Themalijst

Gregoriaans voor beginners

(Cod. 41 fol. 1 verso, Openbare bibliotheek Kortrijk)

Deel I van de reeks U zoekt U zoekt gregoriaans ? Inleiding De rechtsreekse link naar de zoekopdracht Gregoriaans Het gregoriaans komt uit een traditie van meer dan 1000 jaar. Pas vanaf de 8 eeuw begon men de muziek te noteren. De muziek zelf of variante composities kunnen echter veel ouder zijn. En tot op vandaag wordt er nog gregoriaans geschreven. De meest gebruikte gezangen komen uit de Romeinse ritus (bvb. Uit de Graduale Romanum). Afwijkende ritussen komen voor als bv. De Premonstratenzische ritus van de Norbertijnen. Het grote verschil is dat zij de zang met het orgel begeleiden. Want gregoriaans is normaal a capella. Pijn die geneest magazijn klas cd 2552 Koorklanken uit Grimbergen digi klas cd 31773 Naast ritussen van kloosterorden, waren er ook de historische ritussen die zowel afweken qua melodie als qua tekst. Door het Concilie van Trente (1563) werden bijna alle afwijkende ritussen verboden, wat niet uitsluit dat er nog CDs uitgebracht worden met reconstructies. (Op te zoeken in het titelveld of op trefwoord in de computer). Er kan ook gezocht worden op het woord Vroegchristelijke liturgie, maar dan er ook oosterse ritussen uit de catalogus. (Vraag daarvoor naar het document U zoekt Niet-Rooms-Katholieke Muziek (deel III) In bepaalde van onderstaande voorbeelden is trouwens duidelijk de oosterse vooral grieksorthodoxe - verwantschap te horen. De oudste religieuze muziek heeft immers haar gemeenschappelijke wortels in de joods-christelijke tradities van de eerste eeuwen. Wat daarvoor was, zullen we misschien nooit weten. Bepaalde onderzoekers hebben al hypothetische en speculatieve pogingen tot reconstructies tot klankopnames verwerkt Ambrosiaanse of Milanese ritus (ontstaan in de 3 eeuw) Gregorianischer und ambrosianischer Choral zum Fest der Heiligen Drei Knige Klassiek : ONDERWERP Kerstmis 112 CD Missa Ambrosiana in Epihania Domini in die iuxta ritum sanctae ecclesiae mediolanensis ex decreto sacrosancti Magazijn Muziek : klas cd 2535 Chants de lglise Milanaise : magazijn klas cd 17132535 Missa Ambrosiana in Epihania Domini : magazijn klas cd 2535 Oude Romeinse ritus of Cantus Romanus (7 eeuw) Chants de l'glise de Rome de VII` & XIII` sicle : messe de Saint-Marcel Recital : KOOR Ensemble Organum 9 CD Mozarabische ritus (Spanje tot de 15 eeuw) Chant mozarabe Klassiek : ONDERWERP Geestelijke Muziek 23 CD

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 2

Gallicaanse ritus (Ritus van Salisbury) (Merovingische en Karolingische periode) Caput Klassiek : OCKEGHEM 2.3 CD Ritus van Benevento (Zuid-Itali, 10-13 eeuw) Chants de la Cathdrale de Benevento Recital : KOOR Ensemble Organum 4 CD Aquitaanse ritus (St-Martial de Limoges) (10-12 eeuw)(niet verwarren met de vroegpolyfone Aquitaanse zang) Enkele voorbeelden zijn te vinden in de volgende verzamelbox met middeleeuwse muziek Les trs riches heures du Moyen Age : Un voyage musical des premiers sicles de notre re l'aube de la Renaissance Muziek : Klassiek : ONDERWERP Middeleeuwen 29 CD Chant grgorien d'Aquitaine : Gregorian Chant from Aquitaine: Missen voor de Kersttijd Magazijn Muziek : klas cd 13480 Graduel d Alinor de Bretagne : ONDERWERP Gregoriaans 63 CD Graduel d Alinor de Bretagne : ONDERWERP Gregoriaans 69 CD Polyphonie Aquitaine du XIIe sicle : magazijn reci cd 1714 Deze cd bevat zowel eenstemmige (pre-gregoriaanse) als meerstemmige gezangen Oostenrijkse en Hongaarse ritus Gregorian chants from Austria Magazijn Muziek : klas cd 32021 Epiphany - Vizkerestz Magazijn Muziek : klas cd 32062 Hieronder ziet u de oude manier van muziek noteren. Tot in de 9de eeuw werd het neumen-schrift gebruikt. Het was gebaseerd op de Griekse accenten en ademhalingstekens.

