Strategjia Kombetare e Mjedisit

Mbrojtja dhe ruatja e mjedisit n nivel lokal dhe rajonal Mr.Sc.Nevruz Zogu PhD 1.Hyrje Mjedisi sot paraqet nje problem global i cili haset si ne vende te zhvilluara dhe ne atyre ne zhvillim.Krahas problemeve ekonomike dhe sociale, mbrojtja e mjedisit paraqet njerin nder problemet me te medha me te cilen rajoni ballafaqohet. Mbrojtja e mjedisit nuk ka qene asnje here me pare e trajtuar dhe e rregulluar ne menyre sistemore. Hartimi i strategjise per mbrojtjen e ambijentit eshte nje fryt i bashkepunimit te shume akteve qe per fusheveprim kane qeshtjet mjedisore. Ne menyre qe strategjia te jete sa me gjitheperfshirese dhe e pranueshme per shoqerine e gjere. Per hartimin e kesaj marrin pjese profesionist dhe ekspert te nje spektri te gjere te institucioneve te ndryshme hulumtuese dhe shkencore qe kane ne fokus mjedisin dhe zhvillimin e qendrushem.Ne rrethanat te cilat e kane karakterizuar zhvillimin shoqerore dhe ekonomik ne te kaluaren mbrojtja e mjedisit ka qene nje qeshtje e neglizhuar qe tash e tutje duhet te jete primare dhe te krijohen rrethana te reja per mbrojtjen e mjedisit dhe te zhvillohet nje koncept afatgjate zhvillimor ne nivel rajonal.

2.Perkufizimi i Problemit Mjedisi sht burimi i do gjje q njerzve u duhet pr t jetuar dhe pr tu zhvilluar. Trajtimi i integruar, krkon zbatimin e politikave ekonomike, sociale dhe mjedisore n nj mnyr t prforcuar reciprokisht. Megjithat, duhet gjetur nj ekuilibr midis nivelit t shfrytzimit t mjedisit dhe mbrojtjes s tij. Vonesat n prshtatjen e ktij trajtimi t integruar dhe vazhdimsia me veprimtari, t cilat e dmtojn s teprmi mjedisin, rrezikojn shndetin publik dhe paksoj cilsin e jets, do t ojn n nj rritje t madhe t kostos s prgjithshme t zhvillimit ekonomik.Kjo Strategji Kombtare e Mjedisit, sht n vetvete pjes e trajtimit t integruar q po kryhet me Strategjin Kombtare pr Zhvillim dhe Integrim. Ajo duhet par n kontekstin e politiks kombtare n trsi. Shum nga politikat dhe masat e ksaj strategjie, mbshteten nga programet e veprimet t prcaktuar n strategjit sektoriale, si jan uji, energjia dhe bujqsia. Pr m tepr, ato mbshteten gjithashtu nga programe veprimi m t hollsishme q trajtojn shtje specifike, si jan Strategjia dhe Plani i Veprimit t Biodiversitetit si dhe Plani i Kombtar i Administrimit t Mbetjeve. Kjo Strategji Kombtare e Mjedisit bashkon elementt m t rndsishm t ktyre veprimeve n nj trsi t vetme e koherente.Zbatimi i ksaj Strategjie, do t sjell prfitime shum t mdha pr shndetin dhe mirqenien e vendit. Sidoqoft, q t realizohen kto prfitime, do t duhet angazhim si nga ana praktike ashtu dhe nga ajo financiare. Ne duhet t jemi

