BAB 2

PLURALITI &
MASYARAKAT PLURALISTIK
DI MALAYSIA
CTU553 HUBUNGAN ETNIK
©MahyuddinKhalid&AshrofZaki, UiTM emkay@salam.uitm.edu.my
 2 GARIS MASA MASYARAKAT MALAYSIA

Kesultanan
Melayu Penjajahan Penjajahan Pembentukan
Melaka Belanda Jepun Malaysia
1402-1511 1641-1824 1941-1945 1963

Penjajahan Penjajahan Kemerdekaan

Portugis British 1957
1509-1641 1826-1941
1946-1948
©eMKAy

PENGENALAN
3

PLURAL & 2.1

PLURALITI
Hasil Pembelajaran
• Menjelaskan pembentukan
2.2 pluraliti Alam Melayu
PENJAJAHAN
• Menyatakan kesan
penjajahan dan
2.3 pembentukan masyarakat
PLURALITI MELAKA KANDUNGAN BAB 2
pluralistik
• Menghuraikan
PLURALISTIK 2.4 pembentukan masyarakat
PENJAJAHAN pluralistik selepas era
penjajahan
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA 2.5

©eMKAy
©eMKAy

PENDAHULUAN
4

Asia Tenggara semasa pra-Eropah merupakan tempat pertemuan pelbagai

PLURAL &
tamadun dan budaya utama dunia yang didorong oleh serampang tiga mata iaitu:
PLURALITI
• Ketuhanan (God/ Gospel)
• Kekayaan (Gold)
PENJAJAHAN • Kemenangan (Glory)

Kerajaan Majapahit dan Srivijaya yang mengamalkan Buddha bertapak di

PLURALITI MELAKA Nusantara sejak tahun 700m.

• Kerajaan Maritim Asia Tenggara menjadi pusat pertemuan pelbagai bangsa pada era “Zaman
Perdagangan” pada abad ke 12M-14M.
PLURALISTIK
• Melibatkan interaksi pelbagai budaya seperti Arab pra-Islam, Hinduisme, Buddhisme, Arab
PENJAJAHAN Islam, dan Eropah.

PLURALISTIK Kesultanan Melayu Melaka diasaskan pada 1400m dengan kedatangan

PASCA MERDEKA
Parameswara dari Srivijaya.
• Melaka menjadi pusat kemasyarakatan dan perkembangan Islam di Alam Melayu
• Agama Islam membawa pengenalan satu idealogi yang rasional, radikal dan progresif dalam
aspek kehidupan – pemerintahan dan pentadbiran –di Alam Melayu
©eMKAy
©eMKAy

PLURALITI & MASYARAKAT PLURALISTIK

5

PLURAL &
PLURALITI
Pluraliti budaya di Tanah Melayu merupakan hasil
pertemuan dan pertembungan budaya besar dunia yang
melahirkan fenomena sosial yang Istimewa di Alam Melayu
PENJAJAHAN

PLURALITI MELAKA

PLURALISTIK 2 konsep utama ciri-ciri masyarakat Asia Tenggara:

PENJAJAHAN

PLURALISTIK Pluraliti Masyarakat Pluralistik (plural

PASCA MERDEKA
• Bercirikan semula jadi, tanpa society)
paksaan dan fleksibel. • Bercirikan pemaksaan dan
perbezaan.
©eMKAy
©eMKAy

PERBANDINGAN PLURALITI & PLURALISTIK

6

PLURAL & PERSAMAAN

PLURALITI
Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa seperti
PENJAJAHAN Melayu, Cina, India, Eropah dll
Pluraliti Pluralistik
PLURALITI MELAKA
• Semula jadi tanpa paksaan • Secara paksaan
• Sukarela mencari • Demi kepentingan
PLURALISTIK kehidupan dan kekayaan ekonomi dan politik
PENJAJAHAN
• Disertai ahli keluarga Inggeris
PLURALISTIK • Menjamin ketenangan • Tidak disertai keluarga
PASCA MERDEKA pemikiran dan perasaan • Tidak pernah melupakan
negara asal

©eMKAy
©eMKAy

KESAN PLURALITI & PLURALISTIK

7

PLURAL &
PLURALITI
PLURALITI PLURALISTIK
Mewujudkan interaksi yang harmoni
PENJAJAHAN Gagal berasimilasi dengan penduduk,
dengan penduduk, alam sekitar dan
alam sekitar dan sistem
sistem

