Prof.As.Dr.

Agim BINAJ Lenda: Kontabilitet-Analize Tema III-te: Rezultati i aktivitetit, te ardhurat, shpenzimet dhe kontabilitetin e tyre

a- Blerjet dhe kontabiliteti i tyre; kthimi dhe zbritjet e blerjeve, kostoja e mallrave, produkteve apo sherbimeve te shitura; shpenzimet e pergjithashme te veprimtarise se njesise.

N vmndje pr studentt.
Si t dalim mir n lndn e kontabilitetit Un do tju tregoj sekrete q pedagogt e tyre rrall ua tregojn studentve. Prandaj ky seksion emrtohet Vetm pr studentt. Nse pedagogt zbulojn se un u kam treguar kto sekrete, me siguri do t ket shum letra pr pyetje t ndryshme. Marrja e notave t mira nuk sht nj shtje fati. Nuk ka asnj sekret pr kt. Gjithashtu, nuk sht sekret se kryerja e detyrave (n koh), vajtja n klas (rregullisht), gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, t ngrnit n mnyrn e duhur dhe studimi gjat gjith semestrit (dhe jo vetm n kohn e provimit) do ti prmirsojn notat tuaja. Por kjo sht pun e vshtir. Kshtu, ajo q ju dshironi sht mnyra pr t marr nota m t mira duke mos punuar shum, apo jo? Mir, kini mndjen-sekreti sht t punoni me zgjuarsi! Nuk sht e njjt me t qnit i zgjuar, e cila sht nj shtje fati. Ktu jepet sesi t punoni me zgjuarsi.

Hapi 1: Prcaktoni prse lnda e kontabilitetit sht e rndsishme pr ju. S pari, mendoni prse po e bni kt lnd. Cilat jan qllimet tuaja? A ju intereson me t vrtet kjo lnd? A keni motivim t fort pr t msuar mbi kontabilitetin? Mbase n listn tuaj t karrierrs kontabilisti vjen menjher n fund. Mbase synimi juaj sht t bni shum para. Ose, mbase vini n universitet pr t kaluar kohn derisa t trashgoni pasurin e familjes. N do rast kjo lnd sht hartuar pr ju. Nj nga mnyrat m t sigurta pr t pasur 1 million dollar sht q t filloni me dhjet milion dhe t mos dini asgj nga kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nse ju nuk trashgoni asnj pasuri, ju nuk do t bheni i pasur pa ditur t flisni gjuhn e biznesit. Kontabiliteti sht gjuha! Mbase ju dshironi t filloni nj pun m t mir, por jeni i sigurt se nuk dshironi q t jeni kontabilist. Shum mir! Kjo lnd nuk do tju bj kontabilist. Ajo do tju ndihmoj q t kuptoni disa nga ritualet mistike t kontabilitetit q jokontabilistve shpesh u duken t ngatrruara. fardo lloj pozite drejtimi do t keni n ndonj organizat, t jini t sigurt q do t keni pun me kontabilistt dhe me informacionin kontabl. Ju duhet ta dini se ata mund t ken nj ndikim t madh n jetn tuaj. Shum organizata e prdorin informacionin kontabl pr t vlersuar punonjsit e tyre pr pagat dhe n vendimet pr ngritjen e punonjsve n prgjegjsi. Ju duhet t kuptoni sesi ta interpretoni kt informacion. Ju mbase mund t kuptoni se kontabiliteti nuk sht ai q mendoni. Pavarsisht nga fakti, nse ju do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo ka do t merrni nga kjo lnd do t jet e dobishme pr ju.

