Prof.As.Dr.

Agim BINAJ Lenda: Kontabilitet -Analize Tema III-te: Rezultati i aktivitetit, te ardhurat, shpenzimet dhe kontabilitetin e tyre

a- Te ardhurat, shpenzimet dhe rezultati neto i aktivitetit te njesise ekonomike.Ckuptojme me te ardhura, Ckuptojme me shpenzime, Kontabiliteti i te ardhurave dhe shpenzimeve; shitjet dhe kontabiliteti I tyre; Kuptimi I veprimeve te shitjes, Kthimet e uljet e shitjeve, zbritjet e shitjeve dhe kuptimi I tyre; shitja e mallrave; Te ardhurat nga kryerja e sherbimeve.

N vmndje pr studentt.
Si t dalim mir n lndn e kontabilitetit Un do tju tregoj sekrete q pedagogt e tyre rrall ua tregojn studentve. Prandaj ky seksion emrtohet Vetm pr studentt. Nse pedagogt zbulojn se un u kam treguar kto sekrete, me siguri do t ket shum letra pr pyetje t ndryshme. Marrja e notave t mira nuk sht nj shtje fati. Nuk ka asnj sekret pr kt. Gjithashtu, nuk sht sekret se kryerja e detyrave (n koh), vajtja n klas (rregullisht), gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, t ngrnit n mnyrn e duhur dhe studimi gjat gjith semestrit (dhe jo vetm n kohn e provimit) do ti prmirsojn notat tuaja. Por kjo sht pun e vshtir. Kshtu, ajo q ju dshironi sht mnyra pr t marr nota m t mira duke mos punuar shum, apo jo? Mir, kini mndjen-sekreti sht t punoni me zgjuarsi! Nuk sht e njjt me t qnit i zgjuar, e cila sht nj shtje fati. Ktu jepet sesi t punoni me zgjuarsi.

Hapi 1: Prcaktoni prse lnda e kontabilitetit sht e rndsishme pr ju. S pari, mendoni prse po e bni kt lnd. Cilat jan qllimet tuaja? A ju intereson me t vrtet kjo lnd? A keni motivim t fort pr t msuar mbi kontabilitetin? Mbase n listn tuaj t karrierrs kontabilisti vjen menjher n fund. Mbase synimi juaj sht t bni shum para. Ose, mbase vini n universitet pr t kaluar kohn derisa t trashgoni pasurin e familjes. N do rast kjo lnd sht hartuar pr ju. Nj nga mnyrat m t sigurta pr t pasur 1 million dollar sht q t filloni me dhjet milion dhe t mos dini asgj nga kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nse ju nuk trashgoni asnj pasuri, ju nuk do t bheni i pasur pa ditur t flisni gjuhn e biznesit. Kontabiliteti sht gjuha! Mbase ju dshironi t filloni nj pun m t mir, por jeni i sigurt se nuk dshironi q t jeni kontabilist. Shum mir! Kjo lnd nuk do tju bj kontabilist. Ajo do tju ndihmoj q t kuptoni disa nga ritualet mistike t kontabilitetit q jokontabilistve shpesh u duken t ngatrruara. fardo lloj pozite drejtimi do t keni n ndonj organizat, t jini t sigurt q do t keni pun me kontabilistt dhe me informacionin kontabl. Ju duhet ta dini se ata mund t ken nj ndikim t madh n jetn tuaj. Shum organizata e prdorin informacionin kontabl pr t vlersuar punonjsit e tyre pr pagat dhe n vendimet pr ngritjen e punonjsve n prgjegjsi. Ju duhet t kuptoni sesi ta interpretoni kt informacion. Ju mbase mund t kuptoni se kontabiliteti nuk sht ai q mendoni. Pavarsisht nga fakti, nse ju do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo ka do t merrni nga kjo lnd do t jet e dobishme pr ju.

Hapi 2: Zbuloni at q pedagogu juaj pret nga ju pr kt lnd. M pas verifikojeni kt me pedagogun tuaj. Nse jeni me fat, pedagogu juaj do t jet i ndjeshm, i dashur, i kujdesshm, me sens humori, i shkatht, i plqen q ti msoj t tjert dhe dshiron q ju t dilni mir n kurs. Nse pedagogu juaj sht m normal (dhe m pak i prsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si pedagog, ai ka pushtet mbi jetn tuaj. Kshtu q, zbuloni se far pret pret jush. Cilat jan qllimet e tij pr lndn? far dshiron q ju t dini ose t jeni t aft t bni pasi t prfundoni lndn? Mbase ai do tjua tregoj (shenj e mir), por nse se bn, pyeteni. Ju duhet t thoni: Profesor Cilido-qoft-emri juaj (do t ishte m mir q t prdorej emri i duhur), far sht e pakndshme n kt lnd? ky sht nj zhargon edukimi pr cilat jan qllimet e ksaj lnde? Kjo mund t trheq vmendjen e saj, dhe ti jap asaj nj ose dy minuta pr tu menduar. Ju mbase mund t prisni deri n takimin tjetr t klass pr t marr prgjigjen tuaj. Sigurohuni q ju dhe pedagogu juaj t kuptoni qllimet e njri-tjetrit. Disa pedagog kontabiliteti presin q t gjith studentt t bhen kontabilist. Nse ju keni nj pedagog t till, bjeni t qart. i thoni pedagogut tuaj Nuk e kam n plan t bhem llogaritar (Sigurohuni q t shtoni prapashtesn tar, ose mund t merrni nj marrveshje t shpejt)zbuloni se far ka n kt lnd pr ju.

Hapi 3: Zbuloni se si do t vlersoheni. Tani, zbuloni se si do t vlersoheni. Si teston pedagogu juaj? A sht ai tip i vshtir i llojit: Cila sht fjala e treta n rreshtin e peste n fajen 211? Ose, a shikon ai t prgjithshmen, me an t pyetjeve: Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte instrument n negocimin e traktatit t treta t Versajs n 1623. A prpiqet ai pr hamendsime, ose a jan prgjigjet e shkurtra pikat e tij t dobta? Cilado qoft metoda, ju duhet t dini se far pritet nga ju dhe sesi kto pritje kalohen n nota. Nganjher do t gjeni ndonj pedagog ku prtjet t mos jen t njjta me mnyrn sesi ai teston dhe vlerson. Prandaj ju duhet t kuptoni si pritjet e pedagogut dhe vlersimet. Nse ato nuk duket se jan t qndrueshme, ather duhet t prcaktoni se far pret pedagogu n t vrtet. Hapi 4: Msoni at q sht e rndsishme. Zbuloni se far ju duhet q t prmbushni qllimet tuaja dhe pritjet e pedagogve. Nj msim i madh q ju duhet t msoni, nse nuk e keni br, sht far merrni nga kontabiliteti (dhe pothuajse do gj tjetr) varet nga ajo q ju silln n t.Qndrimi juaj sht i rndsishm. Nse vendosni se dika ia vlen t msohet, ju do t gjeni mnyrn pr ta msuar at. Jo se ju duhet ta msoni at, por se ju dshironi ta bni. Dshiroj sht pjesa m e madhe e t punuarit n mnyr t zgjuar. Dshira pr t msuar do t bj nj rrug t gjat duke ju ndihmuar t merrni rezultate t mira. Fatkeqsisht, ajo nuk do t jet e mjaftueshme derisa ajo q ju dshironi t msoni t jet gjithashtu ajo q pedagogu juaj dshiron q ju t msoni. Prandaj, duhet t siguroheni q ju dhe pedagogu juaj t jeni n t njjtn gjatsi vale. Nse nuk jeni ather flisni me njrit tjetrin. Zbuloni prse pedagogu juaj ka nj pikpamje tjetr. Ju mund t ndryshoni mendimin tuaj mbi at q sht e rndsishme. Prcaktoni sesi t prqndroni prpjekjet tuaja. Jo gjithka n kt libr ose leksion ka t njjtn rndsi. Prqndrohuni n at q sht m e rndsishme pr ju dhe pedagogun tuaj.

Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Prpiquni t kujtoni se pedagogu juaj sht nj person. Edhe autort e ktij libri jan njerz. Ne kemi gra, fmij dhe miq. Shumica e pedagogve dshirojn me t vrtet q ju t ecni prpara, por ne kemi nevoj pr ndihmn tuaj. Pedagogt nuk din gjithka. N veanti, ne nuk mund t lexojm mendjen tuaj. Ju duhet t lejoni pedagogun tuaj t dij nse keni ndonj problem pr t kuptuar materialin q ju prisni pr t msuar, duke zbuluar at q pedagogu pret prej jush, ose t zbuloni sesi t pregatiteni pr testet dhe detyrat e tjera. Flisni me pedagogun tuaj mbi problemet q keni me kt lnd. Mbani parasysh se pedagogu sht qnie njerzore. Ky sht fakulteti juaj. Ministria e mbrojtjes paguan pr t. Mos lini asknd q t pengoj q parat e paguara nga Ministria e Mbrojtjes t hidhen n plehra. T punuarit me zgjuarsi nnkupton t prcaktoni se far sht e rndsishme dhe t prqndroni vmendjen dhe prpjekjet tuaja n kto gjra. M pas, mos hiqni vmendjen nga synimet tuaja. Nse keni ndonj problem prballuni me t. Nse nuk kuptoni dika n klas ose n libr, bni pyetje. Nse keni frik t bni pyetje idiote n klas, mbani mend m mir t dukesh idiot n klas sesa t dukesh idiot n provim. Nse mendoni se nuk po kapni pikat kye, flisni me pedagogun tuaj. Nse dshironi t msoni, ju mund ta bni at. Kjo sht e gjitha. Prpiquni. Ne mendojm se kshtu lnda e kontabilitetit do t duket m e kndshme dhe eksperienca m fitimprurse. Sigurisht, ju mund t prpiqeni t kryeni detyrat, t shkoni n klas, t bni gjum dhe ushtrime t mjaftueshme, t hani mjaftueshm dhe t studioni gjat gjith semestrit. Ato n prgjithsi ndihmojn, megjithse jan t vshtira.

Urimet m t mira, jo vetm n kt lnd, por edhe n lndt e tjera, gjat gjith jets, pr t pregatitur at kapital njerzor t konkurueshm n treg me vendet e zhvilluara. Sot, n bot ngulet kmb shum n filozofin e nj formimi profesional e civil sa m polivalent duke nxitur dhe krijuar mentalitetin q t msohemi t msojm gjat gjith jets.

ORGANIZIMI I KTIJ leksioni

REZULTATI I AKTIVITETIT, T ARDHURAT, SHPENZIMET DHE KONTABILITETI I TYRE

T ardhurat, shpenzimet dhe rezultati neto

Shitjet dhe kontabiliteti i tyre

Qllimi i aktivitetit t njsis ekonomike T ardhurat, kuptimi i tyre Shpenzimet, kuptimi i tyre Kontabiliteti i t ardhurave dhe shpenzimeve

Kuptimi i veprimeve t shitjeve Kthimet dhe zbritjet nga shitjet Zbritja e shitjeve Kontabiliteti i zbritjeve nga shitja Prcaktime t veprimeve me t ardhurat

N kontabilitet pr t shprehur rezultatin e aktivitetit t njsis ekonomike prdoret termi rezultati neto ose m sakt e ardhura neto (fitim ose humbje). Nga pikpamja kontabl e ardhura neto ose humbja, prkufizohet si diferenc e t ardhurave me shpenzimet t realizuara e t kryera nga njsia ekonomike gjat nj periudhe t caktuar. Fitimi i periudhs (A.N.) shpreh pra rritjen, kurse humbja neto shpreh zvoglimin, q ka psuar kapitali neto i pronarit gjat periudhs s dhn. Matja dhe llogaritja e sakt e rezultatit neto (fitimit apo humbjes) sht e domosdoshme sepse nj informacion i till u duhet drejtuesve dhe pronarve pr t prcaktuar shkalln e suksesit t veprimtaris s njsis ekonomike. Ky informacion u duhet organeve shtetrore pr t prcaktuar masn e tatimit q duhet t marrin nga njsia ekonomike, investitorve t cilt gjykojn pr nivelin e kthimit t mundshm t investimit t tyre n njsi, etj.

1.1.T ardhurat.

N standartet e kontabilitetit, prcaktohet se t ardhurat jan prfitimet ekonomike bruto t marra gjat ushtrimit kontabl n rrjedhn normale t veprimtarive t njsis ekonomike, kur kto prfitime ekonomike ojn n rritjen e kapitalit(ktu nuk pfshihen rritjet q lidhen me kontributet nga pjesmarrsit n kapital). Burimi kryesor i t ardhurave n nj njsi ekonomike sht shitja e mallrave dhe kryerja e shrbimeve.Burime t tjera si interesi ,dividendt dhe grantet qeveritare prbjn element t tjetr t t ardhurave. Shumat e mbledhura n emr t palve t treta t tilla si tatimet mbi vlern e shtuar, nuk jan t ardhura. N t njjtn mnyr shumat bruto t mbledhura nga marrdhniet e agjensive ose t komisioneve, nuk jan t ardhura, por vetm komisionet e fituara nga kto marrveshje prbjn t ardhura.P.sh n agjensit e shitjes s biletave, vlera totale e bilets nuk sht e ardhur, por e ardhur sht vetm pjesa e komisionit q prfiton agjensia. Gjithashtu ka edhe veprime q rrisin mjetet monetare apo aktiveve t tjera t njsis si dhe detyrimet e saj, por q nuk sjellin t ardhura. P.sh marrja e nj huaje nga nj bank sjell rritjen e parave t njsis, shton detyrimet ndaj banks, por nuk sjell rritjen e kapitalit t vet, pra nuk sjell t ardhura. Po kshtu arktimi i parave nga nj klient, pr mallrat e blera prej tij m par me likujdim t mvonshm, nuk prbn t ardhur edhe pse shtohen aktivet (mjetet monetare). Kjo sepse t ardhurat jan regjistruar n momentin e realizimit t shitjes, pra t lindjes t s drejts ndaj klientit. Gjithashtu jo do rritje e kapitalit t vet t pronarit shkaktohet nga t ardhurat. P.sh investimet nga pronari, rritin kapitalin e pronarit, por nuk prbjn t ardhura.

