MJEDISI DHE NJERIU

Mjedisi eshte bashkesia e nderveprimeve te perberesve biotike dhe jobiotike

qe nxisin dhe zhvillojne jeten e gjalle ne toke,duke perfshire mjedisin
fizik,natyror te ajrit,tokes,ujerave etj.Faktoret natyrore dhe shoqerore te
mjedisit ndikojne drejtperdrejt ne jeten e njeriut.Ata jane nje kusht thelbesor
per te percaktuar zhvillimin e tyre fizik,mendor,intelektual,psikologjik dhe vete
menyres se jeteses se tyre. SHEMBULL:Nje njeri qe jeton ne nje zone te
qete,ku ka shume gjelberim dhe pa gjelberimin e duhur.Njeriu qe jeton ne
mjedisin e paster dhe te qete ben nje jet me normale dhe active se ssa ai qe
jeton ne nje mjedis te papaster. Per ti mbijetuar kohes njeriut I eshte dashur te
pershtatet me mjedisin ku jeton dh eta ndryshoje ate per tab ere sa me te
pershtetshem per ekzistencen e tij.Ne kete pike shfaqen dhe problemet e par
ate mjedisit.Perparimi I kohes,zhvillimi I shkences dhe I
teknologjise,shfrytezimi pa kriter I mjedisit krijuan problemet e par midis njeriut
dhe mjedisit.Zhvillimi I teknologjise ka bere qe vetet jet ate permiresohet dhe
njerezit te jetojne me mire por nga ana tjeter ka sjelle shume problem per
mjedisin si p.sh. ndotja e ajrit,prerja e pyjeve etj.Mjedisi eshte shume I
rendesishem prandaj cdo veprim I demshem mbi te do tem und ta demtonte
ate dhe shendetin e vete njeriut.Per te pasur nje shendet te mire nuk mjafton
vetem kujdesi per veten dhe nje diete e balancuar por gjithashtu edhe te
pasurit nje mjedis te paster dhe te gjelberuar.Shume semundje perhapen
nepermjet ujit,ajrit,tokes etj.

PROBLEMET QE LIDHEN ME MJEDISIN

Jo te gjithe njerezit e insitucionet veprojne njelloj ndaj mjedisit.Disa zhvillojne
veprimtari mbrojtese ndersa te tjere e shfrytezojne ne menyrat me barbare
ate.Ruajtja dhe kujdesi per mjedisin nuk eshte vetem nje detyrim shoqeror,por
mbi te gjitha eshte dhe nje pergjegjesi individuale.Mjedisi eshte I te gjitheve
dhe te gjithe duhet ta mbrojn e ate.Shoqeria si ne vendin tone ashtu edhe ne
mbare boten po perballet me problem te medha qe lidhe me mjedisin
si :ndotja,prishja e ekuilibrave te ekosistemeve, shfrytezimi pa kriter I
burimeve natyrore etj. NDOTJA E MJEDISIT:eshte futja e drejtperdrejte ose e
terthorte e lendeve, vibracioneve, energjise, nxehtesise,rrezatimit,zhurmave
te cilat e ndryshojne cilesine e mjedisit e te jetes.

NGROHJA GLOBALE
:eshte prishja e ekuilibrave te ekosistemit qe ka ndryshuar temperature ne planet. Ajo
eshte rritur dhe ka bere qe akullnajat te shkrijne.Shkrirja e akullnajave ka rritur nivelin
e ujit te deteve dhe oqeaneve.Nga ana tjeter ndryshimi I temperatures ka prishur
regjimin e stineve.
 NDOTJA E UJERAVE:
Uji eshte nje nga elementet kryesore per jeten e njeriut pasi nepermjet tij ne
gatuajme,pastrojme etj.Industria,bujqesia jane konsumatore te medhenj te
ujit.Burimet ujore,po preken si nga faktore shoqerore ahtu edhe nga faktore
natyrore.Nder faktoret natyrore jane:kalimi I ujit ne siperfaqe ose ne thellesi
duke u pezrier me ujrat e ndotura etj.Nder faktoret shoqerore mund te
permendim ndotja qe vjen nga perdorimi I kimikateve,derdhja e
mbeturinave,derdhja e naftes etj.Ndotja e ujit sjell pasoja te renda per jeten
si:zhdukja e gjallesave te ndryshme te ujit,mosperdorimi per nevojat jetike te
ujit,perhapjen e semundjeve infective etj.

