Tagalog Version of "Mi Ultimo Adios"

PAHIMAKAS ni Dr. Jose Rizal

Pinipintuho

kong Bayan ay paalam, Lupang iniirog ng sikat ng araw, mutyang mahalaga sa dagat Silangan, kaluwalhati ang sa ami'y pumanaw.

Masayang

sa iyo'y aking idudulot ang lanta kong buhay na lubhang malungkot; maging maringal man at labis alindog sa kagalingan mo ay aking ding handog.

Sa
pakikidigma at pamimiyapi s ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip, walang agam-

agam, maluag sa dibdib, matamis sa puso at di ikahapis.

Saan man

mautas ay dikailangan, cipres o laurel, lirio ma'y patungan pakikipagha mok, at ang bibitayan, yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.

Ako'y

mamamata y, ngayong namamalas na sa silinganan ay namamanaa

g yaong maligayang araw na sisikat sa likod ng luksang nagtabing na ulap.

Ang kulay
na pula kung kinakailang an na maitina sa iyong liway-way, dugo ko'y isabong at siyang ikinang ng kislap ng iyong maningning na ilaw

Ang aking
adhika sapul

magkaisip ng kasalukuyan g bata pang maliit, ay ang tanghaling ka at minsan masilip sa dagat Silangan hiyas na marikit.

Natuyo ang

luhang sa mata'y nunukal, taas na ang noo't walang kapootan, walang bakas kunot ng kapighatian gabahid man dungis niyong

kahihiyan.

Sa
kabuhayang ko ang laging gunita maningas na aking ninanasanasa ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa hingang papanaw ngayong biglangbigla. pag hingang papanaw ngayong biglangbigla.

Ikaw'y
guminhawa laking

kagandahan g akoy malugmok, at ikaw ay matanghal, hiniga'y malagot, mabuhay ka lamang bangkay ko'y masilong sa iyong Kalangitan.

Kung sa
libingan ko'y tumubong mamalas sa malagong damo mahinhing bulaklak, sa mga labi mo'y mangyayari ng itapat,

sa kaluluwa ko hatik ay igawad.

At sa aking
noo nawa'y iparamdam, sa lamig ng lupa ng aking libingan, ang init ng iyong paghingang dalisay at simoy ng iyong paggiliw na tunay.

Bayaang

ang buwan sa aki'y ititig ang iwanag niyang lamlam at tahimik, liwayway bayaang sa

aki'y ihatid magalaw na sinag at hanging hagibis.

Kung
sakasakalin g bumabang humantong sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon doon ay bayaan humuning hinahon at dalitin niya payapang panahon.

Bayaan ang
ningas ng sikat ng araw ula'y pasingawin noong

kainitan, magbalik sa langit ng boong dalisay kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.

Bayaang
sino man sa katotang giliw tangisang maagang sa buhay pagkitil; kung tungkol sa akin ay may manalangin idalangin, Bayan, yaring pagka himbing.

Idalanging

lahat yaong

nangamatay , mangagatiis hirap na walang kapantay; mga ina naming walang kapalaran na inihihibik ay kapighatian.

Ang mga
bao't pinapangulil a, ang mga bilanggong nagsisipagd usa; dalanginin namang kanilang makita ang kalayaan mong, ikagiginhaw

a.

At kung an
madilim na gabing mapanglaw ay lumaganap na doon sa libinga't tanging mga patay ang nangaglala may, huwag bagabagin ang katahimikan .

Ang
kanyang hiwagay huwag gambalain; kaipala'y maringig doon ang taginting,

tunog ng gitara't salterio'y mag saliw, ako, Bayan yao't kita'y aawitin.

Kung ang
libingan ko'y limat na ng lahat at wala ng kurus at batang mabakas, bayaang linangin ng taong masipag, lupa'y asarolin at kauyang ikalat.

At mga
buto ko ay bago matunaw maowi sa

wala at kusang maparam, alabok ng iyong latag ay bayaang siya ang babalang doo'y makipisan.

