T.C.

MLL ETM BAKANLII

GRAFK VE FOTORAF

AIK-KOYU, IIK-GLGE
211GS0002

Ankara , 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul / kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.

Milli Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILAMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .........................................................................................................i GR ........................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1......................................................................................... 3 1. AIK-KOYU, IIK-GLGE LE LGL KAVRAMLAR.................................... 3 1.1. Tanmlar ............................................................................................................ 3 1.1.1. Ik-Glge................................................................................................... 3 1.1.2. Ak-Koyu .................................................................................................. 3 1.1.3. Ton ............................................................................................................. 4 1.1.4. Valr........................................................................................................... 5 1.1.5. Form ........................................................................................................... 5 1.1.6. Kompozisyon ............................................................................................. 5 1.1.7. Obje ............................................................................................................ 6 1.1.8. Ett ............................................................................................................. 6 1.2. Ik-Glge.......................................................................................................... 7 1.2.1. Doal Ik Kaynaklar (Gne veya Ay) .................................................... 7 1.2.2. Yapay Ik Kaynaklar (Elektrik , gaz lambas, mum ve dierleri) ............................................................................................................... 7 1.3. Ak-Koyu ......................................................................................................... 8 1.4. Plastik Sanatlarda Ik-Glge, Ak-Koyunun nemi ...................................... 8 1.5. Deseni Glgelemede Dikkat Edilecek Noktalar................................................ 9 1.6. Ton ubuu..................................................................................................... 10 1.7. Hacim Etkisi Veren Yzeyi Yapmak .............................................................. 13 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 15 1.8. Deiik Objelerin Yzey Karakterini Yanstacak ekilde Etd Etmek .......... 15 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 18 RENME FAALYET-2....................................................................................... 22 1. AIK-KOYU LE YZEY DZENLEME .......................................................... 22 1.1.rnek almalar.............................................................................................. 22 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 24 RENME FAALYET-3....................................................................................... 26 3. AIKKOYU, IIK-GLGEYE GRE SANAT ESERLER ............................. 26 3.1. Malzeme Ynnden nceleme......................................................................... 26 3.2. Teknik Ynnden nceleme ............................................................................ 26 3.3. Konu Ynnden nceleme............................................................................... 26 3.4. Form Ynnden nceleme............................................................................... 27 3.5. z erik Ynnden nceleme......................................................................... 27 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 28 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 30 MODL DEERLENDRME .................................................................................. 32 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 33 KAYNAKA ............................................................................................................. 34

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
MODLN KODU ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE NKOUL YETERLK 211GS0002 Grafik ve Fotoraf Ortak Ak-Koyu, Ik-Glge Ak-koyu, k-glge ile ilgili temel kavramlarn ve akkoyu, k-glge uygulamalarn yaplyla konularn anlatld renme materyalidir. 40/24 Nokta- izgi modln baarm olmak. Objelerin ak-koyu ve k-glgesini yapmak. Genel Ama Uygun tasarm atlye ortam salandnda, ak-koyu, kglge ile ilgili kavramlar doru uygulayabileceksiniz. MODLN AMACI Amalar 1. Ak-koyu, k-glge ile ton ubuu, hacimli yzey ve deiik objelerin yzey karakterini teknie uygun olarak alacaksnz. 2. Belirlenen yzey zerine geometrik formlar kullanarak dzenleme yapp ak-koyu, k-glgeye dikkat ederek resim kalemi ile izime hacim etkisi verebileceksiniz. 3. Sanat eserlerinin doru yorumlayabileceksiniz. Ortam: Grafik atlye ve laboratuarlar, snf, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam vb. Donanm: Resim malzemeleri, B serisi resim kalemleri, fzen, her trl boyama teknik malzemeleri, doal ve yapay objeler, sanat ile ilgili basl ve grsel kaynaklar, atlye nl,izim masas, izim tahtas. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lere kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac ( test, oktan semeli, doru yanl vb.) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgileri lerek deerlendirecektir.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

