You are on page 1of 53

Arm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.

tmabmf

*sme,f
pmwnf;tzGJ@tpD&ifcHpm xkwfjyefcsufrsm; ajymp&mudpP 2 ck 17 ESpf aemufusoGm;wJh ta&mifawmfvSefa&; vrf;jyajryHk RM &J@ EdkifiHa&;t"dy`m,f wyfrawmfyjyifa&;v_yf&Sm;r_ (RAM) acwfrDppfyGJqifE$JEdkifwJhpGrf;&nf csdK@wJhaewJh etz wyfrawmf ordkif;ed*Hk;csKyfrcsKyfudpP uGefjrLepfa=unmpmwrf; xkwfa0jcif; ESpf 160 ajrmuf uGefjrLepfa=unmpmwrf; 2007 pufwifbm &[ef;&SifvljynfolvlxktHkur_ tESpf 90 ajrmuf r[matmufwdkbmawmfvSefa&;ae@ pmtkyfwtkyfu rD;armif;xdk;jywJh 0a'o ZmpepfwdkufyGJxJu trsdK;orD;uAsmq&m owif;eJ@rSwfcsuf jynfwGif;owif;oHk;oyfcsuf 1 2 10 12 14 16 18 20 22 26 27 30 33 36 38 43

trSwf ( 29) 'DZifbm/ 2007 ckESpf?

Arm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.tmabmf

*sme,f

trSwf ( 29) 'DZifbm/ 2007 ckESpf?

Armjynf u G e f j rLepf y gwD A[d k 0 g'jzef @ csd a &;Xmeu xk w f a 0onf

_ynf o l h t m%m

pmwnf;tzGJhtpD7ifcHpm
trS w f (29) 'D Z if b m/ 2007
(1) RM tqifh (4) (qENc, H y l) JG twGuf (etz) u jyifaeonf? rdrw d @kd vnf; tckuwnf;u jyif=u&ygrnf? a':atmifqef;pk=k unfe@J Adv k a f tmif=unf pum;ajymyG J wckwnf;tay:rSm yHx k m;vd@k r&yg? DASSK u pum;ajymyG J vufcp H Ofuyif t"dym ` ,f&& dS /dS tcse do f wfrw S c f su& f& dS dS pum;ajymrnf[k qdx k m;ygonf? etz tckwavmvkya f ewm=unfv h #if pum;ajymyG J udk tawmrowf tcse dq f v JG y ka f e+y;D wzufu (qENc, H y l) JG twGuf jyifaewm jzpfonf? jyifwmrS a'gia hf phatmif jyifonf? ,da k ygu[ f maygur f &Sa d tmif jyifaeonf? etz ajymaeonfh jynfwi G ;f rSmyJ jy\emtajz&Smrnf [laomt"dym ` ,frm S qENc, H y l JG (RM) tqifh (4) udk &nf&, G +f yD; ajymaewm jzpfonf? 1990 a&G;aumufyJG oifcef;pmxkw, f x l m;+yD; wyfrawmf twGi;f rSmomru tkyc f sKyfa&;,EW&m;twGi;f rSmvnf;jyifwm awG@&ygonf? ppf&yfpx J m;onft h zG@J (olw@kd vnf; vufeufui kd x f m;wm tm%mudi kx f m;wm jzpfonf) awGuv kd nf; jyifonf? Armjynf. a&G;aumufyJG tpOftvmt&qdv k #if vufeufui kd w f yfu bufrvdu k b f J =um;ae=urS vlxu k toJ=um;u rJwjym; udk ay;Edi k =f uwm jzpfonf? 'ga h =umifh b,fo@l ur kd S ra=umuf&bJ rJxnfE hi kd =f uzd@k wyfrawmfe@J veu wyfrsm;udk pnf;H;k wm vky=f u&ygrnf? 'gukd NLD u (yd+k yD;) vkyE fi kd y f gonf? DASSK &J@ pum;ajymyGu J y kd J ar#ma f evd@k r&yg? etz f mwfppfqifa&;y&d,m,fukd vkya f ewm jzpfygonf? u de facto tm%mvufawG@&aewmudk toH;k cs+y;D pdw" qENc, H y l JG udk b,fawmhvy kr f vJ/ b,fvv dk y kr f vJqw kd m olw@kd yJ qH;k jzwfrm S jzpfonf? qENc, H y l JG wGif rJqEN 50 &mcdkifE_ef;ausmf&atmif olwdk@u tm%mpufeJ@ vkyf=urSm jzpfonf? qENcH,lyGJ rSm olwdk@ pdwf uuf&oGm;v#if pum;ajymyG J udk wzufowf&yfypfvu kd r fm S jzpfonf? tajccHOya' twnfy+y;D +y? D NLD b,fvrf;a&G;rvJ tusyu f i kd v f mawmhrm S jzpfonf? f u G f odyu f sO;f ygvr dr hf nf? Edi ki fw H umh todi k ;f tajccHOya' twnfjzpfom G ;v#if NLD . vkyu t0di k ;f qdw k muvnf; bmrSwwfEi kd w f m r[kwy f g? pdi k& f i S f (jy'f'%fcwfyw d q f @kd ) vkyw f mudk ppfty kp f k ra=umuf yg? ASEAN/ wkw/f tdE, dN pwJh tdre f ;D csi;f awGuvnf; ppftpd;k &udk acsma h ygi;f av#ma h ygi;f ae=urSm jzpfonf? (2) rdrw d @kd bmawGjyif=urvJ? tawG;tac:t&/ pnf;H;k a&;t& jyif&rnf? tckuwnf;u p+yD;jyif&ygrnf? avmfbv D rf;pOf jynfyrSm vkyc f siv f y ky f g? jynfwi G ;f vlxu k kd avmfbD (pnf;H;k axmufca H tmif vkyw f m) vkyz f @kd u ydt k a&;}uD;ygonf? qENc, H y l JG rSm rJay;=urSmu olw@kd yJ jzpfygonf? toJ=um;urJwjym; toHww d f qENjyyG J udk olw@kd yJ vky=f urSm jzpfygonf? 88 rsKd ;qufausmif;om;rsm; vGwv f w G v f yfvyf v_y& f m S ;cGiu hf av; &wke;f u tajccHOya' eJ@ qENc, H y l JG ta=umif; enf;enf;ajymwm =um;vdu k & f ygonf? tJ'v D a kd jymwmudk 21 rsKd ;quf ausmif;om; rsm;u qufcw H ;kd cs@J apcsiy f gonf? ajAmifajyma[mpnf;H;k wm rvkyE fi kd v f #if v#Kd @0u S a f [majympnf;H;k wm vky& f ygrnf? 596 udk a&Smifaev#ia f wmh bmrSvy k E fi kd r f m S r[kwy f g? etz oef;a&$w@kd [m ppfty k p f t k qufqufrm S atmufouf ausco hJ a l wG jzpfonf? 'ga=umifh O/G rvkyE f i kd v f #if U/G vky& f ygrnf? RM tqifh (4) udk toHww d f vlxq k ENjyyG}J uD;jzpfatmif ajymif;vJz@kd tm;vH;k u 0di k ;f 0ef;=u apcsiy f gonf? ? 1

_ynf o l h t m%m 'D r d k u a&pD a &S @ aqmif r sm; acgif ; aqmif r _ a y;zd k @ tcsd e f w ef + yD Armjynf u G e f j rLepf y gwD ajyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf (trS w f 12007) 22 - 7 - 2007
(1) trsm;owdxm;apmif=h unfa h ewJh trsKd ;om;nDvmcH qdw k m&J@OuU Adv k o f e d ;f pder fe d @f ce G ;f xGuv f myg+yD? bmrS topf tqef; ygrvmyg? ppfty kp ft k aeeJ@ wZGwx f ;kd ol@vrf;olav#mufawmhrm S yg? (2) Edi ki fa H &;tzG@J tpnf;awG bmvky=f urvJ? vkyp f &mu vrf; 2 oG,y f J &Sy d gw,f? wvrf;u ppfty kp fu k kd acsma h ygi;f av#ma h ygi;f wJh vrf;pOfe@J aemufwvrf;u ppfty kp fu k kd zGic hf sqef@usiw f v hJ rf; jzpfygw,f? - acsma h ygi;f av#ma h ygi;f wJv h rf;pOfu tvkyr f jzpfcy hJ gb;l ? &avvda k v tdw k ap>jzpf+yD; ppftm%m&Sip f epf Arm jynfrm S tjrpfw, G w f myJ tzwfwifcy hJ gw,f? tck xyf+yD; acsm=h u/ av#m=h ur,fq& kd ifawmh 21 &mpk[m ppf tkyp f& k @J &mpk jzpfom G ;ygvr dr hf ,f? - zGic hf sqef@usiw f hJ vrf;pOfu (,m,D) tvkyjf zpfz;l ygw,f? 1988 uyg? wjcm;Edi ki fa H &;rsuE fm S pmrSmyJ (trsKd ;om; nD!w G a f &; wnfaqmufa&;rsuE fm S pmrSm) rdrw d @kd vpf[if;cJy h gw,f? 'ga=umifh atmify& JG oify h gvsue f @J r&cJy h g? (3) Auy u zGic hf sqef@usiw f v hJ rf;pOf bufu wav#mufv;kH &yfwnfcy hJ gw,f? qufvnf;&yfwnfom G ;ygr,f? [kw d e k ;f u vpf[if;wJt h csuu f kd tck rvpf[if;atmif *kpu kd y f gr,f? [dw k e k ;f u Auy u awmxJrm S a&mufaewmyg? tck tJ'v D kd r[kwa f wmhygb;l ? eD;eD;uyfuyf (IT acwfvnf;jzpfv@kd ) yg0ifaqmif&u G E fi kd y f gw,f? trsKd ;om;nD!w G a f &; wnfaqmuf =ua&;rSm rvpf[if;apzd@k tmHx k m;ygr,f? vlxu k tqifoifh rjzpfao;bl; qdw k mudv k nf; owdyrdygw,f? 'Dvjkd zpfwmvnf; rqef;ygb;l ? Armjynfu &ifu h suw f hJ vlxjk zpfv@kd om 'Dvy kd J jzpfaewmyg? tacsmiform;vrf;pOf (acsma h ygi;f av#ma h ygi;f a&; vrf;pOf) udk ae@wi kd ;f =um;ae&/ zwfae&wmyg? urBmr h' D, D mawGuvnf; (rD', D myDy) D owif;tjzpf wifay;aewmyg? tckavmuf awmifc hH Edi kw f muyJ Armjynf jynfoa l wG&@J &ifu h sur fe _ @J }uD;jrwfrj_ yaewmyg? (4) etz u vrf;jyajryHk (RM) tqifh (4) twGuf rD;uke, f rf;ukef jyifaeygw,f? aemufwESpf ESpE f p S q f & kd if tqifh (4) (jynfv;kH u|wq f ENc, H y l) JG vmawmhrm S yg? 'Dru kd a&pDa&S@aqmifrsm; ('DcsKyf) qDu bmoHrS r=um;&ygb;l ? ppfty kp fu k awmh jywfom;ygw,f? 88 tHk ur_ukd b,fwe k ;f urS 'Dru kd a&pDvx l t k kH ur_tjzpf oabmrxm;ygb;l ? rif;rJp h du k a f omif;use;f r_ vd@k yJ oabmxm;ygw,f? rdrw d @kd uawmh rjywfom;ygb;l ? b,fva kd csm+h yD; b,favmufav#m& h rvJ qdw k myJ awG;=u a&;=uygw,f? ppf tkyp f u k jEL&if;bwfc kH ;kH a=umufwmvd@k xifvx kd if/ Adv k w f ifO;D eJ@ a':atmifqef;pk=unfukd xkwy f pf&ifyJ &if=um; aphEi kd r f ,f xifvx kd if jzpfc=hJ uw,f? ppfty kp fa k =umufwm tm%mvufvw $ & f rSmudk a=umufwmyJ? tm%mr&S& d if bmrSr&SE di kd b f ;l qdw k mudk ae0if; odw,f? oef;a&$ow d ,f? ppfty kp f0 k if tm;vH;k odw,f? tm%mudk ,m,D&&if ,m,D,r l ,f? +yD;awmhrS xm0&&zd@k jyifr,f? tpdwo f m;&&if tpdwo f m;,lr,f? aemufrS wyd\mvH;k &zd@k jyifr,f? 'g[m ppfty k p f & k @J tawG;tac: jzpfygw,f? (5) aemufrS =unfv h y k w f mayg h qd+k yD; vkya f evd@k r&awmhygb;l ? 'DcsKyf NLD acgi;f aqmifpk (CEC) u jzpfwe hJ nf;eJ@ oabmxm; pkpnf;&ygr,f? a':atmifqef;pk=unf vGwv f mrS pkpnf;vd@k rjzpfygb;l ? qENc, H y l +JG y;D rS vGwv f m&if bmudr kS rDawmhrm S r[kwy f gb;l ? 'ga=umifh vrf;jyajryHt k qifh (4) rSm 'DcsKyf NLD u b,fvo dk abmxm;&Sw d ,f/ vlxu k kd b,fvv kd y ka f pcsiw f ,f qdw k mavmufawmh oabmxm;pkpnf;+yD; xkwjf yefapcsiy f gw,f? 'Davmufvy k& f ifyJ ordi k ;f ay; wm0ef (wpHw k &m) ausw,fv@kd Auy u oabmxm;+yD; *k%f yrSm jzpfygw,f? 2

_ynf o l h t m%m

xd y f w d k u f r awG @ apcsif v #if aph p yf y g Armjynf u G e f j rLepf y gwD ajyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf (trS w f 22007) 4 - 9 - 2007

(1) anmif 2 yif nDvmcH+y;D oGm;+y? D RM tqihf 2/ 3 wd@k u olw@kd tr dw f i G ;f yke;f +y;D vkyr f ,ft h qifh jzpfonf? olw@kd a&;c|w+f y;D rS rl=urf; xGuv f mrnf? rl=urf; b,fvy kd p kH jH zpfvmrvJqw kd m od=u+yD;jzpfrnf? a'gia hf ygi;f pHk enf; omefaygi;f pHjk zifh a0zef=u&ygrnf? ta0zefrcHbJ 596 qdw k meJ@ zdEy dS a f ev#if rkcsxy d w f u kd a f wG@=u&vdrr hf nf? vrf;rSm ydw& f yfae+yD; xdyfwdkufrwdk;eJ@ [k +cdrf;ajcmufaejcif;udk vufcHvdkufv#if rdrdwdk@ ordkif;w&m;cH jzpf=uvdrfhrnf? wdkif;jynfESifh jynfo. l tusKd ;udk a&S@+_ yD; tcuftcJra=umufbJ qufvufcsw D uf=u&ygrnf? (2) trSet f wdi k ;f 0efc& H v#if rdrw d @kd xdyw f u kd r f awG@vy kd g? xdyw f u kd r f wd;k &atmif vSny hf wf+yD; a&Smifcw hJ m rsm;yg+yD? tckawmh vrf;vH;k jynfh ydw& f yfaeovdk vkya f evd@k xdyw f u dk r f wd;k bJ raeEdi k f jzpf&ygonf? aemufq;kH u;pm;onft h aejzifh atmufygt}uHycsuu f kd (Auy) u tqdk yygonf? wavmwke;f u tar&duefe@J etz wkwjf ynfwi G f v#Kd @0u S a f wG@=uonfh vkye f nf;udk wd;k cs@J +y;D vkyz f @kd t}uH y ygonf? NLD acgi; f aqmifrsm;udy k g zdwa f c:+yD; um,uH&i S f (2) OD; (etz eJ@ 'DcsKyf) awG@ay;apvdy k gonf? ab;vlrygbJ olw@kd um,uH&i S f (2) OD;om awG@qa kH qG;aEG;apzd@k jzpfygonf? (3) Taemufq;kH u;pm;r_ rjzpfajrmufv#ia f wmh xdyw f u kd a f wG@a&;vrf;rSwyg; wjcm;r&Sa d wmhyg? ajray:enf;ajratmuf enf; enf;aygi;f pHjk zifh tqifh (4) wGif etz tajccHOya' y,fcsa&;wdu k z f sua f &;yJ vky=f u&ygawmhrnf? etz taeESihf jynfou l olw@kd .tajccHOya'udk y,fcsvu kd y f gvsuf vuf&y dS p kH t H wdi k ;f tm%mqufui kd x f m;v#iv f nf; ywfus onftxd wdu k y f0 JG ifom G ;zd@k oEMX d mef&y dS ga=umif;?

_ynf o l h t m%m

aph p yf a qG ; aEG ; zd k @ tck t csd e f [ m tcsd e f a umif ; jzpf w ,f Armjynf u G e f j rLepf y gwD ajyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf trS w f (32007 ) (19 - 9 - 2007)

(1) wyfrawmftwGi;f rS tajrmftjrif&=dS uwJh rsKd ;cspjf ynfcspp f pfonfawmfrsm;od@k (t"dutm;jzif) h yef=um;wm jzpfygonf? d f jzpfygonf? Adv k o f ef;a&$w@kd uawmh aphpyfrm S ,ck tcse do f nf NLD eJ@ wyfrawmfaphpyfaqG;aEG;zd@k taumif;qH;k tcse r[kwy f g? olw@kd ukd ar#mv f ifc h suf rxm;awmhyg? olw@kd txJrm S wa,mufuw kd a,muf vuf!Kd ;xd;k tjypf&m S zwfypfe kH @J vnf; udpa P wGu +y;D oGm;rSm r[kw? f t&if;cHu Edi ki fa H &;jy\emjzpfonf? aphpyfaqG;aEG;vdu k fe kH @J +y;D oGm;rnfu h p d P jzpfonf? NLD onf pwifz@JG pnf;pOfup+y; D ,cktxd wyfrawmfwyfr; (a[mif;) rsm;u OuUXvkyc fo hJ nfh tzG@J csKyf jzpfygonf? olw@kd onf wyfrawmftay: tmCmwr&Sd - oHa,mZOfom &S=d uonfy h * k Kd~ vfrsm;csn;f jzpfygonf? olw@kd Ei Sa hf wG@qkH aqG;aEG;aphpyfvu kd v f #if jzpfajrmufatmifjrifp&m &Sy d gonf? (2) Armjynf. emwm&Snjf y\emudk wae@r[kww f ae@wi G f aphpyfaqG;aEG;a&; enf;vrf;jzifo h m ajz&Si;f =u&rSm jzpfygonf? ,cif, h cifu wzufe@J wzuf ppfwu kd a f e&if; - &efjzpfae&if; aphpyfaqG;aEG;a&;udk ajym=u&wm/ vky=f u&wm jzpfygonf? ratmifjrifwm rqef;yg? ,ckawmh tJ'v D kd r[kwy f g? NLD eJ@ aphpyfajz&Si;f vdu k v f #if jy\emtrsm;tjym; +y;D ajyvnf Edi kr f nf[k ,lqygonf? aemifwi Gv f nf; Tod@k aomtajctaeaumif; &Sa d wmhrm S r[kwy f g? ,cif, h cifuvdk wzufe@J wzuf ppfwu kd & f if;aomfvnf;aumif;/ &efjzpf&if;aomfvnf;aumif; aphpyfaqG;aEG;a&; ajym=u&/ vky=f u&rnfh tajc tae jyefjzpfvmygvr dr fh nf? (3) urBmt h ajctae/ tm&Stajctaeuvnf; raumif;vSyg? tdrw f i G ;f a&; &Si;f xm;zd@k vdy k gonf? 20 &mpku rlvaewd;k tzG@J u tckawmh tmz*efjynfwi G ;f 0if+yD; ppfwu kd a f eyg+yD? tm&S aewd;k tzG@J qdw k mudk zG@J pnf;zd@k vnf; Edi ki f }H uD;i,f rsm; }uHqae=uyg+yD? tm&Saewd;k tzG@J wGif tar&duef/ *syef/ =opa=w;vs/ tdE, dN / tpPa&;vf/ puFmyl polw@kd ygz@dk pnf;H;k aeonf[k =um;&ygonf? xdo k @kd tm&Saewd;k ay:vmv#if ArmjynftaeESihf =um;!yc f& H ygawmhrnf? 'Dwcg =um;!yc f& H v#if oufomrnfr[kwy f g? wyfrawmfwi G ;f vuf&w dS m0efxrf;aqmifqJ yk*Kd~ vfrsm;onfvnf;aumif;/ acwftqufquf wyfrawmfwi G f xrf; aqmifc=hJ uonfh yk*Kd~ vf}uD;rsm;onfvnf;aumif; oef;a&$ppfty kp fu k wzuf jynfou l wzuf jzpfaeonfh jy\emudk vufyu kd =f unhr f ae=ubJ aphpyfaqG;aEG;a&;jzpfay:apzd@k ukd 0di k ;f 0ef;vkya f qmifoifo h nf[k ,lqygonf? (4) ,ae@jzpfay:aeaom &[ef;&Siv f r l sm;. v_y& f m S ;r_rsm;onfvnf; t&if;ppfvu kd v f #if Edi ki fa H &;wif;rmaer_ tajccHa=umifh jzpfay:aejcif; jzpfygonf? TEdi ki fa H &;wif;rmr_tajccHukd ajyavsma h pEdi ka f om wckwnf;aom ajz&Si;f enf;rSm aphpyf aqG;aEG;yGv J y ka f &;om jzpfyga=umif; wifjytyfygonf?

_ynf o l h t m%m

uk v or*~ t axG a xG t wG i f ; a&;r ; . txl ; ud k , f p m;vS , f rpP w m*rf b m&D . Armjynf c &D ; pOf E S i f h y wf o uf I Armjynf u G e f j rLepf y gwD a jyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf trS w f (42007) (28 - 9 - 2007)
(1) tcktcse dr fm S ukvor*~taxGaxGtwGi;f a&;r;&J@ txl;ud, k p f m;vS,f rpPwm*rfbm&D Armjynfukd vmwm[m tcse df aumif; jzpfygw,f? (2) rpPwm*rfbm&DtaeeJ@ ol@c&D;pOftwGif;rSm etz ppftpdk;&u +idrf;csrf;pGmqENazmfxkwfjyoaewJh &[ef;&Sifvl jynfor l sm;udk &uf&ufpufpuf t=urf;zufypfcwfowfjzwfaewmawGukd csuc f si;f &yfqi kd ;f oGm;atmif u;pm;ay;&ygr,f? (3) 'kw, d tm;jzifh trsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;twGuf oufqi kd o f u l m,uH&i Sr f sm;udk aphpyfa&;pm;yGa J y: a&mufvm atmif aqmif&u G a f y;Edi kr f ,fq& kd if rpPwm*rfbm&D&@J c&D;pOf[m atmifjrifw,fv@kd ajymEdi kr f m S jzpfygw,f?

_ynf o l h t m%m

Ad k v f o ef ; a&$ . urf ; vS r f ; csuf o nf wnf = unf a v;euf a omaqG ; aEG ; yG J r jzpf E d k i f Armjynf u G e f j rLepf y gwD a jyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf (trS w f 52007) 5 - 10 - 2007

*rfbm&Dxu G o f m G ;wmeJ@ wqufxr Jm S Adv k o f ef;a$u uw d ifpnf;urf;csur f sm;csrw S +f y;D tJ'p D nf;urf;csua f wGukd oabm wl&if a':atmifqef;pk=unfe@J awG@qp kH um;ajymr,fv@kd a=unmvdu k y f gw,f? 1? 'Dva kd jymvm&wm[m *rfbm&Dem;csv@kd qdw k mxuf jynfwi G ;f u oHCmawmfrsm;/ ausmif;om;rsm;eJ@ jynfor l sm;&J@ wdu k y f0 JG ifra _ =umifv h @kd qd& k ygr,f? 'Dvy _ fm S ;r_}u;D om ray:ayguc f& hJ if 'Dtcse dr fm S *rfbm&D 'DEi kd i fu H kd a&mufvmp&mta=umif; rSy d gb;l ? 2? Adv k o f ef;a$ xkwjf yefvu dk w f m[m ol@bufu vdu k a f vsmcsuw f ckrr S ygbJ a':atmifqef;pk=unfbufu av#ma h y; &r,ft h csua f wGcsn;f azmfjyxm;ygw,f? aqG;aEG;yGr J S rpao;bl; vufeufcsci kd ;f aeyg+yD? 3? 'DEp Sb f ufawG@qy kH JG wufrwuf/ wuf&ifbmawGajymr,fpwmawG[m olw@kd csi;f udpr P @kd Auy taeeJ@ pum;OD;oef; bmrSrajymvdy k g? 4? wckyJ t}uH ycsiy f gw,f? 'Dae@ArmEdi ki fr Hm S Edi ki fa H &;pD;yGm;a&; uaomif;ueif;eJ@ rwnfr+ir d jf zpfae&wmawGe@J ywfoufv@kd Adv k o f ef;a$rm S t"duwm0efw dS ,fv@kd ajym&if vlwi kd ;f vufcr Hm S yg? yHjk yifxr Jm S xdor#a$jzpfw,fv@kd ygygw,f? 'gayrJh Adv k o f ef;a$ uawmh olxo d r#[m ol@twGuy f J a$jzpf+yD; jynfot l rsm;twGua f wmh rGa J q;yJ jzpfcy hJ gw,f? wwdi k ;f jynfv;kH 'Dvjkd zpfaecse dr fm S Adv k o f ef;a$[m OD;ae0if;udk twk,o l ihy f gw,f? OD;ae0if;[m wdi k ;f jynftajctae/ txl;ojzifh pD;yGm;a&;udk olrxde;f Edi ka f wmhb;l vd@k jrifvmwJt h cgrm S olao#mifoq l +JG yD; yvia f y:u qif;oGm;cJy h gw,f? Adv fk o f ef;a$wa,muf OD;ae0if;vdo k wWr d sKd ; Sy d gavp? ?

_ynf o l h t m%m

Armjynf u G e f j rLepf y gwD a jyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf (trS w f 62007) 14 - 10 - 2007

(1) atmufwb kd m 11 &ufae@u xkwjf yefaom tcsuf (4) csuy f g ukvor*~vkH ca H &;aumifp. D Armjynfta&; qH;k jzwfcsuf udk Armjynfue G jf rLepfygwt D aeESihf axmufco H nf? (2) etz qufvufpu JG i kd x f m;aom vrf;jyajryHk (7) csuu f kd qef@usiu f ef@uu G o f nf?

_ynf o l h t m%m

a':atmif q ef ; pk = unf E S i f h Ad k v f a tmif = unf w d k @ awG @ qH k p um;ajymjcif ; ES i f h y wf o uf I Armjynf u G e f j rLepf y gwD a jyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf trS w f 72007 26 - 10 - 2007

etz ppftpd;k &u a':atmifqef;pk=unfEi S hf Adv k a f tmif=unfw@kd awG@qp kH um;ajymwJt h a=umif; etz rD', D mrsm;u tom;ay; azmfjyvdu k o f nf? TudpE Pi Sy hf wfoufI u|ea f wmfw@kd .oabmxm;udk atmufygtwdi k ;f azmfjytyfygonf? 1? a':atmifqef;pk=unfEi S hf aqG;aEG;r_wi G f wef;wl/ odum Q Sa d om aqG;aEG;jcif;jzpf&eftwGuf a':atmifqef;pk=unftm; vH;k 0v$wa f y;&rnf? ,ckuo hJ @kd tm%mydi kE fi St hf usO;f om;wd@k t=um; axmifr; uwqifh qufo, G a f jymqda k e&onfh jzpf&yfrsKd ;rSm w&m;r#wr_rSa d om pmyG0 Ji kd ;f om jzpfayonf? 2? jrefrmEdi ki f. H ta&;}uD;jy\emrsm;udk aqG;aEG;=ujcif;jzpfojzifh a':atmifqef;pk=unftm; olracgi;f aqmifaom trsKd ;om;'Dru kd a&pD tzG@J csKyf tvkyt f r_aqmiftzG@J Ei S hf vGwv f yfpm G awG@qa kH qG;aEG;cGihf Sa d p&rnf? 3? Tod@k aqmifu G jf cif;rsm;rS trsKd ;om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf. ud, k p f m;vS,t f zG@J Ei S hf etz tpd;k &. ud, k p f m;vS,t f zG@J w@kd awG@qa kH qG;aEG;jcif;qDo@kd wufvr S ;f oGm;&rnf?

