Professional Documents
Culture Documents
@)^).#.@$
@)^).!@.!^
@)^@.@.@%
lzIff P]g, @)@* sf] bkmf !( n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L >L % sf] ;/sf/n] b]xfosf
lgodx? jgfPsf] 5 .
kl/R5]b !
k|f/lDes
!=
;+lIfKt gfd / k|f/DeM
/De -!_ oL lgodx?sf] gfd lzIff lgodfjnL, @)%( /x]sf]5 .
-@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@=
kl/efiffM
kl/efiff ljifo jf k|;n] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,
-s_ P]g eGgfn] lzIff P]g, @)@* ;Demg' k5{ .
-v_ dGqfno eGgfn] >L % sf] ;/sf/, lzIff tyf v]ns"b dGqfno ;Demg'
k5{ .
-u_ ljefu eGgfn] lzIff ljefu ;Demg' k5{ .
-3_ dxflgb]{zs eGgfn] ljefusf] dxflgb]{zs ;Demg' k5{ .
-_ lgb]{zgfno eGgfn] If]qLo lzIff lgb]{zgfno ;Demg' k5{ .
-r_ lgb]{zs eGgfn] lgb]{zgfnosf] lgb]{zs ;Demg' k5{ .
-5_ lg/LIfs eGgfn] ljBfnosf] lg/LIf0f ug{ tf]lsPsf] sd{rf/L ;Demg' k5{ .
-5#_ lzIfs 5gf}6 ;ldlt eGgfn] lgod @@r= adf]lhdsf] lzIfs 5gf}6
;ldlt ;Demg' k5{ .
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
1
-h_
-em_
#=
$=
%=
^=
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
3
-em_
&=
*=
(=
ug]{ eP tT;DaGwL ljwfg btf{ ePsf] lg:;f ;d]t ;+nUg u/L cg';"rL!) adf]lhdsf]
9fFrfdf dxflgb]{zs ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf dxflgb]{zsn] ;f] lgj]bg ;fy k|fKt
sfuhft hfFra'em u/L lgj]bsnfO{ sDkgL jf z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ljBfno ;~rfng ug{
cg';"rL !! adf]lhdsf] 9fFrfdf :jLs[lt lbg]5 .
ljb]zL lzIf0f ;+:yf;F
yf;uF ;DaGwg u/L ljBfno vf]Ng] cg'dlt jf :jLs[lt ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf !_ P]gsf] bkmf # sf] pkbkmf -*_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zdf pNn]v eP adf]lhd ljBfno
vf]Ng rfxg]n] cg'dlt jf :jLs[ltsf] nflu dGqfnon] tf]s]sf] 9fFrfdf dGqfno ;dIf lgj]bg
lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd s'g} lgj]bg k/]df dGqfnon] lgj]bg;fy k|fKt sfuhft
hfFra'em ug]{5 / hfFra'em ubf{ lgj]bgsf] Joxf]/f dgfl;a b]lvPdf lgj]bsnfO{ ljb]zL lzIf0f
;+:yf;Fu ;DaGwg u/L ljBfno vf]Ng cg'dlt jf :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
t/ >L % sf] ;/sf/;Fu ;Demf}tf ePsf]df jfx]s Pp6f s'6g}lts lgof]usf]
l;kmfl/zdf Ps eGbf a9L ljBfno vf]Ng cg'dlt jf :jLs[lt lbOg] 5}g .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lghfdtL ;]jf lgodfjnL,
@)%) sf] lgod *)s= sf] k|of]hgsf] nflu s ju{df kg]{ ef}uf]lns If]qdf ljBfno vf]Nbf
plNnlvt /sdsf] cfwf /sd w/f}6L nfUg]5 .
!)s= w/f}6L /sd d'2tL vftfdf hDdf ul/g] M -!_ lgod !) adf]lhd /flvPsf] w/f}6L jfktsf]
/sd lhNnf lzIff sfof{non] tf]ls lbPsf] a}+sdf ljBfnosf] gfddf d'2tL vftf vf]nL hDdf
ul/g]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd a}+sdf hDdf ul/Psf] /sdaf6 k|fkt ePsf] Jofhsf] /sd
ljBfnosf] sfddf vr{ ug{ ;lsg]5 .
-#_ pklglod -!_ adf]lhdsf] vftfsf] ;~rfng Joj:yfkg ;ldltn] tf]s]sf] JolQm /
lhNnf lzIff clwsf/Ln] tf]s]sf] sd{rf/Lsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 .
!!= z}lIfs u'7L
7L ;DaGwL Joj:yf M -!_ z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ljBfno ;~rfng ug{ rfxg]n] z}lIfs
u'7L ;DaGwL ljwfg agfO{ ;DalGwt lgb]{zgfnodf btf{ u/fpg' kg]{5 .
-@_ z}lIfs u'7L lghL / ;fj{hlgs u/L b'O{ lsl;dn] btf{ ug{ ;lsg]5 .
t/ P]gsf] bkmf # sf] pkbkmf -^_ df pNn]lvt ljBfno ;~rfng ug{ lghL u'7L btf{
ug{ ;lsg] 5}g .
!@=
-@s_ pklgod -@_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+zdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg
s'g} JolQm jf ;+:yfn] lghL u'7Lsf] ?kdf ljBfno ;+rfng ug]{ u/L s'g} ljBfnonfO{ ejg jf
hUuf bfgbftJo lbPdf To:tf] ljBfno lghL u'7Lsf] ?kdf ;+rfng ug{ ;lsg]5 .
-#_ z}lIfs u'7L ;DaGwL ljwfgdf b]xfosf s'/fx? v'nfPsf] x'g' kg]{5M
-s_ ljBfnosf] gfd / 7]ufgf,
-v_ z}lIfs u'7Lsf ;+:yfkssf] gfd / 7]ufgf,
-u_ z}lIfs u'7Lsf u'7Lof/ tyf u'7Lof/sf] d'Vo eO{ sfd ug]{ JolQmsf] gfd,
lgo'lQm k|s[of / sfo{sfn,
-3_ u'7Lof/sf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf lghx?n] kfpg] ;'ljwf,
-_ z}lIfs u'7Ldf /x]sf] 3/ hUuf, cfDbfgL, C0f tyf cGo ;DklQsf] ljj/0f,
-r_ cfjZos cGo s'/fx? .
-$_ ;fj{hlgs z}lIfs u'7Ldf ;DalGwt ljBfnosf ;+:yfks, k|wfgfWofks /
dGqfnon] tf]s]sf] JolQm tyf lghL z}lIfs u'7Ldf ;DalGwt ljBfnosf ;+:yfks jf lghn]
tf]s]sf] JolQm kb]g u'7Lof/ x'g]5 .
-%_ ;fj{hlgs z}lIfs u'7Ldf sDtLdf kfFr hgf / lghL z}lIfs u'7Ldf ;+:yfksn]
rfx]s adf]lhdsf JolQm u'l7of/ x'g]5g\ .
-^_ ;fj{hlgs z}lIfs u'7Lsf] u'l7of/df ;/sf/L k|ltlglw, :yfgLo lgsfosf k|ltlglw
/ cleefjsx? dWo]af6 sDtLdf Ps Ps hgf ;b:o /fVg' kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ adf]lhd z}lIfs u'7Ldf k|ltlglwTj ug]{ ;/sf/L k|ltlglw lhNnf
lzIff sfof{noaf6 tf]lsg]5 .
-*_ o; lgod adf]lhd :yfkgf ul/Psf] z}lIfs u'7Ln] o; lgodfjnL / cGo k|rlnt
sfg"g adf]lhd cfkm\gf] sfo{ ;+rfng ug]{5 .
ljBfnosf] ;~rfngM
;~rfng ljBfnosf] ;~rfng P]g tyf o; lgodfjnLdf n]lvP adf]lhd x'g]5 .
!@s ljBfno ufEg lnOg] cfwf/ M P]gsf] bkmf !% adf]lhd b'O{ jf b'O{eGbf j9L ljBfnonfO{ ufeL
Pp6f ljBfno sfod ubf{ b]xfosf] cfwf/df ug{ ;lsg]5 M
-s_ cg';"rL# adf]lhdsf] k"jf{wf/ sfod g/x]sf],
-v_ clwsf+z sIffdf lgod && adf]lhd ljBfyL{ ;+Vof gePsf],
-u_ b'O{ jf b'O{ eGbf j9L ljBfnosf Joj:yfkg ;ldltn] Pp6} ljBfnosf] ?kdf
;~rfng ug{ ;+o'Qm lgj]bg lbPsf] .
!#= ljBfnosf]
ljBfnosf] sIff yk ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ s'g} ljBfnon] sIff yk ug{ rfx]df z}lIfs ;q
z'? x'g'eGbf sDtLdf tLg dlxgf cufl8 lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf lgj]bg ug'{ kg]{5 .
bf];|f] ;+zf]wgf/f yk .
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
6
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k/]df lhNnf lzIff clwsf/Ln] yk x'g] sIffsf] nflu
o; lgodfjnL adf]lhdsf] k"jf{wf/ k"/f eP gePsf] ;DaGwdf cfjZos hfFra'em ug]{5 /
hfFra'em ubf{ k"jf{wf/ k"/f u/]sf] b]lvPdf ljBfnosf] gS;fgsf] ljkl/t gx'g] u/L z}lIfs ;q
;'? x'g'eGbf sDtLdf tL; lbg cl3 k|fylds ljBfnodf jif{df Ps sIffsf b/n] cfkm}n] yk
ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 / lgDg dfWolds ljBfno / dfWolds ljBfnodf sIff yk ug{
cfkm\gf] /fo ;lxt k|fKt lgj]bg z}lIfs ;q z'? x'g' eGbf sDtLdf @ dlxgf cufj} lgb]{zs
;dIf k7fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf lgb]{zsn] cfjZos hfFra'em u/L
z}lIfs ;q z'? x'g' eGbf sDtLdf tL; lbg cufl8 jif{df Ps sIff yk ug{ ;Sg]5 .
-#s_ pklgod -@_ jf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg s'g} ljBfnon] cfg}
;|f]taf6 Joxf]g]{ u/L Ps} k6s ljBfnosf] tx yk ug{ Joj:yfkg ;ldltsf] l;kmfl/;;fy
lgj]bg lbPdf / k|fKt lgj]bg hfFra'em ubf{ dgfl;j b]lvPdf To:tf] ljBfnodf Ps} k6s tx
yk ug{ cg'dlt lbg ;lsg]5 .
-$_ lgod $ adf]lhd k"jf{wf/ k"/f u/]sf] b]lvPdf ;+:yfut ljBfnonfO{ Ps tx
;+rfng ug]{ / of] lgodfjnL nfu" gx'Fb}b]lv rln/x]sf sIffx? ;+rfng ug]{ cg'dlt Ps} k6s
lbg ;lsg]5 .
-%_ pklgod -#s_ / -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg dfWolds txsf]
cg'dlt Ps} k6s lbg ;lsg] 5}g .
!$=
kl/R5]b #
dxflgb]{zs, lgb]{zs, lhNnf lzIff clwsf/L tyf lg/LIfssf]
sfd, st{Jo / clwsf/
dxflgb]{zssf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ dxflgb]{zssf] sfd, st{Jo / clwsf/ cGo s'/fsf]
cltl/Qm b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_ z}lIfs of]hgf tyf sfo{qmd sfof{Gjog ug{ lgb]{zgfno tyf lhNnf lzIff
sfof{nonfO{ cfjZos lgb{]zg lbg],
-v_ lgb]{zsx?sf] sfddf ;dGjo sfod ug]{,
-u_ z}lIfs of]hgf tyf sfo{qmd sfof{Gjog ug{ cfjZostfg';f/ ;ldlt,
pk;ldlt jf sfo{6f]nL u7g ug]{,
-3_ lzIfsx?sf] k|zf;g, Joj:yfkg tyf z}lIfs ljsf; ;DaGwL sfo{ ug]{
u/fpg],
-_ ljBfnosf] z}lIfs sfo{qmd tof/ u/L sfof{Gjog ug]{ u/fpg],
-r_ dGqfnoaf6 to ul/Psf gLlt lgodx? sfof{Gjog ug]{ u/fpg],
-5_ ljefuf/f ;~rflnt z}lIfs of]hgf tyf sfo{qmdx?sf] cg'udg tyf
d"Nofg ug]{ u/fpg] / k|To]s b'O{ dlxgfdf ;f]sf] k|ltj]bg dGqfno tyf
;DalGwt lgsfodf k7fpg]],
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
7
-h_
!%=
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
t];|f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
8
!^=
-t_ dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;ldltaf6 lgb]{lzt jf k|Tofof]lht sfo{ ug]{,
-y_ cfof]uaf6 lgb]{lzt jf k|Tofof]lht sfd ug]{ u/fpg],
-b_ dGqfno tyf ljefun] tf]s] adf]lhdsf cGo sfo{x? ug]{ u/fpg] .
lhNnf lzIff clwsf/Lsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ lhNnf lzIff clwsf/Lsf] sfd, st{Jo /
clwsf/ cGo s'/fsf] cltl/Qm b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_ lhNnfdf z}lIfs sfo{qmd sfof{Gjog ug]{ u/fpg],
-v_ lzIff ;DjGwL gu/ :t/Lo of]hgf gu/ kl/ifb\af6 / lhNnf :t/Lo of]hgf
lhNnf lzIff ;ldlt / lhNnf kl/ifb\af6 kfl/t u/fO{ sfof{Gjog ug]{],
-u_ ljBfno, k|fljlws lzIffno / lzz' ljsf; s]Gb| ;DaGwL clen]v tof/
u/L k|To]s jif{ lgb]{zgfno, ljefu / dGqfnodf k7fpg],
-u!_ cgf}krfl/s lzIff, ljz]if lzIff / lzIffsf] nflu vfB sfo{qmd sfof{Gjog
ug]{ u/fpg] tyf ;f] ;DaGwL clen]v tof/ u/L k|To]s jif{ lgb]{zgfno,
ljefu / dGqfnodf k7fpg],
-u@_ ljBfyL{ ;+Vof 36\g uO{ kmflhndf k/]sf ;fd'bflos lzIfsnfO{ ;d'bfof/f
;~rflnt csf]{ ljBfnodf ldnfg ug]{,
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
9
-6_ cfof]uaf6 a9'jf ;DaGwL sf/jfxL ul/g] lzIfssf] d"Nof+sg u/L To;sf]
ljj/0f cfof]udf k7fpg],
-7_ ljBfno / lzz' ljsf; s]Gb|sf] lg/LIf0f ug]{ u/fpg],
-8_ dGqfnon] tf]lslbP adf]lhd ;fd'bflos tyf ;+:yfut ljBfnox?sf] ;d"x
ljefhg u/L ;|f]t s]Gb| lgwf{/0f ug]{ / ;|f]ts]Gb|jf6 ljBfnosf] lg/LIf0f,
lzIfssf] tfnLd tyf cGo z}lIfs lqmofsnfk ug]{ u/fpg],
-9_ dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff lgoldt / dof{lbt 9jf6 ;~rfng ug{]
u/fpg],
-0f_ ;fd'bflos ljBfnosf] nflu ljt/0f ul/Psf b/aGbL z}lIfs ;qsf] ;'?df
ldnfg ug]{ / ldnfg ul/Psf lzIfs b/aGbL ;DaGwL ljj/0f dGqfnodf
k7fpg],
-0f!_ ;fd'bflos ljBfnosf] :yfoL lzIfssf] /fhLgfdf :jLs[t ug]{ .
-t_ lg/LIfsnfO{ ljBfno lg/LIf0fdf k7fpg] / lg/LIfsn] ljBfno lg/LIf0f u/]
gu/]sf] olsg ug{ :ynut lg/LIf0f ug]{,
-y_ lg/LIfs tyf ;|f]t s]Gb|n] ljBfnosf] lg/LIf0f u/] gu/]sf] cg'udg ug]{,
-b_ u|fdL0f lzIff ljsf; sf]ifaf6 ljBfnonfO{ lgsf;f ePsf] /sd ;b'kof]u
eP gePsf] cg'udg u/L ;f]sf] k|ltj]bg ;~rfns ;ldltdf k7fpg],
-w_ ljBfnon] :jLs[t kf7\oqmd tyf kf7\ok':ts nfu" u/] gu/]sf] ;DaGwdf
lg/LIf0f ug]{ u/fpg],
-g_ ljBfnodf nfu" ul/Psf] kf7\oqmd tyf kf7\ok':tssf ;DaGwdf ;'wf/ ug'{
kg]{ / lgMz'Ns kf7\ok':tssf] ljt/0f k|0ffnLnfO{ k|efjsf/L agfpg]
ljifodf Joj:yfkg ;ldlt tyf lzIfssf] /fo lnO{ kf7\oqmd ljsf; s]Gb|
;dIf ;'emfj k7fpg] tyf ;f] ;DaGwdf cGo cfjZos sfo{ ug]{ u/fpg],
-k_ lgb]{zgfnoaf6 k|fKt ;"rLdf pNn]v ePsf n]vf k/LIfsaf6 ljBfnosf]
n]vf k/LIf0f u/fpg]],
-km_ lhNnfsf] aflif{s z}lIfs tYof+s ;+sng, ljZn]if0f / k|sfzg ug]{,
-a_ k|To]s b'O{ dlxgfdf z}lIfs of]hgfsf] k|ult k|ltj]bg lgb]{zgfno /
ljefudf k7fpg],
-e_ ;fd'bflos ljBfnosf lzIfsx?sf] tnjL k|ltj]bg kfl/t u/fpg],
-d_ ljBfnosf] jflif{s z}lIfs sfo{qmdsf] lgoldt ?kdf cg'udg u/L ;f]
cg';f/ ug]{ u/fpg],
-o_ ljBfno lg/LIfsn] lbPsf] lg/LIf0f k|ltj]bg pk/ sf/afxL ug]{ / To;sf]
ljj/0f k|To]s b'O{ dlxgfdf lgb]{zgfnodf k7fpg],
-/_ cfof]uaf6 lgb]{lzt jf k|Tofof]lht sfo{ ug]{ u/fpg],
-n_
!&=
-t_
-t!_ cfgf] If]qleq ;~rfng ul/Psf cgf}rfl/s lzIff, ljz]if lzIff / lzIffsf]
nflu vfB sfo{qmdsf] lgoldt ?kdf lg/LIf0f tyf cg'udg u/L lhNnf
lzIff sfof{nodf k|ltj]bg k]z ug]{,
-y_ lhNnf lzIff clwsf/Ln] tf]s] adf]lhd cGo sfo{ ug]{ / u/fpg] .
!*=
kl/R5]b $
lhNnf lzIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf a}7s ;DaGwL sfo{ljlw
lhNnf lzIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ P]gdf n]lvP b]lv afx]s lhNnf lzIff
;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_ :jLs[t z}lIfs of]hgf cg'?k ljBfnosf] z}lIfs sfo{qmd th'{df u/L
sfof{Gjog u/fpg],
-v_ lhNnfdf :j:y z}lIfs jftfj/0f sfod /fVg tyf lzIffsf] u'0f:t/ a[l4
ug{ Joj:yfkg ;ldlt dfkm{t z}lIfs sfo{qmd sfof{Gjog u/fpg],
-u_ >L % sf] ;/sf/sf] :jLs[t gLlt / lgb]{zg cg'?k cgf}krfl/s lzIff
sfo{qmd ;~rfng ;DjGwL cfjZos Joj:yf ug]{,
-3_ ljBfnonfO{ cfly{s ;xfotf pknJw u/fpg] tyf To:tf] ;xfotfsf] nflu
;DalGwt lgsfodf l;kmfl/z ug]{,
-_ lzIfs tyf ljBfyL{ sNof0fsf] nflu cfjZos sfo{qmd agfpg],
-r_ ljBfnosf] ;DklQsf] ;'/Iff ug{ tyf ljBfnosf] ;d[l4sf] nflu cfjZos
Joj:yf ug]{,
-5_ lhNnf:t/df lzIff ;DaGwL ljifodf ;]ldgf/, ;Dd]ng jf k|bz{gLsf]
cfof]hgf ug]{,
-h_ ljBfnosf] ljsf;sf] nflu ;~rflnt z}lIfs sfo{qmdnfO{ ;xof]u ug]{,
-em_ ljBfnosf] n]vfk/LIf0f ;DaGwdf n]vfk/LIfsn] lbPsf] k|ltj]bg cg';f/
cfjZos sf/jfxL ug]{ u/fpg],
-`_ ljBfnonfO{ cfly{s ?kdf cfTdlge{/ u/fpg k|oTg ug{],
-6_ ljBfno aGb ug]{ ;aGwdf :jLs[lt lbg],
-7_ z}lIfs Sofn]08/ agfO{ ljBfno ;~rfng ug{ ufpF lzIff ;ldlt /
Joj:yfkg ;ldltnfO{ lgb]{zg lbg],
-8_ lhNnf:t/Lo v]ns"b, :sfp6 tyf ;f+:s[lts sfo{qmdsf] ;~rfng tyf
ljsf;sf] nflu cfly{s ;|f]t h'6fpg] / k|fKt /sd vr{ ug]{ .
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
12
!(=
@)=
@!=
-u_
@@=
-&_ ufpF lzIff ;ldltsf] a}7sdf ax'dtsf] /fo dfGo x'g]5 / dt a/fa/ ePdf
a}7sdf cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg ;Sg]5 .
-*_ ufpF lzIff ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}n
+ ] lgwf{/0f u/]
adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]b %
;d'bfof/f ;~rflnt ljBfno Joj:yfkg ;DaGwL Joj:Yff
@@s= ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng lgj]bg lbg' kg]
kg{M -!_ s'g} ;fd'bflos
ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng rfxg] :yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfn]
b]xfosf sfuhft ;+nUg u/L cg';"rL!!s= adf]lhdsf] 9fFrfdf ufpF ljsf; ;ldlt,
gu/kflnsf, Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfn] eP lhNnf lzIff sfof{nodf / lhNnf ljsf;
;ldltn] eP lgb]{zgfnodf lgj]bg lbg' kg]{5 M
-s_
-v_
-u_
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf lhNnf lzIff clwsf/L jf lgb]{zsn]
lgj]bssf] dfu adf]lhd ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg x'g] gx'g] ;DaGwdf
cfjZostfg';f/ cfk}m+ jf cfk"m dftxtsf] s'g} clws[tf/f ljBfnox?sf] :ynut lg/LIf0f
ug{ u/fpg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lhNnf lzIff sfof{nodf k|fKt ePsf] lgj]bg ;lxtsf]
sfuhft tyf pklgod -@_ adf]lhd ul/Psf] :ynut lg/LIf0f k|ltj]bg hfFra'em ubf{
;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg dgfl;j b]v]df k|fylds ljBfnosf] xsdf
lhNnf lzIff clwsf/L cfk}mn] To:tf] ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg ;Sg]5 /
lgDg dfWolds ljBfno / dfWolds ljBfnosf] xsdf cfkm\gf] /fo ;lxt k|fKt lgj]bg
;lxtsf] sfuhft lgb]{zs ;dIf k7fpg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ jf -#_ adf]lhd k|fKt ePsf] lgj]bg ;lxtsf] sfuhft hfFra'em
ubf{ ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg dgfl;j b]v]df lgb]{zsn] To:tf] ;fd'bflos
ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbg ;Sg]5 .
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
15
-%_ pklgod -#_ jf -$_ adf]lhd ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lb+bf
lhNnf lzIff clwsf/L jf lgb]{zsn] Joj:yfkg lhDdf lng] :yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt
jf ;+:Yff;Fu ;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-^_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;+:yfnfO{ ljBfnosf]
Joj:yfkg lhDdf lbg] ;DaGWfdf dGqfnon] cGo cfwf/ tf]Sg ;Sg]5 .
-&_ pklgod -#_ jf -$_ adf]lhd ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lbPsf]
hfgsf/L clen]vsf] nflu lhNnf lzIff clwsf/L jf lgb]{zsn] ljefu / lzIfs
lstfavfgfnfO{ lbg' kg]{5 .
@@v= ;d'bfof/f ;~rflnt ljBfnon] kfpg] /sdM lgod !^$ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ;d'bfof/f ;~rflnt ljBfnon] >L % sf] ;/sf/af6 b]xfo adf]lhdsf] /sd
kfpg]5 M
-s_
-v_
-u_
-v_
-u_
-3_
-r_
lgod @% sf] v08 -r_, -5_ / -h_ jfx]ssf cGo sfd, st{Jo
/ clwsf/sf] kfng tyf k|of]u ug]{ u/fpg] .
@@3= ;d'bfo4f/f ;~rflnt ljBfno lhDdf lng] :yfgLo lgsfo jf ;+:yfsf] sfd, st{Jo /
clwsf/M
clwsf/ ;d'bfof/f ;~rflnt ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng] :yfgLo lgsfo jf ;+:yfsf]
sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
-5_
@@= ;fd'bflos lzIfssf] lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfM -!_ ;d'bfof/f ;~rflnt ljBfnodf s'g}
;fd'bflos lzIfssf] kb l/Qm x'g cfPdf Joj:yfkg ;ldltn] To:tf] kb v'nf k|ltof]lutfaf6
k"lt{ ug{sf] nflu l/Qm kb ;+Vof, cfjZos Go"gtd of]Uotf, b/vf:t a'emfpg] :yfg tyf
clGtd ldlt, k/LIff x'g] ldlt / :yfg ;d]tsf] ljj/0f v'nfO{ slDtdf tL; lbgsf] Dofb lbO{
lj1fkg ug'{ kg]{5 / To;/L lj1fkg ePsf] s'/f ;a}n] yfxf kfpg] u/L ;DalGwt ljBfno,
17
:yfgLo lgsfo / lhNnf lzIff sfof{nosf] ;"rgf kf6Ldf 6fF; ug'{ kg]{5 . lhNnf lzIff
sfof{non] s'g} klqsf jf a'n]l6g k|sfzg u/]sf] eP Joj:yfkg ;ldltn] To:tf] klqsf jf
a'n]l6gdf ;d]t ;f] lj1fkg k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd v'nf k|ltof]lutff/f k"lt{ ubf{ k|fylds, lgDg dfWolds
/ dfWolds txsf] ltLo / k|yd >]0fLsf] kb l/Qm eP klg t[tLo >]0fLsf] kb dfgL k"lt{
ul/g]5 .
-#_
pklgod -!_ adf]lhd k|sflzt lj1fkgdf b]xfosf JolQm pDd]bjf/ x'g kfpg]
5g\ M
-s_
-v_
-$_ pklgod -!_ adf]lhd k|sflzt lj1fkg cg';f/ pDd]bjf/ 5gf}6 ug{ b]xfo
adf]lhdsf] k/LIff lnOg]5 M
-s_
lnlvt k/LIff
!)) c
-v_
k|of]ufTds k/LIff
@% c
-u_
cGtjf{tf{
@% c
-%_ pklgod -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljifosf] k|s[lt x]/L
cfjZos 7fg]df dfq lzIfs 5gf}6 ;ldltn] k|of]ufTds k/LIff lng ;Sg]5 .
-^_
-&_
-*_ pDd]bjf/sf] lnlvt k/LIff / k|of]ufTds k/LIff lnPsf] eP ;f] ;d]tdf ptL0f{
eO{ ;a}eGbf a9L c k|fKt ug]{ pDd]bjf/x?nfO{ cGtjf{tf{sf] lgldQ 5gf}6 ul/g]5 .
-(_ cGtjf{tfsf] s"n @% c dWo] cg'ej jfkt k|To]s jif{sf] Ps c+ssf b/n]
a9Ldf bz c, z}lIfs of]Uotf jfkt ;]jf k|j]zsf] nflu tf]lsPsf] z}lIfs of]Uotfsf] k|yd
>]0fL eP tLg, ltLo >]0fL eP b'O{ / t[tLo >]0fL eP Ps csf b/n] a9Ldf tLg c /
cGtjf{tf{ jfkt a9Ldf afx| c lbOg]5 .
-!)_ lzIfs 5gf}6 ;ldltn] lnlvt k/LIff / k|of]ufTds k/LIff lnPsf] eP ;f]
k/LIffdf ;kmn ePsf pDd]bjf/sf] cGtjf{tf{df k|fKt u/]sf] c hf]8L ;a}} k/LIffsf] s"n
c+sdf ;a}eGbf a9L c k|fKt ug]{ pDd]bjf/sf] gfd lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/; u/L lgod
@@=sf] pklgod -!_ adf]lhdsf] :yfgdf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 . To;/L l;kmfl/; ubf{
18
pknAw eP;Dd l/Qm kb;+Vofsf] bz k|ltztn] x'g] ;+Vofdf jf slDtdf Pshgf dWo] h'g
a9L x'G5 ;f] ;+Vofsf] pDd]bjf/sf] gfd j}slNks ;"rLdf /fVg' kg]{5 .
-!!_ pklgod -!)_ adf]lhd lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/; ul/Psf] pDd]bjf/n]
lgo'lQmsf] ;"rgf k|sflzt ePsf] jf ;"rgf kfPsf] ldltn] tL; lbgleq lgo'lQm kq lng' kg]{5
. ;f] Dofb leq lgo'lQm kq glnPdf jf lgo'lQm kq lnPsf] tL; lbgleq ljBfnodf xflh/
gePdf jf To:tf] pDd]bjf/sf] d[To' eO{ jf cGo s'g} sf/0fn] Ps jif{leq ;f] kb l/Qm ePdf
Joj:yfkg ;ldltn] j}slNks ;"rLdf /x]sf pDd]bjf/nfO{ of]Uotfqmdfg';f/ lgo'lQm ug{
;Sg]5 .
-!@_ pklgod -!!_ adf]lhd pDd]bjf/nfO{ ;fd'bflos lzIfs kbdf lgo'lQm ubf{
Joj:yfkg ;ldltn] Ps jif{;Dd k/LIf0f sfndf /xg] u/L lgo'lQm lbg]5 .
t/ dlxnf lzlIfsfsf] xsdf 5 dlxgf dfq k/LIf0fsfn x'g]5 .
-!#_ pklgod -!@_ adf]lhd k/LIf0fsfndf /x]sf] s'g} lzIfssf] sfo{ ;Gtf]ifhgs
gkfPdf Joj:yfkg ;ldltn] To:tf] lzIfsnfO{ kbaf6 x6fpg]5 .
-!$_ pklgod -!)_ adf]lhd l;kmfl/; ePsf] pDd]bjf/ ;fd'bflos ljBfnosf]
:yfoL lzIfs ePdf lghn] cl3 u/]sf] :yfoL ;]jf cjlw ;d]t hf]l8g]5 .