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 3

Als algemene termen voor gregoriaans en de historische ritussen samen kan men Cantus planus (Plain chant (fr.); Plainchant (Eng.) of Cantus ecclesiasticus (Chant ecclesiastique) gebruiken wat impliceert dat het eenstemmig gezang in het latijn zonder begeleiding betreft. De benaming Gregoriaans komt vanaf de 11 eeuw algemeen in gebruik, behalve in Frankrijk, waar men de term Chant grgorien pas in het begin van de 20 eeuw invoert, naar aanleiding van de codificering door de Benedictijnen. Dit vormt nu de basis van het huidige courante repertoire in het liturgisch gebruik. Hiernaast ziet men een partituur waarbij 3 notaties van het Graduale Oculi omnium gecombineerd boven elkaar staan: de notatie van Codex Laon-239 (omstreeks 930), de moderne kwadraatnotatie in het Graduale Romanum, en de notatie van het Cantatorium van Sanct Gallen, SG-359 (begin 10e eeuw)

Het gregoriaans kan ook ingedeeld volgens het liturgisch jaar en de functie binnen de officies. Zo maakt men een onderscheid tussen enerzijds het Ordinarium (dit zijn de vaste onderdelen van de Mis met als belangrijkste delen: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus & Agnus Dei) bvb. Mis nr. 8 Engelenmis (Missa de Angelis) en anderzijds het Proprium (dit zijn specifieke misdelen voor bepaalde feestdagen of dagen gedurende het kerkelijk jaar) (Ook die zijn soms op te zoeken in het titelveld of op trefwoord in de computer) Naast de titel wordt in de computer soms de modus (soort toonaard) en de functie binnen de mis vermeld. (Bvb. introtus, graduale, alleluia, sequens, offertorium, communio, responsorium & hymne). Buiten de mis zijn er ook officiegezangen, zoals antifonen & psalmen voor de Vespers. Verder kan men in de computer zoeken op de liturgische kloosteruren : Metten Lauden Tertsen Nonen Completen, enz. -

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 4

Kortom: iemand die iets opzoekt van het gregoriaanse repertoire, heeft geen gebrek aan zoekmogelijkheden: ritus, titel of woord uit de titel, algemene tijdsaanduiding (eeuw); liturgische tijds- en functieaanduiding (in het Nederlands en Latijn), modus (dit alles op te zoeken in het titelveld). Daarnaast kan er ook op trefwoorden gezocht worden via Onderwerpen: bvb. Ambrosiaanse ritus. Uit het zoekresultaat verneemt U de uitvoerders, de hoofdtitel van de CD en de plaatsaanduiding in de rekken. Een standaard-voorbeeldje: ONDERWERP Gregoriaans 55 CD Uit de Mis voor de Vierde Zondag van de Advent Ad Missam Dominica IV Adventus: Rorate coeli (1 modus) (introtus) : voor koor / Anoniem: componist; Maitrise de la Cathedrale de Dijon: koor Op: Le Chant du Silence