_ynf o l h t m%m

SPDC eJ @ NLD pum;ajym =urS m eJ @ ywf o uf + yD ;

Armjynf u G e f j rLepf y gwD ajyma&;qd k c G i f h & S d o l . xk w f j yef c suf trS w f (82007) (9 - - 11 - 2007)

(1) jynfwi G ;f tajctaeeJ@ Edi ki fw H umhtajctaeu jrefrmhjy\emudk tjrefajz&Si;f zd@k awmif;qda k eygonf? um,uH&i Sf rsm;u wm0ef&& dS /dS wm0efoo d d ajz&Si;f =uapvdy k gonf? (2) ajz&Si;f &rnfu h p du P rsm;ygonf? ta&;t}uD;qH;k udpu P kd t&ifq;kH ajz&Si;f apvdy k gonf? [dr k a&muf'r D a&mufjzpfaev#i/f tcse dq f a JG ev#if wdi k ;f jynftwGuf jynfojl ynfom;rsm;twGuf ab;'kua Q ygi;f pHu k kd xyf+y;D zdwa f c:ovdo k m jzpfygvr dr fh nf? ta&;t}uD;qH;k rSm rnfonfb h ufurS wzufowftEdi k, f c l siv f @kd r&wmudk todtrSwf y=uzd@k jzpfygonf? (3) um,uH&i Sr f sm; vky=f uwmeJ@ aqG;aEG;=uwmudk wHcg;ydw+f yD; vkya f evd@k rjzpfyg? jynfoo l @kd today;oifw h m rSeo f r#ukd today;apvdy k gonf? (4) SPDC eJ@ NLD wd@k twGuo f mru wdi k ;f jynftwGuy f g ta&;t}uD;qH;k tcse d f jzpfaeygojzifh rdrw d @kd ygwu D jzpfay:r_ rSeo f r#ukd tav;xm; apmif=h unfa h ernf jzpfygonf? xifjrifcsua f y;p&m&Sv d #if ay;ygrnf? a0zefp&m&Sv d #if a0zefygrnf? tm;ay;axmufcp H &m&Sv d #if axmufcy H grnf? (5) tpaumif;+y;D taESmif;aocsmapvdy k gonf? jy\emxyf+y;D wufjcif;rsKd ; rjzpfapvdw k mu rdrw d @kd .tppftrSeq f EN jzpfyg onf?

yGifhyGifhvif;vif; a=ymyg7ap

a_ymp&mudpP (2) ck

1? 'Dwywfrm S (2) ck ajymp&m&Sy d gw,f? wcku Edi ki fw H uma&;/ aemufwcku jynfwi G ;f a&;? tvGeu f s,jf yef@whJ udp}P u;D (2) ckukd ajymwmjzpfayr,fh vdt k yfoavmufom twdc k sKyf+yD; ajymygr,f? rD', D mawGrm S (Auy) ajymcGi& hf wmawG[m ody+f yD;twdc k sKyfve G ;f vd@k wcsK@d &a J bmfawGe@J rdwa f qGawG em;vnfr_ vGE Ji kd f ygw,f? jynfo@l tm%mrSmawmh wwfEi kd o f avmuf&i S ;f atmif a&;ygr,f? 2? Edi ki fw H umha&;&mrSm ajymrSmu urBmp h epfopf (New World Order) vGey fe JG @J wwd,urBmppfukd t"duxm; ajymygr,f? urBmp h epfopf (NWO) vGey fu JG jzpfaewke;f yg? vGey fu JG =umr,fv@kd xifygw,f? bma=umifv h nf;qda k wmh yifbuf d gw,f? oluvnf; tmz*efrm S wdu k a f ew,f? tD&wfrm S ppfr[mrdwf tzG@J }uD; (2) zG@J r&Sa d o;vd@k yg? aewd;k NATO wzG@J wnf;yJ &Sy awmh aewd;k taeeJ@ wdu k w f mr[kwb f ;l ? tar&duef/ t*Fvy dy f J wdu k a f ew,f? wjcm;Edi ki f }H uD;awGu qENazmfxw k w f mavmufyJ vky=f uw,f? xdyw f u kd f rawG@atmif a&Smifae=uw,f? tar&duefu tD&efbufukd rsua f pmif;xd;k vmwmeJ@ ta&S@Oa&myrSm 'H;k cGi;f 'H;k pepf csvmawmhrS k&m S ;u qef@usiv f mw,f? xdyw f u kd a f wG@ovdk jzpfvmw,f? ud, k & f @J (wdu k fu kd t f usK;d pD;yGm;) xdvmawmh k&m S ;u v_yv f mwmyJ? wkwu f taeom}u;D yJ? xdi k0 f rfup dv P [ kd musrS ol&@J (wdu k fu dk t f usK;d pD;yGm;) xdwmjzpfvr dr hf ,f? xdvm&if iH@k ca H erSmr[kwb f ;l ? wdi k ;f jynfwi kd ;f rSm txdrcHEi kd w f hJ (wdu k fu kd t f usK;d pD;yGm;) &S=d uwmcsn;f yJ? vGey fu JG ae urBmppfukd ul;oGm;wwfw,f? tckjzpfaewmu urBmrSm wcgrS rjzpfz;l wJh tajctaeyJ? ppfat;yGr J m S tar&duef Edi kv f u kd w f ,f? qdA k, D uf _;H oGm;w,f? 'gayrJh 1945 u csrw S c fw hJ hJ urBmp h epfa[mif;u ysur f oGm;bl;? tar&duefu ta[mif;udz k su+f y;D topfcsrw S c f siw f ,f? csrw S v f @kd r&bl;? bma=umifv h q J a kd wmh ppfat;wdu k y fr JG m S _;H oGm;wmu k&m S ;uGejf rLepfy? J Edi ko f t l ppftrSeu f k&m S ;"e&Sif jzpfaevd@k y? J NWO awGukd ppfEi kd o f l csrw S p f +rJy? J 1815 rSm (eydv k , D ef) jyifopfukd Edi kv f u kd w f hJ r[mrdwt f zG@J u NWO csrw S w f ,f? yxrurBmppfjzpfawmh tJ'p D epfa[mif;ysuw f ,f? ppfEi kd o f a l wGu (1918) rSm topfcsrw S jf yefw,f? tJ'p D epfu 'kw, d urBmppfrm S ysujf yefw,f? (1945) rSm ppfEi kd o f l r[mrdwa f wGu NWO csrw S jf yefw,f? tJ'p D epfu tcktxd wnf+ra J ew,f? tar&duef zsuc f siv f nf; zsur f &bl;? 'g[m xl;jcm;wJh tajctaejzpfw,f? wwd,urBmppfjzpfrS _;H olEi kd o f jl zpfry S J NWO csrw S E fi kd r fm S jzpfw,f? 'ga=umifh wwd,urBmppf jzpfEi kd w f hJ tvm;tvm &Sw d ,fv@kd ajymygw,f? tcktxdawmh jyif=uqif=uwke;f yg? 'ga=umifh =umr,fv@kd ajymaewmyJ? ppf}uD;jzpf&if ppfyr JG m S Armjynf[m (=um;ae) &ygr,f? =um;aea&;[m Armjynf&@J wdu k fu kd t f usK;d pD;yGm; jzpfygw,f? 3? jynfwi G ;f a&;eJ@ ywfouf+yD; ajymcsiw f mu Armjynfrm S ppftm%m&Sip f epf &Sa d eor# b,fawmhrS (=um;ae) vd@k &rSm r[kwb f ;l ? ppfty kp f k tm%m&aeor#vnf; ppftm%m&Sip f epf &Sa d erSmyJ? 10

_ynf o l h t m%m
tck (etz) vkyc f sia f ewmu ppfty kp fe k @J ppftm%m&Sip f epfukd xde;f odr;f xm;+y;D ppftpd;k &udk enf;enf;yg;yg; yjyifcsiw f myJ? ppfty kp fO k ;D aqmifwhJ t&yfom;/ ppfom; !Ge@f aygi;f tpd;k & wrsK;d udk xlaxmifcsiw f myJ? vrf;jyajryHk (RM) tqifh (4) [m etz eJ@ NLD &J@ aemufq;kH wdu k y f JG jzpfvr dr hf ,f? etz uawmh tJ'w D u kd y ft JG wGuf jyifae+yD? NLD u bmrS rjyif&ao;bl;? jyifw,fqw kd mu u? Edi ki fa H &; tawG;tac:t&jyifwm? c? pnf;H;k zG@J pnf;a&;t& jyifwmeJ@? *? tcdi kt f rm vkyi f ef;awGrm S jyifwm? 'D (3) ck vkyz f @kd y? J DASSK vGwr f S jyifr,fq& kd if odya f emufusvr dr hf ,f? vdv k #i}f uHq enf;vrf;&ygw,f? zufqpfawmfve Sa f &;udk jyifwm[m axmifxr Jm S ae&if; jyif=uwmyJ? (jrif;+cHppfwrf;/ tif;pdep f pfwrf;) t&mtm;vH;k &J@ acgic f sKyf[m Edi ki fa H &;tawG;tac:yg? acgi;f aqmifvy ko f u l Edi ki fa H &; tawG;tac:udk pmapmif pmwrf;a&;+yD; azmfxw k E fi kd y f gw,f? pnf;H;k zG@J pnf;a&;eJ@ vkyi f ef;awGua kd wmh atmufajcv$x J m;Edi ky f gw,f? rsua f rSmuf jynfwi G ;f jynfy tajctaeawGt& =unf& h if etz[m tqifh (4) udk (2010) ckEp S f rwdi kr f D vkyr f ,f xifygw,f? jyifqifcse d f odyr f &Edi ky f gb;l ? tqifh (4) rSm tajccHOya' twnfycsu& f oGm;&if rdrw d @kd &@J aoe*FAsL[meJ@enf;y&d,m,fukd tajctaeeJ@ vdu k a f vsm nDpm G yjyifajymif;vJ&awmhrm S yg? tqifh (4) rSm tajccHOya' udk y,fcsEi kd & f ifawmh vuf&a dS oe*FAsL[meJ@ enf;y&d,m,fukd wqifjh ri & hf rSmyg? rdrw d @kdu Edi ki fa H &; vufO;D r_ &oGm;+yjD zpfv@kd Armjynf&@J tem*wfxe G ;f ajymifvmrSm taotcsm jzpfygw,f? NLD &J@ aemufq;kH wdu k y ft JG wGuf jyifqif=u apvdy k gw,f? ?

tqifh (4) rSm tajccHOya' udk y,fcsEdkif&ifawmh vuf&Sdaoe*FAsL[meJ@ enf;y&d,m,fudk wqifhjrifh&rSmy g yg

11

(17) ESpf aemufusoGm;wJh ta7mifawmfvSefa7;

1? oHCm/ ausmif;om; tHk uv_y& f m S ;r_ukd ta&mifawmfve S a f &; vd@k Edi ki f jH cm;rSm tajymrsm;w,f? jynfwi G ;f u vdu k a f jym olawGvnf; &Sw d ,f? wu,fu pufwifbm tHkur_[m ta&mifawmfvSefa&; r[kwfygbl;? ta&mifawmfvSefa&; wdkif;&J@&nf&G,fcsufu tpdk;&tajymif; tvJvy ka f &;jzpfw,f? pufwifbmtHk u r_rm S tJ'& D nf&, G c f suf rygygb;l ? pwke;f u ppftm%mydkifawG&J@ t=urf;zufr_udk qef@usiw f myJ? rSm;a=umif; awmif;yefci kd ;f wmyJ? aemufq;kH tHk ur_a&cse d f jrifv h m awmhvnf; (Edi ki fa H &;oabm ygvmawmh vnf;) ppftpd;k &eJ@ NLD aphpyfaqG;aEG; =uzd@k yJ awmif;qdw k m jzpfygw,f? tpd;k & tajymif;tvJvkyfzdk@ rawmif;qdkygbl;? tJ'v D kd awmif;qdw k m[mvnf; rSeu f ef oifjh rwfygw,f? jzpfEi kd w f mudk awmif;qdk wmyg? 'Dawmif;qdkcsuf (wpHkw&m) atmifjrifygw,f? oef;a&$u a':atmifqef; pk=unfe@J pum;ajymygr,f vd@k vdu k f avsmvm&w,f? Adkvfatmif=unfudk quf q H a &;0ef } uD ; tjzpf cef @ &w,f ? 12

r=umcifuawmh DASSK udk {nf& h y do f m ac:+y;D awG@vm&w,f? 'g[m atmifjrifr_ yg? ao;i,fwJh atmifjrifr_uav;yg? r,fr,f&& r[kwfayr,fh atmifjrifr_ pm&if;0ifygw,f? pufwifbmtHk ur_ om rjzpfcJh&if 'Davmuf atmifjrifr_ uav;uda k wmif &rSmr[kwy f gb;l ? 2? ta&mifawmfvSefa&; &J@ &nf&G,fcsuf[m (tcktajctaet&) ajym&if odyjf rifa h eygw,f? qENpy JG gaeyg w,f? wcsDwnf;eJ@ ppftpdk;&ae&mrSm 'Dru kd a&pDtpd;k &eJ@ tpm;xd;k zd@k qw kd m (tck vufawG@t&) rjzpfEi kd a f wmhyg? bmha=umifh 'Dva kd jym&ovJ qdk awmh NLD (A[d) k &J@ tajctaeu tJ'D avmufjrifhwmudk vufcHEdkifwJh tajc taer&Sdvdk@ygyJ? DASSK u tdrfcsKyf usaew,f? NLD A[dr k m S u tJ'D tpD tpOf r&Sdbl;? NLD u tpdk;&wuf rvky0 f& hH if wd@k wufvy kr f ,fv@kd ajymolawG &Sdygw,f? wcsKd@u jynfya&mufawGyg? wcsK@d u jynfwi G ;f u tenf;pkyg? 'g[m rcsir hf &Je@J }uHr}d uH&m ajym=uwmyJ? ppf tpdk;&ae&mrSm tpm;0if&r,fhol[m

(tckumvrSm) NLD uvGJvdk@ wjcm; rjzpfEi kd y f gb;l ? 1990 a&G;aumufy JG Edi kf xm;olawGom tpd;k &zG@J Ei kd c fi G hf &Sy d gw,f? 'grv S nf; w&m;0ifr& _ r dS ,f? urBmx h ;kH wrf; pOfvmeJ@vnf; udu k n f y D gr,f? 'gayrJh NLD A[du k tqifoifh jzpf+yDvm;? rjzpfao;ygb;l ? tawG;tac: t& tqifoifhrjzpfovdk vufawG@u vnf; tqifoifhrjzpfygbl;? rdrdwdk@u wufur_t&Se de f @J pdwv f u kd r f mefyg NLD udk k udk acsmuf tJ'w D m0efay;&if NLD (A[d) (a*smuf) csovdk jzpfygvr dr hf ,f? 3? ta&mifawmfvSefa&; udk 1990 a&G;aumufyE JG i kd p f u NLD vky& f rSmyg? 'ga=umifh (17) ESpf aemufusom G; w,f v d k @ 'D a qmif ; yg;&J @ acgif ; pOf a y; vdu k w f myJ? 1990 wke;f u NLD vkyo f ifh wmu v$wa f wmfac:ay;/ ray;&if ud, k hf bmomac:r,f vd@k vrf;pOfcsrw S z f @kd yg? tJ'gudk Auy t}uHay;cJhzl;ygw,f? 1789 jyifopfawmfve S a f &; vkye f nf; vkyz f @kd t}uHay;wmyg? tJ ' D w k e f ; uom ta&mif

_ynf o l h t m%m
awmfvSefa&; vkyfcJh&if rkcsatmifjrif rSmyJ? vlx& k @J wufur_t&Se du f p kd ;D +y;D NLD u vdu k z f @kd jzpfw,f? 'gayrJh NLD u v$wa f wmf ac:ay; zdk@yJ tcgcgawmif;qdkaew,f? tck (17) ESp& fa dS wmhvnf; v$wa f wmfac: ay; zd@k yJ awmif;qda k e&w,f? au;a=umfoHu v$wfawmf ac:ay;a&; rSm wlayr,fh 1990 wke;f uvdk 'Drdkua&pDtpdk;&zGJ@a&; tESpfom& r[kwfawmhbl;? v$wfawmfac:ay; v$wa f wmfu rif;wd@k uy kd J w&m;0iftpd;k & tjzpfjyef+yD; od'w <d ifay;r,fqw kd hJ tESpf om& jzpfom G ;yg+yD? tJ'v D t kd ajctaerSm ta&mif awmfve S a f &; vkyc f siv f @kd r&awmhygb;l ? vky& f if pdwu f ;l ,OfwmyJ jzpfrm S yJ? 4? 1990 ckESpfwkef;uawmh ta&mif awmfve Sa f &; avoHenf;enf;rS r[cJb h J 2007 ckEp Su f srS bma=umifh avoHypfvm =uovJ qdw k mudk u|ea f wmfw@kd pOf;pm; =unfy h gw,f? 1990 wke;f u urBmt h pDtpOf (World Order) eJ@ tckurBmhtpDtpOf (opf) vGey f JG tajctaecsi;f rwl=uawmh vd@k qw kd m awG@ygw,f? 1990 wkef;u qdkAD,ufry vJao;ygbl;? ,drf;,dkifaeqJ jzpfw,f? tar&duefu aemufqHk;vufoD;csuf oGi;f zd@k v;kH yef;ae&cse d f jzpfw,f? qdA k, D uf 0ef;usiu f Edi ki fi H ,fawGrm S yJ awmfve Sa f &; vkyz f @kd tm;ay;aew,f? +yD ; awmh v nf ; qd k A D , uf u d k tvJxdk;&mrSm wkwf&J@tm;udk ,lcsif aew,f? wkwu f aoe*FAsL[mrdwz f uf jzpfaew,f? tck (2007) rSmawmh qdA k, D uf usq;kH oGm;+y;D "e&Si f& k m S ; jzpfae+y? D wkwf u aoe*FAsL[m yifbufjzpfae+yD? tJ'D

'gajumifh (17) ESpf aemufusoGm;w,fvkdh 'Daqmif;yg;7Jh acgif;pOfay;vdkuw f myJ

awmh wkw& f @J tdre f ;D csi;f vnf;jzpfw/hJ tm; taysmq h ;kH vnf;jzpfwhJ Armjynfukd rsua f ph usaewmyJ? ta&mifawmfve Sa f &; vkyf apcsifaewmyJ? 'gayrJh Arm jynfwGif; tajctaeu (txufrSm a&;cJhovdk) [dw k e k ;f ueJ@ rwlawmhb;l ? h g? NLD tajctaeud=k unfy 1990 wke;f ueJ@ wlao;&J@vm;? ppftpd;k &tajctae=unfy h g? [dw k e k ;f uvdk tpd;k &,m,Dvy k a f e&wm yg? tm%mv$a J y;+yD; ppfwef;vsm;jyefrm S yg?vd@k ajymao;&J@vm;/ vrf;jyajryHk (RM) tqifh (1) udk pdwf uufvy k +f yD;+yD? tqifh (4) vkyz f @kd jyifae+yD? 5? rdrdwdk@ bmvkyf=urvJ? ta&mif awmfve S a f &; pdwu f ;l ,Of+yD; ar#ma f evd@k rjzpfygb;l ? NLD u tpd;k &wufrvky0 f& hH if wd@k vy k r f ,fq+kd yD; vky=f u&ifvnf; jynfy a&muf tpd;k &awG wcku ESpc f k oH;k ckjzpf wmyJ tzwfwifvr dr hf ,f? tJ'v D kd pifyiftpd;k &awG zG@J csif oavmufz@JG yg? ppftpd;k &ra=umufygb;l ? tqifh (4) udk rjzpfjzpfatmifyJ pdwa f t; vufat; vkyo f m G ;ygvr dr hf ,f? rdrw d @kd vy ko f ifw h mu -

ppftpd;k &udk tqifh (4) rSm tvJx;kd zd@k tckupjyifz@kd yg? 2007 pufwifbm tHk ur_&@J t&Se d u f x kd e d ;f xm;+yD; tqifh (4) twGuf tiftm;pkaqmif;&ygr,f? 2007 pufwifbm tHk ur_rm S 21 &mpk rsK;d qufopfawG trsm;tjym; ay:xGuv f mcJy h g+y? D olw@kdukd Edi ki fa H &; tqifh ae&m jria hf y;&ygr,f? tqifh (4) wdu k f zsua f &;&J@ ol&a J umif; ppfonfawmfawG jzpfatmif ajrawmifajrmufay;&ygr,f? wjcm;jyifoifw h mawGuv kd nf; tckuwnf;u aphaphpyfpyf jyifqif&yg r,f? ppftpd;k &[m RM tqifh (4) udk rkcsvy k v f mrSmyg? tJ't D qifh (4) rSm tpd;k & tajymif;tvJjzpfatmif (vlxk tm;eJ@) u;yrf;=uygp@kd Edi ki f jH cm;a&;udy k J tav;xm;+yD; [dkar#mf'Dar#mf [dkawG;'DawG; vkyfae&if/ tqifh (4) twGuf bmrS jyifjyifqifqif vk y f r xm;&if / tcgtcG i f h a umif ; wck xyf+yD;vufvw G f r kH u Armjynf&@J Edi ki fH a&;oGijf yif[mvnf; tajymif;tvJ}uD; ajymif;vJom G ;ygvr dr hf ,f? ? 13

vrf;jyajryHk (RM) &J@ EdkifiHa&;t"dy`m,f

1? RM &J@ &nf&, G c f suu f ppftm%m &Sifpepfudk 21 &mpk tajctaerSm xde;f odr;f zd@k jzpfw,f? ppfat;acwfwe k ;f u vkyfcJhwJh ppftm%m&Sifpepf udk 21 &mpk Edi ki fw H umhEi kd i fa H &; tcif;tusi;f rSm (tenf;tyg; yjyif+yD;) qufvufxdef; odr;f csiw f myJ? ppfat;acwfwe k ;f u Edi ki fw H umh Edi ki fa H &;tcif;tusi;f u plygyg0gEi kd i f }H uD; 2 cke@J ppfr[mrdwt f zG@J }uD; (2) ck&w dS ,f? aemuf+yD;awmh =um;ae*d% k ;f }uD; &Sw d ,f? tJ'Dwkef;u ppftm%m&Sifpepf udk rqv wygwDtm%m&Sif pepfyHkpHeJ@ vkyv f @kd &cJw h ,f? 21 rSmawmh tJ'u D rBmh tcif;tusi;f r&Sa d wmhb;l ? ajymif;oGm;+y? D 'ga=umifh enf;enf;yjyif&wmyJ? 21 &mpkudk tar&duef&mpk jzpfap&r,fvdk@ au;a=umfaewJh plyg yg0gEi kd i f }H u;D wckwnf;yJ&w dS ,f? qdA k, D uf plygyg0gu usq;kH oGm;+y? D =um;ae*d% k ;f u vnf; emrnfcy H J &Sa d wmhw,f? qdA k , D uf wjzpfvJ k&m S ;utckrS vl;vJxae&wm jzpfw,f? uGejf rLepfwkwjf ynfu wkwf vuQ%maqmifwJh qdk&S,fvpfy%mr 14

tqifh qdw k mudk prf;oyfaewmjzpfw,f? 'gu 21 &mpk0ifump Edi ki fw H umh tcif; tusi;f yJ? tckawmh enf;enf;ajymif;ae +yD? t&if;&Sifk&Sm;u jyef+yD;emvefx vmw,f? wkwu f vnf; tiftm;wpHk w&m &Sv d mw,f? olw@kd u 21 &mpkukd tar&duef&mpk tjzpfrcHEi kd =f ubl;? urBmh tpDtpOfpepfopf (NWO) csrSwfa&; twGuf vGeq f a JG e=uqJjzpfw,f? 0if;kd wckwnf;&Sw d hJ urBmp h epfvm;/ 0if;kd trsm;&Sw d hJ urBmp h epfvm; vGeq f a JG e=u wmyJ? tJ'v D e Gy fu JG =umvdrr hf ,f? (2) buf aphpyf=u+yD;/ +yD;jywfajyvnfom G ;rvm;/ ppfy}JG uD;wck qifE+J$ yD; jywfatmifvy k =f u rvm; qdw k muda k wmh apmif=h unf& h rSmyJ? vGefyGJjzpfaewJh tcsdefrSmawmh Armjynfu etztpd;k &[m tar&duef udk &efvy k +f y;D wkw/f k&m S ;udu k yfxm;wm vkyE f i kd r f m S yJ? 'gayrJh vGey f u JG ae ppfy}JG uD; jzpfom G ;&ifawmh rkcsy=J um;nyfvr dr hf ,f? oufomrSm r[kwb f ;l ? 'ga=umify h J Auy u 21 &mpk0ifuwnf;u jynfcsp0 f g' vrf;pOf csrw S +f yD; vkya f ewmjzpfw,f? Armjynfu Edi ki fu H av;yg? Edi ki fw H umh*i Gf

_ynf o l h t m%m
(cGi) f rSmrajymeJ@ ta&S@awmif tm&S *Gir fm S awmif t&m0ifvw S m r[kwf ygbl;? taewwfrS jzpfrSmyg? =um;nyf rcH&atmif a&Smif&ygr,f? etz ppfty kp fk u tar&duefudk qef@usifpum;awG wazmifazmif ajymaewmudk Auy u tajrmftjrifrw hJ hJ vky& f yfv@kd jrifygw,f? Armjynfu tar&duefukd qef@usiw f m rvkyo f ifo h vdk wkwq f ef@usia f &;vnf; rvkyo f ify h gb;l ? Armjynf&@J tusK;d pD;yGm; bufu =unfh&if b,fol@udkrSoGm;+yD; &efpum; ajymaep&m rvdy k gb;l ? etz u ppftm%m&Sip f epf wnf+ra J &;twGuf (ppfty kp ft k usK;d pD;yGm;) yJ uGu=f unf+h y;D tar&duefukd rjzpfnpfus,f ajymaewm[m odyr fm S ;wmyJ? 'Dvy ke f nf;[m ArmjynftwGuf tusK;d rJa h pygvr dr hf ,f? tckawmh aeom ygvr dr hf ,f? a&&Snr fm S taeusyy f gvr dr hf ,f? ppf}u;D jzpf&ifawmh ppfwvif;jzpfwm cH& rSmyJ? 2? 1962 ckEp Sr fm S ppftm%modr;f yGJ vkyw f m[m ppfty k p f u k oD;jcm;ygww D ck (rqv) axmifzdk@ ppftpdk;&zGJ@+yD; ppf tm%m&Sip f epfvy kz f @kd jzpfygw,f? tJ'v D kd vkyfxm;&if ppftm%m&Sifpepf umv &Snw f nf+rJr,fv@kd xifcw hJ myg? jynfo& l @J tcef;udk av#mw h u G c f =hJ uygw,f? 'ga=umifh vnf; usq;kH oGm;wmyg? tckwavmrSm uGefjrLepfysufwcsKd@ua&m ppftkyfpk ty,fcHwOD;uyg rqv usqHk;&wm jynfoy li kd f t&rf;vkyc fv hJ @kd yv J @kd oH;k oyf=u ygw,f? r[kwy f gb;l ? jzpfpOfukd jyef=unfy h g? jynfol ydkif odrf;wm tapm}uD;uwnf;uyg? rqv ygwDawmif yDyDjyifjyif raxmif Edi ka f o;ygb;l ? jynfoy l i kd f odr;f +yD; (10) ES p f a usmf = umawmh rqv wygwD ppf t m%m&S i f p epf tajccH O ya' (1974 tajccH O ya') ud k jynf o l @ qENc, H y l JG eJ@ twnfyEdi kc fw hJ ,f? aemuf 10 ESpf ausm=f umawmhrS 1988 vlxk tH k ur_ ay:wmyJ ? tJ ' D t cgusrS ppf tm%m&Sif pepf&,f/ ppfty k p f & k ,f/ ppf tpd;k &&,f 'D (3) ckukd xde;f odr;f zd@k twk ta,mif tm%modrf;yGJwck uref; uwef; vkyc fw hJ myg? rqv ysua f yr,fh 'D (3) ck (ppfo;kH ppf) rysua f peJ@q+kd y;D vkyv f u kd f =uwmyJ? aemuf w ck pOf ; pm;=unf h oifhwmu jynfolydkif odrf;vdkufvdk@ tH k ur_ } uD ; ay:cJ h o vm; qd k w myg? ray:ygbl;? Adkvfatmif}uD;wdk@ BEDC *dk%f;yJ ab;a&mufoGm;wmyg? olwdk@u aum bmrsm;vkyc f =hJ uovJ? bmrS rvkyf ygb;l ? awmcdr k vdk bmvdv k a kd wmh vkyc f hJ ygw,f ? aemuf a wmh tzsm;S L ;oG m ; wmygy? J zqyv *d% k ;f 2 *d% k ;f uaum bmvkyfcJhovJ? bmrSrvkyfygbl;? OD;Ek awmcd k wmu 1970 jynfv h e G u f sry S g? jynfoy li kd f odr;f vd@k awmcd k wmvnf; r[kwy f gb;l ? 3? oef;a&$ppfty kp fv k y kw f hJ (RM) u ae0if;ppftkyfpkvkyfwJh awmfvSefa&; avmuf &nfrSef;csuf r}uD;ygbl;? bm a=umifhvJqdkawmh olu ppftkyfpk&,f/ ppftpd;k &&,f/ ppftm%m&Sip f epf&,f (ppf 3 ppf) udk ae0if;qDu tarG&vdu k v f @kd yg? RM vk y f r S m u ppf t pd k ; & ae&mrSm ppfom;a&S@aqmifwhJ (ppfom;eJ@ t&yfom;) !Ge@f aygi;f tpd;k & wck zG@J Ei kd f zdk@ygyJ? 'ga=umifhyJ trwfae&m 25 awmif;aewmyg? wu,fv@kd vmr,fh qEN cH,lyGJ u oef;a&$ppftkyfpk csKd;xm;wJh twdi k ;f jzpfvm&if tajccHOya' wck ay:vmr,f? a&G;aumufyGJ vkyfr,f? tpd;k &w&yfz@JG r,f? tJ't D pd;k &u t*Fvy df udkvdkeDacwfu ay:cJhzl;wJh a'gufwm

rqv ysufayr,fh 'D (3) ck (ppfokH;ppf) rysufapeJ@qkd+yD;