t gatshm ti prmbushim kto angazhime nse dshirojm t arrijm synimet tona t zhvillimit t qndrueshm dhe antarsimit n Komunitetin Europian. 3. Kushtet aktuale n fushn e Mjedisit mund t vlersohen duke ju patur parasysh faktin se: 1. Gjendja e mjedisit n lidhje me cilsin sipas standardeve kombtare, europiane dhe ndrkombtare rezultatet e monitorimit tregojn mosprputhje me kto standarde n nj numr komponentsh mjedisor, prfshir ajrin dhe ujin. 2. Shkalla dhe niveli i ndikimit mjedisor q krijohet pr njsi t aktivitetit t vendbanimeve dhe ndrmarrjeve shqiptare efiensa mjedisore e aktiviteteve, me prjashtim t prodhimit t energjis elektrike, sht prgjithsisht i lart. 3. Niveli i shpenzimeve, si n t ardhura ashtu edhe n kapital, pr parandalimin e degradimit mjedisor dhe efekteve shoqruese shndetsore si i sektorit publik ashtu edhe i atij privat sht krahasimisht i ult. 4. Shkalla e prputhjes midis legjislacionit shqiptar dhe atij Europian n fushn e mjedisit sht e nj niveli mesatar. 5. Niveli i zbatimit dhe i respektimit t ktij legjislacioni, prfshir edhe ekzistencn e infrastrukturs mjedisore, sikurse sistemet e mbledhjes s ujrave t mbetura tani pr tani shum nga ligjet q i presupozojn mbrojtjen e mjedisit nuk imponohen ose nuk zbatohen mir. Gjendja e Mjedisit Rezultatet e monitoruar t cilsis s ajrit t mjedisit, vrtetojn qart q standardet e cilsis s ajrit nuk arrihen n shumicn e zonave urbane t vendit. Veanrisht nivelet e grimcave t hasura n qytetet kryesore, i kalojn standardet ligjore t vendosur n legjislacionin kombtar duke rritur n kt mnyr nivelin e smundjeve t sistemit t frym-marrjes. Niveli i prputhjes me standardet e ujit pr larje sht mesatar deri i ult. Ndonse vlerat mesatare tregojn prputhje me standardet baz pr ujrat e larjes, vlerat e ktyre parametrave n stinn e vers nuk prputhen me standardet dhe shumica e mostrave nuk i arrijn nivelet rreptsisht t prcaktuar nga legjislacioni i Bashkimit Europian (Udhzimet). Uji i pijshm nuk sigurohet gjat gjith kohs, pr gjith vendbanimet. Cilsia e ujit me t cilin furnizohen konsumatort sht gjithashtu e ndryshme dhe n shum raste nuk prputhet me standardet Europiane. T dhnat e monitorimit t ujrave nntoksore jan t pamjaftueshme pr t paraqitur nj vlersim trsor pr gjendjen aktuale. Sidoqoft, si tej-shfrytzimi i burimeve n zonat bregdetare ashtu edhe ndotja e ujmbajtsve t cekt ndodhin n shum zona.

