NR 25 (543) 17 CZERWCA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Co po Afganistanie? str. 9

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

MISJE POKOJOWE: Kiedy myślisz, że umierasz str. 22

3 PUŁK PRZECIWLOTNICZY: Przeprowadzka w nieznane str. 20
WOJSKO: ROSOMAK – FAKTY I MITY str. 12
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

TUMAK ’07
Prawie trzy tysiące żołnierzy
i 700 pojazdów wzięło udział w majowych
ćwiczeniach 16 Pomorskiej Dywizji
Zmechanizowanej zorganizowanych na
poligonie w Bemowie Piskim
STR. 32

TEMAT NUMERU ROBOTY SIŁY POWIETRZNE

LEOPARD
Robotyka rozwija się
w zawrotnym tempie. Również
I HERCULES NIE PORADZI
BRONI SIĘ SAM polscy inżynierowie opracowują
interesujące konstrukcje. Wśród
Herculesy przylecą do Powidza
jesienią przyszłego roku. Do tego
Wojska Lądowe potwierdzają, że są nich wyróżniają się maszyny
Expert i Inspector, które trafiły czasu nie zostanie przygotowana
zainteresowane nabyciem drugiej
nawet do arsenałów cała potrzebna infrastruktura.
partii niemieckich Leopardów 2A4. naszej armii I to nie tylko z winy strony
Koncepcja ta wzbudziła takie same STR. 54 polskiej. Amerykanie też nie
kontrowersje jak przed laty, gdy
dotrzymują terminów
przejmowaliśmy pierwsze wozy
i zmieniają plany S T R . 3 6
tego typu STR. 4
FORUM NATO WOJSKO PROBLEMY

WOJSKA LĄDOWE
CO PO ROSOMAK: FAKTY I MITY
AFGANISTANIE?
WZOROWO Wszystko wskazuje na to, iż proces
Argumentem najczęściej
ZAMROŻENI przywoływanym w dyskusji nad
wdrażania KTO Rosomak po ostrym
kryzysie zaczyna wreszcie nabierać
Są wzorowym pododdziałem celowością polskiego tempa. Wozy skierowano na
Wojsk Lądowych, i to po raz zaangażowania w Afganistanie jest pierwszą w ich historii misję
drugi z kolei. Przed paroma stabilizacja tego kraju, bowiem od sił zagraniczną
tygodniami zaliczyli natowski koalicji wymaga się nie tylko STR. 12
egzamin na piątkę. Ale są też zaprowadzenia porządku, ale
kompanią, gdzie niemal nie i uruchomienia procesów
ma ruchów kadrowych przybliżających Afganistan do
i awansów STR. 34 świata zachodniego STR. 9

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
mjr Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Piotr Bernabiuk,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Anna Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Paulina Glińska,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32,
CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Predel,
tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868;
Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52
44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, tel.: (0-52)
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
378 25 90, CA MON 412 590; Gdynia:
kmdr ppor. Mariusz Konarski, tel.: (0-58)
626 62 07, CA MON 266 207; Krzysztof
Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13, CA MON
262 413; Kraków: Magdalena Kowalska-
-Sendek, Jacek Szustakowski, tel.: (0-12)
613 17 80,CA MON 131 780; Poznań:
Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857 24 46,
CA MON 572 446; Wrocław: Bogusław
Politowski, tel.: (0-71) 765 38 53,
CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Krzysztof Głowacki, Marcin
Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, Stanisław
Koziej, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski,
Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Korekta:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;

2 Polska Zbrojna nr 25/2007

 MARYNARKA WOJENNA
JEDNI Z DZIESIĘCIU
Polscy marynarze po raz REDAKTOR
NACZELNY
piętnasty wyruszyli na „Baltops”.
To coroczne międzynarodowe Artur Bartkiewicz
ćwiczenia morskie pod egidą

Bajka o dwóch armiach

Stanów Zjednoczonych. Mają
doskonalić współpracę sił
morskich państw rejonu
bałtyckiego należących do
Partnerstwa dla Pokoju
STR. 38
WOJSKO OPINIE
Z PRAGMATYKĄ DONIKĄD
To, że ustawa pragmatyczna
zawierała błędy, nie budziło
wątpliwości. Należało ją poprawić.
Jednak to, co ostatnio zrobiono,
zaprzecza intencjom przepisów
wprowadzonych przed trzema laty
STR. 15
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: (0-22) 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
Numer zamknięto: 12 .06.2007 r.
Zdjęcie na okładce: Jarosław Wiśniewski
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Nakład: 20 000 egz.
W tym tygodniu nie będzie felietonu. Będzie bajka. Jak na bajkę przystało, rzecz dzieje
się za siedmioma górami, za siedmioma lasami, w królestwie, którego nazwy nikt już
nie pamięta. Zdarzyło się tak, że na tronie królestwa zasiadł młody, ambitny król. Król za
punkt honoru postawił sobie zreformowanie armii, ponieważ mijały lata i wieki, a królewskie
wojsko było zadziwiająco odporne na wszystkie zmiany. Reformy nie udały się ani ojcu mło-
dego króla, ani ojcu jego ojca. Król długo głowił się nad tym, w jaki sposób przeprowadzić re-
formy. Sztaby analityków podsuwały mu różne rozwiązania, ale żadne z nich nie było w sta-
nie przekonać monarchy. Pomysł pojawił się nagle, jak wszystkie genialne pomysły. Król po-
stanowił podzielić armię na dwie części. Na czele połowy armii stanął generał Igrekowski
– wielki przeciwnik wszelkich zmian i reform. Generał Igrekowski lubił ładnie wyprasowane
mundury, błyszczące na piersi ordery i dumnie maszerujących żołnierzy. Uważał, że o armii
można mówić dobrze albo wcale. – Armia jest bowiem naszym największym skarbem, a kry-
tykowanie jej godzi w obronność naszego królestwa – ucinał dumnie wszelkie dyskusje.
Dowodzenie drugą połową armii objął generał Iksiński. Generał Iksiński uważał, że o tym,
co w wojsku jest złe, trzeba mówić głośno, bo inaczej nie da się usunąć mankamentów. Lubił
słuchać żołnierzy i szanował ich zdanie, ponieważ uważał, że jeśli żołnierze będą zadowoleni
z tego, czym dysponują, wówczas królestwo będzie bezpieczniejsze. – Czas pokoju i bezpie-
czeństwa jest czasem mówienia o błędach – twierdził. – Tylko wówczas, jeśli pojawi się zagro-
żenie, będziemy na nie gotowi. I generałowie zaczęli dowodzić. Wojsko generała Igrekowskie-
go odnosiło same sukcesy. Wszystkie ćwiczenia kończyły się ocenami bardzo dobrymi i reali-
zacją założonych celów w 100, a nawet w 150 procentach! Sprzęt, którym dysponowali, był
bez zarzutu. W kolejnych meldunkach potwierdzano, że armia jest przygotowana na najgor-
sze. – Niech tylko ktoś spróbuje podnieść rękę na królestwo – grzmiał generał Igrekowski.
– Moi żołnierze przepędzą agresora aż do samej stolicy jego państwa.
Armia generała Iksińskiego była dużo mniej efektowna. Każde kolejne ćwiczenia wykazywały
pewne mankamenty. Po ich zakończeniu nie meldowano o zrealizowanych celach, ale o tym,
co należałoby poprawić. Dowódcy mówili głośno o problemach ze sprzętem i sugerowali, jak
je rozwiązać. Żołnierze kompanii reprezentacyjnych czasem mylili krok, bo większość czasu
poświęcano na inne aspekty służby. Bezlitośnie ujawniano nieprawidłowości, jakich dopusz-
czali się żołnierze, niezależnie od ich stopnia, i usuwano ich z armii. Król trochę zgrzytał zę-
bami, poddani się niepokoili, ale generał Iksiński powtarzał: „Póki jesteśmy bezpieczni, póty
nie bójmy się mówić o słabościach. Mówimy o nich dziś, aby nie przekonać się o nich jutro,
kiedy będzie już za późno.”
Nad królestwem zaczęły zbierać się czarne chmury. Sąsiedzi z północy i południa połączyli
siły i napadli na kraj. Król zdecydował, że na południu walczyć będzie armia generała Igre-
kowskiego, a na północy – Iksińskiego. W armii generała Igrekowskiego pierwszego dnia
przestała funkcjonować łączność. Okazało się, że problemy z nią były już wcześniej, ale nie
chciano mącić spokoju króla. Zacinająca się broń sprawiała, że nawet mając przewagę woj-
ska, nie były w stanie wygrać potyczek. Również pojazdy nie były tak doskonałe, jak wcześniej
mówiono – niektóre okazały się za duże, inne zbyt mało mobilne, a generalnie wszystkie czę-
sto się psuły. Pod dwóch dniach żołnierze zaczęli po cichu narzekać na swoich dowódców,
że nie zadbali o przygotowanie armii w czasie pokoju, i coraz mniej chętnie szli do walki. Po
trzech dniach wróg znalazł się kilkanaście kilometrów od stolicy.
W tym czasie armia generała Iksińskiego przetrwała pierwsze uderzenie i przeszła do kontro-
fensywy. Żołnierze karnie wykonywali rozkazy, widzieli bowiem, że wcześniejsza krytyka przy-
służyła się do tego, iż dysponowali teraz niezawodnym sprzętem i wyposażeniem znacznie lep-
szym niż to, którym dysponował przeciwnik. Na jeden rozkaz generała Iksińskiego byli gotowi
walczyć nawet w beznadziejnej sytuacji. Ale takiej nie było. Po trzech dniach odparli najeźdź-
cę, a po kolejnych trzech wsparli jednostki generała Igrekowskiego i ocalili kraj. I nikt już nie
odważył się kwestionować potrzeby zmian w armii.
Morału nie będzie. Zamiast tego pytanie: w której armii chcielibyście służyć?

nr 25/2007 Polska Zbrojna 3

TEMAT NUMERU
Wojska Lądowe potwierdzają, że są zainteresowane nabyciem drugiej partii niemieckich czołgów Leopard 2A4,
takie same kontrowersje jak przed laty, gdy przejmowaliśmy pierwsze wozy tego typu. Za zakupem Leopardów są
związkowcy z polskich zakładów zbrojeniowych, którzy uważają, iż produkują czołgi lepsze od niemieckich.

TA D E U S Z W RÓ B E L uczestniczy w nich wszystkie 14 czoł-

Mercedes na gąsienicach
gów. Gdzie indziej bywa z tym różnie.
Z MYŚLĄ O ŻOŁNIERZU
Najlepszym potwierdzeniem walorów czołgów Leopard 2 Pytani o walory Leoparda wojskowi
jest zaufanie, jakim darzą je ich załogi. określają go mianem mercedesa na gą-
sienicach. – Największą jego zaletą jest
– Kiedy ktoś mówi, że sprzęt stoi nie- nu Czołgów 10 Brygady Kawalerii Pan- przystosowanie do użytkownika. Praca
sprawny, to chyba nie zna sytuacji. W tej cernej ze Świętoszowa, odnosząc się do z Leopardem nie polega na ciągłej wal-
chwili mam 58 czołgów i wszystkie są informacji, iż większość tamtejszych Le- ce z nim, naprawach kolejnych usterek,
zdatne do użytku. To samo dotyczy in- opardów 2A4 stoi niesprawna. Podkre- ale na szkoleniu podnoszącym umiejęt-
nych pojazdów – stwierdził mjr Arka- ślił, że jeśli w jego batalionie przeprowa- ności – mówi por. Sławomir Kiraga do-
diusz Mikołajczyk, dowódca 1 Batalio- dzane są ćwiczenia kompanijne, to wodzący 2 kompanią w 1 bcz, który

CZOŁG NA MIARĘ
Rozmowa z gen. broni NIE MA TAKIEJ
WALDEMAREM MOŻLIWOŚCI,
ABY TWARDY
SKRZYPCZAKIEM,
SKRZYPCZAKIEM DORÓWNAŁ
dowódcą LEOPARDOWI,
Wojsk PONIEWAŻ
Lądowych SĄ TO CZOŁGI
SYLWIA GUZOWSKA, JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

ZUPEŁNIE INNEJ
KONSTRUKCJI
I GENERACJI

Dlaczego chcemy kupić następne

123 czołgi Leopard 2A4?
– Ponieważ mają dużą siłę ognia, są bar-
dzo manewrowe, a to zalety bezcenne na
współczesnym polu walki. Dzięki nim
można wykonywać zwroty zaczepne.
Jakie są koszty eksploatacyjne niemie-
ckich wozów? Według niektórych, są
one znacznie wyższe niż przy PT-91
Twardym?
– Wręcz przeciwnie, kształtują się one
korzystniej po stronie Leoparda. Z czoł-
gami jest jak z samochodami. Za nowo-
cześniejszy pojazd trzeba zapłacić wię-
cej przy zakupie, ale w trakcie eksploa-
tacji pochłania mniej pieniędzy i przez
to już po kilku latach wychodzi taniej.
Może przytoczy Pan jakieś konkretne
przykłady.
– Pierwszym jest trwałość armaty, któ-
ra w PT-91 wynosi maksymalnie 300
strzałów, natomiast w Leopardzie mini-
mum 600. Kolejnym parametrem, na któ-
ry warto zwrócić uwagę, jest trwałość sil-
nika: dla Twardego to 800 motogodzin,
a Leoparda aż 3 tys. Istotne z punktu wi-
dzenia eksploatacji jest także zużycie pa-
liwa, które – niestety – również mniejsze
jest w Leopardzie. Wóz ten potrzebuje
220 litrów paliwa na przejechanie 100 km
po szosie i 500 l bezdrożach. Dla PT-91
jest to odpowiednio 290 i 550 l.
Czy mógłby Pan wskazać kluczowe róż-
nice w parametrach bojowych między
tymi czołgami?
– Różnic jest wiele. Począwszy od wie-
ży i umieszczonych w niej urządzeń, aż do
samego układu jezdnego. Wystarczy po-
patrzeć na siłę ognia Leoparda. Nowoczes-
ny system kierowania ogniem oraz urzą-
dzenia do obserwacji pola walki w dzień
i w nocy sprawiają, że może on prowadzić
skuteczniejszą obserwację i niszczenie ce-
lów niż PT-91. Odległość ognia skutecz-
nego wynosi 2500 m. Ważny jest również
silnik. W przypadku Leoparda jest to MTU
o mocy 1500 KM, zaś PT-91 ma silnik
S-12U o mocy 850 KM. Odbija się to na
osiągach. Praktycznie czołgiem Leopard
2A4 można jechać po drodze asfaltowej
z prędkością 90–100 km/h. Do tego kon-
strukcja układu jezdnego pozwala na jed-

4 Polska Zbrojna nr 25/2007

w które wyposażono by bataliony żagańskiej 34 Brygady Kawalerii Pancernej. Koncepcja ta wzbudziła
pancerniacy, szczególnie ci, którzy mieli okazję bliżej poznać te wozy. Sprzeciwiają się tej transakcji natomiast

w czasie służby miał okazję poznać Leopard 2A4

wszystkie inne czołgi użytkowane w na-
szej armii, a także amerykańskie Abram-
sy. – Cechuje go bardzo niska awaryj-
ność, a jeśli zdarza się usterka, łatwo
można wymienić uszkodzony element
– podkreśla oficer. – To dzięki moduło-
wej konstrukcji Leoparda – wyjaśnia st.
chor. Sebastian Kłobuszewski, technik
3 kompanii w tym samym batalionie.
Opowiadając o łatwości obsługi, podał
przykład, że wieżę można ściągnąć w 20
minut, a silnik wyciągnąć w kwadrans. 
PT-91 Twardy
 załoga – 4 osoby  prześwit – 0,49 m
 masa bojowa – 55 150 kg  napęd – silnik MTU-MB 873
 współczynnik mocy jednostkowej o mocy 1500 KM
– 27 KM/t  prędkość maksymalna – 68 km/h
 nacisk jednostkowy – 0,83 kg/cm kw. (na drodze), 56 km/h (teren)
 długość całkowita – 9,67 m  zasięg – 550 km (na drodze)
 długość kadłuba – 7,72 m  uzbrojenie – armata gładkolufowa
 szerokość – 3,7 m (z ekranami przeciwku- Rheinmetall L44 kal. 120 mm z zapasem
mulacyjnymi) 42 pocisków; dwa karabiny maszynowe
 wysokość do stropu wieży – 2,48 m MG3 i MG3A1 kal. 7,62 mm
ŻOŁNIERZE ZE ŚWIĘTOSZOWA twierdzą, że największą zaletą Leoparda jest przystosowanie
do użytkownika. Praca z nim nie polega na ciągłej walce z czołgiem, naprawach kolejnych uste-
rek, lecz na szkoleniu podnoszącym umiejętności załogi.

 załoga – 3 osoby
 masa bojowa – 43 500 kg
 współczynnik mocy jednostkowej
– 18,47 KM/t
 nacisk jednostkowy – 0,94 kg/cm kw.
 długość całkowita – 9,53 m
 długość kadłuba – 6,67 m
 szerokość – 3,70 m
(bez osłon)
 wysokość do stropu
wieży – 2,19 m
 prześwit – 0,47 m
 napęd – silnik S-12U
o mocy 850 KM
 prędkość maksymalna – 60 km/h
(na drodze), 45 km/h (teren)
 zasięg – 400 km
 uzbrojenie – armata gładkolufowa
D-81TM kal. 125 mm z zapasem
42 pocisków; karabiny maszynowy
PKT kal. 7,62 mm; przeciwlotniczy karabin
maszynowy NSW kal. 12,7 mm

noczesny ruch gąsienic w przeciwnych
kierunkach, co znacznie zwiększa moż-
liwości manewrowe czołgu. Niestety, ce-
chą tą do dziś nie może poszczycić się
żaden inny pojazd gąsienicowy w WP.
Również prowadzenie Leoparda jest ła-
twiejsze dzięki temu, że na stanowisku
kierowcy są trzy duże peryskopy o sze-
rokim polu widzenia. Natomiast PT-91
ma ich dwa.
Nawet najlepszy czołg kiedyś się psu-
je. Co wtedy?
– Podzespoły Leoparda montowane są
przez szybkozłączki, a elementy układów
zostały racjonalnie rozmieszczone w prze-
działach i pogrupowane w bloki. Pozwala
to na ich szybką wymianę, w przeciwień-
stwie do PT-91. Ciekawostką jest wyko-
rzystanie tych samych elementów w róż-
nych pojazdach. Chociażby przełącznik
świateł z Leoparda montowany jest również
w ciężarówkach Unimog, co upraszcza sy-
stem zaopatrywania w części zamienne.
Czy istnieje teoretyczna możliwość, by
„Twardy” dorównał Leopardowi?
– Niestety nie. To czołgi zupełnie in-
nej konstrukcji i generacji. PT-91 to mo-
dernizacja czołgu T-72, czołgu II gene-
racji, natomiast Leopard to już III gene-
racja, charakteryzująca się m.in. mocniej-
szymi jednostkami napędowymi i wyż-
szą klasą systemów kierowania ogniem.
Panie Generale, jeśli Leopardy spi-
sują się tak świetnie, to skąd działa-
cze związkowi wzięli informację, że
większość z nich „jest niesprawna
i stoi bezużytecznie na poligonie
w Świętoszowie”?
– Nie wiem, ale nie jestem zaskoczo-
ny, bowiem na temat Leopardów poja-
wiło się już wiele bzdur. Jeśli ktoś chce
dowiedzieć się czegoś naprawdę o tych
czołgach, powinien zwrócić się do uży-
wających je żołnierzy. To oni są eksper-
tami i mają najlepsze informacje. Ja
znam ich opinie i wiem, że są jak naj-
bardziej pozytywne. I to one są podsta-
wą mojej oceny Leopardów. 
Rozmawiał: Tadeusz Wróbel

nr 25/2007 Polska Zbrojna 5

TEMAT NUMERU
Na pytanie, jak to się ma do innych
czołgów, chorąży odparł: – Dla Twar-
dego w warunkach pokojowych, bo za-
łożeń na czas „W” nie znam, wyjęcie
silnika trwa 1,5 tygodnia. Zatem nie
ma co
porównywać.
Na przyjęte w Leopardzie rozwiązania
wpływ miały niemieckie doświadczenia
z II wojny światowej. Wykazały, że na-
prawa uszkodzonego na polu walki czoł-
gu nie powinna trwać dłużej niż dwie
godziny.
Poza łatwością obsługi technicznej żoł-
nierze bardzo mocno podkreślają wyso-
ki komfort pracy w Leopardzie. Decydu-
je o tym chociażby przemyślane roz-
mieszczenie poszczególnych urządzeń
we wnętrzu wozu. Nie bez znaczenia są
też jego wymiary, dzięki którym człon-
kowie załogi nie czują się w tym czołgu
jak śledzie w puszce.
Podstawową zaletą Leoparda jest to, iż
dostosowuje się go do żołnierza, a nie
odwrotnie, jak w przypadku innych kon-
strukcji. – Ten czołg w prowadzeniu
przypomina samochód. Ma kierownicę
zamiast drążków, tak samo wchodzą bie-
gi – mówi kierowca jednego z czołgów
2 kompanii st. szer. Andrzej Mińkowski.
Jako inny walor wymienia możliwość do-
stosowania ustawień fotela i kierownicy
do wzrostu żołnierza.
St. szer. Mińkowski podkreśla, iż jego
pracę ułatwiają trzy noktowizory zapew-
Mjr Arkadiusz Mikołajczyk, dowódca 1 batalionu czołgów 10 Brygady Kawalerii
Pancernej ze Świętoszowa: – Życzyłbym wszystkim żołnierzom, aby sprzęt,
którym dysponują, sprawował się tak, jak nasz. Aby mogli przyjść
do garażu, otworzyć drzwi i wyjechać wszystkimi wozami w pole.
6 Polska Zbrojna
– NAWET NIE MAJĄC AMUNICJI,
NIE DAŁBYM SIĘ TRAFIĆ
TWARDEMU. WYSTARCZYŁOBY
SZYBKO JECHAĆ – POWIEDZIAŁ
JEDEN Z PANCERNIAKÓW
niające bardzo szerokie pole obserwacji.
Do tego dochodzi system, który informu-
je go o wszelkich awariach, a nawet unie-
ruchamia czołg, jeżeli uszkodzenie jest
poważne. Oczywiście rozwiązanie to
funkcjonuje tylko w czasie pokoju, bo-
wiem w warunkach bojowych system
diagnostyczny zostaje wyłączony.
Także w przypadku innych stanowisk
są możliwości ustawienia ich pod kon-
kretnego żołnierza. – Kąt ładowania ar-
maty można dostosować do wzrostu ła-
downiczego – mówi działonowy st. szer.
Przemysław Dobrowolski, który wcześ-
niej był ładowniczym.
CZTEREJ PANCERNI
Niekiedy wśród zarzutów pod adresem
Leoparda wymieniano to, iż ma aż czte-
roosobową załogę, podczas gdy T-72
i PT-91 obsługuje tylko trzech ludzi. Sa-
mi żołnierze mają w tej kwestii zupełnie
odmienną opinię. – Dzięki temu, że jest nas
czterech, można racjonalniej podzielić pra-
cę – mówi dowodzący Leopardem
w 1 kompanii st. plut. Mirosław Kruk.
– W innych czołgach dowódca zajmuje się
SYLWIA GUZOWSKA (2)
Praca z Leopardem nie polega na ciągłej
walce z nim, naprawach kolejnych usterek,
ale na szkoleniu podnoszącym umiejętności
– mówi por. Sławomir Kiraga dowodzący
2 kompanią w 1 bcz
zbyt wieloma rzeczami, zamiast dowodzić
– dodaje jego kolega z kompanii st. plut.
Mariusz Sadowski. Kwestię tę rozszerza
por. Kiraga: – Tam dowódca to człowiek-or-
kiestra. Oprócz dowodzenia i prowadzenia
ognia musi zajmować się usterkami auto-
matu ładowania, obsługiwać karabin ma-
szynowy, wyrzutnie granatów dymnych.
Problem ten pogłębia się, gdy jednocześnie
jest on dowódcą plutonu czy kompanii.
Wojskowi, którzy służyli wcześniej na
innych typach czołgów, widzą jeszcze in-
ne walory obecności ładowniczego w skła-
dzie załogi Leoparda 2. – Wysoka awaryj-
ność systemu automatycznego ładowania
w czołgach T-72 i PT-91 powoduje, że je-
śli automat się zatnie, co często się zdarza,
jako dowódca muszę go odblokowywać.
Naprawa trwa minutę, dwie, czasami dłu-
nr 25/2007
żej. Wszystko zależy od usterki. W tym
czasie wóz jest wyłączony z działania, a ja
nie dowodzę – powiedział por. Kiraga. Nie-
stety, na polu walki może to być sprawa ży-
cia lub śmierci. – Dzięki obecności ładow-
niczego mogę skoncentrować się na obser-
wacji i wykrywaniu celów, a następnie ich
niszczeniu – stwierdza działonowy Prze-
mysław Dobrowolski.
Zabójcza skuteczność to jedna z zalet,
którą Leopard zdobył serca świętoszow-
skich pancerniaków. – Strzelałem do ce-
lu odległego o 2600 m o rozmiarach dwa
na dwa metry (zbliżone wymiary ma czołg
widziany z przodu) i za każdym razem
trafiłem – mówi st. szer. Dobrowolski.
Jeszcze dobitniejszy przykład na jakość
systemu kierowania ogniem podał dowód-
ca kompanii czołgów: – Przed dwoma la-
ty nowi żołnierze, którzy przyszli do nas
po miesięcznym szkoleniu w Poznaniu i
zaraz trafili na strzelania bojowe, wyko-
nali je na piątki. – W Leopardzie po na-
mierzeniu celu stabilizator utrzymuje ar-
matę w punkcie. Komputer przelicza
zmiany i siatka celownika działonowego
pozostaje w tej samej pozycji – ujawnia
jedną z przyczyn tego fenomenu st. plut.
Sadowski. Rozwiązanie to powoduje też,
że nie ma problemu z trafieniem celu
z czołgu jadącego z prędkością 40 km/h,
zarówno do przodu, jak i do tyłu (dzięki
nr 25/2007
STANISŁAW GŁOWACKI, przewodniczący Sekcji
Krajowej Przemysłu Zbrojeniowego „Solidarność”
Czy może Pan potwier- nie udostępniła strona nie- – Są takie armie w kra-
dzić, że większość Leo- miecka. jach dużo bogatszych niż
pardów w Świętoszowie Polska, jednak w zdecy-
jest niesprawna, jak na- Do jakiej generacji zali- dowanej większości pre-
pisała w swym oświad- cza się czołg PT-91 pro- ferują one swoje wyroby.
czeniu Sekcja Krajowa dukowany w Łabędach? Polski nie stać dzisiaj na
Przemysłu Zbrojeniowe- – Czołg PT-91M jest to, aby w czasie całkowi-
go „Solidarność”? z pewnością produktem tej modernizacji armii
– Tak, oczywiście. Ma- nowocześniejszym niż 20– sprowadzać ponad 20-let-
my na myśli niewykona- 25 letnie czołgi Leopard nie czołgi i budować
ne na czas konieczne prze- 2A4, które Polska ma za- do tego infrastrukturę.
glądy i remonty sprzętu, miar sprowadzić. Chcę zaznaczyć, że
który jest w wyposażeniu w Polsce niewiele mo-
polskiej armii. Wynika to Czy na pewno żadna armia stów jest przystosowa-
z braku odpowiedniej do- NATO nie używa dwóch nych do transportu tak
kumentacji, której do dziś „rodzajów” czołgów? ciężkiego sprzętu. (PG)
temu Leopard 2, wycofując się, nie musi też samodzielnie prowadzić ogień. Choć
się obracać i nie wystawia na ogień prze- wskazują, że przydałaby się im kamera
ciwnika słabiej opancerzonych boków). termowizyjna, by mieli taką możliwość
Podoficerowie twierdzą, iż nie było na to również w nocy. – W przypadku Leo-
szans w znanych im wcześniej pojazdach. parda problemem nie jest, tak jak w in-
Wspominają też, że strzelania w ruchu nych czołgach, czy trafi się w tarczę, tyl-
markowano, wykonując je z prędkością ko w które jej miejsce – mówią wojsko-
mniejszą od idącego człowieka. wi. – Jestem gotowy, jeśli chodzi o sku-
Dowódcy bardzo sobie chwalą, że teczność ogniową, wyjechać z moją kom-
w niemieckim czołgu mają nie tylko pod- panią przeciwko każdej innej kompanii
gląd na to, co robi działonowy, ale mogą na wschód od nas po Kalifornię – kon- 
EKSPERT
Płk Józef Makuchowski,
zastępca dyrektora Departamentu
Polityki Zbrojeniowej MON:
– Decyzja o zakupie każdego nowego
rodzaju uzbrojenia powinna być
poprzedzona wszechstronną, rzetelną
analizą zagrożeń, jakie mogą pojawić
się w perspektywie najbliższych
kilkudziesięciu lat, oraz nadaniem
odpowiednich priorytetów wybranym
kierunkom rozwoju Sił Zbrojnych RP.
Obecnie w SZRP trwa dyskusja na ten
temat i potrzeba dodatkowego zakupu
czołgów powinna być uzależniona od
wyników prowadzonych analiz.
Ostateczna decyzja w przedmiotowej
sprawie zostanie podjęta na forum Rady
Uzbrojenia. Polska Zbrojna 7
AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS
Trzecia siła
– Nie ma decyzji, czy Polska przedłuży misję wojskową w Iraku
do końca 2008 r., czy nie – powiedzieli 9 bm. sekretarz stanu
w Kancelarii Prezydenta Maciej Łopiński i rzecznik rządu
Jan Dziedziczak.
W grudniu zeszłego roku
prezydent Lech Kaczyń-
ski zdecydował o trwaniu pol-
skiej misji w tym kraju do końca
br. Gen. Franciszek Gągor, szef
SGWP, stwierdził, że wojsko jest
przygotowane na każdy wariant
– zarówno wycofania się, jak
i pozostania. Na pewno jednak
od lipca prawie cały polski kon-
Afganistan – start
W wyniku wybuchu miny pu-
łapki 5 bm. lekko ranny zo-
stał przebywający na misji
w Afganistanie kpr. Rafał B. Jest
on pierwszym polskim żołnie-
rzem poszkodowanym w tej mi-
sji. U żołnierza stwierdzono nie-
znaczne stłuczenia głowy i po
przeprowadzeniu badań wypi-
sano ze szpitala. Do ataku na
polsko-amerykański konwój
przewożący sprzęt, m.in. konte-
nery z pomocą humanitarną dla
miejscowej ludności, doszło
25 km na północ od Wazi Kwa.
W składzie konwoju było trzech
Polaków. Pozostali dwaj – żoł-
nierz i cywil – jechali innym po-
jazdem i nie odnieśli obrażeń. To
trzeci tego typu incydent w ostat-
nich dniach z udziałem polskich
wojskowych. (ATD)
A propos Gen. bryg. Waldemar Czarnecki, szef Zespołu ds. Profesjonalizacji SZRP
Legii
nie będzie
Czy faktycznie polskie woj-
sko – jak doniósł „Dziennik”
– otwiera się na najemni-
ków?
– Podczas prac naszego ze-
społu analizujemy doświadcze-
nia z procesu uzawodowiania
armii wielu państw NATO, któ-
re dorobiły się ochotniczej
służby wojskowej. Patrzymy
m.in. na rozwiązania francu-
skie, brytyjskie i hiszpańskie.
W tamtejszych armiach służą
8 Polska Zbrojna
gen. Gągor. Nie chciał ujawnić
szczegółów zmian. Nieoficjalnie
mówi się jednak, że w bazie zo-
staną stacjonujący tam Salwador-
czycy i część kontyngentu ru-
muńskiego oraz niewielka grupa
polskich żołnierzy – element za-
tyngent przeniesie się do bazy
w Diwanii. Obecnie w Iraku
bezpieczenia śmigłowców.
Głównymi lokatorami w Al Kut
w ramach Wielonarodowej Dy-
wizji Centrum–Południe polscy
będą zaś Gruzini. Parlament te-
go kraju postanowił zwiększyć
wojskowi stacjonują w bazach
Echo w Diwanii (ok. 700 żołnie-
z 850 do 2 tys. liczbę swoich żoł-
nierzy w Iraku. W ten sposób
rzy) i Delta w Al Kut (ok. 200).
– Przejście z dwóch baz do jed-
nej to wynik uzgodnień między-
Gruzini staną się trzecim najlicz-
niejszym zagranicznym kontyn-
gentem, po amerykańskim i bry-
sojuszniczych – powiedział 8 bm. tyjskim. (ATU)
Balice pełne pytań
natomiast, iż specjaliści przygoto-
wują dwie ustawy – w miejsce kil-
kudziesięciu funkcjonujących do
tej pory regulacji – dotyczące
obronności oraz służby żołnierzy
zawodowych.
– Trwają także prace, które pozwo-
lą na wprowadzenie w przyszłości
godziwego wynagrodzenia oraz
E merytury, wynagrodzenia
oraz problemy mieszkaniowe
były tematami poruszonymi przez
rozwiązań organizacyjno-etato-
wych umożliwiających rozwój za-
wodowy personelu lotniczego
kadrę 8 Bazy Lotniczej i 13 Eska- i technicznego jednostek SP
dry Lotnictwa Transportowego w – mówił minister. W części spot-
Krakowie-Balicach podczas spot- kania poświęconej kwaterom mi-
kania 8 bm. z ministrem obrony nister powiedział, iż istnieje ko-
Aleksandrem Szczygło. Szef nieczność budowy lokali funk-
MON podkreślił, że nie prowadzi cyjnych, a wielkość równoważ-
się żadnych prac nad zmianą usta- nika mieszkaniowego musi być
wy o zaopatrzeniu emerytalnym dostosowana do realiów rynku
żołnierzy i ich rodzin. Potwierdził nieruchomości w Polsce. (ann)
krutację obywateli państw
Ameryki Środkowej
i Południowej. W 2002 r. ukazał
się stosowny edykt króla
JAROSAW WIŚNIEWSKI (2)
i w 2004 r. w całym hiszpańskim
wojsku służyło już 767 obywateli
18 państw latynoamerykańskich,
rok później – 1374, a teraz jest
ich już 4167. Reporterka
„Dziennika” potraktowała nasze
rozważania jako sensację.
obcokrajowcy. Dla nas poucza- Tymczasem to naciągany news.
jące wydają się najnowsze Fakt, do tej pory nie odczuwali-
problemy Hiszpanów. śmy dolegliwości związanych
Zderzywszy się ze wzrostem go- z licznie nieobsadzonymi stano-
spodarczym i brakiem chęt- wiskami w WP. Jednak powinni-
nych do podjęcia służby, rząd śmy dmuchać na zimne. Dlatego
w Madrycie zgodził się na re- w trakcie dyskusji wewnętrznych
Dłuższe
obchody
N orwegia jest wdzięczna za
wkład, jaki wniosły Polskie
Siły Zbrojne w wyzwolenie nasze-
go kraju – zapewnił 10 bm. Olav
Sigurd Alstad, burmistrz
Narwiku, podczas uroczystych
obchodów 67. rocznicy walk
Samodzielnej Brygady Strzelców
Podhalańskich i Marynarki
Wojennej o to miasto. Po mszy
św. w intencji poległych żołnierzy,
której przewodniczył ks. bp
Tadeusz Płoski, ordynariusz polo-
wy, odbył się apel poległych.
Obchody w Norwegii przedłużyły
się, ponieważ rządowy samolot
Tu-154 miał awarię, którą wykryto
podczas rutynowej kontroli przed
startem. Kombatanci i przedsta-
wiciele rządu, w tym wiceminister
obrony Jacek Kotas, musieli spę-
dzić noc w norweskiej bazie woj-
skowej. MON wysłał po nich dwa
samoloty transportowe CASA,
w tym jeden z częściami i mecha-
nikami, którzy mają sprawdzić
stan techniczny Tu-154. Drugą
Casą wieczorem 11 bm. delega-
cja wróciła do kraju. (ad)
zespołu rozważamy różne po-
mysły na „zawory bezpieczeń-
stwa”, którymi moglibyśmy się
posłużyć, gdyby w ochotniczym
WP pojawiły się wakaty. Proszę
pamiętać, że od pomysłu do
decyzji politycznych droga dale-
ka. Wymaga choćby zmiany
ustawy pragmatycznej, która
w obecnym brzmieniu pozwa-
la służyć zawodowo w WP jedy-
nie osobom będącym tylko i
wyłącznie obywatelami Polski.
Jak na razie decyzji politycz-
nych nie ma, a minister obrony
narodowej sygnalizuje, że re-
krutowanie cudzoziemców nie
jest nam potrzebne. (ag)
nr 25/2007
 NATO FORUM

Argumentem najczęściej Działania USA i ich sojuszników pod- wyrazistości. Stał się zatem mało prze-
jęte zostały w odwecie za atak na Wa- konujący dla uzasadnienia dodatkowego
przywoływanym w dyskusji szyngton i Nowy Jork. Ich sprawca wysiłku militarnego i zdobywania dla
nad celowością polskiego – al Kaida – był zaś utożsamiany z poli- niego poparcia opinii publicznej. Gdy
zaangażowania tyką rządu afgańskiego pozostającego w zeszłym roku ówczesny minister obro-
pod kontrolą talibów. ny narodowej Radosław Sikorski ogłosił
w Afganistanie jest Od tamtego czasu wydarzyło się jed- zamiar wysłania ponad tysiąca żołnierzy
stabilizacja tego kraju. nak tak wiele, że argument ten stracił na do misji ISAF, ze strony ugrupowań opo- 
I trudno się z tym nie
zgodzić. Od sił koalicji
wymaga się nie tylko
zaprowadzenia porządku,
ale i uruchomienia
procesów przybliżających
Afganistan do świata
zachodniego. Przykładanie
takiej miary dla oceny misji
afgańskiej czyni jej sukces
niezwykle trudnym.