Aarmfw@kd om,m0wD OD;ykw@kd / *VKefapm wd@k &@J !Ge@f aygi;f tpd;k &rsK;d yJ ay:vmrSmyJ? tm%mydi ku f awmh [dw k e k ;f u bk&ifc/H tck awmh ppfty k p f k eHygw0 f rf; jzpfrm S yJ? tJ ' D t cgus&if etz vd k tzG@J rsK;d awmh&a dS erSm r[kwb f ;l xifygw,f? ppfty kp fu k tajccHOya' t& ay:ayguf vmwJh ppfty kp ft k opfyJ jzpfrm S yJ? 1974 tajccHOya' ay:vm awmh awmfvSefa&;aumifpD qdkwm aysmufom G ;+y;D rqv CEC xJrm S yJ ppf tkyp ft k opf ay:vmovdk ay:vmrSmyJv@kd wGuq f &ygw,f? (RM) &J@ Edi ki fa H &; t"dym ` ,fukd csKyf+yD;ajym&&if (u) ppftkyfpkudk xdef; xm;r,f? (c) ppftm%m&Sip f epfukd xde;f xm;r,f? (*) ppftpd;k &ppfppfuae ppf om;a&S@aqmifwJh ppfom;eJ@ t&yfom; !Ge@f aygi;f tpd;k &wcktjzpf yjyifr,f? tJ'g udk pnf;urf;&Sw d hJ 'Dru kd a&pDpepf vd@k olw@kd ajym=uvdrr hf ,f? qd& k , S v f pf acwf pm;awmh qd& k , S v f pfvy kw f ,f? 'Dru kd a&pD acwfpm;awmh 'Drdkua&pDtvH xlvdkuf wmyJ jzpfygw,f? 15

wyfrawmf _y_yifa&;v+yf&Sm;r+ (RAM) wqifhwdk; vkyfjuzdkh

1? aemufwcsD tHkur_twGuf tcsdef,ljyif&rSmyJ? wygwD wzG@J wnf; jyifv@kd r&ygb;l ? tm;vH;k 0di k ;f +y;D jyif&ygr,f? vufeufrhJ jynfoa l wGuc kd sn;f pnf;H;k wmeJ@ rvHa k vmufygb;l ? vufeuf udi kx f m;wJh olawGuy kd g pnf;H;k &ygr,f? vufeufui kd x f m;wmu tpd;k &ppfwyf (wyfrawmf) &Sw d ,f/ typftcwf&yfpx J m;wJh +ir d ;f tzG@J awG&w dS ,f/ ykvy da f wG&w dS ,f? olw@kd ukd pnf;H;k &rSmyJ? wdi k ;f cspjf ynfcspa f wG/ Edi ki fa H &;tajrmftjrif&o dS a l wG jzpfatmif vky& f rSmyJ? 2? 2007 pufwifbm tHk ur_}uD; +yD;wJa h emufrm S ppfty k p f k uvnf; aemufwcst D wGuf jyifaewmyJ? ppfwyfwi G ;f jyifwm awGawmh twGi;f ydi k ;f owif; awGrm S t+ra J wG@ae&w,f? wjcm; jyifwmvnf; &Sw d ,f? etz tvHLS ;wa,mufu Adv k a f tmif}u;D udk AsL;wmvnf; jyifaewmwcky? J rSwr f =d uygvr dO h f ;D r,f? 1988 wke;f uvnf; Adv k a f tmif}u;D udk axmifuv$w+f y;D wyfrawmfukd pdwe f @J awmif rjypfrm S ;eJ@ vd@k ajymcdi k ;f cJw h ,f r[kwv f m;? tckvnf; tvHL S ;oH;k +yD; etz u Adv k a f tmif}uD;udk AsL; eJ@ yGx J w k a f y;aejyef+yD? rdrw d @kd tm;vH;k (tm;vH;k ) owd&& dS ygr,f? Adv k a f tmif}uD;u wyfrawmfukd pdwe f @J awmif rjypf rSm;eJ@ vd@k csn;f ajymwmr[kwy f gb;l ? wyfuvnf; pdwe f @J awmif 16

rjypfrm S ;eJ@v@kd yg xnfa h jymygw,fv@kd &Si;f csux f w k w f ,f? tJ'D wke;f u Adv k a f tmif}u;D ajymcJw h m kyo f o H i G ;f xm;wmawG &Sw d myJ? Adv k a f tmif}uD;u bmudt k xl;yajymaeovJqw kd m &Si;f aeyg w,f? au;a=umfoa H wmif wdi ka f y;vdu k a f o;&J@? ol@&i S ;f csux f r J m S vnf; ygaeygw,f? 'd@k rm S vufeuf r&Sb d ;l ? vufeuf&o dS u l kd a=umuf=u/ iH@k c=H uvd@k ajymaewmyJ? vlxk vufxr Jm S vufeufu tckvnf;r&Sb d ;l ? [dw k e k ;f uvnf; r&Sb d ;l ? tJ'a D wmh woufv;kH iH@k c=H uvd@k ajymwmygy? J 'Dva kd jymwmvnf; ta=umif;&Sy d gw,f? bma=umifv h J qda k wmh ppfwyf (vufeuf) eJ@ tm%modr;f wJh ordi k ;f udk olyJ pcJw h myJ? olu bmaumifrS r[kwv f @kd (tck AsL; awGrm S awmh ol@udk,fol Adkvfatmifqef;/ Adkvfae0if;wdk@eJ@ wwef;wnf; xm;w,f) Adkvfae0if;udk q&mwifcJh&wmyg? Adkvfae0if;udk Edi ki fa H &;pifjrifa h y: olw@kd yJ 0di k ;f wifay;cJ=h uwm r[kwv f m;? qefpif&m usna f yG@vu kd a f ep&m rvdv k @kd ol@u, kd u f kd a&$ vd@k ajymwm/ 'Dru kd a&pDzcif}uD; vd@k ajrmufajymwm (BEDC *d% k ;f u ajrm ufajymwm) udk b0ifacG@wmawGua kd wmh tav;xm;+yD; ra&;awmhygbl;? tckusrS bma=umifh Adkvf atmif}u;D udk etz u yGx J w k v f movJ qdw k mudy k J a&;ygr,f? 3? Adv k a f tmif}uD;udk bma=umifh yGx J w k v f movJ?

_ynf o l h t m%m
*rfbm&Dvmawmhr,f? DASSK eJ@ pum;ajym awmhr,f? (aphpyfaqG;aEG;w,fv@kd rajymwm owdy NLD udk pum;xJawmif xnfr h ajymawmhwmudv k nf; owdyyg) RM tcsuf (4) qENc, H y l JG vkya f wmhr,f? 'gawGa=umifh yGx J w k w f myJ? tus,& f i S ;f ygr,f? DASSK udk acgi; f rmol vd@k ajymxm;zd@k rm S Adv k a f tmif}uD;yJ ajymrSmjzpfv@kd yJ (DASSK u a=u; olurS a&$ vd@k ajym0Hw h m olr@kd t&Sur f &Sy d avw,f? 1990 a&G;aumufyu JG (za,mif;u) b,foa l &$vJ qdw k m oufaocHc+hJ yD;+yDy? J) NLD xJu Adv k a f tmifa&$/ Adv k v f i Gw f @kd ukd ae0if;tay: tmCmw}uD;olawG jzpfatmif tm%mirf;irf;wuf vdc k sif olawG jzpfatmif uwiftykyc f sxm;wmyJ? oef;a&$u NLD udk pum;xJawmif xnfr h ajymwmudk umuG,a f y;zd@k jzpfw,f? RM tcsuf (4) qENc, H y l JG u vmawmhr,f? qEN cH,y l JG rSm qef@usir f J ray;=ueJ@/ vufeuf&o dS l ajymwJh twdi k ;f waoGrwdr;f vdu k e f m=u/ 'grS oufomr,f vd@k ajymwmyJ? pdwe f @J awmif rjypfrm S ;eJ@ qdw k mxuf jyif;xefwhJ oabmyJ? 4? aemufwcsD tHk ur_ukd jyifjyifqifqif vky=f uapcsiw f ,f? RAM udv k nf; vky=f uapcsiw f ,f? vlxt k kH ur_ jzpfaerS k @J ) vkyo f ify h gw,f? vlxt k kH ur_ukd ESr dz f @kd / t=urf;zufz@kd vmwJh pnf;H;k &&if aemufusom G ;vdrr hf ,f? RAM udk tckuwnf;u (enf;rsK;d pHe wyfue kd m;csz@kd qw kd m odyc f ufygw,f? pdwc f s&olukd v$wv f u kd w f myg? t&ufu;kd armif;wdu k +f y;D v$wv f u kd w f myg? 5? vlxt k kH ur_&@J ypfrw S u f usO;f &ygr,f? usO;f avaumif;av/ csua f umif;udk cse dy f pfav aumif;avyg? jyifqifwmrSm tcse d, f & l ygr,f? aphaphpyfpyf&& dS ygr,f? wdu k y f0 JG if&if tajzaumif; tjrefay:ap&ygr,f? acgi;f aqmifru _ wpkwpnf;wnf;&Sr d S b,ftcse dr fm S wufr,f/ b,ftcse dr fm S tEdi ke f @J yi kd ;f r,fqw kd m qH;k jzwfEi kd y f gw,f? Oya'wGi;f wdu k y ft JG awG@tuH Auy rSm enf;ygw,f? 'ga=umifh a&S@wef;rSm a&S@aqmifEi kd o f r l sm; pOf;pm;&ef wifjywmyg? ?

vlxt k jkH uGr+-zpfaerS pnf;&Hk;77if aemufusoGm;vdrr hf ,f? RAM udk tckuwnf;u (enf;rsKd;pHe k h)J vkyo f ify h gw,f?

17

acwfrDppfyGJqifEdkifwJhpGrf;7nf csdKw h a hJ eaom etz wyfrawmf

Edi ki fw H umhwyfrawmfrsm;ta=umif; avh vm=unf& h if wyfrawmfwi kd ;f [m rdrw d @kd &@J wd k u f c d k u f a &;pG r f ; &nf acwf r D j rif h r m; wd;k wufvmatmif u;pm;wnfaqmuf ae=uwm awG@=u&rSm jzpfygw,f? txl; ojzifh 21 &mpk tar&dueftpdk;&&J@ e,fcs@J ppfyo JG pfrsm;t+yD;rSm Edi ki ft H oD;oD; [m rdrw d @kd wyfrawmfrsm;udk acwfrp D pfyJG qifEE J$ i kd z f @kd jyifqifwnfaqmuf=uzd@k vSe@f Ed;_ wm cHvu kd =f u&ygw,f? 'ga=umifv h nf; wdu k p f r G ;f &nf jriw hf ifEi kd a f tmif zG@J pnf;r_/ vufeufwyfqifr/_ avhusir hf a _ wGukd rdrd wdk@&J@ tcdkiftrmtajctaet& vkyf aqmifae=uwJh owif;awG[m ae@pOf owif;awGrm S tqufrjywf awG@ae=u &wm jzpfygw,f? Armjynfu etz ppfwyfuawmh acwfrDwyfrawmf jzpf atmif pepfwuswnfaqmufwm rawG@ &bJ r@opfwnfwm/ ppfAv kd c f sKya f wG &mxl; tajymif;tvJvkyfwmeJ@ jynfwGif;u twdkuftcH EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;eJ@ &[ef;jynfoa l wGukd wdu k c fu kd a f csre _ ;f wJh vkyfief;rsm;om vkyfaewm awG@&rSm 18

jzpfygw,f? tckwavm etz xdyfydkif; Ad k v f c sKyf a wG & J @ &mxl ; tajymif ; tvJ owif;awG qufwu kd x f u G v f mwm =um;& jyefygw,f? e0w/ etz ppftpd;k &acwfrm S Adv k c f sKyfawG zrf;vku d /f zwfvu kd /f topf cef@vu kd q f w kd mawG[m r=umc%awG@ae =u&wmrd@k xl;qef;wm r[kwa f wmhygb;l ? ckvkd 'kw, d wef;/ wwd,wef; Adv k c f sKya f wG ajymif;vJwm r=umc%awG@&ayr,fh yxrwef;pm; AdkvfcsKyfr;}uD;ESpfa,muf tpOfwnf+ra J ewmuawmh xl;qef;w,f qdk&rSmygyJ? t&ifwacguf AdkvfcsKyfawG tajymif;tvJu wyfrawmfaxmufvr S ;f a&;r;csKyf 0ef}u;D csKyfAv kd c f if!e G @f &@J ajcvSr;f awGu Adv k c f sKyr f ; }u;D awGtwGuf tEW&m,f jzpfvmvdk@ ajz&Sif;&mu ay:cJhwmyg? vlawGe@J twl Xme}uD;wckv;kH yg aysmuf uG,o f m G ;ygw,f? ckwacguu f aooGm;wJh AdkvfcsKyfawGae&m tpm;xdk;zdk@eJ@ ukv or*~e@J Ei kd i fw H um&J@ zdtm;awGatmufrm S trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJ@csKyfeJ@ pum; ajymzd@k pDpOf&wmawGa=umifh jzpfygw,f?

t"duydu k swmu tcka&;qGa J ewJh zG@J pnf; tkyfcsKyfyHktajccHOya'opft& ay:vm r,fh tpd;k &rSm ol@vu l , kd v hf l ae&mcGa J 0,lz@kd jyifqifwm jzpfygw,f? ppftpd;k &acwfrm S Adv k c f sKyfawG ae&mcsxm;wm/ ppfwyfwi G ;f Xmeopfrsm; zefw;D &wmawG[m umuG,a f &;0ef}uD; Xme&J@ xdyfwef;OD;pm;ay;vkyfief;rsm; jzpfaeygw,f? etz ppfwyf[m ppfwyf vkyi f ef;xuf tpd;k &vkyi f ef;vkyw f m =um vmawmh ppfwyfe@J tpd;k &u wxyfwnf; jzpfvmcJhygw,f? 'ga=umifh ppf&mxl;eJ@ ppfwyfwGif;u Xmersm; zefwD;r_[m ppfwyfwwyf&@J vdt k yfrt _ & pOf;pm;vkyf aqmifwmu t"dur[kwb f J tpd;k &vkyf ief;twGux f nfp h Of;pm;+y;D vkya f qmifwm jzpfvmygw,f? ppfwyfwi G ;f xdyy fi kd ;f ae&m rsm;twGuf vla&G;cs,fwm0efay;wm [mvnf; tpd;k &vkyi f ef;Xmersm;txdyg qufpyfoGm;rSm jzpfwma=umifh tcGifh tm%meJ@ pD;yGm;a&;tusKd ;pD;yGm;rsm;t& taotcsmwGuc f sux f e d ;f !=d uyHk ay:yg w,f? f ol@va l wGcsn;f ae&m&oGm;&if ud, k fh

_ynf o l h t m%m
ae&myg ywfom G ;Edi kw f mrd@k toufwr# tav;xm;=uwm jzpfygw,f? etz wyfrawmf&@J OD;pm;ay; vkyi f ef;[m Edi ki fa H wmftm%mudk ydi ky f i kd f EdkifEdkifcsKyfudkifxm;Edkifzdk@ jzpfwma=umifh umuG , f a &;0ef } uD ; Xme&J @ OD ; pm;ay; vkyi f ef;[m wdi k ;f jynfumuG,a f &;twGuf acwfrDwyfrawmfwckjzpfatmif wnf aqmufEi kd a f &; r[kwa f wmhbJ Edi ki fa H wmf tm%mcsKyfudkifEdkifa&;twGuf vdktyf aom vkyi f ef;rsm; OD;pm;ay; aqmif&u G a f &; jzpfaeygw,f? EdkifiHwumhwyfrawmf rsm;u acwfrp D pfya JG wGrm S ,SOf yifEi kd p f r G ;f &Sdzdk@ txl;ojzifh yifv,fauG@ppfyGJrsm; t+yD;rSm &vmwJh tawG@tuHrsm;t& ud, k w hf yfrawmf&@J vdt k yfwb hJ uf toD;oD; udk jznfhpGrf;Edkifzdk@ jyifqifaqmif&Gufae =uygw,f? etz wyfrawmfuawmh Adv k f csKyfawG pnf;pdr& f & dS a dS eEdi kz f @kd r@awmfopf wnfaqmufwmeJ@jynfwi G ;f u twdu k f tcH Edi ki fa H &;tiftm;pkrsm;eJ@ qENjyyGr J sm; udk ESdrfeif;zdk@avhusifhwmudk OD;pm;ay; vk y f a ewm awG @ &ygw,f ? =o*k w f / pufwifbmvrsm;twGi;f u avmifpmqD aps; ESpq f wufom G ;vd@k qif;&Jom;jynfol vlxkawG&J@ pm;0wfaea&;usyfwnf;r_ tajccHay:u ay:xGuv f mwJh ausmif;om;/ oHCmeJ@vlxk&J@ vSnfhvnfqENjyyGJrsm; r@tawmfrsm;rsm;rSm jzpfyGm;cJhygw,f? 'Dtcse d r f m S ppfwyfukd }uH@z@HG / pGr;f tm;&Si/f &Jwyf&if;rsm;eJ@ yl;wG+J y;D t"duk%;f ESr de f if; a&;twGuf avhusiz hf @kd umuG,a f &;0ef}u;D Xmeu wm0efay;cdkif;apcJhygw,f? 'D umuG,a f &;0ef}u;D Xme !e=f um;csut f & ppfwi kd ;f toD;oD;&J@ vufatmufcp H pfwyf rsm;eJ@ pGrf;tm;&Sif/ &Jwyf&if;rsm;[m t}udrf}udrfyl;wGa J vhusifhwm/ vdktyfwhJ vufeufwyfqifwmawG vky=f uygw,f? qENjyyG}J u;D rm;vmcse dr fm S awmh jzpfym G ;cJw h hJ r@toD;oD;rSm }uH@z@HG e@J pGr;f tm;&Sia f wGu olw@kd ukd wyfqifxm;wJh wkw" f m;rsm;eJ@ du k E fu S f zcJ=G u+y;D &Jwyf&if;awGu olw@kd ukd wyfqifxm;wJh *&Dem 12 Ad@k ajymif;acsm aoewfeJ@ &mbmusnfrsm; toHk;y+yD; ypfcwfzcGJygw,f? ppfwyfawGuawmh etz &J @ aemuf q H k ; xk w f armif ; jyef aoewfrsm;oHk;+yD; wu,fhusnf tppf rsm;eJ@ ypfcwfzcGc Jy hJ gw,f? etz ppfwyf rSm t"duppfqifa&;rsm;rSmom toHk; yzd@k xm;wJh ajcjrefwyfrrsm;jzpfwhJ wyfr (33)/ wyfr (66) eJ@ wyfr (77) wd@k [m 'DqENjyyGJawGwGif; rEWav;eJ@ &efukefr@ rsm;rSm wm0ef,c l =hJ u+yD; oHCmeJ@vx l u k kd ypfcwfacsr_ef; zcGJcJh=uygw,f? etz ppfwyf&@J ppfqifa&;wm0ef[m r@ay:u vlxkqENjyyGJudk acsr_ef;zdk@jzpf+yD; &nf &G,fcsufu umuG,fa&;0ef}uD;XmeeJ@ etz tm%mwnf+ra J tmifumuG,a f &; jzpfygw,f? Armhwyfrawmf[m vGwfvyf a&; &+yD;aemuf jzpfvmcJhwJh jynfwGif; ppftwGif;rSm }uD;xGm;vmcJhwm jzpfyg w,f? jynfwi G ;f ppfwu kd z f @kd ajcvsiw f yf&if; awG wd;k cs@J wnfaqmuf&if; tiftm;}uD; vmum tm%modr;f +y;D ppftpd;k &vkyv f m cJhwm jzpfygw,f? jynfwGif;ppfwdkufzkd@ &nf&G,f+yD; vltiftm;rsm;atmif pk aqmif;xm;+yD; armif;jyefdkifz,feJ@ usnq f efpufkH wnfaqmufwmudo k m tav;xm;cJhwm jzpfygw,f? rqv acwfrm S vnf; 'Dtwdi k ;f jzpf+y;D e0w/ etz acwfrm S vnf; 'Dvrf;pOftwki d ;f av#muf cJw h m jzpfygw,f? 'ga=umifh ta&S@awmif tm&Srm S vltiftm;trsm;qH;k wyfrawmf wckqw kd hJ *k%x f ;l awmh &Sy d gw,f? 'gayrJh Edi ki fa H wmfumuG,E fi kd r f ,fh ppfvufeufe@J ppfpr G ;f &nfuawmh csKd @wy hJ gw,f? vltif tm;rsm;jym;r_a=umifh wdi k ;f jynf&@J bm

tpd k ; &ae&m 0if , l x m;wJ h ppf w yf / ppf w ef ; vsm;xJ jyef 0 if w mud k


aiGukd ppfo;kH p&dwr f m S trsm;tjym; oH;k pGJ ae&ayr,fh acwfrp D pfwyfwwyfjzpfz@kd u tvSrf;a0;ygw,f? wyfom;topf pk aqmif;a&;twGuf a=umfjimzdk@ dkufjy xm;wm[m etz ppfwyf&J@ acwfrDr_ tpGr;f ukejf zpfykH &ygw,f? ppf w yf w wyf [ m ppf w yf vkyi f ef;udk t"duxm;vkyu f i kd r fo S m acwf rDwhJ ppfwyf/ ppfpr G ;f &nfjynf0 h wJp h pfwyf/ Edi ki fu H kd umuG,E f i kd r f ,fp h pfwyf jzpfvm Edi ky f gw,f? etz vdk ppfwyfu tpd;k & tvk y f u d k 0if v k y f a e&if / t&yf b uf tkyfcsKyfa&;eJ@ pD;yGm;a&;vkyfief;awGrSm 0ifvy k a f e&if vuf&jdS rifae&ovdk olaX; AdkvfcsKyf/ 0ef}uD;AdkvfcsKyfawGu vdktyf onfrsm; !e=f um;wwf+yD; atmufajc wyfrsm;u txufu cdkif;wJhtwdkif; twdkuftcH EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;eJ@ jynfov l x l u k kd zdEy dS o f wfjzwfwhJ tvkyf rsKd ;om u|r;f usiw f hJ ppfwyfrsKd ;yJ ay:xGuf vmrSm jzpfygw,f? Armjynfrm S pGr;f &nf jynfh0wJh/ acwfrDwdk;wufwJh/ EdkifiHudk umuG,fEdkifr,fh wyfrawmfppfppfwck wnf a qmuf E d k i f z d k @ ppf r S e f w J h ygwD p H k pepfusio hf ;kH Edi kw f hJ 'Dru kd a&pDtpd;k &w&yf&z dS @kd vdt k yfygw,f? 'D&nf&, G c f suf atmifjrif atmif aqmif&u G E fi kd z f @kd tpd;k &ae&m 0if ,lxm;wJh ppfwyf/ ppfwef;vsm;xJ jyef0if wmudk yxrqH;k vky& f rSmyg? 19

avhvma&;

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789 12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789

ordkif;ed*k; H csKyfrcsKyfup dP

1? ordi k ;f ed*;kH csKyf udp[ P m udp}P u;D jzpfw,f? 'gua kd qG;aEG;csiy f gw,f? 'Dup du P ppfat;acwf (1947- 1989) +y;D qH;k pumvup+y;D ay:vmwmyg? uGeq f maA;wpfvufopf (neo-con) wOD;jzpfwhJ zlu, k mr qdo k u l pvdu k w f myJ? tawmfuav; *,ufxoGm; ygw,f? uGejf rLepfqef@usia f &;orm;awG&@J usr;f wqle;D yg; (ol@pmtkyu f ) jzpfom G ;ygw,f? 'gayrJh odyr f =umvdu k y f gb;l ? 21 &mpk xJvnf;0ifvma&m ordi k ;f ued*;kH csKyf zd@k aeaeomom ordi k ;f u t&Se dt f [kee f @J jzpfay:wd;k yGm;vmw,f? tmz*efppf/ tD&wfppf jzpfvmawmh zlu, k mr ud, k w f i kd f aemufwvSr;f qkww f ,f? xm;ygawmh? 2? zlu, k mr&J@tawG;tac:u rmhup f0 f g' ed*;kH csKy+f yv D @kd ajymenf;wrsK;d eJ@ ajymwmyg? rmhup f0 f g'&J@tp[m uGejf rLepfa=unm pmwrf; (1848) uyg? tJ'a D =unmpmwrf;rSm ordi k ;f qdw k m[m vlwef;pm;wdu k y fa JG wG&@J ordi k ;f yJv@kd tpcsx D m;ygw,f? tde* f ,fvu f xyf+yD;jznfp hu G y f gw,f? vlwef;pm;awGtjzpf uGjJ ym;vmcse du f p+yD; ordi k ;f qdw k m vlwef;pm;wdu k y f& JG @J ordi k ;f yJv@kd jznfp hu G y f gw,f? yd+k yD;jynfp ho kH m G ;wmayg? h u|ea f wmfw@kd ygwu D zlu, k mr&J@ ed*;kH csKyft,ltqudk b,fwe k ;f urS vufrcHcy hJ gb;l ? bma=umifv h q J a kd wmh vlwef;pm; uGjJ ym;r_ &Sa d eor# vlwef;pm;wdu k y f JG &Sa d er,f? vlwef;pm;wdu k y f& JG a dS e&if ordi k ;f vnf;&Sa d er,fv@kd ,lqvd@k yg? 3? zlu, k mr tJ't D ,ltqwifpOfu qdA k, D uf,e l, D H yuGc J se dy f g? Edi ki fw H umh uGejf rLepfta&;awmfy}kH u;D wckv;kH aemufwvSr;f qkwa f e&cse dy f g? wcsK@d u tkyp f ;D ysu+f y;D upOfu h vsm;qkww f ,f? wcsK@d u tkyp f ;D rysua f tmif xde;f +y;D qkw=f uygw,f? (u|ea f wmfw@kd ygwu D 'kw, d trsK;d tpm;rSm ygygw,f?) tckaqG;aEG;csiw f mu bma=umifq h w k & f ovJ qdw k myg? yk*v ~ u d tjrifoufoufukd wifjywmyg? bma=umifq h w k & f ovJ? (u) k&m S ;awmfve Sa f &;eJ@ wkwa f wmfve Sa f &;wd@k rm S wlnw D x hJ ;l jcm;csuf &Sw d ,f? olw@kd awmfve Sa f &;awG[m rmhup f /f tde* f ,fvw f @kd awG;ac:cJo h vdk a&S@wef;a&muf wdi k ;f jynfawGu wyifwnf; t&if;&Sit f m%m&Sip f epfukd awmfve Sw f hJ urBma h wmfve Sa f &;rsK;d vkyw f m r[kwb f ;l ? a&S@wef;a&mufwi kd ;f jynfawG qdw k mu (tJ'w D e k ;f u) t&if;&Sip f epf tjrifq h ;kH tqifa h &mufaewJh t*Fvefe@J *smr%D/ jyifopfe@J tar&duefw@kd uy kd J qdv k w kd myg? k&m S ;jynf/ wkwjf ynfw@kd u ya'o&mZfwydi k ;f t&if;&Siw f ydi k ;f acwfaemufuswhJ wdi k ;f jynf awGy? J olw@kd awmfve S a f &;awG Edi kw f mu a&S@wef;a&muf wdi k ;f jynf}uD;awGtcsi;f csi;f e,fcs@J ppfyJG (urBmppf) qifEa J$ e=uwmudk csua f umif;,lEi kd v f @kd y? J yxrurBmppfrm S t*Fvy d /f tar&duef/ jyifopfuwzuf *smr%Duwzuf ppfjzpfaewmudk csua f umif; ,lEi kd v f @kd k&m S ;awmfve Sa f &; atmifjrifwmyJ? wkwa f wmfve Sa f &;uvnf; 'kw, d urBmppfukd csua f umif;,lEi kd v f @kd atmifjrifwmyJ? 'Drm S oifcef;pmxkw, f E li kd w f mu Edi ki fw H umh tajctaeudk csua f umif;,l+yD; rdrjd ynfwi G ;f awmfve S a f &;udk atmifjrifatmif vkyE fi kd w f ,fqw kd hJ oifcef;pmjzpfw,f? 20