GR GR
Sevgili renci, Grme kla balar. Ik grsel nesnelerin bize yansmasn, dolays ile grmemizi salar. izim istenen biimin bir yzeyde gereklemesi, yanstm olduu k deerlerinin doru grlmesi ve doru yerletirilmesi ile mmkndr. Ik etd iin doa gzel bir retmendir. Doal nesnelerin k deerleri ile ett edilmesinde ama; objeyi ktta tekrarlamak deil biiminin, eklinin, dokusal yapsn parlakln matln ve planlarn yanstan k deerlerinin nasl bir dzenle yerlerini aldklarn grmek ve kiisel yorumlarla btnletirmektir. Hazrlanan bu modlde ak- koyu, k-glge tanmlar, ak- koyu, k-glgeye gre sanat eserlerinin incelenmesini, ak-koyu, k-glge uygulamalar ile ilgili konular ele alacaz. Modl sonunda rendiiniz bilgi ve becerileri sanat ile ilgili tm alanlarda kullanabilir ve hatasz bir biimde ak-koyu, k-glge uygulamas yapabilirsiniz.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda akkoyu, k-glge ile ton ubuu, hacimli yzey ve deiik objelerin yzey karakterini teknie uygun alabileceksiniz.

ARATIRMA
Deiik ortamlarda n geli ynne gre objeleri inceleyiniz

1. AIK-KOYU, IIK-GLGE LE LGL KAVRAMLAR

1.1. Tanmlar
1.1.1. Ik-Glge
In nesneler, objeler ve cisimler zerinde yaylrken oluturduu ak orta-koyu ton (degrade) deerlerine k-glge diyoruz.

1.1.2. Ak-Koyu
Ik, objeyi her noktadan ayn iddetle aydnlatmad iin; n geli ynne yakn yzeyler daha fazla k aldndan ak; a uzak ve arkada kalan yzeyler daha az k alacandan koyu grnrler resim dilinde buna ak-koyu denir. Aadaki birinci ekilde direkt n oluturduu ton kontrastlar ikinci ekilde ise yaygn n oluturduu ton kontrastlar arasndaki yumuak ve giderek artan valr geileri gzlemleyiniz ( ekil 1.2).

Direkt Ik Yaygn Ik ekil1.1:Ik-glge ekil 1.1:Ak-koyu

1.1.3. Ton
TON: Objelerin kl (aydnlk) ksmlar ile glgeli (karanlk) ksmlar arasnda kalan ksmlar hassas bir geile birbirine balayan orta ton deerlerinin hepsine birden ton denir. Ayn rengin en ak ton deerinden, en koyu ton deerine hassas gei salayarak gtrme iine renk valr denir.

ekil1.3: Ton dereceleri

Renk tonu yukardaki objelerde grld gibi n obje zerindeki dalmyla oluan bir dizi ak tonlarn gittike koyulaan koyu blgeler sayesinde oluturulur.

1.1.4. Valr
Herhangi bir rengin en ak tonuyla en koyu tonu arasndaki btn ton deerlerini kapsayan ton ubuuna valr denir. tonun greceli iddeti Bir tondaki k-glgelerin derecesinin getirdii fark, renklerin ilerindeki siyah ve beyaz ile ilgilerinden doan akkoyu farklarna, deerlerine renklerin valrleri denir.

1.1.5. Form
Biim, izgi, renk ve ak-koyudan olumu yzeydir. Bunlarn hepsi bir biim zerinde bulunabilir veya bazlar bulunmayabilir. Form eitleri snrszdr. Simetrik, asimetrik, organik inorganik, kbik, doal, yapay, durgun veya dinamik grnmler gsterir.

1.1.6. Kompozisyon
Kompozisyon farkllklar gsteren kavramsal ve grsel elemanlarn (nokta, izgi, renk, doku, boyut, biim, yzey) bir btn ierisinde estetik bir ilikiyle denge oluturmaya ynelik davranlar ve faaliyetlerdir.

(A)

(B) Resim 1.1: Kompozisyon

Kompozisyonda en nemli ilke, her eyin btne ait ve uygun olmas, hibir enin birbirine yabanc ve uygunsuz olmamasdr. Yani btnlktr, btnlk iin de eitliliktir.

1.1.7. Obje
Eni, boyu, ykseklii olan, uzay boluunda bir yer igal eden ve hacmi bulunan her nesneye obje ad verilir. Grsel sanatlar alannda ise obje; seilen nesnenin ortaya kan grntsne verilen isimdir.

1.1.8. Ett
nceleme, aratrma anlamna gelir. rnein, bir objenin etd demek o objenin grnen tm zelliklerinin (biim, yzey, doku, renk, hacim vb.) ayrntl olarak birebir orijinale uygun olarak kt, tuval, kil vb. zerine aktarlmasdr.