Hapi 2: Zbuloni at q pedagogu juaj pret nga ju pr kt lnd. M pas verifikojeni kt me pedagogun tuaj. Nse jeni me fat, pedagogu juaj do t jet i ndjeshm, i dashur, i kujdesshm, me sens humori, i shkatht, i plqen q ti msoj t tjert dhe dshiron q ju t dilni mir n kurs. Nse pedagogu juaj sht m normal (dhe m pak i prsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si pedagog, ai ka pushtet mbi jetn tuaj. Kshtu q, zbuloni se far pret pret jush. Cilat jan qllimet e tij pr lndn? far dshiron q ju t dini ose t jeni t aft t bni pasi t prfundoni lndn? Mbase ai do tjua tregoj (shenj e mir), por nse se bn, pyeteni. Ju duhet t thoni: Profesor Cilido-qoft-emri juaj (do t ishte m mir q t prdorej emri i duhur), far sht e pakndshme n kt lnd? ky sht nj zhargon edukimi pr cilat jan qllimet e ksaj lnde? Kjo mund t trheq vmendjen e saj, dhe ti jap asaj nj ose dy minuta pr tu menduar. Ju mbase mund t prisni deri n takimin tjetr t klass pr t marr prgjigjen tuaj. Sigurohuni q ju dhe pedagogu juaj t kuptoni qllimet e njri-tjetrit. Disa pedagog kontabiliteti presin q t gjith studentt t bhen kontabilist. Nse ju keni nj pedagog t till, bjeni t qart. i thoni pedagogut tuaj Nuk e kam n plan t bhem llogaritar (Sigurohuni q t shtoni prapashtesn tar, ose mund t merrni nj marrveshje t shpejt)zbuloni se far ka n kt lnd pr ju.

Hapi 3: Zbuloni se si do t vlersoheni. Tani, zbuloni se si do t vlersoheni. Si teston pedagogu juaj? A sht ai tip i vshtir i llojit: Cila sht fjala e treta n rreshtin e peste n fajen 211? Ose, a shikon ai t prgjithshmen, me an t pyetjeve: Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte instrument n negocimin e traktatit t treta t Versajs n 1623. A prpiqet ai pr hamendsime, ose a jan prgjigjet e shkurtra pikat e tij t dobta? Cilado qoft metoda, ju duhet t dini se far pritet nga ju dhe sesi kto pritje kalohen n nota. Nganjher do t gjeni ndonj pedagog ku prtjet t mos jen t njjta me mnyrn sesi ai teston dhe vlerson. Prandaj ju duhet t kuptoni si pritjet e pedagogut dhe vlersimet. Nse ato nuk duket se jan t qndrueshme, ather duhet t prcaktoni se far pret pedagogu n t vrtet. Hapi 4: Msoni at q sht e rndsishme. Zbuloni se far ju duhet q t prmbushni qllimet tuaja dhe pritjet e pedagogve. Nj msim i madh q ju duhet t msoni, nse nuk e keni br, sht far merrni nga kontabiliteti (dhe pothuajse do gj tjetr) varet nga ajo q ju silln n t.Qndrimi juaj sht i rndsishm. Nse vendosni se dika ia vlen t msohet, ju do t gjeni mnyrn pr ta msuar at. Jo se ju duhet ta msoni at, por se ju dshironi ta bni. Dshiroj sht pjesa m e madhe e t punuarit n mnyr t zgjuar. Dshira pr t msuar do t bj nj rrug t gjat duke ju ndihmuar t merrni rezultate t mira. Fatkeqsisht, ajo nuk do t jet e mjaftueshme derisa ajo q ju dshironi t msoni t jet gjithashtu ajo q pedagogu juaj dshiron q ju t msoni. Prandaj, duhet t siguroheni q ju dhe pedagogu juaj t jeni n t njjtn gjatsi vale. Nse nuk jeni ather flisni me njrit tjetrin. Zbuloni prse pedagogu juaj ka nj pikpamje tjetr. Ju mund t ndryshoni mendimin tuaj mbi at q sht e rndsishme. Prcaktoni sesi t prqndroni prpjekjet tuaja. Jo gjithka n kt libr ose leksion ka t njjtn rndsi. Prqndrohuni n at q sht m e rndsishme pr ju dhe pedagogun tuaj.

Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Prpiquni t kujtoni se pedagogu juaj sht nj person. Edhe autort e ktij libri jan njerz. Ne kemi gra, fmij dhe miq. Shumica e pedagogve dshirojn me t vrtet q ju t ecni prpara, por ne kemi nevoj pr ndihmn tuaj. Pedagogt nuk din gjithka. N veanti, ne nuk mund t lexojm mendjen tuaj. Ju duhet t lejoni pedagogun tuaj t dij nse keni ndonj problem pr t kuptuar materialin q ju prisni pr t msuar, duke zbuluar at q pedagogu pret prej jush, ose t zbuloni sesi t pregatiteni pr testet dhe detyrat e tjera. Flisni me pedagogun tuaj mbi problemet q keni me kt lnd. Mbani parasysh se pedagogu sht qnie njerzore. Ky sht fakulteti juaj. Ministria e mbrojtjes paguan pr t. Mos lini asknd q t pengoj q parat e paguara nga Ministria e Mbrojtjes t hidhen n plehra. T punuarit me zgjuarsi nnkupton t prcaktoni se far sht e rndsishme dhe t prqndroni vmendjen dhe prpjekjet tuaja n kto gjra. M pas, mos hiqni vmendjen nga synimet tuaja. Nse keni ndonj problem prballuni me t. Nse nuk kuptoni dika n klas ose n libr, bni pyetje. Nse keni frik t bni pyetje idiote n klas, mbani mend m mir t dukesh idiot n klas sesa t dukesh idiot n provim. Nse mendoni se nuk po kapni pikat kye, flisni me pedagogun tuaj. Nse dshironi t msoni, ju mund ta bni at. Kjo sht e gjitha. Prpiquni. Ne mendojm se kshtu lnda e kontabilitetit do t duket m e kndshme dhe eksperienca m fitimprurse. Sigurisht, ju mund t prpiqeni t kryeni detyrat, t shkoni n klas, t bni gjum dhe ushtrime t mjaftueshme, t hani mjaftueshm dhe t studioni gjat gjith semestrit. Ato n prgjithsi ndihmojn, megjithse jan t vshtira.

Urimet m t mira, jo vetm n kt lnd, por edhe n lndt e tjera, gjat gjith jets, pr t pregatitur at kapital njerzor t konkurueshm n treg me vendet e zhvilluara. Sot, n bot ngulet kmb shum n filozofin e nj formimi profesional e civil sa m polivalent duke nxitur dhe krijuar mentalitetin q t msohemi t msojm gjat gjith jets.

ORGANIZIMI I KTIJ leksioni

REZULTATI I AKTIVITETIT, T ARDHURAT, SHPENZIMET DHE KONTABILITETI I TYRE

Blerjet dhe kontabilteti i tyre

Kuptimi i blerjeve Kthimet dhe zbritjet e blerjeve Zbritjet e blerjeve Kosto e shitjes Shpenzimet operative, kuptimi, grupet kryesore

shtja 3-t. Blerjet dhe kontabiliteti i tyre. Nprmjet veprimit ekonomik t blerjes njsia ekonomike siguron sasin dhe llojshmrin e nevojshme t mallrave,lndve t para,pr t`i prodhuar e rishitur me qllim q t siguroj fitim. Ky trasaksion shoqrohet me kryerjen e nj sr shpenzimesh t nevojshme. Kto shpenzime kryesisht prbhen nga mimi i blerjes s mallrave, lndve t para, nga furnitort dhe shpeznimet e tjera t blerjes (p.sh shpenzimet e transportit, sigurimit,ngarkim shkarkimit, etj.). Kontabiliteti duhet t siguroj nj informacion t sakt n lidhje me blerjen e mallrave apo t lndve t para pr prodhimin me koston e tyre. N zbatim t parimit t vlersimit, mallrat n kontabilitet evidentohen t vlersuara me koston historike t tyre. Kjo kosto prbhet nga mimi i blerjes plus shpenzimet e tjera t blerjes. Efekti q blerja (e mallrave apo e lndve t para) ka n gjendjen financiare t njsis ekonomike sht rritja e aktiveve t saj (e mallrave) dhe njkohsisht paksimi i mjeteve monetare t saj ose rritja e detyrimeve (n varsi t forms s pagess s prdorur).

Pr t grumbulluar informacionin e nevojshm n lidhje me blerjet, n kontabilitet prdoret llogaria e prkohshme e shpenzimeve Blerje me analiza prkatse si Blerje lnd t para, Blerje mallra, Blerje Pjes ndrrimi, etj. Kjo llogari prdoret pr t evidentuar koston e blerjes gjat nj periudhe s dhn kontabl. N fund t periudhs kontabl, me veprimet e mbylljes, ajo do t mbyllet duke xhiruar tepricn e saj debitore n llogarin e t ardhurave dhe shpenzimeve, pasi sht korigjuar me gjendjen n depo t tyre (si mallra, lnd t para, etj.) t pashitura apo t paprdorura.