_ynf o l h t m%m
(c) zG@H z;+y;D Edi ki fa H wG (a&S@wef;a&mufEi kd i fa H wG) u t+rw J rf;olw@kd tcsi;f csi;f ppfwu kd a f e=uwm r[kwb f ;l ? txl;ojzifh 1947 avmuf up+yD; olw@kd tcsi;f csi;f aoG;pnf;ae=uw,f? tm;t}uD;qH;k jzpfwhJ tar&duefukd acgi;f aqmifwif Adv k v f y k c fi Ga hf y;+yD; pnf;vH;k ae =uw,f? olw@kd csi;f ydyuQjzpf&ifvnf; ppfjzpfavmufonft h xd rjyif;xefatmif xde;f !d= uw,f? tJ'v D v kd y ka f ewm tcktxdy? J 1914 u 1945 xd (ESpf 30) wke;f uawmh tajctaeuwrsK;d yJ? b,fou l rS b,fo@l ur kd S Adv k r f xm;bl;? ppfxrwdu k f =uao;&ifvnf; &efjzpfae=uwmyJ? 1947 u tcktxd (ESpf 60) usawmh wrsK;d jzpfw,f? ausauseyfeyfyJ tar&duefukd Adv k v f y kc fi kd ;f xm;=uw,f? &efvnf; ,f? wcgwav jyifopfv[ kd mu ab;zJh odyr f jzpf=ubl;? G7 qd+k yD; zG@J xm;w,f? &efjzpfr,fh tajctaejzpf&ifvnf; xde;f !dw xGu& f ifvnf; aphpyfvu kd w f ,f? xde;f !dv u kd w f ,f? t*Fvy du f awmh tar&duefukd vdv k c kd sic f siy f J Adv k v f y kc fi kd ;f xm;wmyJ? *smr%D/ *syefuawmh ppf;H_ xm;wmawG jzpfw,f? pD;yGm;a&;rSm }u;D us,a f eayr,fh Edi ki fa H &;ppfa&;rSm tar&duefukd rSc Da kd e&&Smw,f? wnf&dS aewJh urBmt h pDtpOf (World Order) uvnf; olw@kd ukd ypm;ray;bl;? tar&duefukd rSc Dr kd v S & l m0ifrm S udk *smr%D/ *syefu odaew,f? (*) k&m S ; (qdA k, D uf) eJ@ wkwu f awmh pnf;vH;k r_r&Sw d t hJ cse du f cyfrsm;rsm;yg? qd& k , S v f pf*% kd ;f qdw k m =um=umcHcw hJ m r[kwb f ;l ? trsm;ydi k ;f u tdrc fa JG e=uwmjzpfw,f? 'DtxJrm S atmifjrifre _ @J ,pfr;l ae=uao;w,f? vDeif&@J wdi k ;f jynfwjynfcsi;f qd& k , S v f pfpepf xlaxmifEi kd w f ,f qdw k mudk qENpu JG susw;kd cs@J +y;D wdi k ;f jynfwjynfcsi;f uGejf rLepfavmu csw D ufEi kd w f ,f qdo k nftxd vkyv f mw,f? olO;D ud, k O f ;D yif=uao;w,f? k&m S ; (cl;&Suz f ) f u uGejf rLepfavmuudk csw D ufr,fq+kd yD;vkya f wmh wkwf (armfpw D e k ;f ) u ckev f m $ ;csw D ufa&; ,Ofaus;r_ awmfve S a f &; vky+f yD;yifw,f? vuf0 J qENpt JG rSm;awG tyifvy k =f uw,f? aemufq;kH usawmh k&m S ; (*db k macsmy h ) f u zdz k &J qkw& f w,f? wkwf (wde@f a&Smifzif) u tkyp f ;D rysua f tmifqw k w f ,f? 4? k&m S ;a&m wkwy f g qkw=f uawmh zlu, k mru ordi k ;f ed*;kH csKy+f y D vd@k au;a=umfvu kd w f myJ? 'gayrJh r=umygb;l ? vlwef;pm; wdu k y fu JG yHp kw H rsK;d eJ@ ay:vmw,f? tJ'gu tmz*efppfy/JG tD&wfppfyy JG ? J ypPn;f rJv h w l ef;pm;eJ@ wdu k & f wJv h w l ef;pm;wdu k y fa JG wmh r[kwb f ;l ? vlwef;pm;wdu k y fa JG wmh vlwef;pm;wdu k y fy JG ? J bmoma&; tajccHwhJ ya'o&mZfvw l ef;pm;vd@k rlqviftpGe;f a&muf awGukd owfrw S & f rvm;awmh rodb;l ? tD&wfusawmhwrsK;d ? bmhoy f gw[ D m rlqviftpGe;f a&mufawmh r[kwb f ;l ? tD&wfue G jf rLepfygwu D b,fvo kd wfrw S f ovJawmh rodb;l ? avhvm&OD;rSmjzpfw,f? bifvm'ifw@kd wmvDbefw@kd quf'rf[p le dw f @kd [m ypPn;f rJv h w l ef;pm; ud, k p f m;vS,f r[kww f mawmh aocsmw,f? tckajymcsiw f mu olw@kd ukd bmvlwef;pm;vd@k owfrw S z f @kd r[kwb f ;l ? vlwef;pm;wdu k y fq JG w kd m t&if;&Sie f @J ypPn;f rJw h u kd w f hJ wdu k y fu JG r kd S vlwef;pm;wdu k y f JG qdv k w kd mr[kwb f ;l ? b,fvw l ef;pm;awGwu kd w f u kd f vlwef;pm;wdu k y fy JG ? J vlwef;pm;wdu k y fa JG wG wdu k a fe =uor# ordi k ;f ed*;kH rcsKyfao;bl; qdw k mudy k J ajymcsiw f myg? ?

vlwef;pm;wdkufyGJqdkwm t&if;&SifeJ@ ypPnf;rJhwdkufwJh wdkufyGJudkrS vlwef;pm;wdkufyGJ qdkvdkwmr[kwfbl;? b,fvlwef;pm;awGwdkufwdkuf vlwef;pm;wdkufyGJyJ?

21

uGefjrLepfygwDa=unmpmwrf; xkwfa0jcif; ESpf 160 ajrmufae@ukd txdrf;trSwfjyKjcif;


(1) vGec fw hJ hJ tESpf (40) ausm/f u|ea f wmf ausmif;om;b0u Armjynfue G jf rLepfygwe D @J ol@&@J vrf;net f awG;tac:jzpfwhJ rmhup f v f e D if0g'eJ@ armfpw D e k ;f tawG;tac:wk@d udk pwifpw d 0 f ifpm;/ avhvmvku d p f m;cJw h ,f? 'Dve dk @J u|ea f wmfw@dk a&S@u aemif awmfrsKd ;quf&a J bmf}uD;rsm;u uGejf rLepfa=unmpmwrf;ukd avhvmzk@d wm0ef,p l w d & f p dS m G eJ@ wku d w f e G ;f vmw,f? 'ge@J uGejf rLepf a=unmpmwrf;ukd vku d & f m S ygw,f? u|ea f wmfw@dk acwfu Akv d a f e0if;wufpacwfr@dk tJ'v D p dk mtkyr f sKd ;awGudk pmtkyt f a[mif; aps;wef;awGrm S tvG,w f ul vku d & f m S vk@d &ygao;w,f? u|ea f wmfvnf; tJ'v D dk vku d & f m S 0,fcw hJ ,f? ESpa f wG=umoGm;+yDr@dk b,f pmtkyw f u dk u f xkww f ,f? wefz;dk b,favmufpwmawGudk rrSwr fa d wmhygb;l ? rSwr fw d muawmh tJ'p D mtky& f @J tzH;k [m teDa&mif qdw k mygy? J D =unm tckawmh tJ'u D e G jf rLepfa=unmpmwrf;vk@d u|ea f wmfw@dk tvG,w f ulac:/ E_wu f sKd ;aewJh uGejf rLepfygwa pmwrf; xkwa f 0wm vmr,fh 2008 azazmf0g&v D qd& k if ESpf 160 wif;wif; jynfy h gawmhr,f? 'Dpmtky[ f m uGejf rLepfrsm;&J@ vufpu JG sr;f wqljzpfw,f? Armjynfrm S Armjynfue G jf rLepfygwu D ESp}f udra f wmif xkwf a0cJ+h yD;yg+yD? Armjynfrm S uGejf rLepfygwa D =unmpmwrf; yxrqH;k t}udrf xkwa f 0cJw h meJ@ywfoufv@dk ygw& D @J vw G a f jrmufa'o uG e f j rLepf y g w D a =unmpmwrf bmomjyefeJ@ pmyHkESdyfwkdufu 'kwd,t}udrf yHkESdyfxkwfa0wJh ; pmtkyf trSmpum; rSm uG,v f e Go f m G ;+yDjzpfwhJ Armjynfue G jf rLepfygwD OuU ocifAode;f wifu ckva dk &;xm;w,f? 1947 ckEp S u f vef'efrm S usi;f ywJh +Adwo d #tifyg,mtwGi;f &Sd uGejf rLepfygwr D sm; uGez f &ifr h m S qH;k jzwfcsuw f ck cschJ D =unmpmwrf; w,f? 'Dq;kH jzwfcsuu f awmh 1948 ckEp S [ f m uGejf rLepfygwa xkwjf yefwm tESpf 100 jynfE h p S jf zpfwt hJ wGuf wwfEi dk w f u hJ e G jf rLepfygwr D sm;u rdrw d @dk wi dk ;f &if;om;bmompum;jzifh bmomjyef yHE ky dS x f w k a f 0=u&efEi S hf rdwL W 5 tkyr f S 10 tkyf avmufudk vef'ef+rdK@&dS rmhup ft f xdr;f trSwf Adrmefrm S xm;&S& d ef qH;k jzwfcw hJ ,f? 'Dtpnf;ta0;ukd usaemfw@dk ygwu D vnf; uk, d p f m;vS,t f zG@J wzG@J apv$wc fw hJ ,f? 'Dq;kH jzwfcsut f wki d ;f 1948 ckEp S t f apmyki d ;f rSm Armjynfue G jf rLepfygwD A[ka d umfrwDu 'Dpmtkyu f dk bmomjyef+yD;/ xkwa f 0cJw h ,f? rdwL W 10 apmifuv dk nf; vef'ef+rdK@&dS rmhup ft f xdr;f trSwf Adrmefo@dk yk@d cw hJ ,fwJ? h yxrt}ur d f yHE ky dS x f w k a f 0jcif;ukd Armjynfue G jf rLepfygwD A[ka d umfrwD/ jynfo@l tm%m pmyHE ky dS w f u dk /f &efue ku f xkwa f0 cJw h ,f? 'kw, d t}ur du f a dk wmh txufrm S azmfjyxm;wJt h wki d ;f Armjynfue G jf rLepfygwD vGwa f jrmufa'o/ bmomjyefe@J pmyHE ky dS f mu 1977 ckEp Sr fm S xkwa f 0ygw,f? d , S v f pfpepf urBmay:u aysmufu, G o f m G ;+yD ppfat;acwf tqH;k owfom G ;awmh t&if;&Si* f % dk ;f om;awGu qk& rmhufpf0g' _H;edrfhoGm;+yD rmhufpf0g' acwfrrDawmhbl; pojzifh trsdK;rsdK;0g'jzef@aewJh=um;uyJ uGefjrLepfygwD a=unmpmwrf; [m bmomaygi;f 200 ausmt f xd yHE ky dS x f w k a f 0cJ& h +yD;/ 'Dae@urBmay:rSm tus,jf yef@q;kH yHE ky dS x f w k a f 0cJ& h wJh pmtkyjf zpfw,fqw kd o hJ wif; 1998 ckEp S /f a=unmpmwrf; xkwa f 0+yD; ESpf 150 t=umrSm xGua f y:cJw h ,f? 22

_ynf o l h t m%m
u|efawmfwkd@ygwD&J@ rSwfwrf; rsm;t& 'Dusr;f xkwa f 0wm 140 jynfE hp S f jzpfw/hJ ppfat;acwftqH;k rowfrD 1988 ckEp S t f xd urBmb h mompmayaygi;f 100 ausmfr#avmufom yHkeSdyfxkwfa0&ao; w,fv@dk ajymEki dy f gw,f? 'gudk Armjynf uGejf rLepfygw& D @J tmabmf jynfo@l tm%m *sme,f (1988 ck/ trSwf 2) rSm azmfjy cJz h ;l w,f? tJ'a D emuf 10 ESpa f usmf =um oGm;+yD; 'Dusr;f xkwa f 0wm ESpa f ygi;f 150 ausm=f umoGm;wJt h cg bmomaygi;f 200 ausmfeJ@ bmomjyefxkwfa0&wJhtxd wkd;wufvmw,f? 10 ESpfwmumv twGi;f bmomaygi;f 100 ausmw f ;dk vm wJo h abmyJ? 'D 10 ESpa f usmu f mv[m vnf; omref 10 ESpw f mumv r[kwb f /J qk d & S , f v pf 0 g'/ uG e f j rLepf 0 g'taeeJ @ jyif;xefvSwJh tauG@taumuf/ H_;edrfh r_}uD;ukd &ifqi dk a f e&wJu h mv/ rmhup f 0 f g' acwfrrDawmhygb;l vk@d t&if;&Si* f% dk ;f om; awGu t}u;D t us,0 f g'jzef@aewJu h mv jzpfwmukd owdjyKcsip f &m tvGea f umif; ygw,f? 'gu bmuka d zmfjyaeovJ? t&if; &Sif*kd%f;om;awG 0g'jzef@aewmeJ@ qef@ usifpGm urBmhjynfolawG[m t&if;&Sif pepf&J@ tedmHkawGukd ausmfeif;a&; twGuf rmhufpf0g'ukd pdwfyg0ifpm;pGm zwf_avhvmvkdufpm;vkdcsif=ua=umif; azmfjyvku d w f m r[kwv f m;? tck vmrnfh 2008 ckEp S [ f m uG e f j rLepf y gwD a=unmpmwrf ; xkwa f 0wm ESpf 160 ajrmuf umvjzpf w,f? 'Dae@x;l ae@jrwfudk *k%jf yKwhJ taeeJ@ ArmjynfuGefjrLepfygwDu tcuftcJ tusyftwnf; trsdK;rsdK;t=um;uyJ uGejf rLepfygwD a=unmpmwrf;ukd wwd, t}udrfyHkESdyfxkwfa0zkd@ vHk;yef;tm;xkwf vsu& fy dS gw,f? tckaemufqHk; pl;prf;avhvm csur f sm;t& urBmE hi dk i ft H oD;oD;u uGejf rL epfygwDa=unmpmwrf;ukd yHkESdyfxkwfa0 cJw h hJ t}udra f ygi;f 1000 ausm& f o dS m G ;+yDv@dk wkwb f momeJ@ xkwa f 0wJh rsua f rSmuf urBmeJ@ qkd&S,fvpf0g'*sme,f (2007 trSwf 2) rSm azmfjyxm;wmukd zwf_ vku d & f ygw,f? (2) 'Dusr;f [m urBmay:rSm yxr qH k ; aom uG e f j rLepf y gwD - uG e f j rLepf tzGJ@csKyf&J@ vkyfief;pOfvnf; jzpfw,f? rmhufpf0g'ukd ygwDvkyfief;pOftjzpf yxrqH k ; t}ud r f t aeeJ @ azmf j yvk d u f jcif;jzpfovkd rmhup f 0 f g'[m jynfp h u kH v kH kH wJp h epfw&yftjzpf yxrqH;k t}udrf ay: xGuv f mjcif;jzpfw,f? Eki di fw H um uGef jrLepfv_yf&Sm;r_&J@ vkyfief;pOfoabm aqmifwhJ armfue G ;f 0ifpmwrf;vnf; jzpf w,f ? uG e f j rLepf t zG J @ csKyf & J @ 'k w d , uGe* f &ufu wm0efay;tyfrt _ & rmhup fe f @J tdef*,fwkd@[m 1847 ck/ 'DZifbmvrS 1848 ck/ Zefe0g&DvtwGif; a&;om; cJh=uwmyg? tJ'DESpf azazmf0g&DvrSm yxrqH;k t}udrt f jzpf *smrmefbmomeJ@ vef'efrSm xkwfa0cJhw,f? tJ'Daemuf bmomtrsKd ;rsKd ;eJ@bmomjyef+y;D urBmE hi dk i fH toD;oD;rSm yHE ky dS x f w k a f 0cJ=h uw,f? tJ'v D dk bmomtrsdK;rsdK;eJ@ yHkESdyfxkwfa0&mrSm rmhufpfeJ@tdef*,fwkd@u ed'gef;a&;ay; =uygw,f? pkpa k ygi;f 7 }ur dt f xd &Sc dw hJ ,f? 'Dusr;f pmtkyr f m S tcef; 4 cef; yg0ifw,f? yxrqH;k tcef;uawmh "e&Sif sm;qdkwJh tcef;yJ? 'D rsm;eJ@ ypPnf;rJhrsm; tcef;u t&if;&Sip f epf[m rkcsysuo f O k ;f csKyf + id r f ; +yD ; / qk d & S , f v pf p epf [ m rk c s atmifyGJcHvdrfr,fqdkwJh orkdif; jzpfay: wkd;yGm;r_OD;wnfcsufwkd@ukd oufaoxl jyxm;wmyg? orki d ;f acwfwi dk ;f &J@ pD;yGm;a&;/ xkwfvkyfa&;eJ@ uzefwD; vkdufwJh vlr_a&;taqmufttHk[m acwf EkdifiHa&;pdwf"mwfeJ@ orkdif;&J@ tajccH tkwjf rpfjzpfw,fv@dk nejf yvku d f w,f? vlwef;pm;vl@tzG@J tpnf;tm;vH;k &J@ orki d ;f [m vlwef;pm;wku d y fo JG rki d ;f om jzpfw,f qkdwJh tjrifukdvnf; wifjyxm;w,f? 'Dtjrift& rsua f rSmuft&if;&Siv f w l ef; pm;vl@tzGJ@tpnf;ukd cGJjcrf;pdwfjzm jy xm;w,f ? t&if ; &S i f v l @ tzG J @ tpnf ; twGi;f tjyeftvSef qef@usib f ufjzpfae wJh t&if;&Sif vlwef;pm;eJ@ ypPn;f rJv h w l ef; pm;/ 'Dvlwef;pm; 2 &yf jzpfay:vmr_/ jzpfwnfvmr_eJ@ jzpfxGef;wkd;wufvmr_ wkd@ukd &Sif;vif;jyxm;w,f? t&if;&Sif vlwef;pm;[m orkdif;rSm awmfvSefwJh tcef; &SdcJhzl;w,f? 'gayrJh pufr_vkyf ief;}u;D awG jzpfxe G ;f wk;d wufvmwmeJ@tr# u ya'o&mZfvw l ef;pm;ukd awmfve Sf wJh vufeuf wenf;tm;jzifh acwfrw D hJ xkwfvkyfa&;pGrf;tm;pk[m t&if;&Sif vlwef;pm;ukd aowGi;f yk@d vu dk w f hJ vufeuf jzpfom G ;awmhw,fv@dkvnf; axmufjyxm; ygw,f? ypPn;f rJv h w l ef;pm;[m t&if; &Sifvlwef;pm;ukd ajrjrKyfo+*K[fol jzpfovkd wu,fhawmfvSefwJh vlwef; pm;vnf; jzpfw,f? ypPn;f rJv h w l ef;pm;[m rdr& d @J orki d ;f ay;wm0efudk taumiftxnf azmfEi fdk a f &;twGuf t&if;&Siv f w l ef;pm;ukd t=urf;zuf wGef;vSef+yD; rdrd&J@EkdifiHa&; pk;d rk;d r_udk xlaxmif&r,f? t&if;&Siv f w l ef; pm; ysuo f O k ;f oGm;&r_e@J ypPn;f rJv h w l ef;pm; atmifyGJ&r_wkd@[m cGJjcm;vkd@r&EkdifwJh t&mawGjzpfw,fvk@d nejf yvku d w f ,f? ypP 'kw, d tcef;uawmh n;f rJh rsm;eJ@ uGefjrLepfrsm; sm;? uGefjrLepfygwD/ 23

_ynf o l h t m%m
awG[m vufawG@taumiftxnfazmfaqmifwb hJ ufrm S Eki di fH toD;oD;&Sd tvkyo f rm;ygwr D sm;twGi;f tjywfom;qH;k jzpfovkd v_y& fm S ;r_tm; a&S@o@dkw;dk wufom G ;a&;ukd wav#mufv;kH wGe;f aqmf cJw h hJ tpdwt f yki d ;f vnf; jzpfw,f? oabmw&m;a&; bufrm S uGefjrLepfawG[m ypPnf;rJhvlwef;pm;vlxkxuf v_yf&Sm;r_&J@ tajctae/ jzpfpOfe@J a,bk,s&v'fawGudk em;vnfygw,f? olwkd@&J@ avmavmq,fq,f &nfrSef;csufuawmh ypPnf;rJh vlwef;pm;ukd vlwef;pm;w&yftjzpf jzpfwnfap+yD; t&if;&Sif vlwef;pm;ukd wGe;f vSe+f y;D / Eki di fa H &;t&pk;d rk;d xm;Eki da f &;ukd t&,l oGm;&ef jzpfygw,f? olw@dk &@J oabmw&m;ukd wpHw k &maom t"dy`m,ft& pkpnf;aygif;csKyfazmfjy&&if yk*~vduykdifpepfukd acsre _ ;f ypfa&;vk@d ajymEki dy f gw,f? tvkyo f rm;vlwef;pm;awmfve Sa f &;&J@ yxrajcvSr;f [m ypPn;f rJv h w l ef;pm;ukd tkyp f ;dk olvw l ef;pm;tjzpf jriw hf if ay;a&;eJ@ 'Dru dk a&pD&&Sa d &;wk@d jzpfw,f? tJ'a D emuf rdr& d @J Ei dk i fa H &; t&pk;d rk;d xm;r_udk toH;k cs+yD; t&if;tES;D tm;vH;k ukd odr;f yku d & f ygr,f? xkwv f y ka f &;ud&, d mtm;vH;k Eki di fa H wmf wenf;tm;jzifh tkyp f ;dk olvw l ef;pm;tjzpf pnf;H;k xm;&Sw d hJ ypPn;f rJv h w l ef;pm; vufxJ xm;&So d m G ;&r,f? xkwv f y ka f &;pkpa k ygi;f yrm%ukd jrefEi dk f or#jrefatmif wk;d wufap&r,f? vlwef;pm;wnf&r dS e _ @J ypPn;f rJv h w l ef;pm; uk, d w f i dk & f @J ty k p f ;dk r_udk wjznf;jznf;csi;f zsuo f r d ;f ypf&vdrr hf ,f? 'Dve dk nf;eJ@ ypPn;f rJv h w l ef;pm;&J@ &nfre S ;f csuy f ef; wki du f dk vH;k yef;wku d c fu dk f taumiftxnfazmfom G ;&r,f? qdv k dk wmuawmh vlwOD;pD&@J vGwv f yfpm G zG@H +zdK;wk;d wufa&;[m vl tm;vHk;&J@ vGwfvyfpGmzGH@+zdK;wkd;wufa&;twGuf ta=umif; tcsujf zpfwhJ tpnf;tH;k wckudk xlaxmifom G ;zk@d jzpfw,f? wwd,tcef;uawmh qkd&S,fvpfeJ@ uGefjrLepf pmay? azmufjyefw J h qk d & S , f v pf 0 g'trsd K ;rsd K ;eJ @ "e&S i f qk& d , S v f pf0g'wk@d u uk, d p f m;jyKaewJh vlwef;pm;tusKd ;pD;yGm;ukd zGic hf sxm;ygw,f? pdwu f ;l ,Ofq& kd , S v f pf0g'[m uGejf rLepf0g'eJ@ odye H` nf;us qk& d , S v f pf0g'&J@ enf;y&d,m,f/ tajccHra l wGe@J uGjJ ym;a=umif;ukv d nf; &Si;f vif;azmfjyxm;w,f? pwkwtcef;rSm qef@usifbufygwD toD;oD; tay: uG e f j rLepf a wG & J @ oabmxm; wJ h ? 'D t cef ; rS m uGejf rLepfawG&@J enf;y&d,m,fe@J tajccHra l wGudk &Si;f vif;jy xm;w,f? vufiif;tusdK;pD;yGm;eJ@ a&&SnftusdK;pD;yGm;/ rsufarSmufwkdufyGJeJ@ uGefjrLepf0g' taxGaxG&nfrSef;csuf taumiftxnfazmfa&; wkdufyw JG kd@ukd tjyeftvSefaygif;pyf taumiftxnfazmfom G ;a&;ukd tav;xm;=u&ef &Si;f jyxm;

rmh u f p f v uf a &;rl

ypPn;f rJr h sm;eJ@ wjcm;tvkyo f rm; Eki di fa H &;ygwD wk@d &@J qufpyfru _ dk &Sif;jyxm;w,f? uGefjrLepfygwD&J@ vuQ%m/ xl;jcm;csufeJ@ vkyi f ef;wm0efrsm;ukv d nf; &Si;f jyxm;+yD;/ uGejf rLepfawGtay: trsdK;rsdK;aom jypfwifa0zefr_rsm;ukd acsycJhygw,f? ypPnf;rJh vlwef;pm; awmfvSefa&;&J@ ajcvSrf;tqifhqifh/ wm0efeJ@ taxGaxG&nfrSef;csufukd wifjyxm;ygao;w,f? uGefjrLepf ygw[ D m wjcm;tvkyo f rm;Eki di fa H &;ygwa D wGe@J tjyeftvSef twku d t f cHjzpfaewJh oD;jcm;Eki di fa H &;ygwD r[kwy f gb;l ? uGejf rLepf ygwr Dm S ypPn;f rJv h w l ef;pm;w&yfv;kH &J@ tusKd ;pD;yGm;rSvv JG @dk wjcm; bmtusdK;pD;yGm;rS r&Sdygbl;? uGefjrLepfygwDawGu ypPnf;rJh vlwef;pm;w&yfv;kH ukd trsKd ;om;w&yfv;kH &J@ tusKd ;pD;yGm;tm; wav#mufv;kH uk, d p f m;jyKa&;ukd tav;xm;ygw,f? uGejf rLepf 24

_ynf o l h t m%m
ygw,f? uGejf rLepfawG[m rdrv d w l ef;pm;&J@ vwfwavm&nfre S ;f csue f @J tusKd ;pD;yGm;twGuf wku d y f0 JG if=u&r,f? 'gayrJh vufiif; v_y& f m S ;r_[m v_y& f m S ;r_&@J tem*wfuv dk nf; uk, d p f m;jyK&r,fv@dk vnf; nejf yxm;w,f? uGejf rLepfawG[m awmfve Sw f hJ Eki di fa H &; ygwa D wGe@J aygi;f pyfEi dk & f r,f? wcse dw f nf;rSmvnf; ypPn;f rJv h w l ef;pm; Eki di fa H &;ygw& D @J trSc Du dk if;r_ua dk wmh pGp J +JG rJ+rJxe d ;f odr;f oGm;zk@d vkt d yfw,fv@dk vnf; nejf yxm;w,f? txl;ojzifh *smrefue G jf rLepfawG }uKH awG@ae&wJh *smref"e&Sia f wmfve Sa f &;rSm usio hf ;kH oifw h hJ oabmxm;awGudk nejf yxm;wmyg? aemufqHk;azmfjyxm;wmuawmh wnf&SdaewJhvlr_pepftm;vHk;ukd t=urf;zufwGef;vSefEkdifrSom uGefjrLepfawG&J@ &nfre S ;f csuy f ef;wki du f dk a&mufEi dk v f r dr hf ,f? 'ga=umifh urBmw0ef;&Sd ypPn;f rJr h sm; aoG;pnf;nDnw =f uavmh vk@d au;a=umfwif jyxm;w,f? 'Da=unmpmwrf;ukd xkwa f 0+yD;wJa h emuf 'Dpmwrf;[m wav#mufv;kH wki d ;f jynftoD;oD;&Sd uGejf rLepfawGe@J ypPn;f rJh vlwef;pm; awmfve Sa f &;&J@ vufawG@taumiftxnfazmfaqmif&u G w f hJ vkyi f ef;pOfjzpfvmcJw h ,f? 'Dae@urBm}uD;rSm t&if;&Sip f epf v$r;f rk;d xm;qJjzpfw,f? "e&Siv f w l ef;pm;eJ@ ypPn;f rJv h w l ef;pm;wk@d wnf&a dS ewke;f ygy? J 'Dvv dk w l ef;pm;uGjJ ym;r_awG/ zdEy dS r f a _ wG&a dS eao;or# uGejf rLepfa=unmpmwrf; ukd avhvmolawG/ yHE ky dS x f w k a f 0olawG &Sa d eOD; rSm rkcsrvGy J gy? J ?

uGe=f rLepfajunmpmwrf; xkwa f 0=cif; ESpf 160 =ynfh


&J a bmf w d k @ 1847 ck E S p f Ed k 0 if b mvrS m vef ' ef r@rS m usif ; ywJ h uG e f j rLepf tpnf ; tH k ; &J @ 'k w d , uG e f * &uf q H k ; jzwf c suf t & rmh u f p f e J @ td e f * ,f w d k @ a&;cJ h w J h uG e f j rLepf a =unmpmwrf ; p+yD ; xG u f v mwm 1848 azazmf 0 g&D v rS m jzpf w ,f ? 2008 ckESpf azazmf0g&Dva&muf&if ESpf 160 jynfhawmhr,f? ESpf 160 jynfhwJh ES p f r S m tJ ' D a =unmpmwrf ; Armbmomjyef u d k jyef v nf x k w f a 0zd k @ tpD t pOf &S d a =umif ; tod a y;ygw,f ?