1.2. Ik-Glge
Bir modelin tasarmnda ve uygulamasnda ana faktrlerden biri ktr. Modelin ald k bize onun dz, kvrml, kresel, ibkey ya da baka bir formda olup olmadn gsterir. Form ve rengi k-glgenin var ettii etkiler sayesinde grp alglarz. izim ya da resim sanatnda kullanabileceimiz 2 eit k kayna vardr.

Resim 1.2: Ik-glge

1.2.1. Doal Ik Kaynaklar (Gne veya Ay)

Doal k paralel izgiler halinde yaylr; yapay k merkezden evreye doru radyal olarak yaylr. Bu nedenle den glgenin biimi k kaynann doal ya da yapay oluuna gre deiir.

1.2.2. Yapay Ik Kaynaklar (Elektrik , gaz lambas, mum ve dierleri)

Bu k kaynaklar tek bana ya da birlikte kullanlabilir. Birlikte kullanmda model hem temel k kayna hem de baka bir tamamlayc (komplemanter) k kayna tarafndan aydnlatlr. rnein; modellerimizi pencere kenarna yerletirirsek burada gne n (temel k) direkt olarak alacaktr. Daha sonra yanstc levha ya da elektrik (tamamlayc k) kullanarak glgeli ksmlar yumuatabiliriz.

1.3. Ak-Koyu
Ik, varlklarn her tarafn ayn lde aydnlatmad iin ak-koyu farklar meydana gelir. rnein ayn renkte olan bir eyaya baktmzda, n geldii ynde olan ksmlarn ak ve parlak olduunu; glgede kalan ksmlarn ise koyu ve snk olduunu grrz. Ak koyu ile k glge terimlerini birbirine kartrmamak gerekir. Ak-koyu, bir rengin ktan glgeye geerken ald ton dereceleridir (Valr). Yani herhangi bir rengin, kta ne derece ak tonda ya da glgede ne kadar koyu gzkecei durumudur. Hlbuki k-glge, renkli resimde, souk ve scak renklerin kullan ile sk skya ilgilidir. rnein klar sar ve turuncu, glgeler ise koyu mavi ve mor renklerle anlatlr. Bir rengi kl gstermek iin, beyazla amak yerine, sar ya da turuncu renkleri kartrmak gerekir. Glgede gstermek iin de, mavi ya da mor renklerle kartrlmaldr.

1.4. Plastik Sanatlarda Ik-Glge, Ak-Koyunun nemi

Ik-glge, akkoyu kontrastlar (Ztlklar) ve ara deerleri resimde iki boyutlu yzey zerinde boyutluluu (Hacimsellik) ve derinlii gstermee yarar. Bunlardan yararlanlarak yaplan alma objenin hacmini, objeler arasndaki uzakl ve dier zellikleri mkemmel bir ekilde alglamamz salar. Kullanlan malzeme ve teknikler resim sanatnda k-glge deerlerini ortaya karr. Heykelde ise heykeltra doal ve yapay heykel zerindeki etkisini dnerek, heykeldeki girinti ve kntlar planlar. Heykel zerine yansyan n iddeti izleyenler zerinde farkl etkiler yaratr. Mimaride estetik kayglarn yan sra doal ve yapay n etkisi dikkate alnr. Mimari yapda d formlarn planlamas yaplrken; kap, pencere, at, girinti, kntlar, ssleme unsurlar zerindeki n brakt ak-koyu ve ara deerleri nem tar.

Resim1.3: Bstn farkl ynden gelen k altnda grn

1.5. Deseni Glgelemede Dikkat Edilecek Noktalar

Betimlemeye (Tasvir) ynelik resimlerde, k-glge teknii boyutluluu gstermeyi salar. Ikglge ile modelin hacim ve derinlii daha belirgin hale gelir. Hazrlanan bir kompozisyonu izerken, glgelemede dikkat edilmesi gereken noktalar unlardr: izim sresince sabit bir noktadan baknz. Model stne den n geli ynne dikkat ediniz.

Ik modelin her yann ayn derecede aydnlatmad iin, k alan ksmlar daha aydnlk, k almayan ksmlarn glgede kald grlecektir. Ik ynne gre modelde ak-koyu deerleri ve ok sayda ara deerler vardr. Bu deerler oaldka model o denli hacim kazanr. Deseni glgelerken en ak ton deerinden balayarak en koyu ton deerine doru gidiniz.

1.6. Ton ubuu

Bir rengin en ak ton deerinden en koyu ton deerine gtrlrken meydana gelen renk valrne ton ubuu denir. Aktan koyuya derecelendirilen griler skalas, olarak da tanmlanabilir.