NDOTJA E TOKES
Toka ku ne jetojme dhe zhvillojme veprimtarite tona eshte mjaft e
rendesishme.Pa te nuk mund te kete jete ashtu si dhe uji.Toka eshte e
rrezikuar nga ndotja.Te njejtet faktore qe ndotin ujin e ajrin e ndotin edhe
token.Nga ana tjeter toka eshte e rrezikuar edhe nga humbja e shtreses se
siperme qe perdoret prej njeriut per zhvillimin e bujqesise,blegtorise.Humbja e
saj vjen nga fenomeni I shpyllezimit,erozionit,ndryshimit te temperaturave etj.

NDOTJA E AJRIT:
Zhvillimi I industrise dhe perdorimi I makinave ben qe ajri qe ne thithim te jete
mjaft I ndotur sidomos ne zonat urbane ku eshe e perqendruar edhe popullsia
me e madhe.Ajri qe ne thithim eshte I mbushur me elemente te rrezikshme
per jeten si CO2,Pb etj.Kjo ka bere qe te shfaqen nje numer I madh
semundjesh me rrezik te larte per jeten si p.sh. llojet te ndryshme te
kancerit.Ndotja e ajrit eshte e ndryshme ne ambiente te ndryshme.Ka disa
mjedise pune si ne shkrirjen e metaleve,ne dege te indudtrise ku perdoren
kimikate etj, ku shkalla e ndotjes se ajrit eshte shume e larte dhe rrezikon
shendetin e punetoreeve dhe te banoreve perreth.Burimet kryesore qe kane
ndikuar ne rritjen e ndotjes se ajrit jane:djegia e mjeteve te transporteve dhe
djegia pa rregulla e mbeturinave.

SHFRYTEZIMI I BURIMEVE NATYRORE:Nga shekulli XX rritja e nevojave

dhe kerkesat e njeriut ndaj mjedisit ka bere qe rezervat boterore te
naftes,gazit natyror etj, te pakesohen.Disa shkencetare mendojne se shume
prej ketyre burimeve jan e ne rrezik zhdukjeje.Perdorimi me racionalitet I
burimeve natyrore quhet ruajtje ose konservimi I tyre. BURIMET E
PAPERTERITSHME: Mineralet:jane perdorur gjate gjithe jetes se
njeriut.Rezervat e disa prej mineraleve jane ne mbarim.Per te mbrojtur
rezervat e tyre jane gjetur zevendesues si p.sh. ne vent e celikut perdoret
betony,cimentoja etj. Lendet djegese:Me zhvillimin e industrise u rrit perdorimi
ne menyre intensive I makinerive dhe makinave te transportit,qe kerkonin
lende djegese si nafta,gazi natyror etj.Rezervat jane te kufizuare.Per te
mbrojtur keto burimemund te perdoren nje sere menyrash si : perdorimi me
kriter I produkteve si qymyri,burimet natyrore te perdoren me
kujdes,pershtatja e politikave shteterore dhe ndershteterore me problemet e
mjedisit dhe ruajtjen e tij,etj. BURIMET E PERTERITSHME: Uji: Ka nje sere
menyrash perms te cilave njerezit mund te pemiresojne perdorimin e
burimeve ujore.Sekreti I menaxhimit eshte te dish se sit a shperndash ujin ne
menyre efikase.Nje menyre shume e mire e kesaj shperndarje jane edhe
digat.Ato sherbejne si mjet konservimi per ruajtjen e lumenjve per aq kohe sa
eshte e nevojshme.Ato parandalojne gjithashtu demet qe mund te shkaktoje
nje permbytje. Ne vendin tone jane ndertuar shume diga si:ajo mbi lumin Drin
ne Fierze,Koman etj. Toka:Njerezit ne pjese te ndryshme te botes kane gjetur
menyra te ndryshme per te permiresuar perdorimin e tokes.Qe toka te jete
pjellore njerezit perdorin plehun organik dhe kimik.Por,nga ana
tjeter,perdorimi pa kritere I kimikatreve e demton token.