Even resumeren hoe U kunt opzoeken: Op trefwoord: - Specifieke (historische) ritussen (o.a. van bepaalde kloosterorden) - Perioden in het kerkelijk jaar (in het Nederlands) Let wel: trefwoorden zijn meestal enkel gekoppeld aan hoofdtitels van CDs en niet aan afzonderlijke composities Op titel en delen van het titelveld: - Specifieke (historische) ritussen (o.a. van bepaalde kloosterorden) - Perioden in het kerkelijk jaar (in het Nederlands en het Latijn) - Specifieke (feest)dagen in het kerkelijk jaar (in het Nederlands en het Latijn) - Namen van heiligen (in het Nederlands en het Latijn) - Algemene omschrijvingen zoals bisschop-belijders, abten, kerkvaders, martelaars (in het Nederlands en het Latijn) De eigenlijke titel (enkel in het Latijn) - modus (met romeinse cijferaanduiding) bvb. (8 modus) of omschrijving als bvb. Plagale modus - functie binnen het officie (bvb. graduale, hymne, antifoon)

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 5

Gregoriaans voor beginners Weet je in hemelsnaam niet wat Gregoriaans is en wil je eens enkele voorbeelden beluisteren, ontleen dan eens een van de volgende 5 cds. Het is Gregoriaans in zijn eenvoudigste vorm, voor beginners dus

1. Canto Gregoriano vol. 1 2. Canto Gregoriano vol. 2 3. Chant: Music of Paradise 4. The best in Gregorian Music 5. The quintessence of Chant

ONDERWERP Gregoriaans 65 CD ONDERWERP Gregoriaans 68 CD ONDERWERP Gregoriaans 17 CD ONDERWERP Gregoriaans 77 CD ONDERWERP Gregoriaans 11 CD

Leukigheidjes Voor wie toch eens de smaak wil hebben van de Gregoriaanse sfeer maar niet in de mood is voor the real thing, is er de succestory van Gregorian: Masters of Chant Gregorian is een Duitse groep (geleid door Frank Peterson) die versies van popsongs brengt, gebaseerd op Gregoriaanse basis. Enkele voorbeeldjes om dit duidelijk te maken Metallica, Simon and Garfunkel, Pink Floyd, Led Zeppelin, Deep Purple.

Deze cds vind je bij ons bij het genre NEW AGE

69 maste

Een andere Duitse band pakt het helemaal anders aan. Enigma is gevormd door de in Roemeni geboren producent Michael Cretu en zijn toenmalige vrouw Sandra en David Fairstein en Frank Peterson. Enigma scoorde eind 1990 een grote hit met Sadeness (Part I). Een originele gregoriaanse melodie wordt hier de basis van een mix voor een dansnummer. Sommige auteurs rekenen dit bij de ambient en new-age muziek, maar dat is misschien een brug te ver.

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 6

The cross of changes (1993) Beyond the invisible (1996) Le Roi est mort, vive le roi! (1996)