MISJE
Co po
OLAF OSICA

Afganistanie?
ROBERT SIEMASZKO

nr 25/2007 Polska Zbrojna 9

FORUM NATO
zycyjnych padł argument, iż jest to prze-
jaw nadgorliwości, który nie przyniesie
Polsce żadnych zysków, natomiast sku-
tecznie pozbawi armię funduszy na
reformę.
Jeśli spojrzeć na badania opinii pub-
licznej – wysłanie żołnierzy do Afgani-
stanu popiera ok. 20 proc. respondentów
– to zarzut ten wydaje się trafny. W mia-
rę upływu czasu wszystkie motywy in-
terwencji bledną, i to nie tylko w wyni-
ku zmęczenia opinii publicznej bombar-
dowanej doniesieniami o zamachach oraz
politycznej rywalizacji miejscowych kla-
nów i ugrupowań politycznych.
Trudna droga do sukcesu
Minione lata były dla wszystkich ob-
serwatorów okresem odkrywania i ucze-
nia się Afganistanu. Większa jest zatem
świadomość ogromu problemów i tym
samym mniejsza wiara w możliwość ich
przezwyciężenia. Od sił koalicji wyma-
ga się bowiem nie tylko zaprowadzenia
porządku, ale i uruchomienia procesów
przybliżających Afganistan do świata
zachodniego. Przykładanie takiej mia-
ry dla oceny misji afgańskiej czyni jej
sukces niezwykle trudnym bądź wręcz
niemożliwym. Po raz kolejny okazuje
się, że jeżeli chodzi o rozwiązywanie
światowych problemów, demokracje są
w gorszej sytuacji niż państwa, dla któ-
ROBERT SIEMASZKO (2)
rych bezpieczeństwo pozbawione jest
odcienia normatywnego i sprowadza się
jedynie do prostego „nakrycia czapką”
największych problemów oraz pacyfi-
kacji osobników przeszkadzających
w „dziele pokoju”.
Listę problemów zamyka malejąca
wiara wielu sojuszników, widzących
w Afganistanie przedsionek piekła,
w jakim pogrążyła się spora część Ira-
ku. I nawet, jeśli wojska państw NATO
są wciąż na miejscu, mentalne wycofy-
wanie się z tego rejonu jest już faktem.
Nakładanie przez część członków soju-
szu ograniczeń uniemożliwiających peł-
ne zaangażowanie bojowe swych od-
działów jest tego symptomem. Opinii
publicznej, a co za tym idzie uzależnio-
nym od jej wsparcia politykom, z tru-
dem przychodzi akceptacja ofiar wśród
własnych żołnierzy, mimo iż wyjeżdża-
ją jedynie ochotnicy.
W takiej sytuacji wysłanie sporego
– jak na polskie możliwości – kontyn-
gentu wojskowego, który nie podlega re-
strykcyjnym ograniczeniom narodowym
i będzie działał w najniebezpieczniej-
szych miejscach, może kojarzyć się z pol-
skim „zastaw się, a postaw się”. Co gor-
sza, rozproszenie kontyngentu i brak
własnej strefy utrudnią też stworzenie
10 Polska Zbrojna
związku między działalnością PKW a jej
oceną w debacie polskiej. Nie będzie
możliwości pokazywania własnego po-
zytywnego wkładu, tak jak ma to miej-
sce w Iraku. Tam, na tle wojny domowej,
polska strefa jawi się nie tylko jako oaza
spokoju, ale i miejsce faktycznej odbu-
dowy struktur państwa. W Afganistanie
porażki sojuszników będą też naszym
udziałem. To samo dotyczy sukcesów.
Oby tylko było ich pod dostatkiem.
Dlatego liczenie na sukces i poczucie
obowiązku wobec sojuszników to za ma-
ło, aby uzasadnić wysiłek wojskowy
w Afganistanie. Dobra polityka musi
uwzględniać nie tylko racje moralne, ale
Większość
zachodniej opinii
publicznej od począt-
ku uważa, że interwencja
w Afganistanie – w przeci-
wieństwie do operacji
w Iraku – prowadzona
była w słusznej
sprawie
i interesy własnego państwa. Zyski nie
mogą się więc ograniczać do polepsze-
nia własnego wizerunku. Okazywanie
solidarności z innymi jest pięknym ge-
stem, kiedy okazują go sobie nawzajem
ludzie. Państwa, myśląc o solidarności,
myślą o wzroście własnej pozycji, budo-
wie zależności i oczekują na rewanż. Ar-
mia pełni w tym względzie rolę służeb-
ną – jest narzędziem dyplomacji. W za-
mian dostaje do ręki dwa argumenty: mo-
że udowodnić swą przydatność dla bez-
pieczeństwa państwa oraz uzasadnić po-
trzebę wzrostu wydatków na moderniza-
cję. Choć słychać niekiedy narzekania,
że misje pochłaniają sporą część środ-
ków przeznaczonych na reformy, to chy-
ba nikt, kto pamięta realia polskiego bu-
dżetu obronnego w latach 90., nie ma
wątpliwości, że gdyby nie misje na Bał-
kanach, w Iraku i Afganistanie, siły
zbrojne Polski (a także wielu innych so-
juszników) byłyby kosztownym w utrzy-
maniu skansenem.
Aby jednak zależność ta przynosiła
długofalowe korzyści zarówno armii, jak
i polityce państwa, niezbędna jest umie-
jętność przekładania własnego zaanga-
żowania na zyski polityczne czy gospo-
darcze. Polska polityka zagraniczna
wciąż uczy się tej sztuki. Z różnymi
wynikami.
Sojusznicza solidarność
Po okresie gonitwy za członkostwem
w NATO, kiedy z każdego – nawet mi-
nimalnego – wysiłku militarnego stara-
no się uczynić argument za przyjęciem
Polski do paktu, nadszedł czas „solidar-
ności sojuszniczej”. Solidarność ta mia-
ła różne motywy. W Kosowie chodziło
o udowodnienie, że Polska zasłużyła na
członkostwo, mimo iż pierwsza zbrojna
interwencja NATO ukazała ogromne
deficyty polskich sił zbrojnych. Po
11 września solidarność była po prostu
przejawem współczucia dla USA i wy-
razem poparcia dla amerykańskiej ope-
racji w Afganistanie. W Iraku natomiast
widoczny był motyw polityczny: próba
podniesienia rangi państwa w stosun-
kach z USA i tym samym zwiększenie
jego pozycji w świecie. Nie przyniosła
ona jednak ani spektakularnych, ani
trwałych korzyści. W komentarzach do-
minuje raczej poczucie rozgoryczenia,
bycia wykorzystanym, lub dla odmiany
interpretowana jest jako przykład poli-
tycznej naiwności. Jako przyczynę tej
sytuacji przyjęło się uważać brak umo-
wy z USA, która zapewniałaby Polsce
polityczne czy gospodarcze profity
w zamian za udzielenie swojego popar-
cia. Jak bowiem zauważył jeden z ame-
nr 25/2007
rykańskich analityków, „intercyzę spi-
suje się przed, a nie po ślubie”.
Dominujące obecnie w dyskusji – tak-
że na temat wysłania wojsk do Afgani-
stanu – koncentrowanie się na własnych
zyskach jest w dużej mierze odreago-
wywaniem wcześniejszych postaw. Od
dość naiwnej wiary, że inwestowanie
w polityce podlega tym samym regułom
co inwestowanie na rynkach finanso-
wych – wpłaty sumują się, a następnie
można zażądać ich zwrotu – nastroje
opinii publicznej i polityków przesunę-
ły się w stronę merkantylizmu, czyli
oczekiwania wymiany przysług. Z dwoj-
ga złego ta druga postawa jest lepsza. Na-
W Iraku polska strefa
jawi się nie tylko jako
oaza spokoju, ale
i miejsce faktycznej
odbudowy struktur
państwa.
W Afganistanie
porażki sojuszników
będą też naszym
udziałem. To samo
dotyczy sukcesów. Oby
tylko było ich pod
dostatkiem
daje działaniom politycznym konkretny
kształt i ułatwia ich ocenę. Obawa przed
wyrażaniem własnych interesów jako po-
stawy niegodnej sojusznika nadawała
wprawdzie polskiej debacie wymiar
etyczny, ale nie przynosiła przekonują-
cych argumentów o opłacalności podej-
mowanego ryzyka, poza powtarzanym
nieustannie „wzmacnianiem więzi so-
juszniczych i pozycji Polski w NATO”.
Rzeczywiste, a nie deklaratywne bu-
dowanie pozycji Polski w sojuszu czy
Unii Europejskiej na wysiłku militarnym
nie może jednak podlegać prostym regu-
łom handlowym. Decydujące jest posia-
danie projektu politycznego, który może
być atrakcyjny dla reszty partnerów i któ-
rego elementem są własne interesy.
Ilustracją takiego projektu jest wkład
Polski w Europejską Politykę Bezpie-
czeństwa i Obrony. Przystępując do tzw.
stałej współpracy strukturalnej w ramach
UE – a więc tworząc grupę bojową oraz
przystępując do Europejskiej Agencji
nr 25/2007
Zbrojeniowej – Polska stworzyła sobie
szansę na grę w unijnej czołówce. Udział
w misji w DR Konga, a następnie przy-
stąpienie do europejskiego kodeksu po-
stępowania przy zamówieniach w prze-
myśle obronnym uczyniły Polskę po-
żądanym partnerem. Jako jedyny z no-
wych krajów członkowskich posiada-
jący istotny potencjał i doświadczenie
wojskowe byliśmy poniekąd do tej ro-
li predestynowani. Bez wspomnianych
działań nie miałoby to jednak praktycz-
nego znaczenia. Nie mielibyśmy np. tak
wielu przedstawicieli w agencji oraz
– od stycznia 2008 r. – zastępcy jej dy-
rektora wykonawczego. Trudno byłoby
też lobbować na rzecz udziału polskiego
przemysłu zbrojeniowego w projektach
europejskich. A jeszcze kilka lat temu
polityka bezpieczeństwa i obrony Unii
Europejskiej była w Polsce jednym z naj-
trudniejszych obszarów współpracy
europejskiej…
Czy za wysłaniem wojsk do Afgani-
stanu kryje się podobny projekt? Zanim
odpowiemy na to pytanie, trzeba zadać
sobie inne: czego oczekujemy od człon-
kostwa w NATO poza samym funkcjo-
nowaniem w systemie sojuszniczym?
Jeszcze niedawno jednym z ważniej-
szych motywów działań polskiej dyplo-
macji w sojuszu było stworzenie szan-
sy na członkostwo Ukrainy i poprawa
swej pozycji geopolitycznej. Szansa ta
została pogrzebana przez samych Ukra-
ińców. Na jak długo, nie wiadomo. Wia-
domo jednak, że w dającej się przewi-
dzieć przyszłości cel pozostanie niezre-
alizowany i nie wydaje się sensowne,
aby nadal traktować go jako priorytet.
Fiasko projektu ukraińskiego oznacza
również, że rozszerzenie NATO traci
nieco na znaczeniu dla interesów bez-
pieczeństwa Polski.
Także relacje z USA funkcjonują
dzisiaj w zupełnie nowym kontekście.
NATO było tradycyjnie platformą,
którą polska polityka chciała wyko-
rzystać do powiązania swych intere-
sów z interesami amerykańskimi. Dzi-
siaj proces ten – bez względu na jego
ostateczny wynik – dokonuje się po-
za NATO w rozmowach polsko-ame-
rykańskich na temat tarczy antyrakie-
towej. Niewiele wskazuje, aby sojusz
mógł w tym względzie odegrać więk-
szą rolę, choć byłoby to więcej niż
wskazane.
Nie zawieść – zyskać
Cóż zatem zostaje? Nie tak znowu
dużo, biorąc pod uwagę przemianę mi-
sji NATO, które jest dzisiaj przede
wszystkim platformą do prowadzenia
operacji wojskowych poza Europą,
a w mniejszym stopniu sojuszem po-
litycznym dla Europy. Wśród polskich
celów w sojuszu znajduje się budowa
bazy AGS w Powidzu, a także wspar-
cie dla kandydatury gen. Franciszka
Gągora na szefa Komitetu Wojskowe-
go NATO. Obie rzeczy – choć mają
różne znaczenia – byłyby pozytyw-
nym sygnałem pod adresem opinii
publicznej, że obecność Polski w NATO
nie wiąże się wyłącznie z udziałem
w konfliktach międzynarodowych.
Bez wątpienia otworzyłyby się też no-
we szanse polityczne. Kolejne dwa la-
ta upłyną pod znakiem debat i decy-
zji w sprawie nowej koncepcji strate-
gicznej. Nawet jeśli czas ten nie przy-
niesie przełomu, warto, aby ewentu-
alne zmiany w myśleniu o sojuszu
i jego roli uwzględniały polskie inte-
resy. Ostatnie miesiące pokazały bo-
wiem, że w sprawach dotykających
bezpośrednio bezpieczeństwa Polski
sojusz był bardziej obserwatorem niż
kreatorem wydarzeń. Udział w misji
ISAF daje nam prawo do zadawania
pytań, o których w Kwaterze Głównej
już dawno zapomniano.
Jeśli miałoby zaś okazać się, że so-
jusz nie jest w stanie sprostać wyzwa-
niom stawianym mu w Afganistanie
przez sojuszników, to przynajmniej
będziemy w grupie tych, którzy nie
zawiedli. Oczywiście, jeżeli w Afga-
nistanie wykonamy przydzielone nam
zadania.
(Olaf Osica jest analitykiem
 Centrum Europejskiego Natolin.)
Polska Zbrojna 11
WOJSKO PROBLEMY

ROSOMAK: fakty i mity

NORBERT BĄCZYK

Wszystko wskazuje na to,

iż proces wdrażania
KTO Rosomak, po ostrym
kryzysie, zaczyna wreszcie
nabierać tempa. Wozy
skierowano na pierwszą
w ich historii misję
zagraniczną. Jednocześnie
być może jeszcze w tym
roku – trzy lata od premiery
– doczekamy się wreszcie
w linii jakiejś odmiany
specjalistycznej.

Chyba o żadnym innym pojeździe

Wojska Polskiego nie było w mediach
tak głośno, jak o kołowym transporte-
rze opancerzonym Rosomak. Swoista
psychoza, jaką część mediów wytwo-
rzyła wokół wozu, nie sprzyjała dobre-
mu samopoczuciu użytkujących go
żołnierzy.
Parafrazując znane powiedzenie, ar-
mia musiała wreszcie udowodnić, iż nie
kupiła wielbłąda, a porządny wóz.
– O jakości KTO Rosomak przekona-
ły choćby zeszłoroczne ćwiczenia
„Anakonda” – mówi płk Piotr Szkur-
łat, nowo mianowany pełnomocnik mi-
nistra obrony narodowej, dyrektor biu-
ra odpowiedzialny za wdrażanie KTO
i ppk w Wojsku Polskim. – W ich trak-
cie, w czasie zarówno nocnych, jak
i dziennych strzelań, załogi KTO uzy-
skały oceny bardzo dobre. Pojazdy
w pełni zdały egzamin, nie było awa-
rii. Nie mam prawa powiedzieć o tym
pojeździe złego słowa – dodaje płk
Szkurłat. Ostatnio pułkownik przeko-
nywał do Rosomaka także posłów Ko-

12 Polska Zbrojna nr 25/2007

misji Obrony Narodowej, którzy od-
wiedzili miejsce ich produkcji, Wojsko-
we Zakłady Mechaniczne w Siemiano-
wicach Śląskich. I, co zrozumiałe, prze-
konywał chyba skutecznie, bo meryto- W tym roku
ryczne argumenty i fakty mają jednak Wojsko Polskie
większą siłę niż plotki i konfabulacje. ma otrzymać 72 no-
we Rosomaki, z czego
Nie chodzi o pancerz Dostawy Rosomaków do Wojska Polskiego 14 bazowych i aż
58 bojowych
Od początku przyjmowania do Woj-
ska Polskiego KTO Rosomak na ła-
mach „PZ” informowaliśmy, iż to nie
jakość transportera, ale proces jego
wdrażania budził poważne wątpliwo-
ści. Cały szum związany z opancerze-

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

niem KTO ma w gruncie rzeczy cha- (plan)
rakter drugorzędny. Rosomak w wer-
Razem stan na 31 grudnia 2007 r. (plan)
sji podstawowej ma wystarczającą
ochronę, typową dla tej klasy pojaz-
dów, zatrzymującą pociski z broni
ręcznej. Na misję afgańską skrojono
mu zaś wyjątkowo mocny, specjali-
styczny pancerz dodatkowy, który
może zatrzymać również pociski ka- ległości ppk – ale wówczas nikt nie po- niepełny batalion, 12 BZ musiała od-
rabinów wielkokalibrowych kal. 12,7 wie, iż armia nie zrobiła wszystkiego, dać wozy 17 BZ, zostając tylko z jed-
i 14,5 mm. Takich Rosomaków będzie aby ocalić swych ludzi. Jak już wspo- nym plutonem.
na misji 24, a pancerzy upiono łącznie mniano, kwestia opancerzenia jest dru- W ramach łatania dziur cztery bojo-
57. Tylko 16 z nich ma aktywnie dzia- gorzędna. we Rosomaki zabrano także z poznań-
łać w dwóch zespołach (kompaniach) Problemem, który naprawdę dławił skiego Centrum Szkolenia Wojsk Lą-
manewrowych, z których każdy będzie i w pewnym stopniu nadal dławi pro- dowych, choć jednocześnie cztery in-
składał się z dwóch plutonów po trzy gram, jest paraliż wdrażania odmian ne KTO stały tymczasem bezczynnie
wozy i dwa wozy w dowództwie zespo- specjalistycznych Rosomaka. Pierwsze jako „odmiana libańska” w WZM. Jed-
łu. Pozostałe osiem wozów to rezerwa, dziewięć wozów oddano wojsku z wiel- nocześnie toczył się zawiły spór o wy-
bo cała trzecia kompania batalionu ma- ką pompą 30 czerwca 2004 r. Były to bór zdalnie sterowanego stanowiska
newrowego jeździ na HMMWV. Być trzy pojazdy bojowe – z wieżami strzeleckiego pod 249 Rosomaków od-
może w przyszłości podobnie skonfi- Hitfist 30P uzbrojonymi w 30 mm ar- mian specjalistycznych. Ostatecznie
gurowane Rosomaki pojadą na inną mi- matki – oraz sześć nagich wozów ba- wybór, który miał znamiona farsy (trzy
sję. Podstawą będzie bo- zowych. Minęły trzy lata, razy wygrał ktoś inny), zakończył się
wiem zawsze wóz z nor- Bodaj największą i choć transporterów jest anulowaniem zakupu tego rodzaju
malnym pancerzem, potra- ukrytą bolączką już znacznie więcej, nadal uzbrojenia. Dodatkowo upadł projekt
fiący pływać, a nie ciężko istnieją tylko te dwie od- rozpoznawczego Rosomaka 6x6. Do
opancerzony wariant af- programu KTO było miany, czyli właściwie dziś nie udało się przyjąć do uzbroje-
gański. To na bazie wersji od początku jego jedna. nia żadnej (!) odmiany specjalistycz-
podstawowej, w zależności nej, choć pojawił się prototyp transpor-
od specyfiki danej operacji, niedoszacowanie. Będzie lepiej? tera piechoty oraz demonstrator wozu
mają być tworzone wyspe- Czarnym okresem dla ewakuacji medycznej.
cjalizowane odmiany „mi- Znana suma Rosomaka był zwłaszcza Ostatnio powiało jednak optymi-
syjne”. – KTO należy trak- 5 mld zł dotyczyła 2006 r. i początek 2007, zmem. Być może jeszcze w tym roku
tować jako wyjściową bazę kiedy to nierozstrzygnięta doczekamy się pierwszych wozów ewa-
do różnych zadań – mówi płk bowiem tylko kwestia offsetu za wieże kuacji medycznej (WEM). Będą to po-
Szkurłat. – W warunkach zakupu odmian Oto Melary Hitfist 30P jazdy podobne do wspomnianego de-
Afganistanu potrzebujemy doprowadziła do zatrzy- monstratora, przygotowane przez WZM
dobrze opancerzonego po- bojowej z wieżą mania produkcji odmiany oraz znaną z produkcji sanitarek i sa-
jazdu, który nie musi wcale bojowej po 43 egzempla- mochodów Dzik firmę AMZ Kutno.
pływać. Z kolei w Polsce
Oto Melary rzach dostarczonych jesz- Ponoć wspomniane firmy mogłyby do
umiejętność ta ma duże oraz bazowej cze z Włoch. W efekcie końca roku dostarczyć nawet 20 Ro-
znaczenie – dodaje. wszystkie plany przezbra- somaków odmiany WEM. Brzmi to
Wojsko Polskie, tworząc wersję Ro- jania jednostek wzięły w łeb, zdołano dość optymistycznie, tym bardziej że
somaka do Afganistanu, w pewien spo- skompletować tylko trzy pełne kompa- przerobienie bazowego KTO na WEM
sób dmucha na zimne, bo zażądało nie zmotoryzowane (dwie kompanie istotnie nie jest procesem długotrwa-
ochrony skuteczniejszej niż wymagają 1 batalionu 17 Brygady Zmechanizo- łym i nie wymaga ingerencji w kon-
tego nawet standardy NATO. Taki KTO wanej, jedna kompania 1 batalionu strukcję transportera.
też można zniszczyć – ciężką miną pu- 12 Brygady Zmechanizowanej). Potem, Bardziej realne wydają się plany do-
łapką lub wystrzelonym z bliskiej od- aby jakoś zebrać w całość choć jeden tyczące innych odmian specjalistycz-

nr 25/2007 Polska Zbrojna 13

WOJSKO PROBLEMY
nych. Rok 2008 ma zaowocować, w ra-
mach prac badawczo-rozwojowych, po-
wstaniem serii prototypów, które po te-
stach mogłyby być wdrażane od
2009 r. Dotyczy to prostego wozu do-
wodzenia dla szczebla kompanii i ba-
talionu, wozu rozpoznawczego dla
kompanii rozpoznawczych, wozu roz-
poznania technicznego szczebla bata-
lionowego. Mają też powstać wóz roz-
poznania chemicznego, wóz rozpozna-
nia inżynieryjnego, wóz wsparcia og-
niowego (moździerz). Na nie jednak,
podobnie jak na bodaj najbardziej
skomplikowany wóz pomocy technicz-
nej, przyjdzie poczekać nieco dłużej.
Bardzo ważne są również plany
zwiększenia liczby zamówionych Ro-
somaków z wieżami Hitfist 30P. Prze-
widuje się, iż docelowo w tej konfigu-
racji mogłyby powstać, zamiast obec-
nych 313, nawet 462 wozy, w tym
32 przeznaczone dla rozpoznania
(uzbrojone i wyglądające tak samo jak
te z kompanii zmotoryzowanych).
Brzmi to bardzo ciekawie, ale zmusi
zamawiającego do szukania dodatko-
wo ponad pół miliarda złotych na no-
we wieże. Na szczęście produkcja
tych ostatnich rozkręca się, nadgania-
jąc opóźnienia. W tym roku Wojsko
Polskie ma otrzymać 72 nowe Roso-
maki, z czego 14 bazowych i aż
58 bojowych.
W latach 2008–2009 planuje się
w ogóle wstrzymać produkcję odmia-
ny bazowej, koncentrując się tylko na
14 Polska Zbrojna
bojowych KTO. Nagich pojazdów i tak
nie zabraknie, bo zgodnie z harmono-
gramem na koniec grudnia tego roku
na 202 odebrane pojazdy mają one sta-
nowić równo połowę. I tylko szkoda,
że takie decyzje nie zapadły wcześniej.
Niektóre wozy bazowe, przydatne tyl-
ko do nauki jazdy, stoją w magazynach
już prawie trzeci rok. I doczekają tam
końca 42-miesięcznej gwarancji...
Uniknąć skalpela
Bodaj największą bolączką progra-
mu KTO było od początku jego niedo-
szacowanie. Znana suma 5 mld zł do-
tyczyła bowiem tylko zakupu odmiany
bojowej z wieżą Oto Melary oraz odmia-
ny bazowej (w tym 32 sztuk 6x6). Cała
reszta – np. integracja wieży z ppk Spi-
ke czy właśnie stworzenie odmian spe-
ARTUR BARTKIEWICZ
A bsolwenci WSOWŁ rocznik
1997!
22 września 2007 r. w Zegrzu odbę-
dzie się spotkanie koleżeńskie
absolwentów WSOWŁ naszego rocz-
nika. Zgłoszenia uczestnictwa przyj- Bliższyc
ppłk Je
mujemy tylko do 22 lipca br.
Wszelkich informacji udzielamy pod tel. 022
numerami: (0-22) 682 19 50 lub
698 613 643
e-mail: ppłk rez
d.krs@wp.pl lub na podstronie nfow.pl dom. 0
kpt. Janusz Sroka
(tel. 0-22) 6 821 972 j.skoskie
cjalistycznych – nie była w tym kontrak-
cie uwzględniona. Ile ostatecznie ma nas
kosztować stworzenie do lat 2013–2014
w pełni wyposażonych 690 Rosomaków,
nie wiadomo. Prawdopodobnie do owych
pięciu miliardów złotych można dorzu-
cić jeszcze z półtora. Tylko skąd je
wziąć? Oby nie kosztem innych progra-
mów modernizacyjnych lub rozwiązy-
wanych jednostek, choć i tego nie moż-
na wykluczyć.
Z powodów finansowych raczej w sfe-
rze marzeń pozostaną rasowe BWP Ro-
somak, czyli pojazdy uzbrojone w dział-
ko 30 mm i zintegrowane z wieżą wy-
rzutnie ppk Spike. W ogóle mariaż Ro-
somaka z ppk właśnie z powodu kosz-
tów jest obecnie mocno niepewny, a co
dopiero mówić o wozie wsparcia z arma-
tą 105–120 mm.
Kolejną skomplikowaną sprawą jest
możliwość ingerencji w konstrukcję kad-
łuba transportera. Wymaga to osobnej
umowy z fińską Patrią i może oznaczać
nowe poważne nakłady finansowe, jak
też długotrwałe prace badawcze. Właś-
nie dlatego wojsko obstaje przy tworze-
niu odmian specjalistycznych bez naru-
szana stałych fragmentów kadłuba Ro-
somaka. W efekcie możliwe są tylko dość
płytkie modernizacje – i dlatego na skom-
plikowane pojazdy dowodzenia szczeb-
la dywizyjnego bądź wozy pomocy tech-
nicznej wyposażone w żurawie, trały
i podnośniki trzeba będzie czekać długo,
nawet do następnej dekady. Dziś „na
szybko” mogą powstawać tylko Rosoma-
ki takie jak WEM – będące prowizorycz-
nie przerabianymi pojazdami bazowymi.
Wydaje się jednak, iż im szybciej zapad-
nie decyzja o pracach nad rasową od-
mianą, tzw. powiększoną, tym lepiej.
Prowizorka czy chodzenie na skróty nie
wychodzą na dobre, a ostatnie trzy la-
ta w pewnych kwestiach zwyczajnie
zmarnowano. 
A bsolwen
dziernik )
ci
(1971 r. I promocji WS
organiz OWŁ
a br. zja ują 5–7
p
w Zegrz zd w CS aź-
u. ŁiI
h inform
a
rzy WOJ cji udzielają:
DALSKI
6 870-8
87; 600
-364-23
e-mail: 6;
jerzy.wo
jdalski@
. Jan SK one
OŚKIEW t.eu
22 6 86 ICZ tel.
6-097;
501-43
e-mail: 5-722;
wicz@in
teria.pl
nr 25/2007

