csrf;a&; twGuf
taxmuftyH hudk &SmazG&mY Oya'pd;k rdk;a&; eSifh qufpyfI cspfjcif;arwWm. tcef;uudk avSSsmhrwGuf oifh?
Oya'pd;k rdk;a&; onf rdom;pkaexdkifvSsuf&daS om tdrfwvHk;wGif pnf; urf;eSifh wlnDygonf? tdrfwGif pnf;urf;r&Sdygu
z&dkz&J A&rf;Awm jzpfaeygrnf? tdrfY pnf; urf;&Sjd cif; a}umifh pepfwus oyfoyf&yf&yf &Sad ernfjzpfaomfvnf;
cspfjcif;arwWm r&Sd/ rusio
fh Hk;}uygu twlwuG aexdkifvSsuf&d}S uaom rdom;pk0ifrsm; twGif;/ &So
d rSsav;rsm;udk
tcsif;csif;t}um;a0rSsrSK/ aEG;axG;rSK eSifh aysmf&$ifrKS cHpm;edik f}urnf r[kwfyg? odk hjzpfvSsif tqdkyg aetdro
f nf

224

aejcifhpbG,faumif; rnf r[kwfyg? xdk ha}umifh tdrf[lonfrmS pepfwus oyfoyf&yf&yf &So


d ifhonfomru tqdkyg
tdrf twGif;Y arwWm w&m;vnf; v$r;f rdk;aebdk hvdkygonf?
urBmhjidrf;csrf;a&;&&efrSm Oya'pdk;rd;k a&;eSifharwWmw&m; twlwuG wjydKifwnf; tm;aumif;aumif; xm;&Sd
usifhoHk;aom vl htzGJ htpnf;rsm; jzpfwnfvmap&ef pGrf;aqmifbdk hvdkygrnf? odk hro
S m vlrsKd ;toD;oD;jzpf}uaom
vlwdkif;taejzifh cGJjcm;zdedSyfjcif;r&Sad wmhbJ rdrdwdk hwOD;csif; odk hr[kwf pkaygif; tcGifhta&;usifhoHk;jcif;eSifhqkdifaom
&nfreS f;csufrsm;atmifjrifap&ef w&m;rSSswpGm/ jidr;f csrf;pGm/ aysmf&i$ f pGm az:aqmifcGifh&rnfh aejcifhpzG,fae&m
jzpfvmedkifygonf?

udk,fusdK;pD;yGm;udk rajrSmfrSef;onfh jzLpifaom arwWm


udk,fusdK;pD;yGm;udk rajrSmfreS f;onfh jzLpifaom arwWmonf vlom;csif;pmrSKtay:wGif tajccH ygonf?
,if;arwWmrsdK;onf vly*k K~d vfwOD;wnf;tm; pdwfcHpm;rSKtay:ta}umif;jyKIpGJvrf;rSK rsdK;r[kwf/ ork', eSifh
,SufE,
G fjcif; r&Sd/ vlom;wOD;u tjcm;vlom;wOD;tay: a,bk,stm;jzifh xm;&Sdusio
fh Hk; aom arwWmrsdK;udk
qdkvdkygonf? rdrd. twWudk oihfavsmfpmG xdr;f csKyfekdifvSsif/ vlrsd K;a&; odk hr[kwf trsdK;om;a&;udk rSswpGm
usifhoHk;edik fvSsif/ taumif;jrifoabmw&m;udk avSsmufywfpGm xm;&SdedkifvSsif vlom;csif; pmemrSK tay: tajccHjyD;
udk,fusdK;pD;yGm;udk rajrSmfreS f;onfh jzLpifaom arwWm ay:ayguf vmedkifygonf? xdkrSwqifh trSew
f &m;udk &SmazGvm
edik fvSsif todeSifh,SOaf om arwWm aygufzmG ;vmedkifygrnf? ,if;odk hjzpfvmvSsif vlom;wdkif;onf vnf;aumif;/
vl@tzG@J tpnf;wdkif;onf vnf;aumif; aumif;usdL;pD;yGm;jzpfxGe;f ygrnf?
}udrzf efrsm;pGmyif vlwdk honf rsufjrif'd eSifh trSew
f &m;udk a&maxG;&SKjrif}uonf? &Sif;vif;pGm cGJjcm;em;vnf
edik fjcif; r&S}d uyg? rsufjrif'd oufoufudk trSew
f &m; [k &SKjrif}uolrsm; &So
d nf? rsufjrif 'donf tjyifbef;
toGiftjyifudk az:n$e;f ygonf? vlonf rdrw
d Gif&daS om tm&Hk odjzifh rsufjrif'd udk awG hjrifod&deS kid fygonf? trSew
f &m;
onf twGif;ydkif; taetxm;udk az:n$e;f ygonf? vlonf rdrdwGif &Sad om qifjcifodjzifhjzpfap/ tqifhtjrifhqk;H
taejzifh xdk;xGif;odjzifhjzpfap/ trSef w&m;udk od&Sdedkifyg onf? tu,fI rsufjrif'd ay:wGifom ta}umif;jyKjyD;
,lqcsuf w&yf udk az:xkwf ygu ,HkrSm;jcif; e,fy,fwGif tqHk;owf oGm;edkifygonf? odk h&mwGif rsufjrif'd udk vHk;0
vufrcH/ jiif;qef&rnf[k rqdkvdk yg? rsufjrif'd udk a}umaxmufaemufcHjyKvSsuf/odk hr[kwfrsufjrif'd eSif hqufpyf
vSsuf/ odk hr[kwfrsufjrif 'dudk v$r;f rdk;cs,fvS,fvSsuf&daS om ta}umif;rsm;udk oHk;oyfum trSew
f &m;udk &SmazG&ef
jzpfonf? xdk@jyif rsufjrif'd u zH;k tkyx
f m;aom tcsuftvufrsm;udk az:xkwfp;l prf;Ivnf; trSew
f &m;udk &SmazG&ef
vdktyfygonf? trSew
f &m;tay: tajccHI ed*Hk;csKyfcsufudkjyKrSomvSsif pdwf. pif}u,frKS udk &&SSdedkifjyD; udk,fusdK;pD;yGm;
udk rajrSmfrSef;/ tuef htowfrho
J nfh arwWm ysH hyGm;edik fygonf?
rsufjrif'd oufouf tay:wGifom tajcjyKI ay:aygufvmonfh arwWmonf tay:,H oabmaqmif
ojzifh rsufuef;f tcspfodk hul;ajymif;oGm;edkifygonf? avmuY rsufuef;tcspfrsm;om v$r;f rdk;aernfqydk gvSsif
rw&m;rSKrsm; qufvufwnf&daS eygrnf? trSSefw&m;tay:wGif tajcjyKI ay: aygufvmonf harwWmonf euf&SdKif;
onf? todeiS fh,SOaf om arwWmtqifhodk hul;ajymif;oGm;edkifonf? avmuY todeiS fh,SOaf om arwWm v$r;f rdk;aernf
225