78 enigm 78 VRT cd 3254 78 cd 16890

Meezingers: de hitparade 60-plussers zullen zeker de volgende melodien herkennen en zelfs kunnen zingen - Gaudeamus (introtus voor de mis van Allerheiligen) - Rorate coeli (introtus voor de mis van de eerste zondag van de Advent) - Puer natus (introtus voor de mis van Kerstdag) - Resurrecti (introtus voor de mis van Paaszondag) - Victimae Paschali (sequens voor de mis van Paaszondag) - Veni sancte Spiritus (sequens voor de mis van Pinksterzondag) - Veni creator Spiritus (voor de tweede Vespers van Pinksterzondag, maar ook in de mis gezongen) - Dies Irae (sequens van het Dodenofficie) - In Paradisum (uit het Dodenofficie) - Kyrie uit de 8ste mis voor doorheen het kerkelijk jaar (Ook Engelenmis genoemd) - Salve Regina (Maria-antifoon uit de Completen van de Zondagen doorheen het jaar) Andere merkwaardigheden: Combinatie van gregoriaans en een vleugelpiano in de laatste tracks van de cd Chant : amor et passio ONDERWERP Gregoriaans 22 CD Combinatie van Boeddhistische gezangen met gregoriaans Meeting: two worlds of modal music ONDERWERP Modale Muziek 1 CD Thematische indeling gegroepeerd volgens het kerkelijk jaar en andere themas Algemeen (Verzamel-Cds en gezangen voor doorheen het hele jaar) Thesaurum Cantus Gregorianus ONDERWERP Gregoriaans 2 CD Alleluia Bendicite Domino ONDERWERP Gregoriaans 9 CD Chant Grgorien ONDERWERP Gregoriaans 10 CD The quintessence of Chant ONDERWERP Gregoriaans 11 CD Carmina Gregoriana ONDERWERP Gregoriaans 12 CD Canto Gregoriano ONDERWERP Gregoriaans 13 CD Chant: Music of Paradise ONDERWERP Gregoriaans 17 CD Agnus Dei: plainchant pour meditation ONDERWERP Gregoriaans 18 CD Meditation, ancient chant for quiet contemplation ONDERWERP Gregoriaans 20 CD Gregoriaanse gezangen, vol. 2 ONDERWERP Gregoriaans 61 CD Canto Gregoriano vol. 1 ONDERWERP Gregoriaans 65 CD Adorate Deum ONDERWERP Gregoriaans 66 CD Gregoriaans Triptiek ONDERWERP Gregoriaans 67 CD Canto Gregoriano vol. 2 ONDERWERP Gregoriaans 68 CD Salve Festa Dies, Gregorian Chant for Seasons of the Year ONDERWERP Gregoriaans 72 CD Immortel Gregorien, voyage dans l anne Grgorienne 1 ONDERWERP Gregoriaans 74 CD

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 7

Immortel Gregorien (2 cds) Kyriale Gregorian chants Musica Gregoriana, The best in Gregorian Music Cantus Gregorianus: 5de Festival van Watou (1994) Gregorian Chante et Grand-Orgue Gregorian chant

ONDERWERP Gregoriaans 74b CD ONDERWERP Gregoriaans 75 CD ONDERWERP Gregoriaans 76 CD ONDERWERP Gregoriaans 77 CD ONDERWERP Gregoriaans 79 CD ONDERWERP Gregoriaans 80 CD ONDERWERP Gregoriaans 88 CD

Advent- en kerstperiode Christmas Chant ONDERWERP Gregoriaans 114 CD Nol: Messe de minuit et Messe du jour ONDERWERP Kerstmis 112 CD Gregorian Christmas ONDERWERP Kerstmis 76 CD Gregorianischer und Ambrosianische Choral zum Fest der Heiligen Drei Knige ONDERWERP Kerstmis 112 CD Puer natus est ONDERWERP Kerstmis 129 CD ONDERWERP Kerstmis 44 CD Vasten en Paasperiode Passie en Pasen Gregorianische Geznge: Fastenzeit, Passion, Ostern Tnbres: Gethsmani, Golgotha, Tombeau Easter Chant Liturgie du Vendredi Saint Plainchants Gregoriaanse Vespers: Pasen Passio Domini: Gregorian Chant from St. Gall Ii Il passione e Morte Domini Chant Grgorien : Les Tnbres In a cloister: Novices Gragorian Chants Resurrexi Hemelvaart & Pinksteren Hemelvaart en Pinksteren Andere periodes in het kerkelijk jaar Fte-Dieu, salut du Saint Sacrement. Prires Christ-Roi Sanctoral, vol .2 (Allerheiligen; St-Cecilia, H. Stefanus) Ter ere van de Maagd Maria Notre Dame, liturgie des vierges Citeaux salve Regina Ftes de Notre Dame

ONDERWERP Gregoriaans 14 CD ONDERWERP Gregoriaans 202 CD ONDERWERP Gregoriaans 205 CD ONDERWERP Gregoriaans 206 CD ONDERWERP Gregoriaans 207 CD ONDERWERP Gregoriaans 212 CD ONDERWERP Gregoriaans 213 CD ONDERWERP Gregoriaans 214 CD ONDERWERP Gregoriaans 216 CD ONDERWERP Gregoriaans 217 CD ONDERWERP Gregoriaans 218 CD magazijn klas cd 14227