Kostoja e mallrave t blera prcaktohet nga mimi i

blerje,shpenzimet e blerjes duke shtuar dhe shpenzimet e transporti, tasat doganore(pa tvsh-n) etj. mimi i blerjes prcaktohet sipas

kontrats dhe shnohet n faturn e blerjes. Shpenzimet e transportit prbhen nga mimi i paguar ose q do t`i paguhet njsis ekonomike t transportit kur transporti kryhet nga t trett; shpenzimet e sigurimit t mallit gjat transportit; shpenzimet e transportit kur ai kryhet me mjetet e veta, etj. N varsi t mimit t vendosur nga shitsi dhe blersi n kontratn e shit-blerjes,shpenzimet e transportit mund t prballohen nga shitsi ose nga blersi i mallit.. Kur n kontrat pcaktohet q shitsi merr prsipr dhe shpenzimet e transportit, deri n depot e blerrit,trasporti sht pjes prbrse e mimit t mallit.N kt rast shpenzimet e transportit nuk prbjn nj shpenzim t veant pr blersin.

Kur n kontrat prcaktohet q blersi bhet pronar i mallit sapo ai del nga magazina e shitsit,n kt rast shpenzimet e transportit t mallit deri tek mgazina e blersit do t prballohen nga blersi. Ato do t rritin mimin e blerjes duke shtuar kshtu koston e blerjes s mallit. N kt rast kontabiliteti i blerjes s mallrave duhet t siguroj informacion n lidhje me madhsin dhe llojin e shpenzimeve t transportit. Ky informacion u shrben drejtusve t njsis ekonomike pr t marr vendime t drejta n lidhje me miradministrimin e ktyre shpenzimeve. N prgjithsi shpenzimet e transportit n kontabilitet evidentohen n dy mnyra kryesore: a) Ato regjistrohen drejprsdrejti n llogarin e blerjes duke rritur mimin e blerjes s mallit. Shembull: Jan kryer 2.400 lek shpenzime t transportit me fatur q do t paguhen m von. Veprimi kontabl: Ditari Nr. llog Emrtimi i llogarive Debiti Krediti 2.400 2.400 2.400

6271
401

Trasport blerje
Furnitor (Llogari t pagueshme) Shuma Regjistrimi i shpenz. t transportit t mallrave

2.400

N kt rast llogaria Blerje mallrash me tepricn e saj debitore paraqet koston totale t mallrave t blera duke prfshir dhe shpenzimet e transportit. b) Meqnse sipas mnyrs s trajtimit kontabl t prdorur m sipr mund t jet i vshtir sigurimi i informacionit pr shpenzimet e transportit, me qllim q t gjykohen e t merren vendime t drejta n lidhje me to dhe mimin e blerjes e t shitjes s mallrave, ato evidentohen n nj llogari t veant shpenzimesh 627 Shpenzime transporti. Shembull: Njsis ekonomike X, gjat muajit janar 2008, nj njsi transporti i ka paraqitur faturn e transportit pr trasportin q ka kryer. Njsia ekonomike e transportit sht biznesi madh i regjstruar n TVSH. Vlera e faturs 24.000 lek. Nga kjo TVSH 4.000 lek.Llikuidimi do t bhet pas 15 ditsh. Veprimi kontabl: Ditari
Nr. llog 627 445 401 TVSH Furnitor (Llogari t arktueshme) Shuma 24.000 Emrtimi i llogarive Shpenzime transporti Debiti 20.000 4.000 24.000 24.000 Krediti

Regjistrimi i shpenz. t transportit t mallrave

Llogaria Shpenzime transporti dhe llogaria Blerje mallrash n kt rast, s bashku japin nj informacion n lidhje me koston fillestare t blerjes s mallrave. Teprica e llogaris Shpenzime transporti ne fund t periudhs do t mbyllet, ashtu si dhe llogaria e blerjeve, me llogarin e rezultatit, duke shrbyer kshtu edhe pr kalkulimin e kostos s mallrave t shitura. N pasqyrn e t ardhurave kjo llogari paraqitet si shtes e blerjeve t bra gjithsej. N rastin e mallrave t siguruara nga importi n koston e blerjeve futen edhe shpenzimet q paguhen pr taksat doganore. Shembull: Njsia ekonomike X importon mallra nga nj shoqri Italiane e cila n baz t faturs i ka shitur mallra me vler 1.000.000 lek [konvertim vlera e faturs n Euro 8.000 x (kursi 1 Euro = 125 lek) = 1.000.000 lek]. Shpenzime transporti 200.000 lek. Taks doganore 10%, TVSH = 20%. Llogaritja: 1) Taks doganore = Vlera e faturs = 1.000.000 + Shp. trans. 200.000 = 1.200.000