@@r= lzIfs 5gf}6 ;ldltM -!_ ;fd'bflos lzIfssf] lgo'lQm tyf To;/L lgo'Qm lzIfssf] a9'jfsf]
nflu l;kmfl/; ug{ k|To]s ljBfnodf b]xfo adf]lhdsf] Ps lzIfs 5gf}6 ;ldlt /xg]5 M
-s_
-v_
;+of]hs
-u_
;b:o
;b:o;lrj
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -u_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
k|wfgfWofkssf] lgo'lQm jf k|wfgfWofks eO{ sfd u/]sf] lzIfssf] a9'jfsf] l;kmfl/; ug'{ kg]{
ePdf Joj:yfkg ;ldltn] tf]s]sf] ;DalGwt ljBfnosf] jl/i7 lzIfsn] lzIfs 5gf}6
;ldltsf] ;b:o;lrj eO{ sfd ug]{5 .
-#_
-$_
lzIfs 5gf}6 ;ldltn] cfkm\gf] j}7s nufotsf cGo sfo{ljlw cfkm} lgwf{/0f
ug]{5 .
19
@@5== a9'jf ;DaGwL Joj:yfM -!_ ;d'bfo4f/f ;~rflnt ljBfnosf] k|To]s txdf lzIfs a9'jf ug]{
k|of]hgsf] nflu b]xfosf] cg'kftdf a9'jf x'g] >]0fL sfod ul/g]5 M
hDdf kb ;+Vof
t[tLo >]0fL
ltLo >]0fL
k+|yd >]0fL
&
!)
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lhNnf ljsf; ;ldltn]
lhNnf leqsf ;a} ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lnPsf]df lgod *( adf]lhd / ufpF ljsf;
;ldlt jf gu/kflnsfn] cfkm\gf] If]qleq Ps eGbf a9L ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf
lnPsf]df To:tf ljBfnox?df /x]sf] s"n b/jGbLsf] cfwf/df a9'jf x'g] kbsf] >]0fL sfod ug{
;Sg]5 .
-#_ Joj:yfkg ;ldltn] lzIfssf] a9'jf ;DaGwL sf/jfxL cl3 a9fpg' k"j{ lhNnf
lzIff clwsf/Laf6 a9'jf x'g] kbsf] >]0fL ;lxtsf] ;+Vof lgwf{/0f u/fpg' kg]{5 .
-$_
pklgod -#_ adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] >]0fLdf >L % sf] ;/sf/af6 :jLs[t
b/aGbLdf lgo'Qm ePsf b]xfosf of]Uotf k'u]sf] lzIfs a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g ;Sg]5M
-s_
-v_
-u_
-3_
20
-%_ pklgod -$_ adf]lhd of]Uotf k'u]sf] lzIfsn] a9'jf x'gsf] nflu
cfjZos sfuhft ;+nUg u/L Joj:yfkg ;ldlt ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePdf Joj:yfkg ;ldltn] To:tf]
lgj]bg ;lxtsf sfuhft lzIfs 5gf}6 ;ldlt ;dIf k7fpg] 5 .
-&_ lzIfs 5gf}6 ;ldltn] lzIfsnfO{ a9'jfsf] lgldQ l;kmfl/; ubf{ lghsf]
sfo{ Ifdtfsf]] cfwf/df ug]{5 . To;/L sfo{ Ifdtfsf] d"Nof+sg ubf{ b]xfo adf]lhd
a9Ldf ^) c lbOg]5M
-s_
-v_
cGtjf{tf{ jfkt !) c
-*_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg jfkt kl5Nnf] kfFr jif{sf] nflu k|lt jif{ !)
csf] b/n] a9Ldf %) c lbOg]5 .
-(_ lzIfs 5gf}6 ;ldltn] sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg jfkt slDtdf $% c /
cGtjf{tf{ jfkt slDtdf ^ c ;lxt slDtdf %! c k|fKt ug]{ lzIfsnfO{ a9'jfsf]
nflu l;kmfl/; ug]{5 .
-!)_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg kmf/fdsf] 9fFrf dGqfnon] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-!!_ lzIfssf] ;'k/Lj]Ifs k|wfgfWofks / Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf
k'g/fjnf]sgstf{ x'g]5 / k|wfgfWofkssf] ;'k/Lj]Ifs Joj:yfkg ;ldltn] tf]s]sf] ;f]
;ldltsf] ;b:o / Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf k'g/fjnf]sgstf{ x'g]5 .
t/ s'g} ljBfnodf lzIfs / k|wfgfWofks Pp6} >]0fLsf] ePdf To:tf] lzIfssf]
;'k/Lj]Ifs Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o / Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf
k'g/fjnf]sgstf{ x'g]5 .
-!@_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljBfnosf]
Joj:yfkg lhDdf lng' cl3 sfo{/t :yfoL lzIfsn] rfx]df cfof]u4f/f x'g] a9'jfdf
;d]t efu lng kfpg]5 .
t/ Psk6s o; lgod adf]lhd a9'jf ePsf] lzIfsn] k'gM cfof]uf/f x'g]
a9'jfdf pDd]bjf/ x'g kfpg] 5}g .
@@h= ;fd'bflos lzIfssf]] lgo'lQm jf a9'jf jb/ ug{ ;Sg]
;SgM -!_ o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ;fd'bflos lzIfssf] lgo'lQm tyf a9'jf ubf{ b]xfosf] q'6L ePsf] s'/f
s'g} ph"/L k/L hfFra'em ubf{ jf s'g} Joxf]/faf6 yfxf x'g cfPdf ;DalGwt lhNnf lzIff
clwsf/Ln] To:tf] lgo'lQm jf a9'jf jb/ u/L k'gM lzIfssf] lgo'lQm jf a9'jf ;DaGWfL sf/jfxL
ug{ ;DalGwt Joj:yfkg ;ldltdf n]vL k7fpg ;Sg]5M
21
-s_
-v_
-u_
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lhNnf lzIff clwsf/Ln]
lzIfs lgo'Qm jf a9'jf ePsf]] 5 dlxgf kl5 To:Tff] lgo'lQm jf a9'jf ab/ ug{ ;Sg] 5}g .
@@em= ;fd'bflos lzIfssf] tna, ;'ljwf / ;]jf zt{
ztM -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ;fd'bflos lzIfsn] Joj:yfkg ;ldltn] tf]s] adf]lhd tna, eQf /
jflif{s tna a[l4 kfpg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;fd'bflos lzIfsn] kfpg] tna, eQf / jflif{s tna
a[l4 ;DaGwdf >L % sf] ;/sf/n] Joj:yfkg ;ldltnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ df n]lvPb]lv afx]s ;fd'bflos lzIfssf] ;'ljwf / ;]jf zt{
;DaGwL cGo Joj:yf o; lgodfjnLsf cGo lgodsf] cwLgdf /xL ;fd'bflos ljBfnosf
cGo lzIfs ;/x x'g]5 .
@@`= ljBfno ;~rfng sfo{ljlw agfO{ nfu" ug{' kg]
kg{M -!_ :yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt jf
;+:yfn] cfkm"n] Joj:yfkg lhDdf lnPsf] ljBfno ;'Jojl:yt ?kdf ;~rfng ug{, To:tf]
ljBfnodf ;fd'bflos lzIfs afx]ssf cGo lzIfs tyf sd{rf/L lgo'lQm jf a9'jf ug{,
To;/L lgo'Qm jf a9'jf ul/Psf] lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ ;]jf ;'ljwf pknAw u/fpg /
To:tf lzIfs / sd{rf/LnfO{ ljefuLo ;hfo ug]{ ;DaGwdf ljBfno ;~rfng sfo{ljlw
agfpg' kg]{5 .
@#=
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lhNnf ljsf; ;ldltn] agfPsf] ljBfno ;~rfng
sfo{ljlw lgb]{zgfnoaf6 / ;f] afx]ssf cGo :yfgLo lgsfo, Joj:yfkg ;ldlt jf ;+:yfn]
agfPsf] ljBfno ;~rfng sfo{ljlw lhNNff lzIff sfof{noaf6 :jLs[t ePkl5 nfu" x'g]5 .
kl/R5]b ^
Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:osf] 5gf}6, sfd, st{Jo / clwsf/
tyf a}7s ;DaGwL sfo{ljlw
Joj:yfkg ;ldltsf]
;ldltsf] cWoIf tyf ;b:o 5gf}6 ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ k|wfgfWofksn] P]gsf]
bkmf !@ sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ / -v_ adf]lhd ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg
;ldltsf] cWoIf / ;b:ox? 5gf}6 ug{] k|of]hgsf] nflu z}lIfs ;q z'? ePsf] tL; lbgleq
sDtLdf ;ft lbgsf] ;"rgf lbO{ cleefjssf] e]nf u/fpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cleefjsnfO{ e]nf u/fpg' tLg lbg cl3 k|wfgfWofksn]
cljefjssf] gfdfjnL ljBfnodf ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
22
-#_ pklgod -!_ adf]lhd cWoIf / ;b:ox? 5fGg] ;DaGwdf cleefjsx?nfO{ ;xof]u
ug{sf] nflu k|wfgfWofksn] cfkm\gf] ;+of]hsTjdf lg/LIfs / cGo ljBfnosf] Pshgf lzIfs
/xg] u/L tLg ;b:oLo 5gf}6 ;xof]u ;ldlt u7g ug]{5 / ;f] ;ldltn] tf]s]sf] sfo{ljlw
cg';f/ cleefjsx?n] cWoIf / ;b:ox?sf] 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
@#s= /fhLgfdf :jLs[t ug]{ clwsf/L M Joj:yfkg ;ldltsf ;b:osf] /flhgfdf ;f] ;ldltsf
cWoIfn] / Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfsf] /fhLgfdf ;DalGwt Joj:yfkg ;ldltn] :jLs[t
ug]{5 .
@$= cleefjs /fVg gx'gM] ljBfnon] ljBfyL{sf afa', cfdf bfh',efO{, lbbL, alxgL, afh], aHo} jf
ljBfyL{sf] kfng kf]if0f ug]{ / k7g kf7gsf] Joj:yf ldnfpg]] JolQm afx]s cGo JolQmnfO{
cleefjssf] ?kdf /fVg x'Fb}g .
@%= ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ P]gdf n]lvP b]lv
afx]s ;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5M
-s_ ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v, lg/LIf0f / Joj:yfkg ug]{,
-v_ ljBfnosf] nflu rflxg] cfly{s ;|f]t h'6fpg],
-u_ lzIfsnfO{ tfnLdsf] nflu 5gf}6 ug]{,
-3_ tfnLddf hfg] lzIfsnfO{ tfnLdaf6 kms]{kl5 sDtLdf tLg jif{ ljBfnodf
;]jf ug'{ kg]{ ;DaGwdf zt{x? lgwf{/0f u/L sa'lnotgfdf u/fpg],
-_ lzIfsx?sf] ;]jfsf] ;'/Iff / ;Dj4{g ug]{,
-r_ ljBfnosf] ;|f]taf6 a]xf]g]{ u/L lzIfs tyf sd{rf/L lgo'Qm ug]{ / To;/L
lgo'Qm lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ >L % sf] ;/sf/n] ;dfg txsf lzIfs
tyf sd{rf/LnfO{ tf]lslbPsf] tna :s]ndf g36fO{ tna eQf v'jfpg],
-5_ >L % sf] ;/sf/af6 :jLs[t ePsf] b/jGbLsf] lzIfs kb l/Qm x'g cfPdf
:yfoL k"lt{sf] nflu ;f] kb l/Qm ePsf ldltn] kGw| lbgleq lhNnf lzIff
sfof{nodf n]vL k7fpg],
-h_ ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lx?sf] xflh/L hfFr u/L uon x'g] lzIfs
jf sd{rf/L pk/ cfjZos sf/jfxL ug]{ tyf cfjZostfg';f/ cfkm\gf] /fo
;lxtsf] k|ltj]bg sfo{jfxLsf] nflu lhNnf lzIff sfof{nodf k7fpg],
-em_ ljBfnosf] z}lIfs :t/ j[l4 ug{ cfjZos ;fdfg tyf z}lIfs ;fdfu|Lx?sf]
Joj:yf ug]{,
-`_ >L % sf] ;/sf/jf6 ;~rfng x'g] ljleGg sfo{qmdx?df ljBfnonfO{
;l/s u/fpg],
-6_ ljBfyL{x?sf] kfngf ug'{ kg]{ cfrf/ ;lxt agfO{ nfu" ug]{,
-7_ lzIfsx?sf] clen]v cWofjlws u/fO{ /fVg],
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
23
-8_
-9_
@^=
-9!_ lgb]{zgfnoaf6 k|fKt ;"rLdf pNn]v ePsf n]vf k/LIfsx? dWo]af6 n]vf
k/LIfssf] lgo'lQm ug{ lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf tLg hgfsf] gfd
l;kmfl/z u/L k7fpg],
-0f_ ljBfyL{nfO{ pknAw u/fO{Psf] 5fqj[lQ afktsf] /sd ;f]wegf{sf] nflu
;DalGwt lgsfodf dfu ug]{,
-t_ lg/LIfsn] ljBfnosf] 58\s] hfFr jf lg/LIf0f ubf{ xflh/L k'l:tsfdf uon
hgfPsf]df To:tf] uon jfkt tna sL ug]{,
-y_ Joj:yfkg ;ldltsf] ;lrjfno ljBfno ejgdf /fVg] tyf ljBfnosf]
sfuhkq / clen]v ;'/lIft ug]{,
-b_ lhNnf lzIff sfof{non] lbPsf] lgb]{zg cg'?k sfd ug]{ .
-@_ Joj:yfkg ;ldltn] cfgf] clwsf/ dWo] cfjZostfg';f/ s]xL clwsf/
Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o;lrjnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
;+:yfut ljBfnosf] Joj:yfkg
Joj:yfkg ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ P]gdf n]lvP b]lv
afx]s ;+:yfut ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd
x'g]5M
-s_ ljBfnosf] z}lIfs u'7Lsf u'7Lof/ jf sDkgLsf ;~rfns;Fu ;dGjo u/L
ljBfnosf] ;~rfng, /]vb]v, lg/LIf0f / Joj:yfkg ug]{,
-v_ ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lsf] ;]jfsf] ;'/Iff / ;Dj4{g ug]{,
-u_ ljBfyL{x?nfO{ k/LIffdf ;fd]n u/fpg],
-3_ >L % sf] ;/sf/jf6 ;~rflnt laleGg sfo{qmddf ljBfnonfO{ ;l/s
u/fpg],
-_ k|To]s jif{ ljBfnosf rGbfbftf / cleefjsx?sf] e]nf u/fO{ ljBfnosf]
cl3Nnf] z}lIfs jif{sf] cfo, Joo tyf z}lIfs pknlAw / cfufdL jif{sf]
z}lIfs sfo{qmdsf] ;DaGwdf hfgsf/L u/fpg],
-!_ ljBfnosf] lzIfs kbsf] b/jGbL :jLs[t ug]{ tyf l/Qm kbdf lzIfs
c:yfoL lgo'Qm ePsf] 5 dxLgfleq :yfoL k"lt{ ;DaGwL k|lqmof z'? ug]{,
-r_ ljBfnodf lgo'Qm lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ cfjZos ;'ljwf pknJw
u/fpg],
-5_ lzIfs tyf sd{rf/L sNof0f sf]ifsf] Joj:yf ug]{,
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
24
-h_
@&=
@*=
v08 -5_ adf]lhdsf] sf]ifdf hDdf ePsf] /sd ;f]xL v08df plNnlvt
sfddf dfq vr{ ug]{,
-em_ cfgf] cfr/0f cg';f/ sfd gug]{ lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ ljefuLo
;hfo ug]{,
-`_ lhNnf lzIff sfof{noaf6 vl6O cfPsf] n]vf k/LIfsaf6 ljBfnosf]
n]vfk/LIf0f u/fpg],
-6_ ljBfyL{x?n] kfngf ug'{ kg]{ cfrf/ ;+lxtf agfO{ nfu" ug]{,
-7_ lhNnf lzIff sfof{non] lbPsf lgb]{zg cg'?k sfd ug]{ .
-@_ Joj:yfkg ;ldltn] rfx]df lzIfs cleefjs ;+3 u7g ug{ ;Sg]5 .
-#_ Joj:yfkg ;ldltn] cfgf] clwsf/ dWo] cfjZostfg';f/ s]xL clwsf/
Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o;lrjnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
Joj:yfkg ;ldltsf] j}7s ;DaGwL sfo{ljlwM
jlw -!_ Joj:yfkg ;ldltsf] j}7s b'O{ dlxgfdf
sDtLdf Ps k6s a:g]5 .
-@_ Joj:yfkg ;ldltsf] a}7s ;f] ;ldltsf] cWoIfsf] lgb]{zgdf ;b:o;lrjn]
af]nfpg]5 .
-#_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Joj:yfkg ;ldltsf Ps ltxfO{
;b:on] lnlvt cg'/f]w u/]df Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o;lrjn] hlxn];'s} klg Joj:yfkg
;ldltsf] a}7s af]nfpg' kg]{5 .
-$_ Joj:yfkg ;ldltsf] a}7sdf 5nkmn x'g] ljifo ;"rL ;b:o;lrjn] ;fwf/0ftM
tLg lbg cufj} ;b:ox?nfO{ lbg' kg]{5 .
-%_ Joj:yfkg ;ldltdf tTsfn sfod /x]sf krf; k|ltzt eGbf a9L ;b:ox?
pkl:yt ePdf Joj:yfkg ;ldltsf] a}7ssf] nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-^_ Joj:yfkg ;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf ;f] ;ldltsf] cWoIfn]] ug]{5 / lghsf]
cg'kl:yltdf a}7sdf pkl:yt ;b:ox?n] cfkm'x?dWo]jf6 5fg]sf] ;b:on] a}7ssf] cWoIftf
ug]{5 .
-&_ Joj:yfkg ;ldltsf] a}7sdf ax'dtsf] /fo dfGo x'g]5 / dt a/fa/ ePdf
a}7ssf] cWoIftf ug]{ JolQmn] lg0ff{os dt lbg ;Sg]5 .
-*_ Joj:yfkg ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw Joj:yfkg ;ldlt cfkm}+n]
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
Joj:yfkg ;ldlt lj36g ug{ ;Sg]] cj:yfM
cj:yf b]xfosf cj:yfdf Joj:yfkg ;ldlt lj36g
ug{ ;lsg]5M
-s_ ljBfnosf] ;Dklt lxgfldgf u/]df,
-v_ ljBfnosf] z}lIfs jftfj/0f vNjNofPdf,
-u_ >L % sf] ;/sf/sf] gLlt ljkl/t sfd u/]df,
25
-u!_ ;d'bfof/f ;+rflnt ljBfnon] lgod @@s= sf] pklgod -%_ adf]lhd
u/]sf] ;Demf}tf adf]lhd sfd gu/]df,
-3_ ljBfnosf] Joj:yfkg ;Gtf]ifhgs ?kdf ug{ g;s]df, jf
-_ ;DalGwt lgsfo jf clwsf/Ln] lbPsf] lgb]{zgsf] kfng gu/]df .
@(= Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf / ;b:o x'g g;Sg]
g;Sg M b]xfosf] JolQm Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf
/ ;b:o x'g ;Sg] 5}g M
-s_ u}/ g]kfnL gfu/Ls,
t/ >L % sf] ;/sf/;Fu ePsf] ;Demf}tf adf]lhd vf]lnPsf]
ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf cleefjs dWo] hg';'s} JolQm
x'g ;Sg]5 .
-v_ kRrL; jif{ pd]/ k"/f gePsf],
-u_ k|fylds ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf x'gsf] nflu ;fdfGo
n]vk9 ug{ ghfGg], lgDg dfWolds ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf]
cWoIf x'gsf] nflu sDtLdf sIff cf7 pQL0f{ gu/]sf] / dfWolds
ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf x'gsf] nflu sDtLdf
P;=Pn=;L= jf ;f] ;/xsf] k/LIff pQL0f{ gu/]sf] .
t/ lgDg dfWolds ljBfno / dfWolds ljBfnosf] Joj:yfkg
;ldltsf] cWoIf x'gsf] nflu To:tf] z}lIfs of]Uotf ePsf] JolQm
gePdf ;f] eGbf sd z}lIfs of]Uotf ePsf] JolQm klg cWoIf x'g
;Sg]5 .
-3_ cWoIfsf] nflu eP ;DalGwt ljBfnodf lzIfs jf sd{rf/Lsf] kbdf
axfn /x]sf],
-_ g}lts ktg x'g] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;"/bf/ 7xl/Psf] .
#)= lzIfs
lzIfscleefjs ;+3 ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ ;fd'bflos ljBfnosf ;Dk"0f{ lzIfs tyf
cleefjsx? ;b:o /x]sf] Ps lzIfscleefjs ;+3 /xg]5 .
-@_ Joj:yfkg ;ldltn] cleefjsx?sf] e]nf u/fO{ ;f] ;ldltsf] cWoIf, k|wfgfWofks
tyf sDtLdf Ps hgf lzIfs / cleefjsx? ;d]t /xg] u/L a9Ldf P3f/ ;b:oLo lzIfs
cleefjs ;+3sf] sfo{sf/L ;ldlt u7g ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd ul7t sfo{sf/L ;ldltsf ;b:osf] kbfjlw b'O{ jif{sf]
x'g]5 .
-$_ pklgod -@_ adf]lhdsf]] sfo{sf/L ;ldltsf] a}7s tLg dlxgfdf sDtLdf
Psk6s a:g]5 / ;f] ;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw sfo{sf/L ;ldlt cfk}mn] lgwf{/0f
u/] adf]lhd x'g]5 .
-%_ pklgod -@_ adf]lhdsf] sfo{sf/L ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5 M
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
26
-s_
-v_
#!=
#@=
kl/R5]b &
kf7\
\oqmd tyf kf7\
\ok':ts ;DaGwL Joj:yf
kf7oqmd
kf7ok'
kf7\
\oqmd tyf kf7\
\ok':ts nfu" ug'{ kg]M{ ljBfnon] >L % sf] ;/sf/af6 :jLs[t kf7\oqmd
kf7oqmd
kf7ok'
tyf kf7\ok':ts nfu" ug'{ kg]{5 .
/fli6o kf7\
\oqmd ljsf; tyf d"Nofg kl/ifb\
kf7oqmd
kl/ifbM -!_ kf7\oqmd lgdf{0f tyf d"Nofg ug]{
;DaGwdf gLlt lgwf{/0f ug{sf] nflu b]xfosf ;b:ox? /x]sf] /fli6o kf7\oqmd ljsf; tyf
d"Nofg kl/ifb\ /xg]5M
-s_ lzIff tyf v]ns"b dGqL jf /fHodGqL
cWoIf
-v_ ;b:o, /fli6o of]hgf cfof]u -lzIff x]g]{_
;b:o
-u_ dGqfnosf] ;lrj
;b:o
-3_
-_
-!_
-r_
-5_
-h_
-em_
-`_
-6_
-7_
t];|f] ;+zf]wgf/f yk
27
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
##=
-h@_ /fli6o lzIff gLltsf] clwgdf /xL s'g} vf; k|s[ltsf ;+:yfn] ;+rfng
u/]sf] ljBfnodf >L % sf] ;/sf/af6 :jLs[t kf7\oqmdsf] s"n
kf7\oef/df km/s gkg]{ u/L yk ljifo cWofkg ug{ :jLs[ltsf] nflu >L %
sf] ;/sf/ ;dIf l;kmfl/z ug]{,
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
28
-h#_
jx' kf7\ok':ts :jLs[lt ;DaGwdf gLlt th'{df u/L >L % sf] ;/sf/
;dIf k]z ug]{,
#$=
#%=
#^=
#&=
#*=
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
29
#(=
$)=
$!=
kl/R5]b *
k/LIffsf] kl/rfng / lgoGq0f
lgoGq0f ;DaGwL Joj:yf
k|fylds lzIff pQL0f{ k/LIffsf] kl/rfng / lgoGq0fM
lgoGq0f k|fylds lzIff pQL0f{ k/LIffsf]
kl/rfng / lgoGq0f ;DalGwt ljBfnon] ug]{5 .
lgDg dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffsf] kl/rfng / lgoGq0fM
lgoGq0f -!_ lgDg dfWolds txsf]
cGTodf lnOg] k/LIff lhNnf:t/Lo ?kdf kl/rfng / lgoGq0f ug{sf] nflu lhNnf lzIff
clwsf/Ln] k|To]s lhNnfdf lzIfs ;d]tsf] k|ltlglwTj /xg] u/L] cfgf] cWoIftfdf kfFr
;b:oLo k/LIff ;ldlt u7g ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ul7t ;ldltdf dgf]gLt ;b:osf] kbfjlw tLg jif{sf]
x'g]5 .
-#_ lhNnf lzIff clwsf/Ln] cfgf] sfof{nosf] s'g} sd{rf/LnfO{ k/LIff ;ldltdf
;lrj eO{ sfd ug{ tf]Sg]5 .
-$_ k/LIff ;ldltn] ;DalGwt ljifosf ljz]if1nfO{ k/LIff ;ldltsf] a}7sdf efu lng
cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
-%_ k/LIff ;ldltsf] a}7s ;DjGwL sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}+n] lgwf{/0f u/] adf]lhd
x'g]5 .
lgDg dfWolds lzIff ptL0f{ k/LIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ -!_ lgDg dfWolds
lzIff pQL0f{ k/LIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_ k/LIff kl/rfng ;DaGwdf gLlt lgwf{/0f ug]{,
-v_ dGqfnon] tf]s]sf] Go"gtd z}lIfs :t/ sfod u/]sf ljBfnonfO{ cfgf]
ljBfnosf] k/LIff cfkm} jf ;d"xut ?kdf ;~rfng ug{ cg'dlt lbg],
-u_ k/LIff s]Gb| tf]Sg],
-3_ ljBfnox?nfO{ ;d"xdf ljefhg u/L k/LIff ;~rfng ug]{,
-_ k/LIffkmn k|sflzt u/fpg] tyf pQL0f{ k/LIffyL{nfO{ k|df0fkq lbg],
-r_
$@=
$#=
-3_
k/LIffsf] nflu /lhi6]zg, cfj]bg kmf/fd tyf k/LIff afkt nfUg] z'Ns
lgwf{/0f ug]{,
-_ k/LIff ;DjGwL sfddf ;+nUg JolQmx?sf] kfl/>lds tyf eQf lgwf{/0f
ug]{,
-r_ k/LIffkmn k|sflzt ug]{ tyf pQL0f{ k/LIffyL{nfO{ k|df0fkq lbg] Joj:yf
ug]{,
-5_ k/LIff ;DjGwL lgod pNn+3g ug]{ lzIfs tyf sd{rf/LnfO{ cfjZos
sf/jfxL ug]{,
-h_ s'g} k/LIff s]Gb|df clgoldt sfo{ ePdf cfjZostf cg';f/ k/LIff ab/
u/L k'gM k/LIff u/fpg] jf To:tf] k/LIff s]Gb| aGb ug]{,
-em_ b}jL k|sf]k jf cGo s'g} sf/0faf6 tf]lsPsf] ;dodf k/LIff ;~rfng ug{
jf k/LIffkmn k|sflzt ug{ afwf k/]df t'?Gt cfjZos lg0f{o ug]{,
-`_ k|wfg k/LIfs, k/LIfs tyf k|Zgkq lgdf{tfx?sf] sfd, st{Jo / clwsf/
tf]Sg],
-6_ k/LIffsf] k/LIffkmn k|sflzt ePsf] Psjif{ kl5 lgoldt k|lqmof ckgfO{
pQ/k'l:tsf w'Nofpg] .
-@_ k/LIff ;ldltn] pklgod -!_ adf]lhd cfk"mnfO{ k|fKt clwsf/ dWo]
cfjZostfg';f/ s]xL clwsf/ pk;ldlt jf sfo{6f]nL u7g u/L ;f] pk;ldlt jf
sfo{6f]nLnfO{ jf s'g} clwsf/LnfO{ ;'Dkg ;Sg]5 .
$$= k/LIff ;ldltsf] ;b:o
;b:o;lrjsf] sfd st{Jo / clwsf/ M dfWolds lzIff ptL0f{ k/LIff
;ldltsf] ;b:o;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ k|Zgkq lgdf{tf, k|wfg k/LIfs, ;xfos k|wfg k/LIfs / cGo cfjZos
sd{rf/L lgo'lQm ug]{,
-v_ lgikIf / lgoldt t/Lsfaf6 k/LIff ;~rfng / pQ/k'l:tsf hfFr u/fpg]
tyf ;f] ;DaGwdf ;DalGwt JolQmnfO{ cfjZos lgb]{zg lbg],
-u_ cfk"mnfO{ k|fKt clwsf/ cfjZostf cg';f/ k/LIff ;ldltsf] s'g} ;b:onfO{
;'Dkg],
-3_ k/LIff ;~rfng ;DaGwdf k/LIff ;ldlt jf ;f] ;ldltsf] cWoIfsf] lgb]{zg
adf]lhd sfd ug]{ .
$%= dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffsf] ;~rfngM
;~rfng dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffsf] ;~rfng
;DaGwL sfd k/LIff ;ldltsf] lgb]{zgdf k/LIff lgoGq0f sfof{non] ug]{5 .
$^= dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;dGjo ;ldltM
;ldlt -!_ dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff Jojl:yt
tyf dof{lbt ?kdf ;~rfng ug{sf] nflu k|To]s lhNnfdf b]xfosf ;b:ox? /x]sf] Ps
dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;dGjo ;ldlt /xg]5M
-s_ k|d'v lhNnf clwsf/L
cWoIf
-v_ lhNnf k|x/L sfof{nosf] k|d'v
;b:o
-u_ lhNnf lzIff clwsf/L
;b:o;lrj
32
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_ k/LIff s]Gb| tf]Sg],
-v_ s]Gb|fWoIf / cGo cfjZos sd{rf/L lgo'Qm ug]{,
-u_ cfgf] lhNnfleq dof{lbt / lgikIf 9+un] k/LIff ;~rfng ug]{,
-3_ dGqfno jf k/LIff ;ldltn] tf]lslbP adf]lhdsf] cGo sfd ug]{ u/fpg] .
$(=
%)=
%!=
%@= j}slNks z}lIfs sfo{qmdM -!_ ljBfnodf cWoog gu/]sf jf cWoog u/L aLr}df 5f]8]sf
afnjflnsfsf] nflu ljBfnosf] kf7\oqmdsf] cfwf/df tof/ ul/Psf] kf7\o;fdu|L k|of]u u/L
j}slNks z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ ;lsg]5 .
t];|f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt
t];|f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
33
%#=
-@_ j}slNks z}lIfs sfo{qmd k"/f u/]sf afnjflnsfnfO{ ljBfnon] :t/ x]/L
pko'Qm sIffdf egf{ lng ;Sg]5 .