qdkygu em;vnfrKS txiftjrifvGJrSm;jcif;/ vdk&mqGJI rrSerf uefajymjcif;/ w&m;rSswrSKuif;pGm jyKrl aqmif&Gufjcif;rsm;


aysmufuG,foGm;edik fygrnf?
rdcifonf om;jzpfoltay:Y rsufueff;tcspfeSifh cspfaomtcg om;.jyKrlrKS rsm;onf oifh awmf onf
roifah wmfonf/ rSeS fonf rSm;onf/ w&m;onf rw&m;onf ydik f;jcm;jcif; r&Sdawmhyg? om; jzpfjcif; rSseSifh
rnfonfhtajctaewGifrqdk rdcifonf om;udk tumtuG,fay;oGm;vdrhrf nfjzpfonf? rdcifonf om;jzpfoltay:Y
todeiS fh,SOaf om arwWmudx
k m;&Sdusio
fh Hk;aomtcgrSomvSsif om;eSifhpyfvSsOf;I trSef w&m;udk &SmazG&ef/ om;.
roifah wmfaom/ rSm;,Gif;aom/ rw&m; aom vkyaf qmifrSKrsm;udk jyKjyif&ef }udK;yrf; ygvdrhrf nf?
tjcm;aomvlrKS b0rsm;wGifvnf; xdkenf;eSifeiS fyif jzpfonf? trSew
f &m;udk &SmazGjcif; rjyKvSsif vlonf
yHyk ef;omef/ rl&if;/ edik fiH/ bmomw&m;/ zGJ hpnf;wnfaqmufrKS ponfwdk huJhodk haom tjyif ty
rsufjrif'd ay:wGifom 0Jvnfuyfjidaeavh&do
S nf? xdktcg txufYaz:jycJhonfh rdcif. OyrmuJ hodk h tqdkygvlyk*~dKvf
. pdwftpOfwGif rsufuef;tcspf ay:aygufwwfonf? ,if;odk hjzpfygu vl htzGJ htpnf;Y }uHKawG h&onfh ta}umif;&yf
jyoemrsm;udk rsufuef;tcspf tajccHjzifhom udkifwG,fajz&Sif;&ef }udK;yrf; ygvdrfhrnf? TonfrSm qdk;usdK;udkom
aqmif}uOf;ygrnf? ,if;odk hr[kwfbJ todeiS fh,SOaf om arwWm ay:ayguf/ xGe;f um;/ ysH@yGm;rSomvSsif urBmhjidrf;csrf;a&;
&&ef ajrSmfreS f;edkifygrnf?
,ae hurBm}uD;wGif &kyfykid f;b0 wdk;wufrKS eSifh pdwfydkif;qdkif&m zGH hjzdK;rSK eSpfck. o[ZmwjzpfrKS udk rawG h&yg?
Globalization [k ac:onfh urBmwcGifqufoG,faqmif&Gufonfh acwfumv}uD; twGif; wOD;jcif; jynfolvlxk
rsm;onfvnf;aumif;/ wdkif;jynfrsm;onfvnf;aumif;/ wOD;eSifh tjcm;wOD;/ wedik fiH eSifh tjcm;wedkifiH ,SOfjydKifvSsuf
&kyfykid f;b0 wdk;wufrKS udkom ydI
k t"du xm;vm}uonf? 4if;wdk honf vl husifh0wfykid f;/ udk,fusifh w&m;ydik f; eSifh
pdwfyidk f;qdkif&m zGH hjzdK;rSKtay:tm&Hkxm;rSK enf;yg;vm}uonf? xdktcgwGif tjyKjzpfwnfrKS eSifh ysufokOf;csKyfjidrf;rSK udk
twGif;usus em;vnfatmif r}udK;yrf;}uawmh? tusdK;quftaejzifh tjyKjzpfwnfrSK tjrifudk avhvm/ cH,l/
usifhoHk;jcif;rjyKedkifojzifh teKwfvuQ%m aqmifonfh oHk;oyf/&yfwnf/ vkyaf qmifrSKrsm; eSifh ed*Hk;csKyfoGm;avh &S}d u
onf? udk,fhwdk;wuf}uD;yGm;vdk pdwfudk arG;jrLjcif;eSifh twWudkvdkufpm;jcif;wdk ht}um; cGJjcm;edkifprG f; r&Sdawmh?
tusdK;quftaejzifh udk,fh wdk;wuf}uD;yGm;vdkpdwfudk arG;jrLonfh tqifhwGio
f m r&yfwef hekid fawmhbJ twWudk
tqHk;tp r&Sd vdkuf pm;jcif;eSifh ed*Hk;csKyf oGm;avh&d}S u onf? tcspfudk&SmazGjcif;eSifh arwWmudk ay;tyfjcif;wdk ht}um;
jcm;em; rSKudk rodjrif}uawmh? tusdK;quf taejzifh arwWmudk ay;tyfjyD; avmuudk wnfaqmufbdk h t"du
xm;&rnfhtpm; ud,
k fhom,mrSKudk y"gejyKum tcspfudktwdkif;tqr&Sd&SmazGjcif;eSifh ed*Hk;csKyfoGm; avh&dS }uonf?
4if;wdk honf vl.tjyifykid f;a&m twGif;pdwfudkyg t"du tm;jzpfaponfh vrf;a}umif;udk avSsmuf&rnf
qdkonfudkvnf;aumif;/ pdwf.pif}u,frKS eSifh pif}u,fatmifjyKedik fonfh jzpfpOfwdk hudk vnf;aumif;/ tcGifhta&; eSifh
w&m;rSswrSKwdk hudkvnf;aumif;/ tusdL;cHpm;rSK eSifh wm0efwdk hudkvnf;aumif;/ vl htzGJ h tpnf;.wefbdk;eSifh
vlwOD;jcif;pDu vl htzGJ htpnf;tay: aumif;usdK;jyKrSKwdk hudk vnf;aumif;/ ajyvnfrKS eSifh o[Zmw wdk hudk
vnf;aumif;/ ,Hk}unfcsuf eSifh pGef hv$wfjcif; wdk hudkvnf;aumif;/ owWd eSifh opPm &SdrSKwdk hudkvnf;aumif;/ tav;xm;
avhvm oHk;oyf wefb;dk jrSifh topf&mS azGrSKrsm;rjyK}u awmh? tusdK; quftaejzifh qvdkif;wifarmifOD; tygt0if

