Paraqitja dhe roli partive politike? Cfar sht partia politike? Cilat lloje t partive ekzistojn?

Cilat jan funksionet e partive politike? Si duken sistemet partiake? Partit politike jan grupe shoqrore q u prhapn n shoqrine kapitaliste.N sistemin politik kapitalist partit luajn rol t madh n konstituimin ,organizimin dhe drejtimin e pushtetit n shoqri.Edhe pse partit politike jan prhapur n kohn kapitaliste ,grupimet poltike zanafilln e vet e kajn n shoqrin antike,gjat lufts s klasave. N kushtet e lufts klasore n mes borgjezis dhe proletariatit n njrn an dhe ndeshje interesash t llojeve t ndryshme t grupeve n vet klasat,lind nevoja pr prezentim t organizuar t interesave klasore apo grupore para se gjithash pr pushtetin politik. Partit politike pr s pari her jan paraqitur n Angli,.grupacionet e para politike jan Vigovct dhe Torievct.Te part jan angazhuar pr t drejtat e parlamentit,pr pavarsi fetare dhe pr interesat e tregtarve kurse t dytt jan angazhuar pr mbretrin,kishn angleze dhe pr interesa e pronart e tokave .N Franc partit politke jan paraqitur n kohn e revolucionit prmes klubeve t jakobinsave,kordilerve etj.Me zhvillimin e kapitalizmit si sistem shoqror botror,partit politike paraqiten si aktor t pazavendsueshm t jets politike n t gjitha vendet. Cka jane partite politike 1. Parti politike e quajm grupin e qytetarve me qndrime t njjta,qllimi I t cilve sht realizimi I pikpamjeve politike. 2. Partit politike paraqesin bashkimin e lir t qytetarve me qndrime t njejta,t cilt,pr zgjidhjen e problemeve politike ,bjn propozime programore dhe paraqesin kandidat pr mandate n parlament dhe pr poste qeveritare,me qllim q pas zgjedhjeve t sukseshme t zbatojn atje n praktik programin e tyre. 3. Partit politike jan lidhje t qytetarve ,t cilt pandrprer apo pr nj koh t gjat ndikojne ne formimin e vullnetit politik dhe t cilat synojne t ndikojn ne prfaqsimin e popullit nse ato duke u bazuar n formn e pergjithsme t rrethanave ekzistuese ,posacerisht n vllimin qndrueshmris e organizimit t tyre ,n numrin e antareve dhe n paraqitjen e tyre n opinion ofrojn garancit mjaftueshme pr seriozitetin e angazhimit pr aritjen e ktyre qllimeve. 4. Partit jan grupe parciale shoqrore q I bashkojn njerzit n mnyr vullnetare dhe t organizuar n baz t programeve dhe ideologjive t caktuara,n t ciln jan t shfaqura interesat t ndonj grupi shoqror me t vetmin qllim q t fitoj pushtetin ose t ket ndikim n t. Kto definicione prmbajn disa kritere t rndsishme, t cilat jan karakteristike pr partit politike. Nuk luan rol nse nj organizat e quan apo jo veten parti. As orientimi ideologjik respektivisht programi nuk sht vendimtar n pyetjen nse nj organizat sht parti politike apo jo. Partia politike duhet t ndikoj n formimin e vullnetit politik. Ajo pretendon ndikimin e prgjithshm politik. Bashkformimi i vullnetit politik organizohet pr nj koh t gjat dhe fush t gjr. Nuk mjafton nse nj bashkim politik angazhohet vetm n sektorin

komunal Partia politike duhet t bj t qart vullnetin e pjesmarrjes s rregullt n prfaqsimin politik t popullit. N kt mnyr ajo dallohet p.sh. nga bashksit, t cilat nuk bartin prgjegjsi politike pr t gjitha fushat, apo nga iniciativat qytetare, pjesmarrja e t cilave nuk sht e rregullt dhe t cilat nuk synojn poste politike. Kjo nuk do t thot domosdoshmrisht se partit politike fitojn mandate n parlament Me rndsi sht organizimi i pavarur, si n aspektin e vllimit ashtu edhe n at t qndrueshmris. Organizatat t cilat formohen vetm pr shkak