Prof.As.Dr.

Agim BINAJ Lenda: Kontabilitet - Analize Tema II-te: Bilanci dhe pasqyrat financiare Leksioni 4 a- Pasqyrat financiare dhe roli i tyre ne raportin financiar; Pasqyra e te ardhurave dhe shpenzimeve; Pasqyra e kapitalit te pronarit. b- Karakteristikat cilesore; dhe parimet kryesore te ndertimit te pasqyrave financiare.

N vmndje pr studentt. Si t dalim mir n lndn e kontabilitetit

Un do tju tregoj sekrete q pedagogt e tyre rrall ua tregojn studentve. Prandaj ky seksion emrtohet Vetm pr studentt. Nse pedagogt zbulojn se un u kam treguar kto sekrete, me siguri do t ket shum letra pr pyetje t ndryshme. Marrja e notave t mira nuk sht nj shtje fati. Nuk ka asnj sekret pr kt. Gjithashtu, nuk sht sekret se kryerja e detyrave (n koh), vajtja n klas (rregullisht), gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, t ngrnit n mnyrn e duhur dhe studimi gjat gjith semestrit (dhe jo vetm n kohn e provimit) do ti prmirsojn notat tuaja. Por kjo sht pun e vshtir. Kshtu, ajo q ju dshironi sht mnyra pr t marr nota m t mira duke mos punuar shum, apo jo? Mir, kini mndjen-sekreti sht t punoni me zgjuarsi! Nuk sht e njjt me t qnit i zgjuar, e cila sht nj shtje fati. Ktu jepet sesi t punoni me zgjuarsi.

Hapi 1: Prcaktoni prse lnda e kontabilitetit sht e rndsishme pr ju. S pari, mendoni prse po e bni kt lnd. Cilat jan qllimet tuaja? A ju intereson me t vrtet kjo lnd? A keni motivim t fort pr t msuar mbi kontabilitetin? Mbase n listn tuaj t karrierrs kontabilisti vjen menjher n fund. Mbase synimi juaj sht t bni shum para. Ose, mbase vini n universitet pr t kaluar kohn derisa t trashgoni pasurin e familjes. N do rast kjo lnd sht hartuar pr ju. Nj nga mnyrat m t sigurta pr t pasur 1 million dollar sht q t filloni me dhjet milion dhe t mos dini asgj nga kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nse ju nuk trashgoni asnj pasuri, ju nuk do t bheni i pasur pa ditur t flisni gjuhn e biznesit. Kontabiliteti sht gjuha! Mbase ju dshironi t filloni nj pun m t mir, por jeni i sigurt se nuk dshironi q t jeni kontabilist. Shum mir! Kjo lnd nuk do tju bj kontabilist. Ajo do tju ndihmoj q t kuptoni disa nga ritualet mistike t kontabilitetit q jokontabilistve shpesh u duken t ngatrruara. fardo lloj pozite drejtimi do t keni n ndonj organizat, t jini t sigurt q do t keni pun me kontabilistt dhe me informacionin kontabl. Ju duhet ta dini se ata mund t ken nj ndikim t madh n jetn tuaj. Shum organizata e prdorin informacionin kontabl pr t vlersuar punonjsit e tyre pr pagat dhe n vendimet pr ngritjen e punonjsve n prgjegjsi. Ju duhet t kuptoni sesi ta interpretoni kt informacion. Ju mbase mund t kuptoni se kontabiliteti nuk sht ai q mendoni. Pavarsisht nga fakti, nse ju do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo ka do t merrni nga kjo lnd do t jet e dobishme pr ju.

Hapi 2: Zbuloni at q pedagogu juaj pret nga ju pr kt lnd.

M pas verifikojeni kt me pedagogun tuaj. Nse jeni me fat, pedagogu juaj do t jet i ndjeshm, i dashur, i kujdesshm, me sens humori, i shkatht, i plqen q ti msoj t tjert dhe dshiron q ju t dilni mir n kurs. Nse pedagogu juaj sht m normal (dhe m pak i prsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si pedagog, ai ka pushtet mbi jetn tuaj. Kshtu q, zbuloni se far pret pret jush. Cilat jan qllimet e tij pr lndn? far dshiron q ju t dini ose t jeni t aft t bni pasi t prfundoni lndn? Mbase ai do tjua tregoj (shenj e mir), por nse se bn, pyeteni. Ju duhet t thoni: Profesor Cilido-qoft-emri juaj (do t ishte m mir q t prdorej emri i duhur), far sht e pakndshme n kt lnd? ky sht nj zhargon edukimi pr cilat jan qllimet e ksaj lnde? Kjo mund t trheq vmendjen e saj, dhe ti jap asaj nj ose dy minuta pr tu menduar. Ju mbase mund t prisni deri n takimin tjetr t klass pr t marr prgjigjen tuaj. Sigurohuni q ju dhe pedagogu juaj t kuptoni qllimet e njri-tjetrit. Disa pedagog kontabiliteti presin q t gjith studentt t bhen kontabilist. Nse ju keni nj pedagog t till, bjeni t qart. i thoni pedagogut tuaj Nuk e kam n plan t bhem llogaritar (Sigurohuni q t shtoni prapashtesn tar, ose mund t merrni nj marrveshje t shpejt)zbuloni se far ka n kt lnd pr ju.