226

urBmay:Y vl htzGJ htpnf;udk toufpGef hv$wf aumif;usdK;jyKcJhonfh ol&aJ umif;rsm;tm; rodusdK;usifjyKrSKrsm; &SdvmcJh
}uonf?
vl husifh0wfykid f;/ udk,fusifhw&m;ydik f; eSifh pdwfyidk f;qdkif&m zGH hjzdK;rSKtay: jyefvnftm&Hkxm;vmedkif rSomvSsif
avmu. wefbdk;rsm;udk &SmazGrSKonf us,fjyef haom tusdK;pD;yGm;e,fy,f toD;oD;odk hysH heHS h oGm;ekid fygrnf? ,if;odk@
jzpfap&efrSm avhvmoif}um; od&dx
S m;jyD;om; ta}umif;t&mrsm;udkom xyf wvJvJ jyefajymif;&Gwfzwfaejcif;
rsm;tm; avSsmhcsbdk hvdkygrnf? rodao;aomt&mrsm;tm; &SmazGbdk hvdk ygrnf? avmu.wefbdk;rsm;teuf
cspfjcif;arwWmonf t&mtm;vHk;. xdyq
f Hk;wGif &Syd gonf? arwWm w&m; uif;rJhaeygvSsif vl hb0onf t"dyg` ,fr&Sd/
wefbdk; qdwfokOf;aeygrnf? wcsdex
f JY arwWmw&m; oufouf wckwnf;eSifhvnf; vl htzGJ htpnf;. t&if;cH
jyoemrsm;udk ajz&Sif;&ef/ vlom;rsm; rw&m; jyKusifhcH&rSKrS umuG,f&efprG f;aqmifedkifjcif; r&Sda}umif;vnf; owdjyKbdk@
vdkygonf? odk hjzpfI Oya'pd;k rdk;rSKudk usifhoHk;&ef r&Sdrjzpf vdktyfygonf? vl htzGJ htpnf;Y Oya'pd;k rd;k rSK eSifh
arwWmw&m;udk twl,SOfwGJ usifhoHk;&ef ta&;}uD;vSygonf? tb,fa}umifhqkad omf tu,fI Oya'udk
twnfjyKusifhoHk;&ef wm0ef &Sad om tm%mydik frsm;udk,fwdkifu arwWmw&m;udk vufudkifxm;jcif;rjyKygu 4if;wdk@
onf puf&yk fuJhodk h jzpfvm}ujyD; Oya'udk twnfjyKonfh pepftwGif;rSmyif rw&m;r_rsm; usL;vGeb
f G,f &Syd gonf?
odk@jzpfI vl htzGJ htpnf;Y arwWmw&m;. tcef;uudk ayghayghrxm;oifhyg?
vlwdkif; cspfjcif;arwWm ta}umif;udk ajymqdkaeaomfvnf; rnfolwOD;wa,mufrsS arwWm qdk onfrmS
rnfonfht&m jzpfa}umif; od&djS cif; r&Sd[k ynm&SifwOD;u axmufjyonf? ,if;tcsufrmS rSef aumif;rS rSeef dkifygrnf?
tcsdK haom wd&p>mefrsm;onfyif obm0tavSsmuf cspfjcif;arwWm udk od&d}S uyg onf? acG;uav;waumif.
Oyrmudk avhvmoifhonf? &Gmw&Gm&Sd tdrw
f vHk;Y acG;uav; waumif onf 4if;.ocifeiS fhtwlwuG touf&iS f
aexdkifcJh}uonf? ocifjzpfolonf ae hwdkif;&GmjyifxGuf tvkyf vkyaf vh&djS yD; naerSom tdrjf yefvmwwfonf?
acG;uav;onf ocifjyefvmwwfonfh naecsdeaf &muf onfhtcgwdkif; &Gmxdyo
f dk hxGuf}udKavh&djS yD; ol hocifeiS fhtwl
eSpfOD;om; aysmf&i$ fpmG tdrfodk hjyefvmavh&dcS Jh onf? wae hwGif 4if;. ocifudk "g;jyu owfjzwfvdkufojzifh tdrfodk@
jyefvmedkifjcif; r&Sdawmhyg? acG;u av;onf ol hocifjyefrvmonfh ae hrpS I tpmpm;jcif; r&SdawmhbJ wae@
jyefvmedk;eSifh &Gmxdyo
f dk h xGufum apmifhjrJwdkif; apmifhajrSmfaecJhonf? ae hrsm;pGm}umvmcJhaomfvnf; uHraumif;
pGmyif ol hocif onf jyefrvmedkifawmhyg? 0rf;enf;pGm apgifhajrSmf&if;yif acG;uav; aoqHk;oGm;cJhonf? TopPm&Sd
aom acG;uav; Zmwfvrf;onf tcspfZmwfvrf; jzpfonf? acG;uav;onf tcspfta}umif;udk wvHk;rS ajymroGm;
cJhyg? odk haomf olonf tcspfqdkonfrSm rnfonfht&mjzpfa}umif;udk odygonf? xdkenf;wlpmG vl wdkif;yif obm0
tavSsmuf cspfjcif;arwWmudk odonf? cHpm;wwfonf? vdkjcifwrf;wonf? odk h&mwGif rnfolwOD;wa,mufurSs
cspfjcif;arwWmqkdonfrmS rnfonfht&mjzpfa}umif; &Sif;vif;pGmajymjyedkifjcif; r&Sdyg?

cspfjcif;arwWmjzifh ed*Hk;ur`wf tqHk;owfcJhaom }umyef;wyGifh


jrefrmedkifiHY vlaygif;ajrmufrsm;pGmyif qvdkif;wifarmifOD;tm; a}umuf&HG hjcif; uif;rJhaom ausmif;om;
acgif;aqmif wOD;taejzifh od&d}S uonf? odk h&mwGif 4if;tm;vltenf;i,frsS om cspfjcif; arwWmeSifh qufpyf pOf;pm;
jzpf}uonf? pifppftm;jzifhrl qvdkif;wifarmifOD;. twKy`wdonf arwWm eSifh pwifjyD; arwWmeSifh tqHk;owfygonf?
227