Kung

magka gayon na'y aalintanahin na ako sa limot iyong ihabilin pagka't himpapawid at ang panganorin mga lansangan mo'y aking lilibutin. Matining na tunog ako sa dingig

mo, ilaw, mga kulay, masamyong pabango, ang ugong at awit, pag hibik sa iyo, pag asang dalisay ng pananalig ko.

Bayang

iniirog, sakit niyaring hirap, Katagalugan g ko pinakaliliyag , dinggin mo ang aking pagpapahim akas; diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat.

Ako'y

patutungo sa walang busabos, walang umiinis at berdugong hayop; pananalig doo'y di nakasasalot, si Bathala lamang dooy haring lubos.

Paalam,

magulang at mga kapatid kapilas ng aking kaluluwa't dibdib mga kaibigan bata pang maliit sa aking tahanan di

na masisilip.

Pag
pasasalama t at napahinga rin, paalam estranheran g kasuyo ko't aliw, paalam sa inyo, mga ginigiliw; mamatay ay siyang pagkakagup iling! Tagalog Version of "Mi Ultimo Adios" PAHIMAKAS ni Dr. Jose Rizal

Pinipintuho kong Bayan ay paalam, Lupang iniirog ng sikat ng araw, mutyang mahalaga sa dagat Silangan, kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw. Masayang sa iyo'y aking idudulot

ang lanta kong buhay na lubhang malungkot; maging maringal man at labis alindog sa kagalingan mo ay aking ding handog. Sa pakikidigma at pamimiyapis ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip, walang agam-agam, maluag sa dibdib, matamis sa puso at di ikahapis. Saan man mautas ay dikailangan, cipres o laurel, lirio ma'y patungan pakikipaghamok, at ang bibitayan, yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan. Ako'y mamamatay, ngayong namamalas na sa silinganan ay namamanaag yaong maligayang araw na sisikat sa likod ng luksang nagtabing na ulap. Ang kulay na pula kung kinakailangan na maitina sa iyong liway-way, dugo ko'y isabong at siyang ikinang ng kislap ng iyong maningning na ilaw Ang aking adhika sapul magkaisip ng kasalukuyang bata pang maliit, ay ang tanghaling ka at minsan masilip

sa dagat Silangan hiyas na marikit. Natuyo ang luhang sa mata'y nunukal, taas na ang noo't walang kapootan, walang bakas kunot ng kapighatian gabahid man dungis niyong kahihiyan. Sa kabuhayang ko ang laging gunita maningas na aking ninanasa-nasa ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa hingang papanaw ngayong biglang-bigla. pag hingang papanaw ngayong biglang-bigla. Ikaw'y guminhawa laking kagandahang akoy malugmok, at ikaw ay matanghal, hiniga'y malagot, mabuhay ka lamang bangkay ko'y masilong sa iyong Kalangitan. Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas sa malagong damo mahinhing bulaklak, sa mga labi mo'y mangyayaring itapat, sa kaluluwa ko hatik ay igawad. At sa aking noo nawa'y iparamdam, sa lamig ng lupa ng aking libingan, ang init ng iyong paghingang dalisay at simoy ng iyong paggiliw na tunay.

Bayaang ang buwan sa aki'y ititig ang iwanag niyang lamlam at tahimik, liwayway bayaang sa aki'y ihatid magalaw na sinag at hanging hagibis. Kung sakasakaling bumabang humantong sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon doon ay bayaan humuning hinahon at dalitin niya payapang panahon. Bayaan ang ningas ng sikat ng araw ula'y pasingawin noong kainitan, magbalik sa langit ng boong dalisay kalakip ng aking pagdaing na hiyaw. Bayaang sino man sa katotang giliw tangisang maagang sa buhay pagkitil; kung tungkol sa akin ay may manalangin idalangin, Bayan, yaring pagka himbing. Idalanging lahat yaong nangamatay, mangagatiis hirap na walang kapantay; mga ina naming walang kapalaran na inihihibik ay kapighatian. Ang mga bao't pinapangulila,