To, że ustawa pragmatyczna zawierała błędy, nie budziło wątpliwości.
Należało ją poprawić. Jednak to, co ostatnio zrobiono, zaprzecza intencjom
przepisów wprowadzonych przed trzema laty.
Z pragmatyką
donikąd
Główny grzech pragmatyki wynika stąd,
że decydujący wpływ na jej kształt mieli
ludzie związani z Wojskami Lądowymi.
Z nadmiernego przekonania o własnej nie-
omylności lub z powodu małego zaanga-
żowania przedstawicieli mniejszych rodza-
jów sił zbrojnych niemal w ogóle nie
uwzględnili oni specyfiki służby w Siłach
Powietrznych i Marynarce Wojennej. To
zaniechanie dało malkontentom, szczegól-
nie w SP i MW, asumpt do krytykowania
zapisów pragmatyki w ogóle oraz propo-
nowania zmian.
Niestety, w przeważającej części zmia-
ny te miały przywrócić stan sprzed 1 lipca
2004 r., pozwalający uprawiać wolną ame-
rykankę w interpretacji przepisów kadro-
wych. I to się udało. Sądzę, że skutek jest
i będzie taki: powrót do marazmu kadro-
nr 25/2007
JAN KOENIG
wego oraz awansowania „swoich” we-
dług klucza znajomości i zależności,
a nie według spełniania precyzyjnie
określonych dla każdego stanowiska wy-
mogów oraz kompetencji poszczegól-
nych żołnierzy.
Z porucznika na majora
Widoczne w wielu miejscach kontesto-
wanie zapisów pragmatyki przejawiało się
choćby w omijaniu rozporządzeń ustala-
jących wymogi wyznaczania na stano-
wiska oraz kierowania na studia pody-
plomowe i kursy przygotowujące do
awansów. Często takie manewry podcią-
gano – bezprawnie – pod przepisy okre-
su przejściowego. Mogłoby się np. wy-
dawać, że na mocy ustawy na studia po-
dyplomowe w AON, majorowskie, moż-
WOJSKO OPINIE
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
na od 1 lipca 2004 r. wysyłać tylko ofi-
cerów ze stanowisk kapitańskich. Prze-
analizowanie przebiegu służby części słu-
chaczy obecnego rocznika pokaże, że wy-
starczy zajmować stanowisko szefa sekcji
w jednostce szczebla batalionu (poza nie-
licznymi wyjątkami są to stanowiska po-
rucznikowskie) i można z ominięciem eta-
pu dowodzenia pododdziałem zostać ma-
jorem – szefem sztabu batalionu.
Inna sprawa związana ze spełnianiem
wymogów pozwalających trafić na studia
podyplomowe to znajomość języków ob-
cych. Znane mi dokumenty ustalały, że
kandydat na słuchacza musi władać języ-
kiem obcym na poziomie 2222. Zapewne
zweryfikowanie także pod tym kątem
umiejętności tegorocznych studentów „po-
dyplomówki” w AON oraz analiza zdol- 
Polska Zbrojna 15
WOJSKO OPINIE
ności lingwistycznych absolwentów zaocz- wały one przecież tak pożądaną stabiliza- awansowej staną się pułapką, z której moż-
nych studiów podyplomowych dla ofice- cję – przyzwolenie na długoletnią służbę na się wyrwać tylko wtedy, gdy ma się
rów ze stanowisk komandor podporucznik, w jednym miejscu. Po upływie dwóch lat mocne plecy.
z roku akademickiego 2005/2006 w Aka- zacząłem słyszeć narzekania, jak to ofi-
demii Marynarki Wojennej, wykazałyby, cerowie ze stanowisk zabezpieczających Podoficerowie: wąskie gardło
że znaczenie przywiązywane do znajomo- czują się pokrzywdzeni, bo nie mogą Ważne problemy wiążą się ze służbą
ści języków było traktowane przez kadrow- awansować. Nie dajmy się ogłupić – ich podoficerów. Zawsze tak było, że jeśli
ców jako wymysły kolejnych ministrów robota to fucha. Siedzą na sztabowym w korpusie oficerskim podstawowymi wa-
obrony. stołku, nie ponosząc odpowiedzialności runkami efektywności polityki kadrowej
materialnej. I jeszcze pensje mają lepsze były dynamika, systematyczne podnosze-
Podwładny ćwiczy dowódcę niż dowódcy! Dodatek dowódczy jest nie kwalifikacji i związane z kolejnymi
Przyjrzyjmy się przestrzeganiu wytycz- uznaniowy i nie równoważy różnicy mię- awansami zmiany miejsca służby, to
nych ministra w zakresie sprawności fi- dzy uposażeniami najniższych grup w przypadku podoficerów są to stabiliza-
zycznej. W większości małych jednostek w stopniu (dowódczych) a grupami sta- cja i pełnienie służby przez wiele lat w jed-
nieetatowi instruktorzy WF to sierżanci, nowisk pośrednich i zabezpieczających nej jednostce. Dlatego należy podoficerom
bosmani, góra chorążowie. Czy taki in- (sztabowych); ponadto nie jest wlicza- umożliwiać osiąganie wyższych stanowisk
struktor jest w stanie postawić na egzami- ny do podstawy obliczania dodatku w jednej jednostce. U nas stworzono barie-
nie tróję (o dwói nie wspominam) oficero- za wysługę i tylko w nieznacznym pro- ry. Po pełnym wejściu w życie ustawy
wi będącemu jego przełożonym? Co praw- cencie uwzględnia się go w naliczaniu i ustaniu obowiązywania przepisów okre-
da do egzaminowania powoływana jest ko- emerytury. su przejściowego, w jednostce takiej jak
misja pod przewodnictwem zwykle zastęp- A ponoć ustawa miała promować do- moja niemal nie będzie możliwe przejście
cy dowódcy, ale cała robota spoczywa na wódców. Ponoć. Kadra z pododdziałów sierżantów na stanowiska chorążych. Chy-
instruktorze WF. Pozostali „komisjanci” miała dylemat: co dalej? Kadencji na sta- ba że na jakiś czas – najmniej jedną kaden-
nie chcą widzieć, jak się to faktycznie od- nowisku głównym nie można powtarzać, cję – zainteresowany awansem żołnierz
bywa. Z reguły instruktorzy ci są podofi- a jednocześnie nie widać szans na znale- odejdzie z jednostki.
cerami sztabowymi, wobec Kadrowcy, mimo iż od zienie innego stanowi- Ustawa zakłada, że nie można zmienić
tego wszyscy z pododdzia- ska. Kadrowcy, mimo iż stanowiska o więcej niż jeden szczebel eta-
łów są bezwzględnie przeeg- wprowadzenia ustawy od wprowadzenia usta- towy. Ze stanowiska sierżanta nie można
zaminowani, natomiast szta- wy mijają trzy lata, nie objąć posady młodszego chorążego. Tym-
bowcy, których obowiązują minęły prawie trzy zmobilizowali się do czasem w niektórych jednostkach jest tyl-
niższe wymagania, uzyskują lata, nie zmobilizowali opracowania planu sen- ko jedno stanowisko starszego sierżanta
w protokołach wyniki dziw- sownej rotacji na stano- – kierownika kancelarii tajnej. Trudno spo-
nie „odpowiednie”. się do opracowania wiskach, nie potrafili dziewać się, że tak newralgiczne stanowi-
To tylko kilka przykładów, planu sensownej stworzyć bazy danych sko, wymagające kwalifikacji i doświad-
jak na „dole” przestrzega się o posiadanych wakatach czenia, na którym z reguły pełni się służ-
wytycznych kadrowych. Mo- rotacji na oraz kwalifikacjach wy- bę przez wiele lat, dowódcy będą obsadzać
im zdaniem, z takiego właś- maganych dla poszcze- co trzy lata (lub częściej) nową osobą tyl-
nie podejścia wynikały pro- stanowiskach, nie gólnych stanowisk. Nie ko po to, by zapewnić awansowanie zdol-
pozycje zmian w ustawie potrafili stworzyć bazy ma systemu informatycz- nym i ambitnym podoficerom.
pragmatycznej, płynące nego „Personel”. Jeśli w jednostce mamy kilka stanowisk
z jednostek do instytucji cen- danych o posiadanych W tej sytuacji zarzą- sierżantów, kilka chorążackich i wąskie
tralnych. Przeważnie były to wakatach oraz dzanie kadrami miało gardła etatowe w postaci pojedynczych eta-
wnioski o podwyższenie eta- wyglądać chyba tak – jak tów starszego sierżanta i młodszego cho-
tów, szczególnie sztabowych, kwalifikacjach nie mogą cię zagospoda- rążego, to jest to ryzykowna struktura sta-
oraz o umożliwienie awan- rować w jednostce lub nowisk. Co się stanie, jeśli szefowie pod-
sowania ze stanowisk zabez-
wymaganych dla związku taktycznym, to oddziałów (etaty chorążego) postanowią
pieczających. Dla ludzi, któ- poszczególnych znaczy, że do niczego się gremialnie odejść? Jeśli w jednostce jest
rzy nie chcieli przyjąć kapi- nie nadajesz i zostaniesz tylko jeden etat młodszego chorążego,
tańskich stanowisk dowód- stanowisk zwolniony. A przecież a żołnierz go zajmujący nie będzie zainte-
ców pododdziałów, były to priorytetowe twórcy ustawy przed jej wprowadzeniem resowany objęciem stanowiska szefa lub
postulaty. deklarowali, że jej istotą jest optymalne wy- dowódca nie zdecyduje się na taką rotację
Jako dowódca miałem stanowisko głów- korzystanie kadry dzięki doskonałej wie- (ze względu na konieczność zostawienia
ne, na którym nie można było powtarzać dzy o niej. Były to czcze obietnice. go na starym stanowisku lub brak predys-
kadencji. Gdy je przyjmowałem, oczeki- Problem braku wiedzy o kadrach i wa- pozycji), trzeba będzie szukać szefów w in-
wałem, że będę miał gdzie odejść. Wszak katach rozwiązano, likwidując „niepowta- nych jednostkach.
stanowiska główne otwierały drogę do dal- rzalność” stanowisk oraz wydłużając Należy się zastanowić, czy na stanowi-
szego awansowania. Na przeciwnym bie- okres przejściowy. Efekt będzie taki, że skach podoficerskich wymagających do-
gunie byli oficerowie na stanowiskach za- komuś, kto trafił na stanowisko, którego świadczenia, gdzie rotacja ludzi co trzy la-
bezpieczających. Oni nie mogli awanso- wszyscy się boją (niebezpieczne i gorzej ta byłaby szkodliwa dla jednostki, nie na-
wać, w zamian za to mieli gwarancje dłuż- płatne), przełożony nie zaproponuje prze- leżałoby zastosować funkcjonujących
szej służby na stanowisku z powtarzalną niesienia na inną posadę, tylko będzie wcześniej „widełek etatowych”. Pozwala-
kadencją. A teraz? próbował zmusić go do kontynuowania łyby one dowódcy awansować podoficera
Pamiętam walkę o stanowiska zabezpie- służby na dotychczasowym. Wtedy sta- na kolejny stopień pomimo pozostawania
czające, gdy ustawa wchodziła w życie. Da- nowiska dowódcze zamiast trampoliny na tym samym stanowisku.

16 Polska Zbrojna nr 25/2007

 Założenia polityki kadrowej Ocena – 1 lipca 2004 r.
Zrównanie naboru Nie udawało się przewi-
ze zwolnieniami ze służby dzieć zwiększonej liczby
wojskowej odejść ze służby, Polacy
okazali się mniej chętni do
służby wojskowej; rezultat
– wakaty.
Wyraźne oddzielenie funkcji Pomysł udało się wdrożyć,
oficerskich, podoficerskich choć nie bez potknięć.
i szeregowych
Tożsamość stopnia wojsko- Zgodnie z przewidywania-
wego z rangą stanowiska mi, nie udało się jej osiąg-
nąć do 31 grudnia ub.r.
Nie udało się jej wdrożyć
w przypadku osób na sta-
nowiskach generalskich.
Kadencyjność Kadencje od roku do
na stanowiskach trzech lat. Słuszny pomysł
w praktyce okazał się nie
do wykonania.
Wielu żołnierzom kaden-
cje przerywano nawet
dwukrotnie.
Wieloletnie prognozowanie Ambitny pomysł, miałkie,
przebiegu służby żołnierza często fikcyjne wykonanie.
Przygotowanie i rozwój ka- Słuszna koncepcja, ale poja-
dry w kilku obszarach służ- wiły się problemy z organiza-
bowych, w kraju i za granicą cją kursów doskonalących
żołnierskie umiejętności.
Szczegółowy opis stanowisk W wielu przypadkach treść
służbowych kart opisu stanowiska zo-
stała spisana pod konkret-
nego człowieka.
Decydujący wpływ stopnia Może tak,
wykonywania obowiązków może nie.
służbowych (opinia) na
przebieg kariery
Przestrzeganie zasad wy- Ogólnie, modele wydają
znaczania na kolejne stano- się być przestrzegane.
wiska zgodnie z przyjętymi Wyjątkami są generałowie
modelami służby – ich żadne modele zdają
się nie dotyczyć.
Klarowność, jednoznacz- Nie udało się stworzyć
ność i trwałość zasad trwałej i jednoznacznej
rozwoju służbowego kadry pragmatyki, więc mamy jej
nowelizację.
Prognoza – po 2007 r.
Prawdopodobnie utrzyma się niesta-
bilność liczb rekrutów i zwalnianych.
Będzie ona mniejsza, o ile zyskają na
atrakcyjności uposażenia i sukces od-
niesie nowa koncepcja szkolnictwa
wojskowego.
Wieloletniego doskonalenia będzie
wymagać rola i kształt korpusu pod-
oficerskiego.
Nowe okresy przejściowe – oficerowie
mają osiągnąć tożsamość do końca
br., podoficerowie do końca 2010 r.,
generałowie nie będą objęci tożsa-
mością.
Nowe kadencje będą dłuższe
– od półtora roku do czterech lat.
Wszystkie stanowiska oficerskie za-
kwalifikowano jako „szczególne”, co
pozwala zostawiać oficerów na kolej-
ną kadencję na tej samej posadzie.
Efekt – zastój w rotacji kadr, ale nie-
którym żołnierzom to odpowiada.
Wielkie pole do popisu, ale wobec
braku nowoczesnego, wspomaganego
komputerowo systemu zarządzania
kadrami – bez szans na sukces.
Ambicje poprzedników mają być ogra-
niczone – mniej kursów, większa „ela-
styczność” w obsadzaniu wakujących
stanowisk.
Pisanie KOS pod ludzi będzie trwało
tak długo, jak długo nie uda się zinfor-
matyzować zarządzania kadrami
i ustalić systemu kursów
doskonalących.
Miejmy nadzieję, że tak będzie.
Pożyjemy, zobaczymy.
Minister obrony chce wdrożenia nowej
ustawy regulującej zasady służby
żołnierzy ochotników, która będzie
fundamentem armii zawodowej. Prace
nad projektem już trwają.

Zastanawiałem się, czy czytelnicy,
zwłaszcza niezgadzający się z moimi opi-
niami, nie odniosą wrażenia, iż jestem czło-
wiekiem mającym pretensje, że inni radzą
sobie lepiej od niego. Nie kryję, jestem roz-
żalony. Wprowadzenie w życie ustawy
pragmatycznej zaowocowało wieloma nie-
spodziewanymi awansami, trudno więc nie
zrozumieć żalu oficera, który dowodził ze-
społami liczącymi po kilkuset żołnierzy
i odszedł do rezerwy jako kapitan, podczas
gdy młodzi oficerowie, z częścią mojej wy-
sługi, zdobyli dzięki osiąganiu tożsamości
stopnia z rangą stanowiska stopień majora
lub podpułkownika. Nie wynikało to z ich
niezwykłych zdolności, lecz z tego, że zna-
leźli się w odpowiednim miejscu we właś-
ciwym czasie.
Mój list jest efektem dłuższych przemy-
śleń. Chciałem go wysłać w czasie służby
wojskowej. Gdy zaczynałem pisać, nie by-
łem pewien, czy odejdę z wojska, i nie zna-
łem ostatecznego kształtu poprawek do
ustawy. Kiedy jednak propozycje resorto-
wych kadrowców i prawników znalazły się
w Sejmie, zrozumiałem, że moja przy-
szłość to trwanie na stanowisku dowód-
czym. Dlatego postanowiłem: w takim
wojsku nie chcę służyć. W dniu, gdy „PZ”
publikuje ten list, mnie już nie ma w kra-
ju. Śladem młodszych rodaków szukam
lepszego jutra na obczyźnie. Nie miałem
problemów z nauką języków obcych, więc
myślę, że sobie poradzę. 
Jan Koenig jest kapitanem rezerwy

nr 25/2007 Polska Zbrojna 17

WOJSKO LOTNICTWO
yśliwce MiG-29 będą
strzegły polskiego nieba
jeszcze przez kolejnych
trzydzieści lat, mimo iż nie
przewiduje tego kalendarzowy resurs dla
odrzutowców konstrukcji Mikojana Gu-
rewicza. W ocenie specjalistów wszyst-
kie następujące po sobie loty będą bez-
pieczne, zaś maszyny bez problemów po-
konają najtrudniejsze manewry.
KRYPTONIM „KURPIE”
Nowoczesność leciwym odrzutowcom
ma zapewnić awionika według natow-
skich standardów, zaś wytrzymałości do-
da wprowadzenie nowatorskiego syste-
PIOTR GOZDEK
mu obsługowo-remontowego pod kryp-
tonimem „Kurpie”.
– Latamy na MiG-29 dostarczonych
z Niemiec – mówi ppłk pil. Robert Ko-
zak, dowódca Eskadry Lotnictwa Tak-
tycznego w Malborku. – Wszystkie ma-
ją systemy łączności i urządzenia nawi-
gacyjne dostosowane do obowiązujących
wymogów. Niektóre maszyny eksploa-

Poradzieckie MiG-29 mogą zostać

uznane za samoloty perspektywiczne.
Starają się o to Siły Powietrzne,
Ministerstwo Obrony Narodowej
oraz posłowie z sejmowej KON.

towane są już według stanu techniczne-

go, a nie tzw. resursu kalendarzowego.
Przyszłością wysłużonych MiG-ów za-
interesowani są nie tylko wojskowi piloci.
Również dla polskich parlamentarzystów
ważna jest perspektywa użytkowania tych
odrzutowców w najbliższych kilkudziesię-
ciu latach. Poseł Krzysztof Zaremba w in-
terpelacji skierowanej do ministra obrony
narodowej pod koniec lutego br. podkre-
ślił, iż „...sytuacja w zakresie wykorzysta-
nia sprzętu latającego w Siłach Powietrz-
nych RP wymaga dalszych kierunkowych
decyzji co do przyszłości samolotów bojo-
wych MiG-29”. Poseł zaznaczył także, iż
samoloty te oficjalnie powinny zostać
uznane za perspektywiczne statki powietrz-
ne. Marek Zająkała, sekretarz stanu w Mi-
nisterstwie Obrony Narodowej, w odpo-
wiedzi na poselską interpelację zapewnił,
iż „...Siły Powietrzne w porozumieniu z ro-
syjskim biurem konstrukcyjnym samolo-
tów MiG postanowiły w ramach remontu
oraz doposażenia wprowadzić nowatorski
system obsługowo-remontowy pod kryp-
tonimem „Kurpie”. Według sekretarza sta-
nu, wdrożenie takiego systemu umożli-

18 Polska Zbrojna nr 25/2007

 KOSZT SZKOLENIA
PILOTA MiG-29:
– szkolenie podstawowe w Wyższej Szkole – szkolenie w jednostkach bojowych wyposa-

J. WIŚNIEWSKI
Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie – pro- żonych w samoloty MiG-29 (każda godzina lo-
gram 5-letni oparty na samolocie PZL-130 tu to wydatek rzędu 60–70 tys. zł w zależno-
Orlik i Iskra (na zdjęciu) – 1 375 000 zł; ści od rodzaju wykonywanego zadania).
30 LAT MiG-a
MiG-29 miał zastąpić w armii ZSRR MiG-21, MiG-23, Su-15 oraz Su-17. Szkice na de-
skach projektantów powstały w 1974 r. Trzy lata później zakończono budowę pierwszego
prototypu. W 1982 r. ruszyła produkcja. Polsce będzie jeszcze służył blisko ćwierć wieku ja-
ko pełnowartościowy samolot bojowy.

wi dostosowanie MiG-ów do eksploata- wały się do „Planu modernizacji technicz-

cji według stanu technicznego, a tym sa- nej Sił Zbrojnych RP w latach 2007–
mym wydłuży służbę MiG-29 do lat –2012”. Mimo skromnego jak na potrze-
2028–2030. by lotnictwa wojskowego budżetu wiele
milionów złotych przeznaczono już na
REANIMACJA MiG-a instalację w MiG-29 systemów nawiga-
Sprzęt wojskowy ma ściśle określony cyjnych, lądowania oraz środków łączno-
„czas życia”, po upływie którego – bez ści. Dzięki temu wraz z osiągnięciem go-
względu na jego wartość użytkową – na- towości do działań wielozadaniowych sa-
leży zaprzestać dalszej eksploatacji. Tak molotów F-16 zatrze się wyraźny podział
zwany resurs kalendarzowy określony na lotnictwo myśliwskie, bombowe,
przez producenta dotyczy zarówno samo- szturmowe i rozpoznawcze. Doposaże-
lotu, czołgu, amunicji, nie w odpowiednie
jak i munduru czy bu- W niektórych przypadkach urządzenia MiG-ów
tów. Specjaliści uzna- poprzedzone zosta-
li jednak, iż w niektó- można znacznie przedłużyć ło inwestycjami lot-
rych przypadkach eksploatację sprzętu niskowymi na sze-
– bez względu na roką skalę. Już na
upływ czasu – można wojskowego nawet wówczas, początku tego stu-
znacznie przedłużyć lecia w Mirosławcu
eksploatację sprzętu
gdy ma on zostać użyty i Świdwinie przy-
wojskowego nawet do działań bojowych gotowano dla na-
wówczas, gdy ma on towskich lotów sy-
Nowoczesność zostać użyty do działań bojowych. Doty- stemy nawigacji i lądowania typu
czy to m.in. statków powietrznych. TACAN oraz ILS. Systemy pod wzglę-
leciwym – Samoloty MiG-29 są sukcesywnie dem promieniowania elektromagnetycz-
odrzutowcom ma remontowane – wyjaśnia mjr Wiesław nego zostały dokładnie przebadane przez
Grzegorzewski, rzecznik prasowy Sił Po- specjalistów Wojskowego Instytutu
zapewnić wietrznych. – Eksploatowane będą we- Higieny i Epidemiologii. Podobnymi ba-
dług stanu technicznego, nie resursu. daniami objęto samoloty F-16 w Poznaniu.
awionika według
W planie modernizacji technicznej do Niestety, o MiG-29, mimo iż posiada po-
natowskich 2012 r. eskadry mają posiadać po 16 sa- dobne źródła promieniowania jak F-16,
molotów, co do pozostałych MiG-ów przypuszczalnie zapomniano, i do tej pory
standardów, zaś (nieujętych w eskadrach) omawiane są Siły Powietrzne nie zgłosiły potrzeby prze-
wytrzymałości różne koncepcje ich zagospodarowania. prowadzenia odpowiednich badań.
„Kurpie” – system obsługowo-remon- Z kolei problemami badań kandydatów
doda im towy samolotów MiG-29 – ma zapewnić na pilotów zainteresowali się posłowie
wprowadzenie długi okres eksploatacji odrzutowców. Henryk Młynarczyk i Mirosław Pawlak.
Przewiduje się, że ten nowatorski pro- W interpelacji do szefa resortu obrony na-
nowatorskiego gram umożliwi tzw. realizację nalotu wy- rodowej zapytali wprost, czy prawdą jest,
noszącą blisko 3 tys. godzin na każdy sta- że Wojskowy Instytut Medycyny Lotni-
systemu tek powietrzny. – Dodatkowo nastąpi ra- czej skupia się przede wszystkim na dzia-
obsługowo- cjonalizacja wykorzystania środków ma- łalności komercyjnej, a kandydatów na
teriałowych i finansowych przy jedno- pilotów bada dopiero wtedy, kiedy ma
-remontowego czesnym zachowaniu właściwego pozio- wolny czas i wolne miejsca? MON za-
pod kryptonimem mu bezpieczeństwa lotów. Zrealizowanie przeczył, wskazując na fakt, iż WIML jest
założeń systemu „Kurpie” obniży czaso- jednostką badawczo-rozwojową i pokry-
„Kurpie” chłonność obsługi – dodaje Marek Zają- wa koszty bieżącej działalności z uzyski-
kała. Siły Powietrzne solidnie przygoto- wanych dochodów. 

nr 25/2007 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
W KOSZALINIE nie ma dla żołnierzy mieszkań. WAM
proponuje im lokale w odległym o niecałe 20 km
Rosnowie, ale przeciwlotnikom nie uśmiecha się
taka perspektywa.

Przeprowadzka
KRZYSZTOF WILEWSKI

W NIEZNANE
Internat i życie na dwa domy lub zmiana zawodu
korzystać z warsztatów kolegów
z 8 pplot. Dla dwóch jednostek dyspo-
– przed takim wyborem stoi wielu żołnierzy z 3 Pułku nujących nie najmniejszym parkiem
sprzętu nie jest to dobre rozwiązanie.
Przeciwlotniczego. Do końca roku jednostka ma przenieść Lecz to nie „remontówka” spędza sen
się ze Szczecina do Koszalina. W Koszalinie brakuje z powiek przeciwlotnikom.
służbowych mieszkań, a kadra nie jest zainteresowana Lokalowa zmora
lokalami w odległym od niego o prawie 20 km Rosnowie. Prawdziwą bolączką jest brak miesz-

Z
godnie z decyzją dowódcy
Wojsk Lądowych, 3 Pułk
Przeciwlotniczy do końca
roku ma przenieść się do
Koszalina. O przenosinach
zdecydowano w lutym
ub.r. Dla przeciwlotników nie było to za-
skoczenie. – Spodziewaliśmy się, że coś
takiego się wydarzy – mówił wprost jeden
z oficerów – Nasze koszary są przecież tuż
obok koszar 12 Brygady Zmechanizowa-
nej, która, ponieważ ma być w pełni zawo-
dowa, potrzebuje budynków dla szerego-
wych zawodowych – dodawał.
Żołnierze ze Szczecina obawiali się, iż
podzielą los likwidowanej 6 Brygady Ka-
walerii Pancernej. Dlatego decyzję
o przenosinach przyjęli z pewną ulgą.
– Fakt, przeprowadzka do Koszalina ni-
kogo nie napawa radością, bo to dwie-
ście kilometrów stąd. Jednak lepsze to
niż rozformowanie pułku – mówił jeden
z podoficerów.
Pierwotne plany zakładały, że pułk
przeniesie się do Koszalina do końca
2006 r. Okazało się jednak, że miejsce
nowej dyslokacji – koszary 8 Pułku Prze-
kań dla żołnierzy. W Koszalinie Wojsko-
ciwlotniczego – nie jest przygotowane do wa Agencja Mieszkaniowa nie ma wol-
przyjęcia ludzi i sprzętu ze Szczecina. nych lokali. Te, które się pojawiają, z tru-
– Gdy zapadła decyzja o przeprowadz- dem wystarczają na zaspokojenie potrzeb
ce, udało nam się przeforsować to, że wa- kadry z 8 Pułku Przeciwlotniczego i Cen-
runki w Koszalinie nie będą pod żadnym trum Szkolenia Sił Powietrznych. Sytu-
względem gorsze od tych w Szczecinie ację z mieszkaniami komplikuje to, iż po
– mówił płk Piotr Kołacz, dowódca przenosinach do Koszalina pułk znacz-
3 pplot. – Takich jednak w Koszalinie nie nie się powiększy, gdyż zostanie całko-
było. Niezbędne okazały się remonty za- wicie rozwinięty. Do jednostki już trafił
równo budynków koszarowych, jak i ba- nowy sprzęt, a żołnierze przyjdą lada
zy logistycznej. Żołnierze ze Szczecina dzień. Dla nich rów-
Prace remontowe ru- nież trzeba przygoto-
szyły jesienią zeszłego obawiali się, iż podzielą wać służbowe lokale.
roku. Gotowe są już trzy Co proponuje żołnie-
z czterech budynków, los likwidowanej rzom miejscowy
w których zakwatero- 6 Brygady Kawalerii WAM? Mieszkania
wane zostaną podod- w odległym o niecałe
działy, zaś blok dla szta- Pancernej. Dlatego 20 km od Koszalina
bu będzie oddany do decyzję o przenosinach Rosnowie. Dla prze-
użytku w ciągu najbliż- ciwlotników to żadne
szych tygodni. Gorzej przyjęli z pewną ulgą rozwiązanie. – Miesz-
jest z bazą logistyczną. Wprawdzie część kania w Rosnowie to chyba żart. Gdzie
garaży zostanie odnowiona do końca ro- moja żona ma tam znaleźć pracę? Nie
ku, lecz problemem są warsztaty. Tych mówiąc już, że dzieci mam w liceum.
po prostu nie ma i nic nie wskazuje na I co, mają codziennie dojeżdżać do szko-
to, by miały szybko powstać. Zatem ły do Koszalina? – pytał wzburzony je-
żołnierze ze Szczecina będą musieli den z żołnierzy.

20 Polska Zbrojna nr 25/2007


KRZYSZTOF WILEWSKI
Żołnierze
chcący się prze-
nieść do Koszalina wraz
z rodzinami muszą sami kupić
sobie mieszkanie, a na to już
nie każdego stać. Najczęściej więc
wybierają internaty, a za rok, dwa
mogą podziękować za służbę
w Koszalinie. Dobrze, jeżeli
zostaną w armii, gorzej, gdy
opuszczą jej szeregi
Ich podejściu nie ma się co dziwić.
Rosnowo może i jest urokliwym mia-
steczkiem, ale mieszkać w nim to już zu-
pełnie inna sprawa: najbliższy większy
sklep jest w Koszalinie.
Skoro mieszkań w Koszalinie nie ma,
a Rosnowo jest nieatrakcyjne, kadrze po-
zostają internaty. Z informacji, jakie ze-
brał płk Kołacz, wynika, że aż 75 proc.
kadry wybrało właśnie kwaterunek in-
ternatowy. Oznacza to, że zdecydowana
większość szczecińskich przeciwlotni-
ków będzie żyła na dwa domy. Dowód-
ca wie, co to oznacza. – Gdy rozmawiam
z żołnierzami, często słyszę: pójdziemy,
zobaczymy. Nie dziwię się, że większość
wybiera na razie internaty i tymczasowe
zakwaterowanie, że zastanawiają się, czy
nie szukać pracy w Szczecinie, gdzie
mieszkają od lat. Ale jestem optymistą.
Gdy ma się 15 lat służby i idzie do per-
spektywicznego garnizonu, w którym
będą dobre warunki do służby, to łatwiej
zdecydować się na przeprowadzkę. Po-
twierdzają to nasze dane. Liczba chęt-
nych do przeniesienia się do Koszalina
z rodziną rośnie.
nr 25/2007
Trzy pytania do
płk. MARIANA
WOJCIECHOWSKIEGO,
szefa wojsk obrony przeciwlotniczej
Dowództwa Wojsk Lądowych
Dlaczego podjęto decyzję o przenie-
sieniu pułku ze Szczecina do Kosza-
lina?
– Było to ściśle powiązane z zamie-
rzeniami organizacyjnymi w stosunku
do 12 Brygady Zmechanizowanej,
a wynikającymi z potrzeb operacyj-
nych. Konieczne stało się pozyskanie
dodatkowego zaplecza koszarowego
i mieszkaniowego oraz przygotowanie
go dla rosnącej liczby żołnierzy zawo-
dowych 12 BZ (w tym szeregowych
zawodowych), a także zaplecza gara-
żowo-remontowego i magazynowego
dla nowego uzbrojenia i sprzętu, jakie
ta brygada dostaje.
W Koszalinie będą teraz dwa pułki
przeciwlotnicze. Czy planowane jest
połączenie ich w brygadę lub bazę
przeciwlotniczą?
– Każdy z tych oddziałów ma prze-
znaczenie operacyjne. Na dziś nie pla-
nuje się utworzenia z nich brygady
lub bazy.
Optymizm dowódcy należy podzi-
wiać, ale nie zmienia on faktu, że żołnie-
rze chcący się przenieść do Koszalina
wraz z rodzinami muszą sami kupić so-
bie mieszkanie, a na to już nie każdego
stać. Dominują więc ci, którzy wybiera-
ją internaty i za rok, dwa mogą – z cze-
go zdaje sobie sprawę dowódca – podzię-
kować za służbę w Koszalinie. Dobrze,
jeżeli zostaną w armii, gorzej, gdy opusz-
czą jej szeregi.
Światełko w tunelu
Żołnierze ze Szczecina nie ukrywają,
że najgorsza jest niepewność: jak i kie-
dy zostanie rozwiązany problem miesz-
kaniowy. – Do przenosin pułku zostało
pół roku, a my nadal nie wiemy, w jakich
warunkach będziemy tam żyć. Czy jedy-
ną opcją są lokale w Rosnowie, czy jest
może jakieś inne wyjście? – pytał kpt.
Tomasz Kulikowski, dowódca 1 baterii
startowej 1 Dywizjonu. – Niepewność
jest męcząca, bo nikt nie wie, na co się
przygotować.
Konkrety może jednak wkrótce będą.
Z informacji, jakie uzyskaliśmy z centra-
Jakie są zalety umieszczenia dwóch
jednostek tego typu w jednej miej-
scowości?
– Dzięki przeniesieniu 3 pplot do Ko-
szalina kompleks koszarowy zajmowa-
ny przez 8 pplot zostanie w pełni wyko-
rzystany. 3 pplot będzie teraz bliżej
ośrodka szkolenia OPL w Wicku Mor-
skim, a tym samym zmniejszą się kosz-
ty przegrupowań na poligon i strzelań
bojowych. Stacjonowanie dwóch puł-
ków w jednych koszarach pozwoli le-
piej zorganizować szkolenia, a w szcze-
gólności zgrać współdziałanie między
nimi. Spowoduje pełne wykorzystanie
istniejącej w Koszalinie gabinetowej
i polowej infrastruktury dydaktycznej,
w tym należącej do Centrum Szkolenia
Sił Powietrznych. Kolejnym skutkiem
przenosin będzie wspólna służba finan-
sowa, utworzona przy 8 pplot, a obsłu-
gująca oba pułki. W przyszłości należy
spodziewać się postępów w integracji
służb i zaplecza zabezpieczającego funk-
cjonowanie tych pułków.
li MON, wynika, że bardzo poważnie
rozważa się wybudowanie w Koszalinie
mieszkań dla kadry. Wprawdzie opatrzo-
no tę informację klauzulą „w przypadku
utrzymujących się potrzeb”, ale zawsze
to jakieś światełko w tunelu dla przeno-
szonych przeciwlotników.
Żołnierze powinni wiedzieć
Sytuacja żołnierzy ze Szczecina jest
nie do pozazdroszczenia. Internat albo
mieszkanie w Rosnowie to dla nich ża-
den wybór. Dla tych, którzy mają warte
krocie służbowe lokale w Szczecinie,
przeprowadzka do Rosnowa to jak za-
miana samochodu na hulajnogę. Proble-
mu nie mają ci, których stać na kupno
mieszkania w Koszalinie. Ich jest jednak
niewielu. Najlepszym rozwiązaniem po-
zostaje więc wybudowanie mieszkań. Je-
śli nie można teraz, to za rok, dwa, trzy
lata. Byle było to jasno postanowione.
Żołnierze potrafią zrozumieć, że teraz
nie ma dla nich mieszkań w nowym gar-
nizonie. Nie zaakceptują jednak tego, że
nikt nie zrobił nic, by zmienić ten stan
rzeczy. 
Polska Zbrojna 21
WOJSKO MISJE

MAREK TRUSZKOWSKI

Rany psychiczne goją się trudniej od

fizycznych. Jednych i drugich doznają
nasi żołnierze uczestniczący w opera-
cjach zagranicznych, głównie w Iraku.
Liczba osób, które udział w misjach

myślisz,
przypłaciły trwałym kalectwem i uraza-
mi psychicznymi, co roku rośnie.
W Wojskowym Domu Wypoczynko-
wym w Orzyszu na warsztatach terapeu-
tycznych dla żołnierzy poszkodowanych
w misjach spotkało się 50 weteranów,
rannych od min pułapek, granatów i kul.
Wszystkim śmierć zajrzała w oczy.
Przez pięć dni szukali spokoju na uro-
kliwych Mazurach, biorąc udział w za-
jęciach z psychologami i prawnikami.

