UNIVERSITETI I TIRANS

FAKULTETI I SHKENCAVE NATYRORE

DETYRE KURSI

Mbetjet elektronike
Riciklimi i baterive

Punoi: Pranoi:
Behije Ismaili Msc. Gledjan Caka
Anisa Duci
Albi Nuhaj
Bajram Gishto
Gelina Buziu
Gentjana Gaxha
Megi Ademi





Hyrje: Bombe globale
Krkesa e shpejt pr teknologji ka uar n prmirsimin e vazhdueshm t celularve dhe jo
vetem. Vetm n Evrop, zvendsohen miliona celular do vit. Kjo tashm paraqet nj
problem mjedisor far do t bhet me mbetjet elektronike duke ditur se hedhja e celularve t
vjetr dhe aksesorve shkakton ndotje serioze t mjedisit??
Problemi i trajtimit t mbetjeve elektronike sht nj problem n rritje. Bota prodhon 50 milion
ton mbetje elektronike n vit, por vetm 25 pr qind e ksaj mase riciklohet n vendin ku
gjenerohet. Prpos rrzikut serioz, qeverit e vendeve t ndryshme ose kan kapacitete t
kufizuara ose nuk kan zhvilluar ende praktika pr ti menaxhuar kto mbetje.
Profesor Ming Wong, drejtor i Institutit Croucher pr Shkencat Mjedisore n Universitetin
Baptiste Hong Kong, gjat fjalimit t tij n Konferencn e Melburnit u shpreh se duhet
ndrmarr nj veprim i menjhershm pr t ndalur grumbullin e mbetjeve toksike elektronike q
po zgjerohet ende m shum n planetin ton.
Un do ta quaja nj bomb me sahat global, u shpreh Wong duke iu referuar rritjes s
grumbullit t mbeturinave t prodhuara nga telefonat e vjetr celular, kompjuterave dhe
pajisjeve t tjera elektronike.Kemi nj rritje t vrullshme t ktyre mbetjeve nga 3 deri n 5 pr
qind do vit, pr shkak t zvoglimit t jetgjatsis s kompjuterave nga 6 vite deri n 2 vite.

Gjenerimi i mbetjeve elektronike n landfille, rrit rrezikun e ekspozimit ndaj prqendrimeve t
larta t kimikateve dhe metaleve t rnda, t cilat m pas migrojn n tok dhe n ujrat
nntoksore duke prfunduar tek njerzit. Shpesh vendet e zhvilluara i drgojn mbeturinat
elektronike n vendet n zhvillim n Azi dhe Afrik pr riciklim duke prfituar nga kostua m e
ult e puns dhe nga mungesa e rregullave mjedisore.

Heqja e materialeve t mueshme si ari, argjendi dhe platini nga mbetjet elektronike n kto
vende bhet nn kushte jashtzakonisht primitive duke uar n ndotjen e gjer t ajrit, ujit dhe
ushqimit duke dmtuar seriozisht shndetin e njerzve.

Problem tjetr shqetsues mbetet djegja e pjisjeve elektronike n mjedise t hapura duke u br
shkas pr prodhimin e kimikateve toksike si PCDD, PBDEs, PAH, PCB dhe metaleve e rnda.
Disa nga kto kimikate toksike prfundojn vecanrisht tek peshqit, t cilt pastaj mund t
tregtohen n nivel lokal dhe global.