Hapi 3: Zbuloni se si do t vlersoheni. Tani, zbuloni se si do t vlersoheni. Si teston pedagogu juaj? A sht ai tip i vshtir i llojit: Cila sht fjala e treta n rreshtin e peste n fajen 211? Ose, a shikon ai t prgjithshmen, me an t pyetjeve: Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte instrument n negocimin e traktatit t treta t Versajs n 1623. A prpiqet ai pr hamendsime, ose a jan prgjigjet e shkurtra pikat e tij t dobta? Cilado qoft metoda, ju duhet t dini se far pritet nga ju dhe sesi kto pritje kalohen n nota. Nganjher do t gjeni ndonj pedagog ku prtjet t mos jen t njjta me mnyrn sesi ai teston dhe vlerson. Prandaj ju duhet t kuptoni si pritjet e pedagogut dhe vlersimet. Nse ato nuk duket se jan t qndrueshme, ather duhet t prcaktoni se far pret pedagogu n t vrtet.
Hapi 4: Msoni at q sht e rndsishme. Zbuloni se far ju duhet q t prmbushni qllimet tuaja dhe pritjet e pedagogve. Nj msim i madh q ju duhet t msoni, nse nuk e keni br, sht far merrni nga kontabiliteti (dhe pothuajse do gj tjetr) varet nga ajo q ju silln n t.Qndrimi juaj sht i rndsishm. Nse vendosni se dika ia vlen t msohet, ju do t gjeni mnyrn pr ta msuar at. Jo se ju duhet ta msoni at, por se ju dshironi ta bni. Dshiroj sht pjesa m e madhe e t punuarit n mnyr t zgjuar. Dshira pr t msuar do t bj nj rrug t gjat duke ju ndihmuar t merrni rezultate t mira. Fatkeqsisht, ajo nuk do t jet e mjaftueshme derisa ajo q ju dshironi t msoni t jet gjithashtu ajo q pedagogu juaj dshiron q ju t msoni. Prandaj, duhet t siguroheni q ju dhe pedagogu juaj t jeni n t njjtn gjatsi vale. Nse nuk jeni ather flisni me njrit tjetrin. Zbuloni prse pedagogu juaj ka nj pikpamje tjetr. Ju mund t ndryshoni mendimin tuaj mbi at q sht e rndsishme. Prcaktoni sesi t prqndroni prpjekjet tuaja. Jo gjithka n kt libr ose leksion ka t njjtn rndsi. Prqndrohuni n at q sht m e rndsishme pr ju dhe pedagogun tuaj.

Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Prpiquni t kujtoni se pedagogu juaj sht nj person. Edhe autort e ktij libri jan njerz. Ne kemi gra, fmij dhe miq. Shumica e pedagogve dshirojn me t vrtet q ju t ecni prpara, por ne kemi nevoj pr ndihmn tuaj. Pedagogt nuk din gjithka. N veanti, ne nuk mund t lexojm mendjen tuaj. Ju duhet t lejoni pedagogun tuaj t dij nse keni ndonj problem pr t kuptuar materialin q ju prisni pr t msuar, duke zbuluar at q pedagogu pret prej jush, ose t zbuloni sesi t pregatiteni pr testet dhe detyrat e tjera. Flisni me pedagogun tuaj mbi problemet q keni me kt lnd. Mbani parasysh se pedagogu sht qnie njerzore. Ky sht fakulteti juaj. Ministria e mbrojtjes paguan pr t. Mos lini asknd q t pengoj q parat e paguara nga Ministria e Mbrojtjes t hidhen n plehra. T punuarit me zgjuarsi nnkupton t prcaktoni se far sht e rndsishme dhe t prqndroni vmendjen dhe prpjekjet tuaja n kto gjra. M pas, mos hiqni vmendjen nga synimet tuaja. Nse keni ndonj problem prballuni me t. Nse nuk kuptoni dika n klas ose n libr, bni pyetje. Nse keni frik t bni pyetje idiote n klas, mbani mend m mir t dukesh idiot n klas sesa t dukesh idiot n provim. Nse mendoni se nuk po kapni pikat kye, flisni me pedagogun tuaj. Nse dshironi t msoni, ju mund ta bni at. Kjo sht e gjitha. Prpiquni. Ne mendojm se kshtu lnda e kontabilitetit do t duket m e kndshme dhe eksperienca m fitimprurse. Sigurisht, ju mund t prpiqeni t kryeni detyrat, t shkoni n klas, t bni gjum dhe ushtrime t mjaftueshme, t hani mjaftueshm dhe t studioni gjat gjith semestrit. Ato n prgjithsi ndihmojn, megjithse jan t vshtira. Urimet m t mira, jo vetm n kt lnd, por edhe n lndt e tjera, gjat gjith jets, pr t pregatitur at kapital njerzor t konkurueshm n treg me vendet e zhvilluara. Sot, n bot ngulet kmb shum n filozofin e nj formimi profesional e civil sa m polivalent duke nxitur dhe krijuar mentalitetin q t msohemi t msojm gjat gjith jets.