1.2.Shpenzimet. Shpenzimet prfaqsojn prdorimet e krya nga njsia ekonomike pr realizimin e prfitimeve ekonomike gjat vitit ushtrimor.Ato jan dalje ose konsum tjetr i aktiveve, lindje detyrimesh t njsis (ose kombinimi i t dyjave), q rrjedhin nga shprndarja e mallrave e prodhimeve t prodhuara, kryerja e shrbimeve ose aktiviteteve t tjera q prbjn veprimet baz dhe kryesor q ndodhin n njsin ekonomike. Shpenzimet jan kostoja e mallrave dhe shrbimeve t konsumuara gjat proesit t realizimit t t ardhurave. Ato prfshijn koston e mallrave t shitura, koston e prdorimit t aktiveve t nevojshme pr ecurin e njsis, kostoja e shrbimit ndaj klientve, koston e drejtimit, etj. Shpenzimet lindin kur aktivet prdoren ose detyrimet rriten me qllim sigurimin e te ardhurave.

N prgjithsi, n kontabilitet bhet dalllimi midis konceptit t shpenzimeve dhe kostos. Shpenzimet jan t nj natyre p.sh, shpenzimet e pagave, shpenzimet materiale, etj. Kostoja n prgjithsi ka disa prbrs,prbhet nga disa lloje shpenzimesh; p.sh kostoja e ndrtimit t nj ndrtese prfshin shpenzimet materiale, pagat, etj. q jan br pr ndrtimin e saj. Kostoja n kuptimin ekonomik,sht mimi i paguar pr realizimin e prfitimit ekonomik.
N lidhje me kapitalin e vet shpenzimet kan efekte t kundrt me t ardhurat. Ato paksojn kapitalin e vet, por jo n mnyr prfundimtare. Duhet t kihet parasysh q jo t gjitha daljat dhe pagesat e mjeteve monetare jan shpenzime. P.sh pagesa e nj furnitori nuk prbn shpenzim edhe pse dalin aktivet (parat) nga njsisa. Po kshtu dhe pagesa pr blerjen e nj makinerie, etj. Gjithashtu jo t gjitha paksimet n kapitalin e pronarit shkaktohen prej shpenzimeve. Pra njohja e nj shpenzimi n kontabilitet do t bhet kur t ket ndodhur nj paksim i prfitimeve ekonomike (paksim aktivesh ose rritje detyrimi) dhe kur ky paksim mund t matet n mnyr t besueshme.

1.3. Kontabiliteti i t ardhurave e shpenzimeve. Kontabiliteti i t ardhurave dhe shpenzimeve emrtohet shkurt dhe kontabiliteti i drejtimit. Pr pasqyrimin e shpenzimeve dhe t ardhurave n kontabilitet mund t bhet regjistrimi i tyre i drejtprsdrejti n llogarin e kapitalit t pronarit si shtesa ose paksime. Por, meqnse drejtimi i njsis ekonomike ka nevoj pr informacion t sakt dhe t detajuar pr ndryshimet e kapitalit t vet vetm pr efekt t shpenzimeve dhe t ardhurave t periudhs, pra t aktivitetit t zakonshm ekonomik t njsis, kontabiliteti prdor llogari t veanta pr evidentimin e tyre. Kto llogari prdoren gjat periudhs ushtrimore,mbyllen dhe nuk paraqiten n bilanc, si t tilla quhen llogari t prkohshme. N fund t periudhs tepricat e tyre mbarten n llogarin e Fitim-Humbje q bn pjes n grupin e llogarive t kapitalit duke transferuar kshtu efektin e tyre neto n madhsin e tij, sipas proedurave ligjore q pcakton ligji pr shoqrit tregtare . N periudhn e ardhshme, kto llogari mbarten me tepric zero dhe grumbullojn t ardhurat dhe shpenzimet e periudhs s re ushtrimore.

N baz t llogarive t shpenzimeve e t ardhurave, n fund t periudhs ushtrimore, ndrtohet pasqyra e t ardhurave e shpenzimeve, e cila paraqet n mnyr t sistemuar e t prmbledhur informacionin n lidhje me rezultatin e arritur nga njsia ekonomike. Nisur nga aktiviteti kryesor q kryen njsia ekonomike, nj nga treguesit kryesor ekonomiko-financiar t saj sht ai i t ardhurave nga shitja (mallra, shrbime, apo produkte). Mjetet monetare q kan hyr ose q do t hyjn n njsin ekonomike nga shitja q ajo u bn t tretve, prbjn t ardhurat nga shitja. N vler ato jan t barabarta me vleftn e mallrave, shrbimeve, produketeve t shitura t vlersuara me mimin e shitjes. Kto t ardhura nga shitja prdoren nga njsia ekonomike pr mbulimin e shpenzimeve t bra pr blerjen, shrbimin, prodhimin dhe shitjen e tyre dhe pr sigurimin e fitimit. T ardhurat nga shitja mund t jen: a) Ta maturuara, n form likuide, kur shitja e tyre bhet me para n dor b) T llogaritura (n form t drejtash ndaj t tretve), kur shitja bhet me arktim t mvonshm.

N mnyr skematike t ardhurat,shpenzimet dhe rezultati i aktivitetit paraqitet figurn 1. Figura 1

T ardhura nga shitja Fitimi (Humbja) Neto

Shpenz. administrative Shpenzime tregtare, prodhimi, shrbimi

(A-SH)

Shpenizme

Shpenzime t tjera
Taksa,tatime(shpenzim) Shpenzime financiare

Pra si shihet dhe nga kjo figur, t ardhurat shrbejn pr t mbuluar koston e blerjes s mallrave, shrbimeve dhe prodhimit t shitura dhe pr mbulimin e shpenzimeve t tjera, t shpenzimeve financiare dhe taksave. Ky proes blerjeje dhe shitjeje, n shembullin e marr n skem, i ka siguruar njsis ekonomike n rastin ton nj fitim neto. Duke pasur parasysh kt struktur t t ardhurave dhe t prdorimit t tyre, ndrtohet dhe pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve (Llogaria Humbje-Fitime) e njsis ekonomike, e cila do t trajtohet m pas. Gjithashtu, kjo paraqitje grafike do t shrbej edhe pr lehtsimin e shpjegimit t shtjeve m kryesore t kontabilitetit t t ardhurave dhe shpenzimeve.

shtja 2-t. Shitjet dhe kontabiliteti i tyre. 2.1. Kuptimi i veprimtaris s shitjeve. Veprimtaria kryesore q kryhet n njsin ekonomike pr sigurimin e t ardhurave sht shitja e mallrave, shrbimeve dhe produkteve. Nprmjet ksaj veprimtarie realizohet kalimi i mallrave, shrbimeve, produkteve tek blersi, si dhe sigurimi i t ardhurave n formn e parave ose n formn e t drejtave ndaj blersve. Si sht theksuar edhe m par, treguesi i t ardhurave nga shitja sht i rndsishm pr gjykimin e ecuris s njsis ekonomike. Drejtuesit e njsis ekonomike, investitort dhe operatort e tjer, shpesh n marrjen e vendimeve bazohen n treguesin e t ardhurave nga shitja dhe tendencn e tij. Tendenca rritse e shitjeve prbn nj premis pr rritjen e fitimit, pra edhe t dividendve, dhe e anasjellta, tendenca zbritse prbn premis pr zvoglimin e fitimeve dhe t dividendve.