-#_ j}slNks z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ rfxg] ljBfnon] lhNnf lzIff
sfof{noaf6 cg'dlt lng' kg]{5 .
cgf}krfl/s lzIff kl/ifb\
kl/ifbM\ -!_ cgf}krfl/s lzIffsf] gLlt lgdf{0f, ;dGjo, /]vb]v tyf
Joj:yfkgsf] nflu b]xfosf ;b:ox? /x]sf] Ps /fli6o cgf}krfl/s lzIff kl/ifb\ /xg]5M
-s_ lzIff tyf v]ns"b dGqL jf /fHodGqL
cWoIf
-v_ /fli6o of]hgf cfof]usf] ;b:o -lzIff x]g]{_
;b:o
-Uf_ ;efklt, hg;+Vof tyf ;fdflhs ;ldlt,
k|ltlglw ;ef
;b:o
-3_ dGqfnosf] ;lrj
;b:o
-_
;lrj, :jf:Yo dGqfno
;b:o
-r_ ;lrj, :yfgLo ljsf; dGqfno
;b:o
-5_ ;lrj, cy{ dGqfno
;b:o
-h_ ;lrj, s[lif tyf ;xsf/L dGqfno
;b:o
-em_ ;lrj, dlxnf afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f
dGqfno
;b:o
-`_ ljZjljBfnosf lzIff ;+sfosf 8Lgx?dWo]af6
dGqfnon] dgf]gLt u/]sf] Pshgf
;b:o
-6_ ;x;lrj, dGqfno -z}lIfs k|zf;g dxfzfvf_
;b:o
-7_ dxflgb]{zs, lzIff ljefu
;b:o
-8_ ;b:o;lrj, ;dfh sNof0f kl/ifb\
;b:o
-9_ cWoIf, lhNnf ljsf; ;ldlt dxf;+3
;b:o
-0f_ cWoIf, gu/kflnsf dxf;+3
;b:o
-t_ cWoIf, ufpF ljsf; ;ldlt dxf;+3
;b:o
-y_ /fli6o tyf cGt/f{li6o u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfsf
cWoIfx?dWo]af6 dGqfnon] dgf]gLt u/]sf] Pshgf ;b:o
-b_ k|ltlglw, lzIfs o'lgog, s]Gb|Lo ;ldlt
;b:o
-w_ lgb]{zs, cgf}krfl/s lzIff s]Gb|
;b:o;lrj
-@_ pklgod -!_ adf]lhd dgf]gLt ;b:osf] kbfjlw tLg jif{sf] x'g]5 .
-#_ cgf}krfl/s lzIff kl/ifb\sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ dGqfnon] tf]s] adf]lhd
x'g]5 .
-$_ cgf}krfl/s lzIff kl/ifb\sf] ;lrjfno cgf}krfl/s lzIff s]Gb|df /xg]5 .
34
%$=
%%=
-%_ cgf}krfl/s lzIff kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] kl/ifb\ cfkm}+n] lgwf{/0f u/]
adf]lhd x'g]5 .
lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltM
;ldlt -!_ lhNnf:t/df cgf}krfl/s lzIffsf] /]vb]v, Joj:yfkg,
;dGjo / lg/LIf0f ug{sf] nflu b]xfosf ;b:ox? /x]sf] Ps lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldlt
/xg]5M
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;efklt
cWoIf
-v_ k|d'v lhNnf clwsf/L
;b:o
-u_ ;lrj, lhNnf ljsf; ;ldlt
;b:o
-3_ lhNnf hg:jfYo zfvfsf] k|d'v
;b:o
-_ dlxnf ljsf; zfvfsf] k|d'v
;b:o
-r_ ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] cWoIf
jf k|d'vx? dWo]af6 lhNnf cgf}krfl/s lzIff
;ldltn] dgf]gLt u/]sf] Pshgf
;b:o
-5_ cgf}krfl/s lzIff sfo{qmd ;~rfng ug]{
u}/;/sf/L ;+:yfx? dWo]af6 lhNnf
lzIff ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] Pshgf
;b:o
-h_ lhNnf lzIff sfof{nosf] cgf}krfl/s lzIff
sfo{qmd x]g]{ clws[t
;b:o
-em_ k|wfgfWofksx? dWo]af6 lhNnf lzIff clwsf/Ln]
dgf]gLt u/]sf] Pshgf
;b:o
-`_ cWoIf, lzIfs o'lgog, lhNnf sfo{ ;ldlt
;b:o
-6_ lhNnf lzIff clwsf/L
;b:o;lrj
-@_ pklgod -!_ adf]lhd dgf]gLt ;b:osf] kbfjlw tLg jif{sf] x'g]5 .
-#_ lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltn] cfjZostfg';f/ ufpF tyf j8f :t/df ;d]t
cgf}krfl/s lzIff ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-$_ lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ cgf}krfl/s
lzIff kl/ifb\n] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-%_ lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}+n]
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
cgf}krfl/s lzIff ;~rfng ug{ ;Sg]M -!_ s'g} ;+:yfn] cgf}krfl/s lzIff ;~rfng ug{
rfx]df ;DalGwt ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] l;kmfl/z ;lxt :jLs[ltsf] nflu
lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldlt ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltn] ;f]
lgj]bgsf ;DaGwdf cfjZos hfFra'em ug]{5 / hfFra'em ubf{ lgj]bsnfO{ cgf}krfl/s lzIff
;~rfng ug{ :jLs[lt lbg x'g] b]lvPdf cfjZos zt{x? tf]sL :jLs[lt lbg]5 .
35
-#_ s'g} ;+:yfn] pklgod -@_ adf]lhd tf]lsPsf] zt{ cg'?k cgf}krfl/s lzIff
;~rfng gu/]df lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldltn] To:tf] ;+:yfnfO{ lbPsf] :jLs[lt s'g} klg
avt /2 ug{ ;Sg]5 .
%^=
kl/R5]b !)
b"/ lzIff ;DaGwL Joj:yf
b"/ lzIff k|bfg ug{ ;Sg]
;Sg]M b]xfosf ljifodf b"/ lzIff k|bfg ug{ ;lsg]5M
-s_ lzIf0f lzIff / lzIfs tfnLd ;DaGwdf,
%&=
-u_
-3_
-_
-r_
-5_
-h_
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
%*=
-#_ b"/ lzIff ;ldltsf] ;lrjfno z}lIfs hgzlQm ljsf; s]Gb|df /xg]5 .
-$_ b"/ lzIff ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/]
adf]lhd x'g]5 .
b"/ lzIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ b"/ lzIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5M
-s_ b"/ lzIff ;DaGwdf gLlt lgdf{0f ug]{,
-v_ b"/ lzIff ;DaGwL sfo{qmd th'{df u/L sfof{Gjog ug]{,
-u_ b"/ lzIffsf] nflu ;|f]t / ;fwgsf] cfjZos Joj:yf ug]{,
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
t];|f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
36
-3_
-_
-r_
-5_
-h_
%(=
z}lIfs hgzlQm ljsf; s]Gb| dfkm{t b"/ lzIff ;ldlt ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf b"/ lzIff ;ldltn] ;f] lgj]bgsf
;DaGwdf cfjZos hfFra'em ug]{5 / hfFra'em ubf{ lgj]bsnfO{ b"/ lzIff ;~rfng ug{
:jLs[lt lbg dgfl;a b]lvPdf cfjZos zt{ tf]sL :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
-#_ s'g} ;+:yfn] pklgod -@_ ad]flhd tf]lsPsf] zt{ cg'?k b"/ lzIff ;~rfng
gu/]df b"/ lzIff ;ldltn] To:tf] ;+:yfnfO{ lbPsf] :jLs[lt s'g} klg avt /2 ug{ ;Sg]5 .
^)=
^!=
-$_ s'g} ljBfnon] b"/ lzIff ;~rfng ug{ rfx]df b"/ lzIff ;ldltaf6 :jLs[lt
lng' kg]{5 .
kl/R5]b !!
laz]if lzIff ;DaGwL Joj:yf
ljz]if lzIff k|bfg ug{ ;lsg]
;lsg]M cGwf, alx/f, ;':t dgl:ylt ePsf jf zfl//Ls sf/0fn] ckf
afnaflnsfnfO{ ljz]if lzIff k|bfg ug{ ;lsg]5 .
ljz]if lzIff kl/ifb\
kl/ifb\M -!_ ljz]if lzIff ;DjGwL gLlt lgdf{0f tyf Joj:yfkg ;d]t ug{sf] nflu
b]xfosf ;b:ox? /xsf] Ps ljz]if lzIff kl/ifb\ /xg]5M
-s_ lzIff tyf v]ns"b dGqL jf /fHodGqL
cWoIf
-v_ ;efklt, hg;+Vof tyf ;fdflhs ;ldlt,
k|ltlglw ;ef
;b:o
-u_ ;b:o, /fli6o of]hgf cfof]u -lzIff x]g]{_
;b:o
-3_ dGqfnosf] ;lrj
;b:o
-_ ;x;lrj, -z}lIfs k|zf;g x]g]{_ dGqfno
;b:o
-r_ k|ltlglw, cy{ dGqfno
;b:o
-5_ k|ltlglw, dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh
sNof0f dGqfno
;b:o
-h_ k|d'v, gfs, sfg, 3fF6L ljefu, jL/ c:ktfn
;b:o
-em_
-`_
^@=
^#=
^$=
^%=
^^=
^&=
^*=
ljz]if lzIff lbg ljBfno vf]Ng ;Sg]M -!_ s'g} ;+:yfn] rfx]df o; lgodfjnL adf]lhd ljz]if
lzIff lbg ljBfno vf]Ng ;Sg]5 .
-@_ of] lgodfjnL k|f/De x'Fbfsf avt >L % sf] ;/sf/af6 cg'bfg k|fKt u/L ljz]if
lzIff ;~rfng ul//x]sf ;+:yfn] pklgod -!_ adf]lhd ;fd'bflos ljBfno vf]n]df
dGqfnon] To:tf] ljBfnosf] nflu cfjZos lzIfs b/aGbL :jLs[t ug{ ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd :jLs[t b/aGbL cg';f/ l/Qm kbdf To:tf] ;+:yfdf of]
lgodfjnL k|f/De x'+bfsf avt :yfoL ?kdf lzIfs kbdf sfo{/t JolQmnfO{ lgh lzIfs
kbdf axfn /xg ;Sg] pd]/sf] cwLgdf /xL cfof]un] k|rlnt sfg"g adf]lhd lzIfs kbdf
lgo'Qmsf] nflu l;kmfl/z ug]{5 / To;/L l;kmfl/z x'g pd]/sf] xb nfUg] 5}g .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd cfof]un] l;kmfl/z u/]sf] JolQmnfO{ dGqfnon] lzIfs
kbdf lgo'lQm ug]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd lgo'Qm ePsf] lzIfssf] pklgod -@_ adf]lhdsf] ljz]if
lzIff lbg] ;+:yfdf :yfoL ePsf] ldlt b]lvsf] ;]jf cjlw u0fgf x'g]5 .
ljz]if lzIff lbg] ;+:yfnfO{ ;'ljwf lbOg]M ljz]if lzIff lbg] ;+:yfnfO{ >L % sf] ;/sf/n]
lgwf{/0f u/] adf]lhd ;'ljwf lbOg]5 .
kl/R5]b !@
lzz' ljsf; s]Gb| ;DaGwL Joj:yf
lzz' ljsf; s]Gb| :yfkgf ;DaGwL Joj:yf
Joj:yfM -!_ s'g} ;+:yfn] lzz' ljsf; s]Gb| :yfkgf ug{
rfx]df :jLs[ltsf] nflu ;DalGwt ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsf ;dIf cg';"rL@
adf]lhsf] 9+frfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfn] ;f]
lgj]bgsf ;DaGwdf cfjZos hfFra'em ug]{5 / hfFra'em ubf{ lgj]bsnfO{ lzz' ljsf; s]Gb|
:yfkgf ug{ :jLs[lt lbg dgfl;a b]lvPdf cfjZos zt{ tf]sL cg';"rL% adf]lhdsf]
9+frfdf :jLs[lt lbg]5 .
-#_ s'g} ;+:yfn] pklgod -@_ adf]lhd tf]lsPsf] zt{ cg'?k lzz' ljsf; s]Gb|
;~rfng gu/]df ufpF ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfn] To:tf] s]Gb|nfO{ lbPsf] :jLs[lt s'g}
klg avt /2 ug{ ;Sg]5 .
lzz' ljsf; s]Gb| :yfkgf ug{ rflxg] k"jf{wf/M
f/ lzz' ljsf; s]Gb| :yfkgf ug{sf] nflu b]xfosf
k"jf{wf/ k"/f u/]sf] x'g' kg]{5M
-s_ km/flsnf], v'nf, zfGt, ;'/lIft ejg ePsf],
-v_ ejg afx]s cfwf /f]kgL jf Ps sf hUuf ePsf],
-u_ afn pBfgsf] Joj:yf ePsf],
-3_ ;kmf / :jR5 vfg]kfgL / zf}rfnosf] Joj:yf ePsf],
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
39
^(=
&)=
kl/R5]b !#
tfnLd tyf k|lzIf0f ;DaGwL Joj:yf
&!= tfnLd tyf k|lzIf0f ;DaGwL Joj:yf ug{ ;Sg]
;Sg]M dGqfnon] lzIfs tyf dGqfno cGtu{tsf
sd{rf/Lsf] bIftf clej[l4 ug{sf] nflu b]xfosf] Joj:yf ug{ ;Sg]5M
-s_ tfnLd k|bfg ug]{,
-v_ k|lzIf0f lbg],
-u_ z}lIfs hgzlQm ljsf; ;DaGwL sfo{qmd ;+rfng ug]{ .
&@= z}lIfs hgzlQm ljsf; kl/ifb
kl/ifb\M\ -!_ lzIfs, dGqfno cGtu{tsf sd{rf/L tyf lzIff ;DaGwL
;d'bfodf ;+nUg JolQmsf] sfo{bIftf clej[l4 ug{ tyf z}lIfs ljsf; ;DaGwL gLlt lgdf{0f,
Joj:yfkg ug]{ sfd ;d]tsf] nflu b]xfosf ;b:ox? /x]sf] Ps z}lIfs hgzlQm ljsf;
kl/ifb\ /xg]5 M
-s_ lzIff tyf v]ns"b dGqL jf /fHodGqL ;lrj
cWoIf
-v_ dGqfnosf] ;lrj
;b:o
-u_ pkfWoIf, pRr dfWolds lzIff kl/ifb\
;b:o
-3_ l8g, lzIffzf:q ;+sfo, lqe'jg ljZjljBfno
;b:o
-_ sfo{sf/L lgb]{zs, g]kfn k|zf;lgs k|lzIf0f k|lti7fg ;b:o
-r_ dGqfnon] tf]s]sf] ;f] dGqfnosf] ;x ;lrj
;b:o
-5_ /fli6o of]hgf cfof]usf] z}lIfs hgzlQm ;DaGwL
sfd x]g]{ ;x ;lrj
;b:o
-h_ dxflgb]{zs, lzIff ljefu
;b:o
-em_ dxflgb]{zs, kf7\oqmd ljsf; s]Gb|
;b:o
-`_ =====================
-6_ lzIfs tyf dGqfno cGtu{tsf sd{rf/LnfO{
tfnLd lbg] ljz]if1x? dWo]af6 dGqfnon] dgf]gLt
u/]sf] b'O{hgf
-7_ lzIfs tfnLd ;DaGwL s]Gb|sf k|d'vx? dWo]
;b:o
-s_
&%=
&^=
z}lIfs hgzlQm ljsf; kl/ifb\df 5nkmn x'g] ljifox? tof/ ug{ nufO{
;f] kl/ifb\sf] a}7sdf k]z ug]{,
-v_ z}lIfs hgzlQm ljsf; kl/ifb\af6 ePsf lg0f{ox? sfof{Gjog ug]{
u/fpg],
-u_ z}lIfs hgzlQm s]Gb|af6 ;Dkfbg x'g] sfdsf] lg/LIf0f, cg'udg
;dGjo jf d"Nofg ug]{, u/fpg],
-3_ k|lzIf0f ;DaGwL z}lIfs cg';Gwfg sfo{ ;~rfng ug]{,
-_ z}lIfs hgzlQm ljsf; ;DaGwL tfnLd ;"rgf k|0ffnL cBfjlws u/fO{
/fVg],
-r_ z}lIfs hgzlQm ljsf; s]Gb|sf] k|d'vsf] x}l;otn] ug'{ kg]{ cGo sfd
ug]{,
-5_ dGqfnon] tf]s] adf]lhdsf] cGo sfd ug]{, u/fpg] .
tfnLd jf k|lzIf0f 5f8\
5f8g\ gx'g] jf v6fPsf] 7fpFdf uO{ sfd ug'{kg]M{ tfnLd jf k|lzIf0fdf
;+nUg lzIfs tyf sd{rf/Ln] aLrdf tfnLd jf k|lzIf0f 5f8\g' x'+b}g . tfnLd jf k|lzIf0f
;lsPkl5 lzIfs jf sd{rf/Ln] cfkm" axfn /x]sf] 7fpFdf uO{ sfd ug'{ kg]{5 . s'g} lzIfs
jf sd{rf/Ln] aLrdf tfnLd jf k|lzIf0f 5f8]df jf tfnLd jf k|lzIf0f lnO{ ;s]kl5 cfkm"nfO{
tf]lsPsf] 7fpFdf uO{ sfd gu/]df lghsf] nflu tfnLd jf k|lzIf0fdf nfu]sf] ;Dk"0f{ vr{
c;"n pk/ u/L lgh pk/ ljefuLo sf/jfxL ;d]t ug{ ;lsg]5 .
kl/R5]b !$
cltl/Qm lqmofsnfk
cltl/Qm lqmofsnfk sfo{qmd ;~rfng ug'{ kg]
kg]{M -!_ ljBfnon] ljBfyL{x?sf] l;h{gfTds
k|ltefsf] ljsf;sf] nflu ljBfnodf cltl/Qm lqmofsnfk sfo{qmd ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-@_ cltl/Qm lqmofsnfk sfo{qmddf lzIfs tyf ljBfyL{ b'j}n] efu lng' kg]{5 .
-#_ ljBfnon] cltl/Qm lqmofsnfk sfo{qmd ;~rfng ubf{ b]xfo adf]lhd ug'{kg]{5M
-s_ ljBfnodf /fli6otfsf] efjgf hufpg], dgf]/~hgfTds tyf /fli6o
;+:s[lt jf snfx? k|lt cle?lr a9fpg] lsl;dsf gf6s, g[To / nf]s
;+uLtsf] cEof; tyf k|ltof]lutf ug]{,
-v_ ljBfyL{sf] zf/Ll/s ljsf;sf] nflu ljleGg lsl;dsf v]ns"bx? lgoldt
?kdf cEof; / ;~rfng ug]{,
-u_ ljBfyL{x?df ;fdflhs ;]jf / jftfj/0f ;+/If0f k|lt r]tgf a9fpg] tyf
ljBfyL{x?nfO{ lzIf0f ;+:yf, ;fd'bflos :yn jf To:t} cGo :yfgsf]
;/;kmfO{ / ;+/If0f, ljBfno au}+rf, s/];faf/Lsf] lgdf{0f, j[Iff/f]k0f /
;fIf/tf h:tf sfo{qmdx?df ;+nUg u/fpg k|f]T;flxt ug]{,
-3_ /fli6o, cGt/f{li6o, P]ltxfl;s, ;fdflhs, wfld{s kj{sf] dxTj tyf
g}ltstf ;DjGwdf k|jrg ug{ nufpg],
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
42
&&=
kl/R5]b !%
ljBfyL{ ;+Vof, egf{ / sIff r9fpg] Joj:yf
ljBfyL{ ;+VofM
of -!_ ;fd'bflos ljBfnosf] k|To]s sIffdf ljBfyL{ ;+Vof ;fdfGotof pkTosf
tyf t/fO{, kxf8 / lxdfnL If]qdf qmdzM krf;, k}+tfnL; / rfnL; x'g' kg]{5 .
-@s_ pklgod -!_ jf -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljz]if lzIff lbg]
ljBfnosf] k|To]s sIffdf /xg] ljBfyL{ ;+Vof dGqfnon] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
t];|f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
43
&*=
&(=
*)=
-#_ s'g} sIffdf pklgod -!_ df n]lvP eGbf a9L ljBfyL{ ePdf ljBfnon] Joj:yfkg
;ldltsf] cg'dlt lnO{ To:tf] sIffsf] csf]{ ju{ vf]Ng ;Sg]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd sIffdf ju{ vf]Ng cfjZos k"jf{wf/sf] Joj:yf Joj:yfkg
;ldlt / ljBfnon] ldnfpg' kg]{5 .
egf{ ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ ljBfyL{n] ljBfnodf egf{ x'gsf] nflu b]xfo adf]lhdsf] ;Ssn
k|df0fkq k]z ug'{ kg]{5M
-s_ sIff 5 df egf{ x'gsf] nflu sIff kfFrsf] k/LIff pQL0f{ ePsf] k|df0fkq,
-v_ sIff gf} df egf{ x'gsf] nflu lgDg dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff pQL0f{
ePsf] k|df0fkq,
-u_ cGo sIffdf egf{ x'gsf] nflu ljBfnon] lbPsf] jflif{s k/LIffsf] nAwf /
:yfgfGt/0f k|df0fkq .
-@_ ljBfnon] z}lIfs ;qsf] aLrdf jf jflif{s k/LIff pQL0f{ gePsf ljBfyL{nfO{
:yfgfGt/0f k|df0fkq lnO{ cfP klg cWoog/t sIffeGbf dflyNnf] sIffdf egf{ ug{ x'Fb}g .
-#_ ljBfnosf] Ps txdf egf{ ePsf] ljBfyL{n] k'gM ;f]xL ljBfnosf] csf]{ sIffdf
egf{ ug'{ kb}{g .
-$_ ljBfyL{n] klxnf] k6s ljBfnodf egf{ x'g cfpFbf ;fwf/0ftM cfgf] cleefjsnfO{
;fydf lnO{ cfpg' kg]{5 .
-%_ ljBfnon] ljBfyL{ egf{ ubf{ lgMz'Ns lzIffsf] k|of]hgsf] nflu cljefjssf] gfd,
7]ufgf, kl/jf/sf] gfddf /x]sf] crn ;Dklt / cg'dflgt cfDbfgL ;DaGwL ljj/0f dfu u/L
/fVg' kg]{5 .
-^_ kfFr aif{ pd]/ k"/f gePsfnfO{ Ps sIffdf egf{ / rf}w aif{ pd]/ k"/f gePsfnfO{
dfWolds lzIff ptL0f{ k/LIffdf ;dfj]z ul/g] 5}g .
lghL cWoog ug]{ JolQmsf] k/LIff ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ lhNnf lzIff sfof{non] lghL ?kdf
cWoog u/]sf] JolQmnfO{ ljBfnoaf6 lnOg] jflif{s k/LIffdf ;fd]n x'gsf] nflu egf{ ug{
cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k/LIff lbg rfxg] JolQmn] lhNnf lzIff sfof{non]
tf]s]sf] ljBfnodf ;f] sfof{non] tf]s]sf] z'Ns a'emfO{ k/LIff kmf/fd eg'{
kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd k/LIff lbg rfxg] JolQmn] h'g sIffsf] jflif{s k/LIff
lbg rfx]sf] xf] ;f]eGbf b'O{ sIff tn;Ddsf] ljBfnoaf6 lnOPsf] jflif{s
k/LIff pQL0f{ u/]sf] k|df0fkq k]z ug'{ kg]{5 .
:yfgfGt/0f k|df0fkq ;DaGwL Joj:yf
Joj:yfM -!_ s'g} ljBfyL{n] :yfgfGt/0f k|df0fkq lng' k/]df
cleefjssf] l;kmfl/z ;lxt ljBfno 5f8\g' k/]sf] oyfy{ ljj/0f v'nfO{ k|wfgfWofks ;dIf
lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg sIff bzdf cWoog ug]{
ljBfyL{nfO{ :yfgfGt/0f k|df0fkq lbOg]5}g .
*!=
*@=
t/ b]xfosf cj:yfdf z}lIfs ;q z'? ePsf] b'O{ dlxgfleq :yfgfGt/0f k|df0fkq lbg]
/ :yfgfGt/ eO{ cfpg] ljBfnosf] l;kmfl/zdf lhNnf lzIff sfof{nosf] ;xdlt lnO{
:yfgfGt/0f k|df0fkq lbg ;lsg]5M
-s_ :yfgfGt/0f x'g] ljBfyL{sf] cleefjs sd{rf/L ePdf / lghsf] ;f] ;dodf
;?jf ePdf,
-v_ j}jflxs ;DaGwsf] sf/0fn] dlxnf ljBfyL{ cGoq :yfgfGt/0f x'g' k/]df, jf
-u_ cleefjssf] a;fO{ ;/fO{ ePdf .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf k|wfgfWofksn] k|fylds txsf] ljBfyL{sf]
xsdf lgMz'Ns / cGo txsf] ljBfyL{sf] xsdf lgodfg';f/ nfUg] b:t"/ lnO{ ;ft lbgleq
:yfgfGt/0f k|df0fkq lbg' kg]{5 .
-$_ k|wfgfWofksn] pklgod -#_ adf]lhdsf] cjlwleq :yfgfGt/0f k|df0fkq glbPdf
;DalGwt ljBfyL{n] lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf ph'/L lbg ;Sg]5 / To;/L ph'/L kg{ cfPdf
lhNnf lzIff clwsf/Ln] hfFra'em u/L :yfgfGt/0f k|df0fkq lbg plrt 7xofPdf
k|wfgfWofksnfO{ oyfzL3| :yfgfGt/0f k|df0fkq lbg' eGg] cfb]z lbg ;Sg]5 .
-%_ ;Ssn :yfgfGt/0f k|df0fkq x/fPdf jf gi6 ePdf ;DalGwt ljBfyL{ jf lghsf]
cleefjsn] k|ltlnlksf] nflu To;sf] Joxf]/f v'nfO{ ;DalGwt ljBfnodf lgj]bg lbg ;Sg]5
/ To;/L kg{ cfPsf] lgj]bg dgfl;j b]lvPdf k|wfgfWofksn] lgj]bsnfO{ :yfgfGt/0f
k|df0fkqsf] k|ltlnlk lbg]5 .
-^_ ljBfnon] s'g}] ljBfyL{nfO{ cfkm"n] cWofkg gu/fPsf] sIffsf] :yfgfGt/0f k|df0fkq
lbPdf To:tf] k|df0fkq lbg] k|wfgfWofksnfO{ P]g adf]lhd ;hfo ul/g]5 / To;/L lbPsf]
:yfgft/0f k|df0fkq /2 x'g]5 .
-&_ ljBfyL{n] h'g dlxgfdf :yfgfGt/0f k|df0fkq dfu]sf] 5 ;f] dlxgf;Ddsf] dfl;s
k9fO{ z'Ns / cGo b:t"/ ;f]xL ljBfnodf a'emfpg' kg]{5 . ljBfyL{n] nfdf] ljbf -jflif{s hf8f]
jf udL{sf] ljbf_ sf] cl3Nnf] dlxgfdf :yfgfGt/0f k|df0fkq dfUg cfPdf ;f] ljbfsf] z'Ns /
c? b:t"/ ;f]xL ljBfnodf a'emfpg' kg]{5 .
-*_ ljBfnon] o; lgodfjnL adf]lhd ljBfyL{nfO{ :yfGt/0f k|df0fkq lbFbf ;f]
k|df0fkq kfpg] ljBfyL{ jf lghsf] cleefjssf] /Ltk"j{s e/kfO{ u/fpg' kg]{5 .
cg'QL0f{ ljBfyL{nfO{ egf{ ug]{M dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf cg'QL0f{ ePsf] ljBfyL{ k'gM
;f]xL ljBfnodf cWoog ug{ cfPdf ljBfnon] To:tf] ljBfyL{nfO{ ;f] ljBfyL{n] rfx]sf]
dfWolds txsf] sIffdf egf{ ug'{ kg]{5 .
Joj:yfM s'g} ljBfyL{ lj/fdL k/L jf
jflif{s k/LIff glbg] ljBfyL{nfO{ sIff r9fpg] ;DaGwL Joj:yf
lghsf] sfa" aflx/sf] kl/l:yltsf] sf/0f lghn] jflif{s k/LIff lbg g;s]sf]] ;DaGwdf lghsf]
cleefjsn] To;sf] k|df0f ;lxt lgj]bg lbPdf k|wfgfWofksn] ;f] ;DaGwdf hfFra'em ubf{
lgj]bgsf] Joxf]/f dgfl;a b]lvPdf ljBfnodf ePsf] clen]vaf6 To:tf] ljBfyL{n] cGo
k/LIffdf /fd|f] u/]sf] b]v]df cfjZostf cg';f/ d'Vo d'Vo ljifosf] k/LIff lnO{ ;f] ljBfyL{nfO{
sIff r9fpg ;Sg]5 .
t/,
-!_ z}lIfs ;q z'? ePsf] Ps dlxgfkl5 s'g} ljBfyL{nfO{ sIff r9fOg] 5}g .
-@_ sIff 5 / gf} df s'g} ljBfyL{nfO{ sIff r9fOg] 5}g .
45
*#=
sIff r9fpg]
Joj:yfM c;fwf/0f k|ltef ePsf ljBfyL{nfO{ k|wfgfWofksn] ;f]
r9fpg] ;DaGwL cGo Joj:yf
sIffdf cWofkg ug]{ lzIfsx?sf] l;kmfl/zdf a9Ldf Ps sIff r9fpg ;Sg]5 .
t/ sIff 5 / gf} df sIff r9fpg ;lsg] 5}g .
*$= z}lIfs ;q, egf{ ug]{ ;do / sfd ug]{ lbgM
lbg -!_ ljBfnosf] z}lIfs ;q j}zfv Ps ut]b]lv
k|f/De eO{ r}q d;fGt;Dd sfod /xg]5 .
-@_ ljBfnon] z}lIfs ;q z'? ePsf] ldltn] ;fdfGotof Ps dlxgfleq gofF ljBfyL{
egf{ ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] cjlw g3fO{ s'g} ljBfyL{ egf{ x'g cfPdf ljBfnon]
To:tf] ljBfyL{sf] cWoogsf] :t/ hfFRbf lghn] ;f] sIffdf egf{ eO{ jflif{s k/LIff pQL0f{ ug{
;Sg] b]lvPdf To:tf] ljBfyL{nfO{ csf]{ Ps dlxgf;Dd egf{ ug{ ;lsg]5 .
-$_ s;}n] klg z}lIfs ;q z'? geO ljBfyL{ egf{ ug{ u/fpg x'b}g .