Si administrohen mbetjet ne Shqiperi sipas ligjeve?
Administrimi i mbetjeve ne Shqipri sht ne nj nivel shume te ulet. Me sisteme pr
grumbullimin mbetjeve te ngurta jan pajisur vetm qytetet, por jo zonat rurale. Praktikohet
shume pak riciklimi.Kryesisht mbetjet asgjsohen ne vend grumbullimet e mbetjeve. Me disa
prjashtime te vogla(landfill-et e Sharres dhe Bushatit) nuk ka venddepozitime te tjera te
planifikuara si duhet.
Dy venddepozitime te tjera te mdha qe po planifikohen te bhen brenda nj afati te shkurtr
jan: nj neKore/ Maliq (mbshtetur nga KfW) dhe nj tjetr ne Sarande/Bajkaj (mbshtetur
nga BankaBotrore). Nuk ka sisteme grumbullimi ne zonat rurale dhe qytetet e vogla. Pjesa me e
madhe embetjeve te ktyre zonave depozitohen neper lumenj ose ne ane te rrugve te cilat
transportohen nga ujrat dhe ne ket mnyre zhvendosen ne nj pjese tjetr toke dhe ne fund ne
rrjedhat ujore.
Nuk ka nj sistem te sigurte pr administrimin e mbetjeve te rrezikshme (atyre te prodhuara
ngaindustrit dhe ato shtpiake). Sistemi i menaxhimit te mbetjeve te rrezikshme sht shume i
dobtdhe pjesa me e madhe e grumbullimit te mbetjeve kryhet nga sektori privat gjithashtu edhe
impiantete riciklimit jan ne pronsi te sektorit privat. Sigurimi i ktyre aktiviteteve dhe sistemi i
menaxhimitjan akoma ne fillimet e tyre dhe varen nga disponueshmeria e materialeve te
riciklueshme me njecilesi te mire. Ne shumicen e rasteve industria e riciklimit varet nga lendet e
para te riciklueshme qeimportohen ne Shqiperi.
Ekziston nje politike dominuese dhe e perhapur e hapjes se gropave dhe e grumbullimit te
mbetjevene to. Instrumentet ekonomike per administrimin e mbetjeve jane te pakta dhe me vlere
tepakonsiderueshme.Problemet e administrimit te mbetjeve jane te shumta dhe te ndryshme.
Pjesa me e madhe embetjeve te krijuara (ne peshe) jane te prirura te jene substanca inerte, ne
vecanti mbetjet endertimeve, por rreziqet me te medha jane te lidhura me vellime te vogla
(kryesisht industriale) te mbetjeve te rrezikshme. Mbetjet komunale kane nevoje per nje
grumbullim te kushtueshem dhe tezgjeruar, transportim dhe rregullim. Kondita te vecanta duhet
ti aplikohen kategorive te ndryshme, si p.sh mbetjet nga shendetsia. Sektori i mbetjeve paraqet
nje nga sfidat me te rendesishme qe ndesh Shqiperia .

Uzina e baterive n Berat

Ish-Uzina e Baterive ka ushtruar veprimtarin si uzin shtetrore pr afro 17 vjet, me
destinacion prodhimin e baterive pr makinat dhe mjetet lundruese ushtarake, ku lnda e
par e prdorur ka qen plumbi dhe acidi sulfurik. Ndrkoh q jan prdorur edhe
element t tjer si sulfat plumbi e kripra t cianurit. Kjo uzin kryente shkatrrimin e
baterive t vjetra, pr t kaluar m pas n procesin e riciklimit dhe formimit t baterive t
reja. Deri n vitin 1985 n kt uzin ka funksionuar nj aparatur filtrimi, q prdorej
pr kapjen e grimcave t plumbit q minimizonin n kt mnyr ndotjen e zons, q nuk
ishte e banuar, por pas djegies s ktij impianti n vitin 1997, ndotja n kt territor
shkatrroi edhe frutikulturn dhe brezin e gjelbr, q ndante dikur uzinn me qytetin. Pas
vitit 1997 deri n vitin 2008 n kt uzin sht kryer privatisht shkrirja dhe riciklimi i
baterive, duke ndotur qytetin n nj rreze 500-700 metr nga pika fundore e uzins.

Berat, uzina e baterive shkakton ndotje 3 her m t lart se normat e BE!