25

uGe_f rLepfajunmpmwrf;
ordi k ;f rSmt}uD;us,q f ;kH tbd"rRmq&m[m b,fov l v J @kd ar;&if tajz&cufygvr d r hf ,f? um;vfrmhup f y f gv@kd qv kd u kd f &ifawmh uGefjrLepfqef@usifa&;orm;awGu ESmacgif;_H@=u/ a'gyG=uygvdrfhr,f? 'gayrJh 1995 ckESpfwkef;u bDbDpD a&'D,dk (4) &J@ igwdk@acwf ( In Our Time) tpDtpOfuae pm&if;aumufvdkufawmh rJaygif; 3 aomif;xJrSm uGefjrLepfa=unmpmwrf;eJ@ t&if;usrf;udk a&;ol um;vfrmhufpfu 2793 &yg w,f? 'kw, d vdu k o f x l uf 2 q ausmf ydr k sm; ygw,f ? 'k w d , &ol u a';Apf [ sL;rf David Hume) jzpf+yD;olu 1267 yJ &ygw,f? yavwdu k yreJ@ qdu k a&;wD; ( u trae&mrSm vdu k =f uygw,f? 'Dup du P kd t*Fvefu *g;'D;,ef;owif ; pm}uD ; rS m azmfjyawmh rmhufpfudk 'Dvdk trSwfay;=u wm[m rmhup f u f *vdb k ,fvu kd a f Z;Si;f acwf}uD;udk udjrifEi kd v f @kd tckvkd todtrSwf ycH&wm jzpfw,fvdk@ qdkygw,f? tJ'D owif;rSmyJ a&;xm;wmu- 'DrJay;olawG trsm;pk [ m vl v wf w ef ; pm;awG r d k @ +Ad w d o #0ef } uD ; tzG J @ xJ S d rmh u f p f 0 g'uae +cHce ku f ;l oGm;wJh *|e& f ;D 'fe@J csm;vfpu f vyfcf wd k @ vd k vl a wG u d k naygif ; rsm;pG m tdyfraysmfatmif vkyfvdkufwmyJ wJh? 1948 ckESpf/ azazmf0g&D 23&ufae@xkwf wdkif;r*~Zif;rSm uGefjrLepfa=unmpmwrf; tESpfw&mjynfhwmudk txdrf;trSwfywJhtaeeJ@ rmhufpf&J@kyfyHkygtzHk;eJ@ aqmif;yg;Snf}uD;wyk'f azmfjyygw,f? tJ'Daqmif;yg;rSm aysmf$ifp&marG;ae@yg/ vGefcJhwJhtESpf 100 wkef;u rmhufpf&J@ 'Dtpdrf;a&mifpmtkyfyg;av;udk vHk;0pdwfr0ifpm;wJh vlawGxJ ydk@cJhw,f? 'gayrJh tJ'Dtcsdefup+yD; pdwf0ifpm;r_[m wdk;rsm;oxuf wdk;rsm;vmw,f vdk@ azmfjyxm; ygw,f? vef'eftbd"rRmwuUodkvfu ynmSifjzpfwJh t,fvif0k'f ( Allen W. Wood) u tJ'DuGefjrLepf a=unmpmwrf; tESpf 150 ajrmuf txdrf;trSwftjzpf aqmif;yg;wapmifa&;om;&mrSm 'DvdktpcsDxm;ygw,f? vGefcJhwJhESpfaygif; 150 avmufu a&;xm;wJhpmtkyfwtkyfudk b,fvdkvkyf wefzdk;jzwf&rSmvJ? wu,fuawmh 'Da=unmpmwrf;[m pmtkyw f umxJrm S acwftrDq;kH pmtkyf jzpfygw,f? 'gukd tvG,a f v;twnfyvd@k &ygw,f? tJ'v D y kd J vGec fw hJ E hJ p Sa f ygi;f 150 avmufwe k ;f u/ tvm;wlta=umif;t&mawGukd a&;xm;wJh blZm G pmtkyw f tkyt f y k f eJ@ ,SO=f unhv f u kd y f g? tJ'p D mtkya f wG[m ordi k ;f oabmeJ@om pdw0 f ifpm;p&m Sw d ,f/ bmrSvufawG@rm S toH;k rwnfh bl;qdkwm awG@&ygvdrfhr,f? 'geJ@rwlbJ a=unmpmwrf;uawmh tHh=op&maumif;avmufatmif pum;vHk; enf;enf;eJ@ tajccHtusqHk;ed,mr}uD;udk wurBmvHk;u tmHkpdkufvmatmif wifjyxm;w,f? 1848 ckESpf&J@ azazmf0g&Dvv,f/ ae@wae@rSm vef'efrd@/ bpfaSmh*dwf (Bishopsgate) t&yfu yHkESdyfpufuav; wckxJuae uGefjrLepfpmapmifav;wapmif xGufvmygw,f? *smrefbmomeJ@jzpf+yD; tzHk;rSm (Manifest der Kommunistischen Partei) vdk@ a&;xm;ygw,f? rmhufpfeJ@ ol@vlawGu tJ'D pmtkyfawGudk Oa&mywdkufbuf tjrefydk@vdkuf=uygw,f? usefwmuawmh ordkif;yg? ordkif;topfyg? uGejf rLepfa=unmpmwrf;&J@ t*Fvy db f momjyefukd 1850 usrS xkwa f 0Edi kc fy hJ gw,f? [,fvifrufzmvde;f (Helen MacFarlane) u jyefwmyg? 'gayrJh 1917 ckESpf atmufwdkbmawmfvSefa&;rwdkifcifutxd bmomaygif; 35 rsdK;eJ@ t}udrf aygif; 544 }udrf xkwfa0cJh+yD;yg+yD? urBmay:rSm uGefjrLepfa=unmpmwrf;xuf apmifa&ydkrsm;wm&,fvdk@ orRmusrf;apmifeJ@ udk&efusrf;yJSdw,fvdk@ xkwfa0olavmurSm ajymprSwfy=uygw,f?

26

2007 pufwifbm 7[ef;&Sifvl =ynfolvlxk tkHjuGr_}uD;tay: t=rif


2007/ pufwifbm &[ef;&Sifvl jynfolvlxk tkHur__}uD; u vlxk[m awGa0a=umuf&GH@aewwfolr[kwfa=umif; rD;armif;a&mifawGatmufrSm xif;xif;}uD; azmfjyvkdufw,f? vlxkukd ta=umufw&m;&J@ +cdrf;ajcmufr_atmufrSm acgif;razmf&Joltjzpf okya f zmf wzGza G jymaeolawG &Suw f wfr,fq& dk if vJaoavmufatmif &Suz f @dk aumif;wJh tjzpfy? J tk;d rm+yD; txki du f saewJh ppftm%m&Sif pepfeJ@ tm%mukd vufeufeJ@ umuG,fzkd@/ jynfolukd vufeufeJ@ ESdrfjyzkd@ toifhjyifqifxm;+yD;om; ppftpkd;&ukd bmvufeufrS rygbJ &ifqkdiftefwk&JwJh Armjynfol &[ef;&Sifvlwkd@&J@ ol&owWdukd wurBmvkH;u todtrSwfjyKvm&wJh tajctae jzpfvmw,f? Arm jynfolawGukd a=umuf&GHwJh jynfol/ acgif;ikH@wJh jynfolqkd+yD; wHqdyfwyfay;wJh tawG;tac:ukd 'Dv_yf&Sm;r_}uD;u vufawG@t& tjywf om;qkH; acsr_ef;ypfvkdufw,f? v_yf&Sm;r_}uD;[m tao;uav;awGuae pvmwm jzpfw,f? enf;vrf;aygif;pkHeJ@ ausmif;om;jynfolawG tcsdefapmpGm uwnf;u wkdufyGJ0ifvmcJhwJh wkdufyGJ&J@tquf jzpfw,f? 'Dw}udrfrSmvnf; ukefaps;E_ef;usqif;a&;twGuf tdrf&Sifrrsm;tygt0if ausmif;om;awG vrf;ay:xGufwJh wkdufyGJuav;awGuae pvkdufw,f? onfhaemuf &[ef;oHCmawGyg ygvmw,f? yckuULrSm bkef;}uD;awGukd t=urf;zufvmr_u tpjyK+yD; rD;xawmufwmyJ? r@aygif;rsm;pGmrSm vlxk odef;eJ@csDyg0if/ &[ef;awmfawG aomif;eJ@csD+yD; yg0ifwJh v_yf&Sm;r_txd jzpfvmwmyJ? yckuULrSm t=urf;zufawmh wjynfvkH; rD;xawmufcJhw,f? &efukefr@ay:rSm &[ef;&SifvlawGukd t=urf;zufowfjzwfjyvkdufawmh onfhxufykd}uD;wJh rD;}uD;xawmufOD;rSmyJ? c%wzwfawmh rD;awmufaooGm;w,f xif&vdrfhr,f? 'gayrJh rD;u waiG@aiG@ &Sdaewkef;yJ? tcsdefwcsdefrSm ykdrkd}uD;rm;pGm rD;xawmufvdrfhOD;r,f? 'Dv_yf&Sm;r_}uD;u &ef - ig pnf;a=umif;ukd ykd+yD;xif&Sm;jywfom;atmif pnf;jcm;ay;vkdufw,f? onfwcsDrSm ppftpkd;&ukd rkef;wD;qef@usifwJh vlxkt0ef;t0kdif;[m ykd}uD;vmw,f? txl;ojzifh ppftpkd;&&J@ oHCmqef@usifa&;vkyf&yftay: oHCmxkeJ@ Ak'<bmom0if jynfolvlxk}uD;u tvGef&GH&Sm atmhESvkH;emoGm;=uw,f? ax&0g' Ak'<bmomorkdif;rSmukd ppftpkd;&vkd oHCmukd &uf&ufpufpuf owfjzwfESdrfeif;wJh tm%m&SifrsKd; &Sm;w,fvkd@ qkd&vdrfhr,f? jrwfpGmbk&m; oufawmfxif&Sm; &SdpOfu bk&m;&J@ a,mufz vnf;awmfpyfol a'0'wf[m oHCmukd *kd%f;cGJwm vkyfcJhzl;w,f? 'gayrJh oHCmukd rowfcJhbl;? jrwfpGmbk&m; y&dedAmefpHvGef+yD;aemuf ESpfaygif; 200 ywf0ef;usifrSm tdENd,rSm&SdwJh emvENmomoemh wuUokdvfukd taemufbufu vlrsKd;jcm; wkdif;wyg;om; (tD&ef) awG vma&muf+yD; oHCmtajrmuftjrm; owfjzwfcJhzl;w,f? 'gayrJh olwkd@[m Ak'<bmom0ifawG r[kwfbl;? vlrsKd;jcm; bmomuGJawGyJ? tdrfeD;em; csif;wkdif;jynfwckrSm 1958 ckESpf ta&;tcif;ay:aygufcsdef bmoma&;eJ@oHCmawGtay: wkdufckdufr_ &SdcJhzl;w,f? 'gayrJh oHCmawGukd txift&Sm; owfjzwfwm r&SdcJhbl;? tck 2007 ckESpfrSm ppftpkd;&u oHCmawmfawGukd owfjzwfwmuawmh Ak'<bmom 0ifawGu Ak'<om;awmf oHCmawmfawGukd owfjzwfwmjzpfvkd@ omoemhorkdif;rSm }uD;rm;wJh trJuGuf}uD; pGef;xif;oGm;w,f? azmufjyefa&;tpkd;&tqufqufu "rR EW&m,fqkd+yD; olrsm;ukd vufnKd;xkd;vmcJh=uw,f? tckawmh tJ'Dvkd olrsm;ukd vuf!Kd;xkd;jyvkd@ r&awmhbl;? ppftpkd;&[m t}uD;qkH; "rR EW&m,fjzpfa=umif; oHCmeJ@ jynfolvlxku olwkd@ukd vuf!Kd;xkd;ukef=u+yD? 'Dv_yf&Sm;r_}uD;[m taumif;qkH; pnf;kH;a&;orm;vnf; jzpfw,f? ArmjynfrSm bmvGwfvyfcGifhrS r&Sdawmh jynfolawG wkd;wufEkd;=um;zkd@ bmtcGifhtvrf;rS r&Sdbl;? vlxkukd vrf;nefay;zkd@ b,fvkdpmaytEkynmrsKd;rS ay:xGufzkd@ tcGifhtvrf; r&SdcJhbl;? vlxkukd pnf;kH;v_H@aqmfzkd@ toif;tzGJ@awG vGwfvyfpGm zGJ@pnf;cGifhr&Sdbl;? &Sd+yD;om; toif;tzGJ@awGvnf; vGwfvyfwJh pnf;kH;cGifh r&SdcJhbl;? (jynfyrD'D,mawGuawmh 0g'jzef@Ekdif=uw,f? 'gayrJh rSefuefwJh tawG;tac:awG ygovkd trSm;awGuvnf; yGpm}uJaewmyJ?) 'gayrJh 'Dv_yf&Sm;r_}uD;u EkdifiHa&;qkdwm bmrSef;rodwJh olawGukdawmif ppftpkd;&ukd t}uD;tus,f rkef;wD;+yD; ppftpkd;&qef@usifa&;pdwfawG wcsDwnf;eJ@ kdufoGif;ay;vkdufw,f? 'Dv_yf&Sm;r_}uD;u taumif;qkH; oifwef;q&m/ taumif;qkH; pnf;kH;a&;orm;/ taumif;qkH; v_H@aqmfol jzpfvmw,f? onf@twGuf 'Dae@vkd tcsdefrsKd;[m pnf;kH;a&;t0ef;t0kdif;ukd wkd;csJ@zkd@ taumif;qkH; tcsdefyJ? Zmwd&yf&Gm

27

_ynf o l h t m%m
jyef=uwJh &[ef;oHCmawG[m aus;vuf pnf;kH;a&;orm;awG jzpfvm=uvdrfhr,f? 'D v _ y f & S m ;r_ } uD ; twG i f ; rS m ppf wyfwGif; tuGJt+yJawGta=umif; trsKd;rsKd; =um;ae&w,f/ wcsKd@owif;awG rrSefbl;? wcsKd@owif;awGuawmh jzpfapcsifwJh qENeJ@ omomxkd;xkd;ajymwm jzpfaew,f? wcsKd@ uawmh aumvm[vyJ ? bmyJ j zpf j zpf ppfwyfwGif;rSm twkdif;twm }uD;wm/ ao; wm tyxm;vkd@ oabmxm;t& tuGJ t+yJ &SdcJhwmawmh aocsmw,f? ppfwyfwGif; ydyuQ[m vlxkv_yf&Sm;r_ jzpfay:vmcsdefrSm ykdrkdjzpfay: }uD;xGm;vmwwfw,fqkdwm vnf; trSefyJ? ppfwyfjyKjyifa&;ukd tck tcsdefrSm ykd+yD;t&Sdefjrifhzkd@vkdw,f? uk v or*~ u k d , f p m;vS , f jyef oGm;+yD;wJhaemufrSm ppftpkd;&[m wzufu wkdif;jynf wnfwnf+idrf+idrf &Sdavonfh[ef yk H a zmf j y&if ; jynf o l z d E S d y f a &;awG yk d w k d ; vkyfvmw,f? zrf;wmqD;wmawGukd qkdvkd w,f ? &J a wG u tp jynf o l t ay: +cd r f ; ajcmuf+yD; aiGnpfwmawGtxd vkyfvm w,f? 'gawG[m jynfolv_yf&Sm;r_ukd t =urf;zufzcGJt+yD; tJ'Dt&Sdefukd Zufukef zGifhvkyfaewm jzpfw,f? 'Dvkdvkyfav olw@dk ajcvSr;f rSm;av jzpfvmvdrr hf ,f? olw@dk jynfoleJ@EkdifiHwumukd vdrfyGJawG cif;jy aewmawG[mvnf; &,fp&mvkdvkd jzpfae w,f? OD;aESmufr&SdrSef; ykHay:w,f? ,kwWd r&Sdwm jynfolawG odaew,f? 'Dvkdjzpfwm aumif;w,f? olwkd@ ykdyGifhusaewm jzpf w,f? 'DvkdeJ@ oleJ@ ol@aemufvkdufawG ykdrkd txD ; usef w J h t jzpf u k d OD ; wnf o G m ;ap vdrfhr,f? vlxkwkdufyGJu aphpyfaqG;aEG;yGJ tpay:vmatmif zdtm;ay;vkdufEkdifw,f/ 'gayrJ h ppf t pk d ; &u aph p yf a qG ; aEG ; yG J v k d @ ac:a0:okH;pGJwm r[kwfbl;? a':atmifqef; pk=unfeJ@ pum;ajymzkd@vkd@ okH;w,f? b,f vkdyJ okH;onfjzpfap pum;ajymzkd@ ol tpjyK vm&+yD? a':atmifqef;pk=unfeJ@ trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJ@csKyfuvnf; 'Dvrf;ay: wuf av#muf v k d u f + yD ? ppf t pk d ; &u vd r f v nf vS n f h j zm;a&;y&d , m,f / tcsd e f q G J a &; y&d , m,f usif h o k H ; aewmvm;qk d w muk d vnf ; t+rJ o wd x m;&if ; uk d , f b uf u vkyo f ifv h y kx f u dk w f m wnfwnf=unf=unf vkyf&if; wnfwnf+idrf+idrf av#mufvSrf;oGm; zk d @ yJ ? aocsmwmuawmh ppf t pk d ; &[m pum;ajymyGJukd pifwifjyxm;+yD; wzufu vrf ; jyajryk H t wG u f &G u f u k e f z G i f h tpG e f xkwfaew,f? ykdqkd;wmu pum;ajymyGJukd a&S@u cif;usif;jyoxm;+yD; aemufbuf uae jynfolzdESdyfa&;awG Zufukefv$wf ay;aewmyJ ? 'D a wmh jynf o l a wG b uf uvnf ; jynf o l @ wk d u f y G J t pOf t vmawG tok H ; cs&r,f ? uk d v k d e D a cwf r S m Ak d v f c sKyf atmif q ef ; wk d @ vG w f v yf a &;twG u f t*Fvdyfwkd@eJ@ pum;ajymzkd@vkyfpOf vlxk wkdufyGJtiftm;eJ@ e,fcsJ@orm;ukd zdtm; ay;+yD; pum;ajymcJh&wmyJ? onfhaemuf &&if&/ r&&ifcsqkdwJh oabmxm;eJ@ e,fcsJ@ orm;uk d jyef v nf + cd r f ; ajcmuf c J h & wmyJ ? Armjynf jynfwGif;ppf&yfpJa&; (63) ckESpf awG @ qk H a qG ; aEG ; a&;umvwk e f ; uvnf ; jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&; vlxkv_yf&Sm;r_awGeJ@ zdtm;ay;cJh&wmyJ? 'Dae@umv pum;ajymyGt J wGif; ppftpkd;&u zdESdyfr_awG &yfqkdif;jcif; rjyKwJhtav#muf jynfolawGbufuvnf; zdESdyfr_ukd wGef;vSef wJh v_yf&Sm;r_awG azmfEkdifrSomv#if ppfrSefwJh awG@qkHaqG;aEG;a&;/ trsKd;om; jyefvnf oifhjrwfa&;ukd zdtm;ay;Ekdifvdrfhr,f? &[ef;&Sifvl jynfolawG&J@ wkdufyGJ [m +idrf;csrf;wJh enf;vrf;ukd usifhokH;wmyJ? 'gayrJ h ppf w yf u t=urf ; zuf v mawmh vlxw k csKd @u rcHb;l ? ausmufce J @J ayguw f ,f? &&mvufeufukdifwmtxd jzpfvmw,f/ wcsKd @ vrf ; awG a y:rS m twm;tqD ; awG vk y f v mwJ h t xd jzpf v mw,f ? armf p uk d vrf;ay:cHuwkwf wkdufyGJawG owd&p&myJ? 'DtcsdefrSm vufeufukdiftiftm;awG +idrfae &wJh tjzpfu tm;enf;csufyJ? ajray:u trsKd ; om; jyef v nf o if h j rwf a &;twG u f awG@qa Hk qG;aEG;a&;enf;vrf;eJ@om G ;zd@k u;yrf; aeovdk wzufrSmvnf; 'Dvrf;a=umif;wck wnf; tay:rSm yHkatmxm;wmrsdK; rjzpf oif h y g? wjcm;vrf ; awG t wG u f v nf ; jyif x m;zd k @ vd k y gr,f ? tif t m;ao;csif ao;yap ajratmufvufeufui dk f pnf;k;H a&; pzkd@vkd+yDvkd@ xifw,f? &efolu vlxkukd vufeufeJ@ t=urf;zufvkdufwm jzpfw,f/ 'gukd &Sif;&Sif;}uD; ajymxm;&r,f? jynfol vlxkukd vufeufeJ@ zdESdyfvm&if vufeufeJ@ ck c H w k H @ jyef w m w&m;w,f q k d w J h tawG ; tac:ukd E_d;ay;&r,f? ppftm%m&Sifpepf ywfuszkd@ aemufxyf&ifqkdif&r,fh zdtm;u vufeufyJ? vufeuftm;ukd;wJh&efolukd &ifqkdifzkd@ &efol@ppfwyf jynfol@bufygvm wJ h e nf ; tygt0if jynf o l @ vuf e uf u k d i f tiftm; xlaxmifzkd@ tpjyK&r,f? 'Dae@vlxkv_yf&Sm;r_ukd taemuf Eki di fa H wGu ta&mifq;dk csia f ew,f? ta&mif awmfvSefa&;vkd vkyfypfvkdufcsifw,f? vlxk wkdufyGJ[m vuf&Sdtajctaetwkdif; aevkd@ rjzpfwJh vlxk}uD;u azmfxkwfvkdufwmyg? 'gayrJ @ wk d u f y G J O D ; pD ; ol wcsKd @ wav[m taemufu tawG;tac: 0ifaeykH&w,f? wkdufyGJ&yfem;oGm;csdefrSm 'DtawG;tac: awG u yk d a r v mw,f ? yck u U L oH C mawG yxra=unmcsuf aumif;w,f? jynfwGif; tm;ukdyJ t"du xm;&vdrfhr,fvkd@ ygw,f? wk d u f y G J p yf = um; Armjynf t ajctaeuk d taemuftkyfpkqa GJ c:wm tygcHvkd@ rjzpfbl;? tawG ; tac:t& pnf ; jcm;xm;&r,f ? urBmhpepfopftwGuf ol@bufukd,fhbuf vG e f q G J a ecsd e f r S m yk d + yD ; owd & S d o if h w ,f ? Armjynf & J @ u,f w if & S i f [ m Armjynf jynfolvlxkuvGJvkd@ b,folrS rjzpfEkdifbl;? b,fEkdifiHjcm;urS u,fwifrSm r[kwfygbl;? jynfo@l wu dk y fu JG dk axmufco H l b,fo@l ur dk qkd wOD ; csif ; yk * ~ K d v f u k d j zpf a p/ tzG J @ tpnf ; eJ @ tiftm;pkrsm;ukd jzpfap olwkd@ukdawmh }uKdqkd&rSmyJ? v_yf&Sm;r_}uD; &yfoGm;prSm v_dif om,m pufr_Zkefu tvkyform;awG vkyfc

28

_ynf o l h t m%m
wkd;&a&; qENjywJhenf; aumif;w,f xifw,f? csua f umif;,l+yD; vkyc fi Gt f ajctae t& rdrw d @dk &@J tckdiftrmabmiftwGif;u awmif;qkdwmukd tm%mykdifawGu aphpyfvkdufavsmwJhenf;eJ@ ajz&Sif;ay;zkd@ vkyv f m&w,f? aemufyi dk ;f usawmh vnf; aumufuspfwJh ppftpkd;&u zdESdyf+zdKcGJ wJhenf;ukd jyefokH;vmwm awG@&jyefw,f? vlxk wkdufyGr J Sm ykdrkdu,f0wJh enf;y&d,m,fawG xkwf azmfz@dk vkw d ,f? 2007 pufwifbm &[ef;&Sifvl jynf olvlxk tkHur_}uD;twGif;rSm oHCmv_yf&Sm;r_ [m wrlxl;wJh topfwDxGifr_ ykHpHjzpfw,f? enf ; y&d , m,f usif h o k H ; r_ b uf u =unf h & if taumif;tqkd; 'GefwGa J ew,fvkd@ qkd&vdrfhr,f? 'Dv_yf&Sm;r_rsKd; oHCmawmfawGrkd@ vkyfEkdifwmyJ? oydwfpcef; rxm;bJaewmukd ajymwmyg? ausmif;om;v_yf&Sm;r_u ausmif;y&0k%fukd oydwfpcef; vkyfavhvkyfx &SdchJw,f? (1920 oydwfykHpHrsKd;/ 1936-1946 - 1974 -75 - 76 oydwfawGvkdrsKd;) bk&m;y&0k%fukd oydwfpcef; vkyfchJ=uwmvnf; &Sdygw,f? tvkyo f rm;v_y& f m S ;r_uvnf; oufq f i dk & f m pufu Hk dk oydwp f cef;vky& f ifvy k /f bk&m;y&0k%u f dk vky& f ifvy k f tJ'v D dk vkyc f =hJ uwmyJ? tck v_yf&Sm;r_rSm oydwfpcef; rvkyfawmh &efolu 0kdif;0ef;acsr_ef;vkd@awmh r&bl;? 'gayrJh - ausmif;wkdif;rSmu ausmif;xkdifq&mawmf/ wkduftkyf/ wkduf=uyfawGpwJh i,fa=umufawG&@J teD;uyf uGyfur J _ &Sdw,f? tck v_yf&Sm;r_rSmvnf; oydwform;u oHCmhem,uukd rpnf;kH;Ekdifawmh tcuftcJawG@&w,fvkd@ xifw,f? - oydwfpcef; r&Sdawmh aemuftpDtpOfukd acgif;aqmifawG rwkdifyifEkdifbl;? acgif;aqmifr_ }uJuGa J ew,f? v_yf&Sm;r_twGif; wkdufyt GJ csdefe@J ae&mukd }uKdwifa=unm+yD; vkyfae&wmukdvnf; awG@&ygw,f? 'gukd rD'D,muae }uKdwif azmfxw k v f u dk a f wmh uk, d t hf iftm;awG pkpnf;a&;twGuf tus,t f jyef@ cse d ;f qka d y;vku d E f i dk w f muawmh aumif;ygw,f? 'gayrJh wzufrm S usawmh &efoluvnf; 'DtpDtpOfukd }uKdodae+yD; 'Dae&m 'DtcsdefrSm zcGz J kd@ ol@bufu tpDtpOfawG tykdiftEkdifvkyfxm;EkdifwhJ tcsuf uawmh jynfol@tiftm;pkawGtwGuf tifrwef tEW&m,f}uD;wJh tajctaeukd jzpfay:apw,f? 'Dv_yf&Sm;r_twGif; wufuv_yf&Sm;r_rsm;&J@ ukd,fusKd;pGef@whJpdwf"mwfe@J &J&ifhr_awG[m csD;usL;*k%fjyKp&myg? 'gayrJh rvkdtyfbJ JG ifa&;twGuf tusKd;&SdaprSm rD'D,mawGuaetoHay;aer_e@J rvkdtyfwhJ t&JpGef@r_ukdawmh a&Smif=uOf=urS tqufrjywf a&&Snfwkdufy0 jzpfygw,f? ('Daqmif;yg;[m vlxktkHur_tay: ed*kH;csKyf okH;oyfcsufr[kwfbJ a&S@wkdufyGr J sm;twGuf pOf;pm;}uHqEkdifp&m tjrifwcsKd@ ukdom xkwfazmfwifjyjcif; jzpfygw,f?) 'Dru dk a&pDa&; }uKd;yrf;r_ jyK=uwJh ygwt D ygt0if tzG@J tpnf;wki d ;f [m jyif;xefww hJ u dk y ft JG +yD; at;aq;pGm ac|;odyt f em;,laevk@d rjzpfb;l ? qufwu dk f v_@H aqmfra _ wG vky+f yD; wku d y ft JG qufjywfroGm;atmif awmufav#muf tm;}uKd;rmefwuf }uKd;yrf;oGm;=uzk@d vkw d ,f? v_yf&Sm;r_twGif;rSm wyfaygif;pkvuQ%meJ@ nDnGwfa&;vuQ%mwkd@ukd wpkHw&m azmfxkwfEkdifw,fvkd@xifw,f? jynfol@tiftm;pk rsm;bufu ckdif+rJwhJ wyfaygif;pk oabmaqmifwhJ tiftm;w&yf jzpfxGef;vmatmif vkH;yef;oGm;zkd@ vkdao;w,f? vlxktkHur_twGif; oufqkdif&m wm0ef&SdwJh acgif;aqmifykdif;u toifhtaetxm;rjzpfwJhtay:rSm tm;rvkdk tm;r&jzpfoHawGvnf; =um;vm&w,f? acgi;f aqmifyi dk ;f &J@ toift h aetxm; jzpfro _ mru acgi;f aqmifyi dk ;f &J@ wnDwnGww f nf; &Sr d v _ nf; vkt d yfw,f? tJ'v D jdk zpfz@dk t"duuswhJ tcsufuawmh tawG;tac:t& pkpnf;nDnGwfzkd@ygyJ? 'Dv_yf&Sm;r_}uD;rSm ppftpkd;&[m =urf;=uKwf&ufpufwJh/ vlrqefwJh tpkd;&jzpfa=umif; urBmhjynfolawGukd twdtvif; jyovku d w f ,f? 'Dvy _ & f m S ;r_}uD;rSm ppftpk;d &&J@ vlrqefatmif &ufpuf=urf;}uKwfru _ ol[m rkcsusq;Hk awmhrm S jzpfa=umif; trJowfr,fh wd&p>mef&@J uk, d a f y:rSm wHqy d w f ;Hk ku d a f y;vku d o f vkd ol@u, dk a f y:rSm tjyma&mifwq H y d w f ;Hk cwfEy dS a f y;vku d w f m jzpfw,f? ol@&@J aorde@f udk olukd,fwkdif vufrSwfxkd; xkwfjyefvkdufwmvnf; jzpfw,f? ?