wifarmifOD;onf cspfjcif;arwWmeSifh pyfvSsOf;I wcGe;f wyg'rSs jrGuf[oGm;cJ hjcif; r&Sdaomfvnf; uav;i,f b0uxJu
ol. arwWmudk jyocJhonf? jynfoltrsm;tay: arwWmw&m;xm;&Sdjcif;a}umifhom olcspfcifvSaom obm0rdom;pk
twGuf ay;&rnfh tcsderf sm;tm; rsm;pGmavSsmhcsum ol hb0. tcsdet
f rsm;qHk;udk vl htzGJ htpnf;twGuf
jrSKyfeSHcJhonf? ol houfwrf;rSm r&Snf}umcJhaomfvnf; ol h udk,fydkifro
d m;pk wnfaxmifum b0c&D;udk a&S hqufoGm;
&efyif pd;k pOf;rSs rpOf;pm;cJh? ol. tcspfonf rsufuef; tcspfr[kwf todeiS fh,SOaf om arwWmjzpfonf? olonf
vl@tzG@J tpnf;wGif tjyifty rsufjrif'd udk jzwfausmjf yD; twGif;teSpfom& trSew
f &m;udk &SmazGedkifcJhaoma}umifh
jzpfonf?
odk hjzpfI tm%m&Sif tkyfcsKyfrSK wenf;wzHkjzifh wnf&daS eorSsumvywfvHk; vl htzGJ htpnf;. ta&;tygqHk;
tpdyt
f ydkif;jzpfonfh rdom;pkrsm;. b0epfemysufp;D r_/ xdcdkufr_rsm;&Sdaernf jzpfa}umif;/ rdom;pkrsm;.twGif;wGif
vnf;aumif; tjyifwGifvnf;aumif; cspfjcif;arwWmonf jynfhpHkpGmzl;yGifha0qmcGifh &vdrhrf nf r[kwfa}umif; ol
aumif;rGepf Gm odjrifvmcJhonf? xdkrSpI olonf ol.obm0rdom;pk tay:xm;&SdcJhonfh arwWmxuf ajrmufrsm;
vSpmG ydrk u
dk m vl htzGJ htpnf;w&yfvHk;tay: arwWmxm;cJh onf? vl htzGJ htpnf;twGuf ol htoufudk pGef hv$wfoGm;
cJhonf? ol. vSKyf&Sm;aqmif&u
G frr_ sm;onf a'oEW&e,fy,f t0ef;t0dkif; twGi;f rSmom &Scd Jhaomfvnf; ol&mS azG
cJhonfh b0wnfaqmufr_ wefbdk; onf urBmwcGifv$r;f jcHKavmufonftxd us,fjyef heuf&dKS if;onf?
cspfjcif;arwWmonf bk&m;&SifeiS fh twl&Sdygonf? cspfjcif;arwWmuif;rJhygu bk&m;&Sif. OyuQmjyK xm;rSKudk
cH&rnf rkcsjzpfygonf? cspfjcif;arwWm. toGifvuQ%mrsm;udk vdkufem usifhoHk;jcif; rjyKvSsif bk&m;&Sif rjzpfekdifyg?
bk&m;&Sifudk OD;xdyfxm;vSsuf arwWmw&m;udk ayG hzuf/ ydu
k faxG;/ jzef husuf&ygrnf? bk&m;&Sif. emrawmfudk
&GwfqdkIjzpfap/ bk&m;&Sifudk wrf;wIjzpfap arwWmw&m;udk y,f&Sm;/ jiif;qdk/ vSspv
f SsL&SKaom vky&f yfrsKd ; rvkyf&yg?
cspfjcif;arwWm onf urBmajrjyif/ rd;k aumif;uif/ opfyif wd&p>mef vlowW0grsm; tm;vHk; tygt0if ae&mwum
wGif ude;f atmif; wnf&deS kid fonf? cspfjcif;arwWm onf qdkufa&mufjcif; eSifh xGuf cGmjcif;/ &,ljcif; eSifh qHk;&SKH ;jcif;/
ay:vmjcif; eSifh aysmufuG,foGm;jcif; tygt0if jzpf&yf c%wdkif; Y wnf&dS edik fygonf? urBmajrjyifay:Y tm%m&Sif
tkyfcsKyfr_ v$r;f rdk;ygu cspfjcif; arwWmonf jcdrf;ajcmufjcif; cH&onf? tm%m&SifusifhpOfudk usifhoHk;vdkolrsm;a}umifh
c&pfawmf um;pif wifjcif;cHcJh&onf? *sL;vlrsKd ; (6) oef;ausmf owfjzwfcHcJh&onf? urBmhukeo
f G,fa&;Xme}uD;
wdkufcku
d fcHcJh &onf? ,if;odk haom usL;vGerf SK rsm;atmufwGif cspfjcif;arwWmonf jiif;y,fcHcJh&onf? bk&m;&Sifonf
,if;odk husL;vGeo
f lrsm;eSifh twl r&Sd? cspfjcif;arwWmudk &SmazGol/ ydu
k faxG;ol/ usifhoHk;olwdk heiS fhom twl
&Spd jrJjzpfonf? vl htzGJ htpnf;wGif cspfjcif;arwWmw&m; xm;&Sdygaomfvnf; tm%m&SifusifhpOfudk usifh oHk;olrsm;
&Sad eygvSsif Oya'pd;k rdk;a&;udk udkifpJ&G ygrnf? cspfjcif;arwWm eSifh Oya'pd;k rdk;a&;onf t&m0wWK wck. bufepS fbuf
jzpfonf? wckr&SdvSsif tjcm;wckonf tm;enf;oGm;ygrnf? ,if;eSpcf kudk twl wuG us,fjyef h/ euf&SdKif;/ xda&mufpmG
az:aqmifvSsif urBmhjidrf;csrf;a&; &edkifygrnf?
}udK;'%frpD&ifrD w&uftvdkY rdcifjzpfoltm; awG@qkcH Gifh&aomtcg qvdkif;wifarmifOD; rsuf&nf jzdKifjzdKif
uscJhonf? tjypfuif;rJhaom rdcifudk tcsKyftaeSmifeSifhawG hvdkuf&ojzifh *&k%m oufcJhaoma}umifh jzpf&o
Hk mru
tm%m&Sifpepf atmufrS vGwfajrmufatmif vkyo
f Gm;rnf[k rdciftm; ay;xm;cJhonfh uwdudk jyD;qHk;atmif
vkycf Gifhr&edik fawmhaoma}umifh jzpfeidk fygonf? tusOf;axmifi&Jcef; i,f wck twGif; rdcifeSifh om;jzpfolwdk hwOD;eSifh
wOD;awG hq}Hk uaomtcg eSpfOD;vHk;rdrw
d dk hukd,fudk xdr;f csKyfjcif;iSm rpGrf;edik fawmhbJ rsuf&nfus}u&onfrmS
228

