PEMBENTUKAN MASYARAKAT MAJMUK DI MALAYSIA Malaysia pada hari ini didiami oleh pelbagai bangsa, kaum dan etnik

dari Perlis hingga ke Sabah. Kepelbagaian kaum dan etnik inilah maka wujud pula kepelbagaian budaya, bahasa, agama dan adat resam. Corak masyarakat Malaysia seperti ini berlaku disebabkan oleh perubahan masa dan keadaan, seperti yang berlaku terhadap perubahan struktur politiknya. Sebelum abad ke-18 dan ke-1 , masyarakat Malaysia tidak begini !oraknya. Sebaliknya boleh dikatakan bahawa, semenanjung "ahan Melayu ketika itu didiami oleh orang Melayu dan #rang $sli bersama sebilangan ke!il bangsa atau kaum lain. "etapi kini !oraknya telah berubah dan wujudlah pembentukan masayarakat majmuk. %.S.&urni'all merupakan orang pertama yang mengemukakan konsep masyarakat majmuk berdasarkan kajiannya di (ndonesia dan )urma. Menurut &urni'all *1 +,-./0, masyarakat majmuk terdiri daripada pelbagai kaum yang mempunyai kebudayaan, agama, bahasa dan adat resam yang tersendiri. 1alaupun pelbagai kaum berganding bahu di bawah sistem politik yang sama tetapi kehidupan mereka adalah berasingan dan interaksi sosial dalam kalangan mereka amat berkurangan dan hubungan mereka hanya terbatas kepada hal ekonomi dalam jual beli. Pembahagian tugasan dilakukan atas garis-garis ras. (dea &urni'all mengenai masyarakat majmuk telah banyak dibin!angkan oleh tokohtokoh sosiologi yang terkemudian. M.2. Smith merupakan salah seorang yang telah memberikan satu analisis yang panjang lebar mengenai konsep ini. M.2. Smith juga menganggap masyarakat majmuk sebagai masyarakat yang mempunyai pelbagai budaya, perpe!ahan sosial dan perselisihan. 3ari segi politik pula, masyarakat majmuk dikuasai oleh satu kelompok minoriti yang mempunyai kebudayaan yang tersendiri. Smith juga berpendapat bahawa masyarakat wujud atas dasar kon4lik dan paksaan, bukannya atas dasar nilai bersama. Selain daripada &urni'all dan Smith, P.5. 6an 3en )erghe juga memberikan sumbangan terhadap perbin!angan mengenai konsep masyarakat majmuk. )eliau membe7akan kemajmukkan sosial iaitu masyarakat dipe!ahkan kepada kelompok korporat dan bukannya budaya daripada kemajmukkan budaya iaitu wujud daripada beberapa kelompok etnik. Ketiga-tiga tokoh ini menekankan kon4lik dan perpe!ahan sebagai unsur ketara dalam masyarakat majmuk. Pendirian ini amat bertentangan dengan pendekatan 4ungsional yang

mendakwa bahawa masyarakat majmuk wujud atas dasar konsensus dan nilai bersama. #leh yang demikian, tidak hairanlah beberapa kritikan mengenai idea atau teori masyarakat majmuk juga datang daripada ahli 4ungsional. 1alau bagaimanapun, teori ini mempunyai kelebihannya iaitu salah satu per!ubaan untuk membentuk satu teori se!ara umum mengenai hubungan ras. "eori ini !uba memasukkan pentingnya unsur ras dan etnik ke dalam satu rangka dasar berbentuk konseptual dan merupakan satu syarat asas untuk memahami si4at hubungan ras. Sebelum abad ke-18, penduduk di "anah Melayu dan kepulauan borneo ketika itu didominasi oleh orang $sli, orang Melayu dan kaum bumiputera Sabah dan Sarawak. Migrasi daripada luar juga berlaku tetapi jumlahnya terhad. Selain itu, terdapat juga kaum pendatang daripada Sumatera, (ndonesia. "etapi tidak menjejaskan !orak masyarakat ketika itu kerana kaum pendatang ini adalah daripada rumpun bangsa yang sama *%ames P. #ngkili, 1 8.-/0. Pada awal abad ke-18, perubahan dalam struktur masyarakat berlaku di Malaysia disebabkan oleh 4enomena migrasi dari luar yang berlaku akibat 4aktor penarik yang ada di bumi mahupun 4aktor penolak di negara asal masing-masing yang bertanggungjawab men!ernakan perubahan yang berkekalan sehingga ke hari ini. Struktur masyarakat di Malaysia berubah adalah disebabkan migrasi daripada luar dan juga 4aktor penolak dan penarik. Migrasi ini berlaku sedikit demi sedikit sebelum penjajahan barat, tetapi berleluasa setelah penjajahan berlaku. $kti'iti ekonomi dan perladangan menjadi 4aktor utama dalam akti'iti migrasi daripada luar terutamanya daripada China dan (ndia. Menurut ).1. $ndaya dan 5.8 $ndaya *1 89-1. 0, masyarakat Cina daripada negara China sebenarnya ingin keluar daripada hidup penuh dengan kemiskinan dan penderitaan. #leh itu, mereka terpaksa keluar berhijrah sehingga ke "anah Melayu. Kemasukan buruhburuh Cina ke "anah Melayu melalui beberapa !ara yang dikenalpasti diusahakan oleh orang Cina sendiri yang telah menetap lama di "anah Melayu melalui sistem tiket yang sangat popular. Menurut 1.5. )lythe *1 .9-90, bilangan buruh Cina yang berhijrah memang ramai dan sentiasa bertambah dari semasa ke semasa. :amun angka yang tepat sukar ditentukan kerana ketiadaan dokumen yang sah dan kemasukan se!ara haram ke "anah Melayu.