ONDERWERP Gregoriaans 4 CD

ONDERWERP Gregoriaans 1 CD ONDERWERP Gregoriaans 70 CD ONDERWERP Gregoriaans 3 CD

ONDERWERP Gregoriaans 19 CD ONDERWERP Gregoriaans 78 CD magazijn klas cd 27520

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 8

Ter ere van heiligen, apostelen, martelaren, belijders, kerkvaders, kerkleraren The martyrdom of Saint Thomas Becket, the unfinished vespers ONDERWERP Gregoriaans 6 CD Aptres et martyrs: liturgie des Docteurs de l Eglise ONDERWERP Gregoriaans 16 CD L Eglise chante les Saints magazijn klas cd 13644 Dodenofficie Requiem Liturgia defunctorum In Paradisum Gregoriaans gezongen door vrouwen Cantus ecclesiae Christmas Chant Easter Chant Venite ad me

ONDERWERP Gregoriaans 403 CD ONDERWERP Gregoriaans 402 CD

ONDERWERP Gregoriaans 64 CD ONDERWERP Gregoriaans 114 CD ONDERWERP Gregoriaans 206 CD ONDERWERP Gregoriaans 300 CD

Gregoriaans gezongen door Benedictijnen, Trappisten of andere Cistercinzers Jubilate Deo ONDERWERP Gregoriaans 8 CD Heavenly voices , Gregorian chant ONDERWERP Gregoriaans 21 CD Anthologie Gregorienne ONDERWERP Gregoriaans 89 CD Chant Grgorien, vol. 1 ONDERWERP Gregoriaans 215 CD Chant Cistercien magazijn klas cd 8542 CDs die zich baseren op bepaalde historische bronnen A la dcouverte du chant: histoire, formes musicales Le manuscrit du Puy CD Canti Gregoriani (Officium Sancti Severi) Missen en andere officies Messes Populaires Grgoriennes L Office de la Nuit la Grande Chartreuse

ONDERWERP Gregoriaans 15 CD ONDERWERP Middeleeuwen 54 ONDERWERP Gregoriaans 451 CD

ONDERWERP Gregoriaans 73 CD ONDERWERP Gregoriaans 452 CD

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 9

Belgische uitvoerders Schola Cantorum (uit Brugge) olv Roger Deruwe : nu Schola Gregoriania Brugensis ONDERWERP Kerstmis 129 CD ONDERWERP Kerstmis 44 CD Magazijn Muziek : klas cd 14227 ONDERWERP Gregoriaans 403 CD

Abdijkoor Grimbergen ONDERWERP Gregoriaans 4 CD ONDERWERP Gregoriaans 14 CD Magazijn Muziek : 65 VRT vinyl 27535 Magazijn Muziek : digi klas cd 31773 Magazijn Muziek : 61 VRT vinyl 29456

Thesaurum cantus gregoriani / Gregoriaans koor van Kalken olv John Derde ONDERWERP Gregoriaans 2 CD Tenebrae / Psallentes Plainchant olv Hendrik Vanden Abeele ONDERWERP Gregoriaans 212 CD In Paradisum : Gregoriaans voor de uitvaartliturgie / Cum Jubilou Watou olv Wim Orbie ONDERWERP Gregoriaans 402 CD Cantus Gregorianus Dominica Resurrectionis ad missam et ad vesperas / Cum Jubilou Watou olv Orbie Magazijn Muziek : klas cd 13700 Interessant om te vermelden is het Internationaal Gregoriaans Festival dat jaarlijks doorgaat in Watou. Cantus Gregorianus : vijfde internationaal Gregoriaans festival van Watou 13-15 mei 1994: esthetiek en spiritualiteit ONDERWERP Gregoriaans 79 CD Hieronder staan 2 links van koren uit de streek die gregoriaans zingen: http://www.deerlijk.be/verenigingen/gregoriaans-koor http://www.laudatedominum.be/