Rajoni i Uzins n qytetin e Beratit renditet n listn e zonave m t nxehta t ndotjes n
Shqipri, kjo si pasoj e aktivitetit disavjear t ish-uzins s baterive, q shtrihet n nj
siprfaqe prej 3 hektarsh. Nga analizat e kryera ka rezultuar se territori i ish-uzins s
baterive sht i kontaminuar me plumb. Pr shkak t mungess s informacionit mbi
nivelin e ndotjes dhe efekteve toksike si dhe kushteve ekonomike, qindra banor kan
ndrtuar shtpi n kt zon, madje duke prdorur edhe tulla t ish-uzins. Drejtori i
Qendrs Shndetsore Uznov, Brahim Aliaj, i kontaktuar n linj telefonike deklaroi pr
Gazeta Shqiptare, se dhjetra banor jan paraqitur me shqetsime t rrugve t
frymmarrjes, alergji por edhe t prekur nga smundje t sistemit nervor. Ekspozimi
ndaj plumbit shkakton sidomos probleme tek sistemi nervor i fmijve, tek shndeti
riprodhues dhe probleme t veshkave. Plumbi sht i dmshm pr zhvillimin e trurit t
fetusit dhe fmijve si dhe grave shtatzna. Niveli i plumbit n gjak mund t shkaktoj
pasoja q mund t jen t pakthyeshme, prfshir edhe aftsin e kufizuar t t msuarit,
probleme t sjelljes dhe t meta mendore. Kam prpiluar raporte q i kam paraqitur si tek
Drejtoria Rajonale e Shndetit Publik, edhe tek Ministria e Shndetsis pr rastet q kam
pasur, deklaron mjeku Aliaj. Nga studimet e kryera, ka rezultuar se jan 2200 banor
rreth zons q rrezikohen seriozisht nga mbetjet e plumbit. Ndrkoh q specialist t
mjedisit pohojn se jan m mijra banor t rrezikuar edhe prgjat rrjedhs s lumit
Osum.

Territori perreth rrezik per banoret
Sipas specialistve, nga analizat dhe studimet e kryera ka rezultuar se toka dhe territori
prreth ish-uzins, n t gjith elementt prbrs t saj (uj, ajr, bimsi) sht 2-3 her
m e ndotur se normat e lejuara nga BE dhe OBSH. Por sipas Drejtoris Rajonale t
Shndetit Publik, t rrezikuar nuk jan vetm 2200 banort q jetojn pran ishuzins,
por edhe qindra t tjer q kan tokat bujqsore prgjat lumit Osum, ku edhe shkarkohen
mbetjet e plumbit gjat ditve me reshje. Kur Osumi del nga shtrati, ai shprndan mbetjet
e plumbit n tokat bujqsore t mbjella me bim t cilat pas konsumimit kalojn n
organizmin e njeriut. Drejtori i sapoemruar i Agjencis Rajonale t Mjedisit Berat,
Petraq Toli, pohon se nga analizat e bra n mostrat e marra n bimsi dhe prodhime t
toks, ka rezultuar se n to ka prmbajtje plumbi. Nj nga mundsit e rehabilitimit t
zons sht grumbullimi i pjess s dheut (toks) nga 0-1 metr thellsi q mbart lndn
q nuk denatyralizohet si; plumbin, hekurin, inertet n siprfaqe dhe kasat e baterive q
jan ende t grumbulluara.Gjith ky material duhet t groposet duke u mbyllur
hermetikisht n nj grop e tipit sarkofag, pr mos tu hapur m kurr, deklaron Toli.

Lvizjet e pakontrolluara t popullsis, q prej vitit 1992 e kan kthyer territorin e
ishuzins n nj zon t populluar.Vet banort e ksaj zone pohojn se sot ata e din q
jetojn n nj territor t ndotur, ku rrezikohet jo vetm bimsia e prodhimet bujqsore t
fushs, por edhe jeta e tyre, e shfaqur kjo situat n problemet alergjike, kputjeje
trupore, marrje mendsh e t vjella. Pamundsia pr t ngritur shtpi diku gjetk ka br
q banort t pranojn disi heshturazi situatn. Ne e dim shum mir se far po ndodh,
se prdit kemi probleme t ndryshme shndetsore. Po kur erdhm ktu, nuk i dinim
rreziqet, tani skemi m mundsi ekonomike, se prballojm dot t ngrem shtpit nga
e para. I vetmi q mund t na ndihmoj sht shteti, i cili duhet t marr masa sa m
par, shprehen banort pran ish-uzins s baterive.