Kemasukkan masyarakat Cina ke "anah Melayu menunjukkan bermulanya proses pembentukan masyarakat majmuk daripada pengaruh masyarakat Cina yang semakin bertambah. Pengaruh masyarakat Cina ke "anah Melayu telah mengubah !orak dan sistem sosial $lam Melayu dan juga masyarakat Melayu ketika itu. Kedatangan masyarakat Melayu ke "anah Melayu akhirnya telah membentuk satu masyarakat baru iaitu )aba :yonya dan Cina Muslim. 1ujudnya golongan baru ini membawa kepelbagaian atau kemajmukkan masyarakat di Malaysia dan mengambarkan keunikannya pada pandangan masyarakat luar. Migran kedua terbesar selepas China adalah kelompok daripada (ndia. Kebanyakan mereka berasal daripada (ndia Selatan iaitu dari :egapatam dan Madras. (ndia juga mengalami masalahnya tersendiri yang menyebabkan penduduknya berhijrah ke luar. Suasana di negara itu yang dilanda kemiskinan dan kebuluran yang mendorong penduduknya berhijrah keluar ke negara-negara lain termasuk ke "anah Melayu ketika itu. Migran (ndia datang sejak pembukaan Pulau Pinang oleh (nggeris. Pada waktu itu bilangan mereka masih ke!il dan bertambah setelah (nggeris berjaya benguasai negeri-negeri Melayu. Selain migran daripada negara China dan (ndia, "anah Melayu, Sabah dan Sarawak juga menjadi tumpuan daripada masyarakat luar seperti dari (ndonesia dan Ceylon. :amun, bilangan mereka jauh lebih rendah berbanding dengan buruh daripada China dan (ndia. Kebanyakan pendatang (ndonesia berasal daripada %awa, Kalimantan *)anjarmasin0, Celebes, "imor dan Sulawesi serta beberapa bahagain kepulauan yang berhampiran dengan Selat Melaka.. Pendatang daripada (ndonesia juga berbilang suku kaum dan etnik antaranya orang %awa, )ugis, Minang dan )anjar. Menurut S.:. $rse!uleratne *1 1-80, pendatang dari Ceylon kebanyakannya terdiri daripada kaum Sinhalese. Mereka datang dari kawasan pantai selatan negara tersebut. Mereka datang dengan jumlah yang agak ramai selepas abad ke-1 berterusan hingga abad ke-;<. Kedatangan berterusan ini disebabkan penjajahan )ritish di Ceylon. &aktor ekomoni adalah bukan 4aktor utama penghijrahan mereka, sebaliknya mereka ingin men!ari re7eki yang lebih berbanding apa yang mereka dapat di negara asal mereka *S.:. $rse!uleratne,1 1-1<0.