10

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

ekil 1.3:Ton ubuu

Kullanlacak Ara Gereler Resim kad (25x 35) Resim kalemi (2B- 3B) Hamur silgi Cetvel

11

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilemleri tamamladnzda ton ubuunu yapm olacaksnz. lem Basamaklar Ton ubuu almasnda kullanlacak ara ve gereleri temin ediniz. Kadnz enine tutarak 4.5 cm geniliinde 29 cm uzunluunda bir dikdrtgen iziniz . Dikdrtgeninizi 2,5 cm lik 9 eit paraya, blnz. Ton ubuunun ilk kutusunu kullandnz kalemin en koyu derecesini ortaya karacak ekilde ayn ynde ve kaynatrarak, diktrtgenden tamayacak ekilde karalaynz. Ton ubuunun dier kutularnda, kullandnz kalemin koyuluk derecesini hafifleterek 9. Kutuda en ak deeri elde edecek ekilde ara deerleri oluturunuz. alma sresince ton deerlerinizi karlatrn ve ayn deeri tekrarlaynz. Ton ubuunuz bitti ise kat lsnde mukavva kesiniz. Ton ubuunuzu mukavvaya yaptrnz ve stn jelatin ile kaplaynz. neriler Atlye nlnz giymeyi unutmaynz Cetvel kullannz Cetvel kullannz izdiiniz izgilerin ynne nem veriniz. Temiz ve dzenli alnz. Elinizin altna beyaz bir kat koyarak alma alannzn temiz olmasna zen gsteriniz. Temiz ve dzenli olunuz. alrken elinizin temizliine dikkat ediniz. almanzn eletirisini yapnz. Maket ban dikkatli kullannz. Uygulama srasnda sorun ile karlarsanz retmeninizden yardm alnz.

12

1.7. Hacim Etkisi Veren Yzeyi Yapmak

ekil 1.6: Hacim etkisi verilmi geometrik formlar.

Kullanlacak Ara Gereler Resim kad (25 x 35) Resim kalemi (2B,3B ) Hamur silgi Cetvel , pergel

13

Aadaki ilemleri tamamladnzda hacim etkisi veren yzeyi yapm olacaksnz. lem Basamaklar neriler

Hacim etkisi veren yzey almasnda Atlye nlnz giymeyi kullanlacak ara ve gereleri temin unutmaynz. ediniz Geometrik form izimlerine dikkat ediniz. ekil 1.7 deki Kat zerindeki Kadnz boyuna tutarak geometrik dzenlemesine dikkat ediniz.

formlardan daire, koni, silindir iziniz (Dairenin yarap 5 cm, koninin ykseklii 10 cm silindirin ykseklii 10 cm , genilii 7 cm olacaktr).
ekil 1.7: Kat dzeni

Ak koyu, k glge uygulamasna balamadan nce n geli ynn belirleyiniz.

Geometrik formu yapsna uygun, hacim etkisi verecek izgiler kullannz. In geli ynne gre izgilerinizin ak-koyu deerlerine dikkat ediniz

Silindir objeler izerken izgileriniz dairesel ynl olmaldr. Kresel formlar izerken kresel ynl olmaldr. In geli ynne gre ton ubuundaki deerleri dikkate alnz; k alan blgelerde izgi rengi daha ak, glgede kalan blgelerde izgi rengi daha koyu olmaldr.

Hacim etkisi veren yzey dzenleme Maket ban dikkatli kullannz. almanz bitti ise kat lsnde mukavva kesiniz almanz mukavvaya yaptrnz ve zerini jelatin ile kaplaynz
NER: In geli ynn deitirerek uygulamalar yapabilirsiniz. Uygulama srasnda sorun ile karlarsanz retmeninizden yardm alnz.

14

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

1.8. Deiik Objelerin Yzey Karakterini Yanstacak ekilde Etd Etmek

ekil 1.8

Kullanlacak Ara Gereler Resim kad (25 x 35) Resim kalemi (2B,3B) Hamur silgi Cetvel pergel

Aadaki ilemleri tamamladnzda objelerin yzey karakterini yanstacak uygulamay yapm olacaksnz.

lem Basamaklar Kullanlacak ara ve gereleri temin ediniz

neriler Atlye nlnz giyiniz.

15

 Objeyi bir zemin zerine yerletiriniz. Kdnz yatay tutunuz. Objeyi dikkatle gzlemleyerek, resim kaleminizle bastrmadan d hatlarn kda iziniz.( ekil 1.9 ).