29

tESpf (90) ajrmuf r[matmufwdkbm awmfvSefa7;aeh

'Dae@va l wG oabmwlcsiw f /l rwlcsia f e aemifvm r,fo h rdi k ;f rSm 1917 ckEp S f atmufwb kd mawmfve S a f &;}uD;[m tvGefta&;}uD;wJh ordkif;rSwfwdkifwcktjzpf tazmfjycH&rSm aocsmygw,f? urBmrSm t&if;SifEdkifiH}uD;awGu vufeuf tiftm;eJ@ wEdi ki f +H y;D wEdi ki f H odr;f ydu k u f |ef yae=uHr k u olw@kd csi;f ppfcif;&mrSmawmif olw@kd &@J uv kd e kd E Di kd i fa H wGu qif;&Jom;awGukd olw@kd u, kd p f m; ppfajrjyifrm S taocdi k ;f aewmudk vufyu kd =f unhf ae&ovdjk zpfaewJh tarSmifacwf}uD;rSm t&if;Siv f w l ef;pm;udk tdu _ f xd;k ESuv f u kd w f hJ atmufwb kd mawmfve Sa f &;}u;D ay:ayguf vmwm[m tJ'Dacwfuu|efycH trsdK;om;rsm;eJ@ tzdESdyfcH jynfor l sm;/ tvkyo f rm;rsm; twGuf }u;D rm;wJw h e G ;f tm;jzpfc+hJ y;D tem*wfukd ,H=k unfjcif;eJ@ ud, k u f , kd u f , kd =kH unfjcif;awG tjynfh t0Sa d pcJy h gw,f? 20 &mpkEp St f wGi;f udv k e kd t D aESmiftzG@J awG jywfxu G f 30

ukefwm[m atmufwdkbmawmfvSefa&;eJ@ &JabmfvDeif&J@ oabmw&m;rsm;a=umihf jzpfw,fqdkwm tifrwefxifSm; ygw,f? urBmt&yf&yfu udv k e kd e D ,fcs@J qef@usia f &;/ zufqpf qef@usia f &; v_y f m S ;r_awGxr J m S yJ uGejf rLepfygwa D wG arG;zGm;/ }uD;xGm;/ tm;aumif;vm=u/ wcsdK@tm%m&vm=uwmudk =unh& f if tifrwefoo d m xifm S ;ygw,f? Armjynfrm S 1920 trsKd ;om;oydw}f uD;aemufyi kd ;f ay:ayguw f hJ Edi ki fa H &;ygwa D wG/ Edi ki fa H &;vkyo f a l wG/ v_y fm S ;r_awGrm S &mcdi kE f e _ ;f ud;k q,f[m atmufwb kd mawmfve S a f &;&J@ *,ufe@J ruif;bl;vkd@qdk&ifrrSm;ygbl;? 'dt&ifu EdkifiHa&;acgif;aqmif vkya f e=uwJh trsKd ;om;"eSiv f w l ef;pm;xJu tpdwt f ydi k ;f wck [m ig;axmifpm;awGjzpfukef+yD; trsdK;om;oydwfuae qufvufSifoefvmwJh vGwfvyfa&;v_yfSm;r_}uD;udk opPm azmufue k =f uwJt h cgrm S vGwv f yfa&;wdu k y f t JG vHukd quf+yD;

_ynf o l h t m%m
udi kq f =JG uwJv h a l wG[m vlwef;pm;/ aoG;pkyr f /_ t&if;Si/f e,fcs@J qdw k p hJ um;awG azmifazmifajymvm=uygw,f? vGwv f yfa&; &+yD;p ArmEdi ki fr H m S Edi ki fa H &; acgi;f qmifvy k o f a l wG[m vuf0y J J jzpfjzpf/ vuf,myJjzpfjzpf qd k, S v f pfpum;/ uGejf rLepfpum;awG ajymcJo h a l wG/ ajymaeolawG jzpf=uygw,f? Adv k a f e0if;awmif ppftm%mSifpepfw&yfudk w&m;0ifxlaxmifzdk@ vkyf&mrSm qd k, S v f pfrsuE fm S zH;k wyfz@kd ud;pm;cJa h o;w,f r[kwy f gvm;? Armjynfrm S 'Datmufwb kd mawmfve Sa f &;}u;D &J@ tSe df t0ge@J v;kH 0 uif;vGww f /hJ tJ'p Dw d " f mwfrsKd ; enf;enf;r#rSw d hJ Edi ki fH awmf tm%mqkyu f i kd o f w l pkukd 1988 ckEp S f aemufyi kd ;f usawmh awG@vm&ygw,f? olw@kd[m Armjynfvw G v f yfa&; wdu k y fo JG rdi k ;f eJ@ vH;k 0uif;Si;f cJo h a l wGjzpfwt hJ avsmuf tJ'o D rdi k ;f udk em;vnf oabmaygujf cif;vnf;rS/d wefz;kd vnf;rxm;olawG jzpfygw,f? *db k macsmA hw f @kd / ,,fvp f ifw@kd vufxufrm S aemufq;kH ysuq f ;D oGm;wJh qdA k, D uf,e l, D u H =kd unh+f y;D ud, k u fh , kd u f kd eD,u kd e Gf orm;vd@k ajAmifa=unmxm;wJh zlu, l m;rm;vdv k & l @J ordi k ;f . ed*;kH qdw k w hJ &m;rsKd ;udk rsup fr dw Sd v f ufca H evd@k uawmh ygwa D wG&@J Edi ki fa H &;vrf;pOfawGrm S wurBmvH;k udk jynfoa l wG tar&duef yor# Ek=uayawmh/ t&if;Sia f wG zdEy dS o f r# acgi;f iH@k omcH=u ayawmhv@kd om a&;=uzd@k Sy d gawmhw,f? tJ't D bd"rRmt&qd& k if aemiftem*wfrm S vnf; zdEy dS o f e l @J tzdEy dS c f /H aoG;pkyo f e l @J aoG;pkyc fH yda k e+rJ usm;ae+rJjzpfrm S rd@k Edi ki fa H &;ygwa D wGawmif vdt k yfao;&J@ vm;vdk@ awG;p&mjzpfraebl;vm;? 'Dw&m;u vlom;awG&J@ tqH;k pGef pGr;f aqmifcsu[ f m t&if;Sip f epf/ t&if;Sip f epf[m ocF g&r[kwv f @kd qdw k myg? wu,fu vl@ordi k ;f rSm atmufwb kd mawmfve S a f &; }uD;a=umifh &Sc dw hJ hJ ckey f sw H ;kd wufrE _ e _ ;f rsKd ; b,fwe k ;f urS rSc d hJ zl;ygb;l ? awmfvp f wdKG if;wd@k / 'dw k , kd ufAp f uD;wd@k &@J 0wKawGukd zwfz;l olawGwi kd ;f atmufwb kd mawmfve Sa f &;}u;D rwdi kr f D oufO;D qHyi kd f Zmbk&ifvufatmufu km S ;Edi ki f[ H m tifrwefacwf aemufusw@J v,f,mEdi ki f }H uD;wckomjzpfw,fqw kd mudk rSwr fd =urSmyg? tJ'w D e k ;f u 'DEi kd i fr H m S pufrv _ y k i f ef;qdw k m tifrwef rajymyavmufatmifom jzpfygw,f? tJ'v D kd &moDOwkvnf; qd;k 0g;jyif;xef/ ukex f w k p f epfuvnf; tifrwefrS acwfaemufus wJh us,fajymvSwJh ajrjyif}uD;rSm +idrf;csrf;a&;/ v,fajreJ@ aygifrkef@ay;&r,fqdkwJh auG;a=umfoHeJ@twl urBmhyxrqHk; tvkyv f ufrhJ rSw d E hJ i kd i f }H uD; ay:xGuv f mcJy h gw,f? yxr ig;ESpf pDru H e d ;f twGi;f rSm t}uD;pm;pufr_ tvkyo f rm; ta&twGuf [m 67 wd;k rsm;vm+y;D trsKd ;om;0ifaiG[mvnf; 85 wd;k wuf

tkyfpdk;olvlwef;pm;[m tJ'Dtm%meJ@ ywfouf&if vufeufudkift=urf;zufwJhenf; tygt0if Sdor#enf;emeJ@ taotvJ ckcHumuG,fzdk@ vHk;yef;w,fqdkwm

cJy h gw,f? 'DumvrSm csrw S c fw hJ hJ tifet f ;D yD (NEP) ac: pD;yGm; a&; pDru H e d ;f opf[m aemifrm S wjcm;Edi ki fa H wGtzd@k twk,p l &m pHwck jzpfcy hJ gw,f? qif;&JacwfaemufuswJh EdkifiHwckrSm awmfvSefa&; atmify& JG vdu k w f meJ@yJ wESpa f vmuftwGi;f rSm t*Fvy de f @J *smr%D tyg 14 Edi ki fw H @kd &@J ppfyjcif;udk cH&w,f? tJ'gukd wGe;f vSe+f yD; aemuf wdkif;jynfudk wnfaqmufqJrSmyJ 'kwd,urBmppfrSm zufqpf*smr%D&@J usL;ausmr f u _ c kd & H +yD; urBmppf}uD;udk tqH;k jzwfay;wJh wdu k y f }JG uD;awG wdu k E f i kd c fw hJ mud=k unh& f if txuf azmfjyyg ude;f *%ef;awG[m etz xkwjf yefwhJ ude;f *%ef;rsKd ;awG r[kwb f ;l qdw k m xifm S ;ygw,f? 'kw, d urBmppf}u;D twGi;f Edi ki fH om;aygi;f oef;aygi;f rsm;pGm aoqH;k cJ& h +yD;aemuf 10 pkEp S f wck ausmw f ,f qdw k meJ@yJ 'kw, d urBmppf}uD;'%fukd vH;k 0rcH&wJh tjyif 'Dppf}uD;a=umihf csrf;om+yD; urBmhxdyfwef;a&mufcJhwJh tar&duefEi kd i fu H kd ppfa&;/ tmumoodyy H` nm pwmawGrm S ,SOv f mEdi kw f mud=k unh& f if qd k, S v f pfpepf&@J tm;omr_ukd awG@=u &rSmyg? t*Fvdyf/ jyifopfpwJh e*dkudkvdkeDydkif&SifEdkifiHawG[m tar&duefukd r,SOE fi kd a f wmhbJ 'kw, d ae&mudk vkae=ucse d r f m S qdA k, D uf,e l, D [ H m ycH;k csi;f ,SOE fi kd v f mwm jzpfygw,f? tJ'ge@J ajymif;jyef qdA k, D uf,e l, D H yu d v JG mwJa h emufrm S km S ;Edi ki ft H wGi;f Edi ki fa H &;/ pD;yGm;a&;/ vlra _ &;rwnf+idrr f a _ wG ay:ayguv f mwm/ jynfoa l wG/ txl;ojzifh tvkyo f rm;awG&@J 31

_ynf o l h t m%m
aexdi kr f b _ 0 awGusqif;vmwmwd@k [m atmufwdkbm awmfvSefa&;}uD;t+yD; wdk;wufwJhE_ef;eJ@ twlwlyJvdk@awmif qdE ki kd y f gw,f? taygi;f vuQ%meJ@ tEkwf vuQ%myJum G wm jzpfygw,f? 'gukd wjcm; taS@Oa&my EdkifiHawGrSmvnf; awG@ae&ygw,f? 'Dvdk kyf0wK/ kyfb0 oufaoouUm,awGukd zH;k uG,x f m;a&; [m taemufEi kd i f H rD', D mawGtzd@k ppf at;acwfaemufyi kd ;f &J@ wm0efw&yf jzpfae ygao;w,f? *vdb k ,fvu kd a f Z;Si;f [m qif; &JwhJ Edi ki fa H wGe@J tJ'E D i kd i fu H jynfoa l wG twGuf bmtusdK;rS rjzpfapHkru ydk awmifqif;&Jvmapw,fqw kd mudk jrifchJ =u+yD;wJhaemuf tcktcgrSm taemuf Edi ki f }H uD;awGrm S vnf; tvkyo f rm;awG&@J yHp kr H sKd ;pHe k @J qef@usiq f ENjyyGa J wG awG@vmae &yg+yD? ordkif;qdkwm b,fawmhrS ed*Hk; rcsKyfygb;l ? t+rJaS@ukd wd;k wufaewmyg? atmufwb kd m awmfve Sa f &;}u;D atmifyGJcHcJhwJh ta=umif;&if;awGxJrSm ta&;}uD;wJh ta=umif;&if;wcku tJ'D wkef;u uGefjrLepfawG[m tJ'DwdkufyGJ tqifhrSm tm%mjy\em[m t"du usa=umif;odvdk@/ tJ'DtwGufvH_@aqmf wdu k y f 0 JG ifc=hJ uvd@k jzpfygw,f? aemuf+yD; tkyp f ;kd olvw l ef;pm;[m tJ'D tm%meJ@ ywfouf&if vufeufui kd t f =urf;zufwhJ enf; tygt0if So d r#enf;emeJ@ tao tvJ ckcu H muG,z f @kd vH;k yef;w,fqw kd m udv k nf; oabmayguc fv hJ @dk jzpfygw,f? atmufwdkbm awmfvSefa&; tESpf (90) ajrmuf txdr;f trSwu f kd km S; Edi ki fr Hm S omru urBmtES@H rm S vnf; wuf uGpGm qifE$JcJh=uygw,f? tJ'DtxJrSm usL;bm;/ b,fvmkp/f b&mZD;vf/ *smr%D/ *&dp/f Ad,uferf/ ajrmufu& kd ;D ,m;/ [efa*&D/ tdENd,/ oD&dvuFm/ ,lu&def;ponfwdk@ vnf; yg0ifygw,f? atmufwdkbm awmfvSefa&; tESpf (90) ajrmuf txdrf;trSwfeJ@ uGejf rLepfa=unmpmwrf; tESpf (160) ajrmuf txdr;f trSwu f kd *k%f ywJt h aeeJ@ AD , uf e rf a &'D , d k r S m atmuf w d k b m awmfve Sa f &;eJ@ qd k, S v f pf0g'atmifyc JG r H& _ @J wu,hw f efz;kd qdw k hJ acgi;f pnf;eJ@ ES;D aESm zvS,y fw JG ckvy kc f& hJ mrSm AD,uferf uGejf rL epf y gwD A[d k a umf r wD 0 if w OD ; jzpf w J h ygarmuQ AlAef[e d ;f u 'Dvx kd w k a f zmf ajym qdc ky hJ gw,f? atmufwb kd mawmfve Sa f &; }uD; atmifyc JG +H yD;aemufrm S AD,uferfEi kd i fH [m ya'o&mZfwydi k ;f / udv k e kd w D ydi k ;f b0 uae vGwv f yfa&;udk wdu k y f 0 JG if &,lchJ w,f? t&ifqdkAD,uf,leD,HeJ@ taS@ Oa&myEdi ki fa H wGrm S qd k, S v f pfpepf ydysuf oGm;wm[m ,m,D tcsi;f t&mom jzpf w,f? ol@&J@cGeftm;[m xm0&wnfSd aevdrr hf ,f?

1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678 1234567890123456789012345678

32

pmtkyfwtkyfu rD;armif;xdk;_ywJh 0a'o

Spfav;vHk;ta&;tcif;}uD;a=umihf ArmjynfEdkifiHa&;rSm jzpfay:vmwJh ta&;}uD;tajymif;tvJawGxJrSm typftcwf &yfpJa&;tzGJ@awG ay:aygufvmwmvnf; yg0ifygw,f? 'DxJrSmrS 0aoG;pnf;nD!Gwfa&;'Drdkua&pDygwD[m e,fajrtm;jzifh t}uD; qH;k vnf;jzpf/ wyftiftm;vnf; t}uD;qH;k jzpfwt hJ avsmuf olw@kd txJrm S trsm;&J@ tmHt k pdu k q f ;kH cH&wJh tzG@J v@kd q& kd if rrSm;ygb;l ? ol[m ppfat;wdu k y f JG aemufq;kH ydi k ;f uda k &mufjdS cif;eJ@ Spa f v;vH;k ta&;tcif;qdw k hJ jynfwi G ;f jynfy xl;jcm;csua f wGt& ay:ayguf wnfa dS ewJh tzG@J tpnf;wck jzpfw,fv@kd ajym&rSmyg? 'Dae@vkd Armjynf&@J Ei kd i fa H &;u ta&;}u;D umv a&mufvm wJt h cgrm S olw@kd ukd t&ifuxufy+kd y;D ta&;pdu k v f m=uygw,f? tifrwefEi kd i fa H &;pum;ajymcJvw S hJ 'DtzG@J awG 'DumvrS zGi[ hf ajym vmwmawG[m owif;xl;jzpfcw hJ ,f r[kwy f gvm;? wdu k w f u kd q f i kd q f i kd f 'DumvtwGi;f rSmyJ olw@kd e@J ywfoufwp hJ mtkyw f tkyf xGuf vmwmawG@&ygw,f? pmtkye f mrnfu 0jynfe,faoG;pnf;nD!w G a f &;ygwD - rl;,pfaq;0g;wyfv f m;/ wdi k ;f &if;om;ygwv D m;(The United Wa State Party: Narco-Army or Ethnic Nationalist Party) jzpf+yD; a&;wJv h u l wGru f a&rm(Tom Kramer)jzpfygw,f? 'Daqmif;yg;[m pmtkya f 0zefcsuf r[kwy f gb;l ? tJ'p D mtkyx f u J owdyrdwhJ tcsuw f csKd @ukd xkw+f yD;wifjywm jzpfygw,f? e,fomvifEi kd i f /H trfpwm'ifrm S tajccsxm;wJh wDtifet f i kd ( f TNI) ac: Edi ki fv H e G t f aqmufttH}k uD; (Trans -national Institute)&J@ rl;,pfaq;0g;eJ@ 'Dru kd a&pDtpDtpOftwGuf vkyu f i kd a f y;aewJh 'Dpma&;olu 'Davhvm&Sc d su[ f m 2003 ckEp S e f @J 2004 ckEp S t f =um;rSm 0e,fukd tacgua f cguf oGm;cJw h mawGtyg Armjynfe@J ywfoufv@kd 10 ESpa f usmf uGi;f qif; avhvmcJw h mawG&@J &v'f vd@k a&;xm;ygw,f? 0e,f[m aS;umvuwnf;u b,fou l rS pdwr f 0ifpm;bJ txD;usev f kd useu f rBm}uD;eJ@ tqufjf ywfaewJa h 'o}uD; wckomjzpfygw,f? u|ea f wmfw@kd i,fi,fuqd& k if oHvi G jf rpftaS@bufu 'Dus,jf yef@vw S a hJ 'o}u;D xJrm S aewJv h l rSo d avmufe;D yg; xifrw S c f =hJ uwmyg? tifrwefacwfaemufus+y;D obm0o,HZmwvnf; enf;yg;/ aemuf+y;D wtkyp fe k @J wtkyp ft k +rv J v kd kd ppfwu kd f owfjzwfaewJ/h tifrwefpw d " f mwfjyif;xefwhJ vlrsKd ;wrsKd ; ae&mjzpfw,fq+kd yD; t*Fvy du f v kd e kd t D pd;k &awmifrS 'Da'oudk odyp fw d f r0ifpm;cJy h gb;l ? 'gukd 'Dpmtkyx f r Jm S t*Fvy da f wG[m 0a'oud, k w f i kd u f kd w,f+y;D pdw0 f ifpm;wmr[kwb f ;l / 'gayrJh 0e,fe@J wkwjf ynf &J@ qufqHa&;/ txl;ojzifh e,fpyfowfrSwfa&;twGufawmh pdwf0ifpm;w,f vdk@ a&;xm;ygw,f? 1933 cku +Adwdo# tpd;k &yHE ky dS w f u kd u f xkww f hJ *st D ;D [maA;&J@ 0a'oeJ@ywfoufwhJ pl;prf;avhvmr_tpD&ifcp H mxJu 'Dtcsuu f kd wGru f a&rmu 33

_ynf o l h t m%m
ud;k um;xm;ygw,f? wu,f0 h tdi k ;f awG uda k wmh e,fpyfrsO;f owfrw S +f yD;wJh txd 'Dtwdi k ;f xm;vdu k o f ify h gw,f? olw@kd [m bmtE & W m,frv S nf;ray; (olw@ka d 'o twGi;f rSm acgi;f jzwfwmyJ Sw d ,f)/ tpd;k & udk bmrSvnf; ay;Edi kw f mr[kwb f ;l (bde;f eJ@ u|c J sKd uvGv J @kd bmrStjyifuSd a&mif;Edi kf wmvnf; r[kwf/ qm;uvGJvdk@ bmrS tjyifu wifoi G ;f p&mvnf; rSb d ;l )? 0e,fukd wu,fwrf;vlor d sm; vmwm[m wkwjf ynfrm S ppf;_H +yD; xGuf ajy;vm=uwJh ulrifwefwyfawGu Arm jynf&@J e,fajrawGukd odr;f ydu k w f hJ jy\em ay:wJhtcgrS jzpfygw,f? tJ'Dwkef;u tajymrsm;wJh pum;wcGef;u vdktyf r_rm S bmw&m;Oya'rSrSb d ;l / 'ga=umihf usKyfw@kd be d ;f vkyw f myJ? usKyfw@kd [m uGef jrLepfraumif;qdk;0g;udk qufwdkufae& w,f? ppfwdkufzdk@qdk&if ppfwyf Sd&r,f/ ppfwyfwckrm S aoewf& dS r,f/ aoewf 0,fr,fq& kd if aiG& dS r,f? 'Da'oawGrm S aiGqw kd m bde;f yJqdw k mygy? J ajymwJv h u l pDti kd a f teJ@ qD;wd;k ppfr[mrdwt f zG@J w@kd u vufoyfarG;xm;wJh ulrifwefAdkvfcsKyf wGrq f pf0ifqo kd l jzpfygw,f? ArmEdi ki fo H m; aoG;awG tajrmuftjrm;uscH+yD; 10 ESpa f usmf wdu k +f y;D rS jyef&cJw h hJ 'Da'o}u;D udk tJ't D cse du f aep+yD; tcktxdjyefqufpyf =unfv h u kd & f if 0e,fukd taemufEi kd i fa H wG u tmHp ku kd w f hJ ta=umif;&if;awGxr J m S wkwfjynfeJ@ qufaewJh e,fpyfrsOf; a=umif; tSn}f uD; Sa d ew,fqw kd hJ yx0D Edi ki fa H &; ta=umif;&if;[m xdyw f ef;u ygaewm awG@&ygw,f? 0oy vd@k twda k c:=uwJh 'DtzG@J tpnf;udk jynfyuae tjypfwifwdkuf cdu k a f e=uoHawGxr J m S tqd;k qH;k uawmh rl;,pfaq;0g;eJ@ ywfouf+y;D urBmw h &m;cH }uD;wOD;vdk pGyp fa JG e=uwJu h p d jP zpfygw,f? Oyrm tar&dueftpdk;&[m olwdk@udk rl;,pfaq;0g;pD;yGm;a&; vkyfudkifaewJh vufeufui kd w f yfz@JG v@kd w&m;0ifowfrw S f xm;wJt h jyif 'DtzG@J u xdyw f ef;acgi;f aqmif SpfOD;udkvnf; rl;,pfaq;0g;w&m;cHawG tjzpf olw@kd Ei kd i fw H &m;H;k awGrm S tr_zi G hf xm;ygw,f? 'ga=umihf tJ'w D &m;cHawGukd zrf;zdk@twGuf 0oy wyfzGJ@ a'oxJudk tar&duef[m wyfeJ@tcsdefraG; 0if a&mufci G fh w dS ,fv@kd 0gi Sw f ef&@J avm*spu f qdkaeygw,f? 'ga=umihfvnf; e,fpyf wzufwcsufrSm 0e,fudk tar&duef wyf0ifvr dr fh ,fqw kd hJ owif;awG wcgwcg xGuv f mwm =um;&wmyg? wu,fawmh ordi k ;f udk jyef=unhf vdu k & f if 0a'orSm bde;f pdu k y f sKd ;r_ t}uD; us,q f ;kH umv[m tar&duefpt D i kd a ft u ulrifweftuGi;f tusea f wGukd bde;f tyg/ bufpt kH ultnD ay;aewJh umv awG jzpfygw,f? tJ't D cse d[ f m tck 0oy udk 0eD qd+k yD; ykwc f wfajymqda k ewJh xdi k ;f EdkifiHxJudk tar&duefav,mOfysHawGeJ@ bde;f awGo,f,a l ewJh umvjzpfygw,f? tJ'a D emuf ulrifwefwyfawG kyo f r d ;f oGm; +yD; zqyv acwf qd k , S v f pf ppfAv kd a f wG tJ'a D 'oawGukd csKyfui kd x f m;pOfuvnf; bdef;pdkufysdK;a&mif;0,fr_ t}uD;tus,f xGe;f um;cJy h gw,f? 'gayrJh 0e,fudk bdef;eJ@rl;,pf aq;0g; i&Jwi G ;f }uD;tjzpf jc,fre _ ;f jcif;udk awmh tckaemufyi kd ;f usrS taemufwi kd ;f rD', D mawGrm S awG@&wmjzpfygw,f? tar &duefe@J aewd;k wyfawGu tkyp f ;D xm;+yD; uae@txd q,fpE k p S a f ygi;f rsm;pGm urBm rSm bde;f trsm;qH;k pdu k y f sKd ;xkwv f y k a f ewJh tmz*efepPwefudkawmh bmrSrajymbJ 0e,fuo kd m oJor J r J J tykyc f s wdu k c fu kd f aewm[m bma=umihy f gv? J 2007 ckESpfxJrSm tar&duef EdkifiHxJuxkwfwJh tar&duefvkyfppfyGJ rsm;udk a&mif;csjcif;(Selling US k hJ pmtky& f @J trSmpmrSm tck Wars) qdw vdk azmfjyxm;ygw,f? ppfat;acwfu uGejf rLepfqef@usia f &;tvH&@J ae&mrSm tck tcg oabmw&m;tvH 6 vuf ay:vm w,f? 'gawG[m tar&duef&@J tifyg,m wnfaqmufr_twGufvnf; tenf;eJ@ trsm; tusKd ;Sy d gw,f? tJ'gawGuawmh 1? xdwfvef@wkefv_yfa&;0g' (wcsKd @u t=urf;zuf0g'vd@k ac:ygw,f) qef@usia f &;ppfy? JG 2? ydi k f i Sr f m S ;+yD; a&mufaewJh zsut f m;jyif;vufeufrsm; zsuo f r d ;f a&;? 3? c|wfcHusaewJh EdkifiHrsm; (Failed States) 4? vdktyfr_eJ@ w&m;r#wa&; twGuf jynfyuae t=urf;enf;eJ@ vlom; qefwhJ pGuz f ufr? _ 5? 'D r d k u a&pD t rnf o H k ; +yD ; tpd;k &ajymif;vJatmifvy k jf cif;? 6? rl;,pfaq;0g;vkyi f ef;tay: ppfqifr_ - qdw k mawGyJ jzpfygw,f?

ppf a t;acwf u uGefjrLepfqef@usifa&; tvH&J@ae&mrSm tck tcg tcg oabmw&m;tvH 6 vuf ay:vmw,f