-%_ ljBfnosf] Ps z}lIfs ;qdf sfd ug]{ lbg sDtLdf b'O{;o aL; lbg x'g]5 .
-^_ ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfsn] xKtfdf sDtLdf rf}aL; lkl/o8\sf] sIff lng'
kg]{5 .
*%= ljBfno aGb x'g]M -!_ >L % sf] ;/sf/n] ;fj{hlgs ljbf tf]s]sf] lbg ljBfno aGb x'g]5 .
-@_ j8f bz}+sf] 36:yfkgf b]vL k"l0f{df ;Dd ljBfno aGb /xg]5 .
-#_ Ps z}lIfs ;qdf lxpFb] ljbf jf jif]{ ljbf jf b'j} u/L k}tfnL; lbg ljBfno aGb
/xg]5 .
-$_ pklgod -@_ df n]lvPb]lv afx]s Joj:yfkg ;ldltn] Ps z}lIfs ;qdf yk kfFr
lbg;Dd :yfgLo ljbf lbO ljBfno aGb ug{ ;Sg]5 .
-%_ pklgod -!_ / -@_ df n]lvPb]lv afx]s cGo lbg ljBfno aGb u/]df
k|wfgfWofksnfO{ ljefuLo sf/jfxL ul/g]5 .
kl/R5]b !^
ljBfno lzIff ;]jfsf] u7g, tx / >]0fL ljefhg
*^= ljBfno lzIff ;]jfsf] u7gM
u7g ljBfnodf lgo'Qm ePsf lzIfsx?sf] ljBfno lzIff ;]jf u7g
ul/g]5 .
*&= ljBfnosf] tx ljefhgM
ljefhg ljBfnonfO{ b]xfo adf]lhdsf txdf ljefhg ul/Psf] 5M
-s_ sIff Psb]lv sIff kfFr;Dd k|fylds tx,
-v_ sIff 5b]lv sIff cf7;Dd lgDg dfWolds tx, /
-u_ sIff gf} / bz;Dd dfWolds tx .
**= lzIfssf] >]0fL ljefhgM
ljefhg lzIfsx?sf] j[lQ ljsf;sf] nflu k|To]s txsf ljBfnosf
lzIfsx?nfO{ k|yd, ltLo / t[tLo u/L tLg >]0fLdf ljefhg ul/Psf]5 .
*(= lzIfssf] kb;+Vof / >]0fL ljefhgM
ljefhg >L % sf] ;/sf/n] lhNnf:t/df ;fd'bflos ljBfnosf]
nflu lgsf;f u/]sf] lgDg lzIfs kb;+Vofsf] cfwf/df b]xfosf b/n] ljleGg txdf lzIfssf]
>]0fL sfod ul/g]5 M
46
()=
hDdf kb ;+Vof
%
!)
!%
@)
t[tLo >]0fL
$
*
!@
!^
ltLo >]0fL
!
@
#
$
k|yd >]0fL
@%
#)
#%
$)
$%
%)
@)
@$
@*
#@
#^
$)
%
^
&
*
(
(
kb l/Qm ePsf] gdflgg]M s'g} lzIfs dflyNnf] >]0fLsf] kbdf j9'jf ePdf lghsf] ;fljssf]
>]0fLsf] kb j9'jf ePsf] >]0fLsf] kbdf :jtM kl/jlt{t x'g]5 . o;/L a9'jf ePklg lghsf]
;fljssf] >]0fLsf] kb l/Qm ePsf] dflgg] 5}g .
(!= dlxnf lzlIfsfsf] kb /xg]M -!_ k|fylds ljBfnodf tLg hgf;Dd lzIfs b/aGbL eP
slDtdf Ps hgf, ;ft hgf;Dd lzIfs b/aGbL eP slDtdf b'O{hgf / ;f]eGbf a9L lzIfs
b/aGbL eP slDtdf tLg hgf dlxnf lzlIfsfsf] kb /xg]5 .
-@_ of] lgod k|f/De x'Fbfsf avt k'?if lzIfs sfo{/t /x]sf] k|fylds ljBfnodf
s'g} sf/0faf6 lzIfs kb l/Qm x'g cfPdf pklgod -!_ sf] cwLgdf /xL dlxnf lzlIfsf
lgo'lQm ul/g]5 .
-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg dlxnf pDd]bjf/f/f lzIfs
kbk"lt{ x'g g;Sg] ePdf ;DalGwt clwsf/Ln] lgb]{zssf] ;xdlt lnO{ k'?ifnfO{ lgo'lQm ug{
;Sg]5 .
-$_ pklgod -@_ ljk/Lt s;}n] lzIfs lgo'lQm u/]df lhNNff lzIff clwsf/Ln]
To:tf] lgo'lQm jb/ u/L To;/L lgo'Qm ug]{ lgsfo jf clwsf/LnfO{ o; lgodfjnL adf]lhd
sf/afxL ug{ ;Sg]5 .
(@= ljBfnodf /xg] lzIfs b/aGbLM
b/aGbL dGqfnoaf6 :jLs[t b/aGbLsf] cfwf/df ;fd'bflos
ljBfnodf /xg] lzIfs b/jGbL cg';"rL!@ df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
t/ ljz]if lzIff lbg] ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs b/aGbL dGqfnon] tf]s] adf]lhd
x'g]5 .
(#=
kl/R5]b !&
k|wfgfWofks / lzIfssf] lgo'lQm tyf sfd, st{Jo / clwsf/
k|wfgfWofkssf] lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ ljBfnosf] k|zf;sLo k|d'vsf] ?kdf sfd ug{
k|To]s ljBfnodf Ps hgf k|wfgfWofks /xg]5 .
-@_ Joj:yfkg ;ldltn] ;fd'bflos ljBfnodf h'g txsf] ljBfnosf] k|wfgfWofks
x'g] xf] ;f]xL txdf sfo{/t :yfoL lzIfsx? dWo]af6 cg';"rL!# adf]lhd sDtLdf ;Q/L c+s
Nofpg] b'O{hgf lzIfssf] gfd k|wfgfWofks lgo'lQmsf] nflu lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf
l;kmfl/z ug{]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd l;kmfl/z ePsf lzIfsx? dWo] ;aeGbf a9L c+s Nofpg]
lzIfsnfO{ lhNnf lzIff clwsf/Ln] k|wfgfWofkssf] kbdf lgo'lQm ug]{5 .
-$_ pklgod -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} ljBfnodf ;Q/L c+s
Nofpg] lzIfs gePdf lhNnf lzIff clwsf/Ln] lhNnf leqsf cGo ;fd'bflos ljBfnosf
sDtLdf ;Q/L c+s Nofpg] cGo lzIfsnfO{ k|wfgfWofkssf] kbdf lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .
-$s_ pklgod -@_, -#_ / -$_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;d'bfof/f
;~rflnt ljBfnosf] b/aGbL ;lxtsf] k|wfgfWofks kb l/Qm x'g cfPdf ;f] kb k"lt{ ug{
Joj:yfkg ;ldltn] lgod @@= adf]lhd lj1fkg ug'{ kg]{5 .
-$u_ pklgod -$v_ adf]lhd b/vf:t k|fKt ePdf lzIfs 5gf}6 ;ldltn]
cfjZostf cg';f/ pklgod -@_ adf]lhdsf] k]z u/]sf]] ljBfno ljsf; ;DaGwL k|:tfj
d"Nof+sgsf] nflu ljz]if1 ;d"x u7g u/L ;f] ;d"xsf] /fo ;d]tsf] cfwf/df cg';"rL!#
adf]lhd slDtdf &) c Nofpg] pDd]bjf/nfO{ k|wfgfWofkssf] kbdf lgo'lQm ug{ l;kmfl/;
ug]{5 .
-$3_ pklgod -$u_ adf]lhd s'g} klg pDd]bjf/n] &) c k|fKt ug{ g;s]df
lzIfs 5gf}6 ;ldltn] ;a}eGbf a9L c k|fKt ug]{ pDd]bjf/nfO{ k|wfgfWofkssf] kbdf
lgo'lQm ug{ l;kmfl/; ug]{5 .
-$_ pklgod -$s_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} ljBfnodf lzIfs
b/aGbL l/Qm geO{ k|wfgfWofks kbdfq l/Qm ePdf lzIfs 5gf}6 ;ldltn] ;f] ljBfnodf
;DalGwt txdf sfo{/t :yfoL lzIfsx? dWo]af6 o; lgod adf]lhd k|ltof]lutf u/fO{
k|wfgfWofks kbdf lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/; ug]{5 .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
48
-%_ k|wfgfWofkssf] sfo{ ;Gtf]ifhgs gePsf] jf lghsf] cfr/0f v/fa /x]sf] egL
lg/LIfsn] lbPsf] k|ltj]bg / Joj:yfkg ;ldltsf] l;kmfl/zaf6 b]lvPdf lhNnf lzIff
clwsf/Ln] lghnfO{ k|wfgfWofkssf] kbaf6 hlxn];'s} x6fpg ;Sg]5 .
t/ To;/L kbaf6 x6fpg' cl3 lghnfO{ ;kmfO{ k]z ug]{ df}sfaf6 jl~rt ul/g] 5}g .
($=
-%v_ pklgod -%s_ adf]lhd ;kmfO{ k]z gu/]df jf k]z u/]sf] ;kmfO{ ;Gtf]ifhgs
gePdf To:tf] k|wfgfWofksnfO{ k|wfgfWofkssf] kbaf6 hlxn] ;'s} x6fpg ;lsg]5 .
t/ k|wfgfWofkssf] ?kdf lgo'lQm x'Fbf k]z u/]sf] ljBfno ljsf; ;DaGwL k|:tfj
adf]lhd sfd gu/]sf] sf/0f ;f] kbaf6 x6\g uPsf] k|wfgfWofks lzIfs kbdf sfod} /xg]5 .
-^_ k|wfgfWofksn] b]xfo adf]lhd dfl;s eQf kfpg]5M
-s_ dfWolds ljBfnosf] k|wfgfWofksn]
kfFr ;o ?k}ofF
-v_ lgDg dfWolds ljBfnosf] k|wfgfWofksn] tLg ;o ?k}ofF
-u_ k|fylds ljBfnosf] k|wfgfWofksn]
b'O{ ;o ?k}ofF
k|wfgfWofkssf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ k|wfgfWofkssf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5 M
-s_ ljBfnodf z}lIfs jftfj/0f, u'0f:t/, cg'zf;g sfod /fVg],
-v_ ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lx?;Fu ;dGjo u/L lzIfs, sd{rf/L,
ljBfyL{ / cleefjsx? aLr kf/:kl/s ;xof]usf] jftfj/0f l;h{gf ug]{,
-u_ ljBfnodf cg'zf;g, ;Rrl/qtf, lzi6tf sfod ug{ cfjZos sfd ug]{,
-3_ lzIfsx?;Fu k/fdz{ u/L ljBfnodf sIff ;~rfng ;DaGwL sfo{qmd
tof/ ug]{ tyf To:tf] sfo{qmd adf]lhd sIff ;~rfng eP gePsf]
lg/LIf0f ug]{,
-_ ljBfnodf ;/;kmfO{, cltl/Qm lqmofsnfk cflbsf] k|jGw ug]{ u/fpg],
-r_ ljBfnosf] k|zf;lgs sfo{sf] ;~rfng tyf lgoGq0f ug]{,
-5_ ljBfnodf ljBfyL{ egf{ ug]{ tyf k/LIff ;~rfng u/fpg],
-h_ ljBfyL{nfO{ :yfgfGt/0f tyf cGo k|df0fkq lbg],
-em_ ljBfnodf eP u/]sf dxTjk"0f{ sfd sf/afxLsf] clen]v /fVg],
-`_ s'g} lzIfsn] hfgL hfgL jf nfk/jfxL ;fy s'g} sfd ugf{n] ljBfnonfO{
xfgL gf]S;fgL kg{ uPdf To:tf] xfgL gf]S;fgLsf] /sd tnaaf6 s6[f u/L
c;'n ug]{,
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
49
-6_
-7_
-8_
-9_
-0f_
-t_
-y_
-b_
-w_
-g_
-k_
-km_
-a_
-e_
-d_
-o_
-/_
-n_
-j_
(%=
(^=
(&=
lhNnf lzIff sfof{no tyf Joj:yfkg ;ldltn] lbPsf lgb]{zg kfng ug]{
u/fpg],
-;_ ljBfnosf] z}lIfs k|ult ;DaGwL ljj/0f tyf tYof+s dGqfnof/f lgwf{l/t
9fFrf / ;do leq lg/LIfsf/f k|dfl0ft u/fO lhNnf lzIff sfof{nodf
k7fpg],
-if_ ljBfnosf] cfgf] ;|f]taf6 vr{ a]xf]g]{ u/L lgo'Qm ePsf lzIfsx?sf] sfo{
;Dkfbg d"Nof+sg kmf/d e/L Joj:yfkg ;ldltdf k]z ug]{ .
;fd'bflos ljBfnosf] lzIfssf] lgo'lQmM
Qm -!_ cfof]uaf6 lgo'lQmsf] nflu l;kmfl/z ePsf]
pDd]bjf/nfO{ lhNnf lzIff clwsf/Ln] l;kmfl/z k|fKt ePsf] ldltn] tL; lbgleq lgo'lQm lbg'
kg]{5 . To;/L lgo'lQm kfPsf] lzIfsn] lgo'lQmkq a'em]sf] ldltn] kGw| lbgleq ;DalGwt
ljBfnodf xflh/ x'g' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgo'lQm x'g' cufj} ;DalGwt pDd]bjf/n] cfgf] z}lIfs
of]Uotfsf] k|df0fkq, g]kfnL gfu/Lstfsf] k|df0fkq / cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf
lg/f]lutfsf] k|df0fkq lhNNff lzIff clwsf/L ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lbOg] lgo'lQmkqdf lzIfsn] kfpg] tna / cGo ;'ljwf
kfpg] eP ;f] ;d]t v'nfPsf] x'g' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhd lgo'lQmkq lbPkl5 lhNnf lzIff clwsf/Ln] To:tf]
lzIfsnfO{ cg';"rL!% adf]lhdsf] 9fFrfdf zky u/fO{ lghsf] kmf]6f] / cGo ljj/0f cfgf]
sfof{no, lzIfs lstfavfgf / ;DalGwt ljBfnodf k7fpg' kg]{5 .
-%_ pklgod -!_ adf]lhd lgo'Qm ePsf] lzIfsn] lgo'lQm kfPsf] ldltn] tLg
dlxgfleq cg';"rL!^ adf]lhdsf] 9fFrfdf j}olQms tyf gf]s/L ljj/0f kmf/fd tLg k|lt e/L
;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf k7fpg' kg]{5 . To;/L k|fKt ePsf] kmf/fd lhNnf lzIff
sfof{non] lzIfs lstfavfgfdf k|dfl0ft ug{ k7fpg' kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd k|fKt ePsf] kmf/fd lzIfs lstfavfgfn] k|dfl0ft u/L Ps
k|lt cfkm" sxfF /fvL] Ps k|lt lhNnf lzIff sfo{no / Ps k|lt ljBfnodf /fVg nufpg] u/L
;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
k/LIf0fsfnM
k/LIf0fsfn -!_ lgod (% adf]lhd lgo'Qm lzIfsnfO{ Ps jif{sf] k/LIf0fsfndf /flvg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k/LIf0fsfndf /flvPsf] lzIfssf] sfd ;Gtf]ifhgs
gePdf lghnfO{ lgo'Qm ug]{ clwsf/Ln] ;]jfaf6 x6fpg ;Sg]5 .
c:yfoL lgo'lQm ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ >L % sf] ;/sf/af6 :jLs[t b/jGbLsf] l/Qm lzIfs
kbdf :yfoL lgo'lQmsf] nflu pDd]bjf/ l;kmfl/z eO{ gcfP;Dd a9Ldf 5 dlxgfsf] nflu
pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/zdf Joj:yfkg ;ldltn] c:yfoL lzIfs lgo'Qm
ug{ ;Sg]5 .
t/ Joj:yfkg ;ldltn] lhNnf lzIff sfof{noaf6 b/aGbL l/Qm /x]sf] k|dfl0ft u/fP/
dfq To:tf] lzIfs lgo'Qm ug'{ kg]{5 / dfWolds tyf lgDg dfWolds txdf ljifo ldn]df dfq
To;/L lzIfs lgo'Qm ug{ ;lsg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lzIfs lgo'lQm ug{sf] nflu Joj:yfkg ;ldltn] ;f]
;ldltsf] cWoIfsf] cWoIftfdf k|wfgfWofks / :yfgLo a'l4hLlj ;d]t /xg] u/L tLg ;b:oLo
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
51
(*=
((=
;ldlt u7g ug]{5 / ;f] ;ldltn] k|rlnt sfg"g adf]lhd lzIfs kbdf lgo'lQm x'gsf] nflu
pDd]bjf/ x'g of]Uo ePsf JolQmnfO{ v'Nnf k|lt:kwf{ u/fO{ k/LIffdf ;kmn ePsf] JolQmnfO{
lzIfs kbdf lgo'Qm ug{ l;kmfl/z ug]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|lt:kwf{df efu lng] pDd]bjf/n] cfgf] z}lIfs of]Uotf,
g]kfnL gfu/Lstfsf] k|df0fkq / cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf lg/f]lutfsf] k|df0fkq lgj]bg
;fy k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhd lzIfs lgo'Qm u/]sf] hfgsf/L ljBfnon] lhNnf lzIff
sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .
-%_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg c:yfoL lzIfs lgo'lQm ePsf]
5 dlxgf;Dd klg :yfoL kbk"lt{ gePdf Joj:yfkg ;ldltn] a9Ldf 5 dlxgfsf b/n] :yfoL
kbk"lt{ geP;Ddsf] nflu k|To]s k6s c:yfoL lzIfssf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . To;/L Dofb
ylkPdf ljBfnon] To;sf] hfgsf/L lhNnf lzIff sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .
-^_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|s[of gk'ofO{ lzIfs lgo'lQm u/LPdf lhNnf lzIff
clwsf/Ln] To:tf] lgo'lQm ab/ ug'{ kg]{5 .
b/aGbL gePsf] :yfgdf lgo'lQm jf lzIfs ;?jf ug{ gx'g]M -!_ s'g} klg JolQm jf
lzIfsnfO{ l/Qm lzIfs b/aGbL g/x]sf] ljBfnodf lgo'lQm jf ;?jf ug'{ x'Fb}g .
-@_ cg';"rL!@ df plNnlvt ljifosf] lzIfs g/x]sf] ljBfnodf csf]{ ljifosf] lzIfs
lgo'Qm jf ;?jf ug{ x'b}g .
-#_ pklgod -!_ jf -@_ ljk/Lt s;}n] s'g} JolQm jf lzIfsnfO{ lgo'lQm jf ;?jf
u/]df To:tf] lzIfssf] nflu tna eQf jfkt vr{ ePsf] /sd To;/L lgo'lQm jf ;?jf ug]{
clwsf/Laf6 c;"n pk/ ul/g]5 .
;?jf ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ ;?jf x'g rfxg] lzIfsn] ;?jfsf] nflu cg';"rL!& adf]lhdsf]
9fFrfdf lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ dlxnf tyf ckf lzIfsnfO{ ;fwf/0ftof ckfos kg]{ :yfgdf ;?jf ul/g] 5}g .
-#_ >L % sf] ;/sf/f/f 3f]lift b'u{d If]qsf] xsdf sDtLdf kfFr jif{ / cGo If]qsf]
xsdf sDtLdf ;ft jif{ Pp6} lhNnfdf sfd gu/]sf lzIfsnfO{ Ps lhNnfaf6 csf]{ lhNnfdf
;?jf ul/g] 5}g .
kl/R5]b !*
tna eQf tyf cGo ;'ljwf
!))= tna eQfM
eQf -!_ lzIfsn] cfgf] kbdf axfn u/]sf] ldltb]lv >L % sf] ;/sf/n] tf]lslbP
adf]lhdsf] tna / eQf kfpg]5 .
-@_ o; lgodfjnL adf]lhd lgnDjg ePsf]df afx]s :yfoL lzIfsn] Ps z}lIfs ;q
k"/f u/]kl5 >L % sf] ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] Ps tna j[l4 kfpg]5 .
!)!= ksfPsf] tna eQf kfpg]
kfpg]M -!_ lzIfsn] k|To]s dlxgf e'Qmfg u/]kl5 tna / eQf kfpg] eP
;f] ;d]t kfpg]5 .
52
!)@=
!)#=
!)$=
!)%=
!)^=
-@_ lzIfsn] ksfPsf] tna eQf lgh h'g;'s} Joxf]/faf6 ;]jfdf g/x] klg kfpg]5 .
a9'jf x'g] lzIfssf] tnadfg ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf dflyNnf] tnadfgsf] s'g} >]0fLdf a9'jf
kfpg] lzIfsn] ;f] tnadfgsf] z'? tna kfpg]5 .
t/ lghn] xfn kfO/x]sf] tna dflyNnf] >]0fLsf] tnadfgsf] Go"gtd tna a/fa/ jf
;f] eGbf a9L ePdf dflyNnf] tnadfgdf lghsf] tna tf]Sbf b]xfo adf]lhd u/L tf]lsg]5M
-s_ lghn] xfn kfO/x]sf] tna dflyNnf] tnadfgsf] z'? tna a/fa/ ePdf
;f] tnadf Ps tna j[l4 yk ul/g]5 .
-v_ ;fljs >]0fLdf kfO/x]sf] tna a9'jf ePsf] >]0fLsf] z'? tnaeGbf a9L
ePsf] ca:yfdf dflyNnf] >]0fLsf] tna tf]Sbf xfn kfO/x]sf] tnadf
gk'u;Ddsf] tna j[l4 u/L dflyNnf] >]0fLsf] Ps tna j[l4 ;d]t lbOg]5 .
;~ro sf]ifMf -!_ ljBfnon] :yfoL lzIfssf] dfl;s tnaaf6 bz k|ltztsf b/n] /sd sf
u/L sd{rf/L ;~ro sf]ifdf /sd hDdf ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sf ul/Psf] /sddf zt k|ltzt /sd >L % sf] ;/sf/n]
yk ug]{5 .
bz}+ vr{ kfpg]
kfpg]M -!_ lzIfsn] vfO{ kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd k|To]s jif{
bz}+ vr{sf] ?kdf kfpg]5 .
-@_ lgj[Qe/0f kfpg] u/L cjsfz k|fKt lzIfsnfO{ lghn] kfpg] Ps dlxgfsf]
lgj[Qe/0f a/fa/sf] /sd bz}+ vr{sf] ?kdf lbOg]5 .
tna tyf cGo ;'ljwfsf] Joj:yf ljBfnon] g} Joxf]g'{ kg]{M o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s}
s'/f n]lvPsf] ePtf klg ;+:yfut ljBfno / ;fd'bflos ljBfnon] cfg} ;|f]taf6 Joxf]g]{ u/L
lgo'Qm u/]sf] lzIfsnfO{ o; kl/R5]b adf]lhd lbOg] tna tyf cGo ;'ljwf To:tf] ljBfno
cfkm}n] Joxf]g'{ kg]{5 .
kl/R5]b !(
ljbf tyf sfh ;DaGwL Joj:yf
lzIfsn] kfpg] ljbfM
ljbf -!_ lzIfsn] b]xfo adf]lhdsf ljbfx? kfpg]5M
-s_ e}k/L cfpg] ljbf jif{el/df 5 lbg,
-v_ kj{ ljbf jif{el/df 5 lbg,
-u_ la/fdL ljbf jif{el/df afx lbg,
-3_ ;'Ts]/L ljbf ;'Ts]/Lsf] cl3 jf kl5 u/L ;f7L lbg,
-_ lsl/of ljbf kGw| lbg,
-r_ c;fwf/0f ljbf Ps k6sdf Ps jif{df ga9fO{ gf]s/Lsf] tdfd cjlwdf
a9Ldf tLg jif{
-5_ cWoog ljbf gf]s/Lsf] tdfd cjlwdf Ps} k6s jf k6s k6s u/L a9Ldf
tLg jif{ .
-@_ e}k/L cfpg] ljbf / kj{ ljbf cfwf lbg klg lng ;lsg]5 . o:tf] ljbf ;l~rt x'g]
5}g .
53
!)&=
!)*=
!)(=
!!)=
!!!=
-#_ lzIfsn] la/fdL ljbf ;l~rt ug{ ;Sg]5 . lzIfsn] k|To]s jif{ To:tf] ljbf
lg/LIfsaf6 k|dfl0ft u/fO{ /fVg' kg]{5 . s'g} Joxf]/fn] lzIfs cfkm\gf] ;]jfaf6 cjsfz ePdf
lghsf] ;l~rt la/fdL ljbf afkt lghsf] kbflwsf/ /x]sf] kbdf vfOkfO{ cfPsf] tna
:s]nsf] b/n] x'g cfpg] /sd Psd'i6 kfpg]5 .
-$_ s'g} 7"nf] jf s8f /f]u nfuL pkrf/ ug{ la/fdL ljbfaf6 gk'u x'g] ePdf :jLs[t
lrlsT;ssf] k|df0fkq k]z u/L lzIfsn] kl5 kfpg] lj/fdL ljbfjf6 s6[f x'g] u/L afx
lbg;Dd yk la/fdL ljbf k]ZsLsf] ?kdf To:tf] la/fdL ePsf] avt lng ;Sg]5 . o;/L
k]ZsL ljbf lnPsf] lzIfssf] d[To' x'g uPdf To:tf] k]ZsL lnPsf] ljbf :jtM ldgfxf x'g]5 .
-%_ ;l~rt la/fdL ljbfsf] /sd lng gkfpFb} lzIfssf] d[To' ePdf To:tf] ;l~rt
lj/fdL ljbfsf] /sd lghn] OR5fPsf] jf glhssf] xsjfnfn] Psd'i6 kfpg] 5 .
-^_ ;'Ts]/L ljbf a9Ldf b'O{ k6s;Dd dfq kfOg]5 .
-&_ lzIfsn] cfkm} lsl/of a:g' k/]df lsl/of ljbf kfpg]5 . dlxnf lzIfssf] kltn]
lsl/of j:g' k/]df To:tf] dlxnf lzIfsn] klg lsl/of ljbf kfpg]5 .
-*_ la/fdL k/]sf] cj:yfdf afx]s 36Ldf kfFr jif{ :yfoL ;]jf cjlw gk'u]sf] lzIfsn]
c;fwf/0f ljbf kfpg ;Sg] 5}g .
-(_ :yfoL ;]jf kfFr jif{ k'u]sf] lzIfsnfO{ cWofkg ;DaGwL ljifodf pRr cWoog jf
nflu cWoog ljbf lbg ;lsg]5 .
-!)_ e}kl/ cfpg] ljbf, kj{ ljbf, la/fdL ljbf, lsl/of ljbf, k|;"lt ljbf / cWoog
ljbfdf a:g] lzIfsn] k"/f tna kfpg]5 .
-!!_ c;fwf/0f ljbfdf a;]sf] lzIfsn] tna kfpg] 5}g .
ljbf lbg] clwsf/LM
clwsf/L k|wfgfWofkssf] ljbf Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfn] / lzIfssf] ljbf
k|wfgfWofksn] lbg]5 .
t/ ,
Ps k6sdf tLg lbgdf ga9fO{ kj{ jf e}k/L cfpg] ljbf k|wfgfWofks cfkm}n]
lng ;Sg]5 . ;f] eGbf a9L kj{ jf e}k/L cfpg] ljbf lng' k/]df k|wfgfWofksn]
Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfnfO{ hfgsf/L lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg lzIfssf] c;fwf/0f ljbf /
cWoog ljbf Joj:yfkg ;ldltsf] l;kmfl/zdf lhNnf lzIff clwsf/Ln] dfq lbg ;Sg]5 .
ljbf glnPsf] lbg ;]jf cjlwdf u0fgf gx'g]M lzIfsn] ljbf glnO ljBfnodf cg'kl:yt
ePsf] lbg lghsf] ;]jf cjlwdf u0fgf x'g] 5}g .
c:yfoL lzIfssf] ljbfsf] /sd ;DaGwdfM
;DaGwdf c:yfoL lzIfsn] jif]{ jf lxpFb] ljbf pkef]u ug{
gkfpFb} cjsfz kfPdf bz dlxgfnfO{ jflif{s sfd u/]sf] cjlw dfgL bfdf;fxLn] sfd u/]sf]
cjlwsf] ljbf /sd kfpg]5 .
ljbf ;x'lnot dfq x'g]M ljbf clwsf/sf] s'/f geP/ ;x'lnot dfq x'g]5 .
sfh tyf b}lgs e|d0f eQfM
eQf -!_ ljBfno jf cWofkg ;DjGwL sfdsf] nflu lgb]{zgfno jf
lhNnf lzIff sfof{nosf] cfb]zfg';f/ s'g} ;ef, ;Dd]ng jf ;]ldgf/df vl6g] lzIfsn] ;f]xL
cfb]zdf tf]lsPsf] cjlw;Ddsf] nflu sfh kfpg]5 .
54
-%_ s'g} ljBfnodf ljBfyL{ ;+Vofsf] cg'kftdf lzIfs b/aGbL a9L ePdf ljefun]
To:tf] b/aGbLnfO{ ;f]xL lhNnfsf] lhNnf lzIff ;ldltsf] k"n b/aGbLdf /fvL ljBfyL{ ;+Vofsf]
cg'kftdf lzIfs b/aGbL sd /x]sf] h'g;'s} ljBfnodf sfhdf v6fpg ;Sg]5 .
!!@= o; kl/R5]bsf] Joj:yf nfu" gx'g]M o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
;+:yfut ljBfnosf] lzIfs / cfkm\g} ;|f]taf6 Joxf]g]{ u/L ;fd'bflos ljBfnodf lgo'Qm u/]sf]
lzIfssf] ;DaGwdf o; kl/R5]bsf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g . To:tf lzIfsn] ljBfnof/f tf]s]
adf]lhd ljbfsf] ;'ljwf kfpg] 5g\ .
kl/R5]b @)
lgj[Qe/0f, pkbfg, pkrf/ vr{ tyf
tyf cGo Joj:yf
!!#= lgj[lQe/0fM
Qe/0f >L % sf] ;/sf/af6 :jLs[t b/aGbLdf :yfoL lgo'lQm kfO{ sDtLdf aL; jif{
gf]s/L u/]sf] lzIfsn] b]xfosf] lx;fan] dfl;s lgj[lQe/0f kfpg]5 M
hDdf gf]s/L jif{ x cflv/L dlxgfsf] tnj = x'g cfpg] /sd
%)
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg lgj[lQe/0fsf] Go"gtd /sd
;dfg kbsf] axfnjfnf lzIfssf] tnasf] z'? c+ssf] cfwfeGbf sd / clwstd /sd
;dfg kbsf] axfnjfnf lzIfssf] tnasf] z'? :s]n eGbf a9L x'g] 5}g .