PLURALITI MELAKA
Sanggup berkahwin dengan Mewujudkan kelompok masyarakat
penduduk tempatan dengan sistem tersendiri
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
Mengamalkan budaya seharian orang Terasing dengan kelompok lain
Melayu walaupun di tempat yang sama
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

Amalan dan adat resam pendatang Gagal mengenali antara satu sama
diterima oleh penduduk tempatan lain
©eMKAy
©eMKAy

GARIS MASA MASYARAKAT PLURAL

8

PLURAL & Kedatangan

PLURALITI Penjajah
Masyarakat
Pluraliti Malaysia
PENJAJAHAN
• Kesultanan Melaka • Kemerdekaan
• Tanpa Paksaan • Pluraliti Baru

PLURALITI MELAKA

PLURALISTIK
PENJAJAHAN
Masyarakat
Pluralistik
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA • Penjajahan Eropah
& Inggeris
• Paksaan

©eMKAy
©eMKAy

PENJAJAHAN EROPAH & INGGERIS

9

PLURAL &
PLURALITI
Portugis & Belanda Pemisahan Inggeris
PENJAJAHAN • Kuasa-kuasa • Titik pemisah di • Inggeris pula
Eropah seperti antara pluraliti menggunakan
Portugis dan dan masyarakat ‘senjata’
PLURALITI MELAKA Belanda plural ialah serampang dua
menekankan dengan ketibaan mata di dalam
penjajahan penjajah Inggeris misi-misi
PLURALISTIK berbentuk ke Asia Tenggara kedatangan
PENJAJAHAN Imperialisme di khususnya Tanah mereka iaitu
dalam misi-misi Melayu. penjajahan
PLURALISTIK kedatangan berbetuk
PASCA MERDEKA mereka Imperialisme
dan
Kolonialisme.
©eMKAy
©eMKAy

IMPERIALISME & KOLONIALISME

10

PLURAL &
PLURALITI
IMPERIALISME KOLONIALISME
PENJAJAHAN
Menjajah secara fizikal;
Menjajah secara fizikal &
kekayaan muka bumi spt
mental. Memperkenalkan
bijih timah dan emas
sistem sosial, politik dan
PLURALITI MELAKA diambil demi kepentingan
agama mereka kepada
ekonomi negara mereka
penduduk tempatan
sendiri
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
Kolonialisme British
Imperialisme British
berjaya menjajah dan
PLURALISTIK membawa masuk buruh
mengawal kehidupan
PASCA MERDEKA dari China dan India
masyarakat peribumi
untuk mengusahakan
yang ramai dengan
lombong dan ladang
jumlah mereka yang
getah
sedikit
©eMKAy
©eMKAy

PLURALITI ALAM MELAYU

11

• Menetap di Kepulauan Melayu atau Nusantara dan berpindah-randah dari satu pulau ke
PLURAL & pulau yang lain dengan bebasnya untuk berniaga, berperang, berkahwin dan sebagainya
PLURALITI Masyarakat • Mewujudkan unsur akomodasi dalam kehidupan bermasyarakat.

PENJAJAHAN
• Wujud hubungan peradaban antara Alam Melayu dan China serta India
• Mencapai zaman kemuncaknya pada waktu pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka
Diplomatik
PLURALITI MELAKA
• Alam Melayu terkenal sebagai pusat penyebaran Buddha di bawah pemerintahan
Srivijaya
PLURALISTIK • Konsep Hinduisme dan Buddhisme dari aspek sosial dan kebudayaan seperti adat
Keagamaan perkahwinan dan soal pentadbiran negara.
PENJAJAHAN

PLURALISTIK
PASCA MERDEKA • Epistemologi ilmu pengetahuan Alam Melayu berasaskan metafizik (alam ghaib) dan
Ilmu & animisme.
Pemikiran

©eMKAy
©eMKAy

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

12

PEMERINTAHAN PERDAGANGAN
PLURAL &
PLURALITI Perlembagaan Melaka dilaksana Perdagangan rancak hasil sistem
berdasarkan Islam (Kanun Melaka & pemerintahan terbuka dan
Undang-undang Laut Melaka) pentadbiran pelabuhan yang sangat
PENJAJAHAN cekap.
Zaman keemasan dan kemuncak Panglima dan laksamana Melaka
keagungan kerajaan Melayu. proaktif mengawal keselamatan
PLURALITI MELAKA dari ancaman perompak dan lanun.
Tempat pertemuan pedagang (The Tahap keselamatan yang tinggi di
PLURALISTIK Venice of The East). Selat Melaka.
PENJAJAHAN Pemerintahan diplomasi & terbuka. Kepulauan Melayu terkenal dengan
rempah ratus yang dianggap barang
PLURALISTIK mewah.
PASCA MERDEKA
Sultan/pembesar mempunyai misi &
visi yang hebat.