Mbetjet e pajisjeve elektrike dhe elektronike:
Legjislacioni i BE po shtrengon perdorimin e substancave te rrezikshme tek pajisjet elektrike dhe
po promovon mbledhjen dhe riciklimin e ketyre pajisjeve. Legjislacioni parashikon krijimin e
skemave tmbledhjes, ku konsumatort kthejne mbetjet e perdorura falas. Qllimi i ktyre
skemave sht rritja e riciklimit dhe / ose ri-prdorimi i produkteve t tilla. Ai krkon gjithashtu
metale t rnda si plumbi, zhiva dhe kromi qe te zevendesohen nga alternativa me te sigurta.
Pavaresisht rregullave te tilla per mbledhjen dhe riciklimin, vetem nje e treta e mbetjeve te
pajisjeve elektrike dhe elektronike ne Bashkimin Europian eshte raportuar te jete trajtuar ne
menyren e duhurdhe dy te tretat e tjera do te shkojne ne landfill-e ose do te trajtohen brenda ose
jashte BashkimitEuropian. Synimi i mbledhjes se 4 kg per person ne vit nuk reflekton sic duhet
situaten individuale teShteteve Antare. Transportimi i mbetjeve elektrike dhe elektronike ne
shtetet qe nuk jane pjese e BEvazhdon te perhapet.
Mos trajtimi i duhur i produkteve ve ne rrezik mjedisin dhe shendetin. Ne Dhjetor te 2008
Komisioni Europian propozoi rishikimin e direktivave per pajisjet elektrike dhe elektronike ne
menyre qe te merret sa me shpejte me rritjen e ketyre mbetjeve. Synimi eshte qe te rritet sasia e
mbetjeve elektrike/elektronike qe trajtohet ne menyren e duhur dhe te ulet numri i atyre qe do te
groposen. Propozimet gjithashtu synojne te zvogelojne barren administrative.

Baterit e prdorura, rrezik pr shndetin, nuk riciklohen
Baterit, sidomos ato q prdoren pr automjetet, jan nj ndr ndotsit kryesor t
zonave urbane. N vendin ton kto bateri mund ti blejm n do dyqan q tregton pjes
pr automjete. Por problemi qndron se ku hidhen baterit e prdorura, pasi jo t gjith e
kthejn n dyqanin ku blejn baterin e re.

N shum raste baterit e vjetra t automjeteve prfundojn n koshin e plehrave ku
hidhen mbetjet urbane, gj q duhet t jet e ndaluar, pasi ato jan shum t rrezikshme
pr mjedisin, por edhe pr shndetin ton. Dy elementt kryesor, t cilt hyjn n trupin
e njeriut duke dmtuar seriozisht shndetin, jan plumbi dhe acidi sulfurik. Kta dy
element mund t merren nga ajri, uji dhe zarzavatet e mbjella pran zonave t prekura
kryesisht prej plumbit. N kryeqytet ndodhen shum pika grumbullimi dhe riparimi t
baterive t automjeteve, t cilat jan rrezik pr personat q punojn n kto servise pasi
nuk mbajn veshje mbrojtse, por edhe pr banort pran ktyre zonave.

Por rreziku nuk vjen vetm nga kto bateri, por edhe nga ato q ne i prdorim pr konsum
t prditshm, pr telekomandat, lodrat e fmijve etj. Kryesisht kto bateri pasi
konsumohen, n rastin m t mir prfundojn n koshin e plehrave, ose gjenden t
hedhura n tok, duke prbr rrezik jo vetm pr t rriturit, por edhe pr fmijt.

Por a thua se te gjitha keto do te realizohen???
Duke lene menjane qeverine dhe politikat qe ata kane per te realizuar riciklimin e
mbetjeve elektronike dhe jo vetem I drejtohemi atyre organizatave qe me te vertet po
mundohet te bej bej dicka lidhur me kete ceshtje qe i perket cdo qytetari.