– Gdy wybucha ci pod nogami mina, myślisz

o tym, w co dostałeś i czy przeżyjesz
– wspomina Andrzej Malczyk, który z misji
w Iraku wrócił po dwóch miesiącach. Ranny.
Po tamtym dniu zostały mu blizny i traumatyczne
wspomnienia, z którymi do dziś nie potrafi sobie
Otrzeć się o śmierć poradzić.
Chorąży Marek Florczyk karierę za-
wodową od lat wiązał tylko z wojskiem.
Młody, dobrze zbudowany, zdawałoby
się bardzo pewny siebie. Jednak kiedy
opowiada o przeżyciach z Iraku, zmie-
nia się wyraz jego twarzy. Widać na niej
niepewność. – Oficjalnie jechaliśmy na
misję stabilizacyjną, ale naprawdę to na
wojnę. Każdy zdawał sobie z tego spra-
wę i nikogo siłą tam nie zawieziono. Aby
w armii coś osiągnąć, wypadało być
w Iraku. Tak jest w wojsku – opowiada
Florczyk. – Kiedy przygotowywano nas
do misji, nie do końca wierzyłem, że
każde wyjście z bazy będzie wielkim ry-
zykiem. Pomyliłem się. Wszyscy byli-
śmy celami. Nigdzie nie czuliśmy się
bezpiecznie. Ciągle byliśmy obserwo-
wani przez wroga.
Marek, podobnie jak większość po-
szkodowanych w Iraku, został ranny od
wybuchu miny. Z ran na ciele już się wy-
Ciągle rośnie
lizał. O wiele trudniej poradzić sobie ze liczba osób,
wspomnieniami. – To straszne uczucie
otrzeć się o śmierć. Nie mogę zapo- które udział
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (3)

mnieć. Wraz z bólem pojawia się strach, w misjach

że umierasz. Myślałem wtedy o córecz-
ce, co będzie czuła, jak się dowie, że oj- przypłaciły
ciec nie żyje, jak sobie beze mnie pora-
dzi żona. Przychodziły mi do głowy naj-
trwałym
gorsze myśli – nie kryje. Zapytany, czy kalectwem
i urazami
22 Polska Zbrojna psychicznymi
nr 25/2007
 EKSPERT
Doc. Stanisław Ilnicki,
kierownik Kliniki Psychiatrii i Stresu Bojowego
dla Żołnierzy przy Wojskowym Instytucie
Medycznym w Warszawie:
– Do tej pory przewinęło się przez klinikę po-
nad 80 żołnierzy rannych w misjach.
Z wszystkimi miałem osobisty kontakt. Rany
psychiczne zasługują na taką samą troskę
i opiekę jak rany fizyczne. Z problemami żoł-
nierze raczej się nie afiszują. Trzeba wie-
dzieć, że byli oni w sytuacjach, które przera-
stają nawet najtwardszego człowieka.
Widząc na ulicy osobę kulejącą, potrafimy
jej pomóc. Niestety, nie potrafimy pomóc
rannemu psychicznie. Żołnierze ci mają róż-
ne trudne przeżycia, żyją w stresie, który
przekłada się na ich życie rodzinne. Nie moż-
na zostawić ich samych.
pojechałby jeszcze raz do Iraku, nie
odpowiada.
Sławek Borkowski z Elbląga miał
ogromne szczęście. Od kilku miesięcy
chodzi o kulach. – Oberwałem serią. Do-
stałem postrzał w kolano, łydkę i biodro.
Gdyby wróg celował wyżej, byłbym mar-
twy – opowiada. – Lekarze mówią, że
kolano wydobrzeje. Dłużej będę musiał
popracować nad biodrem.
Mimo tych przeżyć Sławek nie ściąga
z siebie munduru. Cały czas czuje się żoł-
nierzem. Jednak jego dotychczasowa
pewność gdzieś zniknęła.
EKSPERT
Ewa Głowacka,
psychoprofilaktyk Dowództwa Wojsk
Lądowych:
– Nie potrafię określić, z iloma rannymi
żołnierzami się zetknęłam. Wszystkich
staram się zawsze otoczyć opieką. Przed
wyjazdem do Iraku każdy z nich był przy-
gotowywany pod kątem psychologicz-
nym do tego, jak się zorganizować i za-
chować w sytuacji zagrożenia życia.
Mimo to nie są oni w stanie sami pora-
dzić sobie z traumą, która ich spotkała.
By opadły w nich wszystkie negatywne
emocje, potrzeba czasu i terapii.
Wszystkim tym żołnierzom należy się
z naszej strony największy szacunek za
odwagę i cierpienie. Ich sytuacja wyma-
ga zrozumienia społecznego, którego
momentami brak. Często zarzuca się
im, że skoro na misje pojechali dla pie-
niędzy, to powinni liczyć się z konse-
kwencjami. Większość z nich pojechała
tam z obowiązku, bo lubi swoją profesję.
Ja ich bardzo poważam.
nr 25/2007
„Husarz Polski”
WSZYSCY WETERANI DOSTALI TAKIE SAME WYRÓŻNIENIA – Odznaczenia Honorowe
„Husarz Polski”. Wręczał je generał Skrzypczak. Żołnierze otrzymali też pamiątkowe ze-
garki z wygrawerowanymi słowami uznania za poświęcenie i ofiarność od ministra obro-
ny. Aleksander Szczygło zaprosił ich również na obchody Dnia Solidarności i Wolności
oraz udział w paradzie wojskowej na placu Piłsudskiego w Warszawie 31 sierpnia.
Problemy duże i małe
Warsztaty w Orzyszu były pierwszy-
mi, jakie zorganizowano dla poszkodo-
wanych żołnierzy. Jak się okazało, bar-
dzo potrzebnymi. – Po opuszczeniu szpi-
tali nikt się nami nie interesował, za wy-
jątkiem pani Ewy (Ewa Głowacka, psy-
choprofilaktyk Dowództwa Wojsk Lądo-
wych). Tylko jej mogliśmy zwierzać się
z kłopotów, dzwonić i o wszystko pytać
– opowiada kapral Wojciech Strąk.
– W Orzyszu po raz pierwszy spotkali-
śmy się w tak szerokim gronie i mogli-
śmy podzielić się problemami. Wymie-
nialiśmy się radami, jak przezwyciężyć
lęki, z którymi żyjemy. Prawnicy wyjaś-
nili nam wiele spraw, z którymi nie mo-
gliśmy sobie poradzić.
Poszkodowanych odwiedzili w Orzyszu
minister obrony Aleksander Szczygło
i dowódca Wojsk Lądowych gen. broni
Waldemar Skrzypczak. Na spotkaniu, na
życzenie uczestniczących w nim stron,
nie były obecne media. – Nie będzie
przesadą, jeśli powiem, że wszyscy żoł-
nierze biorący udział w misjach naraża-
ją życie. Dlatego chciałem osobiście
spotkać się z tymi, którzy odnieśli tam
rany. Porozmawiać o ich problemach
i o tym, co ich trapi – powiedział minister.
Żołnierze w rozmowach z szefem
MON przekazywali mu wszelkie bolącz-
ki i problemy, z jakimi spotykają się na
co dzień. Wśród nich były problemy
z ZUS. – Do Iraku pojechałem jako żoł-
nierz służby nadterminowej. Zostałem
ranny w wybuchu miny. Orzeczono wo-
bec mnie 70 proc. niepełnosprawności.
Do końca życia będę kaleką – skarży się
Robert Wyszkowski z Tomaszowa Ma-
zowieckiego. – Komisja lekarska przy-
znała mi niewielką rentę bez dodatko-
wych świadczeń. Pod tym względem
Poszkodowanych
w misjach na warsz-
tatach terapeutycznych
w Orzyszu odwiedzili minister
Aleksander Szczygło
i gen. broni Waldemar
Skrzypczak
– Do końca życia będę kaleką. Komisja lekars-
ka przyznała mi niewielką rentę bez do-
datkowych świadczeń. Pod tym względem
państwo i armia nie zabezpieczyło nas tak jak
żołnierzy zawodowych, choć tak samo
ryzykowaliśmy – skarży się jeden z byłych
żołnierzy kontraktowych z Tomaszowa
Mazowieckiego.
państwo i armia nie zabezpieczyło nas
tak jak żołnierzy zawodowych, choć tak
samo ryzykowaliśmy.
– Żołnierze zawodowi nie mają nic
wspólnego z ZUS. Mają własne biuro
emerytalno-rentowe przy MON. Nie ma
też przepisów, które upoważniałyby
ZUS do wypłacania rent żołnierzom
kontraktowym rannym w czasie misji
zagranicznych – poinformował Przemy-
sław Przybylski, rzecznik prasowy ZUS.
– To racja, że żołnierze, którym kończy
się kontrakt, stają się cywilami. Być mo-
że osoby te powinny być traktowane ina-
czej niż pozostali renciści. Ale ZUS nie
jest władny, by nagle zacząć płacić im
więcej. Musi być zmieniona ustawa. Po-
mysł ten musi przejść cały proces legisla-
cyjny, a inicjatywę ustawodawczą ma rząd,
który może przygotować w tym celu od-
powiedni projekt ustawy – dodaje.
– Wiele problemów, z którymi boryka-
ją się poszkodowani żołnierze, wymaga
nowych uregulowań prawnych. Już teraz
mogę jednak powiedzieć, że kilka zgło-
szonych przez nich uwag można skutecz-
nie załatwić na szczeblu administracyj-
nym – zapewniał minister Szczygło. 
(Marek Truszkowski jest dziennikarzem
„Gazety Olsztyńskiej”)
Imiona i nazwiska oraz miejsca
zamieszkania żołnierzy wypowiadających
się w tekście zmieniłem na ich prośbę.
Polska Zbrojna 23

PIOTR GOZDEK
Sprowadzone z Czernicy
do 100 Batalionu Łączności
w Wałczu wojskowe honkery,
wyposażone w nowoczesne
systemy łączności warte setki
tysięcy złotych, są bezużyteczne.
Łącznościowcy mówią,
że samochody sieją, a mówiąc
inaczej – promieniują.
onkery wyposażone są w nadaj-
niki znacznej mocy – wyjaśnia
Grażyna Graczykowska odpo-
wiedzialna za bezpieczeństwo
i higienę pracy w 100 Batalionie Łączności
w Wałczu. – Każdy z nich powinien być do-
kładnie przebadany zarówno przez produ-
centa, jak i właściwe komórki sanepidu.
Niebezpieczne fale
Honker dla batalionu łączności w Wał-
czu to typowy pojazd osobowo-terenowy,
który zapewnia m.in. mobilne dowodzenie
i kierowanie. Dzięki wyposażeniu radio-
wemu umożliwia wymianę danych oraz in-
formacji. Ma zainstalowane nadajniki, któ-
re mogą stanowić zagrożenie dla żołnierzy
będących wewnątrz pojazdu. Przekonano
się o tym w Kosowie.
Na początku 2001 r. w mediach opisano
przypadek szkodliwego promieniowania
w Kosowie. Stacjonowali tam m.in. polscy
żołnierze. Korzystali z honkerów wyposa-
żonych w nadajniki krótkofalowe. Były po-
dejrzenia, że fale radiowe są niebezpiecz-
ne. Ostatecznie zdecydowano się na po-
miary w miejscu dyslokacji kontyngentu.
Grzegorz Nowakowski z Wojskowego In-
stytutu Higieny i Epidemiologii uczestni-
czył w tych pomiarach. Wyniki były prze-
rażające. Okazało się, że wewnątrz honke-
ra promieniowanie oddziaływało na żoł-
nr 25/2007
nierzy, powodując u nich m.in. bóle głowy
oraz ograniczoną zdolność koncentracji.
Honkery z nadajnikami wyproduko-
wały dla batalionu z Wałcza Wojskowe
Zakłady Łączności nr 2 w Czernicy ko-
ło Wrocławia, dla których organem za-
łożycielskim jest minister obrony. Jak to
się stało, że WOMP z Gdańska zakwe-
stionował eksploatowanie sprzętu, choć
WZŁ nr 2 chlubi się m.in. certyfikatem
systemu zarządzania jakością w zakresie
projektowania, produkcji, remontu i mo-
dernizacji sprzętu łączności oraz usług
elektronicznych?
– Podczas kontroli pomiarów natężeń pól
elektromagnetycznych stwierdziłem brak
dokumentów wynikających z decyzji
nr 98/MON z 2006 r. – wyjaśnia kmdr ppor.
Andrzej Białek, kierownik Ekipy Pomia-
rowej Promieniowania Elektromagnetycz-
nego Wojskowego Ośrodka Medycyny Pre-
wencyjnej w Gdańsku. – Honkery z zain-
stalowanymi nadajnikami powinny być
przekazane użytkownikom m.in. wraz z po-
stanowieniem o dopuszczeniu do użytko-
wania w siłach zbrojnych. Niestety, tych
dokumentów nie było.
Nieoficjalnie wiadomo, iż podobnym
honkerem dysponować będą nasi żołnierze
w Afganistanie. Jeśli okaże się, że promie-
niowanie jest przekroczone, zdrowie żoł-
nierzy może być zagrożone.
PROBLEMY WOJSKO
Zdrowy rozsądek
W 100 Batalionie Łączności w Wałczu
zwyciężył zdrowy rozsądek. Jego inspek-
torka BHP ściśle przestrzega zapisów no-
tatki służbowej gdańskiego WOMP-u. Nie
pozwala na użytkowanie pojazdów z Czer-
nicy. Woli dmuchać na zimne, bo wie z do-
świadczenia, że jeśli w pojeździe jest
400-watowy nadajnik krótkofalowy, to ist-
nieje realne zagrożenie promieniowaniem.
Tymczasem pieniądze zainwestowane
w sprzęt są zamrożone. Trzy wozy tereno-
wo-osobowe z WZŁ nr 2 w Czernicy na-
dal nie mają stosownej dokumentacji. Nie
mogą być eksploatowane zgodnie z prze-
znaczeniem. Jakie będą dalsze losy honke-
rów i nadajników? Na razie nie wiadomo.
Gdański WOMP dał czas WZŁ nr 2 na roz-
wiązanie problemu do 20 lipca br.
WZŁ nr 2 pewne są jakości produktu.
Specyfikacja honkerów przeznaczonych
dla 100 Batalionu Łączności jest zgodna
z oczekiwaniami resortu obrony.
– Mamy specjalistów, którzy przeprowa-
dzili badania, a szczegółowe pomiary na-
dajników potwierdzone są konkretnymi
wynikami – mówi Zbigniew Szatkowski,
zastępca dyrektora do spraw technicznych
WZŁ nr 2 w Czernicy. – Honkery spełnia-
ją wszelkie wymogi bezpieczeństwa. Po-
twierdza to dokumentacja dołączona do
sprzętu dla batalionu w Wałczu. 
Polska Zbrojna 25
WOJSKO KONDYCJA
Sprawdzian w 2 KZ
P odobnie jak w sztabie 6 BDSz re-
kordową średnią uzyskała kadra
z Dowództwa 2 Korpusu
Zmechanizowanego w Krakowie.
Około 45 proc. oficerów i podoficerów
z 2 KZ przystąpiło do sprawdzianu
sprawności fizycznej w podstawowym
terminie. Uzyskana średnia – 4,37
– jest najwyższa w historii krakowskie-
go korpusu (wcześniejszego Korpusu
Powietrzno-Zmechanizowanego rów-
nież). – Z roku na rok wyniki z roczne-
go sprawdzianu są coraz lepsze – mó-
wi młodszy specjalista z sekcji szkole-
nia ogólnowojskowego i wf kpt. Andrzej
Weryński. – W ub.r. mieliśmy średnią
4,0. Obecna 4,37 najwyraźniej świad-
czy, że systematyczny trening przynosi
coraz lepsze efekty.
Na wysoką ocenę najbardziej zapraco-
wała kadra z najstarszej grupy wieko-
wej – powyżej 56 lat (średnia 5,0).
O dziwo, im młodsza kategoria wieko-
wa, tym wyniki są gorsze (w przedziale
wiekowym 26–30 lat średnia ocena
wynosi 3,33). 37 żołnierzy, z p.o. do-
wódcy 2 KZ gen. dyw. Włodzimierzem
Potasińskim na czele, wszystkie cztery
konkurencje wchodzące w skład
sprawdzianu zaliczyło na 5,0. Warto
podkreślić, że oficerowie zajmujący
najwyższe stanowiska w Dowództwie
2KZ zdali egzamin przed Centralną
Komisją Egzaminacyjną z Dowództwa
Wojsk Lądowych na ocenę bardzo do-
brą, a rezultaty, które osiągnął
gen. Potasiński, pozwoliłyby mu sku-
tecznie rywalizować o „piątki”
w młodszej kategorii wiekowej.

REKORDOWA
JAC E K S Z U S TA KOW S K I

ŚREDNIA
26 Polska Zbrojna nr 25/2007
 14 maja rozpoczął się w Siłach Zbrojnych RP sprawdzian sprawności fizycznej żołnierzy
zawodowych. Zgodnie z rozkazem nr 227 szefa Sztabu Generalnego WP potrwa
on do 22 czerwca. Jesienią będzie można przystąpić do egzaminu poprawkowego.
W 6 Brygadzie Desantowo-Szturmowej kadra stara się zaliczyć sprawdzian w I terminie.
Dowódca 6 BDSz gen. bryg. Jerzy Wój-
cik 22 maja zdał egzamin na 4,5 (mocną
czwórkę) przed Centralną Komisją Egza-
minacyjną z Dowództwa Wojsk Lądowych.
Razem z nim zaliczyło też sprawdzian
w 2 Korpusie Zmechanizowanym w Kra-
kowie kilku żołnierzy z kadry sztabu
Brygady, którzy wcześniej nie mogli do
niego przystąpić. Dzięki temu po dwóch
tygodniach od rozpoczęcia egzaminu bli-
sko 50 proc. kadry sztabu 6 BDSz ma już
go za sobą.
– Ten procent mógłby być wyższy, ale
akurat w dniu, kiedy była u nas komisja
z DWLąd, część kadry była na poligo-
nie, a cała sekcja S-2 służbowo w Toru-
niu – mówi oficer z pionu szkolenia do-
wództwa 6 BDSz kpt. Piotr Rachoń.
– Z blisko połowy kadry sztabu, która
zdawała egzamin, średnia ocena, jaką
uzyskaliśmy, wynosi 4,44. Tak wysokiej
nie mieliśmy jeszcze w historii spraw-
dzianów z wf.
Najwyższe normy
Trzeba podkreślić, że żołnierze 6 Bry-
gady oceniani są według najwyższych
norm w Wojsku Polskim. Kpt. Rachoń
jest zadowolony z wysokiej średniej
i wierzy, że nie pogorszy się ona zbytnio
po 22 czerwca, gdy będą już znane
wszystkie oceny ze sprawdzianu w ter-
minie podstawowym. Na razie najwięk-
szy wpływ na wysoką średnią ma kadra
oceniana wg norm dla kategorii wieko-
wej 36–40 lat. Sztabowcy z tej grupy
osiągnęli bowiem średnią 4,73. Dowódz-
twu Brygady zależy, aby jak najwięcej
kadry przystąpiło do sprawdzianu spraw-
ności fizycznej w podstawowym termi-
nie, dlatego umożliwia oficerom wyjazd
do innych jednostek, gdzie m.in. będzie
przeprowadzać egzaminy Centralna Ko-
misja Egzaminacyjna z Dowództwa
Wojsk Lądowych.
Kadra z podległych jednostek 6 BDSz
zdaje egzamin przed wewnętrzną komi-
sją, w skład której wchodzą: dowódca ba-
talionu, lekarz i instruktor wf. Jednak nie
dotyczy to wszystkich, gdyż oficerowie
ze sztabów batalionów, podobnie jak ze
sztabu 6 BDSz, są egzaminowani przez
Centralną Komisję Egzaminacyjną.
Kpt. Rachoń jest pełen uznania dla wy-
ników osiągniętych przez sztabowców
z 16 Batalionu Powietrznodesantowego,
którzy zdawali egzamin w I terminie,
nr 25/2007
w komplecie, i w większości otrzymali
oceny bardzo dobre.
Dowództwo jedynego w Polsce batalio-
nu powietrznodesantowego dało podwład-
nym dobry przykład. Spadochroniarze jed-
nak sami doskonale wiedzą, że muszą dbać
o swoją sprawność, i jak mało komu zale-
ży im na zdaniu rocznego sprawdzianu.
Zdają sobie sprawę, że „dwójka” pozbawi
ich możliwości wykonywania skoków ze
spadochronem i, co się z tym wiąże, stra-
cą dodatek za skoki, a „trójka” – co do-
tyczy wszystkich żołnierzy – nie pozwo-
li im otrzymywać jakichkolwiek nagród
finansowych.
– Trzeba mieć mocną „tróję”, żeby wy-
konywać skoki spadochronowe, i to mobi-
lizuje żołnierzy do osiągnięcia jak najlep-
szych wyników na sprawdzianie – podkre-
śla kpt. Rachoń. – Poza tym w brygadzie
mamy niewielki procent żołnierzy, którzy
nie przystępują do egzaminu z powodu
zwolnień lekarskich, gdyż one również
wstrzymują wykonywanie skoków spado-
chronowych.
Oceny niedostateczne i dostateczne moż-
na poprawiać od 17 września do 12 paź-
dziernika. W tym terminie zdawać będą też
żołnierze, którzy nie przystąpili do spraw-
dzianu w terminie podstawowym z przy-
czyn służbowych czy zdrowotnych.
Podobnie jak w ubiegłym roku resort
obrony narodowej będzie premiował na-
grodą pieniężną w wysokości tysiąca
złotych żołnierzy, którzy otrzymają ze
sprawdzianu oceny bardzo dobre.
W ub.r. z nieoczekiwanych premii (de-
cyzji o ich przyznawaniu nie ogłoszo-
no przed egzaminem) cieszyli się ofi-
cerowie i podoficerowie, którzy otrzy-
mali końcową ocenę bardzo dobrą (za
średnią powyżej 4,75). W tym roku na-
groda pieniężna będzie przyznawana je-
dynie tym, którzy zaliczą na „piątkę”
każdą z czterech konkurencji wchodzą-
cą w skład sprawdzianu.
Premia mobilizuje
Ubiegłoroczna decyzja ministra obrony
narodowej o nagrodzie w wysokości ty-
siąca złotych za „piątkę” z rocznego
sprawdzianu sprawności fizycznej zmar-
twiła tych, których stać było na średnią
4,75, i pewnie by ją uzyskali, gdyby im
powiedziano, że za taki wynik jest pre-
mia. Potem się tłumaczyli, że podcho-
dząc do egzaminu, chcieli tylko zdać na
„czwórkę”, bo wiedzieli, że za gorszą
ocenę pozbawieni zostaną jakichkolwiek
nagród pieniężnych. Teraz reguły znane
są wcześniej i każdy wiedział, z jakim
zaangażowaniem ma się przygotowywać
do egzaminu.
– Nagroda pieniężna, ale i konsekwen-
cje związane z otrzymaniem złej oceny na
sprawdzianie, mobilizują ludzi – mówi ofi-
cer prasowy 6 BDSz kpt. Jacek Popławski.
– To powoduje, że kadra nie przygotowuje
się do egzaminu miesiąc czy dwa przed
nim, co było wcześniej często spotykane,
ale trenuje systematycznie przez cały rok.
Efekty tego są widoczne po pierwszych
wynikach sprawdzianu.
Kadra z 6 Brygady Desantowo-Szturmo-
wej coraz więcej ćwiczy w go-
dzinach służbowych. Wy-
nikiem tego są nie tyl-
ko lepsze oceny na W tym roku
rocznym spraw-
dzianie, ale nagroda pieniężna
i to, że niektó- będzie przyznawana
rzy żołnierze jedynie tym, którzy
połknęli biego-
zaliczą na „piątkę”
wego bakcyla
i coraz częściej każdą z czterech
pokazują się na konkurencji wcho-
trasach różnych dzących w skład
biegów długody-
stansowych. W te-
sprawdzianu
gorocznym Cracovia
Maraton na starcie poja-
wiła się rekordowa liczba za-
wodników z 6 BDSz i większość z nich
– mimo niesprzyjających warunków atmo-
sferycznych do bicia rekordów życiowych
– poprawiła swoje „życiówki” na dystan-
sie 42 km 195 m od 15 do 30 min. – Na
ostatniej odprawie w Dowództwie Wojsk
Lądowych „wuefmeni” z jednostek
wojsk lądowych chwalili się, że u nich
codziennie sto procent kadry i żołnie-
rzy biega w godzinach rannych, w go-
dzinach pracy, na dystansie zbliżonym
do 3 km – mówi kpt. Rachoń. – Przed
kilku laty pilotażowy program poranne-
go biegania wprowadzono w 18 Bata-
lionie Desantowo-Szturmowym z Biel-
ska-Białej. Cieszę się, że nasz pomysł
podchwycili inni, bo systematyczne bie-
ganie poprawia naszą kondycję fizycz-
ną i ułatwia zrzucanie nadwagi. Zbęd-
nych kilogramów nie da się pozbyć na
siłowni, a biegając czy truchtając – jak
najbardziej. 
Polska Zbrojna 27
POLEMIKI WYPOSAŻENIE

Buble dla żołnierzy ADRIAN SZMIDT

Czytając takie artykuły jak: „Z szafy żołnierza” („PZ” nr 20) czy „Cennik mundurów i sprzętu
wojskowego” („PZ” nr 21), trudno jest powstrzymać się przed nieco krytycznym
spojrzeniem na ich treść. W kwestiach wyposażenia warto pytać o opinię
przede wszystkim żołnierzy.

T
o prawda – i tu chylę czoła
– że w ostatnich latach wiele
dobrego zrobiono, aby popra-
wić żołnierskie wyposażenie,
np. jakość mundurów. Cza-
sem jednak trudno jest się
oprzeć myśli, że opisywane testy różnych
produktów nie miały miejsca lub że doszło
do nadużyć przy odbieraniu czy też podej-
mowaniu decyzji o ich wprowadzeniu.
Posłużę się przykładami: zasobnik żoł-
nierski wzór 97 (978A/MON) to totalna
katastrofa! Ten nieprzemyślany worek
z szelkami, bez stelaża, dostają nasi żołnie-
rze wyjeżdżający m.in. do Bośni. Jeśli już
się go zapakuje, to nie ma szansy, aby po-
krywa mogła to przykryć. Do niczego są
także – o dziwo pojedyncze! – troki. Pas
biodrowy to po prostu szersza taśma par-
ciana o takiej grubości, że bardzo trudno
regulować jej długość. Pod ziemię powi-
nien się zapaść ten, kto jest odpowiedzial-
ny za wprowadzenie tego worka do wypo-
sażenia wojska. A może po prostu powi-
nien sam przejść z nim kilka kilometrów?
– Pewnie wydają stare sorty do zużycia
– pomyślałem w pierwszej chwili. Nieste-
ty, metka informuje wyraźnie, że towar zo-
stał wyprodukowany w czerwcu 2006 r.!
starczy popatrzeć na zdjęcia naszych żoł-
nierzy – ilu z nich nosi prostą cywilną czap-
kę z daszkiem chroniącą przed słońcem.
W naszej armii po wycofaniu rogatywek
polowych pozostaje tylko paradować w heł-
mie lub berecie – a pamiętajmy, że beret
w polu nie zawsze spełnia swoją rolę. Oczy-
wiście w komplecie mundurów tropikal-
nych są kapelusze, ale dostają je tylko słu-
żący w Iraku i Afganistanie. Dla przykła-
du – armie USA, Niemiec i Rosji oprócz
kapeluszy i beretów noszą też czapki, i to
w charakterystycznych dla danego kraju
kształtach. Być może należałoby powrócić
do czapki podobnej do rogatywki, ale wy-
konanej z lekkiego, miękkiego materiału.
Zwykłe żołnierskie podkoszulki – były-
by OK, gdyby nie wychodziły ze spodni.
Są po prostu za krótkie. Poza tym po kilku
praniach mechacą się i rozciągają.
Kolejne pytania: czy potrzebne jest wy-
posażanie szeregowego zawodowego w tak
wiele części umundurowania wyjściowe-
go? Może warto przeznaczyć te środki na
zakup wyposażenia polowego? Czy warto
zamawiać zasobnik osobisty desantowca
czy piechoty górskiej w kamuflażu pustyn-
nym? Może lepsze byłyby w kamuflażu
pantera, a jedynie pokrowce do nich w ka-
Ostatnią sprawą, którą chciałbym poru-
szyć, są tzw. przepisy ubiorcze. Ich mała
dostępność i właściwie brak aktualizacji
sprawiają, że żołnierze tak do końca nie
wiedzą, czego i jak obecnie można uży-
wać. Pojawiają się różne plotki, że taki czy
inny wzór mundurowy został wycofany lub
wprowadzony. Przykładem niech będzie
koszulobluza wzór 93 czy beret tłoczony
– ponoć wycofane z użytkowania, ale czy
na pewno? Nawet na stronach ministerstwa
obrony nie sposób to sprawdzić, ponieważ
wiadomości dotyczące umundurowania nie
są aktualizowane. Inny przykład – ilu żoł-
nierzy wie, że rezerwiści powołani na ćwi-
czenia noszą metalowe oznaki (litera R
w wieńcu) na naramiennikach? Kto wie,
że istnieje położenie broni „przez kark”?
Prawie nikt, a ja dzięki temu wygrałem już
wiele zakładów. 
JAROSŁAW WISNIEWSKI

Dlaczego większość nowo wprowadza- muflażu pustynnym, chroniące przed py-

nych przedmiotów zaopatrzenia munduro- łem, czy deszczem. Wtedy żołnierz móg-
wego ma kolor czarny? Czy ma to służyć łby wykorzystywać zasobnik również w
zwiększeniu walorów maskujących? Nie kraju czy innych strefach klimatycznych.
sądzę. Kolor czarny nie jest aż tak często
spotykany w przyrodzie, a nawet w nocy W ostatnich latach wiele
może być widoczny jako jednolita czarna
dobrego zrobiono, aby
plama. Tymczasem wojsko dostaje napraw-
dę fajne rzeczy, takie jak: polar pod gore- poprawić żołnierskie
tex, ocieplacz ćwiczebny czy czapka zimo-
wa. Niestety, wszystko w kolorze czarnym,
wyposażenie. Czasem
nie zielonym. jednak trudno jest się
Szelki do przenoszenia oporządzenia
wzór 988/MON mogły robić furorę dzie-
oprzeć myśli, że opisywane
sięć lat temu, kiedy je wprowadzano. Nie- testy różnych produktów nie
stety, dziś nie spełniają swojej roli z uwagi
na brak możliwości doczepiania kolejnych
miały miejsca lub że
elementów wyposażenia, a świat idzie ku doszło do nadużyć przy
oporządzeniu modułowemu, gdzie żołnierz
sam komponuje potrzebny mu sprzęt. Choć
podejmowaniu decyzji
wprowadza się coraz to nowe wzory, wy- o ich wprowadzeniu

28 Polska Zbrojna nr 25/2007

 LIBAN KULISY
Liban 5,3 proc. druzowie), 40 proc.
chrześcijanie (m.in. 2,24 proc.
Powierzchnia – 10,5 tys. km kw. maronici; 10,5 proc.
Ludność – 3,83 mln (ponad prawosławni; 5,3 proc.
10 proc. Palestyńczycy) grekokatolicy)
Podział religijny – 60 proc. Stolica – Bejrut (1,5 mln mieszk.)
muzułmanie (m.in. 30,2 proc. PKB na głowę (2005) – 6180
szyici; 23,7 proc. sunnici; dolarów

Zmęczeni
walką
Walki, jakie od 20 maja toczy armia libańska z islamistami
okopanymi w palestyńskich obozach dla uchodźców,
TA D E U S Z W RÓ B E L

mogą doprowadzić do destabilizacji całego kraju.
O trudnej sytuacji w Libanie świadczą
już same ulice stolicy tego kraju. Miasta
Bliskiego Wschodu z reguły tętnią ży-
ciem po zmroku, gdy robi się chłodniej.
Tymczasem Bejrut pustoszeje. Widać
niewielu ludzi, podobnie jak samocho-
dów. Praktycznie zamarło życie noc-
ne, które przez lata przyciągało tu ty-
siące gości z bardziej ortodoksyjnych
państw regionu.
Ludzie zostają w domach, gdyż oba-
wiają się zamachów terrorystycznych.
Każda większa grupa, szczególnie cu-
dzoziemców, wzmaga czujność żołnie-
rzy i policjantów stojących na posterun-
kach w newralgicznych punktach stoli-
cy. Może stać się bowiem celem ataków.
Jak mówią Libańczycy, napięcie utrzy-
muje się od czasu zamordowania byłego
premiera Rafika Haririego w lutym
2005 r. Do tego doszła ubiegłoroczna
konfrontacja Hezbollahu z Izraelem. Te-
raz temperaturę w kraju podniosły star-
cia sił rządowych z ekstremistami pale-
styńskiego ugrupowania Fatah al Islam
(Islamski Podbój). Pierwsze strzały pad-
ły w obozie dla uchodźców palestyńskich
Nahr el Barid położonym koło miasta Tri-
Tylko
ochotnicy
Mający niespełna cztery miliony
mieszkańców Liban dysponuje
bardzo licznymi siłami zbrojnymi,
złożonymi głównie z ochotników.
K raj Cedrów ma pod bronią, jak podaje
„The World Military Balance 2007”,
72,1 tys. żołnierzy. W lutym br. oficjalnie
zakończył się pobór. Kwatera główna libań-
skich sił zbrojnych znajduje się w Yarzeh
na wschód od Bejrutu.
Dominującą rolę w libańskiej armii odgry-
wają wojska lądowe, liczące 70 tys. żołnie- 

MŁODZI LIBAŃCZYCY, którzy jako dzieci doświad-

czyli koszmaru wojny, opuszczają ojczyznę, gdyż
chcą zaoszczędzić swoim dzieciom traumatycz-
nych przeżyć, jakie były ich udziałem. Na zdjęciu:
ewakuacja miasta.
TADEUSZ WRÓBEL
US DOD

nr 25/2007 Polska Zbrojna 29

KULISY LIBAN
W libańskich wojskach
lądowych są
rozbudowane siły
specjalne. Zalicza się do
nich aż osiem pułków.
Poza jednostkami sił
specjalnych Libańczycy
mają też oddziały
komandosów
i powietrznodesantowe AMNESTY.ORG (2)

POMIMO wielu lat odbudowy, w Bejrucie nadal widać ślady wieloletniej wojny domowej.

ŻOŁNIERZ przed libań-

skim ministerstwem
US DOD

obrony w Bejrucie

rzy. Podstawową ich strukturą organizacyj-

ną jest brygada zmechanizowana. Według
„Jane’s World Armies”, każda z nich ma
w swym składzie batalion czołgów, trzy ba-
taliony piechoty, z których przynajmniej je-
den wyposażony jest w transportery opan-
cerzone, oraz dywizjon artylerii.
Poza brygadami zmechanizowanymi istnie-
je Brygada Gwardii Republikańskiej, okre-
ślana przez niektóre źródła jako jednostka
gwardii prezydenckiej. Ma ona dwa batalio-
ny bojowe (1. i 2.) oraz bataliony logistyczny
i wsparcia. Dowódca tej jednostki
gen. bryg. Mustafa Hamdan był oskarżany
o współudział w zamachu, w którym w lu-
tym 2005 r. zginął były premier kraju
Rafik Hariri.
Siły lądowe mają kilkanaście samolotów
bojowych i szkolnych, ale stoją one w ma-
gazynach. W rzeczywistości używanych jest
tylko kilkadziesiąt śmigłowców, które po-
dzielone są między pięć eskadr Libańskich
Sił Powietrznych, liczących zaledwie tysiąc
żołnierzy.
Równie nieliczna jest marynarka wojenna.
To zaledwie 1100 marynarzy. Dysponują
oni siedmioma kilkudziesięciotonowymi
patrolowcami i ponad 20 łodziami, a także
dwoma okrętami desantowymi. Wydaje
się, że to zbyt szczupłe siły, by skutecznie
kontrolować kilkaset kilometrów wybrzeża.
Armia libańska, dysponując ograniczonymi
zasobami finansowymi, musi zadowalać
się w dużej mierze uzbrojeniem i wyposa-
żeniem z drugiej ręki. Część dostaw ma
charakter pomocy wojskowej. Stąd broń
poli, 100 km na północ od Bejrutu. Na
początku czerwca walki objęły też Ain
al Hilweh, największy obóz w Libanie,
leżący pod miastem Sajda. Liczba ofiar
tych starć przekroczyła już sto.
Obawa
Pomimo odbudowy w Bejrucie nadal
widać ślady wieloletniej wojny domowej.
Szczególnie wyraźne są tam, gdzie biegła
linia podziału miasta na część chrześcijań-
ską i muzułmańską. Zniszczone domy
przypominają ludziom krwawą przeszłość.
– Żyjemy w kraju, który przetrwał już
17-letnią wojnę domową. Ludzie przyzwy-
czaili się do życia z poczuciem zagrożenia.
Wszędzie może się coś wydarzyć – mówi
Anna Zalewska-Saleh, przewodnicząca
wspólnoty polskiej w Libanie. Niestety, jak
przyznaje, nie ma pewności, jak dalej roz-
winie się sytuacja. – Zaczynam się
obawiać, że historia się powtarza. Docho-
dzi do podziałów, odseparowywania się
jednej religii od drugiej – stwierdza Polka,
która przeżyła w tym kraju 30 lat. Wpływ
na poczucie bezpieczeństwa ma również
to, w której części Libanu się mieszka.
I tak Elżbieta Symonian żyjąca poza Bej-
rutem, na terenach chrześcijańskich,
wspomina, że ubiegłoroczną wojnę zna
głównie z telewizji. – Słyszałam tylko
odgłosy wybuchów – mówi. Izraelskie
ataki skupiały się na terenach szyickich,
a nawet na konkretnych obiektach. Ich
ślady widać zwłaszcza na drodze z Bej-
rutu na południe, gdzie co jakiś czas po-
jawiają się objazdy w miejscu zniszczo-
nych wiaduktów i mostów.
Elżbieta Symonian nie skorzystała
w ubiegłym roku z możliwości ewakua-
cji do Polski, ale teraz zastrzegła: – Je-
żeli dojdzie do wojny domowej, to może
zdecyduję się na wyjazd. Ale raczej za-
trudniłabym się jako wolontariuszka
– dodała natychmiast. – Ja już podjęłam
decyzję, że chciałabym wrócić Polski
– mówi Anna Zalewska-Saleh. Jednak
ona również przyznaje, iż nie wyklucza,
że Liban ją zatrzyma, bo ten kraj „łapie
za serce” jak Polska.
Konsekwencją braku wewnętrznej sta-
bilizacji jest wielka emigracja z Libanu.