Monitorimi i cilsis s ujrave siprfaqsor sht i pamjaftueshm pr t paraqitur nj vlersim t plot. Sidoqoft, t dhnat q kemi n dispozicion flasin pr nj ndotje serioze t ujrave siprfaqsore n mnyr t veant t atyre q ndodhen n afrsi t burimeve t mdha t ndotjes; qyteteve, kantiereve industriale ekzistuese, komplekseve t dikurshme industriale dhe komplekseve t nxjerrjes dhe prpunimit t mineraleve. N Shqipri dhe Kosov ka probleme edhe me mbrojtjen e tokave. Erozioni i toks njihet gjersisht si nj problem i madh q shkaktohet nga pyjet e paqendrueshm dhe praktikat bujqsore. Nivelet e ndotjes kimike jan t ulta n shumicn e tokave bujqsore; sidoqoft, siprfaqe t mdha t tokave me ndotje industriale jan ende t parestauruara. Disa nga kto toka jan zn nga t ardhurit t cilt kan ndrtuar banesa mbi kto toka e pr pasoj jan t ekspozuar ndaj rreziqeve t mdha q shkaktohen nga ndotjet n kto zona.6% e territorit t vendit gzon statusin e zons s mbrojtur. Megjithat, ky rrjet kombtar, sht tepr i vogl pr t pasur nj ndikim efektiv afatgjat n mbrojtjen e biodiversitetit. Pr ta krahasuar e vlen t theksohet se 18% e territorit t Shteteve Antare t BE sht prfshir n rrjetin e Natura 2000 t mbrojtjes s natyrs. Madje shum specialist e konsiderojn kt si t pamjaftueshme. Megjithat mbulimi aktual i zonave t mbrojtura nuk sht i barabart dhe nuk prfaqson tipat e ndryshm t habitatit q ekzistojn n vend. Niveli i mbrojtjes i arritur n shum zona t mbrojtura nuk sht gjithashtu i prshtatshm dhe as i mjaftueshm, pasi n t sht ende mjaft i prhapur ndrtimi informal dhe gjuetia ilegale. Zhurmat jan nj problem i zakonshm urban. Burimet e tyre kryesore jan transporti, ndrtimet, industria dhe disa aktivitete tregtare si lokalet dhe klubet. Deri tani, nuk sht nxjerr ndonj standard pr nivelet e lejuar t zhurms nga ndonj burim dhe nuk ekzistojn standarde pr nivelin e zhurms n zonat e banimit. Faktikisht nuk ka kufizime zyrtare. 4. Efikasiteti i Shfrytzimit t resurseve Efikasiteti me t cilin shfrytzohen burimet mjedisore pr aktivitete ekonomike dhe joekonomike,sht nj faktor kritik pr prcaktimin e ndikimit t prgjithshm t aktiviteteve. Aktivitetet kye prfshijn: Zhvillimin Urban, prfshir zhvillimin dhe prdorimin e prons private dhe tregtare; Industrin, prfshir minierat dhe industrin prpunuese; Transporti: rrugt, transporti hekurudhor dhe ajror; Bujqsia, Pyjet dhe Peshkimi; Energjia, prodhimi dhe shprndarja e energjis elektrike; Turizmi. Prve ksaj, duhet theksuar se ndikimet ndaj mjedisit shkaktohen ende nga nj numr i madh i aktiviteteve t mparshme, n mnyr t veant nga ndrmarrjet e mparshme industriale dhe ato t nxjerrjes s mineraleve.

Zhvillimi Urban Gjat dy dekadave t fundit, ka pasur nj rritje dramatike n numrin e aktiviteteve ndrtimore. Ndonse kjo sht prqendruar kryesisht n zonat ekzistuese urbane dhe n zonat bregdetare, nj numr i madh shtpish jan ndrtuar n ngastrat e vogla n zona t shprndara dhe n rrafshinat bregdetare. Ky bum n ndrtim sht planifikuar dhe rregulluar shum keq. Nj numr i madh ndrtimesh jan kryer n mnyr joformale dhe pa leje. N kushtet e praktikave t tilla zhvillimore, praktikat pr sigurimin e infrastrukturs komunale pr mbrojtjen e mjedisit, n mnyr t veant pr furnizimin me uj t pijshm, mbledhjen dhe prpunimin e ujrave t zeza dhe grumbullim depozitimin e mbetjeve t ngurta jan tepr t vshtira dhe shum m t kushtueshme sesa mund t ishin n rastin kur n vend t ktij zhvillimi t shprndar dhe kaotik t kishim nj vendosje n zona banimi t organizuara, panifikuara e sistemuara sipas parametrave standarde. Zhvillimi aktual urban shkakton dmtime t mdha nprmjet ndikimit n: Cilsin e ajrit pluhur nga ndrtimet, lirime nga gjeneratort dhe/ose nga pajisjet pr ngrohjen e banesave; Burimet ujore nxjerrja e ujit nuk bhet si duhet dhe nuk i prmbahet asnj rregulli, prqindja e rrjedhjeve vlersohet se arrin deri n 75% n shum nga sistemet e shprndarjes. Cilsia e ujit ekziston nj infrastruktur e pamjaftueshme e grumbullimit t ujrave t zeza, kanalet e ujrave t zeza rrjedhin dhe shum pika shkarkimi jan t lidhura me sistemin e kullimit t ujrave siprfaqsore, gjithashtu ekziston edhe nj munges e prgjithshme e trajtimit t ujrave t mbetura, ndonse me ndihmn e asistencs s huaj jan ndrtuar disa impiante pr kt qllim mungesa e grumbullimit dhe trajtimit t prshtatshm t ujrave t mbetura nuk prputhet si me krkesat ligjore kombtare dhe ato Europiane. Peizazhi zhvillimi i parregullt ka uar n krijimin e vendbanimeve t shprndar, gj q sjell nj erozion tepr t dallueshm midis zonave urbane dhe rurale dhe zhvlersimin e vlerave t peizazhit. Ndikimi mjedisor i zhvillimit urban n kushtet aktuale sht relativisht i lart n krahasim me standardin e jetess. 5. Prfundime Gjat viteve t fundit sht br nj prparim i konsiderueshm n fushn e administrimit t mjedisit. N veanti duhet theksuar se sht krijuar nj numr i madh ligjesh mjedisore, jan krijuar institucione dhe tani po bhen disa investime n infrastrukturn mjedisore komunale. Megjithat, mbeten prsri nj numr pengesash pr arritjen e nj zhvillimi t qendrueshm si dhe n arritjen e niveleve t mbrojtjes s mjedisit, t cilat mund t konsiderohen si t prshtatshme veanrisht pr nj shtet q krkon t hyjn n BE, dhe veanrisht:

Niveli i shpenzimeve publike pr kostot operative t mbrojtjes s mjedisit sht shum i ult pr t siguruar komunikimin e prshtatshm, drejtimin, ndrgjegjsimin dhe/ose imponimin e ligjit; Niveli i shpenzimeve publike n infrastrukturn pr mbrojtjen e mjedisit sht shum i ult pr t arritur standardet Europiane n nj t ardhme t parashikueshme; Aktivitetet ekonomike, veanrisht transporti, jan relativisht jo efikas dhe shkaktojn nj nivel t lart t ndikimit t mjedisit pr njsi t aktivitetit.

Si pasoj e ktyre problemeve gjendja e mjedisit nuk sht, n shum raste, n prputhje me krkesat e legjislacionit kombtar ose Europian dhe sht n rrezik t prkeqsohet m tej, duke dmtuar shndetin e njerzve, duke prekur potencialin zhvillimor e duke paksuar potencialin e aktiviteteve me prfitim ekonomik, sikurse sht nj turizmi me vlera t larta. Konkluzione: Vizioni dhe Prioritetet Zhvillimi i shpejt dhe i qendrueshm sht objektivi baz . sht m rndsi t veqant gjithkombtar si dhe ndrkombtar t prkrahet dhe fuqizohet pr t arritur hyrjen n Bashkimin Europian, vendi ka nevoj q gjat dekads s ardhshme t realizoj prputhjen me legjislacionin e Komunitetit Europian n fushn e mjedisit. N disa raste, veanrisht n elementt e legjislacionit t Komunitetit q kan si kusht investime t rnda, prputhja e plot nuk do t prfundoj deri n nj far kohe pas hyrjes, sikurse edhe n rastin e shum prej shteteve t reja antare. Sidoqoft, edhe n kto fusha duhet br nj progres i konsiderueshm. Mjedisi sht nj nga komponentt m t mdhenj t legjislacionit t Komunitetit Europian dhe vrtetohet se sht nj nga fushat m t vshtira, pr t arritur prputhshmri. Programi i Qeveris pr periudhn 2005 2009 prcakton prioritetet n fushn e mbrojtjes s mjedisit dhe prdorimin e qndrueshm t burimeve natyrore. N mnyr t prmbledhur kto prioritete jan: 1. Forcimi i disipilins s ligjit n mbrojtjen e mjedisit, veanrisht pr aktivitetet q shkaktojn ndotje t ajrit dhe/ose ujit, prekin potencialet e turizmit, dmtojn pyjet dhe shkaktojn erozion t toks; 2. Ulje e ndjeshme e nivelit t ndotjes s ajrit n zonat urbane; 3. Eliminimi i shembujve/burimeve m serioz t ndotjes s ujrave siprfaqsore; 4. Rehabilitimi i Pikave t Nxehta mjedisore, t shkaktuara nga industrit e vjetra e t braktisura: 5. Parandalimi i erozionit t toks dhe rehabilitimi i digave mbrojtse, pyjeve dhe kullotave; 6. Prmirsime n administrimin e mbetjeve, pr t ulur humbjen e burimeve dhe minimizuar ndotjen;