ORGANIZIMI I KTIJ leksioni

BILANCI DHE KUPTIMI MBI PASURIN N NJSIT EKONOMIKE

Pasqyrat dhe roli i tyre n raportimin financiar

Karakteristikat cilsore dhe supozimet kryesore t instit. financiar

Pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve Pasqyra e kapitalit t pronarit Pasqyra e ndryshimeve t mjeteve monetare

Kuptueshmria Prshtatshmria Qnia pa t meta (Besueshmria) Krahasueshmria Supozimet kryesore t ndrtimit t pasqyrave financiare

shtja 3-t. Pasqyra financiare dhe roli i tyre n raportimin financiar. 3.1 Pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve. Pasqyron gjndjen e t ardhurave t realizuara t njsis ekonomike dhe shpenzimeve t kryera pr sigurimin e ktyre t ardhurave nga aktiviteti i njsis ekonomike gjat nj periudhe kohe t caktuar. Pra ajo jep informacion n lidhje me efikasitetin dhe efektivitetin e drejtimit t njsis ekonomike gjat nj periudhe kohe. T ardhurat kryesore t njsis sigurohen nga shitja e mallrave dhe shrbimeve t ndryshme, nga interesat aktive, nga qeraja e mjeteve t dhna me qera, etj. T ardhurat prfaqsojn flukse hyrse (rritjen e prfitimeve ekonomike) gjat periudhs s raportimit, q ojn n rritjen e aktiveve ose paksimin e detyrimeve dhe q rrisin kapitalin e njsis raportuese. Shpenzimet jan flukse dalse (paksimet e prfitimeve ekonomike) gjat periudhs raportuese q rezultojn n paksimin e aktiveve apo rritjen e detyrimeve dhe q zvoglojn kapitalin e njsis raportuese.

Si t ardhurat ashtu dhe shpenimet e njsis raportuese kontabilizohen sipas metods s konstatimit t t drejtave dhe detyrimeve q do t thot se kontabilizimi bhet n momentin kur transaksioni ekonomik ndikon mbi aktivet neto t njsis raportuese, dhe jo n momentin e hyrjes ose daljes s parave q shoqrojn transaksionin. Tejkalimi i t ardhurave mbi shpenzimet quhet e ardhura neto apo fitim kontabl dhe duhet t pasqyrohet n mnyr t veant n kt pasqyr. Kjo pasqyr shpesh quhet Llogaria Humbje Fitime ose llogari e drejtimit. N dallim nga bilanci, q sht nj pasqyr e vlerave t aktivit, t detyrimeve dhe t kapitalit t vet n nj moment t dhn, nj pasqyr statike e situats financiare t njsis, pra nj fotografi e pasuris n nj moment t dhn, n fund t periudhs, pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve sht prcaktuse n ecurin e aktivitetit t njsis ekonomike gjat periudhs kontabl, muaj, vit, etj. Pra sht nj pasqyr dinamike sepse tregon dinamikn e rezultatit t aktivitetit gjat vitit ushtrimor.Modeli i thjesht q paraqet rezultatin e aktivitetit sht si m posht: Fitim (ose Humbje) = T ardhura - Shpenzimet N skemn 4 paraqitet forma e thjesht e pasqyrs s t ardhurave dhe shpenzimeve:

Shoqria x

Skema 4

Pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve pr vitin q mbaron me 31 dhjetor 200x T ardhura Minus : Shpenzime Fitimi Neto 200.000L 130.000L 70.000L

Kjo sht nj nga pasqyrat m t rndsishme financiare sepse qllimi i saj sht t tregoj se njsia ekonomike e ka arritur apo jo qllimin final, sigurimin e fitimit, pra shtimin prfundimtar t kapitalit t pronarit. Forma e paraqitur m sipr pr pasqyrn e t ardhurave quhet forma e shkallzuar, e listuar apo vertikale. Kjo pasqyr mund t ndrtohet dhe n form t krahasuar apo horizontale, sipas s cils shpenzimet do pasqyrohen n ann e majt t pasqyrs kurse t ardhurat do pasqyrohen n ann e djatht t saj. N kt form diferenca midis t ardhurave dhe shpenzimeve do t vendoset pr barazim n ann me shumn m t vogl dhe prbn zrin Fitim ose Humbje t ksaj pasqyre. Sipas standarteve tw kontabilitetit, informacioni pr t ardhurat dhe shpenzimet e njsis ekonomike paraqitet n pasqyrn Llogaria Humbje Fitime, q sht e ndrtuar n form t krahasuar dhe ku elementt e t ardhurave dhe t shpenzimeve paraqiten t grupuara n nj mnyr t caktuar n prputhje me natyrn e tyre.