©eMKAy
©eMKAy

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

13

PLURAL & KEPENDUDUKAN KEBUDAYAAN

PLURALITI
Proses penghijrahan berlaku
Keterbukaan pemerintah empayar
secara alamiah/ semulajadi tanpa
Melaka
PENJAJAHAN ada paksaan.

Para pedagang tidak memerlukan Melaka maju sbg pelabuhan utama

PLURALITI MELAKA pasport & visa sebagai dunia, hasil rempah ratus sebagai daya
pengenalan diri. tarikan, keselamatan Selat Melaka

PLURALISTIK Interaksi aktif di kalangan

PENJAJAHAN Melaka menjadi kota metropolitan
pelbagai bangsa dan kaum di
serta kota multi budaya
Melaka.
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

©eMKAy
©eMKAy

MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN

14

PLURAL & PRINSIP

PLURALITI
Pemisahan negara dari agama:
•Pentadbiran negara oleh penjajah; manakala hal ehwal Islam dan
adat istiadat Melayu diletakkan di bawah Sultan.
PENJAJAHAN
Ini berbeza dengan sistem di zaman sebelum Inggeris di mana tiada
pengasingan kuasa berlaku kerana Raja dan Sultan mempunyai
PLURALITI MELAKA
kuasa mutlak.

Pengagihan kuasa:
•Kehakiman, Eksekutif dan Perundangan serta Federalism
PLURALISTIK •Wujud sistem persekutuan berlapis (Persekutuan Tanah Melayu
PENJAJAHAN dan Persekutuan Malaysia)

PLURALISTIK
PASCA MERDEKA Setiap pihak hanya menjalankan bidang kuasa masing-masing dan
tidak boleh bercampuraduk.

©eMKAy
©eMKAy

MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN

15

PLURAL & DASAR

PLURALITI
Ilmu:
•Ilmu kolonial yang berasaskan sains moden yang bersifat rasional dan
saintifik telah mencorakkan dasar-dasar pentadbiran, ekonomi dan
PENJAJAHAN pendidikan penjajah
Pentadbiran:
•Sistem pentadbiran yang memisahkan di antara negara dan agama.
PLURALITI MELAKA
Ekonomi:
•Berubah dari pertanian sara diri kepada sistem ekonomi perindustrian dan
PLURALISTIK perdagangan (sistem ekonomi kapitalis).
PENJAJAHAN
Pendidikan:
•Dwi-sistem iaitu pendidikan agama dan pendidikan sekular.
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA

©eMKAy
©eMKAy

MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN

16

PLURAL & SISTEM DAN STRUKTUR

PLURALITI
SEBELUM PENJAJAHAN SELEPAS PENJAJAHAN
Sistem kerajaan yang
PENJAJAHAN Pemisahan di antara agama dan
mencantumkan kedua-dua aspek
negara iaitu
agama dan negara.
Raja merujuk kepada penasihat Negara ditadbir oleh pentadbir
PLURALITI MELAKA agama untuk membuat keputusan sekular dan agama diletakkan di
penting negara. bawah kuasa Sultan-Sultan Melayu.
Agamawan dan raja saling
PLURALISTIK
berperanan di dalam sistem
PENJAJAHAN
kerajaan tersebut.

PLURALISTIK Kerajaan yang peranan agama dan

PASCA MERDEKA Kerajaan yang telah memisahkan di
negara saling bertautan
(KERAJAAN). antara negara dan agama (kerajaan).