7. Krahas forcimit t disiplins, pr nj sjellje miqsore me mjedisin, do t vihen n prdorim stimujt n shrbim t uljes s ndotjes t shkaktuar nga aktivitetetet ekonomike dhe individt, investimeve n teknologji t pastra, ruajtje t energjis, prdorim efikas t burimeve natyrore dhe investimeve n mjedis; 8. Vendojen e nj Fondi t veant pr Mjedisin, i cili do t shrbej pr financimin e projekteve pr mbrojtjen e mjedisit dhe prmirsimet teknologjike q prmirsojn gjendjen e mjedisit; 9. Prmirsimin e prkufizimit t s drejts s pronsis dhe garantimi i zbatimit t saj, prfshir transferimin e prons dhe t drejtn e prdorimit t disa burimeve mjedisore t komunitetit, si pyje, kullota, ujrat dhe/ose tokat; 10. Parandalimi i shfrytzimit pa kriter dhe i paqndrueshm i fauns s egr, nprmjet forcimit t kapaciteteve monitoruese dhe mbrojtse dhe rritjes s masave shtrnguese e ndshkimore pr shkelsit e ligjit; 11. Dyfishimi i siprfaqes s zonave t mbrojtura me ligj, duke garatuar jo vetm mbrojtjen e tyre, por edhe nj zhvillim t metejshm, duke gjetur mnyrat dhe instrumentet e duhur ekonomik dhe mjedisor; 12. Shfrytzimi racional dhe efikas i burimeve minerare, nprmjet liberalizimit t tregut dhe duke ofruar lehtsira konensionare pr investitort vendas dhe t huaj. Kto konensione do t prfshijn edhe kushtet q garantojn njkohsisht edhe mbrojtjen dhe rimkmbjen e mjedisit; 13. Rritja e ndrgjegjsimit t publikut mbi gjendjen reale t mjedisit, duke nxitur pjesmarrjen e publikut nprmjet shoqris civile dhe organizatave t pavarura; 14. Prmirsimi i procedurave t ankimit administrativ dhe gjyqsor, pr t prmirsuar dhe rritur n kt mnyr mundsin e pro-mjedisore dhe qytetarve t thjesht t krkojn mbrojtjen e mjedisit dhe ti drejtohen gjykats pr probleme mjedisore. Problemet dhe Politikat Imponimi i Respektimit/Zbatimit t Legjislacionit Mjedisor Imponimi i zbatimit t legjislacionit dhe shtimi i masave ndshkuese ndaj shkelsve t legjislacionit mjedisor,sht padyshim i nevojshm. Imponimi i zbatimit t legjislacionit aktualisht sht i dobt. Nj imponim m i madh do t krkoj burime shtes q duhet tu jepen Agjencive Rajonale t Mjedisit. Prforcimi i Agjencive Rajonale t Mjedisit do ti ndihmoj ato gjithashtu t veprojn dhe funksionojn si nj mjet lidhs pr komunikimin midis nivelit qendror/kombtar dhe atij vendor, i cili do t jet gjithmon e m i rndsishm, ndrkoh q vazhdon procesi i decentralizimit. Pr m tepr, do t jen n gjendje t veprojn si nj kapacitet kshillimor pr t ndihmuar autoritetet vendore n plotsimin e detyrimeve t tyre n sektorin mjedisor dhe t mund t luajn nj rol m aktiv n ndrgjegjsimin e mtejshm t popullats s rajonit t tyre. Po ashtu krkohet nj imponim apo detyrim i zbatimit t rrept t ligjit kundr aktiviteteve ekonomike t paligjshme. Megjithat, imponimi i suksesshm do t krkoj prmirsime n sistemin e lejeve, i cili