N kontabilitet t ardhurat nga shitja jan trsia e mimeve t mallrave, shrbimeve, produketeve t shitura me likuidim t mvonshm ose me para n dor gjat nj periudhe kontabile t caktuar. Kontabiliteti,nisur nga rndsia e treguesit t t ardhurave nga shitja, duhet t pasqyroj me saktsi n kohn e duhur t gjitha shitjet e bra me likuidim t mvonshm ose me para n dor, si dhe t ardhurat q sigurohen prfundimisht nga kto shitje. Veprimi i shitjes s mallrave, shrbimeve, dhe produkteve sjell si pasoj n gjendjen pasurore rritjen e aktiveve t njsis ekonomike (t parave n ark ose n bank, ose t drejtave ndaj blersve, n varsi t faktit nse shitja bhet me para ne dor ose me likuidim t mvonshm), si dhe rritjen e t ardhurave t tij. sht e rndsishme q kontabiliteti t organizohet, pr sigurimin e nj informacioni t sakt e t shpejt, n lidhje me kto efekte q shkakton veprimi i shitjeve mbi gjendjen pasurore t njsis ekonomike. Pikrisht pr t evidentuar kto t ardhura n kontabilitet elet nj llogari e quajtur T ardhurat nga shitja e analizuar n nnllogari: Shitje produktesh, Shitje shrbimi, Shitje mallrash etj, e cila sht nj llogari e prkohshme e t ardhurave dhe shrben pr t grumbulluar t gjith efektet e shkaktuara n t ardhurat nga shitjet e realizuara gjat periudhs. Si e till ajo gjat periudhs ushtrimore ka vetm tepric kreditore. N fund t periudhs ajo mbyllet n llogarin e prmbledhjes s shpenzimeve dhe t ardhurave, dhe rezultati i saj(Fitim ose Humbje) pasqyrohet n llogarin 121 Fitim ose humbje e ushtrimit.Pra ,llogarit e t ardhurave dhe shpenzimeve nuk jan llogari bilanci,si t tilla nuk pasqyrohen n bilanc.

Shembull: Njsia ekonomike X shet mallra me para n dor dhe n baz t faturs s shitjes arkton 60.000 lek nga e cila 10.000 lek sht TVSH. Veprimi kontabl: Ditari
Nr. llog 5311 Arka Emrtimi i llogarive Debiti 60.000 Krediti

705
445

Shitje mallrash
TVSH n Shitje Shitje me para n dor e mallrave

50.000
10.000

Kur shitja bhet me likuidim t mvonshm e ilustrojm me shembullin n vazhdim. Shembull: Njsia ekonomike X shet produkte t gatshm nj klienti Y me vleft 120.000 lek, TVSH-ja 20.000 lek dhe arktimi i faturs nga klienti do t bhet pas nj muaji.

Veprimi kontabl:

Ditari

Nr. llog
411 701 4452

Emrtimi i llogarive
Klient (Llogari t arktueshme) Shitje produktesh t gatshm TVSH n shitje Shuma Shitje me arktim t mvonshm t mallrave

Debiti
120.000

Krediti
100.000 20.000

120.000

120.000

Zgjidhja n mnyr informatike:

Regjistrimi n debi t llogarive monetare dhe t llogarive t arktueshme, kontabilisht paraqet rritjen e totalit t gjendjes pasurore (t aktiveve) t njsis ekonomike. Kurse kreditimi i llogaris Shitje paraqet rritjen e t ardhurave t saj, pra rritjen e burimeve t njsis ekonomike nga aktiviteti i saj. Madhsia e t ardhurave t realizuara prbn nj zvendsim t kostos s mallit,prodhimit apo shrbimeve t shitur, ku mimi i shitjes s mallrave, produkteve apo shrbimeve sht m i madh se kosto e tyre. P.sh Nj mall ose prodhim sht shitur pr 60.000 lek dhe njsis ekonomike i ka kushtuar 48.000 lek, ather diferenca (60.000 48.000) = 12.000 lek prbn diferenc mimi (Fitim Bruto). Pra, mimi i shitjes duhet t jet i till q t siguroj burimet monetare t nevojshme pr mbulimin e kostos s blerjes s mallrave dhe produkteve t shitura ,si edhe t siguroj nj fitim n nivele t pranueshme. Pr t ndjekur n vazhdimsi aktivitetin e shitjes n kontabilitet sht vendosur q, kur shiten mallrat,e gjith vlera e shitjes s tyre t regjistrohet si e ardhur n kredi t llogaris Shitje n analiza prkatse Shitje mallrash, Shitje prodhimi, Shitje punime e shrbime, etj. N fund t periudhs ushtrimore, duke prdorur metoda t caktuara, pcaktohet sakt kostoja e gjith mallrave t shitura. Kjo kosto zbritet nga shuma q tregon teprica e llogaris Shitje pr t prcaktuar kshtu fitimin gjithsej nga shitjet e periudhs.

Zakonisht regjistrimi i shitjes bhet mbasi mallrat, prodhimi e shrbimet, t jen dorzuar tek blersit. Pr kt arsye n kontabilitet t ardhurat nga shitja do t regjistrohen si t realizuara ekonomikisht n periudhn kontabl kur kryhet shitja, kur mallrat, produktet, shrbimet jan uar tek blersi dhe jan marr n dorzim prej tij ose fatura e shitjes sht pranuar prej tij, pavarsisht se parat mund t arktohen n kt periudh ose n nj tjetr m von. Shitja e mallrave, shrbimeve apo prodhimeve bhet nprmjet kontrats s lidhur midis njsis ekonomike shitse dhe blersit. N kontrat parashikohen nj sr kushtesh q duhet t realizohen nga palt nnshkruese si lloji, sasia, cilsia dhe mimi, data e lvrimit, mnyra e pagess, etj. Sipas ktyre marrveshjeve blersi pranon mallrat trsisht nse ato jan sipas kushteve t prcaktuara n marrveshjen prkatse. Por gjat realizimit t proesit t shitjes mund t ndodh q nga ana e njsis ekonomike shitse t mos plotsohet ndonj nga kushtet e kontrats. Kjo mund t oj n kthimet dhe uljet e shitjeve.