SI DHE PSE DUHET TA MBROJME MJEDISIN

Mbrojtja e mjedisit është praktikë e mbrojtjes së mjedisit, në nivel individual, të

organizatave ose të qeverisë, në dobi të mjedisit natyror dhe (ose) të qenieve
njerëzore.Mjedisi ne te cilin jetojme eshte shume I rendesishem per ne.Ai
eshte burim I jetes se njeriut . Mbrojtja e natyrës dhe e mjedisit konsiderohen
si pjesa më e rendesishme e jetës në planetin tonë.Te gjitha proceset qe
çojne në një sistem ekologjik te suksesshëm janë tëlidhura me programin për
përcaktimin e strategjise dhe zhvillimin e mëtejshëm të objektivave në ruajtjen
e natyrës e të mjedisit.Koncepti themelor i ekologjisë duhet të njihet fort mirë
jo vetëm nga shkollat e mesme,shkollat e larta, universitetet,
organetshtetrore, institutet shkencore por edhe nga Akademia e Shkencave e
cila duhet të udhëheq në mënyrë shkencore zgjidhjen e problemeve në
fushen e ruajtjes se natyrës dhe mjedisit si dhe ato të ngrohjes globale . Por
po të njiheshin mirë të gjitha këto probleme sot nuk do te kishim shqetsimet e
ndotjes së ajrit,ujittë tokës apo efektet e ngrohjes globale.Ekologjia është
themeli i ruajtjes se natyrës dhe të mjedisit dhe si shkencë e biologjisë
shfrytzon të dhënat shkencore të kimisë, të fizikës të matematikës dhe të
shumë shkencave tjera. Dy janë drejtimet kryesore : 1. Ruajtja e mjedisit që
ka si qellim të kufizojë ndikimin e ndotjeve te industrisë , bujqësisë, transportit,
ndertimit etjera veprimtari te njeriut. 2. Ruajtja e natyrës që ka si qellim të
kufizojë deri ne minimum ndryshimet në natyrë (ekosistemet ) siç janë efektet
e ngrohjes globale,ruajtja e shtresës së ozonit, paksimi i emetimit të
gazrave,evitimi i shirave acide. Prandej ka rendësi të dihet një strategji e cila
duhet të ndiqet për të evituar një krizë ekologjike në vendin tonë. Por një gjë e
till fatkeqsisht nuk pasqyrohet në websiten e Ministrisë Mjedisit bile te dhenat i
perkasin vetem viteve 1997-98 ne te cilat jo vetëm ka gabime por edhe
pasaktësira dhe plot teori te pavertetuara. Mendoj se prioritetet duhet të jenë
në problemet më të mëdha e më të ngutshme për tu zbatuar, qe të sigurojnë
një natyrë e mjedis te pastër .
Ndotjet e mjedisit duhen percaktuar dhe vlersuar drejtë duke i kushtuar
rendësi klasifikimit të tyre në të ngurta në shkarkimet e lengëta dhe ndotje të
ajrit. Parimet me të rëndësishme për mbrojtjës së mjedisit:  Shfrytëzimi
racional i burimeve, reduktimi i emetimeve në ajër, reduktimi i ndotjes së ujit
dhe tokës, dhe riciklimi i mbeturinave;  Ruajtja e vlerave biologjike-ekologjike
të mjedisit nëpërmjet ruajtjes së florës dhe faunës, dhe të vlerave të
trashëgimisë natyrore  Mbështetja në përdorimin e burimeve të
ripërtërishme, bashkë-prodhimin e këtyre burimeve dhe të llojeve të ndryshme
të energjisë;  Promovimi i kursimit të energjisë në mesin e publikut 
Shfrytëzimi i pajisjeve shtëpiake me efikasitet të lartë, të tilla si llambat e
dritës;  Reduktimi dhe riciklimi i mbeturinave.