©eMKAy
©eMKAy

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

17

PLURAL & POLITIK PERLEMBAGAAN

PLURALITI Politik dipengaruhi aspek etnik
dan mengamalkan demokrasi
secara berkesan
PENJAJAHAN
Kerjasama parti-parti politik –
Parti Perikatan (1974).
PLURALITI MELAKA
Hubungan lebih bersifat
PLURALISTIK utilitarian dan hubungan jaringan dan Demang Lebar Daun
PENJAJAHAN silang budaya merentasi etnik.
PLURALISTIK Dasar-dasar kerajaan
PASCA MERDEKA mengukuhkan kerjasama dan
hubungan harmoni antara etnik.
Sumber segala perundangan dan
panduan asas kepada pelaksanaan
sistem politik.
2 peringkat kontrak sosial; Pertama:
Zaman Pluraliti
Kedua : Zaman Masyarakat
Pluralistik
Zaman Pluraliti: Antara Sang Sapurba
Zaman Masyarakat Pluralistik:
Antara Kaum-Kaum di Malaysia
Perlembagaan berlandaskan kontrak
sosial antara kaum

©eMKAy
©eMKAy

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

18

PENDIDIKAN
PLURAL &
Zaman penjajahan British terdapat 3 peringkat pendidikan:
PLURALITI •Inggeris ; rendah dan menengah
•Melayu ; rendah dan agama
•Vernakular ; Cina dan Tamil
PENJAJAHAN
Sistem pendidikan kebangsaan pascamerdeka berasaskan
•keseragaman kurikulum
•sukatan mata pelajaran
PLURALITI MELAKA •orientasi
Penyata Razak (1956) dan Penyata Rahman Talib (1960) bermatlamat:
•Menyatukan etnik-etnik di bawah satu sistem pendidikan dengan menggunakan
PLURALISTIK bahasa pengantar tunggal
PENJAJAHAN
Akta Pendidikan 1957:
•Sekolah pelbagai aliran dan pengajaran menggunakan bahasa ibunda
PLURALISTIK •Sekolah Cina dan Tamil wajib mengajar Bahasa Melayu.
PASCA MERDEKA •Pengajaran subjek tertentu seperti Geografi dan Sejarah yang berteraskan Malaysia.
•Kurikulum tidak lagi berteraskan negara asal

Dasar pendidikan mempunyai matlamat jangka panjang dalam membentuk sektor

ekonomi di Malaysia.
©eMKAy
©eMKAy

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

19

PLURAL & EKONOMI

PLURALITI
Mengamalkan sistem ekonomi dualisme:
1. Sistem ekonomi moden:perdagangan dan perusahaan moden, tertumpu di
bandar, pengurusan dan organisasi moden
PENJAJAHAN
2. Sistem ekonomi pertanian; komoditi padi dan perikanan, tertumpu di luar
bandar dan didominasi Melayu

PLURALITI MELAKA Rancangan pembangunan ekonomi negara digiatkan bagi mengatasi masalah
sosioekonomi dan sosiopolitik.
•Rancangan pramerdeka
•Rancangan selepas merdeka
PLURALISTIK
•Perancangan dalam DEB
PENJAJAHAN
•Dasar-Dasar Pembangunan Negara

PLURALISTIK Dasar-dasar pembangunan negara dirangka bagi mewujudkan keseimbangan

PASCA MERDEKA ekonomi.

©eMKAy
©eMKAy

PENGUKUHAN
20

 Jelaskan TIGA (3) bentuk proses asimilasi pelbagai etnik dalam masyarakat
PLURAL &
Melayu Islam di Melaka.
PLURALITI
 Bincangkan TIGA (3) faktor utama menjadikan Melaka sebagai kota
metropolitan.
PENJAJAHAN  Huraikan EMPAT (4) elemen utama yang membuktikan Kerajaan Melayu
Melaka sebagai sebuah kerajaan Islam.
 Huraikan EMPAT (4) elemen penting yang berkait rapat dengan pembentukan
PLURALITI MELAKA masyarakat pluralistik selepas merdeka.
 Huraikan EMPAT (4) faktor penyumbang kepada pluraliti di Zaman Kesultanan
Melayu Melaka pada abad ke-15M.
PLURALISTIK
PENJAJAHAN  Jelaskan TIGA (3) faktor pembentukan pluraliti di Malaysia.
 Huraikan TIGA (3) bentuk asimililasi antara golongan imigran dengan
PLURALISTIK masyarakat Malaysia.
PASCA MERDEKA  Bincangkan EMPAT (4) langkah yang perlu di ambil bagi menangani krisis
masyrakat pluralistik di Malaysia

©eMKAy