30 Polska Zbrojna nr 25/2007

 Libańczyków pochodzi z różnych źródeł.
I tak część żołnierzy dostała karabinki
M-16, a inni AKMS i AK-74.
W parku pojazdów pancernych dominują
amerykańskie transportery opancerzone
M-113 (jest ich ponad 1100). Są też fran-
cuskie kołowe wozy VAB. Jeśli chodzi o czoł-
gi, to w arsenale libańskim są zarówno
M-48 wyprodukowane w USA, jak i poso-

TADEUSZ WRÓBEL (2)

wieckie T-54/55. Sprzęt zza Atlantyku sta-
nowi również znaczącą część parku samo-
chodowego. Na ulicach widać stare amery-
kańskie ciężarówki czy też dżipy M151.
Libańczycy Stany Zjednoczone są największym dostaw-
są zmęczeni cą sprzętu wojskowego dla tego blisko-
wieloletnią wojną – już
wschodniego kraju. W ubiegłym roku war-
trzecie pokolenie nie
tość sprzedaży wyniosła 39 milionów dola-
zna pokoju
rów. Ze środków tych zakupiono m.in. pię-
ciotonowe ciężarówki oraz wyremontowano
śmigłowce UH-1H i Bell 212. Jesienią
Amerykanie dostarczyli też Libańczykom
560 tys. sztuk amunicji strzeleckiej
kal. 5,56 i 7,62 mm. W styczniu tego roku
na bejruckim lotnisku wylądował transpor-
towy C-17 Globemaster, który przywiózł

Libańskie
wojska lądowe
– 5 dowództw regionalnych
– 11 brygad zmechanizowanych
– brygada Gwardii Republikańskiej
– brygada wsparcia
– brygada logistyczna
– 5 pułków sił specjalnych
MIASTA BLISKIEGO WSCHODU z reguły tętnią życiem po zmroku, gdy robi się chłodniej. – 2 pułki artylerii
Tymczasem Bejrut żyje tylko w dzień. – pułk komandosów
– morski pułk komandosów
Młodzi Libańczycy, którzy jako dzieci wiceminister obrony narodowej Bogu- – pułk powietrznodesantowy
doświadczyli koszmaru wojny, opusz- sław Winid. – Zaobserwowałem, że tu- – samodzielny pułk roboczy
czają ojczyznę, gdyż chcą zaoszczę- tejsi ludzie są zmęczeni wieloletnią woj- – służba medyczna
dzić swoim dzieciom traumatycznych ną. Już trzecie pokolenie Libańczyków – żandarmeria wojskowa
przeżyć, jakie były ich udziałem. Ko- nie zna pokoju. Dlatego w tej chwili, po-
lejne fale emigracji spowodowały, że za niewielkimi grupami ekstremistów, 20 opancerzonych pojazdów Humvee.
diaspora libańska wielokrotnie prze- nikomu nie zależy na rozpoczynaniu no- W sumie armia libańska dostanie 285 tych
wyższa liczbę mieszkańców kraju. Sza- wej wojny. Wszystkie strony powinny pojazdów. Pojawiły się informacje, że
cunki są bardzo różne i mówią o 13, 15 zachować pewien umiar, tak frakcje li- w przyszłym roku pomoc wojskowa USA dla
czy nawet 30 milionach osób mieszka- bańskie, jak i Izrael – powiedział po roz- Libanu będzie zwiększona, a w dostawach
jących głównie w Ameryce Północnej mowach z czołowymi libańskimi poli- znajdzie nie tylko sprzęt pomocniczy, ale
i Południowej. tykami i wojskowymi, a także przedsta- też bojowy. Libańczycy zdobywają sprzęt
wicielami misji ONZ. Szef Biura Bez- również z innych źródeł. Duże porozumienie
Nadzieja pieczeństwa Narodowego, minister Wła- zawarto z Belgią. Obejmuje ono dostawę
Obawa przed nową wojną daje nadzie- dysław Stasiak stwierdził natomiast: 41 czołgów Leopard 1, 20 samobieżnych
ję, że być może obecny konflikt z eks- – Niewątpliwie jest to trudna sprawa. haubic M109 oraz nieujawnioną liczbę in-
tremistami uda się stłumić w zarodku. Nie będzie tu łatwych, prostych i przy- nych wozów bojowych. Według doniesień
Wyraził ją m.in. po wizycie w Libanie jemnych rozwiązań.  z Holandii, do Libanu ma być sprowadzone
sto ciężarówek. Dotarło już natomiast m.in.
W KRAJU, GDZIE ŻYJE 18 UZNANYCH WSPÓLNOT 50 nowych samochodów Land Rover
RELIGIJNYCH, CZĘSTO ZE SOBĄ SKŁÓCONYCH, z Wielkiej Brytanii.
Największym arabskim donatorem armii li-
TRZEBA WIELKIEJ POLITYCZNEJ FINEZJI, bańskiej są Zjednoczone Emiraty Arabskie.
BY WYPRACOWAĆ AKCEPTOWANE Kraj ten przekazał już jej dziewięć uzbrojo-
nych śmigłowców Gazelle, a dotrzeć mają
PRZYNAJMNIEJ PRZEZ WIĘKSZOŚĆ USTALENIA jeszcze łodzie patrolowe. (TW)

nr 25/2007 Polska Zbrojna 31

NASZYM OKIEM

TU”A' @>>&

EGZAMIN NA
KRZYSZTOF WILEWSKI (4)

32 Polska Zbrojna nr 25/2007

POLIGONIE P rawie trzy tysiące żołnierzy
i 700 pojazdów wzięło
udział w majowych ćwiczeniach
16 Pomorskiej Dywizji
Zmechanizowanej zorganizowa-
nych na poligonie w Bemowie
Piskim. W „Tumaku ’07”, bo
pod takim kryptonimem odby-
wały się ćwiczenia, żołnierzy
z 15 Giżyckiej Brygady
Zmechanizowanej, 14 Pułku
Artylerii Przeciwpancernej
z Suwałk, 3 Batalionu
Rozpoznawczego, 16 Batalionu
Remontowego i 16 Batalionu
nr nr
25/2007
25/2007
KRZYSZTOF WILEWSKI
Zaopatrzenia wspierali piloci
z 41 Eskadry Lotnictwa
Taktycznego z Malborka oraz
49 Pułku Śmigłowców Bojowych
z Pruszcza Gdańskiego. Dla
15 BZ i 14 pappanc majowy po-
ligon był podsumowaniem trzy-
letniego cyklu szkolenia.
Poligonowy egzamin najlepiej
zaliczyli artylerzyści, którzy do-
stali piątkę. Nieco gorzej od
nich zaprezentowali się
żołnierze z 15 Brygady
Zmechanizowanej, uzyskując
czwórkę.
Polska Zbrojna 33
WOJSKA LĄDOWE
S
iedemnastego maja br., po-
ligon pod Toruniem. Pod
okiem komisji, którą two-
rzyli oficerowie ze Sztabu
Generalnego WP, Dowódz-
twa Wojsk Lądowych, De-
partamentu Kontroli MON oraz obserwa-
torzy z dowództwa NATO, kompania li-
kwidacji skażeń z 4 Pułku Chemicznego
z Brodnicy zdawała najważniejszy od
trzech lat egzamin. Certyfikację według
programu CREVAL. Efekt – piątka.
Następnego dnia, 18 maja br., dowódca
kompanii kpt. Jarosław Żochowski odebrał
z rąk gen. bryg. Marka Witczaka, kierują-
cego Szefostwem Obrony przed Bronią
Masowego Rażenia SGWP, proporzec
Wzorowego Pododdziału Wojsk Lądo-
wych, zdobyty przez kompanię po raz dru-
gi z rzędu. Ktoś by powiedział: brawo, sa-
me sukcesy. Jednak żołnierzom z kompa-
nii kpt. Żochowskiego coraz trudniej się
z tych sukcesów cieszyć. Bo dyplom powę-
druje na ścianę, proporzec do gabloty, a oni
wrócą do pracy i kompanii, w której z każ-
dym dniem narasta poważny problem.
Beczka miodu i łyżka dziegciu
Kapitan Żochowski dowodzi kompanią
likwidacji skażeń trzy lata. Nie ukrywa
Wzorowo zamrożeni
34 Polska Zbrojna
nawet, że dowodzenie Problem z ruchami sygnał. Nie trzeba nic ni-
najbardziej uzawodo- kadrowymi w brodnickiej komu tłumaczyć, wystar-
wioną kompanią che- czą krótkie wytyczne.
miczną w WP, bo liczą- kompanii to jest nie tylko – Dla dowódcy to sytua-
cą ponad 120 żołnierzy, cja idealna, gdy może aż
nie należy do łatwych blokada w napływie ludzi tak polegać na podwład-
zadań. Ilu ludzi, tyle z zewnątrz, ale również nych – wyjaśnia oficer.
problemów. Podkreśla W dalszej rozmowie
jednak, że przez te lata zastój w zmianach przyznaje jednak, że peł-
udało mu się wspólnie wewnętrznych. nej satysfakcji mieć nie
z żołnierzami wiele może. Kompania zmaga
osiągnąć. – Jesteśmy je- Przyczyną są głównie się bowiem z problemem
dyną kompanią w naszej
armii, która jest w stanie
obowiązujące przepisy braku zmian kadrowych.
Do pododdziału nie mo-
wykonywać wszystkie oraz etat kompanii gą przychodzić żołnierze
zadania z zakresu obrony z innych jednostek. Na
przed bronią masowego rażenia – komen- przeszkodzie stoją przede wszystkim wy-
tuje, wymieniając jednym tchem sukcesy sokie wymagania stawiane kadrze, która
podwładnych. – Braliśmy udział w misji mogłaby zasilić pododdział. – Natowskie
w Iraku w 2004 r. i Turcji również w 2004 procedury, według których działamy, spra-
r.; czterokrotnie wydzieliliśmy plutony li- wiają, że nie może do nas trafić ktoś, kto
kwidacji skażeń do międzynarodowych ba- ich nie zna, nie ma odpowiednich certyfi-
talionów OPBMR, profilaktycznie dezyn- katów oraz nie włada bardzo dobrze an-
fekowaliśmy ludzi i sprzęt po udziale w ak- gielskim. Wśród chemików, poza żołnie-
cjach w Pakistanie i Kongu. Nasz pluton rzami z Tarnowskich Gór, nie ma ludzi,
wspierał armię łotewską podczas szczytu którzy mogliby trafić do naszej kompanii
NATO w Rydze w 2006 r. i od razu pełnić obowiązki.
Żołnierze kompanii znają rzemiosło oraz Kompanię likwidacji skażeń dotknęła
procedury, według których działają. Są już więc największa złośliwość, jaka może
na tyle zgrani, że wiele zadań wykonują na przytrafić się profesjonalistom. Jej żołnie-
KRZYSZTOF WILEWSKI
Są wzorowym pododdziałem Wojsk Lądowych, i to po raz
drugi z rzędu. Przed paroma tygodniami zaliczyli natowski
egzamin na piątkę. Ale są też kompanią, gdzie niemal
nie ma ruchów kadrowych i awansów. A ich brak osłabia
morale żołnierzy.
nr 25/2007
FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
rze doszli już do takiego poziomu, że
przydzielonym zadaniom mogą sprostać
tylko oni. Oczywiście, brak konkurencji
z zewnątrz to pewność utrzymania stano-
wisk. Jednak problem z ruchami kadro-
wymi w brodnickiej kompanii to nie tyl-
ko blokada w napływie ludzi z zewnątrz,
ale również zastój w zmianach wewnętrz-
nych. Przyczyną są głównie obowiązują-
ce przepisy oraz etat kompanii.
Krok w tył
Doskonale widać to na przykładzie do-
wódców plutonów. W kompanii likwida-
cji skażeń są nimi podporucznicy. Gdy
wkrótce zmieni się dowódca kompanii, nie
będą mieli najmniejszej szansy, by najlep-
szy z nich zajął to miejsce. – Kiedyś było
tak, że dowódca kompanii sam mógł wy-
chować następcę – mówi z żalem Żochow-
ski – Obserwował ludzi, stawiał im zada-
nia i wiedział, kto się nadaje, a kto nie. Na-
stępnie mówił przełożonemu, kogo uważa
za najlepszego. Oczywiście to dowódca
jednostki podejmował ostateczną decyzję,
ale wybór miał już ułatwiony. Teraz tak już
nie jest. Z jednego stanowiska głównego
nie można przejść na inne – dodaje.
Gdzie zatem mogą awansować wspo-
mniani dowódcy plutonów? Jedynie poza
Kompanię
likwidacji skażeń
dotknęła największa
złośliwość, jaką los może
zgotować profesjonalistom.
Jej żołnierze doszli już do ta-
kiego poziomu, że przydzie-
lonym im zadaniom
mogą sprostać
tylko oni
KRZYSZTOF WILEWSKI (3)
nr 25/2007
kompanię, bo stanowiska zastępcy dowód-
cy kompanii, które w zgodzie z przepisa-
mi mogliby objąć, tutaj nie ma.
A może dla kariery trzeba ruszyć z miej-
sca, nawet do innej jednostki? Jednak dla
brodnickich chemików, bez względu na
stopień i zajmowane stanowisko, opusz-
czenie kompanii likwidacji skażeń, a już
tym bardziej pułku, to krok wstecz. Ten
pododdział jest bowiem w tej chwili je-
dyną naszą kompanią chemiczną, która
po zdaniu Crevala może wykonać wszyst-
kie zadania z OPBMR zgodnie z proce-
durami NATO, zupełnie innymi niż te
obowiązujące jeszcze w brygadach zme-
chanizowanych. Kto więc by chciał wdra-
żać się do tego, co i tak wkrótce będzie
zmieniane i dostosowywane do natow-
skich standardów?
Poza tym podjęcie decyzji o przeno-
sinach utrudniają osiągane wyniki, za-
kończone sukcesem szkolenia, zdane cer-
tyfikacje i udział w misjach. – Gdy się
jest w jednostce, która cały czas pełni dy-
żury w Siłach Odpowiedzi NATO, któ-
ra wyjeżdża na misje i jest najlepsza
w Polsce, to decyzja o jej opuszczeniu
dla awansu nie jest oczywista – mówi
ppor. Mariusz Sacharczuk, dowódca
1 Plutonu Likwidacji Skażeń.
Co dalej?
Kompania likwidacji skażeń z brodni-
ckiego pułku jest więc przykładem na to,
że słuszna idea rotacji na głównych stano-
wiskach, określenie, że z dowódcy trzeba
awansować np. na szefa sztabu, może wy-
wołać poważne problemy kadrowe. Bo gdy
do wspomnianej kompanii trudno przyjść
żołnierzom z innych jednostek, to jedynym
rozwiązaniem jest korzystanie z własnej
kadry. Ta zaś musi mieć możliwości dal-
szego rozwoju, tymczasem przepisy i etat
jednostki ograniczają je do minimum. – Li-
czę się z tym, że kiedyś przyjdzie wypale-
nie, że żołnierze zaczną myśleć o awan-
sach. Jeżeli nie będą mieli perspektyw, to
mogą stracić zapał do pracy – mówi wprost
kpt. Żochowski, dodając, że i on zaczyna
już odczuwać „zmęczenie materiału”.
– Przyznaję, trzyletnie dowodzenie tą kom-
panią, a wcześniej dowodziłem trzy lata
kompanią rozpoznania skażeń, eksploatu-
je człowieka. W pewnym momencie po-
trzebuje się odpoczynku.
Trudno pokusić się o wymyślenie spo-
sobu rozwiązania bolączki kompanii. War-
to zastanowić się nad zmianą jej etatu,
a może i całego pułku chemicznego, tak
by umożliwić służącym w niej żołnierzom
– od szeregowych po oficerów – obejmo-
wanie wyższych stanowisk. Do tego musi
być jednak wola decydentów. Czy zechcą
zmieniać zwycięski skład?  Oprac. G.P.
FLESZ
CHOSZCZNO. 2 Pułk Artylerii Legionów im.
Króla Władysława IV obchodzi w tym roku
64. rocznicę nieprzerwanego istnienia. Jednak
najstarsze tradycje 2 Pułku Artylerii sięgają
swoim rodowodem XVII w. 1 czerwca z okazji
Święta 2 pa odbył się uroczysty apel połączony
z przysięgą wojskową żołnierzy najmłodszego
rocznika. Wyróżniono wielu żołnierzy zawodo-
wych i pracowników wojska. Obchody święta
pułku zakończył festyn dla rodzin żołnierzy
i pracowników wojska.
POZNAŃ. 11-letni Łukasz Satława z Kłodzka
przybył 31 maja do Poznania, aby zrealizować
swoje najskrytsze marzenie. Było to możliwe
dzięki wolontariuszom Fundacji ,,Mam
Marzenie”. W Centrum Szkolenia WL
im. Stefana Czarnieckiego mały chłopiec zo-
stał pancerniakiem. Łukasz dzielnie zmaga się
z chorobą. W Poznaniu zwiedził koszary, po-
znał współczesną broń. Ćwiczył też w symula-
torze czołgu. Słuchacze kierunku pancernego
Studium Oficerskiego wrocławskiej WSOWLąd
przyjęli chłopca uroczyście do grona czołgi-
stów. Komendant CSWLąd ppłk Roman
Narożny wręczył mu certyfikat
Najdzielniejszego Honorowego Czołgisty
Wojska Polskiego. Kulminacyjnym punktem
wizyty była możliwość jazdy czołgiem
PT-91 Twardy.
SZCZECIN. – „W Was jest Polska” – niech te
słowa gen. Hallera umieszczone na cokole po-
mnika mobilizują Was do ofiarnej i wzorowej
służby Ojczyźnie. Jestem przekonany, że bę-
dziecie godnymi spadkobiercami tradycji jed-
nostek hallerowskich – przemawiał dowódca
12 BZ płk dypl. Wojciech Klimas 2 czerwca
podczas uroczystej przysięgi wojskowej naj-
młodszych żołnierzy 12 Brygady
Zmechanizowanej im. gen. broni Józefa
Hallera i studentów pierwszego roku Studium
Wojskowego Akademii Morskiej w Szczecinie.
Do szczecińskiej jednostki przybyło ponad
2 tys. osób z całego kraju. Żołnierze i studenci
osiągający najlepsze wyniki w szkoleniu woj-
skowym zostali wyróżnieni urlopami krótkoter-
minowymi, a ich rodzicom wręczono kwiaty
i pisma pochwalne.
Polska Zbrojna 35
SIŁY POWIETRZNE

I Hercules nie poradzi PIOTR LASKOWSKI

Herculesy przylecą do Powidza jesienią przyszłego roku, a cała potrzebna

infrastruktura nie jest jeszcze gotowa. I to nie tylko z winy strony polskiej.
Amerykanie też nie dotrzymują terminów i zmieniają plany.
ierwszy Hercules C-130E sać do czerwca 2006 r., a zrobili to w paź- W związku z ciągłymi zmianami har-
ma już we wrześniu 2008 r. dzierniku. Dopiero od tegorocznej stycz- monogramu strona polska nie mogła do-
wylądować na powidzkim niowej konferencji z Amerykanami, na kładnie planować przedsięwzięć związa-
lotnisku. Czy tak się sta- której przedstawiono już m.in. umowy na nych z logistyką dla Herculesów. Tym
nie? Terminy gonią, remonty, nasze Siły Powietrzne mogły po- bardziej że w tym czasie zajmowano się
a wszystkie przedsięwzię- myśleć o praktycznych przygotowaniach też programem F-16 i wszelkie dostęp-
cia zaplanowano na ostatni moment. do przyjęcia samolotów. ne środki finansowe skierowano właśnie
Problemy zaczęły się, gdy Amerykanie
zmienili wersję transportowców przeka-
zywanych Polsce z K na E. Zanim znaleź-
li odpowiednią liczbę Herculesów C-130E
w odpowiednim stanie, minęło sporo cza-
su. Potem mieli zorganizować konferen-
cję uzgodnieniową w lutym 2006 r., któ-
ra odbyła się… w kwietniu 2007 r. Poza
tym na początku mówili o 16–18 miesią-
cach potrzebnych na remonty samolotów
od momentu podpisania umowy. Gdyby
tak było, zgodnie z pierwotnymi założe-
niami transportowce powinny już we
wrześniu 2007 r. znaleźć się w Polsce.
Amerykanie jednak wydłużyli do 24 mie-
PIOTR LASKOWSKI (3)

sięcy terminy remontów maszyn, które

przekażą Polsce, tłumacząc, że szukali
najkorzystniejszych ofert wykonania na-
praw. Kontrakty na remonty mieli podpi-

TU NA RAZIE JEST ŚCIERNISKO, ale będzie

hangar dla samolotów transportowych.
PRZYGOTOWANIA TRWAJĄ
Rok temu stały tu polowe warsztaty lotnicze. Na stan przygotowania lotniska w Powidzu do przyjęcia Herculesów trzeba spojrzeć
Zostały wyburzone.
kompleksowo, pod kątem tego, co znajdzie się tam docelowo. A powstanie tu wielki kom-
pleks wojskowy, ze sztabem 3 Brygady Lotnictwa Transportowego, 14 Eskadrą Lotnictwa
Transportowego, 16 Batalionem Usuwania Zniszczeń Lotniskowych, 33 Bazą Lotniczą oraz
jednym lub dwoma dywizjonami rakietowymi.
Niestety, zmiany i przenosiny jednostek zaplano-
wano niemal w tym samym czasie. A miejscowa
infrastruktura jest jeszcze
nieprzygotowana.
Na lotnisko trafi
14 Eskadra,
a 33 Baza zosta-
nie przeniesiona
w inne miejsce.
Sztab brygady,
batalion i dywizjony
rakietowe ulokują
się tam, gdzie dotąd funk-
cjonowała baza. W najbliższym czasie planowana
jest także budowa budynku sztabowego dla
14 Eskadry.

36 Polska Zbrojna nr 25/2007

tam. Projekt C-130 został odłożony na
bok. Nasi decydenci nie chcieli postępo-
wać pochopnie.
Pod chmurką
Początkowo podczas wizyt w Polsce
Amerykanie nie szczędzili nam słów
krytyki. Być może wynikało to z tak-
tyki negocjacyjnej, gdzie najlepszą
obroną jest atak, zgodnie z zasadą, że
skoro oni nie dotrzymali terminów, to
lepiej, żebyśmy winni byli my. Opóź-
nienia po stronie polskiej faktycznie są
i nie da się ich ukryć. Uczymy się jed-
nak na błędach. Grupa naszych obser-
watorów była ostatnio w Norwegii, któ-
ra używa sześciu Herculesów od 30 lat.
Dzięki poznaniu ich doświadczeń usta-
lamy priorytety działań.
DO POWIDZA PRZYLATUJĄ JUŻ
TRANSPORTY Z CZĘŚCIAMI ZAMIENNYMI
DO C-130. Znalazły się wśród nich elementy
do kotwiczenia samolotów i do prób silników.
Większość przesyłek przywiozą przybywające
do Polski Herculesy, co pozwoli zaoszczędzić
nieco dolarów.
Szkolenie w USA
W yznaczono już konkretne osoby do
szkolenia językowego, teoretyczne-
go i na symulatorach oraz ustalono ter-
miny ich wylotu do USA. Nie wiadomo
jeszcze, czy za oceanem uda się wyszko-
lić polski personel mający latać na pięciu
samolotach, a to jest naszą intencją.
Jeśli tak się stanie, pierwszy Hercules
przyleci później – w listopadzie.
DODATKOWO do 14 Eskadry przydzielone
zostaną trzy polskie M-28 Bryza jako
samoloty przejściowe do szkolenia
załóg C-130 Hercules
nr 25/2007
Powidz był największą bazą lotniczą
w Polsce, ale bardzo niedoinwestowa-
ną. Ostatnio powstała tutaj nowocze-
sna wieża oraz kilkanaście kilometrów
ogrodzenia lotniska. Obecnie w cen-
trum uwagi jest budowa nowego han-
garu, który spełniałby wymagania nie
tylko obsługi Herculesa, ale i nadawał-
by się w przyszłości dla samolotów tan-
kowania powietrznego. Hangar ma być
odpowiednio duży i wysoki. Wokół
niego powstanie magazyn części wiel-
kogabarytowych do przechowywania
silników ze śmigłami oraz pomieszcze-
nia dla personelu technicznego i biblio-
teka fachowa z wydawnictwami doty-
czącymi Herculesa.
Hangar nie pomieści wszystkich pię-
ciu Herculesów. Większość jego po-
wierzchni zajmą dwa tankowce. Pozo-
stałe trzy Herculesy będą stać pod go-
łym niebem, na stanowiskach specjalne-
go przygotowania. I z tym związany jest
drugi etap rozbudowy lotniska. Używa-
na obecnie jako zapasowa pomocnicza
płaszczyzna postojowa ma być rozbudo-
wana, aby pomieścić pięć maszyn.
Kolejnym elementem inwestycji jest
rozbudowa portu typu cargo do przyjmo-
wania, przechowywania i wydawania ła-
dunków. Dwie główne inwestycje już wy-
konano – to płaszczyzna postoju samolo-
tów strategicznych, która pomieści dwa
C-17, oraz port służący już teraz do przyj-
mowania przylatujących pasażerów.
Powstanie również magazyn wielo-
funkcyjny, zamiast obecnych kilku, oraz
magazyn MPS umożliwiający wydawa-
nie paliwa dla sprzętu bazy i jednostek
zgrupowanych wokół niej.
Czy nie za ambitne plany?
Projekt hangaru dopiero powstaje,
tworzy go wyłoniona w przetargu firma.
Najpóźniej do września br. kwity będą
gotowe i jeszcze w tym roku powinna
ruszyć budowa pierwszych jego elemen-
tów. – Przez rok nie uda się wszystkie-
go wykończyć – przyznaje dowódca
3 Brygady Lotnictwa Transportowego
gen. bryg. pil. Sławomir Kałuziński. Gdy
we wrześniu przyszłego roku przyleci
pierwszy Hercules, nie będzie obsługi-
wany w hangarze, bo ten nie będzie jesz-
cze gotowy. Istnieje wariant zapasowy.
Herculesy trafią na przygotowaną już
płaszczyznę samolotów strategicznych,
która pomieści nawet pięć maszyn. Ale
fakt, będzie to tylko łatanie dziury.
Większość środków na inwestycje
w Powidzu zaplanowana jest w budżecie
na rok przyszły. Gen. Kałuziński przewi-
duje więc, że 80 proc. inwestycji powin-
no być gotowych do końca 2008 r. 
FLESZ
KRAKÓW. Dowódca sił powietrznych Indonezji
Marshall Herman Prayitno wraz z delegacją ofi-
cerów tych sił złożył wizytę w 32 Ośrodku
Dowodzenia i Naprowadzania w Krakowie-
-Balicach. Podczas spotkania, które odbyło się
30 maja, polskie Siły Powietrzne reprezentował
gen. bryg. pil. Sławomir Kałuziński, dowódca
3 Brygady Lotnictwa Transportowego. Dowódca
32 ODN płk dypl. pil. Marian Jeleniewski zapo-
znał indonezyjskich gości z przeznaczeniem,
zadaniami oraz możliwościami operacyjno-tak-
tycznymi jednostki, które zapewnia zautomaty-
zowany system dowodzenia obroną powietrzną
produkcji warszawskiego Przemysłowego
Instytutu Telekomunikacji. Spotkanie było tak-
że okazją do wymiany doświadczeń i poglądów
na temat systemów OP stosowanych w obu
państwach. Na zakończenie wizyty goście zwie-
dzili salę tradycji 32 ODN, gdzie zapoznano ich
z historią i tradycjami jednostki. Dowódca SP
Indonezji wpisał się do kroniki jednostki, a z rąk
dowódcy 32 Ośrodka dostał na pamiątkę kra-
kowskiego lajkonika. W przeddzień wizyty
w 32 ODN goście z Indonezji, w towarzystwie
dowódcy sił powietrznych gen. dyw. pil.
Andrzeja Błasika, zwiedzili zabytki Krakowa
oraz kopalnię soli w Wieliczce.
KRAKÓW. Od sześciu lat ulicami Krakowa
przechodzi korowód kilkudziesięciu smoków
– figur zbudowanych przez dzieci i młodzież
małopolskich domów kultury, szkół i przed-
szkoli. Figury biorą udział w konkursie na naj-
piękniejszego smoka. Gościem specjalnym
VII Wielkiej Parady Smoków był smok wyko-
nany przez żołnierzy i pracowników wojska
8 Bazy Lotniczej i 13 Eskadry Lotnictwa
Transportowego.
KRAKÓW. Na krakowskich Balicach 2 czerw-
ca odbył się Dzień Otwartych Koszar.
Siedzibę wojskowych pilotów odwiedziło po-
nad 750 osób, na które czekało mnóstwo
atrakcji. W planie zwiedzania były Sala
Tradycji Krakowskiego Lotnictwa Wojskowego
oraz Kiermasz Wydawnictw Lotniczych.
Żołnierze zorganizowali statyczny pokaz stat-
ków powietrznych 13 eltr (CASA C-295, M-28
Bryza, An-26, An-2) i śmigłowców ratowni-
czych GPR-u (Mi-8 i Mi-2) oraz zademonstro-
wali broń strzelecką i sprzęt specjalistyczny.
W czasie festynu dla rodzin żołnierzy i pra-
cowników wojska odbyły się m.in. spektakl
teatralny, gry i zabawy dla dzieci oraz mecz
piłki nożnej i zawody sportowe.
Oprac. G.P.
Polska Zbrojna 37
MARYNARKA WOJENNA

ORP „Kondor”

Trałowiec ORP „Śniardwy”

Polscy marynarze po raz

piętnasty wyruszyli
na „Baltops”. To coroczne
międzynarodowe ćwiczenia
morskie pod egidą Stanów
Zjednoczonych. Mają
doskonalić współpracę sił
morskich państw rejonu
bałtyckiego należących
do Partnerstwa dla Pokoju.
KRZYSZTOF W YGNAŁ
Plan manewrów wielonarodowych sił
koalicyjnych – symulowanej operacji po-
kojowej – zakłada, iż okręty i ich załogi
przećwiczą stosowanie embarga i blokad
w rejonach objętych kryzysem, akcje wy-
muszania pokoju, zwalczanie kontraban-
dy oraz przeciwdziałanie terroryzmowi
na morzu. Okręty wykonają strzelania
artyleryjskie, sprawdzone będzie zaopa-
JEDNI Z DZIESIECIU
trywanie jednostek na morzu, poszuki-
wanie i zwalczanie okrętów podwod-
nych. Weryfikacja obejmie zdolność śle-
dzenia sytuacji nawodnej i powietrznej,
działania przeciwminowe, poszukiwanie
i ratowanie rozbitków oraz obronę prze-
ciwawaryjną okrętów. Doskonalone bę-
dzie również współdziałanie w dziedzi-
nie dowodzenia i łączności.
ŚMIGŁOWCE Mi-14 PŁ przeznaczone są do
poszukiwania, śledzenia i zwalczania okrę-
tów podwodnych samodzielnie lub w skła-
dzie lotniczo-okrętowych grup poszukiwaw-
czo-uderzeniowych. Przystosowane są rów-
nież do współdziałania z uderzeniowymi
okrętami rakietowymi poprzez wykrywanie
celów nawodnych i przekazywanie informa-
cji o nich.

Blisko 30 okrętów oraz 12 samolotów i śmigłowców z dziesięciu

państw weźmie udział w trwających dwa tygodnie manewrach.
MARIAN KLUCZYŃSKI (5)

S iły polskie biorące udział w manewrach

to trzy okręty i tyleż śmigłowców.
Wystawiamy okręt podwodny ORP „Kondor”
wodnych Mi-14 PŁ oraz śmigłowiec pokłado-
wy Kaman SH-2G.
Danię reprezentują fregata HDMS
Załoga Mi-14 PŁ

oraz trałowce ORP „Wigry” i ORP „Śniardwy”, „Tordenskiold” oraz sztab COM 2 DA
a także śmigłowce zwalczania okrętów pod- Squadron. Francję – okręt przeciwminowy.