34

_ynf o l h t m%m
'Dpmtkyx f u J yJ rl;,pfaq;0g; vkyfief;tay: ppfqifr_qdkjcif;udk EdkifiH wum vuQ%maqmifatmifvy k jf cif; qdw k hJ aqmif;yg;rSmawmh rl;,pfaq;0g; ppfqifa&;[m tar&duef&@J jynfyrSm ppf a&;t& aqmifu G r f /_ ppftajcpdu k f pcef; csxm;r_e@J pGuz f ufra _ wGukd rSeu f efa=umif; jyozd@k twGuf toH;k wnfv h w S ,f vd@k a&;xm;ygw,f? 'Daqmif;yg;rSmyJ awG@&wJh pdw0 f ifpm;p&maemufwcsuu f 20 &mpk ESpx f u J kd ul;wJt h cse du f pvd@k taemufEi kd i fH awG[m rdrw d @kd Ei kd i ft H wGi;f u rl;,pfaq;0g; oH;k pGr J j_ y\emudk ud, k E fh i kd i f& H @J vr la _ &;pepf jy\emtjzpf trSet f wdi k ;f okyr f azmf bJ wjcm;Edi ki fa H wGtay:yHc k sz@kd vkyv f m=u w,fv@kd qdx k m;ygw,f? 'gt h jyif tar &duefq& kd if awmiftar&duef Edi ki fa H wGxJ udk ppfa&;tyg enf;rsdK;aygif;pHkeJ@ udk,f xifovdk 0ifvy k v f @kd &atmif zefw;D xm; wJh ta=umif;jyp&mwck jzpfw,fv@kd vnf; axmuf j yxm;ygw,f ? wu,f u tar&duefpt D i kd a f t[m AD,uferfppfyr JG m S bde;f jzLa&mif;0,fru _ &wJa h iGawGtrsm; }uD;udk toHk;ycJhovdk eDum&m*GmrSm qm'ifepPwmtpd;k &udk zwfcsz@kd twGuf a=u;pm; uGefx&molykefawGudkvnf; udu k if;ta&mif;0,fawG vkya f p+y;D &efya kH iG SmcJw h myg? tJ'v D kd rl;,pfaq;0g;eJ@ Edi ki fa H &; wGa J ewJh 'Dae@urBm}uD;rSm wkwjf ynfe@J vnf; e,fpyfcsi;f qufaewJh 0e,fu 0oy udk qdkAD,uf,leD,HyduGJ+yD;aemufrSm tar&duefu w&m;cHm S vmwm rqef; bl;vd@k yJ qd& k ygr,f? wGru f a&rm&J@ 0oy ta=umif; pmtkyx f r Jm S 0oy [m ajcmufjypfuif; oJvp J ifv@kd rqdv k y kd gb;l ? 'DtzG@J xu J wcsKd @ [m rl;,pfaq;0g;a&mif;0,fra _ wGe@J ywf oufaewkef;yJjzpfw,fvdk@ azmfjyxm; ygw,f? aemuf+yD;awmhvnf; 'Dpmtkyx f J rSmyJ 0oy eJ@ ppftpdk;&t=um;u qufqa H &;[m wif;rm+rJwif;rmqJ jzpf w,f? olw@kd t=um;rSm +idr;f csr;f a&;vnf; r&ao;bl;? 0oy [m etz&J@ trsKd ;om; nDvmcHrSm zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk topfeJ@ ywfoufwJh olwdk@&J@ t"duEdkifiHa&; awmif;qdc k sua f wGukd wifjyxm;w,f? 0oy [m olwdk@&J@ tajccHvkdvm;csuf wcsKd @ukd r&rcsi;f vufeufpe G @f r,fy h kH rSd bl; vd@k axmufjyxm;ygw,f? 0oy &J@ EdkifiHa&;vrf;pOfeJ@ ywfoufv@kd awmh olw@kd &@J t"du awmif; qdkcsuf[m A[dktpdk;& vufatmufu wdu k fu kd jf zpfw/hJ Sr;f jynfe,fvufatmuf u r[kww f hJ 0jynfe,f jzpfygw,fvd@k twdtvif;a&;xm;ygw,f? 'ge@J quf+yD; 0oy acgi;f aqmifrsm;&J@ 'Dpum;udk a&;jy xm;ygw,f? 0awG[m Edi ki fa H &;t&/ pD; yGm;a&;t&/ vlra _ &;t& uef@owfcx H m; &w,f? usaemfw@kd [m vlenf;pktrsKd ;om; awGxJu vlenf;pkwck jzpfae&w,f? usaemf w d k @ [m urB m ay:rS m acwf taemufusq;kH vlawGxr Jm S yg0ifaew,f? pmtk y f aemuf q H k ; rS m awmh 0oy udk okyz f sujf cif;/ txD;usejf zpf atmifvy k jf cif;wd@k [m olw@kd ukd tJ'v D a l wG (rl;,pfaq;0g;*dk%f;}uD;awG) tay: ydkrdk rSc Da kd tmif wGe;f yd@k ovdo k mS+d y;D Armjynf&@J &if=um;apha&; ud;yrf;r_awGudk twm; tqD; jzpfapvdrr hf ,fvd@k a&;xm;ygw,f? trS e f y gyJ / Armjynf & J @ ta&; tcif;awG/ txl;ojzifh zG@J pnf;tkyc f sKyfykH Oya'qdi k& f m/ wdi k ;f &if;om;trsKd ;om;rsm; qdi k& f mawGukd ajym=ur,fq& kd if u,m; jynfe,fxuf e,fajrt&ydr ku kd s,jf yef@+yD;/ vlO;D a&vnf; rwdr;f r,dr;f Sw d hJ 'Da'oeJ@ 'Djynfoa l wGukd csev f y Sx f m;vd@k rjzpfygb;l ? aemuf+y;D tckaemufyi kd ;f rSm vrf;yef;quf

0awG [ m Ed k i f i H a &;t&/ pD ; yG m ;a&;t&/ vl r _ a &;t& uef @ owf c H x m;&w,f

oG,a f &; yda k umif;vmwJt h wGuf yx0D oabm/ ppfa&;oabmt&yg Edi ki fw H um u ydkrdkta&;pdkufp&m ae&mjzpfvmrSm aocsmygw,f? rsua f rSmuf 0e,f&@J tajctae u 1947 zG@J pnf;tkyc f sKyfykH tajccHOya' a&;qGz J @kd pdi k ;f jyif;pOfumvwke;f uvdk tajc taersKd ; r[kwa f wmhygb;l ? olw@kd [m Arm jynfEi kd i fa H &;jzpfpOfxr Jm S xJx0 J if0if yg0if aewJ/h tav;xm;&r,fh tiftm;pk}uD; wck jzpfaeyg+yD? 'gudkvnf; owdy& ygvr dr hf ,f? Armjynf tcsKyftjcmydi k f e,f ajr wnfwc Hh i kd +f rJa&;/ wdi k ;f &if;om;aoG; pnf;nD!Gwfa&;eJ@ EdkifiHawmf wpnf; wvH;k wnf; jzpfa&;qdw k hJ a&Snf ar#mr fe S ;f csux f m;So d w l i kd ;f 0jynfoa l wGe@J at;csr;f pGmvufww JG nfaqmufa&;/ ajzSi;f a&;udk ESv;kH oGi;f =u&ygvr dr hf ,f? 35

Zmpepfqefhusifa7;wdkufyGJxJu trsdK;orD;uAsmq7m
km S ;Edi ki fu H 'kw, d ajrmuftvufZif'gb& k if (62ESp) f [m 1881 ckEp S f rwfv 13 &ufae@rm S AH;k eJ@typfc& H awmh ajcjywf/ Adu k a f ygu+f yD; vly k r f ay:bJaooGm;cJy h gw,f? f 'Dvkd ol@uv kd y k }f uHowfjzwfz@kd pDpOfoa l wGxr J m S ynmwwf trsKd ;orD;wa,muf ygw,fv@kd q& kd if tH=h oaumif;tH=h o=uvdrr hf ,f? ol@ur kd vdv k m;wJh oufO;D qHyi kd p f epfvv kd m;olawGu ol@ukd A,f&mzpf*e f m (Vera f ;l / ol&w J ap>jzpfw,fvd@k ajym=uygw,f? Nikolaevna Figner)[m trsKd ;orD;r[kwb A,f&meDuv kd ufAe f m zpf*e f m (1852-1942) [m 19 &mpkEp St f ukey fi kd ;f u km S ;"eSia f ygup f ynmwwfrsm;&J@ Zmpepf awmfve Sa f &;rSm acgi;f aqmifyg0ifco hJ l jzpfw,f? olra&;cJw h hJ awmfve Sa f &;orm;wOD;.rSww f rf;rsm; pmtkya f =umihf emrnf&cJw h hJ A,f&mApf*e f m[m txufwef;v$mrsm;wufwhJ ausmif;awGrm S ynmoifc+hJ yD; qGpZ f mvefEi kd i fr Hm S aq;ynmoif=um;cJy h gw,f? olr[m 1876 ckEp S u f p+yD; pde@f yw D mpbmh*f rd@awmfukd a&mufvmygw,f? tJ'r D m S olr[m Zmbk&ifukd awmfve S v f w kd hJ todi k ;f t0di k ;f wcke@J xdawG@r+d yD; ajrmufyi kd ;f awmfve S w f hJ ema&mh'e f pfct f pk (North Revolutionary Narodnik Group) rSm yg0ifcy hJ gw,f? 'DtzG@J &@J emrnfukd aemifrm S ajr,mESiv hf w G v f yfa&;tzG@J (Land and Freedom)vd@k ajymif;cJy h gw,f? 1879ck ESpr f m S 'DtzG@J uGjJ yefawmh olr[m jynfo@l qENtzG@J (Peoples Will)rSm tvkyt f r_aqmiftzG@J 0if jzpfvmyga&m? 'gwifru olr[m ppfa&;acgi;f aqmifwOD;vnf; jzpfvmygw,f? tJ'a D emufrm S ol[m ajratmufomefe@J aexdi kv f y _ fm S ;cJ+h yD; Zmbk&ifukd vky}f uHz@kd twGuf pDpOf&mrSm ygcy hJ gw,f? Zmbk&if towfc+H yD;aemufrm S olw@kd tzG@J 0ifawG ao'%ftay;cHoc l& H / axmiftcs cHoc l& H eJ@ tzG@J tpnf;[m tifrwefcsne hf @J om G ;awmh olr[m'DtzG@J ukd jyefvnfpp k nf;zd@k vH;k yef;ygw,f? 'gayrJh ratmifjrifygb;l ? opPmazmufwOD;&J@ vufaxmufcsra _ =umihf 1883 ckEp S f azazmf0g&v D 10 &ufae@rm S tzrf;cH&ygw,f? 1884 ckEp Sr fm S olrudk ao'%fcsrw S c fa hJ yr,fh aemufawmh axmif'%fwoufwu|e;f tjzpf jyefajymif;csvu kd y f gw,f? 'Daemuf 1884 ckuae 1904 ckEp St f xd olr[m cHwyf}u;D wcktwGi;f rSm tESpf ESpq f ,fv;kH vH;k wOD;wnf;wdu k y fw d x f m;wm cHc& hJ ygw,f? 1906 ckEp S r f m S olr[m jynfyudk xGuo f m G ;+yD; km S ;Edi ki ft H wGi;f u Edi ki fa H &;tusO;f om;rsm;twGuf vH@_ aqmf wdu k y f0 JG ifygw,f? 1907 - 08 ckEp Sr fm S qd k, S v f pfawmfve Sa f &;ygwx D J 0ifc+hJ y;D 1915 ckEp Sr fm S km S ;Edi ki fu H kd jyefvmcJy h gw,f? 1917ckEp S /f azazmf0g&a D wmfve Sa f &;+y;D wJa h emufrm S Edi ki fa H &;tusO;f om;awG/ jynfya&mufawGtm;vH;k udk vGw+f ir d ;f cGia hf y;a&;aumfrwD OuUeJ@ ,Ofaus;r_Ei Sv hf w G v f yfa&;toif;rSm 'kOuUwm0efawG,c ly hJ gw,f? Zmbk&ifpepfudk awmfvSefcsKyf+idrf;apwmr[kwfbJ Zmbk&ifwa,mufudkom csKyf+idrf;apcJhwmjzpfvdk@ olwdk@&J@ v_y f m S ;r_awG[m tqH;k wdi ka f tmifjrifr_ r&cJy h gb;l ? 'gayrJh ud, k u f sKd ;vH;k 0pGe@f vw $ +f yD; oufO;D qHyi kd b f & k if pepfq;kd }uD;udk wdu k c fu kd f cJw h hJ trsKd ;orD;wOD;taeeJ@awmh A,f&mzpf*e f m[m pHxm;tm;usjcif;cH&wJh trsKd ;orD;wOD;jzpfcy hJ gw,f? 36

_ynf o l h t m%m

tjri tjriffhjrwfqHk;vlawG usqHk;cJh=uw,f


t]rif]h rwfq;kH vlawG usqH;k cJjh uw,f? olw> kd udk vlraeawmhwhJ ae7mwckrm S vlrodor l od ]rSKyfxm;cJjh uw,f? olwt hkd wGuf rsuf\nfwpufrS ruscJjh ubl;? rodzl;wJhvufawGu olwdkhudkocFsKdif;udko,fydkhcJhw,f vuf0g;uyfwi kd r f |S?d tumt\Hr|S?d olw> kd \J>}kEa f ]ymifwhJ emrnfawGukd b,focFsKdi;f ausmuf]ym;rSmrS rawG>rd? olw> kd tay:rSm ]rufawGaygufae]yD; csnfe h > J w jhJ rufyifav; wyifuom? cg;av;udkif;]yD; vsSdK>0SufcsufawG xdef;xm;w,f? wOD;wnf;aom oufaouawmh a'gowa]cmif;a]cmif;eJh urf;pyfudk |dkufcwfaejuwJhvdSkif;vHk;awG? 'gayrJh 'DtpGr;f xufvw S hJ vdi kS ;f vH;k awGawmifrS olwdk>tdrfawGqDudk aemufqHk;eSKwfqufpum;awG o,froGm;edi k c f / hJ /

The Noblest Fallen


The noblest have fallen. They were buried obscurely in a deserted place. No tears fell over them. Strange hands carried them to the grave. No cross, no enclosures, and no tomb stone tell their glorious names. Grass grows over them, a feeble blade bending low keeps the secret. The sole witness were the surging waves. which furiously beat against the shore, But even they, the mighty waves could could not carry farewell greetings to the distant home.

37

_ynf o l h t m%m
vufrw S x f ;kd =uvdrr hf ,f? 'g[m Oa&my wpnf;wvH;k wnf;jzpfa&;twGuf a&S@wvSr;f wd;k wmyJ? USA (tar&duef jynfaxmifp) k }uD;yGm;wmudk tm;us+yD; Oa&myuvnf; USE jzpfcsia f ecJw h m =umvSyg+yD? 'gayrJh Oa&myordi k ;f u tar&duefordi k ;f vdk r[kwb f ;l ? 'ga=umifh USE jzpfz@kd rvG,c fb hJ ;l ? vpPbe G ;f pmcsKyf &J@t&if Oa&myzG@J pnf;tkyc f sKyfyt kH ajccHOya' qdw k m }uHqcJz h ;l w,f? 'gayrJh vlxu k vufrcHv@kd ysu+f yD;+yD? tJ't D ajccHOya'u tar&dueftajccHOya' avmufawmif pkpp k nf;pnf;&Sw d m r[kwb f ;l ? tcsKyftjcmtm%mydi kf Edi ki fa H wG&@J aygi;f pnf;r_wrsKd ; jzpfw,f? tJ'a D vmuf[muda k wmif vlxu k vufrcHcv hJ @kd vpPbe G ;f pmcsKyf qdw k mudk wqifa h v#m+h yD; vkyc f& hJ wmyg? 'D pmcsKyf uawmh jzpfajrmufp&m &Sy d gw,f? USE tqifx h d a&mufz@kd uawmh a0;ygw,f? t&if;&Sip f epf usio hf ;kH aeor# Oa&myrSm b,fawmhrS jzpfajrmufp&m r&Sb d ;l vd@k ajymEdi ky f gw,f? Oa&myrSmu e,fcs@J Ei kd i f }H uD; (ta[mif;) awG ywfoy dw f nf&a dS ecJ hr kH u ppfawGw+cdr;f +cdr;f wdu k c fw hJ a hJ 'o jzpfv@kd ygy? J

owif;eJhrSwfcsuf
jzwfrjS zpfrm S yJ? rvuUma&vuf=um;vrf;uqd& k if jzpfz@kd rvG,b f ;l ? Armjynfujkd zwfz@kd u Armjynfrm S Edi ki fa H &;/ vlra _ &; wnf+idra f erS jzpfrm S yJ? 'ga=umify h J Armjynfjy\emudk olw@kd (2) Edi ki fH yd+k y;D pdw0 f ifpm;vm=uwm jzpfw,f? tar&duef&@J jypf'%fcwfyw d q f @kd ru _ kd ody+f y;D tav;xm;=urSm r[kwb f ;l ? Armjynf&@J tusKd ;pD;yGm;bufuae=unh& f if tdre f ;D csi;f Edi ki f }H uD; (2) Edi ki fH oifjh rwfae=uwm aumif;ygw,f? ppfat;acwfuvnf; oifjh rwfaecJv h @kd Armjynf&@J apmapmydi k ;f Edi ki fa H &;tqifa h e&m[m urBmE h i kd i fa H &;cGir f m S tqifjh rifc hw hJ m jzpfw,f? Armjynfu =um;aeEdi ki f jH zpfcv hJ @kd yJ ukvor*~twGi;f a&;r;csKyfae&mudk OD;oef@ tvG,w f ul&cJw h myJ? tdE, dN wkwf ukeo f , G a f &;wd;k jric hf se dr fm S Armjynfuvnf; jynfwi G ;f a&;+idr;f csr;f wnf+idra f ezd@k vky d gw,f? 'grS tcGia hf umif;&r,f? tJ'u D e ko f , G a f &;vrf;a=umif;udk Armjynfu 0if+yD;toH;k csEi kd & f if a&&Snt f usKd ;&Sr dm S jzpfygw,f?

UNSC rS m *rf b m&D & J @ tpD & if c H p m


*rfbm&DtpD&ifcp H mrSm xl;l wmwcsuy f gw,f? 0ef}uD;csKyf (Adv k o f e d ;f pde) f u *rfbm&Dukd aemufvnf; t}udr}f udrv f myg vd@k zw d o f wJ? h d;k d;k zdww f m r[kwb f ;l ? RM tqifh (3) vky=f ur,fh tajccHOya'rl=urf;a&;qGa J &;aumfrwD eJ@ awG@ay;csiv f @kd zdww f mqdy k ? J etz u RM udk tpGex f w k a f ewm awmfawmfav; atmifjrifaeyH& k ygw,f? 'gukd ac:jycsiw f myJ? DASSK eJ@ pum;ajymyG J udk ac:jycsiw f m r[kwb f ;l ? DASSK eJ@pum;ajymyG Ju UNSC udk r#m;zd@k xi Gx f m;wJh t&efpr Du H e d ;f yJ jzpfaeyH& k ygw,f?

wk w f - td E N d , uk e f o G , f a &; (2010) ck E S p f r S m a':vmbD v sH (40) &S d a &;

olw@kd 2 Edi ki f& H @J ukeo f , G a f &;u tck a':vmbDvsH (20) &Sw d ,f? (40) jynfz h @kd q& kd if wq wd;k &r,f? tck (2007) ckEp S f ukec f ge;D +yDqa kd wmh (2010) a&mufz@kd (3) ESpy f J vdw k ,f? (3) vpP b G e f ; pmcsKyf ESpt f wGi;f jzpfEi kd y f gr h vm;? tdE, dN eJ@wkwu f e ko f , G a f &;u Oa&myor*~ EU u vpPbe G ;f pmcsKyf uke;f vrf;u wd;k cs@J z@kd q& kd if Armjynfukd 'DZifbmv (2007) rSm 38

csif ; [G m wuU o d k v f r S m qd k e D , m*EN D a jymwJ h r d e f @ cG e f ;


(1) 27 - 10 - 2007 u uGe* f &ufygwO D uU qde k, D m*END csi;f [GmwuUov kd r fm S rde@f ce G ;f ajymw,f? tdE, dN tm%m&ygw& D @J OuU

_ynf o l h t m%m
ajymwJr h e d @f ce G ;f [m omrefajymd;k ajympOf ajymwJr he d @f ce G ;f r[kwb f ;l ? ay:vpDre d @f ce G ;f jzpfw,f? t&Snu f =kd unf+h y;D ajymwJh rde@f ce G ;f vnf;jzpfv@kd uqdy k gw,f? tm;vnf;&ygw,f? u|ea f wmfw@kd u tdE, dN eJ@wkw& f @J =um;rSm ae&wJw h i kd ;f jynfjzpfawmh 'D (2) Edi ki fH qufqa H &;udk txl;yJ tav;xm;ygw,f? 'ga=umify h J qde k, D m*EN& D @J rde@f ce G ;f udk avhvmcJy h gw,f? (2) qde k, D m*ENu D wkw0 f ef}uD;csKyfajymwJh vGec fw hJ hJ ESpa f ygi;f (2200) twGi;f rSm 99 avmuf[m (2) Edi ki f& H @J rdwz f ufy;l aygi;f aqmif&u G a f &;qufqa H &;yJ vd@k ajymwmudk oabmwla=umif;up+yD; ajymygw,f? ordi k ;f udv k e S +f y;D vnf; tus,w f 0ifa h jymygw,f? vGec fw hJ hJ ESpf (70) wkwf - *syefppfyu JG mvu tdE, dN q&m0ef Kotnis udk ael;u apv$w+f y;D ulnc Dw hJ mudk wkwb f ufu *k%, f a l =umif;udv k nf; jyefajymygw,f? Kotnis &J@ ud, k u f sKd ;rzuf pGe@f vw $ t f epfemcHru _ kd tckacwfvi l ,fawG pHxm;&rSm jzpfa=umif;udv k nf; wkwb f ufuajyma=umif; jyefajymygw,f? +yD;awmhrS a&S;acwfta=umif;ajymzd@k tckvmwmr[kwb f ;l / ta&;w}u;D rsua f rSmufuHae&wJh 'Dae@up da P wGukd ajymzd@k ygv@kd ajym+yD; udpa P wGukd wckcsi;f wef;pD ajymoGm;ygw,f? 21 &mpkrm S a&S;tpOftvmudk b,fvx kd e d ;f odr;f +y;D yl;aygi;f aqmif&u G =f urvJqw kd mudk txl;y+yD; ajymygw,f? (1820)

owif;eJhrSwfcsuf
ckEp Sr f wdi kr fu D tdE, dN eJ@wkw& f @J pD;yGm;a&;[m wurBmvH;k pD;yGm;a&;&J@ 48 &Sa d =umif;/ aemufwmh udv k e kd D ycH&wm/ ESr dc hf sc& H wma=umifh (1950) ckEp S r f m S 7 txd usom G ;a=umif;/ tckawmh jyefwufvm+yDjzpfa=umif;/ (2025) ckEp S r f m S 35 txd wufvm+yD; w&dy& f y dw f ufvmawmhrm S jzpfa=umif; ajymygw,f? [kwy f gw,f? urBm}u;D +idr;f csr;f ae&if/ tm&Swnf+idra f e&if wjznf;jznf; wufvmrSmygy? J &efjzpf=u&if/ ppfjzpf=u&ifawmh rwufbJ usom G ;rSmyg? =um;vl tjrwfxw k o f m G ;rSmyg? 'ge@J ywfouf+yD; u|ea f wmfw@kd oabmxm;udk a&;ygr,f? (3) 20 &mpkOa&myudk twkr,le@J / tm&Senf;tm&S[efukd 2 bufpvH;k u vky& f ygr,f? 20 &mpkwe k ;f u Oa&myrSm wd;k wufzHG z;aewJE hi kd i fa H wG pkyH+yD; &Sa d ew,f? &efjzpf=uw,f? e,fajrvk=uw,f? ppf}uD; 2 yGJ jzpf=uw,f? (ppfuav;awGuawmh w+cdr;f +cdr;f wdu k w f ,f?) tJ'a D wmh =um;vltar&dum; aumif;pm;zd@k yJ jzpfom G ;wmyJ? 1900 jynfa h vmufu bmrSr[kww f hJ tar&dum; (USA) [m 1945 rSm xdyo f ;D }uD; jzpfom G ;w,f? Oa&myuawmh 'kw, d wef;/ wwd,wef; usom G ;w,f? Oa&myor*~ EU qd+k yD; zG@J awmhvnf; jy\emawGu vG,v f , G r f +y;D bl;? a&S@wvSr;f wufrvdjk zpfvu kd f aemuf 2 vSr;f qkwv f u kd f jzpfaewmyJ? tckawmh vpPbe G ;f pmcsKyf (rl=urf;) csKyf+yD;+yD? twnfy=uzd@k vda k o;w,f? (USA) vdk (USE) zG@J z@kd uawmh ta0;}uD;yJ? jzpfur kd jzpfEi kd w f mvd@k xifygw,f? ordi k ;f csi;f rwlv@kd yg? tm&Suawmh Oa&myor*~ (EU) avmufawmif rSe;f vd@k r&ygb;l ? Oa&myeJ@tm&Sordi k ;f u wlrr S wl=uyJ? jzpfEi kd w f mu 2 Edi ki fH od@k r[kwf 3 - 4 Edi ki f H +idr;f csr;f pGm twl,O Sw f a JG ea&;/ rdwa f qGjzpfa&;yJ jzpfEi kd w f ,f? t&if;&Sip f epfurBmrSm 'Dxufy+kd yD;rSe;f vd@k r&ygb;l ? rSe;f &ifawmh u|r;f jyefusrm S yJ? ta&S@tm&Swu kd o f m;rsm; omwlnr D #aumif;pm;a&; qd+k yD; *syefvkd ppfe@J w;kd cs@J csiv f @kd && dS if *syefus usrm S yJ? tif', D m*ENu D vmr,fh q,fpE kp Sr f sm;rSm wkwe f @J tE d, dN [m urBmp h ;D yGm;a&;rSm t}uD;qH;k eJ@ wwd,t}u;D qH;k Edi ki fa H wGjzpf&r,fv@kd ajymw,f? tJ'g[m jzpfEi kd w f mudk ajymwmyJ? wurBmvH;k +idr;f csr;f ae&ifawmh jzpfEi kd y f gvr dr hf ,f? (4) tdE, dN tpd;k &u tar&duefe@J tEkjrLudpP pmcsKyfcsKyfw,f? qde k , D mu wkwo f m G ;w,f? 0ef}u;D csKyf refr[ kd efqif;u k&m S ;oGm;w,f? tdE, dN [m Edi ki fw H umhu;wef; av#mufaeyHy k gy? J

39

_ynf o l h t m%m
ydwx f m;wmjzpfw,f? t*Fvy dv f a kd wmh Embargo vd@k o; kH w,f? ukeo f , G w f mawG/ oabFm 0ifxu G w f mawGukd ydwq f @kd wmjzpfw,f? usL;bm;u u|e;f Edi ki fq H a kd wmh ol@crsm vSr dc hf & H &Smw,f? Armjynfukd ta&;,lwhJ '%fcwfr_ Sanction xufjyif;xefygw,f? tdre f ;D csi;f awG tm;vH;k u 0di k ;f +yD;ydwq f @kd wm usL;bm;u u|e;f Edi ki fu H av;qda k wmh b,favmuf'u k a Q &mufvu kd r f vJqw kd m pOf;pm;=unf& h if odEi kd y f gw,f? kyo f r d ;f zd@k qH;k jzwfwmu ukvor*~taxGaxGnv D mcH UNGA u jzpfygw,f? kyo f r d ;f zd@k bufu (184) Edi ki f& Hw dS ,f? uef@uu G w f mu (4) Edi ki f /H Edi ki f }H uD;awG&@J ('Dae@ t"duydyuQ) u =um;ae (1)? tar&duefuawmh UNGA u bmyJq; kH jzwfq;kH jzwf a&eHygy? J oluawmh ydw+f rJyw d r fm S yJw? hJ tck ylwif&@J c&D;a=umifh tar&duefe@J tdre f ;D csi;f tm;vH;k u a&eHe,fcs@J a&;avmbudk ydww f mudk (45) ESpw f i kd f }u@H }u@H ci kd c fi kd f [ef@wm;cH&wmawmh aocsmw,f? kd c fw hJ hJ usL;bm;u odya f wmhrr _m S aemuf [ef@wm;cH&wmu tar&duef&@J cHEi r[kwy f gb;l ? urBmA hv kd }f u;D =oZmuswmyJ ta&S@Oa&myrSm tzwfwifygvr dr hf ,f? ? 'H;k cGi;f 'H;k csxm;a&;jzpfw,f? k&m S ;udk usm;aovd@k wl & uD - tD & wf - tar&d u ef e J @ oabmxm;=u&if rSm;vdrr hf ,fqw kd mudv k nf; Edi ki fw H umudk PKK owday;vdu k o f vdk &Sy d gw,f? ? atmufwb kd mv 21 &ufae@u wl&uDe,fpyfrm S u'ftvkyo f rm;ygwD (PKK) &J@ ajymufusm;wyfz@JG awGu usL;bm;ud k yd w f q d k @ &ef cHcw kd u kd c fu fkd v f @kd wl&uDppfom; 12 OD; qH k ; jzwf c suf k y f o d r f ; +yD usq;kH cJw h ,f? 'Drwdi kc f if arv 12 &ufae@u bdE k A kd mcdi ka f v[mjyifaps;rSm usL;bm;udk AH;k wvH;k uGc Jv hJ @kd vlwOD;aoqH;k +yD; 14 ydwq f @kd xm;wm=um+yD? 1962 OD;'%f&m&cJw h ,f? arv 22 ckEp Su f xJuqda k wmh 45 ESp& f +dS yD? &ufae@rm S vnf; tefum&mr@twGi;f ydwq f @kd wmuvnf; tdre f ;D csi;f AH;k wvH;k uGc Jw hJ ma=umifh 6 OD;aoqH;k +yD; Edi ki fa H wGtm;vH;k (tm;vH;k ) u w&mausm' f %f&m&cJw h ,f?