!!$= gf]s/L cjlw u0fgf ul/g]M lgj[Qe/0fsf] k|of]hgsf] nflu gf]s/L cjlw u0fgf ;DaGwdf b]xfo
adf]lhd ul/g]5M
-s_ /fli6o lzIff k4lt of]hgf @)@* nfu" x'g'eGbf cl3b]lv lzIf0f k]zfdf
/x]sf] lzIfssf] xsdf ;f] of]hgf nfu" x'g'eGbf cl3 cg'dlt k|fKt
ljBfnodf :yfoL lgo'lQm eO{ cljl5Gg ?kdf sfd u/L ljBfno lzIff
;]jfdf k|j]z u/]sf] eP /fli6o lzIff k4ltsf] of]hgf nfu" x'g'eGbf
cl3b]lv u/]sf] :yfoL gf]s/Lsf] cjlw ;d]t u0fgf ul/g]5 .
bf];|f] ;+zf]wgf/f yk .
55
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
;/sf/L lzIfs kbdf :yfoL lgo'lQm lnO{ aLrdf gf]s/L cjlw 6'6\g uO{
ljBfno lzIff ;]jfdf k|j]z u/]sf] lzIfssf] xsdf To:tf] ;/sf/L lzIfs
kbdf /xL gf]s/L u/]sf] cjlw ;d]t u0fgf ul/g]5 .
/fli6o lzIff k4lt of]hgf nfu" ePkl5 lzIf0f k]zfdf k|j]z ug]{ lzIfssf]
xsdf ljBfnodf :yfoL lgo'lQm lnO{{ cljl5Gg gf]s/L u/]sf] hDdf
cjlwsf] u0fgf ul/g]5 .
v08 -s_, -v_ / -u_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg c;fwf/0f
ljbfdf a;]sf] jf j]tnjL ljbfdf j;]sf] jf ljbf jf sfh :jLs[t gu/fO{
ljBfnodf cg'kl:yt /x]sf] cjlw gf]s/L cjlwdf u0fgf ul/g] 5}g .
:yfoL gf]s/L cjlw u0fgf ubf{ :yfoL ;]jf cjlw aLrdf 6'6]sf] eP ;f]
6'6]sf] cjlw s6fOg]5 .
Psk6s lgj[lQe/0f kfpg] u/L cjsfz kfPsf] JolQmn] lzIfs kbdf k'gM
:yfoL lgo'lQm kfO{ cjsfz ePdf ;f] JolQmn] rfx]df lghsf] kl5Nnf] ;]jf
cjlw ;d]t u0fgf ul/g]5 .
!!$s=gf]
gf]s/L cjlw u0fgf ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ lgod !!$ adf]lhd gf]s/L cjlw u0fgf u/fpg
rfx]df jxfnjfnf lzIfsn] of] lgod k|f/De ePsf] ldltn] b'O{ jif{leq / of] lgod k|f/De
ePkl5 lgo'Qm x'g] lzIfsn] lgo'lQm kfPsf] ldltn] Ps dlxgf leq lzIfs lstfavfgfaf6
To:tf] gf]s/L cjlw u0fgf u/fpg' kg]{5 . ;f] cjlwkl5 To:tf] gf]s/L cjlw u0fgf ul/g]5}g .
-@_ lzIfs ;]jfaf6 pkbfg kfpg] u/L cjsfz kfPsf] s'g} lzIfsn] lzIff ;]jfdf k'gM
:yfoL lgo'lQm kfO{ pklgod -!_ adf]lhd gf]s/L cjlw u0fgf u/fpg] ePdf lghn] klxn]
lnPsf] pkbfgsf] /sd lkmtf{ u/]df dfq lghsf] klxn]sf] gf]s/L cjlw u0fgf ul/g]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd gf]s/L cjlw u0fgf u/fpg] lzIfsn] klxn]sf] gf]s/L
cjlwdf cWoog ljbf, c;fwf/0f ljbf, cf}iflw pkrf/ vr{ / aLdf /sd lnPsf] eP To;sf]
ljj/0f lzIfs lstfavfgfdf k]z ug'{ kg]{5 .
!!$v= gf]s/L cjlw lgwf{/0f l;kmfl/; ;ldltM -!_ lgod !!$ sf] v08 -s_ adf]lhdsf] cj:yfdf
lzIfssf] gf]s/L cjlw u0fgf ug]{ ;DaGwdf s'g} lljwf pTkGg ePdf To:tf] gf]s/L cjlw
olsg u/L lzIfs lstfavfgfnfO{ l;kmfl/; ug{ lhNnf:t/df b]xfo adf]lhdsf] Ps gf]s/L
cjlw lgwf{/0f l;kmfl/; ;ldlt /xg]5M
cWoIf
-s_ lhNnf lzIff clwsf/L
-v_ lhNnf k|zf;g sfof{nosf] clws[t k|ltlglw
;b:o
-u_ ;DalGwt ljBfnosf] k|wfgfWofks
;b:o
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] a}7s nufot cGo sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}+n]
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
!!%= kfl/jfl/s lgj[Qe/0fM
e/0f -!_ s'g} lzIfssf] gf]s/Ldf jxfn 5Fb} jf lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf]
;ft jif{ gk'Ub} d[To' ePdf To:tf] d[t lzIfsn] cfgf] kl/jf/sf] ;b:o dWo] s;}nfO{
OR5fPsf] eP To:tf JolQmn] / OR5fPsf] JolQmsf] klg d[To' ePdf jf To;/L s;}nfO{ klg
OR5fPsf] gePdf lghsf] Psf3/sf] glhssf] xsjfnfn] lgj[Qe/0f kfpg]5 .
bf];|f] ;+zf]wgf/f yk .
56
t/ o:tf] lgj[Qe/0f ;ft jif{eGbf a9L ;do;Dd k|fKt x'g] 5}g / s'g} lzIfssf]
lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf] ;ft jif{ gk'Ub} d[To' ePdf lghsf] kl/jf/nfO{ ;ft jif{ k'u]kl5
lgj[Qe/0f k|fKt x'g] 5}g .
-@_ lzIfssf] ljw'/ klt jf ljw'jf kTgLn] lghsf] klt jf kTgL gf]s/Ldf 5Fb} jf
lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf] ;ft jif{ gk'Ub} d[To' eO{ pklgod -!_ adf]lhd kfl/jfl/s lgj[Qe/0f
kfpg] ePdf ;f] lgj[Qe/0f kfpg] cjlw e'Qmfg ePsf] ldltb]lv / To:tf] lgj[Qe/0f gkfpg]
ePdf jf lghsf] klt jf kTgLn] lgj[Qe/0f kfpg yfn]sf] ;ft jif{ Joltt eO;s]kl5 d[To'
ePsf]df To:tf] lzIfssf] d[To' ePsf] ldltb]lv cfhLjg lghn] kfpg] lgj[Qe/0fsf] cfwf
/sd kfpg]5 .
t/ o; lgod adf]lhd lgj[Qe/0f kfO/x]sf] lzIfsn] bf]xf]/f] lgj[Qe/0f kfpg] 5}g .
!!^= cfhLjg kfl/jfl/s j[lQM
Q ljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf sfh v6L uPsf] cj:yfdf
b'3{6gfdf k/L jf To;sf] sf/0fjf6 lgsf] gx'+b} kl5 s'g} lzIfssf] d[To' ePdf lghsf] ljw'/
klt jf ljw'jf kTgLnfO{ To:tf] lzIfsn] kfpg ;Sg] Go"gtd lgj[Qe/0fsf] krf; k|ltztn]
x'g cfpg] /sd cfhLjg kfl/jfl/s j[lQ :j?k lbOg]5 .
!!&= lgj[Qe/0f ;DjGwL sf/jfxL
sf/jfxLM -!_ lzIfsn] lgo'lQm ePkl5 lgj[Qe/0f k|of]hgsf] nflu
cg';"rL!* adf]lhdsf] 9fFrfdf tLgk|lt kmf/fd e/L cfk"m jxfn /x]sf] ljBfnodf a'emfpg'
kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd kmf/d ga'emfpg] lzIfs pd]/sf] sf/0fjf6 clgjfo{
cjsfz kfpg] ePdf To:tf] lzIfsn] cjsfz lng] ldlteGbf gf} dlxgf cufj} pklgod -!_
adf]lhd kmf/fd e/L cfk"m jxfn /x]sf] ljBfnodf a'emfpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd kmf/fd eg{ gkfp+b} s'g} lzIfssf] d[To' ePdf To:tf]
lzIfsn] cfgf] kl/jf/sf ;b:ox? dWo] OR5fPsf] JolQmn] / OR5fPsf] JolQmsf] klg d[To'
ePdf jf To;/L OR5fPsf] gePdf lgj[Qe/0f kfpg] lghsf] kl/jf/sf] ;b:on] lzIfssf] d[To'
ePsf] tLg dlxgfleq ;DalGwt ljBfno ;dIf pklgod -!_ adf]lhd kmf/fd e/L ljBfnodf
lbg' kg]{5 .
-$_ o; lgod adf]lhd lgj[Qe/0fsf] nflu kmf/fd e/L k7fpg] JolQmn] s'g lhNnfdf
lgj[Qe/0f clwsf/kq jf kfl/jfl/s lgj[Qe/0f clwsf/kq k|fKt ug{ rfx]sf] xf] ;f] s'/f
v'nfpg' kg]{5 .
-%_ pklgod -!_, -@_ jf -#_ adf]lhd kmf/fd k|fKt ePkl5 lzIfssf] xsdf
k|wfgfWofksn] / k|wfgfWofkssf] xsdf Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfn] ;f] ;DaGwdf cfjZos
hfFra'em u/L k|fKt kmf/fd k|dfl0ft u/L Psk|lt ljBfnodf /fvL jf+sL b'O{ k|lt kmf/fdx?
;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd kmf/fd k|fKt ePkl5 lhNnf lzIff clwsf/Ln]] ;f] ;DaGwdf
cfjZos hfFra'em u/L k|fKt kmf/fd k|dfl0ft u/L Ps k|lt cfgf] sfof{nodf /fvL afFsL Ps
k|lt kmf/fd lzIfs lstfavfgfdf k7fpg' kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ adf]lhdsf] kmf/fd k|fKt ePkl5 lzIfs lstfavfgfn] cfkm";Fu /x]sf]
clen]v;Fu le8fO{, hfFrL pklgod -!_ jf -@_ adf]lhdsf] kmf/fd eP cjsfz k|fKt lzIfssf]
gfddf cg';"rL!( adf]lhdsf] 9fFrfdf lgj[Qe/0f clwsf/kq / pklgod -#_ adf]lhdsf]
kmf/fd eP d[t lzIfssf] xsjfnfsf] gfddf cg';"rL@) adf]lhdsf] 9fFrfdf kfl/jfl/s
lgj[Qe/0f clwsf/kq k|bfg ug'{ kg]{5 .
57
!!*=
!!(=
!@)=
!@!=
-*_ pklgod -&_ adf]lhd clwsf/kq k|fKt ug]{ JolQmn] ;f] clwsf/kqdf plNnlvt
sfof{noaf6 k|To]s dlxgf lgodfg';f/ lgj[Qe/0f /sd kfpg]5 .
lgj[Q lzIfssf] lgj[Qe/0fdf j[l4M
4 axfnjfnf lzIfssf] tnj j[l4 x'Fbf tnj :s]nsf] z'?
cdf hlt a[l4 ePsf] 5 ;f]xL /sdsf] b'O{ ltxfOsf] b/n] ;DalGwt txleqsf] >]0fLsf ;]jf
lgj[Q lzIfssf] lgj[Qe/0f /sd j[l4 x'g]5 .
pkbfgM
pkbfg -!_ kfFr jif{ jf ;f]eGbf a9L gf]s/L u/]sf] t/ lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf gk'u]sf
:yfoL] lzIfsn] cjsfz kfPdf jf /fhLgfdf :jLs[t u/fO{ ljBfno lzIff ;]jfaf6 cnu
ePdf jf eljiodf z}lIfs gf]s/Lsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L ljBfno lzIff ;]jfaf6
x6fOPdf b]xfosf] b/n] pkbfg kfpg]5M
-s_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd gf]s/L u/]sf] lzIfsn] cfk"mn] sfd u/]sf] k|To]s
jif{sf] lgldQ cflv/L] cfwf dlxgfsf] tnj,
-v_ bz jif{ eGbf a9L kGw| jif{;Dd gf]s/L u/]sf] lzIfsn] cfk"mn] sfd u/]sf]
k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L Ps dlxgfsf] tnj,
-u_ kGw| jif{ eGbf a9L aL; jif{ k"/f geP;Dd gf]s/L u/]sf] lzIfsn] cfk"mn]
sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L 8]9 dlxgfsf] tnj .
-@_ s'g} lzIfssf] pkbfg gln+b} d[To' ePdf To:tf] lzIfssf] cfgf] kl/jf/sf] ;b:o
dWo] s;}nfO{ OR5fPsf] eP To:tf] JolQm / OR5fPsf] JolQmsf] klg d[To' ePdf jf s;}nfO{
OR5fPsf] gePdf lghsf] Psf3/sf] glhssf] xsjfnfn] ;f] pkbfg kfpg]5 .
lgj[Qe/0f jf pkbfg gkfpg] cj:yfM
cj:yf -!_ b]xfosf ca:yfdf lzIfsn] lgj[Qe/0f jf pkbfg
kfpg] 5}gM
-s_ c:yfoL kbdf lgo'Qm ePdf,
-v_ eljiodf z}lIfs gf]s/Lsf] lgldQ cof]Uo 7xl/g] u/L gf]s/Laf6 avf{:t
u/LPdf,
-u_ ljBfnosf] gf]s/L kfpg] jf ;f] gf]s/Ldf axfn /xg] p2]Zon] lzIff
;DaGwL of]Uotf, tLg k':t], pd]/, gfd, y/, jtg jf gfu/Lstf 9fF6]sf]
k|dfl0ft x'g cfPdf .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg s;"/ k|dfl0ft x'g' cufj} vfO{kfO{
;s]sf] /sd lkmtf{ ug'{ kg]{ 5}g .
a/j'emf/y gu/]df lgj[Qe/0f jf pkbfg /f]Ssf ul/g]M s'g} lzIfsn] o; lgodfjnL adf]lhd
a/a'emf/y gu/]df lghn] kfpg] lgj[Qe/0f jf pkbfg /f]Ssf ul/g]5 .
!@!s= lgj[Qe/0f / tna b'a} Ps};fy gkfpg]M o; lgodfjnL adf]lhd lgj[Qe/0f kfpg] u/L
cjsfz kfPsf] s'g} ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs kbdf k'gM :yfoL lgo'lQm ePdf To;/L
lgo'lQm eO{ sfo{/t /x]sf] cjlwe/ lghn] lgj[Qe/0f kfpg]5}g .
!@@= pkrf/ vr{M -!_ :yfoL lzIfsnfO{ ;]jf cjlwe/df lghn] vfO{ kfO{ cfPsf] tnjsf] lx;fan]
x'g] u/L b]xfo adf]lhd pkrf/ vr{ lbOg]5M
-s_ dfWolds ljBfnosf] lzIfsnfO{ jfx| dlxgf a/fa/sf] tnj /sd,
-v_ lgDg dfWolds ljBfnosf] lzIfsnfO{ c7f/ dlxgf a/fa/sf] tnj /sd,
bf];|f] ;+zf]wgf/f yk .
58
t/ e'QmfgL lbO{ ;s]sf] pkbfg, lgj[Qe/0f jf kfl/jfl/s lgj[Qe/0f /sddf kl5 km]nf
k/]sf] JolQmn] bfjL ug{ kfpg] 5}g .
!@$= z}lIfs eQf tyf ;Gtlt j[lQM
Q -!_ lgod !!^ df n]lvPsf] sf/0fjf6 s'g} lzIfssf] d[To'
ePdf jf To;sf] sf/0fn] lgsf] gx'Fb} kl5 d[To' ePdf To:tf] lzIfssf] b'O{ hgf;Dd
;GtltnfO{ c7f/ jif{sf] pd]/ gk'u'~h]n;Dd b]xfosf b/n] jflif{s z}lIfs eQf lbOg]5 M
-s_ dfWolds txsf] lzIfssf] k|To]s ;GtltnfO{ gf};o ?k}ofF,
-v_ lgDg dfWolds / k|fylds txsf] lzIfssf] k|To]s ;GtltnfO{ ;ft;o
?k}ofF .
-@_ lgod !!^ df n]lvPsf] sf/0faf6 d[To' ePsf] lzIfssf] b'O{ hgf;Dd ;GtltnfO{
c7f/ jif{sf] pd]/ gk'u'~h]n pklgod -!_ adf]lhdsf] z}lIfs eQfsf] cltl/Qm b]xfosf b/n]
dfl;s ;Gtlt j[lQ ;d]t lbOg]5M
z'? tnjsf] k|ltzt
lzIfs
-s_ dfWolds txsf] k|yd >]0fL
*
-v_ dfWolds txsf] ltLo / t[tLo >]0fL
!)
-u_ cGo
!@
!@%= j[lQ l;kmfl/z ;ldltM
;ldlt -!_ ljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf s'g} lzIfssf] d[To' ePdf lghsf]
kl/jf/ jf ;Gtltn] kfpg] j[lQ ;DjGwdf l;kmfl/z ug{ ;DalGwt lhNnfdf b]xfosf ;b:ox?
/x]sf] j[lQ l;kmfl/z ;ldlt /xg]5 M
-s_ k|d'v lhNnf clwsf/L
cWoIf
-v_ lhNnf k|x/L sfof{nosf] k|d'v
;b:o
-u_ ;DalGwt ljBfnosf] k|wfgfWofks
;b:o
-3_ lhNnf :jf:Yo sfof{nosf] k|d'v
;b:o
bf];|f] ;+zf]wgf/f yk .
60
-u_
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
t];|f] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
61
-#_ k/fdz{ ;ldltsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] ;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd
x'g]5 .
-$_ k/fdz{ ;ldltsf ;b:on] ;f] ;ldltsf] a}7sdf efu lnP jfkt cy{ dGqfnoaf6
:jLs[t eP adf]lhdsf] a}7s eQf kfpg ;Sg]5g\ .
!@*= pkbfg jf lgj[Qe/0f ;DaGwL ljz]if Joj:yfM
Joj:yf -!_ o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg >L % sf] ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L tf]lslbPsf]
ldltkl5 gofF lgo'Qm x'g] lzIfsn] o; kl/R5]b adf]lhd pkbfg jf lgj[Qe/0f kfpg] 5}g .
To:tf lzIfsnfO{ pkbfg jf lgj[Qe/0f lbg] k|of]hgsf] nflu >L % sf] ;/sf/n] g]kfn
/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L Ps lgj[Qe/0f sf]if :yfkgf ug{{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd :yfkgf ePsf] sf]ifdf hDdf x'g] u/L ljBfnosf] To:tf]
lzIfsn] cfkm"n] kfpg] dfl;s tnaaf6 ;f]xL ;"rgfdf tf]lsPsf] /sd sf ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lgo'Qm x'g] s'g} lzIfs lgj[Qe/0f kfpg] cjlw gk'Ub}
;]jfaf6 x6]df lghsf] gfddf pklgod -@_ adf]lhd sf ul/Psf] /sd lghn] lng kfpg]5 .
t/ ;]jfaf6 avf{:t ul/Psf]df >L % sf] ;/sf/af6 lghsf] gfddf /sd sf ul/Psf]
eP lghn] lng kfpg] 5}g .
!@(= o; kl/R5]bsf] Joj:yf nfu" gx'g]M o; kl/R5]bdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
;+:yfut ljBfnosf] lzIfs / cfg} ;|f]taf6 Joxf]g]{ u/L ;fd'bflos ljBfnon] lgo'Qm u/]sf
lzIfssf] ;DaGwdf of] kl/R5]bsf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g . To:tf lzIfsn] o; kl/R5]b
adf]lhdsf]] ;'ljwf ;DalGwt Joj:yfkg ;ldltn] tf]s] adf]lhd ljBfnoaf6 kfpg]5 .
kl/R5]b @!
cjsfz ;DaGwL Joj:yf
!#)= :j]lR5s cjsfzM
cjsfz s'g} lzIfsn] cjsfz lng rfx]df lgo'lQm ug]{ clwsf/Ln] lghnfO{ h'g;'s}
avt ;]jfjf6 cjsfz lng] cg'dlt lbg ;Sg]5 .
!#!= clgjfo{ cjsfzM
cjsfz -!_ s'g} lzIfssf] pd]/ ;f7L jif{ k"/f ePkl5 lghnfO{ ljBfnosf] ;]jfaf6
cjsfz lbOg]5 .
:ki6Ls/0fM o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu lzIfssf] pd]/ b]xfo adf]lhd lx;fj ul/g]5M
-s_ gf]s/Ldf k|j]z u/]sf] a]nf lghn] k]z u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkqdf
n]lvPsf] hGd ldlt jf jif{jf6 x'g cfpg] pd]/,
-v_ To:tf] clen]v gePdf lghn] gf]s/Ldf k|j]z u/]sf] a]nfdf n]lvlbPsf]
hGd ldlt jf jif{jf6 x'g cfpg] pd]/ .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg b]xfosf cj:yfdf lzIfsnfO{
h'g;'s} avt ;]jfaf6 cjsfz lbg ;lsg]5M
-s_ P]gsf] bkmf !!8= sf] pkbkmf -%_ adf]lhdsf] cjlwleq s'g} lzIfsn]
:yfoL cWofkg cg'dltkq lng g;s]df,
-v_
s'g} lzIfssf] cWofkg u/fpg] ljifo ljBfnodf geO{ csf]{ ljifo cWofkg
u/fpg tfnLdsf] cj;/ lbFbf klg tfnLd glnPdf jf lghsf] ldNbf]
ljifodf cGoq ;?jf x'g] cj:yf gePdf .
-#_ c;fwf/0f jf cWoog ljbf e'Qmfg ePsf] kGw| lbg leq ljBfnodf xflh/ gx'g]
;fd'bflos ljBfnosf] lzIfsnfO{ ;]jfaf6 cjsfz lbOg]5 .
-$_ pklgod -@_ sf] v08 -v_ adf]lhd ;]jfaf6 cjsfz eO{ l/Qm x'g cfPsf]
;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs b/aGbL :jtM vf/]h x'g]5 .
!#@= cjsfz ;DaGwL ljz]if Joj:yfM
Joj:yf zf/Ll/s c:j:ytfsf] sf/0f ;fd'bflos ljBfnosf] s'g}
lzIfs cWofkg ug{ c;dy{ 5 egL >L % sf] ;/sf/f/f ul7t d]l8sn af]8{n] l;kmfl/z
u/]df To:tf] lzIfsnfO{ kfFr aif{ ;Dd ;]jf cjlw yk ubf{ lgj[lQe/0f kfpg] cj:yf k'Ug]
/x]5 eg] To:tf] lzIfsnfO{ afFsL cjlw yk u/L dGqfnon] cjsfz lbg ;Sg]5 .
kl/R5]b @@
lzIfs tyf ljBfyL{sf] cfrf/;+lxtf
!##= lzIfsn] kfng ug'{ kg]{ cfrf/ ;+lxtfM
xtf -!_ lzIfsn] b]xfo adf]lhdsf] cfrf/ ;+lxtf kfng
ug'{ kg]{5M
-s_ cfk"mnfO{ v6fPsf] 7fpFdf uO{ tf]lsPsf] sfd ug'{ kg]{,
-v_ lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kn] ljBfnodf cfP uPsf] ;do hgfO{ xflh/
x'g' kg]{ / klxn] ljbfsf] cg'dlt glnO{ ljBfnodf cg'kl:yt x'g' gx'g],
-u_ cfgf] ;]jf ;DaGwL s'/fdf dtnj ;fWo ug]{ dg;fon] s;}dfly klg s'g}
/fhg}lts jf cjf~5gLo k|efj kfg{ jf k|efj kfg]{ k|oTg ug'{ gx'g],
-3_ >L % sf] ;/sf/ / g]kfnL hgtfsf] kf/:kl/s ;DaGwdf jf s'g} ljb]zL
/fi6;Fusf] ;DaGwdf vnn kg{ ;Sg] u/L cfgf] jf:tljs jf sfNklgs
gfdaf6 jf a]gfdL s'g} n]v k|sflzt ug{ jf k|];nfO{ s'g} va/ lbg jf
/]l8of] jf 6]lnlehg cflb h:tf ;"rgf dfWodf/f efif0f k|;fl/t ug{ jf
s'g} ;fj{hlgs efif0f lbg jf jQmJo k|sflzt ug{ gx'g],
-_ ljBfyL{nfO{ of]Uo gfu/Ls agfpg] p2]Zo lnO{ cWoog / cWofkgnfO{
cfgf] d'Vo nIo ;Demg' kg]{,
-r_ cf1fsfl/tf, cg'zf;g, ;b\efjgf, ;xof]u, ;bfrf/, ;xfg'e"lt, w}o{ /
;Rrl/qtfnfO{ k|f]T;fxg lbg' kg]{,
-5_ s'g} efiff, ;Dk|bfo tyf wd{ lj/f]wL efjgf lzIfs tyf ljBfyL{ ju{df
km}nfpg gx'g],
-h_ ;fd'bflos ljBfnosf lzIfsn] Joj:yfkg ;ldlt / lhNnf lzIff
clwsf/Lsf] :jLs[lt glnO{ cfkm" jxfn /x]sf] ljBfno aflx/ sfd ug{
gx'g],
-em_ ljBfno jf z}lIfs ;+:yfsf] dfWodf/f /fli6o efjgf hfu[t u/L b]zdf
efjgfTds Pstf Nofpg sfd ug'{ kg]{,
63
-`_
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
64
-_
!#*=
!#(=
!$)=
!$!=
!$@=
!$#=
65
-v_
-u_
-3_
-!s_ pklgod -!_ sf] v08 -v_, -u_ jf -3_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
;d'bfof/f ;~rflnt ljBfnosf lzIfs tyf k|wfgfWofksnfO{ ;f] v08 adf]lhdsf] ;hfo
ug]{ clwsf/L Joj:yfkg ;ldlt x'g]5 .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -s_ adf]lhd k|wfgfWofks jf Joj:yfkg ;ldltn] u/]sf]
;hfosf] hfgsf/L lhNnf lzIff sfof{nonfO{ lbg' kg]5
{ .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ljBfnosf] juL{s/0f lgod !$%s= adf]lhdsf] ;ldltn]
ug]{5.
t];|f] ;+zf]wgf yk .
t];|f] ;+zf]wgf ;+zf]lwt .
66
-#_ o; lgod adf]lhd ul/Psf] juL{s/0faf6 tNnf] >]0fLdf k/]sf] s'g} ljBfnon]
dflyNnf] >]0fLsf] ljBfnosf] nflu rflxg] cfwf/ k"/f u/L ;f] >]0fLdf /xg rfx]df ;DalGwt
lhNnf lzIff clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd lgj]bg k/]df lgod !$%s= adf]lhdsf] ;ldltn] ;f]
ljBfnosf] :ynut lg/LIf0f ug]{5 / lg/LIf0f ubf{ To:tf] ljBfnonfO{ dflyNnf] >]0fLsf]
ljBfnodf sfod ug{ dgfl;a b]lvPdf dfu adf]lhd dflyNnf] >]0fLsf] ljBfnodf ;dfj]z
ug]{5 .
-%_ o; lgod adf]lhd ul/Psf] juL{s/0faf6 dflyNnf] >]0fLdf k/]sf] s'g} ljBfnosf]
hfFra'em ubf{ ;f] >]0fLsf] ljBfno x'gsf] nflu rflxg] cfwf/ k"/f u/]sf] gb]lvPdf lgod
!$%s= adf]lhdsf] ;ldltn] To:tf] ljBfnonfO{ ;f] ljBfnon] k"/f u/]sf] cfwf/df tNnf]
>]0fLdf sfod ug]{5 .
t/ o;/L ljBfnonfO{ tNnf] >]0fLdf sfod ug'{ cl3 ;DalGwt ljBfnonfO{ cfgf]
;kmfO{ k]z ug]{ df}sfaf6 al~rt ul/g] 5}g .
-^_ o; lgod adf]lhd ljBfno juL{s/0f ;DaGwdf ePsf] lg0f{o pk/ lrQ ga'g]
ljBfnon] ;f] lg0f{o ePsf] k}+tL; lbgleq ;DalGwt lgb]{zs ;dIf ph'/L lbg ;Sg]5 / ;f]
ph'/Lsf ;DaGwdf lgb]{zsn] u/]sf] lg0f{o clGtd x'g]5 .
!$%s=ljBfno
ljBfno juL{s/0f tyf z'Ns cg'udg ;ldltM -!_ ljBfnosf] juL{s/0f ug{, ljBfnon] lng
kfpg] z'Nssf ;DaGwdf dGqfnonfO{ /fo ;'emfj lbg / ljBfnon] lgwf{l/t z'Ns nfu" u/]
gu/]sf] ;DaGwdf cg'udg ug{ k|To]s lhNnfdf b]xfo adf]lhdsf] ljBfno juL{s/0f tyf
z'Ns cg'udg ;ldlt /xg]5M
-s_
-@_
;+of]hs
;b:o
-#_
-$_
;b:o
;b:o
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
67
;b:o;lrj
;+of]hs
;b:o
-#_
;b:o
-$_
-%_
-^_
;b:o
-&_
;b:o
;b:o
;b:o;lrj
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltn] z'Ns lgwf{/0f ;DaGwL cfkm\gf] j}7sdf
cfjZostf cg';f/ dlxnf, blnt / hghftL ;DaGwL ;+:yfsf] k|ltlglwnfO{ cfdGq0f ug{
;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf]] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] ;ldltn] cfkm}n]
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]b @%
z'Ns ;DaGwL Joj:yf
!$^= ljBfnon] lng kfpg] z'Ns tyf w/f}6LM -!_ lgod !$& sf] cwLgdf /xL ljBfnon]
ljBfyL{;Fu b]xfo adf]lhd z'Ns / w/f}6L lng kfpg]5 M
-s_
-v_
ljljw z'Nsx?
-!_
k/LIff z'Ns,
-@_
sDKo"6/ z'Ns,
-#_
-$_
-%_
cfjf; z'Ns,
-^_
kl/jxg z'Ns,
-&_
ef]hg z'Ns .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -u_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;fd'bflos
ljBfnosf] k|fylds txdf cWoog ug]{ ljBfyL{ / ;fd'bflos ljBfnos} lgDg dfWolds /
dfWolds txdf cWoog ug]{ lgod !%@ adf]lhdsf ljBfyL{;Fu To:tf] z'Ns lng kfOg] 5}g .