38 Polska Zbrojna nr 25/2007


Niemcy wystawiają fregatę FGS „Hessen”,
okręty przeciwminowe FGS „Elbe”,
FGS „Datteln”, FGS „Uberherrn” i okręt pod-
wodny U-31 typu 212, zaś komponent lotni-
czy to samoloty P–3, dwa Tornado i dwa
F-4 Phantom. Łotwę reprezentuje
LVNS „Imanta”. Rosja przysłała
RFS „Nieustraszimyj”, śmigłowiec pokłado-
wy i dwa Su-24. Szwecja okręty przeciwmi-
nowe HSwMS „Sturko”, HSwMS „Landsort”,
HSwMS „Farosund”. Wielka Brytania
HMS Campbeltown i jeden śmigłowiec po-
kładowy Sea Lynx. Amerykanów reprezentu-
ją niszczyciel USS „Mahan”, fregata
USS „De Wert” oraz okręty pomocnicze
USNS „Patuxent”, M/V PFC „Eugene A.
Oberegon”, TAGS 60 plus dwa samoloty, śmi-
głowiec pokładowy SH–60 B i P–3 MPA.
W ćwiczeniu bierze również udział stały ze-
spół przeciwminowy NATO – SNMCMG-1
nr 25/2007
w składzie BNS „Godetia”, FGS „Groemitz”,
HMS „Brocklesby”, HNLMS „Makkum”,
HDMS „Havkatten” i HDMS „Stoeren”.
Ogółem do manewrów zgłoszono 26 okrę-
tów nawodnych, w tym 17 trałowców i trzy
okręty pomocnicze, plus dwa okręty
podwodne.
„Baltops” rozpoczęły się w Danii w Aarhus
od fazy portowej, zgrywania łączności, wy-
znaczania zadań, zapoznania się z wymaga-
niami. Od 4 do 14 czerwca trwa faza mor-
ska. Okręty działają podobnie jak w ubie-
głym roku – na Bałtyku południowym wokół
Bornholmu i na północ do wysokości
Sztokholmu. 15 czerwca przejdą do Kilonii
w Niemczech i zacumują w porcie.
Podsumowanie „Baltops 2007” odbędzie się
następnego dnia. W omówieniu ćwiczeń we-
zmą udział dowódcy polskich jednostek,
a także dwaj oficerowie ze sztabu MW.
FLESZ
GDYNIA. Elewi Szkoły Podoficerskiej
Marynarki Wojennej po kilkunastodniowym
rejsie pod żaglami ORP „Iskra” po Morzu
Bałtyckim i Morzu Północnym 4 czerwca
powrócili do gdyńskiej bazy. Witający ich
dowódca i szef sztabu Dywizjonu
Zabezpieczenia Hydrograficznego, w które-
go skład wchodzi „Iskra”, kmdr Andrzej
Kowalski i kmdr por. Wojciech Sowa po-
dziękowali elewom za godne reprezentowa-
nie biało-czerwonej bandery na międzyna-
rodowych wodach. Główną atrakcją rejsu,
poza morską przygodą, było zdobycie mary-
narskiej praktyki przez elewów oraz udział
w obchodach żeglarskiego święta „Ostend
at Anchor 2007”w belgijskim porcie
Ostenda.
WARSZAWA. St. mar. zaw. Paulina
Rainczuk z Zespołu Sportowego Marynarki
Wojennej RP została mistrzem Polski w ju-
do. Złoty medal zdobyła w kategorii wago-
wej do 63 kg. Natomiast st. mar. zaw.
Agnieszka Czepukojć (ZSMW) zdobyła wice-
mistrzostwo Polski w kategorii wagowej do
70 kg oraz w kategorii open. Ich koleżanka
Kinga Kubicka, która jest w trakcie wciela-
nia do zawodowej służby wojskowej do
Zespołu Sportowego MW, wywalczyła złoty
medal w kategorii wagowej 48 kg.
51. Mistrzostwa Polski w judo zostały roze-
grane 1–3 czerwca 2007 r. w Warszawie.
ŚWINOUJŚCIE. 42 lata temu powstał
12 Woliński Dywizjon Trałowców. W związ-
ku z tym 1 czerwca odbyły się rocznicowe
obchody, na które zostali zaproszeni m.in.:
matki chrzestne okrętów, byli dowódcy
i żołnierze dywizjonu. Święto było okazją do
nadania wyróżnień służącym obecnie
w jednostce kadrze i marynarzom.
Dowódca 12 Wolińskiego Dywizjonu
Trałowców kmdr por. Zygmunt Białogłowski
odznaką pamiątkową dywizjonu wyróżnił
m.in.: por. mar. Przemysława Jarząbka,
por. mar. Karola Zabrockiego, bsmt.
Marcina Szemryka i st. mar. Zbigniewa
Gruszczyńskiego. Z okazji święta dywizjonu
na okrętach podniesiono wielką galę ban-
derową, rozegrano turniej piłki nożnej oraz
zorganizowano regaty wioślarskie o puchar
dowódcy jednostki wojskowej.
 oprac G.P.
Polska Zbrojna 39
WOJSKO TAJEMNICE
CHORĄGIEWKA
łączy wojsko
Wyjeżdżam z miasta w kierunku na Ino-
wrocław. W pewnym miejscu – mimo za-
kazu wjazdu – skręcam w prawo, leśną dro-
gą jadę kolejnych kilkaset metrów i podjeż-
dżam pod wojskową bramę.
– Jednak wie pan chyba, że o wielu spra-
wach nie możemy rozmawiać i nie wszę-
dzie będziemy mogli razem wejść – na
dzień dobry upewnia się st. chor. sztab. Ry-
szard Lewandowski, szef Garnizonowego
Węzła Łączności w Toruniu, któremu bez-
pośrednio podlega teraz Chorągiewka.
Z kolei kierujący placówką chor. sztab. Ar-
tur Kalinowski przypomina sobie pierwsze
zetknięcie się z tym garnizonem. Było to
w 1985 r. Ukończył właśnie Szkołę Cho-
rążych w Legnicy i wydawało mu się, że
wojskowy sprzęt łączności zna bardzo do-
brze. Mylił się: – Poczułem się jak na stat-
ku kosmicznym. Wszystko było nowe, za-
pierało dech, wszystkiego musiałem uczyć
się od początku. Ta technika była wtedy
wystrzałowa!
– Wystrzałowa była u nas, a Zachód
w tym samym czasie z łączności troposfe-
rycznej przechodził na cyfrową – ripostu-
je Lewandowski.
40 Polska Zbrojna
ROMAN PRZECISZEWSKI
W czasach Układu
Warszawskiego
Chorągiewka była
supertajnym miejscem.
Gdzie się znajduje?
Rzut kamieniem
od Torunia.
Chorągiewka nie będzie już tajnym
miejscem, można ją bowiem bez trudu zna-
leźć w internecie. Wystarczy wrzucić
w wyszukiwarkę hasło „łączność troposfe-
ryczna” i po kilkunastu sekundach mamy
już mnóstwo informacji. Zdaniem jednego
internauty, „była to łączność wydzielona
na potrzeby Układu Warszawskiego, a jej
węzły obsługiwały jednostki sowieckie”.
Zdaniem drugiego – cztery kompleksy
z łącznością troposferyczną znajdowały się
„pod polską kontrolą”. Rozmieszczone by-
ły w Lipiance k. Ostrołęki, Łężycach
Chorągiewka nie
może już być tajnym miej-
scem, można ją bowiem bez
trudu znaleźć w internecie.
Wystarczy wrzucić w wyszuki-
warkę hasło „łączność tro-
posferyczna”
k. Wejherowa, w pobliżu Drawska Pomor-
skiego i na południowy zachód od Torunia
– właśnie w Chorągiewce.
– Niestety, większość tych placówek zo-
stała totalnie zdewastowana, jeżeli chodzi
o wyposażenie. Na początku weszli do
nich, niechronionych, złomiarze, a potem
chłopi ciągnikami wyciągnęli wszystkie
pozostałe kable – informował kolejny
internauta.
Chyba jednak nie mówił prawdy, gdyż
na innych stronach można znaleźć ofertę
przetargową Rejonowego Zarządu Infra-
struktury w Bydgoszczy, która dotyczyła
„modernizacji węzła łączności w Chorą-
giewce koło Torunia”. Czyli – mimo upad-
ku Układu Warszawskiego, w Chorągiew-
ce nie było żadnej dewastacji. Nawet wię-
cej – miejsce stało się przydatne także wów-
czas, gdy wstępowaliśmy do NATO. To nie
wszystko – ono pracuje dla wojska także
dzisiaj!
Jak grom z nieba
– No dobrze, w tym miejscu była kiedyś
Jednostka Wojskowa 1344, podległa Szta-
bowi Generalnemu WP. Na początku by-
nr 25/2007
 ST. CHOR. SZTAB.
RYSZARD
LEWANDOWSKI:
– Non stop
dostosowujemy się
do potrzeb wyższych
przełożonych.
łem tu dowódcą stacji radioliniowej – przy-
znał chor. Lewandowski, kiedy powiedzia-
łem mu, co znalazłem w internecie.
– Na wejście do środka potrzebna by-
ła zgoda wyższych przełożonych. Jakich
wyższych? Wyższych od pułkownika,
który był tu dowódcą – dodaje chor.
Kalinowski.
Obecni wyżsi przełożeni do przeszłości
podchodzą z nieco mniejszym dystansem.
Ppłk Roman Szubski, szef Wydziału Łącz-
ności w Oddziale Dowodzenia i Łączno-
ści Pomorskiego OW, oraz ppłk Roman
Winiarski, szef Regionalnego Węzła Łącz-
ności w Bydgoszczy, potwierdzają: Cho-
rągiewka została oddana do użytku woj-
skowego w 1985 r. i od początku była pil-
nie strzeżona. Ten węzeł łączności tropo-
sferycznej miał numer 205. Był ważny ze
względu na położenie.
– Powiedzmy, że zapewniał łączność dla
Układu Warszawskiego. Tu znajdowały się
stacje przekaźnikowe, tu odbywała się
transmisja informacji w jedną lub drugą
stronę. Jakich i od kogo do kogo, nie wie-
dział nikt...
Nagle Chorągiewka straciła na znacze-
niu. Układ Warszawski zaczął się rozsypy-
wać, a sprzęt stał niewykorzystany. Nieba-
wem także zapadły decyzje o całkowitym
wyłączeniu systemu łączności placówki.
Zaraz potem zaczęła go przejmować Agen-
nr 25/2007
CHOR. SZTAB. ARTUR KALINOWSKI:
– Jakie informacje tędy przepływają i w jaki
sposób, to już tajemnica.
cja Mienia Wojskowego. Z przeznacze-
niem: na złom.
W Chorągiewkę jednak znowu zainwe-
stowano. Jakie zadania spełnia dzisiaj ta
placówka? Podoficerowie nie chcą odpo-
wiedzieć. Oficerowie są zaś tylko trochę
bardziej otwarci.
– Zmienił się charakter obiektu. Po-
wiedzmy, że zapewnia on łączność jedno-
stek wojskowych...
– Śmiało może pan napisać, że Chorą-
giewka pracuje w systemie łączności Woj-
ska Polskiego.
Klikamy i...
Tymczasem w internecie znalazłem
znacznie więcej informacji – bardziej kon-
kretnych i tak szczegółowych, że nie wia-
domo, czy niewchodzących w kolizję z za-
kazem upubliczniania informacji niejaw-
nych. Sięgnijmy tylko po niektóre z nich.
„Stacja w Chorągiewce wzbogaciła się
o system łączności radiowej 1140 B typu
Harris” – można wyczytać na stronach nie-
mieckich. Anglojęzyczne nie pozostawia-
ją najmniejszych złudzeń: „W Chorągiew-
ce znajduje się radiowe centrum nadawcze.
Zapewnia łączność radiową między pol-
skimi oddziałami...”.
– No dobrze, nadal zapewniamy łącz-
ność wojskową – przyznaje niepewnie
chor. Lewandowski. – Pracujemy w syste-
mie zmianowym... – dodaje chor. Kalinow-
ski. Podpułkownicy Szubski i Winiarski
stawiają zaś kropkę nad „i”: – Sprzęt z po-
przedniej epoki już się nie liczy. Korzysta-
my z zupełnie nowego...
Jakiego? Tu znowu nieocenionym źród-
łem informacji okazuje się internet. Bez
problemu można znaleźć zdjęcie, na któ-
rym widać wszystko jak na dłoni. Czyli
– na niektórych wieżach na pewno są an-
teny radiowe. Widać je dokładnie. Teraz,
podczas naszej wizyty, są w zasięgu
obiektywu.
– Cały czas dostosowujemy się do po-
trzeb wyższych przełożonych – przyznaje
chor. Lewandowski.
– Jakie informacje tędy przepływają
i w jaki sposób, to już tajemnica – kończy
chor. Kalinowski.
Uzupełnienie
do artykułu
ROMAN PRZECISZEWSKI (3)
Artura Goławskiego
„Wir korupcji”
(„PZ” 23/2007)
W nawiązaniu do treści artykułu
z 23 numeru „Polski Zbrojnej”
dotyczącego nieprawidłowości i nad-
użyć ujawnionych w jednostkach woj-
skowych wchodzących w skład 12 DZ
Szczecin, pragnę zauważyć, że autor
artykułu nie przytacza istotnych in-
formacji o działaniach podejmowa-
nych w przedmiotowej kwestii przez
dowódcę Wojsk Lądowych.
W związku z powyższym uprzejmie in-
formuję, co następuje:
1. Pierwsze sygnały o możliwości wy-
stępowania poważnych nieprawidło-
wości i nadużyć w gospodarowaniu
środkami budżetowymi w jednej
z jednostek 12 DZ dotarły do
Dowództwa Wojsk Lądowych
w sierpniu 2004 r. Z uwagi na formę
uzyskania informacji (anonimowe
doniesienie) o powyższym powiado-
miono właściwe służby.
2. W celu weryfikacji informacji nt. trwa-
jącego procederu niegospodarności
w 12 bzaop dowódca Wojsk Lądowych
postanowił skierować w listopadzie
2004 r. zespół kontrolny oficerów
Szefostwa Finansów DWLąd z polece-
niem dokonania kontroli działalności
finansowej wyżej wymienionej jednost-
ki budżetowej.
3. W trakcie przeprowadzonych na
przełomie listopada i grudnia 2004 r.
czynności kontrolnych wykonywa-
nych przez zespoły oficerów
z DWLąd i wspomaganych przez ofi-
cerów z dowództwa 12 DZ stwier-
dzono liczne nieprawidłowości, głów-
nie w zakresie sposobu przeprowa-
dzania procedur przetargowych,
oraz zakwestionowano celowość
wielu operacji gospodarczych reali-
zowanych w latach 2002–2003.
4. W związku z powyższym, dowódca
Wojsk Lądowych, a także dowódca
12 DZ skierowali w grudniu 2004 r.
stosowne zawiadomienia o podejrze-
niu możliwości popełnienia prze-
stępstwa do Prokuratury Wojskowej
w Warszawie i Szczecinie.
zespół prasowy Dowództwa
Wojsk Lądowych

Polska Zbrojna 41
WOJSKO LUDZIE
Gdy tworzono JFTC, zapowiadano,
iż będzie to duża inwestycja. Miał po-
wstać nie tylko ośrodek szkoleniowy,
ale i hotel, parking, obiekty towarzy-
szące. Na potrzeby centrum plano-
wano zagospodarować pałacyk w Sa-
mostrzelu...
– Dla nas najważniejszym projektem
jest budynek szkoleniowy oraz część
centrum, w której znajdą się biura. Te
inwestycje idą zgodnie z planem, co
cieszy, bo szkolenia mają zacząć się
w połowie 2008 r. Opóźnia się budowa
„PZ” rozmawia z gen. dyw. Decyzja o ulokowaniu w Polsce Centrum Szkolenia
AGNEREM ROKOSEM, To pierwsza i na razie jedyna instytucja sojuszu na
dyrektorem JFTC. jakie powstały wokół budowy centrum.
hotelu. Miał powstać równolegle z cen-
trum, zbudowany przez prywatną
firmę.
Dlaczego hotel nie powstaje?
– Problemem jest znalezienie firmy,
która podjęłaby się inwestycji. Obec-
nie rozważane są różne koncepcje. Ma-
my nadzieję, że inwestor szybko się
znajdzie. Na razie Sztab Generalny WP
i Ministerstwo Obrony Narodowej roz-
ważają różne tymczasowe rozwiązania
problemu braku kwater dla żołnierzy,
42 Polska Zbrojna
których mielibyśmy szkolić. Wyjściem
może być wynajęcie obiektu, który zo-
stanie przystosowany do kwaterowania
słuchaczy, i korzystanie z hoteli już ist-
niejących w Bydgoszczy. Niewątpliwie
na opóźnieniu inwestycji skorzystają
miejscowi hotelarze.
A co z pałacem w Samostrzelu, któ-
ry także miał być bazą noclegową dla
JFTC?
– Pałac nigdy nie był częścią naszych
planów inwestycyjnych. To pogłoska
KRZYSZTOF WILEWSKI (2)
rozpowszechniana przez gazety, po-
dobnie jak plotka o budowie basenu
w Bydgoszczy. Taki basen byłby mile
widziany, ale nigdy nie był częścią pro-
jektu JFTC. W NATO regulaminy są
surowe i jasno określają, co można zbu-
dować za środki ze wspólnego budże-
tu. Możemy je wydać tylko na to, co
jest potrzebne do wykonania zadań,
czyli na budynki sztabowe i biurowe.
W Osielsku pod Bydgoszczą powsta-
ło osiedle, w którym według zapowie-
dzi miał mieszkać przede wszystkim
personel JFTC. Gdy bloki zbudowa-
no, okazało się, że zainteresowanie
ze strony żołnierzy służących w cen-
trum jest mizerne i osiedlili się tam
Polacy.
– Informacja o tym, że te bloki mia-
ły powstać wyłącznie dla nas, jest ko-
lejną plotką, a już na pewno niedomó-
wieniem. Dla integracji z lokalnym
społeczeństwem lepiej jest, gdy perso-
nel nie mieszka w enklawie. Gdy nowi
oficerowie przyjeżdżają do Bydgosz-
czy, wynajmują takie mieszkania i do-
my, jakie chcą, na warunkach takich
jak wszyscy inni. Wolą kwaterować bli-
sko pracy, by uniknąć stania w korkach.
Dlatego mieszkają w Osielsku, Fordo-
nie i Bydgoszczy.
Z informacji, które pojawiły się
w mediach, wynika, że duży problem
w funkcjonowaniu centrum to kwe-
stia międzynarodowej szkoły, w któ-
rej mogłyby się uczyć dzieci służą-
cych tu żołnierzy.
nr 25/2007
 – Istnienie takiej szkoły jest dla nas
bardzo ważne, bo bez niej ciężko zachę-
cać pracowników i oficerów, by przyje-
chali do Bydgoszczy. Szkoła taka w mie-
ście istnieje, ale nasz sztab jest na razie
nieliczny, co oznacza, że mamy niewie-
le dzieci, które możemy do niej posłać.
Czyli na tym etapie szkole – jest to przed-
sięwzięcie prywatne – bardzo trudno
działać. A jest ona potrzebna Bydgosz-
czy, bo może przyciągnąć zagraniczne
inwestycje. Urząd miasta szuka więc
możliwości, by ją wspierać.
Sił Połączonych NATO była sukcesem naszego kraju.
terenie byłego Układu Warszawskiego. Dementujemy plotki,
Skoro mowa o pieniądzach – jakie su-
my zainwestowało już NATO w Cen-
trum Szkolenia Sił Połączonych?
– Na cały projekt przeznaczono oko-
ło 30 mln euro. Nie wszystkie pienią-
dze pójdą jednak na budowę. W tę kwo-
tę wliczone są również wydatki na wy-
posażenie i środki łączności.
Czy po doświadczeniach ostatnich
trzech lat można nadal mówić, że wy-
bór Bydgoszczy jako siedziby JFTC
był dobrym pomysłem?
nr 25/2007
– Bardzo wspierają nas władze mia-
sta i Sztab Generalny oraz Minister-
stwo Obrony Narodowej. Przez pół
roku, gdy kieruję centrum, wielokrot-
nie mogłem przekonać się, że prezy-
dent miasta i jego urzędnicy starają
się stworzyć nam jak najlepsze wa-
runki do pracy. Lokalizacja w Byd-
goszczy ma jednak również ograni-
czenia. Największą bolączką jest
sprawa transportu, przede wszystkim
lotniczego. Mam nadzieję, że gdy
centrum ruszy już pełną parą, to
Na cały projekt
Centrum Szkolenia Sił
Połączonych NATO przezna-
czono około 30 mln euro.
Pieniądze pójdą nie tylko
na budowę. W tę kwotę wli-
czone są również wydatki
na wyposażenie i środki
łączności
zwiększenie liczby przyjezdnych
przełoży się na liczbę połączeń lot-
niczych z Bydgoszczą, na czym sko-
rzystamy i my, i bydgoszczanie.
JFTC ruszy pełną parą w przy-
szłym roku. Czego będziecie uczyć
żołnierzy?
– To, co obserwujemy, szczególnie
w Afganistanie, potwierdza, że trze-
ba było stworzyć taką placówkę. Za-
uważamy, że coraz częściej powstają
międzynarodowe sztaby, gdzie pra-
cownicy i żołnierze z różnych krajów
muszą współdziałać, używając jed-
nocześnie sił i środków z różnych ro-
dzajów wojsk. Lecz wojsko to tylko
jeden z komponentów potrzebnych do
rozwiązania konfliktu. Sztabowcy
muszą się uczyć ściśle współpraco-
wać z władzami i organizacjami cy-
wilnymi. I to jest właśnie nasze
zadanie.
Rozmawiał
Krzysztof Wilewski
Polska Zbrojna 43
INTERWENCJE LUDZIE

Handbike’em
do lepszego świata PIOTR BERNABIUK
ZWYCZAJNI
Od tragicznej chwili, w której Paweł Michalski spadł z dachu NIEZWYCZAJNI
naprawianego tira, minie wkrótce dwa i pół roku.

P
Ponad dwa lata dramatycznej walki – najpierw o życie,
a potem o swoje miejsce na tym świecie.
FUNDACJA M. KAMIŃSKIEGO

Pierwsze miesiące po wypadku to zastanowić się, co dalej? Zdecydować,

powolny, niemal cudowny powrót do
życia. Paweł Michalski wiele dni leżał
na OIOM-ie. Matka siedziała przy nim
cały czas. Nigdy chyba nie mówiła ty-
le co wtedy. Opowiadała, co się dzieje
w domu, na świecie, jaka jest pogoda.
Gdy Paweł odzyskiwał przytomność,
pytała go o numery telefonów, nume-
ry kont. Zastanawiał się i odpowiadał.
I znowu odpływał, a ona znowu mówi-
ła. Ale powroty były coraz częstsze.
Po ciężkim, pełnym zwątpień roku,
kiedy mozolnie wypracowywane suk-
cesy ścierały się z porażkami, wrócił
do życia niezwykle trudnego do zaak-
ceptowania. Gdy się ma 27 lat i wład-
ną jedynie górną część ciała, trudno po-
godzić się z losem. Przyszedł czas, aby
czy jest w ogóle jakieś „dalej”?
Ojciec Pawła, st. sierż. sztab. rezer-
wy Donat, był w młodości wielkim mi-
łośnikiem turystyki kolarskiej. Wpraw-
dzie przez całe lata nie zajmował się
swoim hobby, ale po odchowaniu sy-
nów i przejściu do rezerwy, powrócił
do niego. Wielokrotnie wyruszał z Sie-
dlec na liczące setki kilometrów trasy,
na Hel, na Słowację, do Czech, do Nie-
miec. W wyprawach często towarzy-
szył mu Paweł. Dlatego też rower, trój-
kołowy handbike, wydał im się najlep-
szą drogą powrotu.
Pokonują bariery
Po kolejnych próbach, po pokonaniu
najpierw pół setki, następnie setki kilo-
LUDZIOM NIEPEŁNOSPRAWNYM
POTRZEBNE SĄ WZORCE DAJĄCE MOC
DZIAŁANIA. Jednym z nich była wyprawa
Marka Kamińskiego z Jasiem Melą na
Biegun Północny. Wielki podróżnik dał peł-
ne wsparcie i użyczył swej sławy niepełno-
sprawnemu chłopcu. Podobną rolę pełnią
paraolimpiady, wprawdzie rozgrywane nie-
mal bez kamer, nieco wstydliwie, jakby
wyczyny i zdobywane medale były gorsze.
Również podczas wielkich biegów mara-
tońskich „wózkarze” – tak się o nich mówi
– migają jedynie w tle, między biegnącymi
zawodnikami. Czy ktoś wie, że czołowi za-
wodnicy niepełnosprawni na mecie znacz-
nie wyprzedzają biegaczy?

44 Polska Zbrojna nr 25/2007

 Tym, którzy chcą pomóc Pawłowi Michalskiemu, podajemy numer konta:
Bank Pekao SA I Oddział w Siedlcach, ul. Wojskowa 24, 08-110 Siedlce
18 1240 2685 1111 0000 3670 6967
Tytułem: Wyprawa (http://www.niepelnosprawnyturysta.website.pl)

metrów, Donat i Paweł Michalscy wy-
znaczyli sobie cel – Nordkapp. Droga
na najbardziej wysunięty na północ cy-
pel naszego kontynentu na mapie wie-
dzie niemal pionowo do góry, przez Pol-
skę, Litwę, Łotwę, Estonię, Finlandię,
Norwegię. Tylko nieznaczny odcinek li-
czącej 2500 km trasy, z Tallina do Hel-
sinek, pokonają promem. Wyczyn, do
którego się przygotowują, polega nie
tylko na obracaniu kół za pomocą me-
DONAT MICHALSKI (2)
marzenia”, wraz z siecią sklepów Con-
forama, zafundowało mu pojazd – hand-
bike, wysokiej klasy trójkołowiec na-
pędzany ręcznie. Za nimi szybko po-
dążyli inni, w tym Lech Kaczyński,
prezydent RP.
Pomagają innym
Paweł i Donat robią to nie tylko dla
siebie, również dla tych, którzy pora-
żeni kalectwem, bezradni i bezbronni,

chanizmu napędzonego rękami. Naj- wyizolowani ze społeczeństwa, latami

ST. SIERŻ. SZTAB. DONAT MICHALSKI słu-
żył w jednostkach w Elblągu i Siedlcach.
Jego ojciec był oficerem, synowie zaś ogra-
niczyli się do służby zasadniczej, ale żaden
się od niej nie próbował migać. Mówi o tym
rodzinnym przywiązaniu do munduru głów-
nie dlatego, żeby podkreślić, że są ludźmi
twardymi i znającymi poczucie obowiązku.
A to pozwala znaleźć w sobie siłę do poko-
nywania najtrudniejszych barier.
większą barierą jest przede wszystkim
bezwładne ciało.
Przez swoją stronę internetową:
www.niepelnosprawnyturysta.website.
pl, Paweł komunikuje się ze światem,
dzieląc się z innymi swą turystyczną
pasją. I otrzymuje wsparcie, zarówno
materialne, jak i nie mniej ważne, du-
chowe. Wielu ludzi i wiele firm przy-
czyniło się do tego, że Michalscy mo-
gą przygotować się do wyprawy. Pierw-
sze z pomocą pospieszyło radio Wawa,
które w ramach programu „Spełniamy
tkwią w pustce i beznadziei, nie opusz-
czając swych mieszkań, nie licząc już
na nic. Chcą poprzez wyprawę dołą-
czyć do tych, którzy – łamiąc bariery
– wyznaczają szlak ludziom niepełno-
sprawnym, pokazując, że nawet z tak
niewyobrażalnie ciężkim ogranicze-
niem można funkcjonować w społe-
czeństwie i odnosić sukcesy.
Jak daleko Paweł sięga marzeniami?
Niemal w kosmos, bowiem następnym
biegunem, który chce zdobyć, jest pra-
ca zawodowa. 

nr 25/2007 Polska Zbrojna 45

PRAWO

Znalezienie i podjęcie atrakcyjnej

pracy nie jest obecnie łatwe.
Jeżeli jednak już się nam udało,
zwróćmy uwagę, czy jest to dający
większe gwarancje i uprawnienia
pracownicze stosunek pracy, czy też
umowa cywilnoprawna, która nie
zapewnia pracownikowi żadnej
ochrony ani podstawowych uprawnień
– np. urlopu wypoczynkowego lub
ochrony przed zwolnieniem z pracy.

Do pracy
BOGDAN ROSA
ANDRZEJ ZALEWSKI

racownikiem jest osoba zatrud-

niona na podstawie umowy
o pracę, powołania, wyboru,
mianowania lub spółdzielczej
umowy o pracę. Przez nawiązanie sto-
sunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego ro-
dzaju na rzecz pracodawcy i pod jego

nasz poradnik
Doliczenie zatrudnienia
Wielu emerytów wojskowych dorabia, uzu-
pełniając w ten sposób domowe budżety.
Dla części osób może to mieć jeszcze inne
znaczenie. Emerytowi wojskowemu
uprawnionemu do emerytury (obliczonej
zgodnie z obowiązującymi zasadami) doli-
cza się – na jego wniosek – do wysługi
emerytalnej następujące okresy przypa-
dające po zwolnieniu z zawodowej służby
wojskowej:
1) zatrudnienia przed 1 stycznia 1999 r.
w wymiarze czasu pracy nie niższym niż
połowa pełnego wymiaru czasu pracy,
2) opłacania składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe po 31 grudnia
1998 r. lub okres nieopłacania składek
z powodu przekroczenia w trakcie roku ka-
lendarzowego kwoty rocznej podstawy wy-
miaru składek na te ubezpieczenia.
Okresy, o których mowa wyżej, dolicza się
zainteresowanemu do wysługi emerytal-
nej, jeżeli:
• emerytura wojskowa wynosi mniej niż
75 proc. podstawy jej wymiaru,
• emeryt ukończył 55 lat życia – mężczy-
zna i 50 lat życia – kobieta albo stał się
inwalidą.
Okresy zatrudnienia przypadające przed
1 stycznia 1999 r. w wymiarze czasu pracy
nie niższym niż połowa pełnego wymiaru
czasu pracy dolicza się do wysługi emerytal-
nej po ich przeliczeniu na okres zatrudnie-
nia w pełnym wymiarze czasu pracy.
Za każdy rok okresów zatrudnienia (po od-
powiednim przeliczeniu) lub okresów opła-
cania składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe doliczonych do wysługi emerytal-
nej emeryturę wojskową zwiększa się
o 1,3 proc. podstawy jej wymiaru.
Omawianego zaliczenia dokonuje się wy-
łącznie na wniosek zainteresowanego.
Ponowne ustalenie wysokości emerytury
przez doliczenie nieuwzględnionych dotych-
czas w wymiarze świadczenia okresów,
o których mowa wyżej, następuje z uwzględ-
nieniem pełnych miesięcy na wniosek zgło-
szony nie wcześniej niż po zakończeniu
kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt woj-
skowy pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że
w kwartale kalendarzowym ubezpieczenie
ustało.
Jednocześnie informujemy, że w razie przy-
znania zwiększenia emerytury wojskowej
w trybie opisanym wyżej umowa między
członkiem otwartego funduszu emerytalne-
go (tzn. pracującym emerytem wojskowym)
a tym funduszem ulega rozwiązaniu, a środ-
ki zgromadzone na rachunku członka w ot-
wartym funduszu emerytalnym (emeryta
wojskowego) są niezwłocznie przekazywane
na dochody budżetu państwa.
TAKI TRYB POSTĘPOWANIA ZOSTAŁ USTALONY
POSTANOWIENIAMI PRZEPISÓW ART. 14 UST. 1–5 USTAWY
Z 10 GRUDNIA 1993 R. O ZAOPATRZENIU EMERYTALNYM
ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH ORAZ ICH RODZIN (JEDNOLITY
TEKST OPUBLIKOWANY W DZIENNIKU USTAW RP NR 8
Z 20 STYCZNIA 2004 R. POD POZ. 66 – Z PÓŹNIEJSZYMI
ZMIANAMI). (R.Z.)
Nie stosuje się
W postępowaniu administracyjnym z reguły
stosuje się daleko idące ułatwienia dla
osób, które zamieszkują w znacznej odległo-
ści od miejsca prowadzenia danego postę-
powania. Jeżeli nie jest to niezbędne, nie
wzywa się ich bowiem do udziału w podej-
mowanych czynnościach albo realizuje się
je za pomocą organów działających w miej-
scu zamieszkania takiej osoby.
Istnieją jednak sytuacje, w których powyż-
szych ułatwień nie można zastosować.

46 Polska Zbrojna nr 25/2007

 kierownictwem oraz w
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI
miejscu i czasie wyzna-
czonym przez pracodaw-
cę, a pracodawca do za-
trudnienia pracownika
za wynagrodzeniem.
Warunki te świadczą o
zatrudnieniu na podsta-
wie stosunku pracy, bez
względu na nazwę zawar-
tej przez strony umowy.
Jak wynika z powyższego,
stosunek pracy może być na-
wiązany wyłącznie na pod-
stawie umowy o pracę, po-
wołania, wyboru, miano-
wania lub spółdzielczej
umowy o pracę.
Inne rodzaje umów, na
których podstawie wy-
konuje się pracę – np.
umowa o dzieło lub
umowa–zlecenie – nie
powodują nawiązania
stosunku pracy, są
bowiem umowami
cywilnoprawnymi.
Nie oznacza to
jednak, że w pew-
nych sytuacjach
nie można docho-
dzić ustalenia, że
zawarta umowa nie
jest umową cywilno-
Zasad ograniczenia osobistego stawienni-
ctwa oraz tzw. pomocy prawnej (urzędowej)
innego organu nie stosuje się w sytuacjach,
w których charakter sprawy lub czynności
wymaga dokonania odpowiednich przedsię-
wzięć przed organem administracji pań-
stwowej prowadzącym postępowanie.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISÓW
ART. 53 USTAWY Z 14 CZERWCA 1960 R. – KODEKS
POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO (JEDNOLITY TEKST
OPUBLIKOWANY W DZIENNIKU USTAW RP NR 98
Z 17 LISTOPADA 2000 R. POD POZ. 1071
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)
Ochrona zatrudnienia żony żołnierza
W czasie pełnienia czynnej służby wojskowej
określonym formom pomocy i ochrony pod-
lega nie tylko żołnierz. Niektóre z nich doty-
czą członków jego rodziny, a w szczególno-
ści żony jako żywiciela rodziny podczas nie-
obecności męża.
W okresie odbywania przez żołnierza zasad-
niczej służby wojskowej (w tym pełnionej
nadterminowo) rozwiązanie przez pracodaw-
cę (zakład pracy) stosunku pracy z żoną żoł-
nierza może nastąpić wyłącznie z winy pra-
cownicy oraz w razie ogłoszenia upadłości
lub likwidacji zakładu pracy. Powyższe unor-
mowania dotyczą również żon poborowych
nr 25/2007
prawną, a typową umową o pracę. Kry-
terium rozróżniającym te umowy jest
stopień podporządkowania, wyrażają-
cy się przede wszystkim osobistym
obowiązkiem wykonywania przez pra-
cownika pracy w ściśle wyznaczonym
czasie i miejscu, pod stałym kierowni-
ctwem i kontrolą pracodawcy oraz
przestrzeganiem porządku i dyscypli-
ny pracy (ustalonych w regulaminie
pracy), jak również obciążenie praco-
dawcy ryzykiem prowadzenia zakładu
pracy.
Należy podkreślić, że zastąpienie
umowy o pracę umową cywilnoprawną
przy zastosowaniu wyżej wymienionych
warunków wykonywania pracy jest nie-
dopuszczalne.
Trzeba również pamiętać, że umowa
o pracę określa strony umowy, rodzaj
umowy, datę jej zawarcia oraz warunki
pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) wynagrodzenie za pracę odpowiada-
jące rodzajowi pracy, ze wskazaniem
składników wynagrodzenia,
4) wymiar czasu pracy,
5) termin rozpoczęcia pracy.
Umowę o pracę zawiera się na piśmie.
Jeżeli umowa o pracę nie została za-
warta z zachowaniem formy pisemnej,
pracodawca powinien, najpóźniej
w dniu rozpoczęcia pracy przez pra-
odbywających zasadniczą służbę w obronie
cywilnej.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISÓW
ART. 126 I ART. 164 UST. 1 USTAWY Z 21 LISTOPADA 1967 R.
O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU OBRONY
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (JEDNOLITY TEKST
OPUBLIKOWANY W DZIENNIKU USTAW RP NR 241
Z 9 LISTOPADA 2004 R. POD POZ. 2416 – Z PÓŹNIEJSZYMI
ZMIANAMI). (R.Z.)
Gdzie fiskus może doręczyć pismo
Pisma organów podatkowych doręcza się
osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub
miejscu pracy.
Pisma mogą być również doręczane:
1) w siedzibie organu podatkowego,
2) w miejscu pracy adresata – osobie upo-
ważnionej przez pracodawcę do odbioru ko-
respondencji,
3) na wskazany adres poczty elektronicznej.
W razie niemożności doręczenia pisma w ta-
ki sposób (a także w innych uzasadnionych
przypadkach) pisma doręcza się w każdym
miejscu, gdzie się adresata zastanie.
W przypadku nieobecności adresata
w mieszkaniu pisma doręcza się za pokwito-
waniem pełnoletniemu domownikowi, sąsia-
dowi lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły
się oddania pisma adresatowi. Zawia-
domienie o doręczeniu pisma sąsiadowi
cownika, potwierdzić na piśmie usta-
lenia co do rodzaju umowy oraz jej
warunków.
Pracodawca informuje pracownika
na piśmie, nie później niż w ciągu sied-
miu dni od dnia zawarcia umowy o pra-
cę, o:
– obowiązującej pracownika dobowej
i tygodniowej normie czasu pracy,
– częstotliwości wypłat wynagrodzenia
za pracę,
– wymiarze przysługującego pracowni-
kowi urlopu wypoczynkowego,
– obowiązującej pracownika długości
okresu wypowiedzenia umowy
o pracę,
– układzie zbiorowym, którym pracow-
nik jest objęty.
W sytuacji, gdy pracodawca nie ma
obowiązku ustalenia regulaminu pracy,
musi dodatkowo poinformować pracow-
nika o porze nocnej, miejscu, terminie
i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz
przyjętym sposobie potwierdzania przez
pracowników przybycia i obecności
w pracy, a także usprawiedliwiania nie-
obecności.
Zmiana warunków umowy o pracę
wymaga formy pisemnej. 
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISÓW
ART. 2, ART. 22 PAR. 1, 11, 12 ORAZ ART. 29 PAR. 1–4
USTAWY Z 26 CZERWCA 1974 R. – KODEKS PRACY
(JEDNOLITY TEKST OPUBLIKOWANY W DZIENNIKU USTAW
RP NR 21 Z 16 LUTEGO 1998 R. POD POZ. 94
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)
lub dozorcy domu umieszcza się w oddaw-
czej skrzynce pocztowej, na drzwiach
mieszkania adresata albo w widocznym
miejscu przy wejściu na posesję adresata.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISÓW
ART. 148 PAR. 1–3 I 149 USTAWY Z 29 SIERPNIA
1997 R. – ORDYNACJA PODATKOWA (JEDNOLITY TEKST
OPUBLIKOWANY W DZIENNIKU USTAW RP NR 8
Z 14 STYCZNIA 2005 R. POD POZ. 60 – Z PÓŹNIEJSZYMI
ZMIANAMI). (R.Z.)
Forma sporządzenia i doręczenia opinii
służbowej
Opinię służbową sporządza pismem od-
ręcznym bezpośredni przełożony żołnierza
zawodowego.
Przełożony jest obowiązany doręczyć, za
pokwitowaniem, potwierdzoną kopię opinii
służbowej żołnierzowi zawodowemu, które-
go ona dotyczy, w ciągu czternastu dni od
dnia jej sporządzenia. W opinii służbowej
zamieszcza się pouczenie o przysługują-
cym żołnierzowi zawodowemu prawie
wniesienia odwołania od opinii.
PRZEDSTAWIONE INFORMACJE WYNIKAJĄ
Z POSTANOWIEŃ PRZEPISÓW ART. 26 UST. 6–7 USTAWY
Z 11 WRZEŚNIA 2003 R. O SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH (DZIENNIK USTAW RP
NR 179 Z 20 PAŹDZIERNIKA 2003 R., POZ. 1750
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)
Polska Zbrojna 47
M
HISTORIA TRADYCJE
Muzeum Militarium powstało 9 maja
1965 r. w dawnym pruskim schronie
amunicyjnym Fortu Winiary (Cytadeli)
i pomieszczeniach Laboratorium Wojen-
nego, gdzie wytwarzano kiedyś proch
i elaborowano pociski. W oryginalnie za-
chowanym wnętrzu schronu znajduje się
ekspozycja militariów, dokumentów,
zdjęć, planów oraz reliktów pochodzą-
cych z zabudowy fortecznej twierdzy Po-
znań (m.in. plan twierdzy z 1898 r.).
Znaczna część muzeum dedykowana jest
walkom o Festung Posen w lutym 1945 r.
Bogata jest część poświęcona znalezi-
skom na Cytadeli. Można tu zobaczyć
dokumenty i pamiątki po żołnierzach
niemieckich i radzieckich.
W zbiorach muzeum znajduje się róż-
nego typu uzbrojenie obu walczących
stron, m.in. komplet karabinów samo-
powtarzalnych systemu Mauser i Wal-
ther, ciekawie eksponowana – wraz ze
skrzynkami – amunicja artyleryjska,
a także zbiór broni i amunicji zebranej
na terenie Cytadeli podczas budowy par-
ku. Ostatnio zbiory wzbogaciły się o kil-
ka odkopanych niemieckich karabinów
maszynowych typu MG-151, które mon-
towano m.in. na myśliwcach Bf-109F.
Niestety, przy okazji takich prac zda-
rzają się dzikie wykopaliska. Wie o tym
doskonale dyr. Artur Maj z Zarządu Zie-
leni Miejskiej w Poznaniu, który musi
niwelować skutki poszukiwań domoro-
słych archeologów. – Trudno upilnować
tak rozległy teren. Dlatego większość
prac wykonujemy w tajemnicy, by na-
szym śladem nie podążali „odkrywcy”
kopiący na dziko – mówi kustosz mu-
zeum Jan Wieczorek.
W ekspozycji plenerowej znajduje się
kilkanaście egzemplarzy pojazdów woj-
skowych, kilka samolotów i śmigłow-
ców z okresu powojennego oraz wiele
dział i moździerzy różnych typów. Naj-
starsze eksponaty – armaty forteczne
– pochodzą z początku XIX w. Wśród
czołgów wyróżnia się T-34/76, składa-
jący się z kadłuba wyprodukowanego
w 1941 r. i sześciograniastej wieży ty-
powej dla pojazdów z 1943 r. Inne cie-
kawe modele to czołg ciężki IS-2,
tzw. Józef Stalin, z pierwszej serii pro-
dukcyjnej, T-34/85 wojennej produkcji,
a także działo samobieżne ISU-122.
Muzeum ma również interesujący
zbiór samochodów ciężarowych spe-
cjalnego przeznaczenia, wśród nich
wyrzutnię rakietową BM-13N Katiu-
sza zamontowaną na podwoziu ame-

Rudy bez biletu

PIOTR LASKOWSKI

W największym w Poznaniu
parku na terenie Cytadeli
nie tylko można nacieszyć
oczy wspaniałą
przestrzenią, ale także
zobaczyć zabytki sztuki
wojennej. Nawet nie trzeba
kupować biletów, bo wiele
eksponatów wystawy broni
pancernej stoi na wolnym
PIOTR LASKOWSKI (5)

powietrzu. Są dostępne
dla wszystkich.