Vodafone Group, ku bn pjes Vodafone Albania, e ka kthyer problemin n nj mundsi
pr t zbatuar politika pr mbrojtjen e mjedisit. Celulart e vjetr grumbullohen dhe
riciklohen duke u shndrruar n lnd t par pr industrin apo riparohen pr tu
prdorur n tregje t reja ku mimi i nj celulari krejt t ri sht nj penges pr ti bler
ato.
Duke filluar nga data 26 Janar 2011, fal mbshtetjes s dhn nga General Electric,
Vodafone Albania ka rifilluar fushatn Go Green pr riciklimin e celularve t
prdorur, n t gjith Shqiprin duke dhuruar pr t gjith ata q riciklojn aparatet e
tyre celulare nj llapm ekonomike, q ndihmon n kursimin e energjis.
Gjat vitit q shkoi fushata e riciklimit Go Green nga Vodafone Albania solli n treg t
part karikues aparatesh celulare me energji diellore, t cilt iu dhuruan t gjith atyre q
ricikluan aparatet e tyre celulare duke i dorzuar pran rrjetit t dyqaneve Vodafone.
Me kujdesin e vazhdueshm ndaj mjedisit dhe n kuadr t politikave t prgjegjshmris
sociale t biznesit, Vodafone Albania sjell nj tjetr nism e cila ndihmon jo vetm n
sensibilizimin e opinionit publik pr mbrojtjen e mjedisit, por edhe n kulturen e
kursimit t energjise.
Vodafone u ka br thirrje t gjith qytetarve t Shqipris q t dorzoj pr riciklim
celulart e tyre t prdorur dhe q nuk ju nevojiten m. Kjo sipas tyre do t parandalonte
hedhjen e tyre n pikat tradicionale t grumbullimit t mbeturinave q nuk ofrojn
mundsin e veimit dhe prpunimit t veant t baterive dhe pjesve t tjera t
aparateve celular q jan t dmshme pr mjedisin.


Duke ricikluar qoft dhe nj celular t vetm ne ndihmojm n mbrojtjen e mjedisit!
Per mbrojten e mjedisit nga mbetjet elektronike ka reaguar dhe BE e cila miratoi nj
rregullore e cila do ti detyroj prodhuesit e celularve t prdorin t njjtin lloj karikuesi.
Rregullorja synon t ndihmoj konsumatort, si dhe t ul koston e mbetjeve elektronike,
pasi karikuesi nuk do t jet m e nevojshme t ndrrohet bashk me celularin.
Kjo u shrben si interesave t konsumatorve ashtu edhe t mjedisit, tha nj
eurodeputete,
Kjo do ti jap account mbipopullimit t karikuesve dhe do t kursej 51 mij ton
mbetje elektronike do vit.

Projekt pr riciklim t baterive n shkollat e Prishtins dhe t
Fush-Kosovs
Qendra pr Studime t Avancuara FIT do ta implementoj n shkollat fillore t Prishtins
dhe t Fush-Kosovs nj projekt pr riciklimin e baterive, projekt ky q financohet nga
Ambasada Amerikane n Kosov.
Qllimi kryesor i ktij projekti sht t rris ndrgjegjsimin e publikut pr riciklimin e
baterive t vogla, pr t mbajtur nj ambient t sigurt dhe t pastr dhe pr t krijuar
shprehi t mira t riciklimit t baterive.
Me aktivitetet tona, ne shpresojm t informojm fmijt pr rreziqet e hedhjes s
mbeturinave n form t pakontrolluar dhe t paorganizuar dhe dhnien e kshillave se si
dhe ku mund t hidhen baterit pa dmtuar ambientin dhe n mnyr t sigurt.
N marrveshje me drejtorit e shkollave t Prishtins dhe t Fush-Kosovs ne kemi
vendosur shporta speciale (t punuara enkas pr grumbullimin dhe ruajtjen e baterive t
harxhuara, n shkolla ku fmijt do t mund ti vendosin baterit e zbrazta pr riciklim.
Shkolla fillore e cila ka grumbulluar sasin m t madhe t baterive do shprblehet dhe
do t pranoj mirnjohje nga Qendra pr Studime t Avancuara FIT, thuhet n arsyetimin
e projektit.
N vazhdim theksohet se baterit prmbajn materie toksike dhe metaletrnda t cilat
jan shum t dmshme pr ambientin dhe shndetin e njeriut.
Duke ricikluar baterit e zbrazta ne kontribuojm n krijimin e nj ambienti m t
shndosh si dhe prmbushim nj nga standardet e krkuara nga Bashkimi Evropian,
thekson komunikata e Qendrs pr Studime t Avancuara FIT


Energjia n Duart Tuaja, Riciklimi i Baterive

Si nj mallkim distopik, fotografia ime prodhon negativt e saj - nj shtet i ndotur, me
ushqim t helmuar. ka kam ba? Paj, aparatit tim i vura bateri AA.