-#_ ;+:yfut ljBfnon] Ps dlxgfsf] k9fO z'Ns a/fa/ w/f}6L /sd lng kfpg]5
/ To:tf] /sd ljBfyL{n] ljBfno 5f8]df t'?Gt} lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
-$_
ljBfnon] Ps z}lIfs ;qdf afx| dlxgf eGbf a9L s'g} z'Ns p7fpg kfpg]
5}g .
-%_ ljBfnon] pklgod -!_ adf]lhdsf] z'Ns To:tf] ;'ljwf pkof]u ug]{ ljBfyL{;Fu
;f] ;'ljwf pkef]u u/]sf] cj:yfdf dfq lng kfpg]5 .
!$&= z'Ns ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ ljBfnon] ljBfyL{;Fu lng] z'Ns ;fd'bflos ljBfno, sDkgL jf
z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ;~rflnt ljBfnosf] nflu 5'6[f 5'6[} x'g]5 .
-@_ ljBfnon] z}lIfs ;q z'? x'g'eGbf b'O{ dlxgf cufj} cfufdL z}lIfs;qsf] nflu
ljBfyL{;Fu lng] z'Nssf] k|:tfljt b/ cg';"rL@@ sf] cfwf/df k|:tfljt u/L lgod !$%s=
adf]lhdsf] ;ldlt dfk{mt dGqfnodf k7fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd z'Nssf] b/ k|fKt ePdf dGqfnon] ;f] z'Ns cg';"rL@@
sf] cfwf/df tof/ u/] gu/]sf] ;DaGwdf hfFra'em u/L ;f] cg'?k ePsf] gb]lvPdf cfjZos
;+zf]wg u/L z'Nssf] clwstd b/ :jLs[lt ug]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd dGqfnon] :jLs[t u/]sf] z'Nssf] clwgdf /xL ljBfnon]
lzIfs cleefjs ;+3sf] sfo{sf/L ;ldlt;Fu k/fdz{ u/L Joj:yfkg ;ldltsf] lg0f{o
adf]lhd z'Ns lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-%_ ===============
-^_ o; lgod adf]lhd z'Ns lgwf{/0f ul/;s]kl5 ljBfnon] ;f] sf] hfgsf/L lhNnf
lzIff sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
!$*= ;DalGwt sfddf vr{ ug'{ kg]
kg{M] ljBfnon] ljBfyL{;Fu h'g sfdsf] nflu z'Ns lnPsf] xf] ;f]xL
sfddf vr{ ug'[{ kg]{5 .
!$(= ;dodf z'Ns a'emfpg' kg]
kg{M] ljBfnon] tf]s]sf] ;dodf ljBfyL{n] ljBfnodf z'Ns a'emfpg'
kg]{5 .
!%)= z'Nssf] ljj/0f ;"rgf kf6Ldf 6fF:g' kg]
kg{M] ljBfnon] z'Nssf] b/, z'Ns j'emfpg] cjlw /
k|lqmof ;DjGwL ljj/0f ljBfyL{ tyf cleefjssf] hfgsf/Lsf] nflu ljBfnosf] ;"rgf kf6Ldf
6fF:g' kg]{5 .
!%)s=z'
z'Ns Joj:yfkg tyf cg'udg s]Gb+|Lo ;ldltM -!_ ;+:yfut ljBfnosf] z'Ns tyf 5fqj[lQ
Joj:yfkg ;DaGwdf gLlt lgdf{0f ug{, o:tf ljBfnosf] z}lIfs :t/df ;'wf/ ug{ tyf
lgwf{l/t z'Nssf] cg'udg u/L dGqfnonfO{ /fo ;'emfj lbg] sfd ;d]tsf] nflu b]xfo
adf]lhdsf] Ps z'Ns Joj:yfkg tyf cg'udg s]Gb|Lo ;ldlt /xg]5 M
-s_
dxflgb]{zs
;+of]hs
-v_
;b:o
-u_
-3_
;b:o
-_
;b:o
-r_
-5_
;b:o
-h_
;b:o
;b:o
;b:o
-em_
-`_
;b:o
-6_
;b:o
-7_
-8_
-9_
-@_
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o;lrj
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltsf] j}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f] ;ldlt
cfkm}+n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]b@^
5fqj[lQ tyf lgMz'Ns lzIff ;DaGwL Joj:yf
!%!= 5fqj[lQsf] Joj:yf ug'{kg]g{] M -!_ ljBfnon] k|To]s sIffdf k|yd / ltLo x'g] ljBfyL{nfO{
qmdzM ;tk|ltzt / krf; k|ltzt z'Ns ldgfx u/L h]x]Gbf/ 5fqj[lQ pknJw u/fpg' kg]{5 .
-@_ ;+:yfut ljBfnon] s'n ljBfyL{ ;+Vofsf] sDtLdf kfFr k|ltzt u/Lj, ckf,
dlxnf, blnt / hghflt ljBfyL{nfO{ 5fqj[lQ pknJw u/fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd 5fqj[lQ pknJw u/fpg' cl3 ljBfnon] To:tf] 5fqj[lQsf]
nflu lgj]bg lbg ljBfnodf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
!%@= lgMz'Ns lzIff pknJw u/fpg' kg]{ M -!_ ;fd'bflos ljBfnon] u/LaLsf] /]vfd'lg /x]sf blnt,
hghftL / dlxnf nufot cGo ljBfyL{x?nfO{ lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgMz'Ns lzIff pknAw u/fpg] k|of]hgsf] nflu ljBfnon]
To:tf] lgMz'Ns lzIffsf] nflu lgj]bg lbg ljBfnodf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
:ki6Ls/0fM o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu u/LaLsf] /]vfd'lg /x]sf] ljBfyL{ eGgfn] blnt,
hghflt dlxnf nufot cGo JolQmsf] b]xfo adf]lhd ePsf] egL ufpF lzIff ;ldlt jf
gu/kflnsfsf] ;DalGwt j8fsf] l;kmfl/zdf Joj:yfkg ;ldltn] lg0f{o u/]sf]nfO{ hgfpF5M
71
-s_
-v_
-u_
kl/R5]b @&
ljBfnosf] lrGx, gfdfs/0f tyf cGo Joj:yf
!%#= ljBfnosf] lrGxM
lrGx ljBfnosf] lrGx if6\sf]0fsf] x'g]5 . ljBfnon] rfx]sf] v08df ;f] if6sf]0fsf]
aLrdf cfgf] ljBfnosf] 5'} lrGx /fVg ;Sg]5 .
!%$= ljBfnosf]
ljBfnosf] gfdfs/0fM
gfdfs/0f -!_ ;dfh tyf /fi6s} nflu pNn]vgLo of]ubfg ug]{ jf P]ltxfl;s
JolQm, b]jb]jL, tLy{:yn jf k|fs[lts ;Dkbfsf] gfdaf6 g]kfnLkg emNsg] u/L ljBfnosf]
gfdfs/0f ug{ ;lsg]5 .
-@_ gofF vf]lng] ljBfnosf] gfdfs/0f cfkm\gf] gfdaf6 ug{ rfxg] JolQmn] b]xfo
adf]lhdsf] /sd jf 3/ jf hUuf ljBfnonfO{ ;xof]u u/]df ;f] ljBfnosf] gfdfs/0f To:tf]
;xof]u ug]{ JolQmsf] gfdaf6 ug{ ;lsg]5 M
-s_ dfWolds ljBfnosf] nflu bz nfv ?k}ofF jf ;f] j/fj/sf] 3/ jf hUuf,
-v_ lgDg dfWolds ljBfnosf] nflu ;ft nfv ?k}ofF jf ;f] j/fj/sf] 3/ jf
hUuf,
-u_ k|fylds ljBfnosf] nflu kfFr nfv ?k}ofF jf ;f] j/fj/sf] 3/ jf hUuf .
-#_ klxNo} gfdfs/0f eO{;s]sf] ljBfnosf] gfd;Fu hf]8]/ ljBfnosf] gfdfs/0f ug{
rfxg] JolQmn] pklgod -@_ adf]lhdsf] /sd jf 3/ jf hUuf ljBfnonfO{ ;xof]u ug'{
kg]{5 .
-$_ Pp6} kl/jf/ jf 5'f5'} kl/jf/sf PseGbf j9L JolQmn] pklgod -@_ adf]lhdsf]
/sd jf 3/ jf hUuf ljBfnonfO{ k|bfg u/]df To:tf JolQmx?sf] lg0f{ojf6 a9Ldf
b'O{hgf;Ddsf] gfdaf6 ljBfnosf] gfdfs/0f ug{ / cGo JolQmsf] gfd ljBfnodf b]lvg] u/L
/fVg ;lsg]5 .
-%_ pklgod -@_ jf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg s'g} JolQm, :df/s jf
P]ltxfl;s rLhj:t'sf] gfdaf6 ljBfnosf] gfdfs/0f ePsf] ljBfnonfO{ s;}n] o; lgod
adf]lhd /sd jf 3/ jf hUuf ;xof]u u/]klg To:tf] ljBfnosf] gfdfs/0f kl/jt{g ul/g]
5}g .
t/ To:tf] ljBfnonfO{ s'g} JolQmn] sIff sf]7f yk ug{, k':tsfno ejg jf 5fqfjf;
lgdf{0f ug{ /sd ;xof]u u/]df To:tf] sf]7f jf ejgdf ;f] /sd k|bfg ug]{ JolQmsf]
gfdfs/0f ug{ ;lsg]5 .
-^_ o; lgod adf]lhd ljBfnosf] gfdfs/0f Joj:yfkg ;ldlt, ufpF ljsf; ;ldlt
jf gu/kflnsf / lhNnf lzIff ;ldltsf] l;kmfl/zdf dGqfnon] ug{]5 .
72
-r_
!^)=
!^!=
!^@=
!^#=
!^$=
-@_ lhNnf lzIff ;ldltn] ljBfnoaf6 k|fKt jh]6 ;d]tnfO{ cWoog u/L ljBfnonfO{
b]xfosf cfwf/df cg'bfg afF8kmfF8 ug]{5 M
-s_ ljBfnosf] ljBfyL{ ;+Vof,
-v_ ljBfnosf] lzIfs ;+Vof,
-u_ ljBfnosf] k/LIffsf] kl/0ffd,
-3_ ljBfnosf] cfly{s cj:yf .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd afF8kmfF8 ul/Psf] /sd lhNnf lzIff clwsf/Ln] ljt/0f
ug]{5 .
!^%= ;DalGwt sfddf vr{ ug'{kg]g{M] ljBfnon] k|fKt /sd h'g sfdsf] nflu vr{ ug{ lgsf;f
ePsf] xf] ;f]xL sfddf dfq vr{ ug'{ kg]{5 .
!^^= :yfgLo ;|f]taf6 /sdsf] Joj:yf ug'{kg]{M -!_ ljBfnon] ljBfnosf] ejg, kmlg{r/ / cGo
sfo{sf] nflu :yfgLo ;|f]tjf6 /sdsf] Joj:yf ug{' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ejg lgdf{0fsf] nflu /sd gk'Ug] ePdf >L % sf] ;/sf/n]
:yfgLo hg;xof]unfO{ k|f]T;fxg ug]{ u/L ;fd'bflos ljBfnonfO{ cfjZos /sd cg'bfg lbg
;Sg]5 .
!^&= cg'bfg 36fpg ;Sg]
;Sg]M -!_ s'g} ljBfnosf] rfn' jif{ ;lxt ut b'O{ jif{sf] k/LIffkmn lgDg
adf]lhd b]lvPdf lhNnf lzIff clwsf/Ln] To:tf] ljBfnosf] nflu 5'6\ofPsf] cg'bfg /sddf
b]xfo adf]lhdsf b/n] 36fpg ;Sg]5 M
-s_ s'g} txdf bz k|ltzt eGbf sd k/LIffkmn k|fKt ePdf ;DalGwt txsf]
jflif{s cg'bfgsf] tL; k|ltzt,
-v_ s'g} txdf aL; k|ltzt eGbf sd k/LIffkmn k|fKt ePdf ;DalGwt txsf]
jflif{s cg'bfgsf] aL; k|ltzt,
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b'u{d If]qsf ljBfnosf] xsdf
;f] /sdsf] cfwf dfq 36fOg]5 .
kl/R5]b #)
ljBfnosf] ah]6, cfo Joosf] n]vf tyf cGo Joj:yf
!^*= ah]6 tof/ ug]M{ k|wfgfWofksn] k|To]s jif{ cfufdL jif{sf] ah]6 tof/ u/L Joj:yfkg
;ldltaf6 :jLs[t u/fO{ To;sf] Ps k|lt lhNnf lzIff sfof{nodf ;dodf g} k7fpg' kg]{5 .
!^(= ljBfno sf]ifsf] ;~rfngM
;~rfng -!_ ljBfnon] ljBfno sf]ifdf hDdf ePsf] /sd Joj:yfkg
;ldltsf] lg0f{o adf]lhd vr{ ug'{ kg]{5 .
-@_ ljBfno sf]ifsf] ;~rfng Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf jf ;f] ;ldltn] tf]s]sf]
Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o / k|wfgfWofkssf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 .
-#_ pklgod -@_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg dfWolds tyf lgDg dfWolds
ljBfno sf]ifsf] ;~rfng k|wfgfWofks / n]vfkfn jf n]vf;DaGwL sfd ug]{ lzIfs jf
sd{rf/Lsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 ul/g]5 .
-$_ ljBfno sf]ifsf] lx;falstfa /fVg] sfd k|wfgfWofks / n]vf ;DaGwL sfd ug]{
JolQmsf] x'g]5 .
-%_ ljBfnosf] sfo{ ;~rfngsf] nflu ljBfno sf]ifsf] /sd ghLs}sf] s'g} a}+sdf
vftf vf]nL hDdf ug{ ;lsg]5 .
-^_ ljBfnosf] ;Dk"0f{ vr{ ljBfno sf]ifdf hDdf ePsf] /sdaf6 Joxf]l/g]5 .
!&)= ljBfnosf] cfo Joosf] n]vfMf -!_ ;a} lsl;dsf ljBfnon] ljBfnosf] cfo Joosf] n]vf
cg';"rL@# adf]lhdsf] 9fFrfdf /fVg' kg]{5 .
-@_ ljBfnosf] cfo Joosf] n]vf aLn e/kfO{ nufot cfjZos sfuhft /fVg] sfd
ljBfnosf] /sd vr{ ug{ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] x'g]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd sfuh k|dfl0ft u/fO{ /fVg], /fVg nufpg] lhDd]jf/L
k|wfgfWofkssf] x'g]5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] cfo Joosf] n]vf /fVbf ljBfnosf] sfd sf/afxLsf]
jf:tljs l:ylt yfxf x'g] u/L dfn;fdfgx?sf] vl/b laqmL / ljBfnosf] gubL lhG;L,
hfoh]yf bfloTj cflbsf] lj:t[t ljj/0f :ki6 ?kn] vf]n]sf] x'g' kg]{5 .
-%_ ljBfnosf] gubL, lhG;L, hfoh]yfdf s'g} lsl;dsf] lxgfldgf, xfgLgf]S;fgL jf
nfk/afxL x'g gkfpg] u/L ;'/lIft /fVg] / ;f]sf] nut /fVg] tyf /fVg nufpg] bfloTj
k|wfgfWofkssf] x'g]5 .
-^_ k|wfgfWofksn] ljBfnosf] cfo Joosf] k|ltj]bg lhNnf lzIff sfof{non] tf]s]sf]
cjlwleq dfl;s jf q}dfl;s ?kdf ;f] sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
!&!= n]vf k/LIf0f u/fpg]
u/fpg]M -!_ k|wfgfWofksn] k|To]s jif{ ljBfnosf] cfo Joosf] n]vf lhNnf
lzIff clwsf/Ln] tf]s]sf] n]vf k/LIfsf/f u/fpg' kg]{5 .
-@_ n]vf k/LIf0fsf] l;nl;nfdf k|wfgfWofksn] ljBfnosf] cfo Joosf] axLvftf n]vf
k/LIfsn] dfu]sf] avt hfFRg lbg'kg]{5 / lghn] s}lkmot tna u/]sf] s'/fsf] oyfy{ hjfkm
;d]t ;/f]sf/jfnfnfO{ lbg' kg]{5 .
-#_ ljBfnosf] cfo Joosf] n]vf lgb]{zgfno jf lhNnf lzIff sfof{noaf6 v6fOPsf]
sd{rf/Ln] h'g;'s} avt hfFra'em ug{ ;Sg]5 . o;/L hfFra'em ubf{ v6L cfPsf] sd{rf/Ln]
dfu u/]sf] ljj/0f b]vfpg' k|wfgfWofkssf] st{Jo x'g]5 .
!&!s=ljB
ljBfnosf]
ljBfnosf] sfd sf/afxLsf] ;fdflhs k/LIf0f ug]
ug{M ;fd'bflos ljBfnosf] sfd sf/afxL P]g
tyf o; lgodfjnL adf]lhd eP gePsf] ;DaGwdf k|To]s jif{ d"Nofg ug{ b]xfo adf]lhdsf]
Ps ;fdflhs k/LIf0f ;ldlt /xg]5 M
-s_
-v_
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
76
;+of]hs
-3_
-_
!&@=
!&#=
!&$=
!&%=
!&^=
;b:o
;b:o
dfWolds txsf] nflu 5'f5'} ljj/0f tof/ u/L df3 d;fGt;Dddf ljefu / dGqfnodf dfu
u/L k7fpg' kg]{5 .
!&&= lhNnf lzIff sf]ifsf] ;~rfng / cGo Joj:yfM
Joj:yf -!_ >L % sf] ;/sf/af6 ljBfnosf] nflu
k|fKt cg'bfg /sd lhNnf lzIff ;ldltn] rf}dfl;s ?kdf ljBfno sf]ifdf k7fpg]5 .
-@_ >L % sf] ;/sf/af6 h'g sfdsf] nflu /sd lgsf;f ePsf] 5 lhNnf lzIff
;ldltn] ;f]xL sfdsf] nflu dfq /sd vr{ ug'{ kg]{5 .
-#_ >L % sf] ;/sf/af6 k|fKt cg'bfg /sd afx]s lhNnf lzIff sf]ifdf k|fKt cGo
/sd lhNnf lzIff ;ldltsf] lg0f{o adf]lhd vr{ ul/g]5 .
-$_ lhNnf lzIff sf]ifsf] ;~rfng lhNnf lzIff clwsf/L / lhNnf lzIff sfof{nosf]
n]vf clws[t jf n]vfkfnsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 .
-%_ lhNnf lzIff sf]ifdf hDdf ePsf] /sdsf] n]vf cBfjlws /fVg] / n]vfk/LIf0f
u/fpg] sfd lhNnf lzIff clwsf/L / n]vfsf] sfd ug]{ sd{rf/Lsf] x'g]5 .
!&*= lhNnf lzIff sf]ifsf] cfo Joosf] n]vfMf -!_ lhNnf lzIff sf]ifsf] n]vf k|rlnt sfg"g
adf]lhdsf] 9fFrfdf /fVg' kg]{5 .
-@_ lhNnf lzIff sfof{non] dfl;s vr{sf] kmfF6jf/L ljefu / sf]if tyf n]vf lgoGqs
sfof{nodf lgoldt ?kdf k7fpg' kg]{5 .
!&(= ljefuLo sf/afxL ul/g]M dGqfnoaf6 :jLs[t b/aGbL eGbf a9L lzIfs lgo'lQm ug]{, To:tf
lzIfsnfO{ tna lgsf;f lbg], s'g} sfdsf] nflu cfjZos eGbf a9L /sd dfu ug]{ / lgsf;f
lbg] kbflwsf/LnfO{ sfg"g adf]lhd sf/afxL u/L a9L lgsf;f jf vr{ ePsf] /sd ;DalGwt
kbflwsf/Laf6 c;"n pk/ ul/g]5 .
kl/R5]b #@
u|fdL0f lzIff ljsf; sf]if ;DaGwL Joj:yf
!*)= u|fdL0f lzIff sf]ifdf /sd hDdf ug'{kg]g]{M -!_ ;+:yfut ljBfnon] k|To]s jif{ ;dfKt ePsf]
Ps dlxgfleq cl3Nnf] z}lIfs ;qdf ljBfnon] u/]sf] aflif{s s'n cfDbfgLsf] 8]9 k|ltztn]
x'g] /sd u|fdL0f lzIff ljsf; sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{5 .
:ki6Ls/0fM o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu jflif{s s"n cfDbfgL eGgfn] ljBfnon] kl/jxg
tyf ef]hg afx]s ljBfyL{;Fu lnPsf] cGo z'Nsaf6 ljBfnonfO{ ePsf] cfDbfgL ;Demg' k5{ .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] /sd hDdf ug]{ k|of]hgsf nflu k|To]s lhNnfsf]
;b/d'sfd l:yt s'g} a}sdf vftf vf]lng]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd a}+sdf hDdf ePsf] /sd lhNnf lzIff clwsf/Ln] u|fld0f
lzIff sf]ifdf k7fpg' kg]{5 .
-$_ ljBfnon] pklgod -!_ adf]lhd /sd hDdf u/]kl5 To;sf] k|df0f t'?Gt
;DalGwt lhNnf lzIff sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
!*!= ;~rfns ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M
clwsf/ ;~rfns ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/
b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_ :yfgLo ;|f]taf6 ljBfnosf] ef}lts k"jf{wf/ ljsf; ug{ g;Sg] ljBfnonfO{
/sd ;xof]u ug]{,
78
-v_
-u_
ljBfno ;f]xL pkbkmfsf] v08 -v_ / -u_ tyf bkmf !^3= sf] pkbkmf ^_ / -&_ sf] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt lhNnf lzIff clwsf/L .
-u_ P]gsf] bkmf !&s= sf] k|of]hgsf] nflu lhNnf lzIff clwsf/L .
!*%s=k'k'/:sf/sf] Joj:yf ug{ ;lsgM
;lsg s'g} ;fd'bflos ljBfnon] dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf
sDtLdf krf; hgf ljBfyL{ ;lDdlnt u/fO{ 36Ldf krf;L k|ltzt ljBfyL{ pQL0f{ u/fPdf
To:tf] ljBfno / ;f] ljBfnosf] pTs[i6 lzIfsnfO{ k'/:sf/sf] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
!*^= 3'DtL ljBfnosf] ;~rfngM
;~rfng ljs6 lxdfnL If]qdf df};d jf cGo o:t} sf/0fn] s'g} ljBfno
;~rfng x'g g;Sg] egL Joj:yfkg ;ldltn] cg'/f]w u/]df ;DalGwt lhNnf lzIff ;ldltsf]
l;kmfl/zdf >L % sf] ;/sf/n] yk cfly{s Jooef/ gkg]{ u/L lglZrt cjlwsf] nflu s'g}
kfos kg]{ 7fpFdf 3'DtL ljBfno ;~rfng ug{ cg'dlt lbg ;Sg]5 .
!*&= lzIfs o'lgog ;DaGwL Joj:yfM
Joj:yf -!_ lzIfsn] k|rlnt sfg"g adf]lhd lzIfs o'lgog ;DaGwL
ljwfg btf{ ug'{ cl3 dGqfnosf] l;kmfl/z k|fKt ug'{ kg]{5 .
-@_ lzIfs o'lgogsf] lgjf{rg ;DaGwL Joj:yf lzIfs o'lgog ;DaGwL ljwfgdf
pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
!**= jflif{s ljj/0f k]z ug'{ kg]{M ljBfnon] k|To]s z}lIfs jif{ ;dfKt ePsf] Ps dlxgfleq
b]xfosf ljj/0fx? lhNnf lzIff sfof{nodf k]z ug'{ kg]{5M
-s_ sIffut ?kdf ljBfyL{ ljj/0f,
-v_ sIffut ?kdf pQL0f{ ljBfyL{sf] ljj/0f,
-u_ sIffut ?kdf k|bfg ul/Psf] 5fqj[lQ ;DaGwL ljj/0f, /
-3_ ljBfnon] u/]sf] s"n cfo Joosf] ljj/0f .
!*(= k|df0fkq 5fgaLg ;ldltsf] u7g
u7gM -!_ lzIfssf] z}lIfs nufot cGo k|df0fkq 5fgaLg ug{
cfjZos b]v]df dGqfnon] lhNnf:t/df b]xfosf ;b:ox? /x]sf] Ps k|df0fkq 5fgaLg
;ldlt u7g ug{ ;Sg]5M
-s_ k|d'v lhNnf clwsf/L
cWoIf
-v_ lhNnf GofoflwjQmf
;b:o
-u_ lhNnf lzIff clwsf/L
;b:o;lrj
-@_ k|df0fkq 5fgaLg ;ldltn] z}lIfs of]Uotfsf] k|df0fkq nufotsf cGo k|df0fkq
5fgaLg ubf{ s'g} s}lkmot b]lvPdf cfgf] /fo 7x/ ;lxt k|rlnt sfg"g adf]lhd sf/jfxLsf]
nflu ;DalGwt lgsfodf k7fO{ To;sf] hfgsf/L dGqfnodf k7fpg' kg]{5 .
-#_ k|df0fkq 5fgaLg ;ldltn] lhNnfl:yt s'g} sfof{nosf] sd{rf/LnfO{ ;f]
sfof{nosf] :jLs[lt lnO{ sfddf nufpg ;Sg]5 .
-$_ k|df0fkq 5fgaLg ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd lhNnf lzIff sfof{non] ug]{5 .
-%_ k|df0fkq 5fgaLg ;ldltn] k|df0fkq 5fgaLg tyf a}7s ;DaGwL sfo{ljlw ;f]
;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
-^_ k|df0fkq 5fgaLg ;ldltsf ;b:ox?n] a}7sdf efu lnP jfkt dGqfnon] tf]s]
adf]lhdsf] eQf kfpg] 5g\ .
!()= ;fd'bflos ljBfnosf] ejg k|of]u ug{ gkfpg]M s'g} klg ;+:yfut ljBfnon] ;fd'bflos
ljBfnosf] ejg k|of]u u/L ljBfno ;~rfng ug{ kfpg] 5}g .
80
!()s ===================
!(!= clwsf/ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]M dGqfnon] o; lgodfjnL adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt ePsf]
clwsf/ dWo] cfjZostf cg';f/ s]xL clwsf/ s'g} lgsfo jf clwsf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{
;Sg]5 .
!(@= lgb]{lzsf agfpg ;Sg]M dGqfnon] P]g / o; lgodfjnLsf] clwgdf /xL b]xfosf ljifodf
lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5M
-s_ cgf}krfl/s lzIffsf] ;~rfng ;DaGwL,
-v_ b"/ lzIffsf] ;~rfng ;DaGwL,
-u_ ljz]if lzIffsf] ;~rfng ;DaGwL,
-3_ dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;~rfng ;DaGwL,
-_ ljBfno lzIff;Fu ;DalGwt cGo ljifo ;DaGwL,
-r_ ;xof]uL kf7\ok':ts tyf kf7\o;fdu|L k|sfzg ug]{ ;DaGwL,
-6_ ljBfnosf] ;Dkltsf] ;+/If0f / pkof]u ;DaGwL,
!(#= cfly{s P]g lgodsf] k|lqmof k"/f ug'{ kg]{M o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ljBfnon] >L % sf] ;/sf/nfO{ cfly{s bfloTj kg]{ ljifodf s'g} sf/f]af/ ubf{ >L %
sf] ;/sf/sf] k|rlnt cfly{s P]g lgodx?sf] k|lqmof k"/f ug'{ kg]{5 .
!($= cg';"rLdf ;+zf]wgM
g dGqfnon] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L cg';"rLdf
cfjZostfg';f/ x]/km]/ tyf ;+zf]wg ug{ ;Sg]5 .
!(%= vf/]hL / arfpM
arfp -!_ lzIff lgodfjnL, @)$( vf/]h ul/Psf] 5 .
-@_ lzIff lgodfjnL, @)$( adf]lhd eP u/]sf sfd sf/afxL o; lgodfjnL
adf]lhd eP u/]sf dflgg]5 .
cg';"rL !
-lgod # sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfno vf]Ng] cg'dltsf] nflu lbOg] lgj]bg
>Ldfg\ lhNnf lzIff clwsf/LHo",
lhNnf lzIff sfof{no =============
============================== .
ljifoM ljBfno vf]Ng] cg'dlt ;DaGwdf .
dxf]bo,
z}lIfs ;q===================b]lv ====================txsf] ljBfno vf]Ng rfx]sf]n] cg'dltsf] nflu
b]xfosf ljj/0fx? v'nfO{ of] lgj]bg u/]sf] 5' .
-s_ k|:tfljt ljBfnosf]M
!=
gfdM
@=
7]ufgfM =================== uf= lj= ;=g= kf= =============== j8f g+= ============== ufpF6f]n
kmf]gM =================== ofS; g+= ==================================
#=
lsl;dM
-!_ ;fd'bflos
-@_ ;+:yfut
-c_ sDkgL -cf_ z}lIfs u'7L
$= cg'dlt lng rfx]sf] tx / ;~rfng ug]{ sIffM
%=
eljiodf ;~rfng ug{ rfx]sf] tx / sIffM
-v_ k|:tfljt ljBfnosf] nflu k"/f ul/Psf] ef}lts k"jf{wf/ M
!=
ejgsf]M
-!_ ;+VofM
-@_ sRrLkSsLcw{ kSsL
-#_ cfg} axfndf ;fj{hlgs
@=
sf]7fsf] ljj/0fM
sf]7fsf] nDafO{ rf}8fO{ prfO{ ofn 9f]sfsf] k|sfz / k|of]hg s}lkmot
;+Vof
cj:yf
aQLsf]
cj:yf
#=
kmlg{r/sf] ;+VofM
-!_ 8]:s
-@_ a]~r
-$_ b/fh
-%_ d]r
-#_ 6]an
-^_ cGo
82
83
cg';"rL @
-lgod # sf] pklgod -@_ / lgod ^& sf] pk lgod -!_ ;F+u ;DalGwt _
lzz' ljsf; s]Gb|k"j{k|fylds ljBfnosIff ;~rfngsf nflu lbOg] lgj]bg
>L================================ ufpF ljsf; ;ldltgu/kflnsf sfof{no
ljifo M lzz' ljsf; s]Gb|k"j{k|fylds ljBfnosIff ;~rfng ug{ cg'dlt kfpmF .
z}lIfs ;q ======= b]lv lzz' ljsf; s]Gb| k"j{k|fylds ljBfno sIff ;~rfng ug{ cg'dlt kfpg
cleefjs tyf ;d'bfo jf ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf] ldlt ===============sf] lg0f{ofg';f/
tkl;nsf ljj/0f / sfuhft ;+nUg u/L of] lgj]bg k]z u/]sf] 5'5f} .