HB veya 2B kalem kullannz.

ekil 1.9

Kaleminizi biraz yan tutarak yumuak glgeleme yapnz.

Kaleminizi fazla bastrmayn Glgeleme yaparken izgilerin yumuak ve dairesel olmasna dikkat ediniz.. In geldii blgeyi mmkn olduunca ak braknz.

Ik-glgeli, ak-koyulu alanlar belirginletiriniz (Baknz ekil 1.10 ).

ekil 1.10.

16

Son olarak objenin en koyu ksmn d kenar izgisini koyulatrn (Baknz ekil 1.11).

Uygulama srasnda sorun ile karlarsanz retmeninizden yardm alnz

ekil 1.11
Farkl k deerleri ile objeler izin Bu altrmalar sizin obje ile k-glge arasndaki ilikileri anlamanz kolaylatrr.

17

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplayarak lnz.

LME SORULARI
(Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere doru kelimeleri yaznz.) 1. In geli ynne gre form renginin aktan koyuya doru derecelendirilmesine .. denir. Ak- koyu, ton ve ile ilgilidir. Ik objeyi her noktadan ayn iddetle aydnlatamaz. Bu nedenle valrde ....... ve . farkllklar oluur. Kavramsal ve grsel elerin belirli bir dzen iinde bir araya gelmeleri . oluturur. biim, izgi, renk ve ak koyudan olumu yzeydir. Ik kaynaklar .. ve . kaynaklar olarak ikiye ayrlr. Kullanlan malzeme ve teknikler resim sanatnda ve . deerlerini ortaya karr. Ik glge ile modelin hacim ve . daha belirgin hale gelir. Desende k-glge ve ak koyu deerlerini uygularken en aktan balayarak en doru gidilir.

2. 3.

4.

5. 6. 7.

8. 9.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Tamam doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

18

UYGULAMALI TEST-1
Ton ubuu uygulamasn yapnz ve bu almanz aadaki deerlendirme ltlerine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evet ve hayr kutucuklarna X iareti koyarak kontrol ediniz

Deerlendirme ltleri 1. Malzemeyi temin ettiniz mi? 2. Ton ubuunu doru hazrladnz m? 3. izim aralarn doru kullandnz m? 4. Kada yerletirme (Kompozisyon) yaptnz m? 5. Ak-koyu, ton deerlerinin doruluunu kontrol ettiniz mi? 6. Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? 7. Yaptnz almay estetik adan gzel buldunuz mu?

EVET

HAYIR

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam EVET ise dier faaliyete geiniz.

19

UYGULAMALI TEST-2
Geometrik formlar karakalemle hacim etkisi vererek alnz. almanz aadaki deerlendirme ltlerine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evet ve hayr kutucuklarna X iareti koyarak kontrol ediniz

Deerlendirme ltleri 1. Malzemeyi temin ettiniz mi? 2. Kadnz geometrik formlardan daire, koni, silindir izdiniz mi? 3. Geometrik formlar doru izdiniz mi? 4. izgilerinizin formun yapsna uygun kullandnz m? 5. Ak-koyu, ton deerlerinin doruluunu kontrol ettiniz mi? 6. Ak-koyu, k-glge uygulamasna balamadan nce n geli ynn belirlediniz mi? 7. Geometrik formlarda ton deerlerini hacim etkisi vererek uyguladnz m? 8. Objeyi dikkatli gzlemlediniz mi? 9. Objenin yzey karakterini yanstacak ekilde ett ettiniz mi? 10. Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? 11. Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? 12. Yaptnz almay estetik adan gzel buldunuz mu?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz Tamam EVET ise dier almaya geiniz.

20

UYGULAMALI TEST-3
Deiik objeleri karakalemle, yzey karakterini de yanstacak ekilde ett ediniz. almanz aadaki deerlendirme ltne gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evet ve hayr kutucuklarna X iareti koyarak kontrol ediniz

Deerlendirme ltleri 1. Malzemeyi temin ettiniz mi? 2. Objeyi bir zemin zerine yerletirdiniz mi? 3. Objeyi dikkatle gzlemleyerek, resim kaleminizle bastrmadan d hatlarn kda izdiniz mi? 4. Geometrik formu yapsna uygun, hacim etkisi verecek izgiler kullandnz m? 5. Ak-koyu, ton deerlerinin doruluunu kontrol ettiniz mi? 6. Kaleminizi biraz yan tutarak yumuak glgeleme yaptnz m? 7. Glgeleme yaparken izgilerin yumuak ve dairesel olmasna dikkat ettiniz mi? 8. Ik-glgeli, ak-koyulu alanlar belirginletirdiniz mi? 9. Objenin yzey karakterini yanstacak ekilde ett ettiniz mi? 10.Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? 11.Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz Tamam EVET ise renme faaliyeti 2 ye geiniz.