Dhe kur e prdor nj bateri, ka me ba? Ajo hidhet n mbeturina, dhe metalet e rnda prej
bateris fillojn udhn e tyre n zinxhirin ushqimor; fotografit e mia (dhe fotot e tua,
edhe baterin q sapo e ndrrove n or, llamb) po na mbysin. Baterit prmbajn zhiv,
kadmium, nikel dhe plumb - a sht kjo toka ku ushqimi q han ti dshiron t rritet?

Kto metale krijojn ndotje, jo vetm n pikn kur hedhin baterit, por edhe bajn dm
gjat prodhimit industrit nxjerrse q harxhojn shum energji dhe rrezikojn edhe
shtazt e egra, edhe vendbanimet e njerzve n hapsirat ku punojn minierat.

Kuptohet, ka nj alternativ. Kur blihet nj produkt elektrik, gjej nj q ka bateri q mund
t mbushen. Blej bateri t riprdorshme (por vetm nse je sigurt q do t prdoren
prpunimi shtes q nevojitet, si dhe metalet q prbjn kto bateri i bn ato nj zgjidhje
shum armiqsore ndaj mjedisit, nse nuk jan prdorur plotsisht) - tipi i preferuar im q
mund t kyet n priz, USB t kompjuterit, gj q mundson mbushjen edhe n lvizje.
Ka nj bateri t riprdorshme t dizajnuar nga Sanyo me emrin eneloop (ende nuk sht
n shitje n Kosov) q mund t rimbushet 1000 her dhe mban mbushje pr 12 muaj.
Por edhe nse nuk mund ta gjesh, ka brende pr riprdorim q jan t disponueshme n
Kosov, mbajn mbushjen shum m mir sesa modelet e vjetra, dhe - kur llogaritet edhe
mimi i aparatit pr mbushje kushtojn m lir n afat t gjat. Kto bateri t
riprdorshme zvoglojn jo vetm ndikim prej prodhimit pr 1000 baterit e reja, por
edhe ndikim n ambient prej transportit t baterive q prndryshe do t harxhohen.

Megjithat, baterit e riprdorshme nuk jan t prshtatshme pr gjithka ato kan nj
shkall t vetshkarkimit rreth 1% brenda nj dits dhe harxhohen m shpejt kur jan gati
t shpenzuara, pra nuk jan opsioni m i mir pr pajisje t siguris, si jan alarmet
kundr zjarrit. Dhe pavarsisht prej llojit t bateris q prdoret, n fund t fundit ato
duhet t hidhen. Cilat jan zgjidhjet?

Pr katr vite nj kompani e vogl (prej pes puntoresh) ka punue n Kosov me ofrue
riciklimin e baterive. Envricon (044 194 666, envricon@gmail.com) ofron pranimin e
baterive t grumbulluar (minimum 10 kg) q merren n qendrn e tyre n Fush Kosov.
Nj pjes prej atyre q jan grumbulluar pr shembull baterit e automjeteve jan
ricikluar prej tyre n Kosov. T tjer (si jan baterit AA prej aparatit tim) jan
transportue n Maqedoni pr riciklim.

Envricon ka punue me KFOR-in dhe UNMIK-un pr grumbullimin e baterive t tyre dhe
sht gati pr myshterinj t tjer. Ruzhdi Thai, menaxheri, thot q mimet pr
grumbullim varen si merren vesh me do klient, mirpo pr organizata humanitare ata
mund t bjn transporte falas, si pjes e puns n mbshtetjen e zhvillimit t Kosovs.
Kryesorja shte q do dit pastrohet pak ambienti, thot ai.