sht mekanizmi kryesor i kontrollit. Ndrsa prmirsimet n dhnien e lejeve dhe imponimi do t krijoj prfitime mjedisore, prmirsime t tilla duhet t jen realiste dhe t arritshme n linj me nocionin e teknologjis m t mir t disponueshme ku industrit dhe njsit e tjera ekonomike mund ti planifikojn investimet e tyre n teknologjin e re dhe masat e mbrojtjes mjedisore. Nuk sht e prshtatshme q tu krkohet aktiviteteve ekonomike q t kompensojn mungesn e infrastrukturs s shrbimeve komunale si jan kanalet e ujrave t zeza. Investimi Kapital n Mbrojtjen e Mjedisit Nevojat baz pr investime kapitale n infrastrukturn mjedisore komunale jan shqyrtuar m lart. Nivelet aktuale t investimeve nuk jan t mjaftueshme pr t prballuar kto nevoja gjat nj periudhe afat-shkurtr. Pr pasoj sht vendimtare q programi aktual i investimeve t prforcohet dhe sa m shpejt q r jet e mundur, t zhvillohet nj program i qendrueshm dhe i prioritarizuar investimesh afatgjata, duke pasur parasysh arritjen e standardeve t Komunitetit Europian gjat 20 vjetve t ardhshme. Nj program i till investimesh publike duhet t trajtoj: Furnizimin me uj t pijshm i besueshm, i mjaftueshm dhe i nj cilsie t prshtatshme; Mbledhjen e Ujrave t Mbetura kanalizime n t gjitha qytezat me nj popullsi m t madhe se 2000 banor;

Trajtimin e Ujrave t Mbetura trajtimi dytsor i ujrave t mbetura t mbledhura pr t gjith qytetet; Mbetjet e Ngurta grumbullim, riciklim dhe groposje (vendgroposje dhe djegie). Zonat e Ndotura prmirsim/rehabilitim i zonave t nxehta Prmirsimin teknologjik t industrive shtetrore Kostoja e nj programi t till do t jet e konsiderueshme q e tejkalon koston e investimeve prej 1 miliard Eurosh vetm pr ujrat e mbetura dhe mbetjet e ngurta. Pjesa m e madhe e ktyre shpenzimeve duhen br prej sektorit publik. Ndonse komercializimi i shrbimeve t grumbullimit t ujrave dhe e shfrytzimit t ujsjellsave sht arritur n disa zona, nuk ka gjasa q privatizimi i infrastrukturs, duke pasur parasysh trheqjen e investimeve t sektorit privat, do t jet i suksesshm. Tarifat aktuale t paguara pr shrbime t tilla jan relativisht t ulta dhe nuk mund t siguroj t ardhura t mjaftueshme pr t br investime financiare t suksesshme pr nj operator komercial. Pr pasoj, shum nga kto investime do t duhet t bhen nprmjet sektorit publik. Shpenzimet aktuale publike pr elementet e ktij programi jan t pamjaftueshme pr t arritur nj gj t till gjat periudhs 20 vjeare t cituar m lart.Investime do t krkohen gjithashtu dhe nga Sektori Privat. Arritja e standardeve nga industria private duhet t jen subjekt i kushteve/detyrimeve ligjore, por ato mund t mbshteten gjithashtu edhe nga prdorimi i stimujve