1.200.000 x 10/100 = 120.000 lek

2) TVSH = 1.200.000 + 120.000 = 1.320.000 x 20%=264.000 lek.

Veprimi kontabl: a) Veprimi i blerjes

Nr. llog 605 401 627 401 631

Ditari Debiti 1.000.000 1.000.000 200.000 200.000 120.000 Krediti

Emrtimi i llogarive Blerje mallra(shpenzim) Furnitor (Llogari t pagueshme) Shpenzime transporti Furnitor (Llogari t pagueshme) Taks doganore(shpenzim)

447
445.1 4471

Detyrim taks doganore

Tvsh blerje Detyrim TVSH Shuma Pr faturn e importit dhe taksat e paguara 1.584.000 264.000

120.000
264.000 1.584.000

Zgjidhja n mnyr informatike:

b) Veprimi i pagess s taksave doganore dhe TVSH (Paguar me arkkesh) Nr. llog 447 4471 531/512 Ditari Emrtimi i llogarive Pagesa e takss doganore Pagesa e TVSH Arka /Banka Debiti 120.000 264.000 384.000 Krediti

Shuma
Pagesa e takss doganore dhe e TVSHs
3.1 Kthimet dhe zbritjet e blerjeve.

384.000

384.000

Ndodh n praktikn e biznesit q mallrat, lndt e para apo shrbimet e blera nga njsia ekonomike prej nj furnitori, mund t mos jen n prputhje me kushtet e parashikuara n kontrat. N kt rast, ashtu si dhe pr shitjet, blersi ia kthen mallin, e paplqyer prej tij furnitorit dhe merr prej tij parat e paguara pr to, ose korigjon detyrimin ndaj furnitorit (nqs. Nuk i ka paguar ende parat). Por furnitori mund ti ofroj blersit nj ulje mimi pr mallrat e reklamuara dhe blersi mund t`i paguaj ato duke prfituar kt ulje mimi.

Evidenca kontabl e kthimeve dhe zbritjeve t blerjeve n kontabilitetin e blerjeve evidentohet n llogarin: Kthimi ose zbritje e blerjeve. Duke qn se kthimi ose ulja e mimit t mallrave, lndve t para apo shrbimeve t blera ka efekt t kundrt me veprimin e blerjes, n kontabilitet veprimi i kthimit dhe i zbritjeve s blerjeve kryhet duke debituar llogarin Arka ose Banka, n

kredi ose n debi me shenj(-) t llogaris Blerje mallrash.

Shembull: Vlera e mallrave t kthyera sht 2.500 lek. Veprimi kontabl: Nr. llog 5311 605 Arka Blerje mallrash Ditari Emrtimi i llogarive

Debiti 2.500 (-2.500)

Krediti

Shuma
Kthimi i mallrave

Por edhe n rastin e blerjeve, ashtu si pr shitjen e mallrave, me qllim q t sigurohet informacioni i nevojshm pr drejtimin n lidhje me kthimet dhe zbritjet e blerjeve, sht e kshillueshme q ato t evidentohen n nj llogari t veant me t njjtin emr me analiza llogarie mvehte. N kt rast n ditarin e prgjithshm paraqitet: Veprimi kontabl: Ditari Nr. llog 5311 605.0 Arka Kthime nga blerja (analiz) Shuma Kthimi i mallrave Prdorimi i llogaris Kthime dhe zbritje t blerjeve shrben pr t siguruar leht nj informacion mbi raportin midis mallrave t blera dhe atyre t kthyera ose zbritjes s mimit t tyre t blerjes, imformacion q shrben n marrjen e vendimeve t drejtimit n lidhje me blerjet. Kjo llogari funksionon si llogari rregulluese e kundrt e llogaris Blerje mallrash. Diferenca midis tyre pra, Blerje Kthim e zbritje blerje = Blerjet neto do t jap shumn e blerjeve neto gjat periudhs. Emrtimi i llogarive Debiti 2.500 (-2.500) Krediti