Kjo sht nj nga pasqyrat m t rndsishme financiare sepse qllimi i saj sht t tregoj se njsia ekonomike e ka arritur apo jo qllimin final, sigurimin e fitimit, pra shtimin prfundimtar t kapitalit t pronarit. Forma e paraqitur m sipr pr pasqyrn e t ardhurave quhet forma e shkallzuar, e listuar apo vertikale. Kjo pasqyr mund t ndrtohet dhe n form t krahasuar apo horizontale, sipas s cils shpenzimet do pasqyrohen n ann e majt t pasqyrs kurse t ardhurat do pasqyrohen n ann e djatht t saj. N kt form diferenca midis t ardhurave dhe shpenzimeve do t vendoset pr barazim n ann me shumn m t vogl dhe prbn zrin Fitim ose Humbje t ksaj pasqyre. Sipas standarteve tw kontabilitetit, informacioni pr t ardhurat dhe shpenzimet e njsis ekonomike paraqitet n pasqyrn Llogaria Humbje Fitime, q sht e ndrtuar n form t krahasuar dhe ku elementt e t ardhurave dhe t shpenzimeve paraqiten t grupuara n nj mnyr t caktuar n prputhje me natyrn e tyre.

3.2 Pasqyra e kapitalit t pronarit. Kjo pasqyr tregon t gjitha ndryshimet q kan ndodhur n madhsin e kapitalit t pronarit gjat nj periudhe t caktuar kohe.Tregon dinamikn e ndryshimit t kapitalit t pronarit gjat nj periudhe si nga ndryshimi i interesave t pronarit n njsin ekonomike ashtu edhe nga efektet e aktivitetit t saj t kryer nga drejtimi i njsis. Ajo pasqyron kapitalin e pronarit n fillim t periudhs, t ardhurn neto ose humbjen e realizuar gjat periudhs, investimet dhe trheqjet e kapitalit t bra gjat periudhs nga pronari si dhe mbetjen e kapitalit t pronarit n fund t periudhs. Madhsia e kapitalit gjendje n fund t periudhs, llogaritur sipas ksaj pasqyre, duhet t prputhet me shumn e kapitalit t pronarit t paraqitur n bilanc. Pasqyra e kapitalit t pronarit paraqitet n skemn 5 :

Skema 5

Nr

Emrtimi

Kapitali I

Fitmi

Investime

Totali

Nnshkruar 1 2 Gjendja n fillim Paksim gjat vitit - Trheqje nga pronari ( Dividend ) - Humbje - Zvoglim kapitali 3 ( - ) Xxx Xxx

neto xxx

t pronarit xxx xxx

( - ) ( - )

Gjendja n fund t vitit

xxx

xxx

xxx

N skemn 6 paraqitet forma e thjesht e pasqyrs t kapitalit t pronarit: Skema 6

Shoqria X
Pasqyra e gjendjes se kapitalit pr vitin q mbaron me 31 dhjetor 200x
Kapitali I pronarit m 1 janar 200x + E Ardhura Neto e vitit Totali - Trheqjet e pronarit gjat vitit (Dividendt) = Kapitali I pronarit m 31 dhjetor 200x 420.000L 100.000L 520.000L 120.000L 400.000L

3.3 Pasqyra e ndryshimeve t mjeteve monetare. Kjo pasqyr siguron informacion n lidhje me hyrjet dhe daljet e mjeteve monetare gjat nj periudhe kohe t caktuar dhe efektet monetare t t gjitha marrdhnieve me t trett, q rezultojn nga aktiviteti i zakonshm, investues dhe financiar i njsis ekonomike. Kjo pasqyr sht e rndsishme pr tu informuar pr gjndjen e likuiditeteve n njsin e ekonomike, pra pr aftsin e saj paguese. Si konkluzion mund t thuhet se q t gjitha pasqyrat kan lidhje t ngusht me njra tjetrn dh t gjitha s bashku japin nj pamje t plot t gjendjes financiare t njsis ekonomike. N kt pjes ato u paraqitn shum shkurtimisht vetm me qllim q t krijohet nj ide n lidhje me to. M pas n kapitull t vecant psqyrat finaanciare do t trajtohen m gjer. shtja 4-t.Karakteristikat cilsore dhe parimet kryesore t ndrtimit t pasqyrave financiare.