21

RENME FAALYET-2
AMA

RENME FAALYET-2

Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda belirlenen yzey zerine geometrik formlar kullanarak dzenleme yapp ak-koyu, k-glgeye dikkat ederek resim kalemi ile izime hacim etkisi vereceksiniz.

ARATIRMA
Hazr bir fotorafn ak koyu deerlerini ayrntlar dikkate almayarak siyah beyaz ve gri deerlerde analizini yapmaya alnz.

1. AIK-KOYU LE YZEY DZENLEME

1.1.rnek almalar
l ve oran, grsel sanatlarda ok kullanlan bir kavramdr. Yzey dzenlemesinde nemli olan biimlerin amaca uygun olarak uyumlu ve dengeli ve estetik dzeni ortaya koyabilmesidir. Kk ller, grsel algda uzaklk etkisi yaratr. Byk ller ise yaknl ifade eder. Tasarmda birbirine yakn aralklar uygun, birbirinden uzak olanlar ise birbirleri arasnda kopuklua neden olur ve birliktelik gstermez. Yan yana olan aralklar tekrar edilirse monotonluu getirebilir. Bu sebeple form ve meknlar arasnda farkl byklkte aralklar kullanlmas dzenlemelerde hareket ve dinamizm getirir. Biimlerin yzey zerine yakn aralkl ve aralksz olarak dzenlemelerinde gz, biimleri gruplayarak alglar. Gz, eksik biimleri tamamlama eiliminde olduundan biimleri zemin zerine yerletirirken dikkat edilmelidir. Formlar yerletirirken arka ve n plan ilikisine dikkat edilmelidir.( Formlar bir dierinin arkasnda veya nnde kullanabilir).

22

ekil 2.1

ekil 2.2

ekil 2.3

ekil 2.4

ekil 2.5

ekil 2.6

23

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki ilemleri tamamladnzda geometrik formlardan yzey dzenlemesini ak-koyu, k-glgeye dikkat ederek karakalem tekniine uygun olarak yapm olacaksnz. Kullanlacak Ara Gereler Resim kad (25x 35) Resim kalemi (2B- 3B) Hamur silgi Doal veya yapay objeler Geometrik formlar lem Basamaklar Ara ve gereleri temin ediniz. Kadnza eskiz iin 10x10 cm llerinde en az 3 tane kare iziniz. neriler Atlye nlnz giymeyi unutmaynz Cetvel kullannz Kullandnz biimlerin bykkk, n-arka planna dikkat ediniz Birden fazla geometrik form kullanyorsanz birbiri ile uyumuna dikkat ediniz. Yzey dzenlemesi ile ilgili Nokta- izgi Modlnndeki bilgilerinizi hatrlaynz. izdiiniz izgilerin ynne nem veriniz. Temiz ve dzenli alnz. Elinizin altna beyaz bir kat koyarak alma alannzn temiz olmasna zen gsteriniz. almanzda n tek ynden gelmesine dikkat ediniz. Estetik bakmdan gznze ho geleni seiniz. Temiz ve dzenli olunuz. alrken elinizin temizliine dikkat ediniz.

Kareler iine geometrik formlardan yola karak yzey zerine dzenlemesi yapnz.

Eskizleri geometrik formlar dikkate alarak karakalemle hacimlendiriniz.

Eskizlerden birine karar veriniz. Eskizinizi resim kadna istenen byklkte (20x20cm) temizini alnz.

24

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

UYGULAMALI TEST
Geometrik formlar kullanarak hacimli yzey almas yapnz ve bu almanz aadaki deerlendirme ltlerine gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evet ve hayr kutucuklarna X iareti koyarak kontrol ediniz

Deerlendirme ltleri 1. Malzemeyi temin ettiniz mi? 2. Kada yerletirme (Kompozisyon) yaptnz m? 3. n ve arka plan ilikisine dikkat ettiniz mi? 4. Byk kk ilikisine dikkat ettiniz mi? 5. In tek taraftan gelmesine dikkat ettiniz mi? 6. Formlarn birbiri ile uyumunu saladnz m? 7. Ak-koyu, ton deerlerinin doruluunu kontrol ettiniz mi? 8. izgilerinizi formlara gre kullandnz m? 9. Yeteri kadar eskiz izdiniz mi? 10. izim aralarn doru kullandnz m? 11. Temizlik ve dzene dikkat ettiniz mi? 12. Yaptnz almay estetik adan gzel buldunuz mu?