Vazhdon mbledhja e baterive t zbrazta pr riciklim

Qendra pr Studime t Avancuara FIT n bashkpunim me Ambasadn Amerikane n
Kosov, sht duke e realizuar nj projekt q ka t bj me Mbledhjen e baterive t
zbrazta pr riciklim. Prmes ktij projekti FIT ka pr qllim t krijoj nj sistem t
mbledhjes s baterive t prdorura pr riciklim dhe t inkurajoj pjesmarrjen e
qytetarve.
Sot n bashkpunim me shkolln fillore Mitrush Kuteli nga Matiqani kemi organizuar
aksion pr mbledhje t baterive t vogla t harxhuara n qendr t Prishtins. Kjo
iniciativ sht organizuar me qllim t ruajtjes s ambientit dhe si prkrahje t
iniciativs Ta pastrojm Kosovn q sot ka organizuar aksion pr pastrim t
mbeturinave n tr territorin e Kosovs.
N kt aksion morn pjes nxns vullnetar nga shkolla fillore Mitrush Kuteli t
shoqruar nga msuesi i tyre Fadil Gashi. Gjat aksionit t sotm kemi mbledhur nj
numr t konsiderueshm baterive t zbrazta nga lokalet e vendosura n qendr t
Prishtins, prkatsisht n rrugt: Nena Terez dhe Bill Clinton. Gjat ktij aksioni, ne po
ashtu ju kemi br thirrje qytetareve dhe bizneseve q baterit e zbrazta t mos i hudhin
n mbeturinat e paselektuara (mbeturinat e prgjithshme) sepse ato dmtojn mjedisin.
Baterit e grumbulluara do t vendosen n shporta speciale (t punuara enkas pr
grumbullimin dhe ruajtjen e baterive t hargjuara) pr riciklim. Qendra FIT n
marrveshje me drejtorin komunale pr arsim t Prishtins dhe Fush Kosovs dhe n
bashkpunim me drejtorit e shkollave fillore sht duke organizuar vendosjen e ktyre
shportave pr riciklim t baterive t harxhuara n shkollat fillore t Prishtins dhe Fush
Kosovs. Po ashtu, n kto shkolla do t drgohen edhe materiale edukative n mnyr q
msuesit tiu dedikojn nj pjes t kohs s msimit t rregullt pr kshillim t fmijve
pr rndsin e riciklimit t baterive, rreziqet nga hudhja e tyre n mbeturinat e
prgjithshme dhe mbrojtjen e ambientit.

Jetojn me adicin, t riciklohen baterit e makinave
Padituria t bn t riskosh shpesh her shndetin e familjarve. sht fjala pr vet
drejtuesit e automieteve, nga t cilt, 1 n 8 prej tyre mbajn baterit e makinave n
shtpi, duke mos ditur se ato shkarkojn acid dhe pumb. Kto dy element dmtojn
organet baz t njeriut, duke nisur nga gjaku deri n dmtimet e embrionit t shtatzanave
apo dhe n tru.

Kto t dhna u publikuan n raportin e Qendrs Mjedisore pr Zhvillim, Edukim dhe
Rrjetizim, pas nj monitorimi mbi riciklimin e baterive t prdoruara. N kto kushte
zv/ministri i mjedisit, Taulant Bino ka krkuar m shum ndrgjegjsim nga qytetart pr
t'i dorzuar t gjitha pr riciklim.

"Duket q draft vendimi sht m posht se vet limitet e manaxhimit t mbetjeve. Ai v
target pr 25-60 % pr t nj periudh t caktuar kohore, n nj koh q sot, sipas
vlersimit tuaj jemi n masn 80 %. Duhet ridiskutuar edhe pr at shqetsim q shpreht
ju, mnyra se si sht hartuar rrezikon q nga nj riciklim n masn 80 % t zbresim m
posht"-thot Bino.

N dy pika ricikilimi n vendin ton, t cilat ndodhen n Vor dhe Durrs jeta e
puntorve sht n rrezik, pasi ata nuk marrin masa mbrojtse kur trajtojn baterit e
prdoruara. Ndrsa 60 prqind e tyre kan raportuar se jane dmtuar nga acidi, madje dhe
nga shprthimet e baterive. N raport citohet se n Tiran, gjysma e tokave t vendeve,
ku grumbullohen baterit jan t kontaminuara nga plumbi.

Jetojn me adicin, t riciklohen baterit e makinave
Padituria t bn t riskosh shpesh her shndetin e familjarve. sht fjala pr vet drejtuesit e
automieteve, nga t cilt, 1 n 8 prej tyre mbajn baterit e makinave n shtpi, duke mos ditur
se ato shkarkojn acid dhe pumb. Kto dy element dmtojn organet baz t njeriut, duke nisur
nga gjaku deri n dmtimet e embrionit t shtatzanave apo dhe n tru.