4.1.Karakteristikat kryesore t pasqyrave financiare. Karakteristikat cilsore jan ato q e bjn informacionin kontabl ( bilancin dhe pasqyrat e tjera prmbledhse ) t dobishme pr prdoruesit. Kto karakteristika mund t`i prmbledhim: Kuptueshmria (t qenit e kuptueshme) Prshtashmria n objektin q synon Qnia pa t meta ( Besueshmria) Krahasueshmria Vijushmria a) Kuptueshmria e informacionit kontabl t nxjerr. Informacioni kontabl duhet t jet i kuptueshm nga prdoruesit e tij.Nj informacion kontabl kompleks, i prshtatshm (me dokumente prmbledhse t kostos, magazinave, shit-blerjeve, analiz treguesish, etj.) duhet t lehtsoj njohjen, studimin dhe nxjerrjen e konkluzioneve pr ecurin dhe shtimin e njsis ekonomike. Arsyetimi se ai sht tepr i vshtir pr t`u kuptuar nga disa prdorues ose drejtues nuk qndron. N organizimin e njsis ekonomike edhe kur drejtuesi (administratori) nuk sht specialist kontabiliteti, duhet t jen menaxhert financiar, ose kshilltart e profesionit t financs

dhe kontabilitetit, ata q studiojn informacion kontabl, nxjerrin konkluzione dhe i vijn n ndihm drejtuesit t biznesit me propozime t tyre pr rritjen e aktivitetit fitimprurs. Pasqyrat financiare prgatiten pr t informuar nj grup t gjer prdoruesish. Me qllim q informacioni i tyre t jet informues dhe i kuptueshm, terminologjia e prdorur duhet t jet e njjt gjat gjith materialit. Ato duhet t jen t qarta dhe t kuptueshme dhe t shmangin prdorimin e nj terminologjie t pakuptueshme pr lexuesit e jashtm. Megjithat, n prgatitjen e pasqyrave financiare mendohet q lexuesit dhe prdoruesit e tyre kan njohuri t mjaftueshme n fushn e kontabilitatit. Pr t`i ardhur n ndihm atyre pasqyrat financiare duhet t prmbajn referenca p.sh. pasyra e t ardhurave e shpenzimeve, e fluksit t parave, etj. Pr kt arsye krkohet q prdoruesit e informacionit kontabl t ken: - nj njohje t mir t aktiviteteve ekonomike dhe t kontabilitetit. - vullnetin pr t studiuar informacionin qoft dhe i vshtir, n mnyr t mjaftueshme, t zellshme e t kujdesshme, pr t nxjerr konkluzionet e duhura pr aktivitetin e njsis ekonomike. b) Prshtatshmria me objektivin (Forca ndikuese).

Informacioni kontabl q prftohet nga bilanci dhe pasqyrat e tjera prmbledhse, q prmbajn gjendjet finacniare, sht i dobishm kur ai ndikon n vendimet ekonomike t prdoruesve: - duke i ndihmuar t vlersojn ngjarjet e kaluara, t tanishme dhe ecurin e njsis ekonomike n t ardhmen. - ose duke konfirmuar apo duke korrigjuar vlersimet e tyre t mparshme n funksion t shndoshjes s aktivitetit t njsis ekonomike n t ardhmen. Prshtatshmria e informacionit ndikohet : - s pari, nga natyra e informacionit kontabl, i cili duhet t jet binds dhe argumentues. Kur sht i till, ai sht ndikues n marrjen e vendimeve. Kshtu p.sh. pasi sht br analiza e kostos n baz t dokumentave prmbledhse, sht vendosur q artikulli A t mos prodhohet m dhe n vend t tij t dyfishohet prodhimi i artikullit B, mbasi ky artikull ka treg t garantuar dhe mim t mir. Nj vendim i till sht n koh dhe do t rris m tej efektivitetin e njsis ekonomike. - s dyti, nga rndsia e informacionit kontabl.

Nj informacion kontabl i rndsishm, ndikon drejprdrejt n vendimet e drejtimit t njsis. Nj informacion i pasakt do ta fuste n vshtirsi njsin dhe do t kishte pasoja t rnda pr ecurin e aktivitetit t saj. c) Qnia pa t meta e informacionit kontabl (bilancit dhe pasqyrave t tjera fianciare) Besueshmria. Informacioni kontabl konsiderohet pa t meta kur nuk sht i prekur nga gabime, as nga marifete t rndsishme. Q t jet i besueshm ai duhet t pasqyroj besnikrisht veprimtarin e njsis ekonomike. Qnia pa t meta e informacionit kontabl rrjedh nga zbatimi i pes parimeve q vijojn. 1. Parimi i pamjes besnike: Pr t qn pa t meta, informacioni kontabl duhet t paraqes n mnyr besnike transaksionet dhe ngjarjet e tjera q ai synon t prfaqsoj. Kshtu, kur nj vlersim n informacionin kontabl sht i pa sigurt, transaksioni n prgjithsi nuk duhet t figuroj. P.sh. n qoft se vlefshmria dhe shuma e nj krkese dmi, n saj t nj veprimi gjyqsor jan objekt i nj kundrshtimi serioz, nuk sht e prshtatshme pr siprmarrjen t marr n llogari n bilancin e saj shumn totale t ksaj krkese. Prkundrazi mund t jet e prshtatshme t jepet nj informacion n aneks pr shumn dhe rrethanat e krkess.