NDIKIMI I TEKNOLOGJISE

Mbrojtja e natyrës dhe e mjedisit konsiderohen si pjesa më e rëndësishme e

jetës në planetin tonë. Te gjitha proceset qe çojnë në një sistem ekologjik te
suksesshëm janë të lidhura me programin për përcaktimin e strategjisë dhe
zhvillimin e mëtejshëm të objektivave në ruajtjen e natyrës e të mjedisit.
Ekologjia është themeli i ruajtjes se natyrës dhe të mjedisit dhe si shkencë e
biologjisë shfrytëzon të dhënat shkencore të kimisë, të fizikës të matematikës
dhe të shumë shkencave tjera. Dy janë drejtimet kryesore: 1. Ruajtja e
mjedisit që ka si qellim të kufizojë ndikimin e ndotjeve te industrisë, bujqësisë,
transportit, ndërtimit e veprimtari te njeriut. 2. Ruajtja e natyrës që ka si qellim
të kufizojë deri ne minimum ndryshimet në natyrë (ekosistemet) siç janë
efektet e ngrohjes globale, ruajtja e shtresës së ozonit, pakësimi i emetimit të
gazrave, evitimi i shirave acide.Prandaj ka rendësi të dihet një strategji e cila
duhet të ndiqet për të evituar një krizë ekologjike në vendin tonë. Por një gjë e
tille fatkeqësisht nuk pasqyrohet në websiten e Ministrisë Mjedisit bile te
dhënat i përkasin vetëm viteve 1997-98 ne te cilat jo vetëm ka gabime por
edhe pasaktësia dhe plot teorira. Vetëm në qoftëse marrim industrinë e
lëkurëve, shqetësimet janë më të mëdha për mjedisin. Derdhjet teknologjike
përmbajnë sasia sulfidesh, komponime organike të tretshme, alkalinitet i lartë
si dhe mbetje lendësh regjëse të palidhura, të ngjyruesve, yndyrave dhe
emulsioneve. Ujërat që dalin nga derdhjet e fabrikave të lëkurave duhet te
jenë të pastra para se të futen në rrjetin hidrografik, për të mos prishur
balancin ekologjik.Përcaktimi i trajtimit të derdhjeve teknologjike duhet të
ndiqet konkretisht nga çdo ndërmarrje e industrisë në gjendje pune. Jashtë
vendit tonë shteti nuk lejon të punojnë fabrika e ndërmarrje industriale pa
patur impiantin e pastrimit te ujërave shkarkuese bile merr të dhëna çdo ditë
për përbërësit e pastërtisë së ujërave.Zgjedhja e metodës së pastrimit si dhe
përcaktimi i parametrave të trajtimit të tyre varet nga përbërja e derdhjeve
teknologjike. Vlera e pH, përmbajtja e lëndëve organike dhe inorganike duhen
mbajtur në nivelet standarde të lejuara. Në rastin e numrit të madh të
komponimeve të ndryshme organike që ndodhen në derdhjet, përcaktimi i
secilit paraqet problem dhe kërkon shumë kohë prandaj për këtë arsye behet
një përcaktim total i treguesve kryesorë të derdhjeve që ndikojnë
nëpërcaktimin e sasisë së kompozimeve organike dhe aftësinë e tyre për t’u
degraduar.Për këtë ka rëndësi sasia e oksigjenit e domosdoshme për
dekompozimin e përbërësve organikë, pra një fenomen i tille është plotësisht
në dëm të mjedisit e në tërësi të shëndetit. Për këtë duhen ruajtur vlerat
standarde të NBO (BOD) nevoja biologjike për oksigjen dhe të NKO (COD)
nevoja kimike për oksigjen dhe këto të mos merren të shkëputura prej
prodhimit.Ashtu siç janë përgjegjës për prodhimin dhe per teknologjinë,
drejtuesit dhe personeli ing-teknik janë përgjegjës edhe për ndotjet e krijuara
të cilat duhet ti minimizojnë sa të jetë e mundur bashkë me efektet e tyre
dëmtuese nëpërmjet përmirësimeve të teknologjisë dhe të përdorimit të
kimikateve me efekte sa më pak ndotëse. Edhe ndotjet e ajrit në vendet e
punës të reparteve në industri varen nga proceset teknologjike,lloji i prodhimit,
i kimikateve si dhe mënyra e sistemit të zgjedhur në realizimin e teknologjisë
së prodhimit. Por çfare është bërë për të përcaktuar një KMV, koncentrimi
maksimal te vendi i punës për ndotjen e ajrit. Asnjë parametër i tillë nuk
ekziston në vendet e punës në repartet e prodhimit apo atje ku punohet me
hidrokarbure dhe mineralet.Gjithmonë mjedisi mund të jetë shumë i keq ose
katastrofik, dhe shumë i mirë. Kjo gjithnjë varet nga kushtet. Në të dy rastet
faktorët duhen kërkuar tek njerëzit. Ruajtja e natyrës dhe e mjedisit janë të
lidhura me ngrohjen globale pra ndryshimet klimatike duhen marrë si
probleme të mjedisit.Mbeturinat prapë mbeten një problem i pazgjidhur në
vend. Ato, si kudo jashtë, duhen klasifikuar të paktën në dy grupe, në
hedhurina për asgjësim dhe në hedhurina për riciklim ose ripërdorim ku duhet
të bëjnë pjesë hedhurina letre, kartoni,fibre e plastiket.Gomat mbasi mblidhen
arrihet që të ngrihen në temperaturë shumë gradë nën zero,kalojnë pastaj në
proceset e copëtimit, thermimit. Materiali i përftuar i shtohet asfaltbetonit për
asfaltim rrugësh. Një asfaltim i tille është më i qëndrueshëm dhe fleksibel. Ky
mund të jetë një nga shumë raste tjera kur teknologjia dhe shkenca thotë
fjalën e vet.Në ngrohjen globale kanë ndikuar dhe vazhdojnë të ndikojnë
emetimet e CO2, CH4, oksidet e azotit, komponimet e halogjenuara të
karbonit. Ozoni, dihet se redukton rrezatimin ultraviolet dhe duhet mbrojtur
shtresa e tij sa të jetë e mundur. Ngrohja globale prek çdo pjesë të planetit
prandaj edhe njerëzit janë të ekspozuar ndaj gjithë efekteve negative kudo që
të ndodhen.
 Mjedisi dhe rendesia e tij