t zgjedhjes nuk posedojn statusin e partis politike. E njejta vlen edhe pr grupet, t cilat i shrbejn aparateve organizatorike t bashksive tjera. Partit politike jan bashksi t qytetarve. Parimi i antarsimit individual synon pengimin e infiltrimit t partis politike nga bashksia. Numri i prgjithshm i antarve nuk guxon t kaloj nj kufi t caktuar, n mnyr q serioziteti i qllimeve dhe i gjasave t suksesit t mbetet i qart. Bashksia politike e cila dshiron njohjen si parti politike duhet t synoj paraqitjen n opinion publik. Organizatat t cilat ngurrojn t paraqiten n opinion publik dhe veprojn n mnyr t fsheht nuk i prmbushin kriteret e t qenit parti politike Llojet e partive politike Sipas shkalls s organizimit:Partit e votuesve Partit e antarve Sipas fushs s hyrjes politike:Partit popullore Partit e interesave Sipas qndrimit ndaj sistemit politik:Partit konforme ndaj sistemit Partit kundrshtare t sistemit Sipas funksionit n sistemin politik:Partit qeveritare Partit opozitare N praktik m s shpeshti haset dallimi sipas qllimeve shoqrore t nj partie. Klasifikimi sipas orientimit ideologjik rezulton kto lloje t partive:Partit nacionaliste Partit konservatore Partit liberale Partit socialdemokratike Partit komuniste Dallimi sipas shkalls s organizimit: Partit e votuesve: N fillim t ekzistencs s tyre partit politike kishin tejet pak antar. Qytetar t njohur mblidheshin s bashku dhe ushtronin punn e tyre vullnetarisht (partit e honoratit). Sot flitet pr partit e votuesve. Kjo do t thot se numri i votuesve sht shum m i madh se sa numri i antarve t nj partie. Lidhja me partin shpesh sht jo e fort. Partit e antarve: Pr dallim nga partit qytetare, t dala shpesh nga fraksionet parlamentare, partit e puntorve, qysh hert kishin nj aparat t organizuar partiak dhe prfshinin nj numr relativisht t madh t antarve (partit e masave). Partit e antarve, sipas ktij nocioni tanim t njohur, posedojn nj shkall t lart t organizimit. Kjo bn q nj pjes e madhe e shpenzimeve t mbulohet nga antarsit.

Dallimi sipas qllimeve politiko-shoqrore: Partit nacionaliste: predikojn duke i refuzuar rregullat demokratike mendim nacionalist, shpesh t przier me ideologji populliste dhe me pikpamje raciste. Shkaqet pr t kqijat e bots shihen n liberalizm dhe n komunizm. Partite konservatore: prpiqen ta ruajn respektivisht rivendosin t sprovuarn. Pr kt shkak ato paraqiten skeptike ndaj risive dhe ndryshimeve, mirpo edhe theksojn se parimet tradicionale nuk mund t dshmohen gjat pa reforma t zgjeruara. Partit liberale: Thirren n t drejtat e liris s individit dhe theksojn pathyeshmrine e shtetit juridik. Shoqrorizimi i mjeteve t prodhimit refuzohet. Partit socialdemokratike: synojn arritjen e rendit politik t bazuar mbi drejtsi sociale dhe barazi t gjr sociale t njerzve dhe angazhohen n rend t par pr t dobtit n aspektin ekonomik. Partit komuniste: pretendojn, pavarsisht nga mendimi (mundsisht i ndryshm) i shumics s popullsis, arritjen e rolit udhheqs si avangard (pararoj) e progresit shoqror dhe propagandojn diktaturn e proletariatit. Dallimi sipas hyrjes politike: Partit popullore: prpiqen t`i prfshijn interesat dhe nevojat e t gjitha grupeve t popullsis, pra nuk largohen nga shtresat e caktuara t popullsis, por integrojn mundsisht shum qytetaar. Kjo nuk do t thot se partit popullore nuk vjn pikrndesa n strukturn e tyre t antarve dhe t votuesve. Pikpamjet botkuptuese nuk luajn rol t rndsishm n programet e partive popullore Partit e interesave: ndjehen t obliguara