eSpfOD;t}um;wnf&daS eonfh }uD;rm;aom cspfjcif;arwWma}umifh jzpfonf? om;onf tvGew


f dkawmif;vSaom
tcsdet
f wGi;f }udK;ay;cH&ygawmhrnf? om;udk vma&muf awG hqo
Hk nfh rdcifudk,fwdkifonfvnf; tcsKyftaeSmifcHxm;
&onf? urBm}uD;wGif rSswrSKr&Sdawmhyg?w&m; r_onfvnf; aysmufuG,foGm;cJhygjyD? cspfjcif;arwWmwckwnf;omvSsif
usef&dyS gawmhonf?
xdkc%Y rdom;pk eSifh vl htzGJ htpnf;tay: xm;&Sdonfh udkwifarmifOD;. tcspfonf jynfhvSsrf; aernf
rkcsjzpfonf? eSvHk;om;onf aysmfqif;oGm;cJh&ygjyD? xdk ha}umifh rsuf&nfoG,foG,f ,dkpD;vmcJhjcif; jzpfonf? TrSs
tm;rmefygwuf}uG/ ta}umufw&m; uif;rJhum ckdifrmjywfom;vSaom ausmif;om;acgif;aqmif qvdkif;wifarmifOD;
tm; rsuf&nfoG,foG,f usaponfh t&monf tb,fenf;? cspfjcif; arwWm jzpfygonf? ol. rsuf&nfrsm;onf
cspfjcif;arwWm. trSwftom;rsm; jzpfonf? cspfjcif;arwWm onf avmu. wefbdk; jzpfovdk avmu. bmom
pum;vnf; jzpfonf?
xdktcsdeu
f ol. rdcifudk ajym}um;vdkufekid faom pum;vHk;rSm rdcif.usrRma&;udk *&kpu
dk f&ef [l Iom
jzpfcJhonf? xdk haemuf rdcifonfvnf; yHv
k JusoGm;cJhonf? t&m&mwdkif; jyD;qHk;oGm;cJhygjyD? rdcif. rsufeSmudk }unfhum
wdkawmif;vGe;f vSaom tcsdeu
f dkoHk;IrS r0cif axmiftm%mydkifrsm;onf rdcifudk udkwifarmifOD;. a&S h arSmufrS
qGJxkwfoGm;cJh}uonf? rdciftm; ac:aqmifoGm;}uonfh jrifuGif;udk rsuf &nf jynfhaom rsufvHk;rsm;jzifh
pd;k &dryf lyefpGmai;pdkuf}unfhae&if; i&Jcef;i,f twGi;f Y udkwifarmifOD; wOD; wnf;usefcJhonf? ol hb0woufwm.
aemufqHk;tcsdew
f Gif tvSyqH;k aomt&mudk olawG hjrifcJh&onf rSm ol hrcd if. rsufeSm jzpfonf? rcsdwifuJ &ifwGif;
a0'emudk cHpm;ae&onfh tcsdew
f Gif euf&dKS if;aom arwWmonf ol h&ifwGif;Y touf&iS forSs xm0ZOf
ude;f atmif;aeygonf? om;eSifh rdcifwdk htwlwuG awG hqcHk Jh}u&onfrmS rdepfykid f; pOf;i,frsS om jzpfaomfvnf;
,if;tcsdeu
f av;rSm rnfonfht&meSifhrSs rvJedkifavmufatmif wefbdk;}uD;rm;vSjyD; avmuudk v$r;f jcHKonfh
toGifaqmifygonf? TonfrmS om;eSifh rddcifwdk h. cspjf cif;arwWma}umifh jzpfonf?
qvdkif;wifarmifOD;udkta}umif;jyKI 4if;.rdom;pk0ifrsm;onf todeSifh,SOaf om cspfjcif;arwWm udkem;vnf
cHpm;edkif}uonf? rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;uol hudkcspfci/f av;pm;/ jrwfek;d }uonfrmS rdrdwdk@. om;/ rdrw
d dk@. tudk}uD;
jzpf&Hk oufoufrsS omr[kwf/ 4if;u vl htzGJ htpnf;tay: aumif;usdK;jyKrSKudk wefb;dk xm;}uaom a}umifhvnf;
jzpfonf? udkwifarmifOD;. v_y&f Sm; pGrf;aqmifrr_ sm;eSifh qufpyfI rdom;pk0ifrsm; tm;vHk; tm%m&Sifrsm;u
zefwnf;onfh tcuftcJrsm;/ jcdrf;ajcmufrr_ sm;/ ab;tEW&,f rsm; eSifh &ifqdkif}uHKawG hcJh}u&onf? udkwifarmifOD;
tjyif tjcm;rdom;pk0ifav;OD;onf axmif'%f jypf'%f 5 eSpfrS 9 eSpftxd csrSwfcHcJh}u&onf? tjcm;wOD;rSmvnf;
&Spfv}umrSs csKyfaeSmifcHcJh&onf? tqdkyg rdom;pk0if pkpkaygif; 6 OD;vHk;axmifxJwGif &SdaecsdeYf tdrfYusefcJhonfrmS
touf 5 eSpfrS 13 eSpf twGif;om &Sad o;aom vlrr,fuav;i,frsm;om jzpfonf? rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;onf
}uD;rm;aom 'kuQeiS fh &ifqidk fcJh}u&onfrmS tjiif;yGm;bG,f r&Syd g? odk h&mwGif ,ae htcsdeftxd 4if;wdk htm;vHk;&ifqidk f
cJh}u&aom 'kuQ}uD;rsm;eSifh qufpyfI udkwifarmifOD;tay: jzpfap/ 4if;. v_y&f Sm;rSKrsm; tay:jzpfap tjypfzdk h&ef pdk;pOf;
rSs rpOf;pm;cJh}u? TonfrmS qvdkif;wifarmifOD;udkomru vl htzGJ htpnf;udkyg cspfcif onfh cspfjcif;arwWm a}umifh
jzpfonf? udkwifarmifOD;uJ hodk hyif 4if;wdk htm;vHk;onf tm%m&Sif. zdeSdyfr_ atmufrS vl htzGJ htpnf;.
vGwfajrmufru
_ dk jrifvdkvSygonf?

229

Ttjzpfqdk;rsm;jzpfyGm;aeonfh umvtwGif; udkwifarmifOD;. nD udkjr'ifudk &SpfvrSs csKyfaeSmif jyD;aemuf