ang mga bilanggong nagsisipagdusa; dalanginin namang kanilang makita ang kalayaan mong, ikagiginhawa. At kung an madilim na gabing mapanglaw ay lumaganap na doon sa libinga't tanging mga patay ang nangaglalamay, huwag bagabagin ang katahimikan. Ang kanyang hiwagay huwag gambalain; kaipala'y maringig doon ang taginting, tunog ng gitara't salterio'y mag saliw, ako, Bayan yao't kita'y aawitin. Kung ang libingan ko'y limat na ng lahat at wala ng kurus at batang mabakas, bayaang linangin ng taong masipag, lupa'y asarolin at kauyang ikalat. At mga buto ko ay bago matunaw maowi sa wala at kusang maparam, alabok ng iyong latag ay bayaang siya ang babalang doo'y makipisan. Kung magka gayon na'y aalintanahin na ako sa limot iyong ihabilin pagka't himpapawid at ang panganorin

mga lansangan mo'y aking lilibutin. Matining na tunog ako sa dingig mo, ilaw, mga kulay, masamyong pabango, ang ugong at awit, pag hibik sa iyo, pag asang dalisay ng pananalig ko. Bayang iniirog, sakit niyaring hirap, Katagalugang ko pinakaliliyag, dinggin mo ang aking pagpapahimakas; diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat. Ako'y patutungo sa walang busabos, walang umiinis at berdugong hayop; pananalig doo'y di nakasasalot, si Bathala lamang dooy haring lubos. Paalam, magulang at mga kapatid kapilas ng aking kaluluwa't dibdib mga kaibigan bata pang maliit sa aking tahanan di na masisilip. Pag pasasalamat at napahinga rin, paalam estranherang kasuyo ko't aliw, paalam sa inyo, mga ginigiliw; mamatay ay siyang pagkakagupiling! Sa salin ni Andres Bonifacio

Mi Ultimo Adios Farewell, my adored Land, region of the sun caressed, Pearl of the Orient Sea, our Eden lost, With gladness I give you my Life, sad and repressed; And were it more brilliant, more fresh and at its best, I would still give it to you for your welfare at most. On the fields of battle, in the fury of fight, Others give you their lives without pain or hesitancy, The place does not matter: cypress laurel, lily white, Scaffold, open field, conflict or martyrdom's site, It is the same if asked by home and Country. I die as I see tints on the sky b'gin to show And at last announce the day, after a gloomy night; If you need a hue to dye your matutinal glow, Pour my blood and at the right moment spread it so, And gild it with a reflection of your nascent light!

My dreams, when scarcely a lad adolescent, My dreams when already a youth, full of vigor to attain, Were to see you, gem of the sea of the Orient, Your dark eyes dry, smooth brow held to a high plane Without frown, without wrinkles and of shame without stain. My life's fancy, my ardent, passionate desire, Hail! Cries out the soul to you, that will soon part from thee; Hail! How sweet 'tis to fall that fullness you may acquire; To die to give you life, 'neath your skies to expire, And in your mystic land to sleep through eternity ! If over my tomb some day, you would see blow, A simple humble flow'r amidst thick grasses, Bring it up to your lips and kiss my soul so, And under the cold tomb, I may feel on my brow, Warmth of your breath, a whiff of your tenderness. Let the moon with soft, gentle light me descry, Let the dawn send forth its fleeting, brilliant light, In murmurs grave allow the wind to sigh, And should a bird descend on my cross and alight,

Let the bird intone a song of peace o'er my site. Let the burning sun the raindrops vaporize And with my clamor behind return pure to the sky; Let a friend shed tears over my early demise; And on quiet afternoons when one prays for me on high, Pray too, oh, my Motherland, that in God may rest I. Pray thee for all the hapless who have died, For all those who unequalled torments have undergone; For our poor mothers who in bitterness have cried; For orphans, widows and captives to tortures were shied, And pray too that you may see you own redemption. And when the dark night wraps the cemet'ry And only the dead to vigil there are left alone, Don't disturb their repose, don't disturb the mystery: If you hear the sounds of cithern or psaltery, It is I, dear Country, who, a song t'you intone. And when my grave by all is no more