Mjedisi ne nje fare menyre perfaqeson vete njeriun. Ai pasqyron jeten e njeriut
si nje liber i hapur. Qe ne momentin qe lind e deri kur vdes njerezit jane
kontakt te panderprere me mjedisin. Ne nga ai marrim te gjitha elementet e
nevojshme per jeten. Me pak fjale ne ekzistojme sepse mjedisi ekziston.
Natyra na ka falur nje te mire te jashtezakonshme.. Mjedisi do të thotë
rrethinën. Toka, uji, ajri, bimët, kafshët, hedhurinave të ngurta dhe gjëra të
tjera që janë përreth na përbëjnë mjedisin tonë. Njeriu dhe mjedisi janë të
ndërthurura ngushtë me njëra-tjetrën, për të ruajtur një ekuilibër ose ekuilibrin
në natyrë. Në mënyrë të ngjashme shkencëtarët socialë referohen mjedisin
social, kulturor, ekonomik dhe organizativ.Prandaj mjedisi mund të
përkufizohet si "shuma e të gjitha faktorëve sociale, kulturore, ekonomike,
biologjike, fizike dhe kimike që rrethojnë 'njeriu' për të dhënë mbrojtjen e
nevojshme të tij."Dy llojet e mjedisit ne mund të vijnë të gjithë. Njëra është
mjedisi natyror i ajrit, ujit, mbeturinave të ngurta, zhurmat, rrezatimi, toka,
druri, kafshë të egra dhe hapësirë të jetesës etj dyta është njeriu mjedisi që
merret me mjedisin e punës, strehimin, teknologji, estetikë, transportit ,
shërbimet komunale, shlyerja, urbanizimi dhe kështu me radhë. Kështu, njeriu
është vendosur në mënyrë të vendosur si një pjesë e rëndësishme e
ekosistemit globale, e cila varet nga ai sa ai varet nga kjo. Prandaj, ekziston
një lidhje e ngushtë midis njeriut dhe mjedisit. Si cdo gje tjetre te mire ne ia
kuptojme rendesine vetem ne castin kur e humbasin. E njejta gje po ndodh
edhe me mjedisin. Pak e nga pak mjedisi po shkaterrohet dhe nuk po i
ploteson te tera nevojat tona. Ne te ardhmen nuk do te mund te plotesoje
pothuajse asnje nga keto nevoja. Jemi pikerisht ne qe e kemi cuar ne kete
stad, edhe pse deri pak pak kohesh nuk e kuptonim.

Punoi : Arlind Krosi

TEMA : MJEDISI
 Ndotja vjen nga :

Industria Transporti

Ujrat e zeza Bujqesia

Mbeturinat