fiskal ose instrumentave t tjer ekonomik. Shpenzimet nga qytetart/familjet do t krkohen gjithashtu prfshir ktu edhe riprtritjen e flots s automjeteve t cils i jemi referuar m sipr dhe n masat pr prdorimin efikas t energjis si jan prmirsimi i izolimit t banesave, ose blerjen e pajisjeve t reja me efikasitet m t lart.N prcaktimin e investimeve m t domosdoshme duhen marr gjithashtu parasysh edhe kostot operative t shoqruara me investime. Kshtu pr shembull, zbatimi i nj teknologjie ekstensive t trajtimit t ujrave t mbetura mund t krkoj m shum tok pr zbatimin e tij, por kostot operative jan shum m t ulta, duke lejuar kshtu pr tarifa m t prshtatshme t mbulimit t kostove, gj q nuk sht n disavantazh as t konsumatorit as t siguruesit t shrbimeve. Fondi i Mjedisit Programi zotohet t krijoj nj Fond Mjedisor t aft pr t mbuluar financimin e projekteve t investimeve mjedisore, t cilt jan kometenc e disa minsitrive, ku prfshihen zra t till si administrimi i mbetjeve t ngurta, mbledhja dhe trajtimi i ujrave t mbetura dhe efikasiteti i energjis dhe, prve ktyre zrave n mnyr specifike n mbshtetje t programit t Mbrojtjes s Mjedisit, nn kujdesin e Ministris s Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave. Fondi i Mjedisit sht krijuar n nj numr shtetesh si jan Bosnja dhe Republika eke. N t dy rastet fondi sht krijuar si nj njsi financiare q operon m vete i prcaktuar me ligj, i cili administrohet nga nj bord ekzekutiv i prbr nga Ministra dhe zyrtar t tjer t lart. Nj model i till do t ndiqet ktu. Burimet administrative dhe volumi financiar i puns do t krkoj amendime buxhetore t rndsishme dhe nj ndarje t prgjegjsive midis disa Ministrive. Fondi do t jet prgjegjs pr prpunimin e aplikimeve t projekteve si dhe thithjen e mbshtetjes s jashtme pr projekte t tilla. Projektet do t prioritarizohen duke prdorur kritere t shprehura qart dhe n mnyr transparente pr przgjedhjen e iniciativave m fitimprurse si nga ana ekonomike ashtu dhe ajo mjedisore. Duke pasur parasysh transferimin e prgjegjsive tek autoritetet vendore dhe rajonale, shum prej ktyre projekteve do t propozohen nga autoritetet vendore. Me qllim q t identifikohen investimet e duhura dhe masat e administrimit, duhen prezantuar sisteme planifikimi pr: - Cilsin e Ajrit Urban - Administrimin e Mbetjeve t Ngurta Vendore - Planifikimin e industris s ujit

Referencat:

1. Strategjia Kombtare pr Zhvillim Ekonomiko-Social (SKZHES), Raporti Progresiv pr Implementimin 2002, Objektivat dhe 2. Vizioni Afat-Gjat i SKZHES, Plan Prioritar i Veprimit 2003, Tiran 8 Maj, 2003 3. Program i Qeveris s Republiks s Shqipris 2005 2009 4. Plani Kombtar i Transportit Shqiptar, 2004 5. Agjencia Europiane e Mjedisit 6. Sistemi i testimit t automjeteve sht n funksion, por kontrolli i shkarkimeve t gazeve t dmshm n atmosfer nuk sht rrept dhe sht larg krkesave t BE 7. T dhna nga Agjencia Ndrkombtare e Energjis Atomike 8. Burimi: Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit 9. Memorandumi Ekonomik i Banks Botrore, Shqipria Rritja e Qndrueshme pas Tranzicionit, Raporti Nr. 29257-AL, 27 Dhjetor 2004Shqipria n Shifra, Tiran 2005, (fq. 52) 10. Kontributi i Rregulloreve t Mira Mjedisore n Konkurrenc Dokument i hartuar nga Rrjeti i Drejtuesve t Agjencive Europiane t Mbrojtjes s Mjedisit Nntor 2005 11. Programi i Gjasht i Veprimit pr Mjedisin i Komunitetit Europian