2.2 Kthimet dhe uljet e shitjeve . N qoft se malli, produkti, shrbimi, q i sht drguar blersit nuk sht sipas kushteve t kontrats pr sasin, mimin, etj. blersi mund t`ia kthej at njsis ekonomike shitse. N kt rast njsia ekonomike shitse sht e detyruar q ta pranoj mallin e kthyer prej blersit dhe t`i kthej atij parat e marra, ose t`i ul shumn e detyrimit. Por, njsia ekonomike shitse mund t`i propozoj blersit q t mbaj mallin apo prodhimin e paplqyer prej tij dhe si kompensim atij do ti bhet nj ulje, (zbritje) nga mimi i shitjes i kontraktuar. Efekti i zbritjeve e kthimeve nga shitja n gjendjen pasurore t njsis ekonomike, ulja e t ardhurave t saj, mund t pasqyrohej n kontabilitet duke debituar llogarin Shitje, gj q zvoglon kto t ardhura n masn e vlers s mallrave t kthyera ose t uljes s mimit t shitjes. Por, duke qn se kthimet dhe uljet e shitjeve jan pasoj e klientve t paknaqur, sht e nevojshme pr qllimin e drejtimit t njsis ekonomike shitse, q t grumbullohet informacioni n llogari t vecant p kta klient, pr shkaqet e paknaqsive t tyre, pr vleftn e kthimeve dhe zbritjeve t bra nga shitjet, etj. Ky informacion do ti shrbej drejtimit t njsis ekonomike pr t marr vendime q ojn n paksimin e ktyre zbritjeve dhe kthimeve. Pr t siguruar grumbullimin e ktij informacioni, n kontabilitet prdoret nj llogari e veant q mund t quhet Kthime dhe zbritje t

shitjeve.

Shembull: Kthimet e shitjeve pr shkak t mosrespektimit t kushteve t kontrats nga shitsi, gjat muajit janar 200X, jan vlersuar 7.200 lek. Veprimi kontabl:
Nr. llog 79 445 Ditari Emrtimi i llogarive Kthime dhe zbritje t shitjeve TVSH n zbritje Debiti 6.000 1.200 Krediti

411

Klient
Shuma Kthimi i shitjeve nga mosrespektimi i kontrats 7.200

7.200
7.200

Nqoft se do t kishim kthime nga shitja kur shitjet jan br me para n dor ather nuk kreditohet llogaria Klient sepse nuk ekzistojn t drejta t njsis shitse ndaj blersit, por kreditohet llogaria Arka ose llogaria Banka n rast se shitsi kthen parat, ose llogaria T tjera detyrime n rastin kur shitsi i kthen parat m von. I njjti artikull kontabl bhet nqoftse sht aplikuar nj ulje e mimit t mallrave nga ana e shitsit dhe blersi e ka pranuar at. Llogaria Kthime dhe ulje t shitjeve ka nj tepric vetm debitore, e cila tregon shumn e kthimeve dhe zbritjeve nga shitjet e bra gjat periudhs kontabl. Ajo shrben pr korigjimin n zbritje t t ardhurave nga shitja e mallrave dhe funksionon si nj llogari e kundrt ose llogari rregulluese e llogaris Shitje mallrash. Teprica e llogaris Kthim dhe zbritje nga shitjet paraqitet n pasqyrn e t ardhurave si zbritje nga t ardhurat gjithsej nga shitja.

2.3 Zbritjet e shitjeve dhe kuptim i tyre. Zbritjet e shitjeve zbatohen zakonisht kur mallrat shiten me likuidim t mvonshm. N kt form t shitjes, n qoft se blersi paguan brnda nj kohe , m t shkurtr se sa periudha e parashikuar n kontrat, atij nga shitsi mund t`i bhet nj zbritje nga detyrimi neto . Pra, n shitjet me likuidim t mvonshm mund t vendoset q n kontratn e nnshkruar nga t dy palt aplikimi i zbritjeve nga shitja, n nqoftse plotsohen kushtet e parashikuara t pagess. Mnyrat se si ofrohet aplikimi i zbritjeve nga shitja, n prgjithsi, varen nga dega e ekonomis ku operon njsia ekonomike, nga praktikat dhe nga traditat e njsive t ndryshme, etj, etj. Nj mnyr me t ciln shpesh ofrohen zbritjet sht shnimi shtes n kontrat q pagesa do bhet nga blersi pas 10,15 apo 20 ditve. Kjo do t thot q n qoft se blersi paguan shumn e detyrimit, pr shitjet neto t bra nga shitsi, brenda 10 ditve nga data e shitjes, atij i duhet t paguaj shumn neto t detyrimit brenda 10 ditve (ose 20 ditve) nga data e lvrimit t mallit. Kjo form e pagess i krijon mundsi blersit q t fitoj nj zbritje nga detyrimi gjithsej. Zbritjet nga shitja aplikohen sidomos kur afatet e pagimit t detyrimit jan t gjata. N praktik mund t ofrohen dhe forma pagese me afat m t shkurtra dhe pa aplikimin e zbritjeve nga shitja. Edhe kto forma pagese vendosen n kontratn e shitjes dhe pranohen si nga shitsi ashtu edhe nga blersi. Njsit e ndryshme ekonomike aplikojn zbritjet nga shitjet, me qllim q t nxis klientt e tyre q t bjn pagesa t shpejta n koh. Kjo bn q t rritet shpejtsia e qarkullimit t kapitalit t shitsit, gj q sjell si rezultat final rritjen e fitimit total t tij. Por kjo zbritje mund t jet e plqyeshme dhe pr klientt t cilt, kur kan gjendje t mir likuiditeti, kan mundsi ta prfitojn kt zbritje, duke krijuar kushte pr rritjen e fitimit t tyre.

2.4.Kontabiliteti i zbritjeve nga shitjet. Kontabiliteti duhet t organizohet n mnyr t till q t siguroj informacion edhe pr mundsin dhe pr realizimin e zbritjeve t aplikuara mbi shitjet. Meqnse zakonisht nuk dihet nse dhe kur klienti do t prfitoj zbritjen nga shitja prej pagess s detyrimit t tij para afatit, zbritjet nga shitja regjistrohen vetm n kohn kur blersi paguan. Prandaj n momentin e shitjes s mallit, n prgjithsi n kontabilitet, regjistrimi i shitjes s tyre bhet me mimin e plot t mallrave t shitura, pavarsisht nga zbritja q ofron njsia ekonomike shitse. Shembull: Njsia ekonomike X i shet me arktim t mvonshm klientit Y mallra me vleft 70.000 lek, pagesa do t bhet 20 dit pas marrjes n dorzim t mallit. Veprimi kontabl:
Ditari Nr. llog 411 705 Emrtimi i llogarive Llogari t arktueshme (Klient) Shitje mallrash Debiti 70.000 70.000 Krediti

Shuma
Shitje mallrash me arktim t mvonshm

70.000

70.000

Klienti do t fitoj zbritjen e ofruar prej 5% vetm n qoft se ai paguan brenda 15 ditsh shumn e detyrimit neto pr mallrat e blera.