NAZWĘ MUZEUM ZMIENIANO TRZYKROTNIE: w 1967 r. na Muzeum Wyzwolenia Miasta

Rarytasy na Cytadeli Poznania, w 1991 r. – Muzeum Cytadeli Poznańskiej, a w 1998 r. na Muzeum Uzbrojenia.

RADZIECKI SŁAWNA WYRZUTNIA RAKIETOWA BM-13N KATIUSZA na

CZOŁG CIĘŻKI podwoziu amerykańskiej ciężarówki Studebaker US-6. Rosjanie
IS-2, prawdopo- otrzymali od Amerykanów ponad sto tysięcy takich samocho-
dobnie jedyny za- dów. Po wojnie J. Stalin kazał zniszczyć wszystkie zestawy, by
chowany na świe- nikt nie powiedział, że ZSRR zwyciężył dzięki amerykańskiej po-
cie w wersji mocy. Ze względu na charakterystyczny hałas, jaki wydawała
z pierwszych serii wyrzutnia podczas odpalania rakiet, Niemcy nazywali ją „orga-
produkcyjnych. nami Stalina”, a Sowieci „gwardyjską kochanką”. Dziś wyrzutni
takich na podwoziu Studebakera nie sposób odnaleźć w muze-
alnych zbiorach. Eksponowana Katiusza brała udział w wal-
kach. Podczas remontu kilka lat temu znaleziono w kabinie
kierowcy Studebakera kilka monet z 1941 r., a za oparciem
48 Polska Zbrojna siedzenia zardzewiałe narzędzia!
 rykańskiego Studebakera US-6, uni-
katowy ZiS-5/12 z reflektorem prze-
Trzy pytania do
ciwlotniczym oraz zestaw pierwszej JANA WIECZORKA,
w Polsce, używanej po wojnie, ostrze-
gawczej stacji radiolokacyjnej P-3A kustosza Muzeum
na samochodzie ZiS-151.
Część lotnicza ekspozycji muzeum
Uzbrojenia
związana jest z powojennym rozwojem na poznańskiej
lotnictwa polskiego. Pokazano tu m.in.
samoloty bombowe Ił-28 i Su-20, my- Cytadeli

śliwskie: MiG-15, Lim-5, MiG-21,
szkolno-treningowe: Jak-11, TS-11
Iskra, TS-8 Bies, samolot łącznikowy
Jak-12A, wielozadaniowy An-2 oraz
dwa śmigłowce: SM-1 i Mi-2.
Jak wiele podobnych tego typu placó-
wek, poznańskie muzeum organizuje te-
matyczne wystawy czasowe. Obecnie
można obejrzeć eksponaty związane
z polską bronią pancerną.  zeum sprzed lat, mogą być zadowo-
MUZEUM
UZBROJENIA
usytuowane jest na terenie dawne-
go Fortu Winiary (Cytadeli) wzniesione-
go przez Prusaków w latach 1828–1842.
Mimo zniszczeń powstałych w trakcie walk
o Poznań w 1945 r., Cytadela przetrwała aż do
lat 60. XX w. Jej pozostałości zostały wtedy roze-
brane, a na ich miejscu powstał ponadstuhekta-
rowy park, na którego obszarze zlokalizowano
dwa muzea: Uzbrojenia i Armii „Poznań”.
Muzeum Uzbrojenia umieszczono w do-
budowanym w 1872 r. schronie
dawnego Laboratorium
Wojennego.
Zmiany,
zmiany, zmiany...
Ci, którzy pamiętają wasze mu-
leni. Teraz widać tu rękę gospoda-
rza, kiedyś dominowały porozbija-
ne eksponaty.
– Większość sprzętu z ekspozycji ple-
nerowej odnowiliśmy i zabezpieczyli-
śmy. Kilka najcenniejszych statków
powietrznych stoi pod wiatą, więc
częściowo chronione są przed dzia-
łaniem warunków atmosferycz-
nych. Ekspozycję zabezpieczono
również przed wandalami. Dzię-
ki zatrudnieniu agencji ochrony
amatorzy lotniczych pamiątek
trzymają się od nas z daleka.
Dużą część zbiorów muzeum stano-
wią oryginalne przedmioty wykopa-
ne na Cytadeli. Czy planujecie pro-
wadzenie wykopalisk wokół umocnień
twierdzy?
– W jednej z fos wkrótce zaczniemy
badania wykopaliskowe. Użyjemy tam
bardzo czułego georadaru. Te prace wy-
konamy wspólnie z Muzeum Broni Pan-
cernej przy Centrum Szkolenia Wojsk
Lądowych i jego kustoszem kpt. Toma-
szem Ogrodniczukiem. Spodziewamy
się odkopać egzemplarz niemieckiego
działa pancernego Stug IV (Sturmge-
schütz IV). Byłoby to trzecie działo te-
go typu odnalezione w Polsce.
Niedawno w trakcie odkopywania
jednej z redut znaleziono niemieckie ka-
emy MG-151 – w czasie wojny na tere-
nie muzeum mieściła się strzelnica za-
kładów Cegielskiego przejętych przez
Niemców. Trafiają się też wciąż niewy-
pały i niewybuchy. Tego typu prac nie
popiera jednak Zarząd Zieleni Miej-
skiej, który jest raczej niechętny wszel-
kim wykopaliskom w parku.
Czy planowane jest powiększenie eks-
pozycji plenerowej?
– Z powodu braku powierzchni – te-
ren parku jest duży, ale nie jest nasz – nie
można zmieścić samolotu MiG-21
z 3 elt, z wymalowanym niebieskim
delfinem. Dlatego samolot ten stoi na
razie na lotnisku aeroklubowym w Ko-
bylnicy jako depozyt muzeum. Planu-
jemy też przesunięcie bombowca Ił-28
na środek ekspozycji. Zrobimy wtedy
miejsce na nowe eksponaty, które otrzy-
mamy już wkrótce. Będą to kuter ho-
lowniczy KH-200 i transporter pływa-
jący PTS-M. 

RAKIETA SCUD wprowadzona w latach 70. XX w. do uzbrojenia wojsk rakietowych WP.

Tego typu rakiet używały wojska Saddama Husajna w I wojnie irackiej w 1991 r. do ostrzeli-
wania Izraela i Arabii Saudyjskiej.

UNIKATOWY SAMOCHÓD ZIS-5/12 z szerszym

rozstawem osi. Przystosowany jest do przewozu
amerykańskiego reflektora przeciwlotniczego
Z-15-4/3. Ostatnio po zdjęcia tego egzemplarza
przyjechał specjalnie włoski producent modeli
plastikowych. Samochód po zdjęciu reflektora zo-
stał wykorzystany w filmie Bogusława
Wołoszańskiego w scenie najazdu wojsk radziec-
kich na wschodnie tereny Polski 17 września
1939 r. Zarówno amerykański reflektor, jak i Stu-
debaker pochodzą z pomocy „lend-lease”, jakiej
Amerykanie udzielili ZSRR.
nr 25/2007 Polska Zbrojna 49
PO SŁUŻBIE
SZWEJK PO POLSKU
„M nie tam wszystko obojętne, panie
poruczniku – zastrzegł od razu
plutonowy. – Jest rozkaz pilnować nieist-
niejącego mostu, proszę bardzo. Jest roz-
kaz, to go wykonuję. Bez pytania, gdzie
sens i logika” – to nie cytat z „Przygód do-
brego wojaka Szwejka” Jaroslava Haška,
albo „Paragrafu 22” Josepha Hellera.
Polska armia doczekała się swojej własnej
powieści satyrycznej, traktującej armię
z przymrużeniem oka. Czasem jest strasz-
nie, dużo częściej – śmiesznie. Tacy są
„Misjonarze z Dywanowa. Polski Szwejk
na misji w Iraku” Władysława Zdanowicza.
Główny bohater, szer. Piotr Leńczyk na misję
iracką trafia w wyniku gigantycznego zbiegu
okoliczności, w który jednak nikt nie chce mu
uwierzyć. Mimo że wojsko chce traktować ja-
ko sposób na życie, to wojaczka nie jest
szczytem jego marzeń. Główny cel to być za-
wsze najedzonym i w miarę bezpiecznym.
Ma też niezwykły talent do znajdowania się
w niecodziennych, czasem mrożących krew
w żyłach sytuacjach.
Losy Leńczyka są jednak przede wszystkim
okazją do tego, aby przyjrzeć się współcze-
snemu wojsku, które okazuje się być... bar-
dzo różne. Oficerowie starają się robić
wszystko, aby ponosić jak najmniejszą odpo-
wiedzialność za swoje decyzje, nie stronią od
alkoholu i często nie są kompetentni.
Szeregowi oczarowują zdrowym rozsądkiem
i umiejętnością maksymalnego upraszczania
swojej służby. Najwięcej rozsądku wykazują
podoficerowie, ale i im zdarza się traktować
służbę z przymrużeniem oka. Przy czym wszy-
scy rozmawiają między sobą żołnierskim języ-
kiem, w którym słowa powszechnie uznawa-
ne za nieparlamentarne odgrywają dość
istotne znaczenie.
Książka przejaskrawia pewne sytuacje.
Nagromadzenie absurdów, zabawnych wojsko-
wych powiedzonek i nieporozumień jest cza-
sem tak duże, że odczuwa się pewną sztucz-
ność. Ale to zdarza się rzadko. Częściej jest po
prostu śmiesznie, choć
zdarzają się też dyna-
miczne opisy akcji bojo-
wych. Książkę czyta się
jednym tchem – jest
napisana bardzo lek-
kim językiem, choć
można mieć zastrzeże-
nia do korekty, ponie-
waż nie udało się jej
uniknąć literówek i nie-
potrzebnych powtórzeń
wyrazów. (AP)
Władysław Zdanowicz, „Misjonarze
z Dywanowa. Polski Szwejk na misji w Iraku.
Część I: Pinky, czyli nowicjusz”, Wydawnictwo
„Księgarnia Zdanowicz”, Kwidzyn 2007
50 Polska Zbrojna
Europa zza kotary
J ak powstawała
Europa? Czy
Europejczycy mają
prawo czuć, że są wy-
jątkowi? Jak rodziły
się i dlaczego upada-
ły wielkie imperia?
Czy światem rządzą
masoni bądź różo-
krzyżowcy? Skąd się
bierze nienawiść do Żydów? Jak narodziła się
mafia? Komu służą niesamowite opowieści
o Templariuszach i św. Graalu? Czy okrucień-
stwo i rewolucja są źródłem postępu? Na te
i wiele innych pytań próbuje odpowiedzieć hi-
storyk i publicysta Józef Besala w książce
„Tajemnicze dzieje Europy”.
Józef Besala twierdzi, że „historycy powinni
pisać historię rozumiejącą ludzi (…), a nie to-
porną analizę zdarzeń, która skutecznie od-
strasza ludzi od historii i czyni z niej sztukę
dla sztuki.” Dlatego, pisząc „Tajemnicze dzie-
je Europy”, nie ograniczył się do tradycyjnego
pojmowania zjawisk historycznych i zadedy-
kował książkę wrażliwym czytelnikom, którzy
nie traktują rozumu jako jedynego źródła po-
znania. Autor uważa bowiem, że przyszłość
historii to psychohistoria. Dlatego wielu zwo-
lenników podręcznikowej interpretacji wyda-
rzeń historycznych nie zgodzi się z takim po-
dejściem do badania przeszłości – śmiałe te-
zy postawione przez Jerzego Besalę mogą
budzić wiele kontrowersji. (awis)
Jerzy Besala, „Tajemnicze dzieje Europy”,
Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007
Okiem poborowych
Z asadnicza służba wojskowa stanowi je-
den z ważniejszych etapów w życiu mło-
dego człowieka. Opinia o niej jest kształto-
wana dziś przede wszystkim przez środki
masowego przekazu oraz na podstawie roz-
mów z kolegami, którzy w wojsku byli lub są.
W tym wszystkim jednak najważniejszy jest
sam żołnierz i jego odczucia na temat służby
zasadniczej. Jak słusznie bowiem zauważa
autor, by poborowy aktywnie uczestniczył
w procesie kształcenia w czasie służby, nale-
ży poznać jego opinie i oczekiwania. I temu
właśnie zagadnieniu poświęcona jest publi-
kacja „Zmiana społeczna a opinie poboro-
wych o zasadniczej służbie wojskowej”
Marka Walancika.
Celem badań przeprowadzonych na grupie
poborowych województwa śląskiego było: po-
znanie ich opinii o służbie zasadniczej w od-
niesieniu do zachodzących zmian w procesie
społeczno-politycznym państwa i reformy sił
zbrojnych, analiza znaczenia wstąpienia
Polski do NATO na podstawie ocen dokona-
SŁOWO KAPELANA
W e współczesnym, cy-
wilizowanym świe-
cie obserwujemy zanikają-
cą świadomość zła, zatratę
poczucia grzechu. Coraz
częściej zamiast słowa
grzech słyszymy – wykroczenie, prze-
stępstwo, zbrodnia. Rodzi się wątpliwość
i niepewność: czy coś takiego jak grzech
jeszcze istnieje? O rzeczywistości grze-
chu uczy nas Chrystus oraz człowiek
Biblii. Człowiek, który nie szukał sztu-
czek, by się wymówić od grzechu:
„Ludźmi tylko jesteśmy” – lecz odważ-
nie wyznawał swój grzech nawet pu-
blicznie. „Panie, przeciw Tobie zgrze-
szyłem” (Ps 51,6) – wyznaje pokutujący
Dawid. Niewiasta ewangeliczna nie
szuka wymówek i usprawiedliwień, lecz
łzami uznaje swą winę. Nie mówi ani
słowa, bo Jezus zna jej grzechy. Waż-
niejsze od słów są jej szczere łzy. Czyli
coś takiego jak grzech istnieje. „Jeśli
mówimy, że nie mamy grzechu, to sa-
mych siebie oszukujemy, nie ma w nas
prawdy (1 J 1,18). A Chrystus umarł
za nasze grzechy. Wielu ludzi ogarnia
dziś rezygnacja, ponieważ nie potrafią
uznać się za grzeszników i szukać prze-
baczenia. A to w sakramencie pokuty
spotykamy się ze zmartwychwstałym
Chrystusem, Tym, który „nawet grzechy
odpuszcza”, kiedy w akcie pokutnym
wyznajemy i żałujemy za nie.
nych przez badaną
zbiorowość oraz
przedstawienie pro-
gnoz i wniosków do-
tyczących badanego
problemu.
Badania pozwalają
poznać opinie pobo-
rowych o zasadniczej służbie wojskowej, co
– jak zauważa Marek Walancik – może
mieć istotny wpływ na jakość jej pełnienia,
zachowania żołnierzy i zajmowanie pozycji
społecznej po zakończonej służbie.
Jak przyznaje autor publikacji, nie jest ona
pełna i nie wyczerpuje tematu ze względu
na zmieniającą się rzeczywistość. Jednak
jest pewnym zasygnalizowaniem nowego
obszaru badawczego wchodzącego w za-
kres pedagogiki społecznej. (pg)
Marek Walancik, „Zmiana społeczna a opinie
poborowych o zasadniczej służbie wojskowej”,
Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007
nr 25/2007
 POD NASZYM PATRONATEM SPORT

T
ROWEREM DOOKOŁA TATR
atry nie są wprawdzie góra-
mi tak gigantycznymi jak Hi- PIOTR BERNABIUK
malaje czy nawet europejskie
Alpy, ale objechanie masywu Najwytrwalszych
w jeden dzień na rowerze sta-
nowi wyczyn, do którego ama-
miłośników turystyki
torzy kolarstwa nie powinni przystępować rowerowej zapraszamy na
z marszu. Przekonał się o tym kpt. Narcyz
Sadłoń, główny organizator rajdu, debiu- V Rajd Rowerowy „W jeden
tując na tatrzańskiej pętli przez pięcioma dzień dookoła Tatr”, zwany
laty. Dopiero rok później, po analizie błę-
dów i starannym przygotowaniu, pokonali również Rajdem Kurierów
z bratem, Wojtkiem Sadłoniem, całą trasę.
W ubiegłym roku liczba uczestników prze-
Tatrzańskich, który
kroczyła dziesiątkę, w 2007 r. organiza- odbędzie się 28 lipca
torzy liczą na udział wojskowych amato-
rów mocnej przygody i długodystanso- bieżącego roku pod
wych wypraw rowerowych. patronatem naszej
Organizator redakcji.
Kpt. Narcyz Sadłoń jest lekarzem szpital-
nego oddziału ratunkowego Wojskowego
Instytutu Medycznego w Warszawie. Jako
lekarz służył w misji w Libanie, jako ra-
townik pełni dyżury na śmigłowcu
w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu
Ratunkowym. Uprawia wiele dyscyplin
sportu, głównie górskich. Startował w raj-
dach przygody, był finalistą Marlboro
Adventure Team, wygrał III Selekcję
Żołnierza Polskiego.

Trasa
Trasa, równie urzekająca widokami co
wyczerpująca, prowadzi z Kościeliska
przez Witów – Suchą Horę – Oraviec
– Zuberec – Przełęcz Huty – Liptovski
Mikulasz – Jamnik – Podbańskie
– Stary Smokowiec – Tatrzańską
Łomnicę – Żdiar – Łysą Polanę
i Zakopane do mety w Kościelisku.
Ponaddwustukilometrowa pętla obfituje
w mordercze podjazdy, do 30 km dłu-
gości, z przewyższeniem blisko
500 metrów, oraz karko-
łomne zjazdy o podob-
nych parametrach.
Czas pokonania
dystansu, we-
dług doświad-
czeń organiza- Kapitan Sadłoń
torów, waha się chętnie podzieli się do-
świadczeniami z każdym
od dziesięciu przed wyruszeniem na tra-
godzin (rekordzi- sę tatrzańskiej pętli (e-mail:
ści ośmiu) do nie- narcyzsadlon@yahoo.com,
skończoności. tel. 609 47 84 82).
Komplet
informacji na stronie:
www.zakopianskibazar.pl

nr 25/2007 Polska Zbrojna 51

AAAAAAA
SPORT KONDYCJA
AAAAAAAA

Oficerowie prowadzący zajęcia

w WSOWLąd nie ograniczają się
do standardowych pomysłów
szkoleniowych. Starają się
zarazić swą pasją studentów.
Podczas letnich i zimowych
obozów podchorążowie nurkują
w kamieniołomach, toczą walki
wręcz na śniegu, uczą się
walczyć w budynkach, poznają
podstawy „czarnej”

Z prądem
i „zielonej” taktyki.

KRZYSZTOF PLAŻUK

Kapitan Piotr Kowalski, korzystając z po-
mocy kapitana Włodzimierza Wiązka, za-
proponował podchorążym niecodzienny
sposób na spędzenie wolnego czasu – ka-
jakarstwo górskie. Wprawdzie w Polsce nie
ma wielu rzek, na których odbywają się
górskie spływy, lecz udało się znaleźć od-
powiednie miejsce. Wykładowcy wraz
z czworgiem podchorążych: Małgorzatą
Kościelniak, Łukaszem Czacherskim, Ma-
teuszem Jakubikiem i Mateuszem Toma-
szewskim uczestniczyli w kursie instruk-
torów kajakarstwa w okolicach Białki Ta-
trzańskiej. Tu okazało się, że sprawność fi-
zyczna to element niezbędny do walki z ży-
wiołem. – Przekonaliśmy się wiele razy, że
nie dałoby się bezpiecznie spływać, gdyby
nie wyczerpujące zajęcia z wf. prowadzo-
ne w szkole. Wiele razy rzeka pokazała
nam również, że należy jej słuchać, a nie
z nią walczyć – wspominają zmagania na
wodzie podchorążowie.
Zespołowa walka
Podczas obozu cenne okazały również
umiejętności szlifowane wcześniej
w WSOWLąd, takie jak pływanie w umun-
durowaniu, pływanie z przeszkodami czy
elementy ratownictwa. Przydały się w cza-
sie zajęć na rwącej rzece, bo każda wywrot-
ka to mordercza walka. Warunki, w jakich
trenowali, były trudne: woda o temperatu-
rze 4–5 st. C, silny prąd oraz skały i kamie-
nie, które powodowały bolesne stłuczenia
i siniaki. – Na początku instruktorzy nie
dawali nam większych szans. Liczyli, że
szybko się poddamy – relacjonuje kpt. Ko-
walski. – Myśleli, że wrocławska ekipa wy-
mięknie już po pierwszym spływie.
A tu niespodzianka! Wojskowi przepły-
nęli rzekę dwukrotnie, pokonując grubo po-
nad 10 km rwącego nurtu. Kluczem do
sukcesu okazała się praca zespołowa. Bez
względu na to, czy to kanadyjka – dwójka,
czy siedmioosobowy rafting, wspólne dzia-
łanie to podstawa. – Jesteśmy przyzwycza-
jeni do dowodzenia i kierowania zespołem,
więc szło nam nieźle. Każdy wiedział, ja-
kie ma zadanie, i pracował na sukces całej
grupy – mówi sierż. pchor. Małgorzata
Kościelniak. – Kajakarstwo górskie to fan-
tastyczny sposób na spędzenie wolnego
czasu, a dla żołnierzy – dobra forma kształ-
towania osobowości – zachwala Wojciech

52 Polska Zbrojna nr 25/2007

 AAAAAAAA AAAAAAA
Dla wytrwałych
W rocławską uczelnię wojskową
wiele osób uznaje za twardą
szkołę życia, miejsce, w którym ze
studentów wyciska się siódme poty.
Kształtowanie nienagannej sylwetki,
siły i sprawności w podchorążówce
odbywa się pod egidą Zakładu
Wychowania Fizycznego, którym kie-
ruje ppłk dr Mirosław Doliński, znany
w uczelni z żelaznej kondycji i zamiło-
wania do sportu. Dzięki inicjatywie
kadry ZWF słuchacze szkoły mają
okazję do rozwijania umiejętności
w 14 sekcjach sportowych.

Kajakarstwo
górskie to fantastyczny
sposób na spędzenie wolne-

ARCHIWUM UCZESTNIKÓW SZKOLENIA (3)

go czasu, a dla żołnierzy do-

i pod prąd
bra forma kształtowania
osobowości

Bigiel, instruktor prowadzący kurs. – Wroc-
ławscy podchorążowie to naprawdę twar-
dziele – dodaje z uśmiechem.
Pomoc „ludzi wody”
Oficerom z WSOWLąd nie udałoby się
zorganizować wielu ciekawych szkoleń,
gdyby nie ich osobiste kontakty i okazy-
wana szkole przychylność „ludzi wody”.
Podobnie jak dzieje się to w przypadku płe-
twali z WSOWLąd, którzy korzystają
z uprzejmości i wsparcia wrocławskiego
klubu płetwonurków „Zorba”, również
działania kajakarzy wspomogli wodniacy.
Tym razem z Hydroplanet. Dzięki Rafało-
wi Stempskiemu, właścicielowi firmy, eki-
pa z Wrocławia została wyposażona w pro-
fesjonalny sprzęt. – Rafał to skarbnica wie-
dzy o spływach górskimi rzekami. Był pra-
wie wszędzie na świecie, gdzie rzeki ozna-
czone są symbolami WW5 – z nieukry-
wanym szacunkiem mówi o koledze kpt.
Kowalski. („Piątka” WW – z ang. white
water – oznacza rzekę o najwyższej skali
trudności. Skala kończy się na „szóstce”
przyporządkowanej do „białej wody”, na
której spływ odbywa się na granicy ludz-
kich możliwości.)
Kajakarski kurs obejmował zarówno za-
jęcia teoretyczne, wykonywanie zadań
technicznych na rzece, jak również elemen-
ty ratownictwa na wodach szybko płyną-
cych. – Znamy już historię kajakarstwa,
wiemy, jak płynąć trawersem, jak wykony-
wać zwrotkę w cofce. Potrafimy pomóc,
kiedy kogoś porwie strumień. Potwier-
dziliśmy na kursie naszą sprawność fi-
zyczną i umiejętności pływackie, poka-
zaliśmy innym, jak powinna wyglądać
praca zespołowa – podsumowują szko-
lenie podchorążowie.
Sądząc po zaangażowaniu przyszłych
oficerów, nie można wykluczyć, że niektó-
rzy z nich pewnego dnia wybiorą się do
Wielkiego Kanionu Kolorado, by zaliczyć
ekstremalny spływ – marzenie każdego
twardziela. Na razie studenci udowodnili,
że potrafią stawiać czoło trudnościom i są
odważni. – Mamy nadzieję, że jako in-
struktorzy zorganizujemy wkrótce spływ
dla kolegów i koleżanek. Dlaczego nie?
Przecież żołnierz musi sprawdzać się na
wielu płaszczyznach – podsumowują słu-
chacze WSOWLąd. 

nr 25/2007 Polska Zbrojna 53

MILITARIA ROBOTY

Wprawdzie do światowych liderów ro-

botyki Polska zaliczać się nie może, ale
nie jesteśmy też w tej dziedzinie jałową
pustynią. W naszym kraju buduje się róż-
norodne maszyny tego rodzaju, choć
w większości są to konstrukcje niewiel-
kie, często mające tylko charakter demon-
stratorów technologii lub prototypów.
MADE IN POLAND
Niestety, w arsenałach naszej
armii urządzenia nazywane
w uproszczeniu robotami to na-
dal rzadkość. Dopiero w ostat-
nich latach do Wojska Polskie-
go zaczęły trafiać w niewielkich
ilościach m.in. samolociki rozpo-
znawcze (BSP bezzałogowe statki
powietrzne) czy samobieżne trały
przeciwminowe, wreszcie urządzenia
chyba dziś najbardziej kojarzone ze sło-
wem robot – saperskie pojazdy do iden-
tyfikacji i neutralizacji przedmiotów nie-
bezpiecznych. O ile jednak trały czy BSP
jak na razie pochodzą z importu, o tyle
z dużą satysfakcją można odnotować, iż
roboty saperskie jako produkt finalny po-
wstają w Polsce, w warszawskim Przemy-
słowym Instytucie Automatyki i Pomia-
NORBERT BĄCZYK
rów (PIAP).
Armie wielu państw, za przykładem z daleka, podjeżdżają dziś do podejrza- cza pierwszy z nich to już „weteran”
swych policji, zaczęły używać stosunko- nych przedmiotów, przeszukują zamino- – powstał na przełomie wieków, zaś
wo małych samobieżnych pojazdów zdal- wane budynki, penetrują podziemia w 2000 r. policyjnym pirotechnikom do-
nie sterowanych, wyposażonych w ka- w poszukiwaniu pułapek, przenoszą starczono pierwszy egzemplarz. Bardzo
mery i chwytne ramiona służące do roz- w bezpieczne miejsca odnalezione ładun- ciekawy pod względem technicznym Ex-
poznawania, przenoszenia oraz niszcze- ki wybuchowe. Także polscy saperzy pert jest nieco młodszy. Pierwszy taki ro-
nia ładunków wybuchowych. I choć dziś mogli zapoznać się z przydatnością ro- bot rozpoczął służbę na warszawskim
w nowoczesnych siłach zbrojnych testu- botów mobilnych, choćby w czasie trwa- Okęciu trzy lata temu. W 2005 r. również
je się lub konstruuje już nawet futury- nia dotychczasowej misji w Afganistanie, armia podpisała umowę na trzy Inspec-
styczne roboty kroczące, powstają licz- gdzie sprzętu tego rodzaju użyczali nam tory i Experta. Dostarczono je w zeszłym
ne bezzałogowe aparaty powietrzne, lą- Amerykanie. Tymczasem teraz mamy roku. Koszt robota mobilnego jest nieba-
dowe i wodne, to saperom wciąż najbliż- własne pojazdy – roboty Inspector i Expert gatelny, bo wynosi przeszło milion zło-
sze są właśnie te małe pojazdy, nazywa- rodem z PIAP. Kilka takich maszyn war- tych, ale wreszcie nasi saperzy dostali do
ne robotami mobilnymi bądź pirotech- szawski producent dostarczył w zeszłym ręki narzędzie bardzo poprawiające ich
nicznymi. Stworzono je w bardzo waż- roku głównie do 1 Brygady Saperów. bezpieczeństwo.
nym celu – aby minimalizowały straty Roboty pirotechniczne Inspector i Ex-
w ludziach. Zastąpiły bowiem pirotech- pert są już dobrze znane wśród specjali- ZESPÓŁ MINERSKI
ników i saperów przy najniebezpieczniej- stów – służą z powodzeniem w policji, Antyterrorystyczny robot inspekcyjno-
szych czynnościach. To one, sterowane demonstrowane są na targach. Zwłasz- interwencyjny (EOD/IEDD) Inspector

54 Polska Zbrojna nr 25/2007

 Pierwszy egzemplarz Inspectora
policyjni pirotechnicy dostali już w 2000 r
Dane techniczne Inspector Expert
Wymiary bazy mobilnej
długość 1710 mm 750 mm
szerokość 670 mm 450 mm
wysokość 1140 mm 460 mm
Waga całkowita 550 kg 180 kg
Zdalne sterowanie radio/kabel radio/kabel
Maksymalny zasięg transmisji radiowej
teren 800 m 800 m
pomieszczenia 80 m 80 m
Długość kabla
kabel sterowniczy 5m 5m
z nawijaczem 100 m 100 m
Czas pracy na
akumulatorach 2–8 godz. 4–8 godz.
Udźwig maksymalny
na złożonych
ramionach 60 kg 15 kg
Udźwig maksymalny
na wyciągniętych
ramionach 30 kg 8 kg
Liczba kamer 4 6
Wymiary stanowiska operatorskiego podczas pracy
długość 2360 mm 500 mm
szerokość 670 mm 800 mm
wysokość 800 mm 510 mm
Wymiary stanowiska operatorskiego po złożeniu
długość 1590 mm 450 mm
szerokość 670 mm 220 mm
wysokość 600 mm 510 mm
Zasięg manipulatora
od osi obrotu 2350 mm
od podłoża 2900 mm