N pasqyrn e t ardhurave ajo paraqitet si zbritje nga blerjet e bra gjithsej gjat periudhs. Me veprimet e mbylljes s periudhs kontabl dhe t nxjerrjes s rezultatit t veprimtaris, teprica e llogaris Kthime dhe zbritje t blerjeve kalon n llogarin e prmbledhjes s shpenzimeve dhe t ardhurave. 3.1.1 Zbritjet e blerjeve. Ashtu si dhe me shitjet, edhe n blerjet mund t bhen zbritje. Zbritjet e shitjeve pr shitsin, paraqiten si zbritje t blerjeve pr blersin.N kontratn e shitblerjes mund t parashikohet nj zbritje n prqindje mbi shumn e detyrimit neto t blersit pr mallrat e blera me likujdim t mvonshmi, n qoft se detyrimi paguhet prej tij brenda nj afati t caktuar. N rast t kundrt blersi duhet t paguaj t gjith detyrimin neto n afatin e parashikuar n kontrat. Evidenca kontabl e zbritjeve t blerjeve realizohet nprmjet llogaris Zbritje t blerjeve (analiz). Shembull: Njsia ekonomike X nj fatur pr blerje mallrash pr 30.000 lek e ka paguar brenda afatit 10 ditor. Zbritja sht 3% e shums s detyrimit. Kjo zbritje llogaritet (30.000 lek x 3% = 900 lek).

Veprimi kontabl: Ditari Nr. llog 401 605.0 512

Emrtimi i llogarive Llogari t pagueshme Zbritje t blerjeve (analiza) Banka Shuma

Debiti 30.000 (-900)

Krediti

29.100 29.100 29.100

Pr evidentimin e zbritjeve N qoft se do t kishte patur kthime apo uljeve t blerjeve ather shuma e detyrimit ndaj shitsit do t ulej, pra dhe llogaria e pagueshme do t pasqyronte shumn neto t detyrimit t mbetur ndaj furnitorit. Efekti i zbritjeve t blerjeve sht zvoglimi i kostos s blerjeve t mallrave, indirekt edhe rritja e fitimit t njsis ekonomike. Pr kt arsye njsis ekonomike blerse i intereson informacioni pr t gjith zbritjet e blerjeve t evidentuara dhe cili sht prfitimi nga ana e tyre. Ky informacion i lejon njsis ekonomike t marr vendimet e nevojshme pr rritjen e mundsive s prfitimit t zbritjeve nga blerja, duke organizuar drejt prdorimin e burimeve financiare n dispozicion. Zbritjet e blerjeve t evidentuara, por t paprfituara mund t konsiderohen indirekt si fitim i parealizuar ose si humbje e psuar.

Llogaria Zbritje t blerjeve sht llogari e kundrt rregulluese e llogaris Blerje mallrash. Teprica e saj n pasqyrn e t ardhurave do t paraqitet si zbritje nga blerjet e bra gjat periudhs. N fund t periudhs teprica kreditore e llogaris Zbritje t blerjeve do t kalohet n llogarin e prmbledhjes s shpenzimeve dhe t ardhurave, me efekt prfundimtar n rritjen e t ardhurave t njsis ekonomike. 3.1.2 Kostoja e mallrave, produkteve apo shrbimeve t shitura. Kostua e mallrave,produkteve dhe shrbimeve t shitura,sht nj nga treguesit kryesor pr prcaktimin e t ardhurs bruto dhe neto nga aktiviteti i shitjes t njsis ekonomike.N kt kuptim, llogaritja e sakt e ksaj kostoje sht me shum rndsi. Kostoja e malltave, prodhimeve apo shrbimeve t shitura sht nj element i rndsishm i pasqyrs s t ardhurave, prandaj ajo duhet t llogaritet para se t ndrtohet kjo pasqyr. Kostoja e mallrave t shitura (KMSH) llogaritet si shum algjebrike e kostos s mallrave, prodhimeve, shrbimeve, gjendje n fillim t periudhs (T1) +

blerjet neto gjat periudhs (Bn) fund t periudhs (T2).