N kontabilitetitn e njsis shitse kto zbritje evidentohen n llogarin Zbritje nga shitja, e cila funksionon si llogari e kundrt e llogaris Shitje mallrash. Shembull: Blersi paguan shumn e detyrimit brnda 10 ditve, ai nuk ka kthyer asnj mall, shuma e zbritjeve q i jepet atij nga ana e njsis ekonomike X do t jet: 5% x 70.000 = 3.500 lek. Veprimi kontabl: Ditari Nr. Llog Emrtimi i llogarive Debiti 66.500 3.500 70.000 70.000 70.000 Shuma Pagesa e br nga klienti brenda 10 ditve Krediti

512/531 1 Banka / Arka 79 411 Zbritje nga shitjet Llogari t arktueshme (Klient)

N rast se nga shitjet do t isht br m par nj kthim ose ulje, ather shuma e t drejts s njsis ekonomike shitse pr t arktuar klientt, pra edhe shitjet neto, do t ishin t zvogluara pr kto ulje apo kthime. N kto raste shuma e zbritjeve aplikohet mbi vlern neto t mbetur t llogarive t arktueshme (Klient). Dhnia e nj zbritje nga shitja , zvoglon madhsin e t ardhurave nga kjo shitje . N pasqyrn e t ardhurave ky fakt pasqyrohet duke zvogluar treguesin e t ardhurave nga shitja, me shumn e zbritjeve , q rezulton si tepric debitore e llogaris Zbritja nga shitja. Shembull: Njsia ekonomike X n janar 200X, paraqet kt pasqyr t t ardhurave. Shuma gjithsej e shitjeve 70.000 Zbriten: - Zbritjet nga shitja (-3.500) = Shitjet neto 66.500

2.5 Prcaktime t Standarteve t Kontabilitetit pr veprimet me t ardhurat. Kur mallrat ose shrbimet shkmbehen me mallra dhe shrbime t t njjts natyr dhe vler, shkmbimi nuk konsiderohet si shitje e mallrave apo shrbimeve q gjeneron t ardhura. Kur mallrat ose shrbimet shkmbehen me mallra ose shrbime t ndryshm, ather nj shkmbim i till konsiderohet si t ardhura q gjenerohen nga shitja e mallrave ose shrbimeve.T ardhurat maten me vlern reale t mallrave ose shrbimeve t marra, e rregulluar pr shumn e parave t arktuara ose t paguara. Kur vlera e reale mallrave apo shrbimeve t marra nuk mund t matet me besueshmri, t ardhurat maten m vlern reale t mallrave dhe shrbimeve t shkmbyera, e rregulluar me shumn e parave t arktuara ose t paguara. Shembull 1: Nj njsi ekonomike ka magazin tjegullash n Tiran. Meqnse kjo njsi po ndrton nj godin n Elbasan, n mnyr q t kursej shpenzimet e transportit, ajo ka br nj marrveshje me nj shits lokal me shumic t materialeve t ndrtimit n kt qytet. Njsia ekonomike e ndrtimit do t`i jap 45.000 tjegullat e saj shitsit me shumic t materialeve t ndrtimit, duke marr 45.000 tjegulla t tjera t s njjts cilsi dhe parametra, q ndodhen n magazinn e ktij shitsi n Elbasan. Meqnse jan shkmbyer mallra t njjt, t ardhurat nuk njihen dhe tjegullat e marra kontabilizohen me vlern kontabl t tjegullave t shkmbyera.

Shembull 2: Le t mendojm q njsia ekonomike e ndrtimit e prshkruar n shembullin e msiprm shkmben 45.000 tjegulla q ka n Tiran me 100.000 pllaka t ndodhura n Elbasan. Duke qn se shkmbehen mallra t ndryshm, veprimi njihet si shitje dhe blerje e tjegullave. Vlera e reale e pllakave t marra do t jet e ardhura nga shitja ose nse ajo nuk mund t prcaktohet me besueshmri,ather t ardhurat do t njihen me vlern e reale t tjegullave t dhna. Diferenca mes vlers reale t pllakave t marra (ose vlera reale e pllakave t shkmbyera) dhe vlers kontabl t tjegullave t dhna njihet si fitim ose humbje nga shitja. Veprimet kontabile do t bhen si nj shitje e zakonshme duke debituar llogarin Klient dhe kredituar llogarin T ardhura dhe llogarin TVSH n shitje pr masn e TVSH-s. Duke qn se n rastin konkret u b shkmbimi 45.000 cop tjegulla,me 100.000 cop pllaka, veprimi kontabl do t bhet dhe si blerje,duke debituar llagarin Blerje, TVSH n blerje dhe llogarin Furnitor.N vitin konkret nuk do t kemi arktim dhe pages, por kompensime t detyrimit, me t drejta ose t furnitorit, me klientt. Si rregull, t ardhurat njihen t ndara pr do veprim, por n rrethana t caktuara sht e nevojshme q t njihen t ardhurat pr komponent t ndar t identifikueshm t veprimit. P.sh, kur shitja e nj produkti prfshin shrbime t mpasshme, shuma dhe afati i t cilave prcaktohen n marrveshje, ather e ardhura nga shrbimi njihet si e till n kohn kur shrbimi kryhet.

Shembull: Nj njsi ekonomike shet sisteme kulluese me mim 450.000 lek. Sipas kushteve t marrveshjes pr shitje, mimi i shitjes prfshin gjithashtu mirmbajtjen e par teknike t planifikuar pr t`u kryer pas 6 muajsh. mimi i mirmbajtjes teknike, nse blihet m vete sht 12.000 lek. Meqnse mimi i shitjes prfshin dy komponent t ndar (shitjen e produktit dhe kryerjen e shrbimit), me afate t ndryshme realizimi, ather t ardhurat nga t dy komponentt njihen pr secilin m vete. Veprimi kontabl: a) Shitje t sistemeve kulluese Ditari Nr. llog 411 419 7 Emrtimi i llogarive Krkesat pr t`u arktuar T ardhura t shtyra T ardhura nga shitja Shuma Debiti 450.000 12.000 438.000 450.000 450.000 Krediti

b) Njohja e t ardhurave pr mirmbajtjen teknike pas 6 muajve Ditari Emrtimi i llogarive T ardhura t shtyra (T ardhura t periudhave t ardhshme) 7 T ardhura nga shitja Shuma 12.000 12.000 12.000

Nr. llog 419

Debiti 12.000

Krediti

2..5.1 Shitja e mallrave. T ardhurat nga shitja do t njihen kur jan plotsuar t gjitha kushtet e mposhtme: - njsia ekonomike i ka kaluar blersit t gjitha rreziqet dhe t mirat q lidhen me pronsin e mallrave; - njsia ekonomike nuk vazhdon t jet e prfshir n mnyr t vazhdueshme n menaxhimin e mallrave,ose nuk ka kontroll efektiv mbi mallrat e shitura; - shuma e t ardhurave mund t matet me besueshmri; - sht e mundur q prfitimet ekonomike q lidhen me trasaksionin do t hyjn n njsin ekonomike; dhe - shpenzimet e bra ose q do t bhen n lidhje me trasaksionon mund t maten me besueshmri.

N shumicn e rasteve, kalimi i rreziqeve dhe i pfitimeve q vijn nga pronsia prputhet me kalimin e titullit ligjor (p.sh, n shitjet me pakic ajo ndodh n kohn e dorzimit t mallrave tek konsumatori; n rastin e shitjes me dorzim pjesor,kalimi i titullit ligjor bhet sipas kushteve t marrveshjes t dorzimit pjesor). N rrethana t caktuar kalimi i rreziqeve dhe i prfitimeve q burojn nga pronsia nuk ndodh n t njjtn koh me kalimin e titullit ligjor. Shembull: Kalimi i titullit. Njsia ekonomike A dhe njsia ekonomike B lidhin nj marrveshje pr shitjen sipas s cils titulli pr nj pjes t caktuar pajisjeje i kalon njsis B n momentin e dorzimit. Pagesa duhet t kryhet 30 dit pas dorzimit. Njsia ekonomike A nuk mban prgjegjsi pr shrbime pas dorzimit, prve atyre q diktohen nga kushtet dhe afatet e garancis s pajisjes. Rrethant e vetme n t cilat njsia B nuk do ta pranonte pajisjen jan vetm nse pajsja nuk ka karakteristikat e deklaruaradhe nuk punon sipas tyre. T ardhurat duhet t njihen kur titulli ligjor pr pajisjen i kalon njsis ekonomike B. kalimi i titullit prputhet me kalimin e rreziqeve dhe prfitimeve q lidhen me pronsin. Njsia ekonomike A nuk ka mbajtur rreziqe t rndsishme q lidhen me pronsin dhe nuk ka detyrime t tjera pr t kryer prve atyre q jepen n marrveshjen e garancis. Njsia ekonomike A duhet t njoh nj detyrim pr rekllamimet e mallit n garanci n baz t prvojs s mparshme dhe faktorve t tjer t lidhur me t.