Robotyka rozwija się w zawrotnym tempie. Także w Polsce
prowadzi się badania w tej dziedzinie, zaś nasi
inżynierowie mają na koncie interesujące konstrukcje.
Wśród nich wyróżniają się maszyny Expert i Inspector,
które trafiły nawet do arsenałów naszej armii.
zalicza się do dużych robotów pirotech- ny jest głównie do działań na terenach
nicznych. Waży aż 550 kg i ma 1,7 me- otwartych (drogi, poligony, nieużytki).
tra długości. Z tego względu przeznaczo- Mieści się też jednak w drzwiach, może
jeździć po schodach, zatem znajdzie za-
Wizualizacja z kamer obu robotów: stosowanie również w budynkach. Robot
15” monitor kolorowy LCD ma autonomiczne zasilanie akumulato-
rowe pozwalające na kilka godzin stałej
pracy, może też czerpać energię „z kab-
Oba roboty są la”. Sterowanie drogą radiową lub za po-
sterowane średnictwem łącza kablowego odbywa
przez konsolę
drogą radio-
się za pomocą konsoli operatorskiej wy-
wą lub za po- posażonej w trzy monitory – centralny
średnictwem oraz dwa pomocnicze (wizualizacja po-
łącza kablo- łożenia robota; operator konsoli prowa-
wego (na zdję- dzi robota oraz steruje jego mechanicz-
ciu: konsola
nym ramieniem). Inspector ma cztery ka-
Experta)
mery, a podstawowym narzędziem jego
pracy jest oczywiście w pełni obrotowe,
dwuczęściowe ramię. Można na nim za-
montować różnorodne chwytaki, szczęki,
wybijak do szyb samochodowych, teore-
tycznie nawet ręczną broń palną. Robot
może podnosić przedmioty o wadze do
60 kg oraz pociągnąć samochód osobowy
z zaciągniętym hamulcem ręcznym!
Z kolei znacznie mniejszy antyterrory-
styczny robot neutralizująco-wspomaga-
jący Expert podniesie wprawdzie na
swym ramieniu tylko 15 kg, ale dzięki
swym małym rozmiarom zmieści się
praktycznie wszędzie. Ważący 180 kg ro-
bot może jeździć po pokładach samolo-
tów pasażerskich, w wagonach kolejo-
wych, wnętrzach okrętów czy autobusów,
wjedzie do jaskiń lub zawalonych maga-
zynów. Jest także sterowany poprzez kon-
solę i, jak na swe rozmiary, ma rewelacyj-
nie długie ramię, sięgające ponad dwa me-
try od kadłuba (zwanego bazą mobilną)
robota. Oba roboty, współpracując ze so-
bą, tworzą skuteczny, uzupełniający się
zespół minerski, zdolny do działań w róż-
norodnym terenie. Należy mieć nadzieję,
że wejście do służby w naszej armii robo-
tów z warszawskiego PIAP jest zwiastu-
nem szerszego zainteresowania robotyką
w kręgach wojskowych. 

nr 25/2007 Polska Zbrojna 55

MILITARIA
AAAAAAA AAAAAAAA
Zlecenie na fotele
USA. Firma Martin-Baker
Aircraft Co. zawarła kolejny kon-
trakt na dostawę 172 foteli ka-
tapultowych NACES za 39,7 mln
dolarów. Trafią one do róż-
nych typów samolotów,
w większości należących do
lotnictwa amerykańskiej
marynarki
wojennej. Aż
70 z nich za-
montowanych
zostanie w my-
śliwcach
F/A-18E/F Super
Hornet i maszynach
walki radioelektronicznej E/A-18G
Growler. Kolejne 22 przewidziano dla
F/A-18A+ Hornet Korpusu Piechoty
Morskiej, a 20 dla szkolnych T-45
JAPONIA. Instytut Badań
Technicznych i Rozwoju (TRDI)
ministerstwa obrony narodo-
wej ujawnił zdjęcia nowych sa-
molotów opracowywanych dla
japońskich sił samoobrony.
Pierwszy, transportowiec,
oznaczony jest symbolem C-X.
To dwusilnikowy odrzutowiec
wykazujący pewne podobień- C-1. Drugim samolotem jest patrolo-
stwa do produkowanej w la- wiec P-X. To czterosilnikowa maszyna
tach 70. maszyny Kawasaki odrzutowa. Jeśli testy się powiodą,
Japończycy planują zamówić na po-
czątek, w latach 2008–2009, osiem
C-X i cztery P-X. Docelowo w grę
wchodzi zakup około 60 transportow-
ców, w tym maszyn szkolnych.
Natomiast 65 P-X ma zastąpić do
2020 r. samoloty P-3 Orion.
Uwzględniając wersje szkolne, walki
radioelektronicznej, zamówienia mo-
gą sięgnąć 90 egzemplarzy. (wt)

Dwa prototypy
Goshawk. Pozostałe 60 dostanie
Kanada, której siły powietrzne są
wyposażone w samoloty F/A-18A.
Nazwa typu fotela, NACES, jest skrótem
nazwy angielskiej Navy Aircrew
Common Ejection Seat (Wspólny Fotel
Katapultowy Załogi Samolotu IZRAEL. Na początku mają być opancerzone sięg skutecznego ognia wy-
Marynarki Wojennej). W sumie, jak po- czerwca pojawiły się in- i umieszczone w schro- nosić ma do 1500 m. Roz-
daje producent, do US Navy trafiło już formacje, że Izraelczycy nach. Tygodnik Izrael- ważane jest zamontowanie
ponad 1100 egzemplarzy tego typu fo- planują wykorzystać do skich Sił Obrony „In the również wyrzutni przeciw-
teli, które zamontowano w maszynach ochrony swej około 60-ki- pancernych pocisków

F-14, F/A-18 i T-45. Wstępnie planowa-
no wyposażyć w nie również samoloty
A-6 Prowler, ale ostatecznie z tego zre-
zygnowano. (w)
lometrowej granicy ze
Strefą Gazy uzbrojone ro-
boty. W serwisach Defen-
ce News i Jane’s Defence
Weekly podano, że sy-
stem będzie bazował na
zdalnie sterowanym sta-
nowisku „Samson Jr.” fir-
my Rafael, stworzonym
dla pojazdów. Systemy
Roboty
na granicy
Camp” ujawnił, że ich
uzbrojeniem będą wielko-
kalibrowe karabiny maszy-
nowe kal. 12,7 m. Ich za-
kierowanych Gill/Spike,
które zwiększyłyby strefę
rażenia do kilku kilome-
trów.
Izraelczycy nie są jedy-
nymi, którzy planują wy-
korzystanie robotów do
obrony granic. Podobne
zamiary mają Koreańczy-
cy z południa. (wr)

Zielone Nowe rakiety

światło
WIELKA BRYTANIA. Władze brytyjskie
zgodziły się na kontynuację programu
bezpilotowego aparatu latającego
Watchkeeper. Bazuje on na opracowa-
nym przez izraelską firmę Elbit Systems
bezpilotowcu Hermes 450. Maszyna ma
rozpiętość skrzydeł 10,5 m, a długość kad-
łuba 6,1 m. Masa startowa Hermesa wy-
nosi 450 kg. Może on przebywać w powie-
trzu ponad 20 godzin i wznieść się na po-
nad 6 tys. m. Parametry te klasyfikować
będą Watchkeepera jako system średnie-
go zasięgu. Na razie nie mówi się o jego
uzbrojeniu, ale wielkość aparatu sprawia,
JAPONIA. Amerykańska Defense Security
Cooperation Agency poinformowała Kongres
o możliwości sprzedaży Japonii systemów uzbro-
jenia, które wzmocnią jej zdolności obronne
przed pociskami balistycznymi. Rząd w Tokio
zwrócił się do USA z propozycją kupienia dziewię-
ciu rakiet SM-3 Block IA STANDARD, zmodyfiko-
wanego systemu uzbrojenia AEGIS, AEGIS BMD
Vertical Launch System ORDALT wraz z dodatko-
wym wyposażeniem, częściami zamiennymi i do-
kumentacją. Jeżeli wszystkie opcje zostaną zrea-
lizowane, wartość transakcji sięgnie 475 mln do-
larów. W system AEGIS wyposażono niszczyciele
rakietowe Japońskich Morskich Sił Samoobrony
należące do klasy Kongo. W służbie są już cztery
okręty, piąty przekazano w połowie marca,
US DOD

że jeśli pojawi się taka koncepcja, to bę- a szósty jest w budowie. (ww)
dzie możliwa do zrealizowania. (wrt)

56 Polska Zbrojna nr 25/2007

ŚWIAT AFGANISTAN
Od czasu wycofania radzieckich wojsk
w 1989 r. z Afganistanu kraj ten praktycz-
nie nie istniał w rosyjskiej polityce zagra-
nicznej. Tymczasem objęcie władzy w Ka-
bulu przez talibów w 1996 r. stworzyło po-
ważne zagrożenie dla rosyjskiego bezpie-
czeństwa i wpływów na tzw. miękkim pod-
brzuszu. Talibowie byli wspierani przez
nieprzychylną wówczas Rosji Arabię Sau-
dyjską. Sami natomiast udzielali pomocy
radykalnym odłamom islamu na obszarze
poradzieckim, a także uznali niepodległość
Czeczenii.
Ostrożne poparcie
W Rosji panowała opinia, że talibowie Najpoważniejszą
są częściowo sponsorowani przez Wa-
szyngton i stanowi to część amerykańskiej rosyjską inicjatywą
strategii zdobycia dostępu do surowców na- może okazać się
turalnych regionu poprzez wspieranie re-
gionalnych wrogów Rosji. Istniał wpraw- zawarcie
dzie pomysł przeprowadzenia przez Afga- porozumienia
nistan gazociągu z państw Azji Środkowej
(z Turkmenii do Pakistanu), który omijał- o wznowieniu dostaw
by Rosję, ale Stany Zjednoczone tylko na
krótko zaangażowały się w tę koncepcję. uzbrojenia dla
W grudniu 1999 r. USA stały się inicja- afgańskiej armii.
torem przyjęcia przez Radę Bezpieczeń-
stwa ONZ rezolucji przeciwko talibom, na- Istnieje szansa,
kładającej sankcje ekonomiczne. Została że dojdzie do tego
ona poparta przez Rosję, która nawet na-
kłaniała Stany Zjednoczone do podjęcia w trakcie oczekiwanej
wspólnej akcji wojskowej przeciwko tali-
bom. W Moskwie rozważano wówczas
wizyty ministra obrony
również możliwość samodzielnego ude- Afganistanu
rzenia na talibów, ale ostatecznie pozosta-
ła ona w sferze planów. Rosja wspierała w Moskwie
w Afganistanie dawnych wrogów – prezy-
denta Rabbaniego oraz przywódcę party-
zanckiego Ahmada Szaha Massuda.

MARCIN KACZMARSKI

Moskwa nieśmiało zwiększa swą polityczną

i gospodarczą obecność w Kabulu. Władze Rosji
dobrze wiedzą, że całkowite wycofanie się
z Afganistanu byłoby zagrożeniem dla ich
interesów w regionie.

Z A P O M N I A N A
Sytuacja zmieniła się radykalnie, kiedy
Stany Zjednoczone po atakach z 11 wrześ-
nia 2001 r. zdecydowały się na interwen-
cję w Afganistanie. Putin zaoferował USA
pomoc, w tym wymianę danych wywia-
dowczych. Rosja wsparła poza tym Sojusz
Północny, sprzedając mu broń, za którą pła-

58 Polska Zbrojna nr 25/2007

 cił Waszyngton. W pakiecie zaoferowa-
nym w październiku 2001 r. znalazł się
sprzęt wartości 70 mln dol., w tym czoł-
gi, helikoptery oraz pociski przeciwlot-
nicze. Pojawiły się nawet plotki o rosyj-
skich doradcach. Jednocześnie Rosja
ostrożnie odniosła się do nowego rządu
Hamida Karzaja. Udzielano co najwyżej
pomocy humanitarnej (około 17 mln do-
larów), nie wyrażając gotowości do więk-
szego zaangażowania politycznego
(przynajmniej jawnie). Wstrzymano też
współpracę wojskową.
Pogarszająca się w ostatnich latach sy-
tuacja w Afganistanie (zauważalne odro-
dzenie oporu przeciwko koalicji między-
narodowej, wzrost produkcji narkotyków
i handlu nimi), postawiła Moskwę przed
OPERACJA wycofania z Afganistanu
poważnym dylematem. Z jednej strony wy-
radzieckich wojsk w 1989 r. cofanie się USA z Kabulu mogłoby pociąg-
nąć za sobą ograniczenie amerykańskiej
obecności w Azji Środkowej, która coraz
bardziej przeszkadza Kremlowi. Z drugiej
jednak Rosja obawia się, że całkowite wy-
cofanie się sił międzynarodowych z Afga-
nistanu stworzyłoby próżnię będącą znacz-
nie większym zagrożeniem dla rosyjskich
interesów w regionie.
Nowe inicjatywy Moskwy
Próbą wyjścia z tej pułapki stało się
zwiększenie rosyjskich nacisków na współ-
pracę z NATO takich instytucji jak Szang-
hajska Organizacja Współpracy czy Or-
ganizacja Układu o Bezpieczeństwie
Zbiorowym. Główne zagrożenia dla Ro-
sji ze strony Afganistanu wiążą się prze-
de wszystkim z handlem narkotykami
CMENTARZYSKO i koniecznością zabezpieczenia granicy
radzieckich czołgów z Tadżykistanem.
i wozów piechoty Jednocześnie Moskwa nieśmiało zaczę-
w Afganistanie ła dążyć do zwiększenia obecności poli-
tycznej i gospodarczej w Kabulu. Zapowie-
dziano anulowanie afgańskiego długu
w wysokości 10 mld dol. Rosja zaintereso-
wana jest inwestycjami gospodarczymi
(wydobycie surowców) i infrastrukturalny-
mi (projekt gazociągu z Iranu do Pakista-
nu i Indii) na terytorium Afganistanu. Oce-
nia się, że 300 wojskowych przeszło szko-
lenie w Rosji. Zaczęto też przygotowywa-
nie kadr antynarkotykowych dla afgańskie-

W O J N A
go ministerstwa spraw wewnętrznych.
Najpoważniejszą rosyjską inicjatywą
może okazać się zawarcie porozumienia
o wznowieniu dostaw uzbrojenia dla afgań-
skiej armii. Istnieje szansa, że dojdzie do
tego w trakcie oczekiwanej wizyty mini-
stra obrony Afganistanu w Moskwie. Ostat-
nie miesiące pokazały, że Kreml usiłuje po-
zbyć się „afgańskiego syndromu” i zwięk-
szyć zaangażowanie w kraju, który jest
tak istotny dla rosyjskiej polityki w Azji
Środkowej. 

nr 25/2007 Polska Zbrojna 59

AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS
ATAKI W GHAZNI
AFGANISTAN. W poniedział-
kowy (11 bm.) wieczór zaatako-
wano bazę w Ghazni, w której
stacjonują polscy i amerykań-
scy żołnierze. O godzinie 21.10
czasu miejscowego w jej kierun-
ku wystrzelono dwie rakiety.
Nikt nie odniósł obrażeń. Dzień
wcześniej doszło do próby za-
machu na odwiedzającego pro-
wincję Ghazni prezydenta
Hamida Karzaja. Rakiety spadły
kilkaset metrów od miejsca,
w którym przemawiał on do
miejscowej starszyzny i miesz-
kańców. (wro)
„Afganistan – start”  str. 8

Ryzykowne

rozwiązania
IRAK. Gen. Douglas E. Lute,
mianowany koordynatorem
Białego Domu ds. wojny w Ira-
ku, przyznał w Kongresie, że sy-
tuacja w tym kraju nie popra-
wia się w istotnym stopniu mi-
mo zwiększania liczby żołnierzy
USA. Stąd Amerykanie próbują
nowej strategii, zbrojąc irackich
sunnitów, by walczyli z miejsco-
wym odłamem al Kaidy.
Pojawiły się jednak ostrzeżenia,
że może to spowodować nowe
problemy, ponieważ
Amerykanie zbroją obie strony
ciągle możliwej przyszłej wojny
domowej. Wcześniej wspierali
tylko zdominowane przez szy-
itów siły rządowe. Koncepcja
jest ryzykowna, bowiem według
m.in. gen. Lute są małe szanse
na polityczne pojednanie mię-
dzy zwaśnionymi irackimi gru-
pami religijnymi, gdyż „wykazu-
ją one bardzo niewielki postęp
w tym kierunku”.
Natomiast „Washington Post”
poinformował, że są plany, by od
połowy 2008 r. rozpocząć reduk-
cję wojsk USA w Iraku. Zamiast
obecnych 150 tys. żołnierzy zo-
stałoby 50 tys., tworząc cztery
komponenty. Największym była-
by 20-tysięczna dywizja kawale-
rii zmechanizowanej chroniąca
rząd iracki i stanowiąca wspar-
cie dla sił tego kraju. Kolejne
10 tys. Amerykanów zajęłoby się
szkoleniem Irakijczyków i do-
radztwem. Tyle samo liczyłyby
jednostki dowodzenia i logistycz-
ne. Resztę kontyngentu tworzyły-
by siły specjalne. (td)
Niepodzielność i równość
NATO. – Podstawową zasadą so- być rozmieszczone w Europie, tycznego – powiedział prezy-
juszu jest niepodzielność bezpie-
czeństwa, a drugą, która wynika
z pierwszej – że wszyscy sojusz-
nicy są sobie równi, czyli nie ma
członków kategorii A i katego-
rii B – powiedział 6 bm. sekre-
tarz generalny NATO Jaap de
Hoop Scheffer po rozmowach
z prezydentem Polski Lechem
Kaczyńskim. – NATO powinno
zapewnić poczucie bezpieczeń-
stwa na równym poziomie
wszystkim członkom; nam ono
to poczucie zapewnia – oświad-
czył prezydent Kaczyński.
Jaap de Hoop Scheffer stwier-
dził również, że amerykański
system obrony antyrakietowej
przed pociskami dalekiego za-
sięgu, którego elementy mają
w skrócie
Premier
pod ostrzałem
AUTONOMIA PALESTYŃSKA.
Przedstawiciele Hamasu po-
informowali, że 12 bm. ostrze-
lano dom premiera Ismaila
Hanije znajdujący się w osie-
dlu uchodźców Szati, w po-
bliżu miasta Gaza. Zaatako-
wany pociskami z granatni-
ków przeciwpancernych bu-
dynek został częściowo znisz-
czony. Rezydencja szefa pa-
lestyńskiego rządu była też
zostanie w przyszłości połą-
czony z systemem natowskim
służącym do obrony przed ra-
kietami bliskiego zasięgu, któ-
ry będzie zapewniał ochronę
całemu kontynentowi. Lech
Kaczyński zgodził się, że wszy-
scy członkowie sojuszu powin-
ni mieć zapewniony antyrakie-
towy parasol.
Innymi tematami, które polity-
cy poruszyli podczas spotkania
w Brukseli, były udział Polski
w natowskich misjach, zwłasz-
cza w Afganistanie, oraz bez-
pieczeństwo energetyczne.
– Uzgodniliśmy, że nie ma po-
stępu, ale jest rzeczą bardzo
dobrą, by NATO zajęło się
sprawą bezpieczeństwa energe-
ostrzelana dzień wcześniej.
Niedawno ogłoszony rozejm
pomiędzy rywalizującymi
ugrupowaniami palestyńskimi
Hamas i Fatah istnieje tylko na
papierze. Powiązane z nimi
bojówki nadal walczą ze sobą.
Tylko w poniedziałek (11 bm.)
w Strefie Gazy zginęło przy-
najmniej 15 osób. Szacuje się,
że w konflikcie między ugru-
powaniami palestyńskimi, któ-
ry nasilił się po wygranych
przez Hamas wyborach, zgi-
nęło już ponad 600 osób.
Równolegle ze starciami we-
wnątrzpalestyńskimi mają
NATO
dent Kaczyński. – Zwróciłem
uwagę, że w przypadku, gdy-
byśmy mieli do czynienia na
wschodzie z partnerem, który
jest bliższy naszym warto-
ściom, i jednocześnie zdolnym
do szerokiej współpracy, to
z punktu widzenia Polski pro-
blemu by nie było – dodał.
Scheffer mówił zaś, że Rosja to
ważny partner sojuszu, choć
w wielu sprawach występują
między nimi „fundamentalne
różnice poglądów”. Skrytyko-
wał też niedawne pogróżki ro-
syjskiego prezydenta o wyce-
lowaniu rakiet w Europę: – Nie
podoba mi się ten ton płynący
z Moskwy. Uwagi Putina nie są
mile widziane. (w)
miejsce ataki lotnictwa izrael-
skiego na cele w Strefie Gazy.
Są to akcje odwetowe za ostrzał
rakietowy terytorium Izraela.
Zwiększony
kontyngent
GRUZJA. Parlament w Tbili-
si przyjął 8 bm. ogromną
większością głosów propo-
zycję prezydenta Micheila
Saakaszwilego dotyczącą
zwiększenia do 2 tys. żołnie-
rzy gruzińskiego kontyngen-
tu w Iraku. Obecnie służy tam
850 Gruzinów. Mają oni sta-

60 Polska Zbrojna nr 25/2007

 jednak pewien porządek. Wia-
domo było, że chodzi o urzą-
dzenie amerykańskie służące
do obrony terytorium Stanów
Zjednoczonych przed rakieto-
wym atakiem z rejonu Korei
Północnej i Iranu. Jego elemen-
ty mają ewentualnie powstać
w Polsce i w Czechach. Jeśli
nawet niezupełnie jasne były in-
ne okoliczności związane z tym
programem, to jego główne za-
Andrzej Jonas łożenie wydawało się dość kla-
rowne. Po wizycie, a właściwie
REDAKTOR NACZELNY po pokerowym zagraniu Władi-
„THE WARSAW VOICE” mira Putina, całość wygląda na
rozsypaną układankę, a ośrodek
Rozsypana najważniejszy, czyli Waszyng-
ton, nie spieszy się z jej ponow-
układanka nym ułożeniem.
Rosyjski pomysł, aby zaofero-
wać USA Azerbejdżan jako
P
rzed europejskim tournée miejsce lokalizacji radaru i kil-
George’a Busha w nad wy- ka innych miejsc jako bazę dla
raz skomplikowanej sprawie,
rakiet przechwytujących, Ame-
jaką jest pomysł zainstalowania
rykanie, z powściągliwością dy-
w Europie amerykańskiej tar-
plomatów, określili jako intere-
czy antyrakietowej, panował sujący i wart omówienia. Praga,
Pogróżki
Ekstremiści islamscy w Libanie
próbują umiędzynarodowić swój konflikt
z rządem w Bejrucie.
LIBAN. Walcząca z ar- polski kontyngent woj-
mią libańską, i łączona skowy, złożony z bata-
z al Kaidą grupa ekstre- lionu logistycznego
mistów islamskich Fa- i kompanii manewrowej.
tah al Islam zagroziła Tymczasem libańska ar-
„atakami terrorystycz- tyleria kontynuowała na
nymi” wymierzonymi początku tego tygodnia
przeciwko stacjonują- ostrzał obozu uchodź-
cym w południowym ców palestyńskich Nahr i granatników. Władze
Libanie Tymczasowym el Barid, w którym oko- żądają od nich złożenia nierzy. Zabito też
Siłom Narodów Zjedno- pali się bojownicy, broni. W trwających od 42 ekstremistów. Reszta
czonych (UNIFIL). członkowie Fatah al Is- 20 maja walkach do po- ofiar to cywile. (wt)
W ich skład wchodzi lam. Ci odpowiadają czątku bieżącego tygo-
blisko 500-osobowy ogniem z moździerzy dnia zginęło ponad
cjonować w prowincji Wasit, no powodów zwolnienia po-
obecnie będącej w strefie od- lityka, który szefował resor-
powiedzialności Wielonaro-
dowej Dywizji Centrum–Po-
łudnie. Przejdzie ona pod
towi obrony przez 2,5 roku.
Jednocześnie pełnienie obo-
wiązków ministra obrony
kontrolę amerykańską, a si- powierzono szefowi sztabu
ły WDCP skupione zostaną generalnego gen. Ionowi
w bazie Echo w Diwanii.
Corobceanu.
Valeriu Plesca był zwolen-
Wyrzucony nikiem ściślejszych więzów
Mołdawii z NATO. Szefu-
minister jąc resortowi obrony, opra-
MOŁDAWIA. Prezydent Vla- cował plan współpracy z so-
dimir Voronin zdymisjono- juszem przewidujący stop-
wał 11 bm. ministra obrony niowe dostosowanie moł-
dawskich sił zbrojnych do
Valeriu Plescę. W prezy-
denckim dekrecie nie poda- standardów natowskich.
nr 25/2007
która była z USA już „po sło-
wie”, nie otrzymawszy żadnych Zapowiedź
wskazówek z Waszyngtonu, po-
czuła się zakłopotana i zaczęła zmiany
przebąkiwać o tarczy... natow-
skiej. Warszawa, czasowo
w lepszej sytuacji (u nas Bush
był już po tricku Putina), pozo-
stawiła rosyjską propozycję na
boku, ale żadne mocniejsze de-
klaracje w sprawie tarczy na
Helu nie padły.
US DOD
Rosjanie, zachęceni swym
bluffem, grają dalej i nalegają
na zamrożenie wcześniejszego USA. – Gen. Peter Pace, prze-
planu. Zaś Amerykanie nie zaj- wodniczący Kolegium Szefów
mują jasnego stanowiska. Pani Sztabów Sił Zbrojnych USA, nie
Rice sugeruje, że pomysł Putina
nie ma żadnego wpływu na
pozostanie na stanowisku na
następną kadencję – poinfor-
projekt dotychczasowy, ale inne
autorytety wciąż wspominają,
mował 8 bm. Departament
Obrony USA. Sekretarz obrony
że „plan azerski” wart jest dys-
Robert Gates ogłosił, że na jego
kusji. Zadajmy więc pytanie
następcę zarekomenduje
najprostsze: to jak ma być? Sta-
adm. Mike’a Mullena (na zdję-
ra tarcza, nowa tarcza, może
ciu). Jest on szefem operacji
wiele tarcz? Może tarcza euro-
morskich w kolegium szefów
atlantycka, może globalna?
Może żadna...? sztabów. By objąć stanowisko,
admirał musi być mianowany
przez prezydenta i zatwierdzony
przez senat, izbę wyższą
Kongresu USA.
Gen. Pace był szefem kolegium
przez sześć lat. Robert Gates
miał zamiar zachować go na
stanowisku. Jednak po namyśle
doszedł do wniosku, że w cza-
sie jego zatwierdzania w sena-
cie „koncentrowano by się na
TADEUSZ WRÓBEL
przeszłości, zamiast na przy-
szłości”. W ten sposób odniósł
się do wypowiedzi Pace’a o ge-
jach. Zapytany, czy popiera
obecną politykę wobec gejów
130 osób, w tym 59 żoł- w armii, streszczoną znaną for-
mułą: „Nie pytaj, nie mów”, ge-
nerał odparł, że „homoseksu-
alizm jest niemoralny”, co spo-
wodowało protesty. (Ted)
„Zmęczeni walką” str. 29
Oświadczenie
W związku z publikacją artykułu Grzegorza Praczyka „Syn admirała
wyhamował śledztwo” w „Rzeczpospolitej” z 12.06.2007 r., który
powstał w konsekwencji informacji opublikowanej na łamach „Polski
Zbrojnej” nr 24 pt. „Zabawy z bronią” oświadczam, iż nigdy nie wywie-
rałem jakiegokolwiek wpływu czy nacisków na organy Żandarmerii czy
Prokuratury Wojskowej w celu opóźnienia prowadzonego dochodzenia
dotyczącego filmu nagranego przez grupę podchorążych WSOWLąd.
Ubolewam nad faktem, że wśród osób, w stosunku do których prowa-
dzone jest dochodzenie, znajduje się mój syn, ale o jego winie bądź
niewinności zadecydują niezawisłe organy sądownictwa wojskowego.
Jako oficer zajmujący kierownicze stanowisko w strukturach Sztabu
Generalnego WP nigdy nie pozwoliłbym sobie i nie pozwolę na wy-
korzystanie mojej pozycji dla osobistych korzyści czy ochrony pry-
watnych interesów. Takie działania są całkowicie sprzeczne z ko-
deksem honorowym oficera.
wiceadmirał Tomasz Mathea
Polska Zbrojna 61
TO I OWO
UCY WILIZOWANY
SZPIEG
Pięć
pytań
do...
J ak każdy praworządny obywatel, wstając
co rano, nie myślę o tym, co ojczyzna mo-
że zrobić dla mnie, ale o tym, co ja mogę zro-
bić dla ojczyzny. A że wojsko jest mi szczegól-
nie bliskie, postanowiłem właśnie jemu po-
święcić moje racjonalizatorskie wnioski. Naj-
pierw chciałem zaprojektować nowy super-
czołg, ale z techniką jestem na bakier i po
kilku niezręcznych szkicach zrezygnowałem.
Potem myślałem o podnoszącym morale żoł-
nierzy utworze – ale i tu poniosłem sromotną
klęskę. Oda, którą napisałem, była zbyt pate-
tyczna, poemat słabo się rymował, a pieśń nie
trzymała rytmu. Dopiero po tej porażce wpa-
dłem na pomysł, który byłem w stanie wyko-
nać. Eureka! Armia się profesjonalizuje, bę-
dzie potrzebny nabór dodatkowej kadry
– trzeba usprawnić mechanizmy selekcji. Wy-
myśliłem więc krótką ankietę, którą powinien
wypełnić każdy kandydat na żołnierza zawo-
dowego. Ankieta jest prosta – na pytania
można odpowiadać jedynie: „tak” albo
„nie”. Pytania są aktualne, bo powstały
w wyniku regularnej lektury gazet. Bez dal-
szych wstępów zaczynajmy więc:
Pytanie 1: Czy w młodości bawiłeś się z ko-
legami w wykonywanie egzekucji?
Pytanie 2: Czy masz skłonność do czerpa-
nia nieopodatkowanych korzyści z racji
zajmowania stanowisk w sferze publicznej?
Pytanie 3: Czy główną motywacją do zało-
żenia przez Ciebie munduru jest perspekty-
wa wcześniejszej emerytury i otrzymania
mieszkania od WAM?
Pytanie 4: Czy Twoim zdaniem głównym
argumentem w utrzymywaniu wysokiej
sprawności fizycznej przez żołnierza po-
winna być nagroda pieniężna za uzyskanie
bardzo dobrej oceny z egzaminu?
Pytanie 5: Czy najlepszym rozwiązaniem
problemu jest według Ciebie schowanie go
do szuflady?
Praw do tego pomysłu się zrzekam. Sam
nie podejmuję się też rozstrzygnięcia, czy
do służby bardziej predestynują odpowie-
dzi „tak”, czy „nie”.
62 Polska Zbrojna
Miłosna bomba
„(...) nagnij pochmurną broń naszą, gdy za-
czniemy walczyć miłością.” – pisał w jed-
nym ze swoich wierszy Krzysztof Kamil
Baczyński. Poeta, używając tej pięknej
metafory, nie spodziewał się pewnie, że
można ją potraktować bardzo dosłow-
nie. A jednak. Oto stacja BBC podała, że Ame-
rykanie pracowali nad „bombą miłości”. Jak
miała ona działać? Trochę jak strzała Amo-
ra. Broń zawierałaby substancję, która – roz-
przestrzeniając się wśród żołnierzy przeciw- Okazuje się, że w ich arsenale miały się rów-
nika – miała wywołać wśród nich... intensyw- nież znaleźć substancje prowokujące owady
ne zainteresowanie kolegami w mundurach, oraz inne zwierzęta do ataku, uwrażliwiają-
co powodowałoby zamieszanie w szeregach ce na promienie słoneczne i... wywołujące
wroga i spadek morale. Jak podaje BBC, wy- nieświeży oddech u żołnierzy. Jak widać, na-
wołany afrodyzjakiem pociąg do kolegów szym sojusznikom nie brak inwencji. Może
miał być „nieokiełznany” – co znacznie ob- jednak, zamiast inwestować miliony dolarów
niżyłoby zdolność bojową rozkochanych w so- w tak skomplikowane projekty, lepiej zarzu-
bie żołnierzy. To zresztą niejedyna oryginal- cić przeciwnika podkoszulkami z teletubisia-
na broń, nad którą pracowali Amerykanie. mi? Podobno efekt jest podobny. (AP)
OFERTA POCIESZENIA Wojna z gąsienicami
JEŻELI PORZUCIŁA CIĘ PODCZAS
SŁUŻBY NARZECZONA, zyskasz wyż-
O ddział 24 belgijskich żołnierzy dostał
niezwykłe zadanie bojowe. Uzbrojeni
w miotacze ognia wyruszyli do walki z pla-
sze oprocentowanie konta i zostaniesz
gą gąsienic korowódki, które zaatakowały
zwolniony z opłat za usługę – taką
lasy w Limburgii. Wojskowi wesprą zwalcza-
ofertę ma od 4 czerwca dla żołnierzy
jące już szkodniki straż pożarną i służbę le-
południowokoreański bank Nonghyup.
śną. Gąsienice korowódki w swoich wło-
Aby z niej skorzystać, wojskowy będzie
musiał pokazać pracownikowi banku
skach mają białko o właściwościach parzą-
cych. Może powodować stany zapalne skó-
listy lub e-maile świadczące, że rozstał
ry, a także podrażnienia dróg oddecho-
się z drugą połową. Z tej niezwykłej
wych. U wielu osób zetknięcie z nimi wywo-
oferty będą mogli skorzystać nie tylko
łuje reakcje alergiczne. (Ted)
mężczyźni, ale też noszące mundur
kobiety, członkowie rodzin zawodo-
wych wojskowych, a nawet weterani
i kombatanci. (tw)
Nonsens tygodnia: Najemnicy – nie czekajcie na zaciąg
„Polska armia otwiera się na najemników” – artykuł pod takim tytułem można znaleźć
w „Dzienniku” z 6 czerwca. Opisano w nim plany powołania w polskim wojsku legii cudzo-
ziemskiej, o których dowiedziała się gazeta. Zdaniem red. Izabeli Leszczyńskiej pomysł na
utworzenie kilkutysięcznego kontyngentu złożonego z obcokrajowców powstał w Zespole
ds. Profesjonalizacji Sił Zbrojnych Sztabu Generalnego WP.
Jak pisze „Dz”, zatrudnienie neckiego, szefa wspomnia- kację jest tworzenie faktów
w takich oddziałach mogliby nego zespołu (str. 8). prasowych? Jeśli tak – pro-
znaleźć cudzoziemcy ze W imieniu najemników zain- ponujemy pani redaktor zaję-
Wschodu – Ukraińcy, Kaza- teresowanych służbą w pol- cie się również tematem
chowie czy Gruzini, zwłasz- skiej armii apelujemy do UFO. Podobno ostatnio znów
cza z polskimi korzeniami. red. Leszczyńskiej o rzetel- je gdzieś widziano – a jeśli
Dowództwo legii byłoby pol- ność. Przed WKU już pewnie nie, to można przecież napi-
skie, a pensje legionistów ustawiają się kolejki chęt- sać, że tak było. A gdyby po-
niższe niż płace naszych żoł- nych – ton artykułu jest bo- łączyć to jeszcze z armią? Ty-
nierzy zawodowych. To dość wiem dość jednoznaczny: tuł „Polska armia otwiera się
dokładne informacje, biorąc decyzja zapadła, z szeregu na UFO” przyciągnąłby na
pod uwagę, że takich planów wystąp. I co? I będą musieli pewno jeszcze więcej czytel-
na razie nie ma – o czym odejść z kwitkiem. Wiemy, że ników. A że nieprawdziwe?
można przeczytać w wypo- szukanie „newsa” jest często Sprawa najemników pokazu-
wiedzi dla naszej gazety żmudnym zajęciem, ale czy je, że prawda najważniejsza
gen. bryg. Waldemara Czar- jedynym sposobem na publi- nie jest. (ann, ap)
nr 25/2007
 REDAKCJA WOJSKOWA
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel. 48 22 684 53 65

wojskowe żywioły
w różnych odsłonach