tm%mydkifrsm;u jyefv$wfay;cJhonf? xdkpOfuudkjr'ifonf touf22 eSpfrsS &Sad ecJhygjyD?udkwif armifOD;udk
}udK;'%fjypf'%f pD&ifjyD;aemuf rdbeSpyf g; onfvnf;aumif;/ ol. nDr rvSjrdKif ac: rdik fykyd kd eSifh ol.nD udkvSa&$ wdk h
onfvnf;aumif; axmifxJwGif jypf'%fuscaH e}u&qJ jzpfonf? tdrfwGif usef cJhol vlrr,f uav;i,f av;OD;udk
}unfh&SKapmifha&Smuf&efrSm udkjr'if wOD;wnf;om &Sdygawm honf? uH raumif;pGmyif udkjr'if udk,fwdkifuvnf;
udk,fcE<moefprG f;olr[kwf? i,fpOfu ydv
k D,dk a&m*g cHpm; cJh&ojzifh ajcaxmufwzuf ao;odraf eol jzpfonf?
udkjr'if udk,fwdkif udkwifarmifOD;. v_y&f Sm;r_rsm;Y yg0ifywfoufcJhjcif; r&Sdonfhtjyif TuJhodk h'u
k Qdw
jzpfae&jcif;a}umifhvnf; tm%mydkifrsm;u udkjr'if udk jyefv$wfay;cJhjcif; jzpfy&Hk onf? vGwfvmjyD;aemuf
udkjr'ifonf 4if;. nDi,f nDri,fuav;rsm;udk axmufyhaH }uG;arG;edik f&ef bef;uav;xJY o}um;vHk;eSifh pD;u&uf
uav;rsm;xnfhum }udK;eSifhodkif;vG,fI &xm;blwm&Hkrsm;/ bwfpu
f m; *dwfrsm;/ vrf;ab; yvufazgif;rsm; tay:wGif
ajcaxmheif; eSifhwajz;ajz; avSsmuf&if; a&mif;cscJhonf? &aom 0ifaiGuav;rsm; teuf tenf;i,frsS pDudk
wajz;ajz;cGJI pkaqmif;um awmifil eSifh om,m0wD axmifrsm;Y uscHae&qJjzpfaom rdbeSpfyg;/ tr eSifh nDrsm;tm;
axmif0ifpm uav;rsm; ydk hay;edik f&ef pDpOfcJhonf? ydk hvnf; ydk hay;cJhonf?
xdktcsdew
f Gif udkwifarmifOD;. rdcif a':eSif;jrdKifeiS fh nDr rvSjrdKifwdk honf om,m0wDaxmifwGif
&Sad ecJh}uonf? udkwifarmifOD;. nDi,fwOD;jzpfol armifoef hZifrmS xdkpOfu 14 eSpfrsS om &Sdao;onf? udkjr'if eSifh
armifoef hZifwdk honf weSpfvSsif w}udrf odk hr[kwf eSpf}udrrf Ss axmif0ifpm oGm;a&mufay; ydk hedkifcJhonf? 4if;wdk@
aetdr&f &Sd m &efukejf rdK hrS uDvdkrDwm 250 cef ha0;uGmaom awmifil eSifh om,m0wD axmifrsm;odk hc&D;pm;&dwf rwwf
edik faoma}umifh t}udrrf sm;rsm; roGm;a&mufedik fcJh}ujcif; jzpfonf? oGm;a&mufeidk faom t}udrrf sm;rSmyif 4if;wdk@
eSpfOD;vHk;twGuf c&D;p&dwf rwwfeidk fcJhyg? odk hjzpfInDtpfudk eSpfOD; &So
d nfhteuf wOD;wnf;twGufom
&xm;vufrw
S f 0,fedkifcJhonf? ,if;vufrw
S frmS vrf;aumif; pGm ravSsmufedkifaom 'kuQdwjzpfol udkjr'if twGufyif?
ol hwGif vufrw
S fr&Sdygu rvGJraoG vufrw
S fppf . zrf;qD;jcif;cH&rnf jzpfonf? armifoef hZifrmS i,f&,
G faomfvnf;
zsyfvyfoGufvufpmG oGm;vmedik f ojzifh vufrw
S fppfudk wdr;f a&SmifedkifbG,f &Syd gonf? axmif0ifpm oGm;a&muf
yd@k aqmifonfh tcgwdkif; &xm;pD;onfhtcgwGif armifoef hZifonf vufrw
S fppfudk a&Smifwdr;f edkif&ef &xm;ckwfarmif;
aepOf &xm;wGJ wckrS tjcm;wckodk hajymif;a&$ hp;D eif;cJh&jrJjzpfonf? 4if;onf t&G,fra&mufao;aomfvnf; axmif
usaeaom rdom;pkrsm;tm; axmufyheH kid fa&;twGuf ,if;uJhodk hpGef hpm;&jcif;yif?
w}udfrfwGif axmif0ifpm ydk h&if; axmif. {nfhonfawG hq&Hk m tcef;wGif olwdk hepS fOD;onf rdcif/ tr wdk heiS fh
tcsdew
f dk pum;ajymcGifh&cJh}uonf? xdkpOfu rvSjrdKifonf armifeSpfOD;eSifhwpHw
k &m tcsde}f um }um qufvufpum;
ajymvdak omqENjzpfay:cJo
h nf? olronf axmiftm%mydik frsm;eSifhnSdeidk f;I axmif jyifxGufum awG hqpHk um;ajym
cGifh&&ef }udK;yrf;cJhonf? xdktcsderf Sm rd;k OD;us umvjzpfonf?axmifxJwGif jypf'%fuscHae&aom rde;f rrsm;onf
axmifjyif&dv
S ,fuGufrsm;odk hoGm;a&mufjyD; aumufpku
d f vkyt
f m; ay; }u&aom tpDtpOf &Scd Jhonf? tu,fI
xdkaumufpku
d fr vkyrf nfh axmifustrsdK;orD;rsm;eSifhtwl vkdufoGm; ekid fygu olr taejzifh armifeSpfOD; eSifh tcsdef
}um}um pum;ajymcGifh &edkifrnf? om,m0wD axmifxJwGif tcsdK haom axmift&m&Srd sm;onf qvdkif;wifarmifOD;
ta}umif;udk }um;odjyD; av;pm; }uonf? 4if;wdk heiS fh nSdedkif;aomtcg axmifvHkjcHKa&;wm0efusrsm;. apmifh}uyfr_
atmufwGif rvSjrdKif tm; aumufpku
d forrsm;eSifh twlwGJxnfhay;jyD; 4if;wdk haumufpku
d faepOf twGi;f armifeSpfOD;
230

eSifh pum; ajymqdkcGifhjyK&efem;vnfra_ y;cJh}uonf? Tta}umif;udk armifeSpfOD;tm; today;jyD; axmife&H H. tjyif