Nse rreziqet e rndsishme q lidhen me pronsin nuk i kalojn blersit, ather t ardhurat nuk njihen pavarsisht nga fakti nse titulli ligjor sht kaluar apo jo. Shembuj t situatave ku rreziqet e rndsishme nuk i kan kaluar blersit dhe si rezultat i ksaj t ardhurat nuk njihen jan: Kur arktimi i t ardhurave nga nj shitje e caktuar sht e kushtzuar nga gjenerimi i t ardhurave nga shitja e mtejshme e ktyre mallrave nga ana e blersit; Kur mallrat transportohen dhe duhet t montohen dhe montimi sht nj pjes e rndsishme e kontrats i cili nuk sht kryer akoma nga shitsi; dhe Kur blersi ka t drejt t anulloj blerjen pr arsye t prcaktuar n kontratn e shitjes dhe shitsi sht i pasigurt mbi mundsin e kthimit apo mos-kthimit t mallit. Shembull: Njsia ekonomike C prodhon dhe monton antena satelitore pr TV n ambientet e klientve n emr t operatorit TV-B. M 1 gusht 200X njsia ekonomike B ka br nj porosi tek njsia ekonomike C pr prodhimin dhe montimin e 100 antenave satelitore n ambientet e klientve. Njsia ekonomike C i ka antenat gjendje dhe parashikon t`i instaloj ato brenda 14 shatorit 200X. Pagesa do t kryhet 14 dit pas instalimit t antenave. Njsia ekonomike C parashikon t prfundoj me sukses pjesn m t madhe t montimeve me nj rrug. Kur sht m mir pr njsin ekonomike C t njoh t ardhurat n shembullin e msiprm? Njsia ekonomike C duhet t njoh t ardhurat kur t pfundoj montimi.

Montimi sht i rndsishm pr pranimin e mallit dhe kryerjen e pagess nga ana e njsis eonomike B. Shitja e mallrave shpesh sht e varur nga nj montim i suksesshm, dhe montimi shpesh sht i rndsishm pr funksionimin e mallrave t shitura. N se shitsi mban vetm nj rrezik t parndsishm,q lidhet me pronsin,athere t ardhurat nga shitja njihen edhe pse titulli ligjor nuk sht kaluar. Shembuj t till jan: Blersi ka t drejt t kthej mallrat gjat kohs s specifikuar n kontrat dhe shitsi sht n gjendje t parashikoj mundsin e kthimit n baz t prvojs s mparshme. N kohn e shitjes, shitsi njeh t ardhurat nga shitja dhe krijon nj provizion pr mallrat me mundsi reklamimi. Titulli ligjor i mallrave t shitur i kalon blersit, i takon atij vetm pasi t jet kryer pagesa e faturs. Shembull: Shitja e mallrave me t drejt kthimi. Njsia ekonomike A sht shits me pakic. Ajo ndjek nj politik standarte me an t s cils rimburson mallrat e kthyer, pavarsisht nga fakti nse mallrat jan me defekte ose jo me kusht q ato t mos jen prdorur. A shet 100 CD players me 120 lek secila.

Kostoja e A pr CD players sht 90 lek secila. Zakonisht 10% e klientve t A e kthejn kt lloj produkti. Si do t`i kontabilizoj A 100 CD players e shitur? Drejtimi i njis ekonomike A duhet t njoh t ardhurat nga shitja e mallrave me nj rregullim t duhur pr t pasqyruar rrezikun e kthimeve. Drejtimi duhet t njoh t ardhurat pr 90% t CD players t cilat nuk parashikohen se do t`i kthehen nga klientt dhe t krijoj nj provizion (shum t parashikuar) me 10% pr kthimet e mundshme. Veprimi kontabl: a) Pr njohjen e t ardhurave dhe t provizionit. Ditari Nr. llog 411 Emrtimi i llogarive Krkesat pr t`u arktuar (Klient) Debiti 120.000 Krediti

15
7 90%)

Provizioni (12.000 x 10%)

T ardhura nga shitja (12.000 x Shuma

12.000
108.000 120.000 120.000

b) Pr daljen e mallit. Nr. llog 603 35

Ditari
Debiti 90.000 90.000 Shuma 90.000 90.000 Krediti

Emrtimi i llogarive Ndryshim i gjendjes Mallra

Kostoja e plot e 100 CD players regjistrohet nga inventari dhe prfshihet n koston e mallrave t shitura. Pr kthimet e parashikuara 10% t CD players, do t bhet: Veprimi kontabl: Ditari Emrtimi i llogarive Mallra (90.000 x 10%) Ndryshim i gjendjes s mallrave Shuma Pr kthimet e parashikuara 9.000

Nr. llog 35 603

Debiti 9.000

Krediti 9.000 9.000

Drejtusit do t marr parasysh gjithashtu nse produktet e kthyera duhet t zvoglohen n vler nga dmtimi apo nga dajla e jasht prdorimit. Njohja n inventar e produkteve t parshikuara pr kthim nuk sht e prshtatshme pasi A nuk ka m kontroll mbi aktivet. As krkesa pr t`u arktuar nuk do t njihet pas A nuk ka t drejt t arktoj m para. N t njjtn mnyr drejtimi nuk pakson provizionin me koston e inventarit t parashikuar pr kthim, sepse fluksi i parashikuar i daljes s parave t A sht mimi i plot i shitjes s produktit. Drejtusi i njeh rimbursimin q i bhet klinetit q kthen CD: Veprimi kontabl: Ditari Nr. llog 151 Provizion Emrtimi i llogarive Debiti 120 Krediti

Rimarje provizioni
Shuma Njohje e rimbursimit t mallrave t kthyera 120

120
120

Raste t njohjes t t ardhurave nga shitja e mallrave. 1) Shitja e mallrave me montim, nse shitsi e ka kt detyrim. Nse montimi sht nj pjes e rndsishme e kostos s nj veprimi, t ardhurat njihen pasi sht prfunduar montimi. N raste t veanta, t ardhurat njihen menjher pas dorzimit t mallit nse montimi nuk sht i komplikuar dhe nuk krkon shum koh (p.sh montimi i nj makine larse). 2) Shitja e me komision, kur nj ndrmjets shet mallra n emr t shitsit Shitsi njeh t ardhurat pasi ndrmjetsi i shet mallrat tek palt e treta. 3) Prodhimi i mallrave fillon pas marrjes s porosis dhe blersi ka br nj