Anasjelltas mund t jet e prshtatshme q t evidentohen elementt e vshtir pr t`u matur, duke treguar rrezikun q lidhet me kt evidentim dhe me vlersimin e tij. 2. Parimi i prparsis s realitetit mbi formn: sht e nevojshme q n pasqyrat financiare, transaksionet dhe ngjarjet e tjera t paraqiten duke mbajtur parasysh thelbin e tyre ose realitetin ekonomik t tyre, m shum se sa formn juridike. P.sh. n qoft se shitja e nj aktivi nj t treti, i l siprmarrjes shitse t drejtn e prdorimit t ktij aktivi, konstatimi i shitjes nuk i korrespondon realitetit t transaksionit. 3. Parimi i neutralitetit (objektivitetit): Informacioni i paraqitur n pasqyrat financiare duhet t jet, i paanshm dhe i besueshm. Kur zgjedhja apo paraqitja e informacionit kontabl nuk mbshtetet mbi kuadrin ligjor, krkesat profesionale dhe t vrtetn e zhvillimeve n fushn e njsis apo aktivitetit, ather themi se mungon objektiviteti, gj q ka ndikim t drejtprdrejt n marrjen e vendimeve ose gjykimeve me qllim q t arrihet nj rezultat i prcaktuar. N prgatitjen e pasqyrave financiare dhe muarjen kontabile, drejtimi i njsis duhet t marr n konsiderat t gjith informacionin prkats duke prfshir ngjarjet pas dats s mbylljes s bilancit, por para nnshkrimit t tyre.

Zgjedhja dhe paraqitja e informacionit duhet t jet objektiv dhe i paanshm. N pwrgatitjen e pasqyrave financiare duhet t shmanget tendencioziteti dhe vmendje e njjt i duhet kushtuar si informacionit pozitiv ashtu dhe atij negativ. Pra jo vetm rezultatet pozitive t njsis, por dhe problemet q mund t ket, si mos shitja dhe stokimi i panevojshm i disa artikujve dhe masat q duhen marr pr shitjen e tyre qoft dhe me kosto pr t mos thelluar dhe m tej humbjet e mundshme, etj.
4. Parimi i kujdesit (maturis): Kujdesi sht marrja parasysh n nj shkall t caktuar e faktorve q ndikojn n veprimtarin e njsis. Kujdesi synon t evitoj q aktivi dhe t ardhurat t mbivlersohen dhe detyrimet e shpenzimet t nnvlersohen. Krijmi i rezervave t fshehuar dhe i provizioneve t tepruara. Nnvlersimi me qllim i aktiveve (mallra gjendje) ose t ardhurave. Mbivlersimi me qllim i detyrimeve dhe i shpenzimeve pr t ulur detyrimet e tatimit mbi t ardhurat, si dhe krijimi i rezervave t fshehura nga prdoruesit e pasqyrave financiare.

N muarjen kontabl drejtimi duhet t shmang optimizimin e tepruar dhe t marr n konsiderat t gjith faktort q mund t ndikojn n vlern e aktiveve dhe detyrimeve n bilanc. Pr shmbull, pr nj shum t parashikuar pr krkesat e arktueshme t dyshimta drejtuesi duhet t marr parasysh prvojn e mparshme q lidhet me krkesat e arktueshme t pambledhshme dhe t mos mendoj me optimizm q gjendja sht prmirsuar dhe ksaj here nuk ka nevoj pr ndonj ulje vlere. 5. Plotsia: Pr t qen pa t meta (funksionues) informacioni kontabl, q prmbajn pasqyrat financiare, duhet t jet i plot, duke mbajtur parasysh nga ana tjetr nocionin e rndsis kuptimore t shifrs dhe koston e informacionit. Plotsia ka t bj dhe me krahasueshmrin e informacionit kontabl. Pr t arritur nj nivel t arsyeshm krahasueshmrie, vlersimi dhe paraqitja efekteve financiare t transaksioneve dhe ngjarjeve t ngjashme duhet t kryhen: - me koherenc n trsin e nj siprmarrjeje. - me prhershmri n koh pr kt siprmarrje.