Setelah kemasukan migran daripada luar, bermulalah proses pembentukan masyarakat majmuk yang berbilang kaum seperti sekarang. Proses pembentukan masyarakat pada mulanya sukar kerana berbe7a 4ahaman, amalan, ras dan etnik serta kehidupan seharian. )anyak kon4lik yang berlaku dalam proses pembentukan ini seperti peristiwa 19 mei 1 + . $pabila kon4lik berlaku dalam masyarakat majmuk, kon4lik berkenaan mengikut garisan pemisah ras, bukan garisan kelas. Pengambilan pekerja buruh daripada luar di buat se!ara tetap sudah pasti akan menimbulkan masalah sosio-ekonomi dan politik yang lebih membimbangkan dan bagi mengelak pembentukan masyarakat majmuk pelbagai etnik atau heterogeneous seperti mana yang !uba dielak oleh negara-negara =ropah )arat dan "elok *1einer, 1 <-1/90. Campur tangan (nggeris di "anah Melayu bermula apabila &ran!is 5ight menduduki Pulau Pinang pada #gos 1,8+, menyebabkan kemasukkan migran se!ara besar-besaran daripada luar. 3alam jangka masa yang panjang semasa pemerintahan kolonial )ritish di Malaysia iaitu selama lebih satu ratus lima puluh tahun bermula 1,8+ hingga 1 .,. $ntara tahun itu, Malaysia telah diduduki oleh %epun semasa perang dunia kedua. 1alau bagaimanapun, jangka masa singkat itu dianggap tidak mempunyai signi4ikan yang besar kepada komposisi dan mobiliti penduduk. Masyarakat homogenis Melayu "anah Melayu telah mengalami trans4ormasi kepada masyarakat heterogenios Malaysia yang mengandungi etnik-etnik Melayu, Cina dan (ndia sebagai komponen utamanya. Setelah kemasukan migran dari luar akhirnya lahirnya kelompok dari keturunan Cina dan (ndia yang berasimilasi dengan budaya tempatan seperti kelompok )aba-:yonya yang berketurunan Cina dan kelompok Chitty yang berketurunan (ndia. $similasi bangsa juga turut berlaku apabila perkahwinan antara orang asing dengan penduduk tempatan, maka wujud beberapa sub-kategori penduduk berdarah !ampuran seperti kelompok Peranakan, kelompok Syed dan lain-lain. Kini kebanyakan penduduk Malaysia mempunyai darah ka!ukan Melayu-$rab, Melayu-(ndia, Melayu-Cina dan lain-lain. Kesimpulannya, pembentukan masyarakat majmuk di Malaysia bermula apabila kemasukan migran daripada luar. Proses ini berterusan sehingga penjajahan )ritish di "anah Melayu. #leh itu, wujud masyarakat berbilang kaum, ras, etnik dan bangsa di Malaysia. Kehadiran kelompok-kelompok ini menjadikan Malaysia sebuah negara yang

kaya dengan budaya, adab resam, bahasa dan latar berlakang kebudayaan yang berlainan. Kemajmukan masyarakat Malaysia menjadikan negara ini menjadi tarikan masyarakat luar.

P=:%$%$>$: 3$: K=1?%?3$: M$S8$@$K$" M$%M?K 1. MasyarakatMajmuk Masyarakat majmuk sangat sinonim dengan Malaysia sebagai sebuah negara yang ber!irikan p e l b a g a i k a u m s e r t a i d e n t i t i . " e r d a p a t l e b i h 8 < k a u m d i s e l u r u h M a l a y s i a . 3 a r i p a d a keseluruhan bangsa tersebut, terdapat tiga bangsa yang paling utama iaitu Melayu, (ndia dan Cina. Menurut Kamus 3ewan, konsep masyarakat membawa maksud kumpulan manusia yang menetap bersama-sama disuatu tempat dengan mengikut aturan dan !ara tertentu dan masyarakat ini pula terdiri daripada beberapa kaum atau bangsa. #leh itu, gabungan kedua dua istilah masyarakat majmuk membawa maksud Asatu kumpulan man u s i a ya n g t e r d i r i daripada pelbagai rumpun bangsa telah membentuk satu kesatuaan, khususnya dalam aspek politik, sosial dan ekonomi di sesuatu tempat bagi membentuk satu kumpulan yang bersatu paduB.M a n a k a l a , m e n u r u t p e n d a p a t & u r n i ' a l l , b e l i a u m e n g a t a k a n b a h a w a m a s ya r a k a t m a j m u k mun!ul akibat daripada dasar-dasar penjajah yang menggalakkan penghijrahan penduduk m e n g i k u t k e p e r l u a n e k o n o m i m e r e k a ya n g t e l a h m e n g a k i b a t k a n w u j u d n ya k e l o m p o k - kelompok yang pelbagai ragam dalam satu unit politik. Kelompok-kelompok ini ber!ampurantetapi mereka tidak bergantung antara kaum lain dan amat berpegang kuat kepada agama, bahasa, budaya, ideaidea dan !ara hidup yang tersendiri. 3alam memahami intipati masyarakat majmuk yang menumpukan semenanjung Malaysia sahaja, perkara yang akan dibin!angkan pertamanya ialah s e j a r a h y a n g m e w u j u d k a n masyarakat majmuk. Kehadiran p e l b a g a i k a u m p a d a a s a s n y a t e l a h b e r m u l a s e m a s a e r a kegemilangan

Melaka lagi melalui proses perdagangan yang dijalankan. 1alau bagaimanapun kehadiran mereka ini tidak dapat digerak menyusuri istilah masyarakat majmuk. Penggunaan istilah masyarakat majmuk itu sendiri hanya bermula pada penghujung abad ke-18 denganadanya peranan pihak )ritish.Malaysia yang dikenali "anah Melayu pada suatu ketika dulu pernah dijajah oleh tiga negara yang berbe7a iaitu Portugis, )elanda,)ritish dan %epun. 3i sinikita akan mengupas kewujudan masyarakat majmuk di Malaysia melalui penjajahan kuasa asing.

Masyarakat di Malaysia editor, Zulhilmi Paidi, Rohani Ab. Ghani. Published 2003 by PTS Publications !istributors in "enton#, Pahan# !arul $a%mur . &ritten in $alay.

'