4) Parapagesat pr dorzimin e mallrave gjat nj kohe t caktuar (p.sh

T ardhurat njihen pasi mallrat kan prfunduar dhe i jan dorzuar blersit.
T ardhurat nga shitjet shpndahen n periudhn n t ciln mallrat i drgohen klientit, n prpjestueshmri me mimin e shitjes s mallrave t dorzuara. Nse mallrat shprndahen njtrajtsisht gjat t gjith periudhs kohore (p.sh shitja e organeve/botimeve periodike), t ardhurat njihen n mnyr lineare (vij t drejt).

parapagim pr mallrat

parapagesat pr organet/ botimet periodike

5) Shitjet e pronave t patundshme. T ardhurat nga shitja e pronave t patundshme njihen kur t gjitha rreziqet e rndsishme dhe prfitimet e pronsis kallojn nga shitsi tek blersi dhe blersi nuk sht i detyruar t kryej ndonj pun shtes t rndsishme mbi kt pron. N prgjithsi, t ardhurat njihen kur titulli ligjor kalohetn tek blersi. Gjithashtu,n njohjen e t ardhurave duhet marr parasysh fakti nse parapagesa e br nga blersi pbn nj t konsiderushme t mimit t blerjes dhe si rrjedhim marrveshja e shitblerjes mund t konsiderohet plotsisht e realizushme. Nse paradhnia sht nj pjes e vogl e mimit t shitjes s prons s patundshme ose ka dyshime mbi mundsin apo vullnetin e blersit pr t prfunduar transaksionin e blerjes, ather t ardhurat nga shitja njihen deri n shumn e paradhnies s marr. T ardhurat dhe shpenzimet q lidhen me t njjtin transaksion, njihen n t njjtn koh.Ky proes quhet zakonisht si proes i prputhjes s t ardhurave me shpenzimet. 2.5.2.T ardhura nga kryerja e shrbimeve. T ardhurat nga kryerja e shrbimeve do t njihen n vartrsi t fazs n n t ciln ndodhet kryeria e shrbimit n datn e mbylljes s ushtrimit, duke supozuar q rezultati nga veprimi (d.m.th t ardhurat dhe shpenzimet q lidhen me shrbimin) mund t llogaritet me besueshmri.

Rezultati i nj veprimi mund t llogaritet me besueshmri kur plotsohen t gjtha kushtet e mposhtme: 1. Shuma e t ardhurave mund t matet me besueshmri; 2. Arktimi i pagess nga kryeria e shrbimit sht i mundur; 3. Volumi i kryerjes s shrbimit n mbyllje t ushtrimit(bilancit) mund t matet me besueshmri; dhe 4. Shpenzimet e bra pr shrbimin si dhe ato q do t bhen pr prfundimin e tij mund t maten me besueshmri. N mnyr q rezultati i trasaksionit t mund t prllogaritet me besueshmri duhet t plotsohen kushtet e mposhtme: 1. T ekzistoj nj marrvshje pr kryerjen e nj shrbimi ose nj marrveshje tjetr me klientin ku prshkruhen: a) T drejtat dhe detyrimet e pals q kryen dhe pals q pfiton shrbimin; b) Pagesa pr kryerjen e shrbimit, si dhe mnyra dhe afati i kryerjes s pagess; 2.T ket nj sistem t brendshm kontabiliteti i cili bn t mundur mbajtjen dhe lnien e gjurmve t besueshme n sistemin e t ardhurave dhe t shpenzimeve q lidhen me kryerjen e shrbimeve sipas projektveve t veanta.

T ardhurat nga kryerja e nj shrbimi njihen mbi bazn e metods s fazs s prfunduar. Sipas ksaj metode, t ardhurat dhe fitimi nga shrbimet njihen n mnyr prpjestimore n t njjtat periudha n t cilat njihen edhe shpenzimet q lidhen me kryerjen e shrbimeve. Kur nj shrbim kryhet gjat nj periudhe shum t shkurtr kohe, dhe efekti i ndarjes s t ardhurave n ushtrime sht i parndsishm prpara prfundimit t shrbimit, ather t ardhurat njihen menjher pas kryerjes s nj shrbimi. Kur rezultati i kryerjes s shrbimit nuk mund t llogaritet me besueshmri, t ardhurat duhet t njihen deri n masn e shpenzimeve t rikuperueshme t njohura n kontabilitet. Gjat fazave t para t nj shrbimi, shpesh ndodh q rezultati i tij nuk mund t llogaritet me besueshmri. Megjithat,sht mundsia q njsia ekonomike t rikuperoj kostot e ktij shrbimi.N kt rast, t ardhurat njihen n mas t barabart me kostot q priten t rikuperohen. Meqnse rezultati i veprimit nuk mund t mohet me besueshmri, nuk njihet fitim. Kur rezultati i shrbimit nuk mund t prllogaritet me besueshmri dhe nuk ekziston mundsia e rikuperimit i kostove t shrbimit,ather t ardhurat nuk njihen dhe kostot e kryera njihen si shpenzime.Kur kostoja totale e kontrats s shrbimit mendohet t tejkaloj t ardhurat prej saj, e tr humbja e parashikuar do t njihet menjher.

Shembull: Njohja e nj shume t parashikuar. Nj agjensi reklamash lidh nj kontrat pr zbatimin e nj fushate reklamimi dy-vjeare me nj vleft totale prej 850.000 leksh. Kostoja e prllogaritur e kontrats sht 780.000 lek. N prllogaritjen e kostove n fund t vitit 1, del n pah se kostot aktuale t projektit mund t jen ndoshta 120.000 lek m shum. Klienti nuk ka dshir t paguaj kostot shtes. Fatura pr shrbimin do t lshohet n vitin 2. N kt rast rezultati i njsis ekonomike nga kjo kontrat shrbimi doli me humbje. - T ardhurat - Kosto sipas kontrats - Kosto shtes 850.000 lek - 780.000 lek - 120.000 lek

Humbja = - 50.000 lek Shnim: Regjistrimet kontabl jan pasqyruar sipas dokumentave, pra ato kosto q parashikohen n kontrat, jan realizuar plotsisht sipas dokumentave. a) Pr kostot (blerjet), n vitin e I-r, sipas dokumentave, me gjith kostot shtes, jan realizuar 450.000 lek shpenzime, ndrsa faturimet pr t ardhurat jan 425.000 lek. N kt moment sht br arktimi dhe pagesa.

Veprimi kontabl: (pr shpenzimet e kontrats) Ditari

Nr. Llog 6 401 401 5

Emrtimi i llogarive Shpenzimet e blerjes (total) Furnitor pr blerje materialesh Furnitor pr blerje materialesh Arka / Banka

Debiti 450.000

Krediti 450.000

450.000 450.000

Veprimi kontabl: (pr t ardhurat ) Ditari

Nr. Llog 411 7 Klient

Emrtimi i llogarive Shitje shrbimi

Debiti 425.000

Krediti 425.000

5311/5121
411

Arka / Banka
Klient

425.000
425.000

N t njjtn form do t kryhen dhe veprimet kontabile t vitit t dyt, duke debituar dhe kredituar llogarit prkatse.