remembered, With neither cross nor stone to mark its place, Let it be plowed by man, with spade let it be scattered And my ashes ere to nothingness are restored, Let them turn to dust to cover your earthly space. Then it doesn't matter that you should forget me: Your atmosphere, your skies, your vales I'll sweep; Vibrant and clear note to your ears I shall be: Aroma, light, hues, murmur, song, moanings deep, Constantly repeating the essence of the faith I keep. My idolized Country, for whom I most gravely pine, Dear Philippines, to my last goodbye, oh, harken There I leave all: my parents, loves of mine, I'll go where there are no slaves, tyrants or hangmen Where faith does not kill and where God alone does reign. Farewell, parents, brothers, beloved by me, Friends of my childhood, in the home distressed; Give thanks that now I rest from the wearisome day; Farewell, sweet stranger, my friend, who

brightened my way; Farewell, to all I love. To die is to rest.

My Last Farewell
Farewell, beloved Country, treasured region of the sun, Pearl of the sea of the Orient, our lost Eden! To you eagerly I surrender this sad and gloomy life; And were it brighter, fresher, more florid, Even then Id give it to you, for your sake alone. In fields of battle, deliriously fighting, Others give you their lives, without doubt, without regret; The place matters not: where theres cypress, laurel or lily, On a plank or open field, in combat or cruel martyrdom, Its all the same if the home or country asks. I die when I see the sky has unfurled its colors And at last after a cloak of darkness announces the day; If you need scarlet to tint your dawn, Shed my blood, pour it as the moment comes, And may it be gilded by a reflection of the heavens newly-born light.

My dreams, when scarcely an adolescent, My dreams, when a young man already full of life, Were to see you one day, jewel of the sea of the Orient, Dry those eyes of black, that forehead high, Without frown, without wrinkles, without stains of shame. My lifelong dream, my deep burning desire, This soul that will soon depart cries out: Salud! To your health! Oh how beautiful to fall to give you flight, To die to give you life, to die under your sky, And in your enchanted land eternally sleep. If upon my grave one day you see appear, Amidst the dense grass, a simple humble flower, Place it near your lips and my soul youll kiss, And on my brow may I feel, under the cold tomb, The gentle blow of your tenderness, the warmth of your breath. Let the moon see me in a soft and tranquil light, Let the dawn send its fleeting radiance, Let the wind moan with its low murmur, And should a bird descend and rest on my cross, Let it sing its canticle of peace. Let the burning sun evaporate the rains,

And with my clamor behind, towards the sky may they turn pure; Let a friend mourn my early demise, And in the serene afternoons, when someone prays for me, O Country, pray to God also for my rest! Pray for all the unfortunate ones who died, For all who suffered torments unequaled, For our poor mothers who in their grief and bitterness cry, For orphans and widows, for prisoners in torture, And for yourself pray that your final redemption youll see. And when the cemetery is enveloped in dark night, And there, alone, only those who have gone remain in vigil, Disturb not their rest, nor the mystery, And should you hear chords from a zither or psaltery, It is I, beloved Country, singing to you. And when my grave, then by all forgotten, has not a cross nor stone to mark its place, Let men plow and with a spade scatter it, And before my ashes return to nothing, May they be the dust that carpets your fields. Then nothing matters, cast me in oblivion.

Your atmosphere, your space and valleys Ill cross. I will be a vibrant and clear note to your ears, Aroma, light, colors, murmur, moan, and song, Constantly repeating the essence of my faith. My idolized country, sorrow of my sorrows, Beloved Filipinas, hear my last good-bye. There I leave you all, my parents, my loves. Ill go where there are no slaves, hangmen nor oppressors, Where faith doesnt kill, where the one who reigns is God. Goodbye, dear parents, brother and sisters, fragments of my soul, Childhood friends in the home now lost, Give thanks that I rest from this wearisome day; Goodbye, sweet foreigner, my friend, my joy; Farewell, loved ones, to die is to rest.