ndaj interesave t grupeve t veanta (psh. sociale, konfesionale, rajonale) dhe nuk synojn arritjen e votave nga t gjitha pjest e popullsis. Ktu theksohet shumfish programatika e programit partiak. Nj variant t partive popullore e paraqesin edhe partit e klasave. Dallimi sipas qndrimit ndaj sistemit politik: Partit konforme ndaj sistemit: pohojn pajtueshmrine me sistemin politik duke vepruar n t dhe angazhohen ose pr stabilizimin e rendit politik, ose pr prmirsimin e tij gradual prmes reformave. Partit kundrshtare t sistemit: nuk pranojn parimet e sistemit prkats m s voni pas marrjes s pushtetit nuk i respektojn m rregullat e tij. Ato ose i ndalojn partit tjera (si bri NSDAP n vitin 1933), ose i degradojn ato (si ishte rasti me SED-n n Republikn Demokratike Gjermane DDR). Dallimi sipas funksionit n sistemin politik: Partit qeveritare: kan qen t suksesshme n zgjedhje dhe prbjn deri n zgjedhjet e ardhshme qeverin. Mund t ket disa parti qeveritare, t cilat, s bashku, si koalicion, prbjn qeverin. Partit opozitare: kan humbur n zgjedhje dhe prbjn opozitn n parlament. Natyrisht

se mund t ket disa parti opozitare, qllimi i t cilave sht fitimi i zgjedhjeve t ardhshme prmes parqitjes s alternativave. Cilat jan funksionet e partive politike? Pa partit politike, t cilat n shum aspekte luajn rolin e ndrmjetsit mes qytetarve dhe organeve kushtetuese, sht e paparamendueshme demokracia moderne. Funksionet kryesore t partive politike: Rekrutimi i personelit: Partit politike i zgjedhin personat dhe i prezentojn ata n zgjedhje pr plotsimin e funksioneve politike. Artikulimi i interesave: Partit politike formulojn krkesat pritjet publike dhe krkesat e grupeve t shoqris ndaj sistemin politik. Funksioni programor: Partit politik integrojn interesat e ndryshme n nj parafytyrim t prbashkt mbi politikn, n nj program politik, pr t cilin mundohen t fitojn plqimin dhe votat e shumics. Funksioni participues: Partit politike vendosin lidhjen mes qytetarve dhe sistemit politik, ato e mundsojn pjesmarrjen politike t individve dhe grupeve me shpres pr sukses. Funksioni legjitimues: Duke vendosur lidhjen mes qytetarve, grupeve shoqrore dhe sistemit politik, partit politike ndihmojn sanksionimin e rendit politik n vetdijen e qytetarve dhe grupeve shoqrore. Partit politike mes shtetit dhe popullit Partit politike nuk jan aktort e vetm n sistemin ndrmjets. Detyrn e prfaqsimit t interesave dhe t formimit t vullnetit politik ato e ndajn me shoqatat, iniciativat qytetare dhe lvizjet sociale si dhe me mediat. Kto t fundit ndrkoh nuk luajn m vetm rol pasiv ndrmjets, por jan br medium dhe faktor n procesin e komunikimit. Mirpo vetm partit politike plotsojn rolin e veant t dyfisht t legjitimuar nga zgjedhjet jo vetm t afrimit t opinioneve dhe interesave nga populli n shtet, rol ky t cilin e luajn edhe instancat tjera ndrmjetse, por duke formuar vullnetin e prgjithshm n organet shtetrore.Ato pra zgjedhin problemin e paraqitur n t gjitha demokracit pluraliste prfaqsuese t ndrmjetsimit n mes pluralizmit ekzistues shoqror dhe unitetit shtetror. Ky status i veant dhe i przier kushtetues, i prbr nga liria dhe lidhja, t cilat partive politike, n kufizim me organet shtetrore u ndan rangun e organit kushtetues, synon t pengoj q ato t mos futen aq thell n fushn e shtetsis institucionale, sa q t humbin rolin e tyre t vrtet n shoqri, udhheqsit e tyre t fitojn pavarsin nga antart dhe t shuhet lidhja e prhershme me pluralizmin shoqror t ideve dhe interesave.