- gjendjen n

Pra e paraqesim formuln si m posht: KMSH = T1 + Bn T2 Elementt e formuls llogariten si m posht: 1) Gjendja (teprica) n fillim t periudhs. Dihet q n kontabilitet si gjendje e mallrave, produketeve apo shrbimeve n fillim t periudhs shrben gjendja e tyre n fund t periudhs paraardhse. Gjendja e mallrave, produkteve apo shrbimeve n fillim t periudhs kontabl sht shuma e treguar n llogarin inventariale Mallra, Lnd t para etj. t pasqyruar n aktiv t bilancit. 2) Gjendja (teprica) n fund t periudhs, prcaktohet duke u nisur nga sasia e mallrave, materialeve, produketev, shrbimeve n fund t periudhs sipas invetarizimit fizik t tyre. Pr vlersimin e ksaj sasie n kontabilitet prdoren metoda t ndryshme. Sipas metods s inventarit t vazhdueshm sasia e mallrave fizikisht gjendje n fund t periudhs vlersohet me koston pr njsi. Kjo sepse evidenca e mallrave, materialeve, produkteve, etj. mbahet e veant prdo lloj t tyre(kartel pr do artikull).Kurse sipas metods s inventarit periodik sasia e mallrave,materialeve,produkteve etj.,gjendje fizike n fund t periudhs vlersohet me nj nga metodat e njohura t vlersimit (kostoja mesatare, mimi mesatar, Lifo, Fifo.). 3) Kostoja e blerjeve neto t mallrave, lndve t para, produkteve, etj. Kjo kosto prcaktohet nga tepricat e llogarive Blerje

mallrash, Kthime dhe ulje t blerjeve, Zbritje t blerjeve, Shpenzime transporti dhe kur sht rasti Shpenzime dogane.

Kto llogaritje n postin prkats t pasqyrs s t ardhurave dhe shpenzimeve paraqiten: Kostoja e mallrave, lndve t para, produkte, etj. t shitura 1 Gjendje m 1 janar 200X 60.000 lek 2 + Blerjet gjithsej gjat vitit 240.500 lek Plus: shpenzime transporti 2.500 lek 243.000 lek Minus: a) Kthime dhe zbritje t blerjeve (2.700 lek) b) Zbritje t blerjeve (2.200 lek) (4.900 lek)

= Kostoja e Blerjeve neto

3 Kostoja e mallrave t vlefshme pr shitje (1+2) 4 Zbritet: Gjendja m 31 dhjetor 200X = Kostoja e mallrave,materjaleve etj. (KMSH) Kostoja e blerjeve neto = Blerjet + trasport Kthime t blerjeve Zbritje t blerjeve 243.000 -2.700 -2.200 238.100

238.100 lek
298.100 lek (32.500 lek) 265.600 lek

Kostoja e mallrave t vlefshme pr shitje = Gjendjen n fillim t mallrave + 60.000 + Koston e blerjeve neto 235.600 + Shpenzimet e transportit 2.500 298.100 Kostoja e mallrave t shitura = Koston e mallrave t vlefshme pr shitje 298.100 - Gjendjen e mallrave n 31 dhjetor ( - 32.500) 265.600 Si sht theksuar edhe m par, kostoja e shitjes sht nj tregues shum i rndsishm pr llogaritjen e rezultatit t njsis ekonomike. Ajo paraqet elementin kryesor t shpenzimeve q bn njsia ekonomike n aktivitetin e saj. Pr kt arsye sht e rndsishme organizimi i sakt i evidencs kontabl dhe llogaritja e drejt e tyre gjat nj periudhe kontabl. 3.1.3 Shpenzimet e pgjithshme t veprimatris s njsis ekonomike. Pr realizimin e aktivitetit t njsis ekonomike, pr proesin e blerjes,prodhimit,shrbimit,shitjes dhe organizimit t tij n prgjithsi, prve shpenzimeve q prfshihen n koston e drejt pr drejt t tij, bhen dhe nj sr shpenzimesh t tjera. Kto shpenzime n kontabilitet quhen shpenzime t prgjithshme ose shpenzime t veprimtaris s njsis. Kto shpenzime luajn nj rol t rndsishm n kalkulimin e rezultatit prfundimtar t njsis (fitimit ose humbjes).