Pasqyrat financiare duhet t japin t gjith informacionin e nevojshm pr t paraqitur pamjen e vrtet dhe t sinqert t gjendjes financiare, perfomancs financiare dhe rrjedhs s paras t njsis ekonomike raportuese. N pasqyrat financiare paraqitet nj vshtrim i prgjithshm i plot mbi gjendjen financiare t njsis ekonomike, perfomancs s saj financiare dhe rrjedhs s parave si dhe faktor t tjer q kan ndikuar mbi financat e njsis ekonomike n ushtrimin kontabl pr t cilin bhet raportimi ose mund t ndikoj n ushtrimet e mpasshme. Informacioni pr prdoruesit e pasqyrave financiare duhet t jepet edhe nse nuk krkohet haptas nga ndonj satandart i nxjerr nga Kshilli Kombtar i Kontabilitetit. ) Krahasueshmria. Kjo cilsi e informacionit kontabl t pasqyrave financiare siguron mundsin q prdoruesit t mund t krahasojn kt informacion n periudha t ndryshme pr t njjtn njsi ekonomike ose midis njsive t ndryshme ekonomike. Sigurimi i ksaj vijsie realizohet nga zbatimi i parimit t qndrueshmris s metodave kontabl n koh dhe njsi t ndryshme. Shnim: Nevoja e krahasueshmris nuk duhet ngatrruar me uniformitetin dhe nuk duhet t bhet nj penges pr ndyshimin e metodave kontabl n siprmarrje, kur metoda t reja jan m me forc ndikuese dhe m funksionante.

Me qllim q t`u mundsohet prdoruesve t informacionit kontabl, t matin ndikimin e ndryshimeve t ndodhur, gjendjet kontabile t periudhave paraardhse duhet t ritrajtohen pr t dhn nj informacion kontabl.
e)Vijushmria. Q informacioni i pasqyruar n bilanc dhe pasqyrat financiare t plotsoj kushtet e msiprme, mbahet parasysh midis t tjerave edhe vijushmria e aktivitetit t njsis ekonomike. Kjo do t thot,q drejtuesit duhet t bjn nj vlersim t aftsis s njsis ekonomike pr t vazhduar t funksionoj edhe pr nj koh t pacaktuar. Ata duhet t prcaktoj se: a) nuk ka qllim t likuidojn njsin, b) nuk ka qllim t pushoj aktivitetin, c) nuk ka asnj alternativ reale pr kt. Nse bilanci dhe pasqyrat financiare nuk pregatiten n prputhje me kt parim, ather drejtuesit e njsis ekonomike duhet t sqarojn arsyet e ndrprerjes s aktivitetit, pr shkak t falimentimit, mbasi nuk ka asnj alternativ tjetr pr t vazhduar aktivitetin.

Pra, drejtuesit e njsis ekonomike duhet t vlersojn mundsin pr t pasur vijushmri aktiviteti pr 12 muajt e ardhshm pas dats s mbylljes s bilancit. Nse vijushmria e veprimatris s njsis ekonomike nuk sht e sigurt (p.sh. njsia nuk plotson krkesat ligjore, sepse i mungon liensa e ndrtimit, apo tregtimit t artikujve farmaceutik, etj.),drejtuesit e njsis ekonomike duhet t sqarojn n shnimet e aneksit t bilancit rrethanat q sjellin kt. Nse njsia ekonomike ka filluar t likujdoj veprimatrin e saj ose sht e mundur q do ta likujdoj at brenda 12 muajve t ardhshm,bilanci dhe pasqyrat financiare, prfshir bazn e veprimit t aksioneve dhe detyrimeve duhet ta reflektoj kt fakt. Periudha pr t ciln merret n konsiderat vijushmria sht ajo e 12 muajve nga data e ndrtimit t bilancit dhe pasqyrave financiare.

Pyetje dhe ushtrime. a) Pyetje 1. `sht bilanci? Prse shrben ai? `sht Aktivi , Detyrimet dhe Burimet e veta t njsis ekonomike? Si pasqyrohen ato n bilanc? Pse? 2. `sht kapitali neto? Pse quhet kshtu? 3. Cilat jan format kryesore t paraqitjes s bilancit? 4. `sht ekuacioni kontabl (i bilancit)? Si shpjegohet dhe ku e ka burimin ai? 5. Kriteret e klasifikimit t veprimeve ekonomike, si grupohen ato brnda secilit nga kto kritere? 6. Flisni pr bilancin dhe pasqyrat kryesore financiare dhe cilat jan ato ? 7. Si ndrtohen bilanci dhe Pasqyrat financiare? Cili sht roli i secils prej tyre n proesin e drejtimit t njsis ekonomike ? 8. far karakteristikash cilsore kryesore duhet t plotsoj informacioni kontabl? 9. Cilat jan parimet q duhet t mbahen pararsysh pr sigurimine besueshmris t informacionit t pasqyrave financiare?