-s_
-cf_ sRrLkSsL
-O{_ kfgLsf] Joj:yf eP gePsf]
%=
vfg]kfgLsf] cj:yf M
-c_ af]s]/ Nofpg]
-cf_ wf/faf6 k|fKt
-O{_ k|of{Ktckof{Kt
^=
kf7\o ;fdu|L s] s] 5g\ <
-c_
-cf_
-O_
-O{_
&=
cfly{s ljj/0f
-c_ crn ;DklQ
-cf_ rn ;DklQ
-O_ cGo
*=
cfDbfgLsf] ;|f]tsf] Joj:yf s;/L ldnfOG5
(=
cGo s'g} ljj/0f eP pNn]v ug]{ M
dfly n]lvPsf] ljj/0f 7Ls 5g\em'7f 7x/]df sfg'g adf]lhd ;Fx'nfa'emfpFnf
lgj]bssf] ;xL M
;+:yfsf] 5fk
gfd M
7]ufgf M
ldlt M
;+nUg sfuhftx
!=
ejg v]n d}bfg ;DaGwL k|df0f sfuhft / ljj/0f
@=
#=
$=
85
cg';"rL #
-s_
sIff sf]7fx? ;fdfGotof gf} lkm6 prfO{sf] / 3fd tyf kfgLaf6 arfp x'g] lsl;dsf]
x'g' kg]{,
-v_
sIffut If]qkmn k"j{ k|fylds / k|fylds ljBfnosf] xsdf k|lt ljBfyL{ )=&% ju{
dL6/ tyf lgDg dfWolds / dfWolds ljBfnosf] xsdf !=)) ju{ ld6/ eGbf sd
x'g gx'g],
-u_
cWofkg u/fOg] sIff sf]7fdf xfjfsf] k|jfx, k|sfzsf] Joj:yfsf] ;fy} :j:y x''g' kg]{,
-3_
-_
-r_
k"j{ k|fylds ljBfnodf afx]s cGo ljBfnodf 5fq 5fqfsf] nflu cnu cnu
zf}rfnosf] Joj:yf x'g' kg]{ / k|To]s yk %) hgf ljBfyL{sf nflu Ps sDkf6{d]G6
yk x'g' kg]{,
-5_
-h_
-em_
-`_
-6_
-7_
%) hgf
kxf8L If]qdf
$% hgf
lxdfnL If]qdf
$) hgf
-8_
% hgf
$ hgf
@ hgf
-0f_
-t_
-y_
-b_
87
cg';"rL$
-lgod % sf] pklgod -!_ / -#_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfno ;~rfng ug{ lbOg] cg'dlt
>L==============================
================================.
sfof{nosf] 5fk
cg'dlt k|bfg ug]{ clwsf/Lsf]
;xLM
gfdM
kbM
ldltM
b|i6Jo M o;/L cg'dlt k|bfg ug]{ clwsf/Ln] cfgf] sfof{nosf] gfd /x]sf] kqdf cg';"rL
adf]lhdsf] cg'dlt lbO{ ;f];+u ;/f]sf/ /fVg] cGo lgsfox?nfO{ ;d]t jf]wfy{ lbg' kg]{5 .
cg';"rL%
-lgod % sf] pklgod -$_ / lgod ^& sf] pklgod -@_ ;+u ;DalGwt _
lzz'ljsf; s]Gbk"j{k|fylds ljBfnosIff ;~rfng ug{ lbOg] cg'dlt
>L =================== ufpF ljsf; ;ldlt gu/kflnsf sfof{no
==============================================.
>L ====================
=============== .
tkfO{n]To; ljBfno;+:yfn] lzz' ljsf; s]Gb|k"j{ k|fylds ljBfnosIff vf]Ng] ;DaGwdf
o; ============================ gu/kflnsfufpF ljsf; ;ldltsf] sfof{nodf lbg' ePsf] lgj]bg pk/
sf/jfxL xF'bf lzIff lgodfjnL, @)%( / k|f/lDes afnljsf; sfo{qmd ;~rfng ;DaGwL lgb]{lzsf,
@)^! cg';f/sf] k"jf{wf/ k"/f u/]sf]] / o; ufpF ljsf; ;ldltgu/kflnsfsf] gS;f+sgdf k/]sf]n]
ldlt==================== b]lv lzz'ljsf; s]Gb|k"j{k|fylds ljBfno sIff ;~rfng ug{ o;
;ldltsfof{nosf] ldlt===================sf] lg0f{ocg';f/ cg'dlt k|bfg ul/Psf]5 .
sfof{nosf] 5fk
af]wfy{
>L lhNnf lzIff sfof{no
========= lhNnf
>L ========== ljBfno======= -cfj4tf lbPsf] eP dfq_
cg';"rL^
-lgod & sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfnosf] :jLs[ltsf] nflu lbOg] lgj]bg
>L==============================
================================.
ljifoM ljBfnosf] :jLs[t ;DaGwdf .
lhNnf lzIff sfof{no=============== lgb]{zgfno==================== sf] ldlt============ sf]
lg0f{ofg';f/ cg'dlt kfO{ vf]lnPsf] o; ljBfnosf] :jLs[lt kfpg lgDg ljj/0fx? v'nfO{ of] lgj]bg
u/]sf] 5' .
-s_
-v_
ljBfnosf] M
!=
gfdM
@=
7]ufgfM ========== uf= lj= ;=g= kf= j8f g+= ===== ufpF6f]n
kmf]g g+============== =================== ==== ofS; g+= =========
#=
cg'dlt k|fKt u/]sf] tx / ldltM
k"j{ k|fylds ldltM ==============================
k|fylds tx ldltM ==============================
lgDg dfWolds tx ldltM ==============================
dfWolds tx ldltM ==============================
ljBfnosf] ef}lts cj:yfM
!=
ejgsf]M
-!_ ;+Vof -@_ sRrLkSsL cw{kSsL
-#_ cfkm\g} axfndf ;fj{hlgs
@=
sf]7fsf] ljj/0fM
#=
kmlg{r/sf] ;+VofM
-!_ 8]S; -@_ a]~r -#_ 6]a'n
-$_ b/fh -%_ d]r -^_ cGo
$= v]ns"b d}bfgsf] cj:yf / hUuf -/f]kgL jf ljufxfdf_
%=
zf}rfnosf] ;+Vof dlxnfk'?if
^=
vfg]kfgLsf] cj:yfM
90
-u_
-3_
-_
&=
k':tsfnosf] cj:yfM
*=
k|of]uzfnfsf] cj:yfM
(=
;jf/L ;fwgsf] ljj/0fM
!)= z}lIfs ;fdfu|Lsf] ljj/0fM
ljBfyL{ ;+VofM -sIffut ?kdf_
lzIfssf] ;+VofM
cfly{s l:yltM
!=
crn ;DklQ
@=
rn ;DklQ
#=
jflif{s cfDbfgL
$= cfDbfgL ug]{
dfly n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] 5, e'm7[f 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'+nf a'emfp+nf .
lgj]bssf]
;xLM
gfdM
7]ufgfM
ldltM
ljBfnosf] 5fk
91
cg';"rL&
-lgod & sf] pklgod -#_ / -$_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfnosf] :jLs[lt ;DaGwdf
>L=======================ljBfno,
================================.
jf]wfy{M
>L If]qLo lzIff lgb]{zgfno,
=============.
>L lhNnf lzIff sfof{no,
======== lhNnf .
cg';"rL*
-lgod & sf] pklgod -%_ ;Fu ;DalGwt_
k"j{ k|fylds ljBfnosf] :jLs[ltsf] nflu lbOg] lgj]bg
>L======================gu/kflnsf===================ufpF ljsf; ;ldlt
================================.
To; ufpF ljsf; ;ldlt gu/kflnsfsf] ldlt===========================sf] lg0f{ofg';f/ cg'dlt
kfO{ vf]lnPsf] o; ljBfnosf] :jLs[lt kfpg lgDg ljj/0f v'nfO{ of] lgj]bg u/]sf] 5' .
-s_
ljBfnosf]M
!=
gfdM
@=
7]ufgfM ========= uf= lj= ;=g= kf= ====== j8f g+= ====== ufpF6f]n
kmf]g g+= =================== ofS; g+= ================
#=
lsl;dM
-v_
-u_
-3_
-_
93
#=
$=
jflif{s cfDbfgL
cfDbfgLsf] ;|f]t
dfly n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] 5, e'm7[f 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'+nf a'emfp+nf .
ljBfnosf] 5fk
lgj]bssf]
;xLM
gfdM
7]ufgfM
ldltM
94
cg';"rL(
-lgod & sf] pklgod -^_ ;Fu ;DalGwt_
k"j{ k|fylds ljBfnosf] :jLs[lt
>L==============================
================================.
To; ljBfnoaf6 ldlt ======================================df ljBfno :jLs[lt ug]{ ;DaGwdf lbg'
ePsf] lgj]bg pk/ sf/afxL x'+bf lzIff lgodfjnL, @)%( sf] lgod ^ adf]lhd zt{x? kfngf u/]sf]
b]lvPsf]n] :jLs[lt k|bfg ul/Psf]5 .
sfof{nosf] 5fk
:jLs[lt k|bfg ug]{ clwsf/Lsf]
;xLM
gfdM
kbM
uf= lj= ;=g= kf=M
ldltM
95
cg';"rL!)
-lgod * sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfnosf] :jLs[lt ;DjGwL lgj]bg
>Ldfg\ dxflgb]{zs Ho" ,
lzIff ljefu,
dfkm{t M >Ldfg\ lhNnf lzIff clwsf/L Ho" ,
lhNnf lzIff sfof{no,
========================================.
ljifo MM ljBfnosf] :jLs[lt ;DjGwdf .
dxf]bo ,
ldlt ===================b]lv of] ljBfno ;+:yfut ljBfnosf] ?kdf ;~rfng x'b} cfPsf]df ;f]
ljBfno sDkgLlglh ;fj{hlgs z}lIfs u'7Lsf] ?kdf ;~rfng ug{ rfx]sf]n] :jLs[tLsf] nflu
lgDg ljj/0fx? v'nfO{ of] lgj]bg u/]sf] 5' .
-s_ ljBfnosf]
!=
gfd M
@=
7]ufgf M ===========uf=lj=;=g=kf================j8f g+= =========ufpF6f]n
kmf]g gDj/=======================km\ofS; gDj/=====================.
#=
cg'dlt:jLs[lt k|fKt u/]sf] tx / ldlt M
k"j{ k|fylds cg'dlt
ldlt M
k|fylds tx cg'dlt
ldlt M
lgDg dfWolds tx cg'dlt
ldlt M
dfWolds tx cg'dlt
ldlt M
$= cg'dlt:jLs[lt kfpFbfsf] ;:yfks M
xfnsf] ;+yfksM
-c_
-c_
-cf_
-cf_
-O_
-O_
-O{_
-O{_
%=
lzIfs ;+Vof M ==========ljBfyL{ ;+Vof M======================
-v_ cfly{s ljj/0f M
!=
crn ;Dklt
@=
rn ;Dklt
#=
aflif{s cfDbfgL M
$=
cfDbfgLsf] >f]tM
-c_
-cf_
-O_
-O{_
dfly n]lvPsf] Aoxf]/f 7Ls ;frf] 5 . k|rlnt P]g lgod ljkl/t x'g]u/L ljBfnosf]
;DkQL JolQmut jgfPsf] jf jgfpg] k|oTg ;d]t ug]{ 5}g . em'f 7x/] sfg"g jdf]lhd ;x'+nf
a'emfpnf .
;+nUg ug'{ kg]{ sfuhftx? M
!=
ljBfno ;~rfng ug{ cg'dlt jf :jLs[lt k|fKt ;j} sfuhftx?
@=
sDkgLsf] k|jGw kq tyf lgodfjnL
#=
ljBfnon] pkof]u ul//x]sf] ;DklQsf] ljj/0f / :jfldTj
-c_
-cf_
-O_
$= z}lIfs u'7Lsf] ljwfg
%=
sIff ut ljBfyL{ tyf z'Ns ljj/0f
^=
lzIfs sd{rf/L ljj/0flgo'lQm kq / ;]jf zt{ ;DaGwL Joj:yf
;:yfkssf]
ljBfnosf] 5fk
lk|G;knsf] M
;xL
;xL
gfd
gfd
7]ufgf
7]ufgf
ldlt
ldlt
-Ps eGbf j9L ;+:yfks ePdf gfd yk u/L b:tvt ug]{_
>L ======================================================ljBfnon] lzIff lgodfjnL, @)%(sf] lgod $
jdf]lhdsf] k"jf{wf/ k'/f u/]sf] / lgod ^ adf]lhd zt{x? kfngf u/]sf] Joxf]/f k|dfl0ft ub{5'
. of] ljBfno sDkgLdf /xg rfx]sf]n] lzIff P]gsf] bkmf # sf] pkbkmf -^_ n] ;d]t jGb]h
nfUg] gb]lvPsf] x'bfF pQm ljBfnonfO{ sDkgLlghL;fj{hlgs z}lIfs u'7Lsf] ?kdf
;~rfng ug{ :jLs[ltsf nflu l;kmfl/z ub{5' .
ljBfno lg/LIfssf]
;xL
gfd
ldlt
sfof{nosf] 5fk
97
cg';"rL!!
cg';"rL!!s=
7]ufgfM
============uf=lj=;=g=kf=============ufpF 6f]n ============kmf]g=============
#=
$=
%=
-s_
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
cGo s'/f
sIffut ljj/0f
!
5fq
5fqf
hDdf
t];|f]
;+zf]wgf/f yk
99
sIff
^
&
!)
^= lzIfs ljj/0fM
qm=;+= lzIfssf] gfd
&=
!=
@=
#=
$=
lgo'lQmsf] lsl;d
-:yfoLc:yfoL ljBfnosf]
cfkm\g} ;|f]taf6_
cfly{s ljj/0fM
-s_ rn crn ;DklQ========
-v_ jflif{s cfDbfgL / To;sf] ;|f]t ======
;+nUg sfuhftx?
;fd'bflos ljBfno Joj:yfkg ;DaGwdf tof/ ul/Psf] b'O{ jif]{ sfo{ of]hgf .
lzIff P]g, @)@* / lzIff lgodfjnL, @)%( adf]lhd Joj:yfkg ;ldlt u7g ePsf] k|df0fsf]
k|ltlnlk .
Joj:yfkg ;ldltsf] lg0f{o;xdlt
:yfgLo lgsfo;+:yfsf] lg0f{o
sfof{nosf] 5fk
lgj]bssf],
;xLM
gfdM
ldltM
100
cg';"rL!@
-lgod (@ ;Fu ;DalGwt_
ljBfnodf /xg] lzIfs b/jGbL
ljBfnodf sDtLdf b]xfo adf]lhd lzIfs b/aGbL /xg]5g\ M
-s_ k"j{ k|fylds ljBfnoM k"j{ k|fylds ljBfnodf Pshgf lzIfs
-v_ k|fylds ljBfnodf krf; hgf;Dd ljBfyL{ ePdf slDtdf b'O{ hgf / ;f] eGbf j9L ljBfyL{
ePdf slDtdf tLg hgf lzIfs
-u_ lgDg dfWolds ljBfnodfM
!=
^
sIff b]lv * sIff;Dd ;~rfng ePsf] ljBfnodf lgDg dfWolds
txsf] rf/hgf lzIfs
@=
!
sIff b]lv * sIff ;~rfng ePsf] ljBfnodf b]xfo adf]lhdsf
sDtLdf ;fthgf lzIfs M
-!_ c+u|]hL d"n ljifo lnO{ k|df0fkq tx jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf] Pshgf
-@_ lj1fg jf ul0ft d"n ljifo lnO{ k|df0fkq tx jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf]
Pshgf
-#_ g]kfnL jf ;+:s[t d"n ljifo lnO{ k|df0fkq tx jf ;f] ;/x pQL0f{
u/]sf] Pshgf
-$_ ;fdflhs ljifo cWofkg ug{sf] nflu k|df0fkq tx jf ;f] ;/x pQL0f{
u/]sf] Pshgf
-%_ P;=Pn=;L= jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf] tLghgf
-3_ dfWolds ljBfnodfM
!=
(
sIff b]lv !) sIff;Dd ;~rfng ePsf] ljBfnodf dfWolds txsf]
kfFr hgf lzIfs
@=
^
sIff b]lv !) sIff;Dd ;~rfng ePsf] ljBfnodf b]xfo adf]lhdsf
sDtLdf gf}hgf lzIfsM
-!_ c+u|]hL d"n ljifo lnO{ :gfts jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf] Pshgf
-@_ lj1fg jf ul0ft d"n ljifo lnO{ :gfts jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf]
Pshgf
-#_ g]kfnL d"n ljifo lnO{ :gfts jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf] Pshgf
-$_ ;fdflhs ljifo cWofkg ug{sf] nflu :gfts jf ;f] ;/x pQL0f{ u/]sf]
Pshgf
-%_
-^_
#=
-&_
-*_
!
b|i6JoM
-!_ v08 -u_ sf] pkv08 @ sf] qmd;+Vof -!_ b]lv -$_ ;Ddsf sDtLdf Ps Ps hgf
lzIfs lgo'lQm geP;Dd Pp6} ljifodf Ps eGbf a9L lzIfs lgo'lQm ul/g] 5}g .
-@_ v08 -3_ sf] pkv08 @ sf] qmd;+Vof -!_ b]lv -&_ ;Ddsf sDtLdf Ps Ps hgf
lzIfs lgo'lQm geP;Dd Pp6} ljifodf Ps eGbf a9L lzIfs lgo'lQm ul/g] 5}g .
-#_ lzIfs lgo'lQmsf] nflu cfjZos kg]{ tfnLd k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g]5 .
102
cg';"rL !#
-lgod (# sf] pklgod -@_ ;u ;DalGWft_
k|wfGffWofks 5gf}6sf
sf cfwf/x?
qm=;+=
!
@=
#=
$=
%=
^=
5gf}6sf cfwf/x?
z}lIfs of]Uotf jfkt
lzIf0f cg'ej jfkt
tfnLd jfkt
sfo{;Dkfbg d"Nof+sg jfkt
ljBfno ;'wf/ sfo{ of]hgf
g]t[Tj lng] Ifdtf jfkt
hDdf
c
!)
!%
%
@%
#)
!%
!))
b|i6JoM
-!_ z}lIfs of]Uotf jfkt c k|bfg ubf{ Go"gtd z}lIfs of]Uotf jfkt k|yd >]0fLsf] nflu
!) c, ltLo >]0fLsf] nflu * c / t[tLo >]0fLsf] nflu ^ c lbOg]5 .
-@_ lzIf0f cg'ej jfkt c k|bfg ubf{ ;DalGwt txdf :yfoL lgo'lQm kfO{ lzIf0f u/]sf] k|lt
jif{sf] @ csf b/n] a9Ldf !) c+s / ;f] eGbf tNnf] txsf] nflu k|lt jif{ !=% sf b/n]
a9Ldf % c k|bfg ul/g]5 .
-#_ tfnLd jfkt c k|bfg ubf{ k|yd >]0fLsf] eP % c, ltLo >]0fLsf] eP # c /
t[tLo >]0fLsf] eP @ c lbOg]5 . >]0fL gv'n]sf] tfnLdnfO{ ltLo >]0fLsf] c lbOg]5 .
lzIfsn] ;DalGwt txsf] nflu lnPsf] s'g} Pp6f tfnLd jfkt dfq c kfpg]5 .
-$_ sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg jfktsf] c k|bfg ubf{ kl5Nnf] kfFr jif{df k|fKt u/]sf] sfo{
;Dkfbg d"Nof+sgsf] cnfO{ cf};tdf u0fgf ul/g]5 .
-%_ ljBfno ;'wf/ sfo{ of]hgf jfkt c+s k|bfg ubf{ clt pQd eP #) c , pQd eP @)
c / ;fdfGo eP !) c k|bfg ul/g]5 . lzIfsn] ljBfno ;'wf/ sfo{ of]hgf jfkt c+s
k|fKt ug{sf] nflu To:tf] sfo{ of]hgf tof/ u/L k]z ug'{ kg]{5 . Joj:yfkg ;ldltn]
cfjZostfg';f/ ljBfno ;'wf/ sfo{ of]hgf d"Nof+sg ug{ ljz]if1x?sf] ;d"x u7g u/L
d"Nof+sg u/fpg ;Sg]5 .
-^_ g]t[Tj lng] Ifdtf jfkt ;DalGWft pDd]bjf/sf] sfd sf/afxLsf] cfwf/df !) c / afFsL
/x]sf]] % c s'g} pDd]b/jf/ ;xfos k|wfgfWofks jf sIffsf] g]t[Tj ug]{ sIff lzIfs,
ckf / cltl/Qm lqmofsnfkdf ;+nUg eO{ sfd u/]sf] eP ! c+ssf] b/n] a9Ldf % c+s
lbOg]5 .
-&_ Joj:yfkg ;ldltn] k|wfgfWofkssf] nflu lzIfs l;kmfl/; ubf{ qmd;+Vof -%_ / -^_
adf]lhd lzIfsnfO{ lbOPsf] c ;d]t pNn]v u/L k7fpg' kg]{5 . o;/L k|wfgfWofkssf]
lgo'lQmsf] nflu gfd k7fpg l;kmfl/; ug]{ ;DaGwL Joj:yfkg ;ldltsf] a}7sdf
k|wfgfWofks jf ;f] sfd ug]{ lzIfsnfO{ ;dfj]z ul/g] 5}g .
cg';"rL !#s=
-lgod (# sf] pklgod -$v_ ;Fu ;DalGwt_
k|wfgfWofksn] tof/ ug]{ ljBfno ljsf; ;DaGwL k|:tfj
!=
@=
t];|f] ;+zf]wgf/f yk .
104
-!_
-@_
-#_
-v_ ljBfnosf] cj:yf ;'wf/ ug{sf] nflu cjnDjg ul/g] d'Vo /0fgLltx?M
-!_
-@_
-#_
-u_ ljBfno ;~rfng ;DaGwL b'O{ jif]{ sfo{ of]hgf
105
cg';"rL!$
-lgod (% sf] pklgod -@_ / lgod (& sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
lg/f]lutfsf] k|df0fkq
k|fyldslgDgdfWoldsdfWolds txsf] lzIfssf] pDd]bjf/ x'g'ePsf >L ====== =================
===============nfO{ hfFRbf lghdf s'g} ;?jf /f]u jf c? s'g} lsl;dsf] zf/Ll/s ljs[lt jf cfGtl/s /f]u
kfOg . lghdf ========================/f]u eP klg lghn] ;f] kbdf /xL sfd ug{ ;Sg] Joxf]/f k|dfl0ft
ub{5' .
lghsf] egfO{ / k|df0fkq cg';f/ lghsf] pd]/ ===================== jif{sf] 5 .
lghsf] j0f{, x'lnof / ;lx5fk lgDg adf]lhd 5M
-!_ j0f{
-@_ x'lnof
-#_ ;xL
-$_ bfFofxftsf] a'9L cf}nfsf] 5fk
sfof{nosf] 5fk
lrlsT;ssf]
;xLM
gfdM
kbM
g]kfn d]l8sn sfplG;nsf]
/lhi6]zg gDj/M
sfof{noM
ldltM
106
cg';"rL!%
-lgod (% sf] pklgod -$_ ;Fu ;DalGwt_
zky u|x0f
sfof{nosf] 5fk
107
cg';"rL!^
-lgod (% sf] pklgod -%_ ;Fu ;DalGwt_
lzIfssf] j}olQms tyf gf]s/L ljj/0f kmf/fd
lzIfssf] b]xfosf] ljj/0f pNn]v ug]{M
kmf]6f]
!=
gfd, y/ M
@=
tx / >]0fL M
#=
:yfoL 7]ufgf M
-s_ c~rn
-v_ lhNnfM
-u_ uf= lj= ;=g= kf=M
-3_ j8f g+=M
Ans g+=M
-_ ufpF jf 6f]nM
$= hGdldlt -lj= ;+= df_ =============== ;fn ========== dlxgf =================ut]
%=
hGd :yfgM ================ c~rn ================= lhNnf ============= uf= lj= ;=g= kf=
^=
^) jif{ pd]/ k'Ug] ldlt -lj= ;+= df_ ========== ;fn ========= dlxgf ========ut]
&=
gfu/Lstf ==================== wd{ =========================== ln
*=
x'lnof -ljz]if lrGx_M
(=
OR5fPsf] JolQmsf] gfdM
-s_ gfd, y/M
-v_ 7]ufgfM
-u_ ;DaGwM
!)= afa'sf]M
-s_ gfd, y/M
-v_ 7]ufgfM
-u_ k]zfM
-3_ gfu/LstfM
!!= afh]sf]M
-s_ gfd, y/M
-v_ 7]ufgfM
!@= ljjflxt eP kltkTgLsf] gfdM
108
!#=
kltkTgLsf] k]zfM
5f]/fsf] ;+VofM
5f]/Lsf] ;+VofM
of] ljj/0f eg'{ cl3 >L % sf] ;/sf/sf] ;]jfdf sfd u/]sf] eP To;sf] ljj/0fM
sfof{no
kb
>]0fL
;]jf
cjlw
5f8]sf] sf/0f
!$=
gf]s/L ljj/0f -z'? lgo'lQmb]lv xfn;Ddsf] ;Dk"0f{ ljj/0f :ki6 pNn]v ug]{_
ljBfnosf]
kb :t/ axfn :yfoL jf tna
eQf
s}lkmot
gfd
ldlt
c:yfoL
!%=
z}lIfs of]UotfM
pQL0f{ ePsf]
lzIf0f
cWoog cjlw
k/LIffsf]
;+:yfsf] gfd b]lv ===== ;Dd
pkfwL
!^=
!&=
tfnLdsf
ljifo
>]0fL
k|sflzt
s[ltsf] efiff
109
>]0fL
cWoogsf
k|d'v ljifox?
tfnLd lbg]
;+:yfgsf]
gfd :yfg
ljifoj:t'
s}lkmot
s}lkmot
s}lkmot
!*=
!(=
kbs, k|z+;fkq
kbs,
k|z+;fkq jf
gub k'/:sf/
kfPsf] ljj/0f
ljefuLo ;hfoM
;hfosf]
;hfosf]
k|sf/
cfb]z ldlt
k'g/fj]bgsf]
7x/
@)=
ljbfsf] ljj/0fM
lzIfssf] gfd M
ljbfsf] lsl;d
!= cWoog ljbf
k|dfl0ft ug]{
clws[tsf] ;xL
s}lkmot
s}lkmot
ldlt
tx M
cjlw
===== ;fn =====dlxgf =====ut]b]lv
ljBfno M
hDdf cjlw
==== jif{ ==== dlxgf ==== lbg
pko'{Qm ljj/0f 7Ls ;fFrf] 5 em"7f] 7x/]df sfg"g adf]lhd ;x'Fnf, a'emfpFnf .
;DalGwt lzIfssf] ;xLM
ldltM cf}+7fsf] 5fk
afofF
bfofF
110
@@=
@#=
ldltM
@$=
ldltM
pko'{Qm ljj/0f adf]lhdsf] clen]v lzIfs lstfjvfgfdf /fvL lghsf] ;]t ;+Vof ========
sfod ul/Psf] 5 .
lzIfs lstfjvfgfsf] k|d'vsf] gfdM
;xLM
sfof{nosf] 5fk
ldltM
111
dfly n]lvP cg';f/ kmf/fd e/L clen]v agfO{ ;s]kl5 ePsf] ;?jf a9'jf ;DaGwdf lgDg :yfgdf
hgfpg] -dflyNnf] tnadfgdf ePsf] a9'jf klg o;}df hgfpg]_
ljBfnosf] ;?jf kb tna eQf hDdf s}lkmot ;?jf, nutdf r9fpg]
gfd
a9'jf, ldlt clws[tsf] ;xL
;]t hgfpg]
/ ldlt
@%=
kmf/fd
-!_
-@_
-#_
-$_
112
cg';"rL!&
-lgod (( sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
;?jf x'g lbOg] lgj]bg
>Ldfg\ lhNnf lzIff clwsf/LHo"
lhNnf lzIff sfof{no=============
===========================
ljifoM ;?jf ;DaGwdf .
dnfO{ lgDg ljBfnodf ;?jf u/Llbg' x'g lgDg ljj/0fx? v'nfO{ lgj]bg u/]sf] 5' .
lzIfssf] gfd, y/M
:yfoL 7]ufgfM
tx / >]0fLM
xfnsf] ljBfnosf] gfd / 7]ufgfM
;?jf eO{ hfg rfx]sf] ljBfnosf] gfd / 7]ufgfM
of]Uotf / tfnLdM
:yfoL lgo'lQm ldltM
xfnsf] lhNnfdf sfd u/]sf] cjlwM
;?jf dfu ug'{ kg]{ sf/0fM
lgj]bssf]
;xLM
gfdM
ljBfnoM
ldltM
;?jf eO{ hfg] ljBfnosf] ;xdlt
o; ljBfnosf lzIfs >L ============================ nfO{ Joj:yfkg ;ldltsf] ldlt
========================== sf] lg0f{o cg';f/ o; ljBfnoaf6 ;?jf eO{ hfg ;xdlt k|bfg ul/Psf] 5 .
ljBfnosf] 5fk
Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfsf]
;xLM
gfd
ljBfnoM
ldltM
;?jf eO{ cfpg] ljBfnosf] ;xdlt
113
ljBfnosf] 5fk
===========================
Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfsf]
;xL
gfd
ljBfno
ldlt
114
cg';"rL!*
-lgod !!& sf] pklgod -!_ jf -#_ ;Fu ;DalGwt_
lgj[Qe/0f clwsf/kqsf] dfu kmf/fd
>L ljBfno lzIfs lstfjvfgf .
==================================
ljBfno lzIff ;]jfaf6 ldlt ======================df cjsfz k|fKt ug]{ ePsf]n]=======================
lzIfs ldlt=================== df k/nf]s ePsf]n] lzIff lgodfjnL, @)%( adf]lhd lgj[Qe/0f
clwsf/kq kfpgsf] nflu lgDg ljj/0f v'nfO{ lgj]bg u/]sf]5' .