Ato shpenzime rritin koston e mallrave,produkteve apo shrbimeve t shitura, duke ndikuar n uljen e fitimit t tij. Duke qn se kto shpenzime bhen pr pr aktivitetin e njsis ekonomike ato duhet t prballohen, n fund t fundit, nga t ardhurat e realizuara nga shitja. Kontabiliteti duhet t siguroj informacionin e nevojshm n lidhje m llojin dhe madhsin e ktyre shpenzimeve. Ky informacion do t`i shrbej drejtusve t njsis ekonomike pr t marr vendimet e duhura n lidhje me prcaktimin e nj madhsie ekonomikisht optimale n kyerjen e ktyre shpenzimeve.
N kontabilitet kto shpenzime evidentohen n llogari t veanta t shpenzimeve, n prputhje me natyrn dhe llojin e tyre pavarsisht se kujt funksioni i prkasin ato nga kndvshtrimi i drejtimit t brendshm. P.sh.elen llogarit: Shpenzime pr paga, Shpenzime telefoni, Shpenzime amortizimi, etj. Por pr nevoja t drejtimit, shpenzimet e prgjithshme ose t veprimtaris n kushtet e njsis ekonomike ndahen n tri grupe kryesore: 1) Shpenzime t veprimtaris s njsis, q prfshin t gjitha shpenzimet e kryera n lidhje me realizimin e proesit t shitjes. Ktu prfshihen shpenzimet e reklamave tregtare, t ekspozimit t mallrave apo produkteve, t nxitjes s shitjes s tyre, t pagave t punonjsve , t shprndarjes apo t paketimit, etj.

2) Shpenzimet administrative, ku pfshihen t gjitha shpenzimet q lidhen me organizimin dhe drejtimin e njsis ekonomike n prgjithsi. Ktu prfshihen shpenzimet pr mbajtjen e kontabilitetit, pr pagat e personelit administrativ, pr mbajtjen e zyrave, etj. 3) Shpenzimet e tjera, ku pfshihen shpenzimet me karakter t prgjithshm dhe ato q nuk prfshihen n dy grupet e para. Si t tilla mund t prmenden shpenzimet pr mbrojtjen n pun, shpenzime qiraje, shpenzime pr sigurim pasurie, etj.

Ky klasifikim sht shum i rndsishm dhe i shrben organizmit dhe drejtimit t brendshm t njsis ekonomike. Pr t ndjekur kto shpenzime dhe pr ti pasqyruar ato n mnyr analitike elen, llogari analiza t veanta. N prgjithsi, regjistrimi i ktyre shpenzimeve bhet, kur ato ndodhin, n debi t llogarive t shpenzimeve (sipas llojit t shpenzimit t kryer) dhe n kredi t nj llogarie t aktiveve ose t detyrimeve. N fund t periudhs kontabl, llogarit e shpenzimeve si ato t blerjes, prodhimit apo ato t prgjithshme mbyllen duke i kaluar tepricat e tyre n debi t llogaris Prmbledhje e t ardhurave dhe shpenzimeve.

N mnyr skematike paraqitet n skemn 1 dhe 2. Skema 1

D Shpenzimet K Pasryra e t ardhurave D shpenzimeve K shpenzimet
t ardhurat

D T ardhurat K

S XX

XX S

( - )

( + )
D Fitmi/HumbjeK

D Tatim fitimi

XX S ( - ) = XX S

S XX

Fitimi neto

( + )

kema 2:

Njsia ekonomike "X" Pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve

Periudha: 01.01.200X deri m 31.12.200X

Nr 1 Shitjet gjithsej - kthim nga shitje ( - ) Shitjet Neto 2 Kosto e mallrave t shitura - gjendja n fillim - Blerje mallrash (+ importet) Kthim ( - ) Emrtimi Analitike

000/lek
Shuma

402.000 (2.000) 400.000 330.000 30.000 270.000 (3.000)

- Gjendje n fund ( - )
- Shpenzimet e prgjithshme 3 4 5 Rezultati bruto T ardhura t tjera (Interesa +) Shpenzime t tjera (Interesa -)

(67.000)
100.000 70.000 1.000 (500)

6
7 8

T ardhura para tatimit

Tatim fitimi (10%) Fitimi neto

70.500
(7.050) 63.450