10.
11. 12.

far kuptoni me supozimin e vijimsis n ndrtimine pasqyrave financiare? Cili sht kuptimi juaj pr karakteristikat e kuptueshmris dhe t rndsis t informacionit t pasqyarve financiare? Shpjegoni si do ta materializoni parimin e kujdesit n kushtet e aktivitetit t njsis ekonomike.

b) Ushtrime. 1- N datn 31.12.200X njsia ekonomike zotron kto t dhna: - Ndrtesa 20.000 lek, - Mjete monetare 20.000 lek, - Materiale 6.000 lek, - T drejta ndaj t treteve 4.000 lek, - Hua bankare 8.000 lek, - Furnitor 20.000 lek, - Burimet e veta (kapitali i pronarit) __?__ lek. Bazuar n kto t dhna t ndrtohet Bilanci Kontabl dhe t tregohet ekuacioni i tij.

2- Veprimet e mposhtme: a) Pagimi i parave furnitorve dhe b) Arktimi i parave nga klientt jan veprime q sjellin ndryshime: - Vetm n zrat e aktivit? Vetm n zrat e pasivit? - N rritjen e t dy anve t bilancit? - N paksimin e t dy anve t bilancit?

3- far efekti kan n gjndjen financiare t njsis ekonomike kto veprime: - Trheqja e kapitalit nga pronari pr prdorim vetjak. - Arketimi i qiras s ndrtess. - Pagimi i faturs elektrike. - Realizimi i t ardhurave nga shitja. - Pagimi i TVSH- s. - Arktimi i t ardhurave nga interesat.

4- Jepni nga 4 shembuj pr secilin nga veprimet ekonomike q keni msuar. Tregoni efektin e secilit n Ekuacionin e bilancit dhe ne madhsin e Burimeve t veta. 5- Cili nga konceptet e mposhtm kontabl lidhet edhe me prkatsin edhe me besueshmrin e informacionit kontabl? a. koha b. neutraliteti c. qndrueshmria d. vlera e nj aktivi. 6- Cili nga parimet e mposhtme lidhet me sigurimin e cilsise t krahasueshmris t pasqyarve financiare: a) Neutraliteti b) Kujdesi c) Qndrueshmria d) Materialiteti e) Asnjra Argumentoni prgjigjjen. 7- Cili nga parimet e mposhtme nuk lidhet me sigurimin e cilsis t besueshmris t pasqyrave financiare: a) Paraqitja besnike b) Prparsia e prmbajtjes mbi formn c) Materialiteti d) Qnia e plot e) Neutraliteti 8- Materialiteti sht parim kontabl q lidhet me cilsin e informacionit kontabl t: a) Besueshmrin b) Krahasueshmris c) Kuptueshmris d) Asnj nga kto nuk sht e vrtet

9- Tregoni ndikimin q kan veprimet e mposhtme n bilancin kontabl: - Blerja e materialeve me para n dor 5.000 lek - Shlyerja e detyrimit ndaj furnitorve 80.000 lek - Dhnia falas e nj ndrtes nj t treti 70.000 lek - Dhnia e nj makinerie n kmbim t nj ndrtese 200.000 lek - Shitja e nj kamioni me para n dor 100.000 lek - Marrja e parave hua nga banka 90.000 lek - Vendosja n kapital e nj ndrtese nga pronari 50.000 lek - Trheqja e parave nga banka pr blerje kompjuteri 95.000 lek
10Gjendja e disa llogarive n fund t mujait paraqitet si vijon: T ardhura nga shitja e mallrave 300.000 lek Kostoja e mallrave t shitura 200.000 lek Shpenzimet e pagave 30.000 lek T ardhurat nga interesat bankare 6.000 lek Qeraja e paguar 20.000 lek Interesi i paguar pr huan bankare 20.000 lek Shpenzime telefoni 10.000 lek

Ndrtoni pasqyrn e thjesht t ardhurave dhe shpenzimeve dhe nxirrni rezultatin(Fitim apo humbje). 11- Gjendja e disa llogarive n fund t muajit paraqitet si vijon: - Kapitali i investuar gjat periudhs 100.000 lek - E ardhura neto e periudhs 250.000 lek - Trheqjet e pronarit 50.000 lek - Dividentt e shprndar 60.000 lek - Kapitali i pronarit n 01.01.200X 120.000 lek - Kapitali n fund t periudhs 31.12.200X ? Ndrtoni Pasqyren e levizjes se kapitalit dhe gjndjen ne fund te periudhes 12- Gjendja e disa llogarive n fund t muajit paraqitet si vijon: - Mjete monetare n 01.01.200X 100.000 lek - Mjete monetare t hyra nga aktiviteti i njsis 300.000 lek - Mjete monetare t marra hua nga banka 60.000 lek - Mjete monatere t dala pr pagimin e huas bankare 30.000 lek - Mjete monetare t investuara nga pronari 50.000 lek - Mjete monetare t dala pr blerjen e nj ndrtese 140.000 lekMjete monetare n fund t periudhs 31.12. ? Ndrtoni pasqyrn e mjeteve monetare dhe llogarisni gjndjen e tyre m 31.12.200X..