!=
lzIfsd[ts lzIfssf] gfdM
@
:yfoL 7]ufgf -lhNnf, g= kf=uf= lj= ;= j8f g+=_M
#=
z'? lgo'lQm x'Fbfsf] ljBfnosf] gfd, lgo'lQm ldlt / txM
$= cjsfz k|fKt ubf{ axfn /x]sf] ljBfnosf] gfd, lzIfssf] tx / >]0fLM
%=
cjsfz k|fKt ubf{ k"/f x'g] pd]/======== jif{=========== dlxgf============ lbg
^=
:yfoL ;]jf cjlw================= jif{=============dlxgf=================lbg
&=
z]ifkl5 OR5fPsf] JolQmsf]M
-!_ gfdM
-@_ :yfoL 7]ufgf, -lhNnf g= kf= uf= lj= ;= j8f ;d]t_M
-#_ gftf ;DaGwM
*=
z]ifkl5 s;}nfO{ gOR5fPsf] eP kl/jf/sf] ghLssf] ;b:osf]
-!_ gfdM
-@_ :yfoL 7]ufgf - lhNnf, g=kf=uf=lj=;= j8f ;d]t_
-#_ gftfM
(=
afa'sf] gfdM
!)= afh]sf] gfdM
kmf/fd eg]{ JolQmsf]
;xLM
gfdM
ldltM
/]vfTds ;lx5fk
bfofF
afofF
dfly n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] 5, e'mf 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'+nf a'emfpFnf .
;+nUg ug'{ kg]{ sfuhft M
-!_
-@_
cg';"rL!(
-lgod !!& sf] pklgod -&_ ;Fu ;DalGwt_
lgj[Qe/0f clwsf/kq
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
*=
(=
kmf]6f]
lgj[Qe/0f clwsf/kq kfpg] JolQmsf] gfd M
:yfoL 7]ufgf -lhNnf, g=kf=uf=lj=;= j8f g+=_ M
cjsfz k|fKt ubf{ lzIfs jxfn /x]sf] ljBfnosf] gfd, lzIfssf] tx / >]0fLM
cjsfz k|fKt ubf{sf] =========jif{==========dlxgf========= lbg
:yfoL ;]jf cjlw============jif{============dlxgf============lbg
gf]s/L jif{M
z]ifkl5 OR5fPsf] JolQmsf]M
-!_ gfdM
-@_ :yfoL 7]ufgfM
-#_ x'lnof
-$_ gftf ;DaGwM
clGtd Ps dlxgfsf] kfpg] tnaM -cIf/ tyf cdf_
lgj[Qe/0f clwsf/kq kfpg] JolQmsf] ;xLM
/]vfTds ;lx5fk
bfofF
afofF
sfof{nosf] 5fk
clwsf/kq lbg] clwsf/Lsf]
;xLM
gfdM
kbM
sfof{noM
ldltM
116
cg';"rL@)
-lgod !!& sf] pklgod -&_ ;Fu ;DalGwt_
kfl/jfl/s lgj[Qe/0f clwsf/kq
-OR5fPsf] JolQmsf] gfddf_
kmf]6f]
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
-!_
-#_
*=
(=
sfof{nosf] 5fk
clwsf/kq lbg] clwsf/Lsf]
;xLM
gfdM
kbM
sfof{noM
ldltM
117
cg';"rL @!
-lgod !$% sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfno juL{s/0fsf cfwf/x?
118
@=
ef}lts ;'ljwfM
dfkb08sf cfwf/x?
If]q
ljBfyL{
;+Vof
cg';f/
pko'Qm
sIff sf]7f
sf]7fx?
df
k|sfz
l5g]{
Joj:yf
zf}rfno
vfg]kfgL
k':tsfn sf]7fsf]
o
prfO{
c -!_
c -@_
c -#_
c -$_
zx/L
!)
u|fdL0f
!)
ljBfno
sf]
gfddf
/x]sf]
hUuf
k|of]uzf
nf
hDdf
c -%_
c -^_
c -&_
c -*_
c -(_ c -!)_
c -!!_
c -!@_
#)
#)
b|i6JoM
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
-*_
-(_
-!)_
-!!_
k|lt ljBfyL{ k|lt sIffsf]7f k"j{ k|fylds / k|fylds tx eP sDtLdf )=&% ju{ dL6/ tyf lgDg df=lj= / dfWolds tx eP sDtLdf !=)) ju{ dL6/ ePsf]
kSsL ejg eP k"0ff{, sRrL ejg eP krxQ/ k|ltzt c+s, sf]7f ;+Vof / k|lt ljBfyL{ If]qkmn pNn]lvt ju{ ld6/df kRrL; k|ltzt;Dd sd eP krf;
k|ltzt c+s .
;a} ljBfyL{nfO{ n]Vg / k9\g pko'Qm k|sfz ePsf] / sfnf]kf6Ldf n]v]sf] s'/f k|i6 b]Vg ;Sg] eP k"0ff{, k|sfz l5g]{ Joj:yf jf sfnf]kf6Ldf n]lvPsf] s'/f :ki6
gb]lvg] eP krf; k|ltzt c+s .
sf]7fdf e]lG6n];g eO{ xfjf v]Ng ;Sg] eP k"0ff{ .
sIff sf]7fsf ofn 9f]sf cfjZostfg';f/ nufpg / vf]Ng ldNg] eP k"0ff{ .
kSsL sDkfp08 ;lxtsf] aGb ug]{ 9f]sf eP k"0ff{, sfF8]af/ jf sf7sf] af/ eP krf; k|ltzt c+s .
k|lt @)) ljBfyL{ 5fq5fqfsf] nflu 5'6[f 5'6[} / lzIfssf] nflu cnu zf}rfno eP k"0ff{, dlxnf / k'?ifsf] nflu dfq cnu cnu zf}rfno eP krf; k|ltzt
c+s .
ljBfyL{sf] nflu lkmN6/ ;lxtsf] kof{Kt vfg]kfgL ;'ljwf eP k"0ff{, kof{Kt vfg]kfgL ;'ljwf;Dd eP krf; k|ltzt c+s, ;Lldt vfg]kfgLsf] Joj:yf eP kRrL;
k|ltzt c+s .
kf7\ok':ts / ;Gbe{ k':ts ;lxt %)) eGbf a9L k':ts ;lxt k9\g] cnu sf]7f eP k"0ff{, %)) eGbf a9L k':ts ePsf] t/ k9\g] cnu sf]7f gePsf] jf
@%) eGbf a9L %)) eGbf sd k':ts eO k9\g] cnu sf]7f eP krxQ/ k|ltzt c+s, @%) eGbf a9L / %)) eGbf sd k':ts eO{ k9\g] sf]7f cnu geP
krf; k|ltzt c+s .
sf]7fsf] prfO sDtLdf gf} lkm6 / e'O{ sf]7fsf] ;tx hdLg ;tx eGbf xf]rf] geP k"0f{f, sf]7fsf] prfO gf} lkm6 eGbf sd / e'O{ sf]7fsf] ;tx hdLg ;tx
eGbf xf]rf] eP krf; k|ltzt c+s .
ljBfnosf] gfddf aL; /f]kgL jf ;f] eGbf a9L hUuf eP k"0ff{, !%@) /f]kgL;Dd hUuf eP ;f7L k|ltzt c+s, !)!$ /f]kgL;Dd hUuf eP krf; k|ltzt
c+s, %( /f]kgL;Dd hUuf eP rfnL; k|ltzt c+s, !$ /f]kgL;Dd hUuf eP tL; k|ltzt c+s . -t/fO{sf] ljBfno eP pNn]lvt /f]kgL a/fa/sf] hUuf
ljufxfdf u0fgf ul/g]5_
ljBfyL{ a;L k|of]u ug{ ;Sg] k|of]uzfnf eP k"0ff{ .
119
#=
lzIfs Joj:yfM
If]q
Go"gtd z}lIfs
of]Uotf k|fKt
lzIfs
c -!_
zx/L
%
u|fdL0f
&
tfnLd k|fKt
lzIfssf] ;+Vof
c -@_
@
@
dfkb08sf cfwf/x?
cg'ej k|fKt dflyNnf] z}lIfs s'n lzIfs
k|wfgfWofks of]Uotf ePsf]
;+Vof
lzIfs
c -#_
c -$_
c -%_
%
#
@
$
@
@
dlxnf
lzIfs
;+Vof
c -^_
#
#
hDdf
c -&_
@)
@)
b|i6JoM
-!_
ljifo ldNbf] / Go"gtd z}lIfs of]Uotf k'u]sf] zt k|ltzt lzIfs eP k"0ff{ .
-@_
tfnLd k|fKt u/]sf lzIfs hlt k|ltzt 5g\ Tolt k|ltzt c .
-#_
k|wfgfWofks bz aif{sf] sfo{ cg'ej eP k"0ff{,;f] eGbf sd cg'ej eP k|lt jif{ bz k|ltzt c+ssf b/n] .
-$_
dflyNnf] z}lIfs of]Uotf ePsf] lzIfs eP k|lt lzIfs Ps c+ssf b/n] .
-%_
b/jGbL adf]lhd lzIfs k"/f ePsf] eP k"0ff{ .
-^_
s'n lzIfs ;+Vofsf] krf; k|ltzt lzIfs dlxnf eP k"0ff{, kRrL; k|ltzt dlxnf eP krf; k|ltzt c+s / ;f] eGbf sd jf Go"gtd Ps hgf;Dd dlxnf
eP kRrL; k|ltzt c+s .
120
$=
ljBfyL{ ;+VofM
If]q
zx/L
u|fdL0f
dfkb08sf cfwf/x?
lzIfs ljBfyL{ cg'kft
c -@_
@
@
5fqfsf] k|ltzt
c -#_
@
#
hDdf
c -$_
!)
!)
b|i6JoM
-!_
%)) jf ;f] eGbf a9L ljBfyL{ eP k"0ff{, $))$(( ;Dd ljBfyL{ eP c;L k|ltzt c, #)) #(( ;Dd ljBfyL{ eP ;f7L k|ltzt c+s, @))@(( ;Dd
ljBfyL{ eP rfnL; k|ltzt c+s, !))!(( ;Dd ljBfyL{ eP aL; k|ltzt c+s .
-@_
lzIfs ljBfyL{ cg'kft pkTosf tyf t/fO{, kxf8 / lxdfnL If]qdf qmdzM !M%), !M$% / !M$) eP k"0ff{ !M^) eP krf; k|ltzt / ;f]
eGbf j9L eP @% k|ltzt c .
-#_
121
%=
z}lIfs pknlAwM
If]q
zx/L
u|fdL0f
dfkb08sf cfwf/x?
txsf] z'? sIffdf
egf{ ePsf dWo] ;f]
tx k"/f ug]{ ljBfyL{
k|ltzt
c -!_
^
%
sIff bf]xf]ofpg]sf]
k|ltzt
sIff 5f8\g]sf]
k|ltzt
hDdf
c -@_
@
@
c -#_
@
#
c -$_
!)
!)
c -%_
b|i6JoM
-!_
txsf] z'? sIffdf egf{ ePsf ljBfyL{dWo] !)) k|ltztn] k|fylds tx k"/f u/]sf] eP k"0ff{, ;f] eGbf sd k|ltztn] k|fylds tx k"/f u/]sf eP hlt k|ltztn]
k"/f u/]sf 5g Tolt k|ltztn] x'g] c+s .
-@_
sIff bf]xf]ofpg] ljBfyL{ slQ klg geP k"0ff{, !% k|ltzt;Dd eP ;7;7[L k|ltzt / ^!) k|ltzt;Dd eP t]QL; k|ltzt c .
-#_
sIff 5f8\g] ljBfyL{ slQklg geP k"0ff{, !% k|ltzt;Dd eP c;L k|ltzt c, ^!) k|ltzt;Dd eP ;f7L k|ltzt c+s, !!!% k|ltzt;Dd eP rfnL;
k|ltzt c / !^@) k|ltzt;Dd eP aL; k|ltzt c+s .
^) k|ltzt jf ;f] eGbf a9L c+s NofO ptL0f{ x'g] ljBfyL{sf] ;+Vof ljBfnosf] s'n ljBfyL{ ;+Vofsf] hlt k|ltzt 5 Tolt k|ltzt c+s .
-$_
122
^=
s'n vr{M
If]q
zx/L
u|fdL0f
b|i6JoM
-!_
&=
dfkb08sf cfwf/x?
ljBfnosf] s'n vr{df
ljBfnosf] s'n vr{df
z}lIfs ;fdu|Ldf vr{ ePsf] dd{t ;'wf/df vr{ ePsf]
k|ltzt
k|ltzt
c -@_
c -#_
!
#
!
#
5fqj[lQdf
vr{ ePsf]
k|ltzt
c -$_
#
#
hDdf
c -%_
!)
!)
ljBfnosf] s"n vr{sf] /sd dWo] tnadf &) k|ltzt;Dd vr{ eP k"0ff{, &!*) k|ltzt;Dd vr{ eP ;7;7[L k|ltzt, *!()
k|ltzt;Dd vr{ eP t]QL; k|ltzt c .
-@_
ljBfnosf] s"n vr{df z}lIfs ;fdu|Ldf !) k|ltzt eGbf a9L vr{ eP k"0ff{, %!) k|ltzt;Dd vr{ eP krf; k|ltzt c+s .
-#_
ljBfnosf] s"n vr{df dd{t ;'wf/df !) k|ltzt eGbf a9L eP k"0ff{, %!) k|ltzt;Dd vr{ eP krf; k|ltzt c+s .
-$_
zt k|ltzt 5fqj[lQ pknAw u/fPsf] eP k"0ff{ .
>]0fL ljefhg
pk v08 -@_, -#_, -$_, _%_ / -^_ df n]lvP adf]lhd c+s kfpg] k|ltzt eGbf sd x'g]nfO{ s'g} klg c+s lbOg] 5}g . To;/L lbOPsf] c+ssf] cfwf/df
ljBfnonfO{ b]xfosf >]0fLdf juL{s/0f ul/g]5 M
-s_
*) jf ;f] eGbf a9L c+s k|fKt ug]{ ljBfno s >]0fL
-v_
^) b]vL &( ;Dd c+s k|fKt ug]{ ljBfno v >]0fL
-u_
$) b]vL %( ;Dd c+s k|fKt ug]{ ljBfno u >]0fL
-3_
#( ;Dd c+s k|fKt ug]{ ljBfno 3 >]0fL
123
v=
@==
-s_
;efsIf,
-v_
-u_
-3_
Sofkm\6]l/of,
-_
-r_
-h_
#== u >]0fLsf] ljBfno - cyf{t cfwf/e"t ;'ljwfo'Qm ljBfno_ sf] nflu rflxg]
rflxg]
k"jf{wf/x?
-s_ sIffsf]7fx? k"j{ k|fylds / k|fylds txsf] xsdf k|lt ljBfyL{ )=&%
ju{dL6/ lgDgdfWolds / dfWolds txsf] xsdf !=)) ju{dL6/,
124
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
-5_
-h_
-em_
-`_
-6_
-7_
-8_
$==
%=
cg';"rL@@
-lgod !$& sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
z'Ns lgwf{/0fsf cfwf/x?
;fd'bflos ljBfnosf] nflu
qm=;+=
zLif{s
!= lzIfs tyf sd{rf/Lsf] tna eQfdf ePsf] vr{
@= cGo ljifodf ePsf] vr{
-s_ ljBfno ;~rfng / Joj:yfkgsf] nflu
-v_ z}lIfs ;fdu|Lsf] nflu
-u_ e}k/L cfpg] sfdsf] nflu
#= ;/sf/L cg'bfg jf cGo ;|f]taf6 ljBfnosf] nflu ePsf] cfDbfgL
$= cf]e/x]8 vr{
b|i6JoM
-!_ z'Ns lgwf{/0f ug]{ k|of]hgsf] nflu pk/f]Qm tfnLsfsf] qmd;+Vof ! / @
adf]lhd ePsf] vr{ hf]8\g] . To;/L hf]8\bf x'g cfPsf] s"n /sddf qmd;+Vof
# sf] /sd 36fpg] . To;/L 36fpFFbf cfPsf] /sddf qmd;+Vof $ adf]lhdsf]
cf]e/x]8 vr{ /sd hf]8L hDdf vr{ /sd lgsfNg] . To;/L lgsflnPsf] hDdf
vr{ /sdnfO{ s'n ljBfyL{ ;+Vofn] efu u/L k|lt ljBfyL{ aflif{s z'Ns
lgsfNg] .
-@_ z'Ns lgwf{/0f ug]{ k|of]hgsf] nflu lzIfs tyf sd{rf/Lsf] tna eQfdf ePsf]
vr{sf] lx;fa ubf{ s'g} ljBfnodf lzIfs ljBfyL{ cg'kft o; lgodfjnLdf
tf]lsP eGbf a9L eP klg ;f] cg'kft;Ddsf] lzIfs ;+Vof dfq sfod ug'{
kg]{5 .
pbfx/0fsf] nflu lxdfnL If]qsf] ljBfnodf rfnL; eGbf a9L c;L
eGbf sd ljBfyL{ eP b'O{ lzIfssf] tna eQf afkt ePsf] vr{sf] cfwf/df
z'Ns lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-#_ ljBfnon] lzIfs ;+Vofsf] bz k|ltzt;Dd sd{rf/L -lkog ;d]t_ sf] tna
eQfnfO{ z'Ns lgwf{/0f ug]{ k|of]hgsf] lgldQ vr{df u0fgf ug{ ;Sg]5 .
pbfx/0fsf] nflu bz lzIfs ePsf] ljBfnodf Pshgf sd{rf/Lsf]
tnadfq sd{rf/Lsf] tna vr{df ;dfj]z x'g]5 / ;f]eGbf a9L P3f/ b]lv
Deleted:
ljBfyL{ ;+Vof
$)
z'Nssf] b/
sIff ^z -sIffsf] lx;fadfdfgf}+_
&
@$)z -$) ^_
$)
sIff &z
,,
$)
sIff *z
,,
#@)z -$) *_
$)
sIff (z
,,
#^)z -$) (_
!)
$)
sIff !)z
127
,,
hDdf z'Ns
o;/L lx;fa ubf{ k|s/0f -&_ df pNn]v eP cg';f/ hDdf z'Ns !^))z a/fa/ x'g
hfG5 .
To;}n] !^))z eg]sf] = !,*),))).
cyjf z sf] dfg= !,*),))). = !*)) = !!@.%)
!^))
!^
t;y{, sIff ^ sf] z'Ns = ^z = ^ x !!@.%) = ^&%.
sIff & sf] z'Ns = &z = & x !!@.%) = &*&.%)
sIff * sf] z'Ns = *z = * x !!@.%) = ()).
sIff ( sf] z'Ns = (z = ( x !!@.%) = !)!@.%)
sIff !) sf] z'Ns = !)z = !) x !!@.%) = !!@%.
-&_
-*_
k|=c=M
cfO= P=
:gfts
lzIfs M
P;=Pn=;L=
cfO= P
:gfts
n]vfkfn
cfof:jLk/
:6f]/nfOa|]l/og
uf8{ lkog
! -P;=Pn=;L=_
@
^
&
&
! -cfO=P=_
@
! -cfO=P=_
@
@
#
-#_ pkv08 -@_ adf]lhdsf lzIfs sd{rf/Lsf] tnj jfkt P;=Pn=;L= :t/, cfO= P=
:t/ / :gfts:t/sf] nflu qmdzM >L % sf] ;/sf/n] k|fylds, lgDgdfWolds /
dfWolds txsf] lzIfsnfO{ tf]s]sf] :s]ndf / ltgLx?nfO{ lbOg] cGo ;'ljwf jfkt
tnj /sdsf] !* k|ltzt;Dd 5'6\ofO{ o;/L x'g cfpg] hDdf vr{nfO{ ljBfnosf]
s"n vr{sf] ^) k|ltzt dfgL afFsL /x]sf] $) k|ltzt dWo] * k|ltzt 5fqj[lQ /
!=% k|ltzt u|fld0f lzIff ljsf; sf]ifdf nufgL ug'{ kg]{5 / afFsL x'g cfpg]
/sd ljBfnosf] cfjZostf cg';f/sf lzif{sx?df vr{ ug]{ u/L cfjZos
Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
t/ 3 >]0fLsf cyf{t Go"g ;'ljwfo'Qm ljBfnon] eg]] cfgf]] ljBfnodf
cWoog/t ljBfyL{x?sf] kfFr k|ltzt eGbf j9LnfO{ 5fqj[lQ lbg' clgjfo{ dflgg]
5}g .
-$_ dxfgu/kflnsf pkdxfgu/kflnsf / ;f] j/Lk/L hf]l8Psf] If]qsf] z'Ns / cGo
gu/kflnsf Pj+ lhNnf ;b/d'sfd If]q tyf u|fld0f If]qdf z'Ns b/ km/s km/s
x'g' kg]{5 .
-%_ v08 -@_, -#_ / -$_ sf] Joj:yfnfO{ ljrf/ u/L u >]0fLsf cfwf/e"t ;'ljwfo'Qm
ljBfnosf] z'Ns b]xfosf] cf};t l;dfleq /xL lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
tx
u|fdL0f
gu/kflnsf /
If]q lhNnf ;b/d'sfd
If]q
k|f=lj=
#))
$%)
lg=df=lj= $))
%%)
129
If]q
dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf /
;f] ;Fu hf]l8Psf] j/Lk/Lsf] If]q
%))
^))
df=lj=
%))
^%)
&))
-^_ pkv08 -%_ adf]lhdsf] z'Nsb/ cfwf/e"t ;'ljwfo'Qm ljBfnosf] nflu ePsf]n]
;f] ;'ljwf gk'u]sf 3 >]0fLsf Go"g ;'ljwfsf ljBfnon] t'ngfTds ?kdf sd
vr{ u/] k'Ug] ePsf] x'Fbf o:tf ljBfnox?n] cfwf/e"t ;'ljwfsf ljBfnosf] eGbf
@% k|ltzt ;Dd sd z'Ns x'g] u/L z'Ns lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-&_ cfwf/e"t eGbf dflysf] ;'ljwf lbO /x]sf ck]lIft ;'ljwfo'Qm v >]0fLsf /
ljz]if ;'ljwfo'Qm s >]0fLsf ljBfnox?n] b]xfo adf]lhdsf yk ;'ljwfsf lglDt
vr{ hf]8]/ z'Ns lx;fj ug{ kfpg]5g\ .
l;=g+=
-s_
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
-5_
-*_
-(_
ljj/0f
lzIfs sd{rf/L tnj tyf ;'ljwf
v]ns'b tyf cltl/Qm lqmofsnfk
z}lIfs ;fdu|L
ef}lts k"jf{wf/
z}lIfs pknlAw
5fqj[lQ
;+:yfut ljsf;
oL ;j} ;'ljwf yk eP jfkt v08
-r_ sf] z'Ns b/df yk ul/g]
z'Ns
ck]lIft ;'ljwf
-k|ltztdf_
!%
%
%
!)
!)
%
!)
@%
ljz]if ;'ljwf
-k|ltztdf_
@%
!)
!)
!%
!)
&
!)
%)
gLltut ;Nnfx lbg ul7t ;ldltsf] k/fdz{df dGqfnon] To:tf] dflyNnf] b/sf] z'Ns
nfu" ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
-s_
-v_
131
cg';"rL@#
-lgod !&) sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljBfnon] cfgf] cfo Joosf] vftf b]xfo adf]lhd /fVg' kg]{ M
vftfsf]] gfd
-!_ ljBfnosf] ah]6 vftf
-@_ cfDbfgLsf] lx;fa vftf
-#_ vr{sf] lx;fa vftf
-$_ gubL vftf
-%_ a}+s vftf
-^_ k]ZsL vftf
-&_ lhG;L vftf
-*_ dfl;s cfDbfgL vr{sf] ljj/0f vftf
-(_ z'Ns btf{ lstfa vftf
-!)_ jf;nft vftf
132
kmf=g+= !
ljBfnosf] ah]6 vftf
ljBfnosf] gfdM
7]ufgf
z}lIfs ;q ============================= sf] ah]6
Joo
zLif{
ssf]
g+=
-!_
zLif{ssf] gfd
-@_
ut z}lIfs
;qsf] Joo
-#
cfo
o;
:jLs[t zLif{s
z}lIfs
/sd sf] g+=+
zqsf]
-%_
-^_
k|:tfljt
Joo
-$_
k|wfgfWofkssf] ;xL
b|i6Jo
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
-*_
-(_
-!)_
-!!_
zLif{s
sf]
gfd
-&_
ut
o;
z}lIfs z}lIfs
;qsf] zqsf]
cfo k|:tfljt
cfo
-*_
-(_
:jLs[t
/sd
-!)_
M
lzIfssf] l;nl;n]jf/ gDa/ n]Vg]
lzIfs tna, d;nGb, kmlg{r/ h:tf vr{tkm{ ePsf] zLif{ssf] gfd n]Vg]
g+= @ sf zLif{sx?df ut jif{ ePsf] v'b vr{ pNn]v ug]{
rfn" z}lIfs ;qsf] k|:tfljt vr{ /sd n]Vg]
rfn" z}lIfs ;qsf] nflu Joj:yfkg ;ldltn] :jLs[t u/]sf] /sd;Dd pNn]v ug]{
cfotkm{sf] zLif{ssf] l;nl;n]jf/ gDa/ n]Vg]
;/sf/L cg'bfg, ljBfyL{ z'Ns h:tf cGo zLif{ssf] gfd pNn]v ug]{
ut z}lIfs ;qsf] v'b cfDbfgL zLif{s cg';f/ pNn]v ug]{
o; z}lIfs ;qsf] cfDbfgLsf] k|:tfljt /sd pNn]v ug]{
:jLs[t /sd pNn]v ug]{ -;/sf/L cg'bfgsf] /sd :jLs[t tna :s]n cg';f/ x'g' kg]{5 _
cGo s'g} s'/f eP pNn]v ug]{ .
133
s}lkmot
-!!_
kmf= g+= @
cfDbfgLsf] lx;fa vftf
ljBfnosf] gfdM
7]ufgf
jif{ ===================== dlxgf ===================
ldlt
-!_
zLif{s
-$_
;/sf/L k9fO{
cg'bfg z'Ns
o; dlxgfsf] hDdf
b|i6JoM
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^
-&_
134
kmf= g+= #
vr{sf] lx;fa vftf
ljBfnosf] gfd M
7]ufgf M
jif{ M
ldlt
-!_
ljj/0f
-@_
/l;b g+=
-#_
dlxgf M
zLif{s
:jls[t sd{rf/L
b/aGbL
-$_
cGo
zLif{s
-&_
hDdf
-*_
s}lkmot
-(_
b/aGbL
aflx/sf]
lzIfs
-^+_
-%_
o; dlxgfsf] hDdf
b|i6Jo
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
-*_
-(_
M
sf/f]af/sf] ldlt pNn]v ug]{
vr{sf] ljj/0f pNn]v ug]{
ef}r/ g+= pNn]v ug]{
lh= lz= sf= af6 cg'bfg /sd k|fKt x'g] :jLs[t b/aGbL leqsf lzIfsx?sf] tna eQf vr{
/sd pNn]v ug]{
ljBfnodf sfo{/t sd{rf/Lx?sf] tna eQf vr{ /sd pNn]v ug]{
cg'bfg /sd k|fKt gx'g] b/aGbL aflx/sf] lzIfsx?sf] tna eQf vr{ /sd pNn]v ug]{
o;df cfjZostf cg';f/ d;nGb, kmlg{r/, 5kfO{, ;]jf, b}= e|= e= h:tf dxnx? v8f u/L
/sd pNn]v ug]{
dxn $, %, ^ / & sf] hDdf /sd pNn]v ug]{
cGo s'g} s'/f eP pNn]v ug]{ .
135
Deleted:
kmf= g+= $, % / ^
gubL a}+s k]ZsL vftf
ljBfnosf] gfdM
7]ufgf M
jif{ M
ldlt
-!_
ljj/0f
-@_
ef}r/ g+=
-#_
8]lj6
-$_
dlxgf M
qm]l86
-%_
8]lj6qm]l86
-^_
afFsL
-&_
s}lkmot
-*_
b|i6Jo M
-s_ gubL vftf k|of]u ubf{ M
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
-*_
136
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
-*_
137
lhG;L vftf
ljBfnosf] gfd
7]ufgf M
jif{ M
ldlt
-!_
b|i6JoM
-!_
-@_
-#_
-$_
-%_
-^_
-&_
ljj/0f
-@_
d"No
-#_
k|lt OsfO{
hDdf
dlxgf M
cfDbfgL
-$_
138
vr{
-%_
afFsL
-^_
s}lkmot
&_
kmf= g+= *
dfl;s cfDbfgL vr{sf] ljj/0f vftf
ljBfnosf] gfdM
7]ufgf
jif{ M
zLif{ssf]
g+=
-!_
dlxgf M
Joo
zLif{ssf] aflif{s cl3Nnf]
of]
hDdf
gfd
:jLs[t dlxgf dlxgf Joo
/sd ;Ddsf] sf] vr{ /sd
-@_
vr{ -%_
-#_
-^_
/sd
-$_
zLif{s
g+=
-&_
hDdf
b|i6Jo M
-!_
kmf= g+= ! sf] Joosf] zLif{s g+= pNn]v ug]{
-@_
kmf= g+= ! sf] Joosf] zLif{ssf] gfd pNn]v ug]{
-#_
kmf= g+= ! sf] jflif{s :jLs[t Joo /sd pNn]v ug]{
-$_
uPsf] dlxgf;Ddsf] ;DalGwt zLif{ssf] vr{ /sd pNn]v ug]{
-%_
of] dlxgfsf] ;DalGwt zLif{sx?sf] vr{ /sd pNn]v ug]{
-^_
dxn g+= $ / % sf] hDdf /sd pNn]v ug]{
-&_
kmf g+= ! sf] cfosf] zLif{s g+= pNn]v ug]{
-*_
kmf= g+= ! sf] cfosf] zLif{s gfd pNn]v ug]{
-(_
kmf g+= ! sf] jflif{s :jLs[t cfo /sd pNn]v ug]{
-!)_ cl3Nnf] dlxgf;Ddsf] ;DalGwt zLif{ssf] cfo /sd pNn]v ug]{
-!@
dxn g+= !) / !! sf] hDdf /sd pNn]v ug]{ .
afFsL /sddf cfo / Joosf] hDdf /sdsf] km/s pNn]v ug]{ .
139
zLif{ssf]
gfd
-*_
cfo
aflif{s cl3Nnf]
of]
hDdf
:jLs[t dlxgf dlxgfsf]
/sd ;Ddsf]
vr{
-(_
cfo
-!@_
-!!_
/sd
-!)_
ljBfyL{sf] gfd,
y/
j}zfv
h]i7
jif{ M
c;f/ ;fpg efb|
141
dlxgf M
c;f]h sflt{s d+l;/
kf}if
df3
kmfu'g
r}q
kmf= g+= !)
jf;nft vftf
ljBfnosf] gfd M
jif{======================= sf] cflv/L lbg======================;Ddsf]
bfloTj
!
k|wfgfWofks
b|i6JoM
-!_
-@_
-#_
-$_
/sd
@
;DklQ
#
======================n]vfkfn ===================n]]vfk/LIfs
142
/sd
$