EVET

HAYIR

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam EVET ise dier faaliyete geiniz.

25

RENME FAALYET-3 RENME FAALYET-3

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda, sanat eserlerinin doru yorumlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Ak-koyu, k-glgenin resimdeki nemi ile ilgili aratrma yapabilirsiniz. Sanat eserleri ile ilgili rnekleri arkadalarnzla tartabilirsiniz.

3. AIKKOYU, IIK-GLGEYE GRE SANAT ESERLER

3.1. Malzeme Ynnden nceleme
Ak-koyu, k-glge almalarnda eitli malzemeler kullanlarak farkl etkiler yaratlr. izme ve boyama olarak kalem trleri (kurun kalem, fra, boya kalemleri vb.) mrekkep, sulu boya, guaj boya, yzey olarak kt, karton, mukavva, tuval, kuma vb. ara gereler kullanlr.

3.2. Teknik Ynnden nceleme

Farkl malzemelerle, malzemenin zelliine gre farkl teknikler kullanlr. Kurun kalem, pastel boya, sulu boya guaj boya, yal boya teknikleri gibi k-glgeci teknikte hangi malzeme kullanlrsa kullanlsn k alan yerler k derecesine gre ak ve ara deerle, k almayan ksmlarda koyu deerlerle verilir.

3.3. Konu Ynnden nceleme

Anlatlmak istenen dnce ve ekiller ne olursa olsun her tr resimde ak-koyu, orta deerler mevcuttur. Ik-glge teknii doal yada yapay k kaynana gre doadan veya betimlemeye dayal resimlerde kullanlr.

26

Soyut resimde doal ya da yapay k kayna olmakszn ak-koyu orta tonlar kullanlarak anlatlmak istenen konu anlatlr.

3.4. Form Ynnden nceleme

Doada var olan boyutlu formlarn resmini yaparken o formlarn boyutlu olarak alglanmasn salamak iin k-glge, ak-koyu ve orta deerlerden yararlanrz. Form stne yansyan n dal ne kadar doru kullanlrsa o formun boyutlu yapsnn ve derinlik etkisinin o kadar gereki olarak alglanmasn salayabiliriz.

3.5. z erik Ynnden nceleme

Sanat eseri incelenirken biim ve z-ierik ynleri ile ele alnr. Biim sanat eserinin grnen, alglanan d gerekliidir. Sanat eserinin n yapsdr. z-ierik ise biimin iletmeye alt anlamdr. Sanat eserinin arka yapsdr. ki veya boyutlu tasarmlarda k-glge, ak-koyu deerlerin etkili kullanmyla gl anlatmlara ulaabilir.

27

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Resim 2.1: Sanat Eseri ( Dans dersi Edgar DEGAS 1873-76)

Kullanlacak Ara ve Gereler Sanat ile ilgili basl ve grsel kaynaklar Mzeler, saraylar niversiteler

Aadaki ilemleri tamamladnzda bir sanat eserini incelemi olacaksnz. lem Basamaklar Ak-koyu, k-glgeye gre sanat eseri aratrmas yapnz, veri toplaynz. neriler

28

 Malzeme ynnden inceleyiniz; eserde yzey olarak kullanlan kt, karton, mukavva, tuval, kuma vb. malzemeyi tespit ediniz. Teknik ynnden (Karakalem, sulu boya guaj boya,yal boya vb.) inceleyiniz; eserde kullanlan teknii tespit ediniz. Konu ynnden ( Doa, i mekn (enteriyr), betimlemeye (Tasvir) dayal, soyut vb. ) inceleyiniz; eserin konusunu belirleyiniz. Form biim ynnden inceleyiniz; eserdeki ak-koyu, k-glge ile alglanan boyutlu formlar tespit ediniz. z-ierik ynnden inceleyiniz; eserde sanatnn anlatmak istedii dnceyi kendinize gre yorumlaynz.

izim ve boyamada; kalem trleri (kurun kalem fra, boya kalemleri vb) mrekkep, sulu boya guaj boya,yal boya vb. Ik alan yerler k derecesine gre ak ve ara deerler ile, k almayan ksmlarda koyu deerlerle verilir. Ik kaynaklarna dikkat ediniz. Formlardaki boyutlu derinlik etkisine ve forma yansyan n dalmna dikkat ediniz. z, biimin iletmeye alt anlamdr. z, iki yada boyutlu tasarmlarda, Ak-koyu, kglge deerlerinin etkili kullanmdr Temiz ve dzenli olunuz. Sunum dosyasnda estetik bak asna dikkat ediniz. Uygulama srasnda sorun ile karlarsanz retmeninizden yardm alnz. NOT: Deerlendirme lei ile bu almanz deerlendiriniz.

ncelemelerinizi sunum dosyas haline getiriniz.