Kto t dhna u publikuan n raportin e Qendrs Mjedisore pr Zhvillim, Edukim dhe Rrjetizim,
pas nj monitorimi mbi riciklimin e baterive t prdoruara. N kto kushte zv/ministri i mjedisit,
Taulant Bino ka krkuar m shum ndrgjegjsim nga qytetart pr t'i dorzuar t gjitha pr
riciklim.

"Duket q draft vendimi sht m posht se vet limitet e manaxhimit t mbetjeve. Ai v target
pr 25-60 % pr t nj periudh t caktuar kohore, n nj koh q sot, sipas vlersimit tuaj jemi
n masn 80 %. Duhet ridiskutuar edhe pr at shqetsim q shpreht ju, mnyra se si sht
hartuar rrezikon q nga nj riciklim n masn 80 % t zbresim m posht"-thot Bino.

N dy pika ricikilimi n vendin ton, t cilat ndodhen n Vor dhe Durrs jeta e puntorve sht
n rrezik, pasi ata nuk marrin masa mbrojtse kur trajtojn baterit e prdoruara. Ndrsa 60
prqind e tyre kan raportuar se jane dmtuar nga acidi, madje dhe nga shprthimet e baterive.
N raport citohet se n Tiran, gjysma e tokave t vendeve, ku grumbullohen baterit jan t
kontaminuara nga plumbi.


Udhzimi mbi baterit Baterit e hedhura
Si nj prodhues ose importues i baterive, Canon sht nj antar i sistemeve t riciklimit
pr baterit dhe akumulatort e hedhur n secilin vend antar t Bashkimit Europian (EU)
ku funksionon. Gjithashtu prmbushim detyrimet tona pr t njoftuar e financuar
grumbullimin e prpunimin e baterive.
Udhzimi mbi baterit
Udhzimi i BE-s mbi Baterit e Akumulatort dhe Baterit e Akumulatort e Hedhur
(2006/66/KE) (Udhzimi) u nxorr m 2008 dhe sht ligj n t gjitha vendet antare t BE-s.
Ai synon t rris riciklimin e baterive e akumulatorve t hedhur pr t paksuar ndikimin mbi
mjedisin t tyre.
Klientt tan mund t kthejn baterit e prdorura nga produktet e tyre Canon n nj vend t
grumbullimit komunal ose pik t rregjistruar t rimarrjes.
Informacion pr klientt - BE dhe EEA (Norvegji, Islande e Litenshtajn)
Simboli m posht tregon se baterit dhe akumulatort e prdorur n kt produkt duhet t
eleminohen vemas nga mbeturinat shtpiake n prputhje me Udhzimin e krkesat vendore.


Nse nj simbol kimik printohet posht simbolit t treguar m lart, kjo tregon se nj metal i rnd
(mrkur, kadmium ose plumb) sht i pranishm n kt bateri ose akumulator n nj
prqndrim mbi nj prag t zbatueshm t prcaktuar n Udhzim.
Baterit e akumulatort nuk duhet t eleminohen si nj mbeturin komunale e pafiltruar.
Prdoruesit e baterive e akumulatorve duhet t prdorin kuadrin n dispozicion pr
grumbullimin, riciklimin e trajtimin e baterive e akumulatorve.
Nse nj prodhim i Canon prmban bateri jo t heqshme, i gjith prodhimi mbulohet tashm
nga Udhzimi (pr Pajisjet Elektronike e Elektrike t Hedhura) WEEE i BE-s dhe duhet t
dorzohen tek nj vend i autorizuar i grumbullimit pr WEEE. Vendi i grumbullimit m pas do
t mar masat e duhura pr riciklimin e trajtimin e prodhimit, duke prfshir baterit.

Pjesmarrja e klientit n grumbullim dhe riciklimin e baterive e akumulatorve sht i
rndsishm pr t minimizuar do ndikim t mundshm t baterive e akumulatorve mbi
mjedisin e shndetin njerzor, pr shkak t substancave t prdorura n bateri e akumulator.
Ne BE, ka skema t veanta t grumbullimin e riciklimit pr baterit e akumulatort. Pr t
msuar m shum pr skemat e riciklimit pr baterit e akumulatort n dispozicion n zonn
tuaj, ju lutemi kontaktoni zyrn tuaj vendore n qytet, autoritetin e mbeturinave ose mjedisin e
hedhjes s mbeturinave.

Faleminderit!