Atmosfera sht nj shtres gazesh q mbulon nj trup qiellor.

Ajo prbhet shpesh nga nj przierje gazrash t ndryshm, dhe mbahet e mbrthyer nga fuqia e rndess n trupat qiellor. Atmosfera sht n siprfaqe m e dendur dhe me rritjen e lartsis shkon duke u rralluar.Disa planet prbhen kryesisht prej gazesh t ndryshm, dhe kshtu ata kan atmosfera shum t thella, si p.sh. Jupiteri, Saturni,Urani dhe Neptuni.Toka, Afrdita, Marsi dhe Plutoni kan atmosfer q mbeshtjell siprfaqet e tyre, si e kan edhe tre satelitt e planeteve t jashtm:Titani, Enkeladusi (hna e Saturnit), dhe Tritoni (hn e Neptunit). Trupa t tjer qiellor t sistemit ton diellor zotrojn nj atmosfer tejet t holl. Kta jan Hna (gaz natriumi), Mrkuri (gaz natriumi) , Evropa (hn e Jupiterit) (oksigjeni) dhe Io (sulfuri). Atmosfera sht afat yjor qe prshkruan rajonin e jashtme e nj ylli, dhe zakonisht prfshin pjesn duke filluar nga jasht fotosfer terr. Relativisht t ult-yjet e temperaturs mund t formojn molekula kompleksi n atmosfern e tyre e jashtme. Atmosfern e Toks, e cila prmban oksigjen prdorur nga organizmat m t madh pr frymmarrje dhe dioksid karboni prdoret nga bimt, algat dhe Cyanobacteria pr fotosintez, gjithashtu mbron organizmat e gjall nga dmtimi gjenetik nga rrezatimi ultravjollc diellor. Prbrja e tij e tanishme sht produkt i miliarda e viteve t modifikimit biokimike t paleoatmosphere nga organizmat e gjall. Atmosfera e Toks prbhet nga pes shtresa:troposfera, stratosfera, mezosfera , termosfera dhe egzosfera.

Atmosfera

 Troposfera sht pjesa m e ult e atmosfers s Toks. Ajo prmban rreth 80% t mass s atmosfers dhe 99% t avullit t ujit t tij . Thellsia mesatare e troposfer sht afrsisht 17 km. Kjo sht m e thell n tropikt, deri n 20 km (12 mi), dhe e cekt n afrsi rajonet polare, rreth 7 km (4.3 mi) n dimr. Pjesa m e ult e troposfer, ku frkimit me siprfaqen e Toks ndikon rrjedhjen e ajrit, sht shtresa planetare kufirit. Kjo shtres sht zakonisht disa qindra metra deri n 2 km (1,2 mi) t thell. Kufiri mes troposfer dhe stratosfer, t quajtur tropopause, sht nj prmbysje temperaturash.

Troposfera

Stratosfera, Mezosfera, Egzosfera

tropopauza, q ka nj trashsi 500-3000 metra, dimrit sht n lartsin m t vogl, kurse vers n lartsi m t mdha. Ajo nuk sht shtres unike, por e shkputur me kontaktin e masave t ftofta dhe t nxehta t ajrit. Stratosfera arrin lartsin deri nde 40 km, dhe ka gati prbrje t njejt t ajrit sikurse troposfera. I vetmi ndryshim qndron n prqendrimin e ozonit (O3), q ka m tepr n lartsi 20-35 km e quhet ozonosfera. Ozoni ka rndsi t madhe n absorbimin e rrezeve ultravjollc, t cilat jan t rrezikshme pr jetn n tok. Stratosfera cildesohet me dendsi t vogl t ajrit dhe pak avull uji. lartsi prej 40-80 km, nde pjesn e poshtme karakterizohet me rritjen e temperaturs, kurse n pjest e siprme ajo zbret. N mezosfer formohen ret e argjendta.

Stratosfera shtrihet mbi troposfer, e cila ndahet nga ndenshtresa e quajtur

Mezosfera ndahet nga stratosfera me nnshtresen - stratopauza. Shtrihet n

mund t krahasohen me vakuumet, q mund t priftohen n laboratort bashkkohore tde fiziks. Molekulat dhe atomet e gazrave jan t rralla, cilsohen me shpejtsi t madhe t levizjes dhe pjesrisht mbizotrojn forcn trheqse t toks dhe shkojn n hapsirn ndrplanetare.

Egzosfera shtrihet n lartesi 800-3000 km. Gazrat ne te jane aq te rralle sa q

 Ajo ndodhet nga mezosfera n nnshtresn mezopauza. Termosfera shtrihet ne lartsi 80-800 km. N termosfer temperatura ngritet dhe n lartsi prej 200 km mbi siprfaqe t toks arrin +250 C. N termosfer molekulat dhe atomet e gazeve absorbojn rrezet ultravjollc dhe ndikojnde nde rritjen e madhe t temperatures, ku n shtresat m t larta t termosfers arrin mbi 1200 C, n t ciln molekulat dhe atomet jan t elektrizuara. Pr kt arsye, kur sht nj pyetje elektroprqyshmerija e termosfers, ather e quajm - jonosfer. N kt zonde jonet jan t koncentruara sipas shtresave (E,F,F1 dhe F2) dhe njra gjendet nde mezosfer (D). Radiovalt rrefuzohen prej ktyre shtresave dhe pr kt arsye sht e mundshme radiolidhja nde tok edhe nde lartsi m t mdha. N jonosfer shfaqet drita polare, karakteristik pr regjionet me gjersi m t mdha gjeografike dhe zgjat disa dhjetra minuta deri n disa dit dhe me s shpeshti ka ngjyr t kaltr n t bardh dhe t verdh n t gjelbr. N lartsin rreth 120 km shtrihet shtresa atmosferike, e cila paraqet kufirin e shprndarjes s drits dhe prcakton ngjyrn e qiellit. N lartsin m t madhe qielli sht i errt dhe atmosfera merr veti t hapsirs ndrplanetare.

Termosfera

Shtresat e atmosferes

Punoi:Claudia Buci