bufwGif olrtm;apmifhqkid f;ae&ef ajym}um;cJhonf? aumif;uifwGif wdrrf sm; ndKrJaejyD; rdk;&Gmawmhrnfh yHk &So
d nf?
rvSjrdKifaxmifjyifxGuf&ef tcsdet
f awmf}um ,lcJh&onf? axmifvkyx
f Hk;vkyef nf;rsm;udk jznfh qnf;
vkyaf qmifae&aoma}umifhyif? axmifjyifwGif apmifhqidk f;aecJh}uaom armif eSpfOD;wGif qufapgifh&ef tcsderf &Sd}u
awmh? om,m0wDrS &efukeo
f dk htjyef&xm; rDatmif pD;&rnf? udkjr'iftwGuf toGm; tjyef &xm;vufrw
S fwapmif
0,fxm;cJhjyD;jyD? Tvufrw
S fudk tqHk;rcHekid f}u? tqdkyg &xm;udk vGwf oGm;vSsif aemuf&xm;twGuf vufrw
S fopf
wapmif0,f&ef olwdk hwGif aiG r&Sd? odk hjzpfI olwdk hepS f OD; pwifxGufcGm&ef jyifqif}uonf? xdktcsdefwGif rvSjrdKifu
axmiftw
k f&k;d tjyifbufodk ha&mufvmcJhjyD? aumufpku
d for vkyrf nfh tjcm; trsdK;orD;axmifusrsm;eSifh twl
axmife&H Hudk xyfrHum&Hxm;aom oHql;}udK; pnf;&dk;udk jzwfoef;&ef wef;pDapgifhqkid f;vSsuf&do
S nf? pwifxGufcGmp
jyKaeaom armifepS fOD;rSm olreSifh udkuftenf; i,frsS oma0;jyD; vSr;f jrifaecJh&onf? ,ciftacgufrsm;u 4if;wdk hvm
a&muf&mY axmifwGif;wGifom awG hqcHk Jh}u&ojzifh olrtaejzifh ,ckjrifuGif;udk wcgrSs jrifawG hcJh&bl;jcif;r&S?d ,if;
rSm armift}uD; 'kuQdwjzpfol udkjr'ifu qdkufum;pD;jyD; armifti,f armifoef hZifu qdkufum;aemuf uae
ajy;vdkuf&if; axmifrx
S GufcGmoGm;cJh}uaom jrifuGif;jzpfonf?
csufjcif;yif olr oabmaygufvdkufygonf? olr. armifepS fOD;vHk; qdkufum; pD;&ef qdkufum;c rwwfekid f
ojzifh armifti,f armifoef hZifu om,m0wD jrdK hjyifwGif&daS eaom axmifraS eI jrdK hwGif;&Sd &xm;blwm&Hk
a&mufonf txd qdkufum;aemufu ajy;vdkuf&jcif;yif? axmifrS blwm&Hk txd c&D;rSm av;uDvdkrDwm cef ha0;yg
onf? olr armifeSpfOD;. a}uuGJbG,f &SKcif;udk ajrSmfai;}unfh&if; rvSjrdKif. &if wGif qdk hum rsufvHk;rsm; a0oDvm
ygonf? olr armifepS fOD;u tcuftcJtrsdK;rsdK; t}um;rS qif;&Jyifyrf; cHum axmif0ifpmuav;rsm;vma&mufykd h
aqmifay;}ujcif;rSm olreSifhwuG axmifxJwGif &Sad e}uaom rdom;pk0ifrsm; tay:xm;&Sdonfh euf&dKS if;aom cspfjcif;
arwWm a}umifhomjzpfa}umif; csufjcif;yif cHpm;rd vdkufonf? wefbdk;vnf; vGepf Gmxm;rdcJhonf? armifeSpfOD;tay:
olr. cspfjcif;rSmvnf; t[kejf yif;pGm olr. eSvHk;om;udk &dkufcwfvmcJhonf?
armifeSpfOD; xGufcGmoGm;cJhonfh &SKcif;tm; om,m0wDaxmif.eH&Hudk a}umay;I ausmuf&yk fwk wckuJhodk@
&yfum}unfh&SK&if; rvSjrdKifonf urBmavmu}uD;rS xGufcGmoGm;cJhjyD jzpfaom tudk}uD;qvdkif; wifarmifOD;udk
csufjcif;yif vGr;f qGwfwrf;w rdonf? awmifilaxmifwGif &Sdaeonfh zcifOD;vS'ifeiS fhtjcm; armifwOD;jzpfol udkvSa&$
wdk@udkvnf; jrifa,mifrd onf? &efuke&f aSd etdrw
f Gif rdbrsm;eSifh tpfudktpfrrsm; r&Sdojzifh tm;i,f 0rf;enf;ae}urnf
jzpfaom nDri,f eSifh armifi,frsm;/ vlrr,f uav;rsm; jzpfonfh ,Of,OfvS/ rif;a0eSifh rif;atmifwdk hudkvnf;
owd&rdonf? olr aemufa}um&Sd om,m0wD axmif eH&H twGi;f &Sdaeonfh rdcif a':eSif;jrdKifonf olrtcspfqHk;
jzpfaom orD;ti,f &if&ifvSudk vGr;f qGwf aernf jzpfa}umif;vnf; pOf;pm;rdonf? xdkrSswdkawmif;vSaom
tcsdeu
f av;twGif; rvSjrdKifonf 'kuQokuQ rsdK;pHk }uHKawG hcHpm;ae}u&&if; wuGJwjym;pD jzpfvSsuf&daS om rdom;pk
0ifrsm; tm;vHk;. yHk&dyu
f dk awG hjrifrcd Jh onf?
wu,fawmh olr. &ifwGif;wGif idka}uG;aerdcJhjyDjzpfaomfvnf; tjyifwGif ridkrdatmif xdr;f csKyf xm;edkifcJh
onf? tm;wif;xm;edkifcJhonf? ig ridkbl;? ig ridk&bl;? igwdk hrmS tm;vHk;qHk;&SHK;oGm;cJhjyD jzpfayr,fh rqHk;ao;wJh
wefbdk;&Sw
d Jh t&musefao;w,f? tJ'guawmh arwWmbJ? ppftm%m&Sifae0if;u wdk h tudk}uD;udkowfjyD; rdom;pk
231