29

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LME SORULARI
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplayarak lnz. Aadaki sorular doru (D) veya yanl (Y) olarak cevaplaynz. 1. 2. (.) Ak-koyu, k-glgeye gre sanat eserleri be farkl ynden incelenir. (.) Ak-koyu, Ik-glgeye almalarnda malzeme olarak sadece resim kd ve kurun kalem kullanlr. (.) Eserde k alan yerler ak deerler ile ifade edilir. (.) Soyut resimlerde k kaynaklar gz nne alnmaz. (.) Eserlerde boyutlu derinlik etkisini k-glge, ak-koyu deerleri verir. (.) z, biimin iletmeye alt anlamdr.

3. 4. 5. 6.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Tamam doru ise bir sonraki deerlendirme leine geiniz.

30

UYGULAMALI TEST
Bir sanat eserini ak-koyu k-glge ynnden inceleyiniz ve bu almanz aadaki lee gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evet ve hayr kutucuklarna X iareti koyarak kontrol ediniz

Deerlendirme ltleri 1. Aratrma ve veri topladnz m? 2. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? 3. Sanat eseri aratrmas yaptnz m? 4. Malzeme ynnden incelediniz mi? 5. Teknik ynden incelediniz mi? 6. Konu ynnden incelediniz mi? 7. Form ynnden incelediniz mi? 8. erik ynnden incelediniz mi? 9. Sunum dosyas hazrladnz m? 10. Yaptnz almay estetik adan gzel buldunuz mu? 11. almanz sizi duygusal adan tatmin etti mi? 12. almanzla vn duyuyor musunuz?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam EVET ise modl deerlendirmeye geiniz.

31

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Modl sonunda kazandnz yeterlii aadaki uygulamay yaparak deerlendiriniz. Bir fotorafn ak-koyu k-glge deerlerini ayrntlarn sadeletirerek karakalemle analiz ediniz. Bu almay aadaki lee gre deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri evet ve hayr kutucuklarna X iareti koyarak kontrol ediniz

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Deerlendirme ltleri Malzemeyi temin ettiniz mi? Fotorafn zerine paromen kad koyarak ak-koyu, k-glge alanlarn izdiniz mi? iminizi resim kadna geirdiniz mi? Ak-koyu, ton deerlerinin doruluunu kontrol ettiniz mi? Belirlediiniz alanlar tonlamaya dikkate alarak tek renkle ifade ettiniz mi? Ak koyu deerlendirmesinde son rutlarnz yaptnz m? Temiz ve dzenli altnz m?

Evet

Hayr

8. Zaman verimli kullandnz m? 9. Yaptnz almay estetik adan gzel buldunuz mu? DEERLENDRME Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz EVET ler kazandnz becerileri ortaya koyuyor. HAYIR larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz. Tamam EVET ise bu modl baar ile tamamladnz yeni bir modle geebilirsiniz.

32

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
Ik glge Valrlerle Ak Koyu ve Renkte Ton Kompozisyon Form Doal Ik ve Yapay Ik Ik Glge ve Ak Koyu Derinlii Koyu Ton

1 2 3 4 5 6 7 8 9

RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 D Y D D D D

33

KAYNAKA KAYNAKA
FRANS Gene, Art of Pencil Drawing, USA. PARROMON Jose M., Ik ve Glge, Remzi Kitapevi, stanbul, 1997 PARROMON Jose M., izim ve Resim Sanat, Remzi Kitapevi, stanbul, 1995 BALCI BAYTEKN Yusuf, Dr. Nuran, SAY Temel Sanat Eitimi YA-PA Yaynlar, stanbul, 2003 KILIKAN Hseyin, Okullarda Resim, Fil Yaynevi, stanbul, 1999 Sabiha Gken Kz Teknik ve Meslek Lisesi renci almalar, stanbul, 2011 TEPECK Adnan, Desen, YA-PA Yaynevi, Ankara, 2003 WSE Morrell, Colored Pencils, USA www.hayalperest.com

34