Partit politike, sipas asaj q u tha m lart jan ato t cilat duhet ta mbajn n funksionim qarkullimin e komunikimit politik mes organeve shtetrore dhe opinionit, mes formimit t vullnetit t popullit dhe formimit t vullnetit shtetror, derisa pyetja nse ato i takojn shoqris apo shtetit sht e padiskutueshme. Pr debatim qndron vetm masa, n t ciln ato guxon t integrohen n t dyja kto sfera. Si asnj aktori tjetr n procesin politik t sistemit demokratik partive politike i takon nj rol i veant komunikativ. N Maqedoni ka nj numr t partive politike marrin pjes n jetn politike t shtetit dhe t nivelit lokal. Me futjen e sistemit shumpartiak n Republikn Socialiste t Maqedonis n vitin 1990, prfundoi monopoli politik i Lidhjes s Komunistve t Maqedonis (Partia Komuniste e Maqedonis deri n 1952) dhe n gjendje papritmas shfaqet nj numr i partive. Ajo ishte e regjistruar 24 parti politike. Zgjedhjet e para parlamentare t njjtin vit edhe tri parti politike q marrin pjes dhe katr partit politike. Vitin e ardhshm, t regjistruar 14 partit politike, dhe n vitin 1992 nj tjetr 18, 10 parti n vitin 1993, shtat n vitin 1994, katr n vitin 1995, tre n vitin 1996 dhe dy ndeshje n vitin 1997. N prag t zgjedhjeve parlamentare n vitin 1998 jan regjistruar shtat parti t reja. Varfr n vitin 1999 - ka pasur nj entitet i vetm politik. Pra, prsri, n vitin e ardhshm 10 parti t reja n zhvillim. [1] Sipas Gjykata Themelore Shkup 2, ku regjistri i partive, deri n dhjetor 2009 n Maqedoni jan 99 partive t regjistruara. Kjo sht n fakt nj rnie nga numri i kaluar i 150 parti n vitin 2005. Nga kto 99 parti, vetm 45 ishin t lidhur me ligjin e ri pr partit politike n t ciln do dy vjet t siguruar t dhna pr numrin e antarve. Kjo metod e regjistrimit sht e nevojshme pr t parandaluar palt pr t formuar para zgjedhjeve pr interesa personale, dhe pastaj zhduken. [1] Shumica e ktyre partive jan t vogla dhe kan ndikim t paprfillshm n skenn politike, dhe disa jan krejtsisht pasiv. Partit e vogla rrall vendosen pr kryerjen e pavarur t zgjedhjeve dhe shpesh bhen aleat afatgjat me disa nga partit e mdha: VMRO-DPMNE, LSDM dhe VMRO-NP n bllokun maqedonas, ose BDI dhe PDSH n bllokun shqiptar. Partia Demokratike e Shqiptarve Partia Demokratike e Shqiptarve (PDSH) sht nj parti politike e shqiptarve n Maqedoni [1]. Themeluar n qershor 1997 me bashkimin e Partis pr Prosperitet Demokratik t Shqiptarve (PDPA) dhe Demokratike Partia Kombtare (PDK). PDPA u themelua n vitin 1994, pasi antart radikale t Partis pr Prosperitet Demokratik (PPD), i kryesuar nga Arben Xhaferi dhe Thai, u shkputn nga partia mm, ndrkoh q PDK u themelua n gusht 1990 si nj rivale radikale e PPD. Pas zgjedhjeve n vitin 1998, PDSH n qeverin e koalicionit t udhhequr nga VMRODPMNE dhe ka marr pjes n qeveri deri n vitin 2002. Zgjedhjet parlamentare n 2002 PDSH fitoi 5,2% t votave dhe 7 vende n Kuvend dhe shkoi n opozit. Zgjedhjet parlamentare n 2006 PDSH fitoi 7.5% t votave dhe 11 vende dhe t kthehet n qeveri. E par Kreu i PDSH Arben Xhaferi ishte, t cilin 30 qershor 2007 pr t zvendsuar thaci.

Bashkimi Demokratik pr Integrim Simboli i BDI-s Bashkimi Demokratik pr Integrim, ose BDI (Bashkimi Demokratik alb. Pr Integrim, ose BDI) sht nj parti politike. Formuar tre muaj para zgjedhjeve parlamentare n vitin 2002 thelbin e Ushtris lirimtare Kombtare (UK) paramilitare grupit, i cili n vitin 2001 filloi nj konflikt t armatosur kundr qeveris n Maqedoni. Ali Ahmeti e saj. Zgjedhjet parlamentare n 2002 BDI fitoi 11.9% t votave (70% t votave t shqiptarve etnik) dhe sht profilizuar si partia m e madhe n mesin e partive shqiptare etnike n Maqedoni. Pas zgjedhjeve, BDI hyri n koalicion qeveritar me Aleancn Social Demokratike e Maqedonis (SDSM) dhe Partis Liberale Demokratike (LDP). Zgjedhjet parlamentare n 2006 shfaqje BDI n koalicion me Partin pr Prosperitet Demokratik dhe Lidhjes s boshnjakve. Ky koalicion fitoi 12.2% t votave dhe t fitoj Partia Demokratike e Shqiptarve n mesin e votuesve shqiptar n Maqedoni. Q zgjedhjet pr BDI ishte argumenti kryesor q insistojn t prfshihet n qeverin e re, por kryeministri Nikolla Gruevski vendosi n qeverin e tij t koalicionit pr t prfshir t tyre