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 10

De volgende Cds bevatten slecht gedeeltelijk gregoriaans Het gregoriaans wordt afgewisseld ofwel met meerstemmige Renaissance- of barok, ofwel andere eenstemmig gezang dat niet tot de gregoriaanse traditie behoort. ONDERWERP Barok Vpres solennelles de Saint-Jean Baptiste ONDERWERP Geestelijk Carmina Angelica 100 best sacred Nativit et Pques l Abbaye de Clervaux Matin du monde ONDERWERP Kerstmis Nol, Nol ONDERWERP Muziekgeschiedenis Muzikale stijlgeschiedenis

ONDERWERP Barok 36 CD

ONDERWERP Geestelijke Muziek 32 CD ONDERWERP Geestelijk 35 CD ONDERWERP Geestelijke Muziek 37 CD ONDERWERP Geestelijke Muziek 39 CD

ONDERWERP Kerstmis 124 CD

ONDERWERP Muziekgeschiedenis 7 CD

ONDERWERP Oude Muziek Masterpieces of Early Music ONDERWERP Oude Muziek 5 CD 100 best adagios: voices RECITAL Vocaal 9 CD A star in the East KOOR Anonymous 4 6 CD Christmas music from Medieval Hungary KOOR Anonymous 4 8 CD Ave Gracia Plena KOOR Cambridge Singers 11 CD Images of Christ KOOR Cambridge Singers 14 CD Stillness and sweet harmony KOOR Cambridge Singers 15 CD Missis est Gabriel Angelicus KOOR Cappella Pratensis 1 CD Pueri Hebraeorum KOOR Cappella Traiectina 1 CD Illumina KOOR Choir of Clare College 1 CD In natali Domini KOOR Colombina 2 CD Alleluia KOOR Deens Hildegard Ensemble 1 CD Introitus KOOR Hilliard Ensemble 8 CD Credo KOOR Kings College Choir 1 CD Ikos KOOR Kings College Choir 11 CD Les miracles de Saint Nicolas KOOR Venance Fortunat 6 CD Rituel: chants sacrs KOOR Venance Fortunat 8 CD In festo sanctissima trinitatis, mis ETIENNE DE LIEGE 2.1 CD Martin Luther und sein Gegenspieler ENSEMBLE Johan Rosenmller Ensemble 2 CD Mass for the feast of St. Isidore of Seville MORALES 2.2 CD Missa de septem doloribus RUE 2.4 CD Missa sin nomine ANCHIETA 2.1 CD Nueva Espana ENSEMBLE Boston Camerata 7 CD Pices pour orgue BUXTEHUDE 7.37 CD Venetian Easter Mass ENSEMBLE Gabrieli Consort 4 CD Canti nel Chiostro : Musiche nei monastery femminili magazijn rec cd 1709

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 11

Cantiones Sacrae / Luca Marenzio magazijn klas cd 13335 Lamentations magazijn klas cd 13476 Musique et chants de l Abbaye dEinsiedeln magazijn klas cd 13483 (Benedictijnse ritus, maar niet volledig gregoriaans) Polyphonic vespers for Christmas and Easter magazijn klas cd 26049 The Old hall Manuscript magazijn reci cd 1712 Vesper for St. Michaels Day magazijn klas cd 12806 Vespri per lassunzione di Maria Virgine VIVALDI 2.13 CD Vijf eeuwen Europese Kerstmuziek ONDERWERP Kerstmis 39 CD La vision de Tondal KOOR Dialogos 3 CD Wees Gegroet, Maria ONDERWERP Maria 2 CD Zie ook de bladen U zoekt Middeleeuwse Muziek (deel II) & U zoekt Niet-RoomsKatholieke religieuze Muziek (deel III)

Themalijst: Gregoriaans voor beginners

Bibliotheek Kortrijk

januai 2014 p. 12