awGtm;vHk; wuGJwjym;pD jzpfatmifvkyef idk fcJhw,f? ol hudk,fol tm; aumif; vSjyDvdk hxifaumif;xifr,f? 'gayr,fh
igwdk hro
d m;pk0ifawG tm;vHk;&J hev
S Hk;om;xJrmS &Sad ewJh arwWm udk awmh ol b,fawmhrS vk,lvdk h&rSm r[kwfbl;?
tudk}uD; qvkdif;wifarmifOD;vdkbJ? igwdk h&J harwWm[m avmurSm ysH heSH hap&r,f?
xdk haemufwGif rvSjrdKifonf wajz;ajz; avSsmufvSr;f &if; axmifudk;eSpf jypf'%fudk qufvuf uscHap&ef
rdrdtm; apgifhqkid f;ae onfh om,m0wD axmifwGif;odk h jyefvnf0ifa&muf oGm;cJhonf? T w}udrw
f Gif olr.
tawG;tjrifrsm; &Sif;vif;oGm;cJhygjyD? aumif;uifudk armh}unfhvdkufawmh wdkufqidk f pGmyif wdrrf JndKrsm; r&Sdawmhyg?
olr wOD;wnf; r[kwfawmha}umif; cHpm;cJhrdvdkufonf? arwWmw&m; onf olreSifh twl &Sad ecJhygjyD? arwWmw&m;
onf tm%m&Sifrsm;u arG;zGm;vdkufonfh a'goeSifh trkef; wdk hxuf toacFs ydI
k pGrf;tm; }uD;rm;ygonf?
axmiftm%mydkif tcsdK htygt0if tm%m&Sif pepfudk qef husifonfh jynfolrsm; eSifh olr. rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;.
arwWmudk olr &&SdcJhjyD; jzpfonf? olr rdom;pk0ifrsm;. t0ef;t0dik f;udk ausmfum olr. arwWmudv
k nf; jzef ha0
cJhjyD; jzpfonf? olr. b0 wauG hwGif &Jwif;pGmjzifh olrtudk}uD; wifarmifOD;. ajc&mudk wpHw
k &m vdkufeif;cJhjyD;
jzpfonf? ,if; twGuf tudk}uD;xHrS tH}obG,f todtrSwfjyKr_udk &&SdcJhjyD;vnf; jzpfonf? Tc%wGif olronf
b0 . wefbdk;udk em;vnfvdkufygjyD? tusOf;axmif twGif;odk h jyefvnf0ifa&muf vSr;f avSsmuf&if; olr.
cspfp&maumif;aomrsufemS wGif olr tudk}uD;uJhodk hryGifhwyGifhtjyHK;uav;wck csdwfwGJaumif;csdwfwGJ aeygrnf?
xdktajctaersm; aemufcHwGif rdom;pkwckvHk;onf olwdk h.om;}uD;/ tudk}uD;jzpfol qvdkif; wifarmifOD;udk
tjypfwif}urnfhtpm; *k%f,lcJh}u/ *k%,
f l}uqJjzpfonf? tcsdeu
f mv }umjrifhvmav av/ ol htay:wGif
cspfcifonfh arwWm wdk;yGm;vmavav jzpfonf? Ttjzpfq;dk }uD;rSm eSpaf ygif; 35 eSpf wm }umjrifhvmcJhjyD
jzpfaomfvnf; rdom;pktwGufrl rae hu jzpf&yfrsm;obG,f jrifa,mif }um;a,mif }uqJ/ olwdk h.ae hpOfb0udk
v$r;f rdk;aeqJ jzpfonf? qvdkif;wifarmifOD;. acsmarmjyD; }uufoa&&Sdaom rsufemS / rdom;pktay: cspfcifbG,f
jyKrlqufqefrKS rsm;eSifh a}umuf&HG hjcif; uif;rJhaom vSKyf&Sm;rSKrsm;onf olwdk htm;vHk;. pdwftpOfwGif xif[yfae}uqJ
jzpfonf? qvdkif;wifarmifOD;. edrdwfyko
H nf olwdk hudk ajcmufvSef hjcif; r&Sdyg? ol hta}umif;udk pOf;pm;vdkufonfh
tcgwdkif; rdom;pk0ifrsm;tm;vHk;udk olu cspf jcif;arwWmurBmqDodk hac:,lydk haqmifonfheS,f cHpm;rd}uonf?
}unfe;l yDwd jzpfrd}uonf? rdom;pk 0if rsm; tm;vHk;onf ol. t}uifem/ arwWm eSifh aumif;jrwfpif}u,frKS rsm;udk
vGr;f qGwfwo&if; Tvl h avmu urBmwGif 4if;wdk h. aemufqHk;ae h&ufrsm;udk jzwfoef;&ef toih&f }Sd uonf?
qvdkif;wifarmifOD; onf olwdk hudk rnfonfhtcgwGifrSs cGJcGmoGm;rnf r[kwfyg? xdkenf;eSifeiS fyif? olwdk honfvnf;
touf &SifaeorSs qvdkif;wifarmifOD;udk olwdk hrnfokd haomtcgwGifrsS arhavSsmhvrd rfh nf r[kwfyg?
rdom;pk0ifrsm; txl;ojzifh ,cktcsdeYf touft&G,f tdrk if;vmjyDjzpfaom rdbeSpfyg;wdk honf tajctae
t}uyftwnf; eSpf&yfeiS fh &ifqdkif&ygonf? yxrw&yfrmS olwdk hrsufped SpfvHk; rydwfcif jrefrm edik fiH}uD; tm%m&Sif
pepfatmufrS vGwfajrmufoGm;onfudk awG hvdkjrifvdk}uygonf? odk hjzpfI tm%m &Sifpepfudk tjrpfjzKwfokwfoif&ef
qvdkif;wifarmifOD; uJ hodk h&pJ Grf;owWdeSifh jynfhpHkaom ausmif;om;rsm;/ vli,frsm; tajrmuftrsm; vdktyfa}umif;
em;vnf}uonf? ,if;odk hvnf; qEN&d}S uonf? 'kwd,w&yf rSm rnfonfh vli,fwOD;wavrSs qvdkif;wifarmifOD;
uJ hodk h}udK;pifay:wGif uGyrf sufcH&onfh tjzpfq;dk rsdK; eSifh r}uHKawG hapvdkawmhyg? rnfonfh rdom;pk wpkwavrSs
onfvnf; olwdk hrdom;pkcHpm;cJh&onfh }urRmqdk;rsdL;eSifh rwdk;apvdkawmhyg? TonfrmS olwdk h. qENreG f jzpfygonf?

232

tm%m&SifpepfatmufwGif jrefrmekdifiHwGif;&SSd wdkif;&if;om;aygif;pHkjynfoltaygif; cHpm;cJh}u&/ cHpm;ae}u&


onfrmS vHkavmufrKS . [kdrSmbufurf;odk hvSr;f ausmfaeygjyD? TwGif eddwH bdk htcsdeaf &muf ygjyD? ppftm%m&Sif
pepfed*k;H csKyfoifhygjyD? ppftm%m&Sifpepf zdeSdyfrSKrsm;eSifh qufpyfI qvdkif;wifarmifOD; . vSKyf&Sm;pGrf;aqmifrKS rsm;udk
owd&rdonfh tcgwdkif; olwdk h.&ifwGif ajymp&mpum;rsm; vSdKif;xvm pjrJjzpfonf? Tpum;vHk;rsm;onf
rsuf&nfrsm; tjzpfodk hajymif;vJoGm;cJhonfrSmvnf; t}udrrf enf; vSawmhyg? ,if;odk hjzpfvmonfhtcgwdkif; olwdk@
onf wdwfqdwfpmG xdkifr}d uonf? wOD;udkwOD; ayG hzuf eSpfodrhf rd}uonf? &Sifawmfjrwfbk&m;xHwGif twlwuG
qkawmif;ywem jyKrd}uonf? bk&m;ocif. }uD;rm;aom *&k%mawmfjzifh olwdk honf bk&m;ocihfEikd fiHYom qvdkif;
wifarmifOD;eSifh jyefqHkqnf;cGifh &aumif;&edik frnfudk ajrSmfvifh}u&HkrSwyg; tjcm;rwwfekid f}uawmhyg?
TurBmavmuY rnfonfht&mrSs xm0& rwnf&deS kid fyg? rkefwdkif;rsm;/ rD;avmifuGsr;f rSKrsm;/ ajrivsifrsm;
onf t&Snfojzifh v$r;f rdk;rxm;edkifyg? tm%m&Sif tkyfcsKyfrSKtygt0if t&m&mwdkif;onf ajymif;vJ&ygrnf? wae@wGif
jrefrmedkifiHtwGif;&Sd tzdedyS fcHae&aom wdkif;&if;om;aygif;pHkvlxkrsm;onf vGwfvyfrSK/ w&m;rSswrSK eSifh jidrf;csrf;rSK
rsm;udk cHpm;}u&rnf rkcsjzpfygonf? tarSmifxk}uD; a&G havsm aysmufuG,fI/ trSew
f &m; xGe;f um;jyD;/
urBmhjidrf;csrf;a&;udk yHyh dkeidk frnfh taetxm; aygufzmG ;vm&ygrnf? Todk@ tjyKjzpfwnfrKS &Srd nfh tem*gwfudk
rqkwfrepfaom ,Hk}unfrKS jzifh vSr;f ajrSmf }unfh&if; qvdkif;wifarmifOD;. rdom;pk0ifrsm; tm;vHk;onf rsuf&nfrsm;
udk okwfvdkuf}uonf? twlwuG x&yfvdkuf}uonf? olwdk h. rcsdwifuJ cHpm;cJh&rSKrsm;udk wurBmvHk;odap&ef
zGifh[az:xkwfvdkuf}uonf?

233

234

235

You might also like