owif;eJhrSwfcsuf
k & S m ;orR w yl w if & J @ tD & ef c &D ;
tar&dueforRw bk&u fS tD&efukd &ef&m S aecse dr fm S oGm;wJc h &D;jzpfw,f? tD&efukd ESr dr f xm;Edi k& f if wwd,urBmppf jzpfEi kd w f ,fv@kd ajymaepOfrm S oGm;wJc h &D;jzpfw,f? bk&u fS kd [ef@vu kd w f hJ c&D;jzpfw,f? ppfat;vGef ysm;&nfqrf;cse d f ukeq f ;kH oGm;+yD qdw k mudk azmfjywJc h &D;vnf; jzpfw,f? +yD;awmhvnf; 1943 wke;f u pwmvif wcgom G ;+y;D uwnf;u aemufxyfwcgrS k&m S ;acgi;f aqmif roGm;cJb h J tcktcse d u f srS a&G;+yD;oGm;wm[m xl;jcm;w,f? pwmvif&@J c&D;u *smr%Dukd b,fvkd 0ifwu kd =f urvJqw kd m aqG;aEG;qH;k jzwfwc hJ &D;/ tckc&D;u tar&duefukd b,fvt kd efwr k vJqw kd m aqG;aEG;=uyH& k w,f? [dw k e k ;f ueJ@rwlwmu 'Dc&D;u pD;yGm;a&;A[dk ywJh aqG;aEG;yGv J y kz f @kd jzpfw,f? a&eHu,f0&m uufpyD,ef yifv,fywfvnfu t&if;tjrpfrsm;udk cGa J 0=uzd@k y? J tar&duef&@J tD&wfppfy[ JG m a&eH&vdr ka _ =umifh wdu k w f p hJ pfyq JG w kd mudk olw@kd (tar&duefwcsK@d ) ud, k w f i kd f 0efcx H m;+yD; jzpfw,f? tar&duef&@J a&eHavmbu yg&m S ;yifv,fauG@ 0ef;usir fm S om &yfaewmr[kwb f ;l ? teD;tem;u uufpyD,ef0ef;usiu f a&eHuy kd g rsua f pmif;xd;k aewm jzpfw,f? 40

_ynf o l h t m%m
atmufwb kd m 7 &ufae@rm S tD&wfe,fpyfteD;wGif cHct kd wdu k c f& H vd@k wl&uDppfom; 13 OD; usq;kH cJa h o;w,f? 'ga=umifh tD&wfajrmufyi kd ;f e,fpyfrm S tajcyaewJh PKK ajymufusm;awGukd wl&uDppfwyfu 0ifwu kd c fi Gu hf kd atmufwb kd m 17 &ufae@rm S wl&uDygvr D efu twnfyay;cJw h ,f? 'gukd tm;prf;wJt h aeeJ@ PKK u atmufwb kd m 21 &ufae@rm S xyfrw H u kd c fu kd c fw hJ mvd@k qd=k uygw,f? tD&wforRw (u'fvr l sKd ;jzpf) uawmh tD&wfEi kd i f& H @J tcsKyftjcmtm%mydi kf e,fajrtwGi;f wl&uDppfwyfawG 0ifwu kd r fm S udk vufrcHEi kd b f ;l vd@k uef@uu G a f jymqdc kw hJ ,f? u'fvr l sKd ;awG[m pkpa k ygi;f oef; 30 avmuf&a dS yr,fh ud, k y fi kd E fi kd i fr H &Sb d J wl&uD/ tD&wf/ tD&ef/ tmar;eD;,m;eJ@ qD;&D;,m;wd@k rm S jyefE@HS aexdi k =f uw,f? tJ't D xJu vlO;D a&w0ufausmu f awmh wl&uDEi kd i fr Hm S aexdi k =f uw,f? yxrurBmppft+yD; 1920 qmhA& f ufpp f mcsKyf (Treaty of Sevres) t& tD&wf/ qD;&D;,m;eJ@ ul0w d p f wJE hi kd i fa H wG ay:xGe;f vmcJw h ,f? tJ'p D mcsKyfrm S u'fEi kd i fa H wmfqw kd mvnf; ygca hJ yr,fh taumiftxnfray:cJy h g? wl&uDrm S ya'o&mZfrif;udk zwfcs+yD; tmwmwmhcf tm%m&vm+yD;aemufrm S wl&uD/ tD&efe@J tD&wfw@kd [m vGwv f yfwhJ u'fEi kd i fq H w kd mudk todtrSwr f y=uzd@k oabmwlc=hJ uw,f? Edi ki fr H hJ u'fawG[m txufrm S qdc ko hJ vdk Edi ki ft H oD;oD;rSm jyef@E@HS aexdi kc f =hJ u+yD; trsKd ;rsKd ;aomzdEy dS r fa _ wGukd cHc=hJ u&w,f?

owif;eJhrSwfcsuf
Edi ki ft H oD;oD;rSm&Sw d hJ u'fvr l sKd ;awG[m olw@kd trsKd ;om;Edi ki fa H wmfwnfaxmifz@kd qdw k & hJ nf&, G c f sue f @J u'fvr l sKd ;qdi k& f m tzG@J tpnf;awG zG@J pnf;cJ=h uw,f? awmfve Sy fe ku f efra _ wGvnf; qifEc J$ =hJ uw,f? 1974 ckEp S r f m S wl&uDEi kd i f& H dS u'fawGu u'ftvkyo f rm;ygwD k mudk (PKK) qdw zG@J pnf;xlaxmif=uw,f? rmhup f v f e D if0g'udk tajccHw,f? u'fEi kd i fa H wmfxa l xmifa&; &nfre S ;f csux f m;&Sw d ,f? tapmydi k ;f rSm aus;vufajymufusm;ppf qifE=J$ uayr,fh aemufyi kd ;f rSmawmh r@jywdu k y fa JG wGyg qifEv J$ m=uw,f? qdA k, D uf,e l, D H yuJ+G yD;aemufrm S awmh PKK [mvnf; ajymif;vJra _ wG jzpfvmw,f? vky}f uo H wfjzwfra _ wGvnf; vkyv f mw,fv@kd qw kd ,f? PKK udk tar&dueftygt0if Edi ki ft H csKd @u t=urf;zuftzG@J tpnf;tjzpf owfrw S x f m;w,f? tcktcse dr fm S awmh PKK ajymufusm;wyfz@JG 3500 avmuf[m tD&wfe,fpyfrm S tajcyaew,fv@kd qdy k gw,f? wl&uDu tD&wfe,fxr Jm S tao;pm;ppfqifa&;awGawmh yvkya f eygw,f? ppfqifa&;}uD;w&yf qifEr J$ ,fwuJuv J nf; jzpfaew,f? wl&uDppfonf 40000 avmuf[m ppfqifa&;}uD;w&yfqifEz J$ @kd toifjh zpfaew,fv@kd owif;awGu qdy k gw,f? 'gukd tD&wfuvnf;uef@uu G a f e+y;D tar&duefuvnf; xde;f xde;f odr;f odr;f vkyz f @kd ajymaew,f? PKK [m 2 Edi ki fv H ;kH &J@ &efojl zpfw,fv@kd vnf; ajymqdc kw hJ ,f? tckvkd tajctaeawGy _a f xG;vm&wm[m tar&duefu 'De,fajrrSm ppfa&;/ Edi ki fa H &;/ pD;;yGm;a&;t& 0ifpu G z f uf&mu jzpfvm&wmyg? 1991 rSm tD&wfukd tar&duefu oJuEWm&rkew f i kd ;f ppfqifa&; qifE+J$ yD;aemufrm S tD&wf&dS u'fawGukd quf'rf[p le du f kd qef@usiz f @kd twGuf tm;ay;cJw h ,f? ykeu f efxur_awGvy kz f @kd tm;ay;cJw h ,f? wu,fye ku f efxuwJt h cgrm S awmh u'fawG[m ar#mv f ifx h m;ovdk tar&duefqu D tultnDr&wma=umifh quf'rf[p le d& f @J &uf&ufpufpuf zdEy dS o f wfjzwfru _ kd cHc=hJ u&w,f? ava=umif;rS "mwkaA' tqdya f iG@awG }uJcscw hJ ,fv@kd qdw k ,f? tJ't D cgusrS tar&duefu u'fawGaexdi k& f m a'otay: tD&wfav,mOfawG yso H ef;r_ukd ydwy f ifcw hJ ,f? ryso H ef;&Zkef owfrw S c fw hJ ,f? u'fawGtwGuf vGwv f yfe,fav;ozG,f jzpfvmw,f? wu,futar&duefuvnf; u'fawG&@J Edi ki fa H wmfay:vmwJt h xd ulnz D @kd 41

_ynf o l h t m%m

owif;eJhrSwfcsuf
tD&wforRw[m u'fvr l sKd ;jzpfw,f? wzufrm S vnf; wl&uDEi kd i f[ H m tar&duef&@J &if;ES;D wJh r[mrdwE fi kd i fw H Edi ki f H jzpfygw,f? 'gayrJh tD&wfukd 0ifwu kd w f t hJ cgwe k ;f u tar&duefwyfawG wl&uDe,fajrudjk zwfoef;cGiu hf kd wl&uDu ray;cJy h gb;l ? wl&uDuvnf; rlqvifurBmrSm tar&duef&@J vufui kd w f w k t f jzpf tjrifrcHvy kd g? 'gayrJh tD&wf&dS tar&duefwyfawGtwGuf trsm;pk axmufya hH &;uda k wmh ol@e,fajrjzwf+yD; yd@k aqmifci Ga hf y;xm;w,f? tckvkd tar&duef&@J &if;ES;D wJr h [mrdwE fi kd i f jH zpfwhJ wl&uDe@J tar&duefor d ;f xm;wJt h & D wfEi kd i ft H =um; PKK udk ta=umif;y+yD; wif;rmr_awGjzpfvmaewma=umifh tar&dueftzd@k tusyq f u kd a f e&w,f? 'Dyifv,fauG@a'o[m jy\emaygi;f pH/k ydyuQaygi;f pHk &Sa d ewm jzpfygw,f? tar&duef[m 'Djy\emawG ajyvnfatmifajz&Si;f ay;r,fqw kd hJ &nf&, G c f sur f &Sb d J ud, k t fh usKd ;pD;yGm; uGuu f u G u f o kd m=unf+h y;D 'Da'owGi;f &Sy d dyuQawGukd 0iftoH;k cscw hJ m jzpfw,f? 'Dve kd @J &S& d if;pGy J dyuQawG rajyvnfwt hJ jyif ydr k jkd yif;xefeufi _d ;f vmcJw h ,f? tckawmh tD&wf'u k t Q ;kd udk zGir hf w d hJ tar&duef[m tck jy\emtygt0if 'kua Q ygi;f pHa k wG@ae&+yDjzpfw,f?

&nf&, G [ f efr&Sy d g? quf'rf[p le du f t kd usyu f i kd z f @kd twGuo f m &nf&, G c fy hJ kH ay:ygw,f? 'Dvjkd zpfvmwmudk wl&uDu rvdv k m;yg? tJ'e D ,fajrudk tajcy+yD; ol@e,fajr&Su d 'fawGe@J yl;aygi;f v_y& f m S ;vmrSmudk pd;k &drw f ma=umifh wl&uDwyfz@JG awG tJ'e D ,ftpyfawGrm S 0ifae&m,lcw hJ ,f? 2003 ckEp S r f m S tD&wfukd tar&duefu a&eHavmbeJ@ zsut f m;jyif;vufeufawG&w dS ,fv@kd ta=umif;jy+yD; 0ifa&mufor d ;f ydu fk c fw hJ ,f? quf'rf[p le d& f @J tenf;pkqe Ge fr Dq l viftpd;k & ywfusom G ;w,f? tar&duefu &Stmrlqvife@J u'fawGukd ae&may;cJw h ,f? 'gayrJh tD&wfrm S tD&ef&t S mawG tm;aumif;v$r;f rd;k vmrSmudk pd;k &dr& f wJt h ajctae jzpfvmaejyefw,f? yifv,fauG@a'orSm tD&efawG =oZm}u;D vmrSmudk tar&duefu rvdv k m;ygb;l ? tD&wfrm S &StmawGu v$r;f rd;k oGm;&if olw@kd uwqifh tD&efu =oZm}u;D vmr,fv@kd tar&duefu ,lqaew,f? 'ga=umifh tckawmh qGee f /D &StmeJ@u'fawG tjyeftvSex f e d ;f !x d m;wJh tD&wfEi kd i fa H wmfjzpfvma&;udk u;yrf;aew,f? vuf&dS 42

rS w f c suf r vd k w J h r S w f c suf

urBmh tif*vDuef c&pf,mef*% kd ;f }uD;&J@ acgi;f aqmifjzpfwhJ +Adwe d E f i kd i f /H uifwmbm&D *d% k ;f csKyf}uD; a&mf0if0v D sr;f pf (Rowan Williams)u tar&duefEi kd i f[ H m tm%mudk toH;k y&mrSm +Adwe dE fi kd i ft H xGwt f xdyf a&mufaewJh umvwke;f uxuf ydq k ;kd w,fv@kd ajyma=umif; Ed0 k ifbmv 25 &ufae@xw k f qef;a';wdi k ;f owif;pm}u;D u azmfjyvdu k y f gw,f? tar&duefu tvsit f jref t=urf;zuftiftm; oH;k wJe h nf;eJ@ Si;f vif;aewmawG[m tqd;k qH;k urBmqDukd a&mufom G ;apw,fvd@k tjypfwifvu kd +f yD; tar&duef&@J vl@tcGit hf a&;qdi k& f m vky& f yfawGe@J ywfoufv@kd ajym&mrSmawmh olu tar&duef[m 2001 ckep S /f pufwifbmv 11 &ufae@ up+yD; vl@usi0 fh wft& tay:pD;ae&mrSm rSa d wmhb;l vk@d ajymcJy h gw,f? aemuf+yD; 'gwqufxr Jm S u|ea f wmfw@kd taemufEi kd i fa H wG&@J vlom;0g'tay: teufzi Gr hf u _ vnf; tvkyr f jzpfb;l vd@k vnf; axmuf jyygw,f? 12345678901234567890123456789
12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789 12345678901234567890123456789

_ynfwi G ; f owif;oH; k oyfcsuf

puf w if b m ta&;tcif ; 2007 ckESpfrSm txl;jcm;qHk;jzpf&yfuawmh oHCmawGOD;aqmifwJh qlyltHkur_ jzpfw,f? yckuL U oHCmawG qENjy&mrSm oufqi kd & f ma'o wm0efca H wG tudi kf twG,f rwwfv@kd }u;D us,o f m G ;&wmygv@kd ^m%f0if;u ukvor*~rm S ajymcJw h ,f? 'gjzif& h if yd}k u;D us,c fw hJ hJ &efue kp f ufwifbmta&;tcif;usawmh b,fva kd jymrvJ? etz xdyo f ;D awG wdu k fu kd u f i kd w f , G a f jz&Si;f cJw h myJ? 8 av;vH;k wke;f u rdi _ ;f qef; yHa k wGui kd +f yD; qENjycJw h hJ jynfoa l wGukd Auy t=urf;zuform;awGq+kd yD; ypfowfci kd ;f cJw h ,f? 'gu e0w ckwcg vltcsi;f csi;f ESy d p f ufjcif;/ uif;&Si;f =uygap/ wd@k arwWm urBmv$r;f {csrf;=uygap vdk@ arwWmydk@+yD; Ak'<&Sifawmf yHkudk udkifaqmifvmwJh oHCm/ oDv&Sie f @J ausmif;om;jynfoa l wGusawmhaum -awG@=uwJt h wdi k ;f du k E fu S y f pfcwf owfjzwf vdu k =f ujyefw,f? 'gu etz e0w - etz bmrSrxl;bl;? ae0if;+cHxu G f wynfo h m;ajr;awGcsn;f yg? &efue k f pufwifbmta&;tcif;[m a&Smifwcifup d P r[kw? f wvavmuf tcsdef,ljyifqif+yD;rS vkyfvdkufwJhudpP jzpfw,f? omoema&;0ef}uD;vkyfolu "rRpufe@J r&&if tm%mpufe@J vy k r f ,fvd@k a=unmw,f? aemuf&ufrm S etz u nrxGu& f trde@f xkww f ,f? yk'r f 144 xkww f ,f? aemuf&uf pufwifbm 26 &ufae@rSm arwWmydk@+yD; {csrf;pGmpDwef;vSnfhvnfvmwJh oHCmawmfawGudk rsu& f nf,A dk ;kH oH;k / ypfcwf/ du k E f u S f zcGc Jw hJ m jzpfw,f? olw@kd r,fr,f&& bmrS ta=umif;jyp&mr&S? d xm;ovdr k ae - cdi k ;f ovdk rvdu k e f m=uwJt h jypfyJ vuf!Kd ;xd;k jyp&m &Sw d ,f? ta&;awmfyu kH wjynfv;kH tES@H awmufav#mufjzpfom G ;cJy h gw,f? nrSm ausmif;wdu k a f wG 0ifp;D =uw,f? ypfcwfowfjzwfc=hJ uw,f? aoqH;k '%f&m& zrf;qD;cH&wJh pm&if;awG trsKd ;rsKd ; xGua f y:vmw,f? 62 Zlvi kd f 7 &uf ta&;awmfy/kH 8 av;vH;k umvuvdk tavmif;awG azsmufzsuw f hJ owif;awGvnf; jyef@E@HS vmcJw h ,f? 43

_ynf o l h t m%m
etz xkwjf yefwhJ aoqH;k / '%f&m&/ zrf;qD;pm&if;uwrsKd ;? (15 a,muf) ukvor*~u qif;em;vnf,=l unfwhJ pm&if;u 2 q rsm;aew,f? (31 a,mufw) hJ 'gu emrnfe@J tcdi kt f rm&xm;wmyJ &Sa d o;w,f? ,H=k unfavmufwhJ wjcm;twnfyzd@k vda k o;wJh aoqH;k olawGpm&if; usea f o;w,fv@kd qdw k ,f? aysmufq;kH ol 74 a,mufqw kd m 'DtxJygz@kd rsm;ygw,f? cktxd etz vdyy f wfvnfatmif ajz&Si;f rjyEdi ka f o;? vH;k csmvnfvu kd a f eqJ jzpfw,f? rm;ud@k p/f ql[mwd/k yDEa kd &S;/ zl*sr D& kd w D @kd vy kd J a&SmifrvGwy f gb;l ? wae@ ay:=ur,fu h p d a P wGyg? aqGpOfrsKd ;quf use& f pfol rdom;pkawG rsuE f m S i,f vlawmrwd;k &J jzpfue k =f urSm olw@kd wawG rpOf;pm;rd=uava&mhovm; rod? ig;&S O f h w aumif u d k 0d k i f ; zrf ; jcif ; Adv k c f if!e G @f vufxufuwnf;u ppfa&;xd;k ppf/ Edi ki fa H &;xd;k ppf/ oHwrefa&;xd;k ppfe@J wdu k z f suo f m G ;r,fv@kd u;H 0g;cJz h ;l w,f? bmyJjzpfjzpf ol@vufxuf oHa&;wrefa&;bufrm S tdre f ;D csi;f Edi ki fa H wG/ tmqD,w H i G ;f udpa P wGe@J ywfouf+yD; xde;f oGm;Edi kc fw hJ ,f? olywfom G ;vd@k ESarsmaewJh tdre f ;D csi;f Edi ki fa H wGawmif &Sy d gw,f? vufusep f pfty k p f u k awmh rvkyw f wfwmvm;/ vkyz f @kd rvdb k ;l xifv@kd vm;rod? ud, k jf zpfcsiw f myJ pGwv f y k a f ewm awG@&w,f? 'ga h =umifh Edi ki fw H umzdtm;u }uD;onfxuf }uD;vmcJw h ,f? pufwifbmta&;tcif; ay:vmawmh Edi ki fw H um0di k ;f 0ef;_wc f soa H wG yGua f vmdu k o f m G ;ygw,f? 'DtxJu olt"duxm; qufqa H ewJh Edi ki fa H wG&@J oabmxm;awGukd yxr=unfy h gr,f? wkwu f 'Dup dt P wGuf pdwy fr la d =umif;/ apmif=h unfa h ea=umif;/ ydq k ;kd roGm;&avatmif xde;f xde;f csKyfcsKyf vkyo f ifw h ,f/ enf;rSev f rf;rSee f @J aqmif&u G v f r dr hf ,fv@kd ar#mv f ifa h =umif; ajymxGuv f mygw,f? wOD;wnf; txD;usea f e&if b,fEi kd i fr H S rwd;k wufEi kd f a=umif;vnf; owday;ygw,f? aemufq;kH *syef0ef}uD;csKyfukd wkw0 f ef}uD;csKyf0rf=um;aygiu f ol@=oZmoH;k +yD; Armjynfta&;udk aqmif&u G a f y;ygr h ,fv@kd tmrcHvu dk y f gw,f? aemufq;kH xGuv f mwJo h wif;uawmh Armjynfup d u P kd wm0efoo d d vkyo f m G ;rSmjzpfa=umif; ajyma&;qdc ki G& hf o dS u l xkwjf yefwm jzpfw,f? oHwrefpum;vH;k jzpfayr,fh wyg;oljynfwi G ;f a&; 0ifrpGub f ;l qdw k a hJ y:vpD ,di kv f mwmygy? J 'Dtwdi k ;f aevd@k r&awmhygb;l ? tdE, dN oabmxm;uawmh pufwifbmta&;tcif;rSm ajcvGev f ufve G f vkyc fw hJ mawG pHp k rf;ay;zd@k / jy\emawGukd awG@qa kH qG;aEG;ajz&Si;f ay;zd@k awmif;qdc kw hJ ,f? *rfbm&Dvu kd E f @JS wm enf;enf;awmh eJ@vmwJo h abmvm;rod? 0ef}u;D csKyr f efr[ kd efqif; u vlxt k ay: t=urf;zufwhJ ppftpd;k &udk uef@uu G fw _ c f sa=umif; azmfjyvdu k w f ,f? tdE, dN wppajymif;vJvmwmudk owdxm;vmrdy& kH wJh ppftpd;k &u wjcm;tpd;k &awGukd cGir hf ywJh vdu k a f vsmcsuw f ck ay;vdu k w f ,fqw kd hJ owif;wck xGuv f mw,f? 'guawmh tdE, dN oHtrwfukd a':atmifqef;pk=unfe@J awG@ci G hf ycJw h ,fqw kd mygy? J 'D=um;u tdE, dN tpd;k taeeJ@ Armjynfukd vufeufc, J rf;wify@kd wm 2 ESpf &yfqi kd ;f xm;r,fv@kd a=unmvdu k w f ,f? tmqD,E Hi kd i fa H wG&@J oabmxm;awGuvnf; rwdr;f r,dr;f yJ? tmqD,w H i G ;f rSm yJjh yif&cufwhJ toif;om;wa,muf 0ifaESmufaevd@k yGup fy du G p f jd zpfaewmuawmh =umyg+y? D pufwifbmta&;tcif; ay:vmawmh =unfr h &jzpfaewJo h a l wGu ydw k if;rm vmw,f? t+rJwrf; etz udk tumtuG,a f y;wJh tif'c kd sKd if;em; 3 Edi ki f[ H m qufumuG,z f @kd cufvmw,f? avoHenf;enf; ajymif;oGm;w,f? uarBm'D;,m;uawmh etz udk [ef@ wJh ajcvSr;f wcsKd @ vSr;f jyw,f? tvSnu hf sOuU pifumylu tmqD,H ud, k p f m; xkwjf yef&mrSmawmh pufqw k & f & HG m S p&m aumif;w,f? jynfwi G ;f a&;oufouf r[kwa f wmhb;l pwJh toH;k tE_e;f awG oH;k wJt h xd jzpfcw hJ ,f? 'ga h =umifh ukvor*~ Armjynfqi kd & f moHtrwf OD;ausmw f ifa h qGu 'Dup d [ P m 0rf;enf;p&mjzpfayr,fh a'owGi;f xdcu kd r fa _ wmh r&Sc dy hJ gb;l ? vd@k umuG,c f& hJ wm jzpfw,f? zdvpfyi kd u f awmh a':atmifqef;pk=unfukd v$wr f ay;&if tmqD,y H dnmOfpmwrf;udk vufrw S r f xd;k bl;vd@k wif;cHxm;w,f? vDur G ;f ,l rSwc f suf y&mrSmawmh Armjynf&@J tajctae[m cse du f u kd A f ;kH vdk jzpfaew,f? a'oudk xdcu kd v f mEdi kw f ,f vd@k qdw k ,f? 44

_ynf o l h t m%m
'gukd etz bufuvnf; vHk cHa&;aumifpu D csrw S w f mrSeo f r# ajyvnfatmif vkyy f gr h ,f vd@k tmrrcHEi kd a f =umif; wefjyef+cdr;f ajcmufygw,f? vD&e S v f e G ;f u wHcg;ydwa f ecsiw f E hJ i kd i fu H kd v$wx f m;vdu k fy kH J &Sw d ,f vd@k u|+J rD;wdjk yvdu k w f ,f? bmyJjzpfjzpf a'owGi;f Edi ki fa H wG&@J oabmxm;awG csKyf=unfv h u kd & f if etz &J@ vky& f yfawGukd qef@usiw f mrSm wl=uw,f? etz 'Dtwdi k ;f oGm;vd@k r&/ twdu k t f cHawGe@J pm;yG0 Ji kd ;f ay:xdi k +f y;D jy\emawG ajz&Si;f oifw h ,fqw kd mrSm wln=D uw,f? a':atmifqef;pk=unftyg xde;f odr;f cH Edi ki fa H &;orm;awGvw $ a f y;zd@k qdw k mrSmvnf; oabmruG=J ubl;? ukvor*~&@J vkya f qmifcsuu f v kd nf; tm;vH;k u vufc=H uw,f? od@k aomf etz udk ta&;,l'%fcwfrv _ y kw f muda k wmh oabmrwl=uygb;l ? 'gukd etz u tcGia hf umif;,laewmyg? etz eJ@ ukv etz [m tdre f ;D csi;f Edi ki fa H wGukd em;&Guw f a H wG;qGww f mawG vkyw f wfovdk ukvor*~uv kd nf; xdyy f w k a f cgi;f ykwf vkyc fy hJ gw,f? oltm;}uD;vd@k vkyE fi kd a f ewmawmh r[kwy f gb;l ? olu tm%m&rufaZma=umifh rsup f u d uef;ae+yD? 'ga h =umifv h nf; rsup fu d ef;wap>ra=umuf vkya f ewmyg? &Suv f nf; r&Suw f wfawmhyg? ode;f pdeu f uwdawGay;vdu k /f 0armifvi Gu f jiif;vdu k /f ^m%f0if;u tmrcHvu kd /f ausmw f ifa h qGu jiif;vdu k f vkya f eygw,f? vkyo f r#tm;vH;k udk rsup fp dr kH w dS +f y;D acgi;f &rf;jiif;aewmuawmh ausmq f ef;wd@k jyef=um;a&;tzG@J y? J 'Dve kd @J tzrf;tqD;rvkya f wmhygb;l / r&Sa d wmhygb;l vd@k wa,mufu ajymvdu k /f ygom G ;jyef+yD 3 - 4 a,muf qdw k mrsKd ; jzpfaeygw,f? ck 'DZifbmukec f ge;D txd vufue k }f uJ+yD; zrf;qD;aewke;f yg? 'gawGukd vufpa JG wmf 2 a,mufe@J wif v$wx f m;vd@k r&rSe;f wGi;f csKyf befur De G ;f odygw,f? 'ga h =umifv h nf; tvkya f wG *sia f jcvnfaewJ=h um;u 0if0ifygaewm awG@&w,f? Armjynftajctaetay: pdwy f suv f ufysujf zpf&a=umif; nnf;jyvdu k /f Edi ki fw H umtodi k ;f t0di k ;f &J@ pdw& fn S o f nf;cHr_ twdi k ;f twmukea f e+yv D @kd pdwr f &Sno f a H y;vdu k /f [dt k &ifwe k ;f uvdk oGm;aevd@k uawmh vufrcHq+kd y;D owday;vdu k f vkya f e&w,f? 'gayrJh tmqD,u H kd t"dutcef;rS yg0ifay;yg vd@k jA[RmO h ;D acgi;f }u;D udk jyefva J$ y;vdu k w f meJ@yJ ol@tpGr;f ukea f ea=umif; jyooGm;ygw,f? tmqD,u H vnf; olarG;wJa h rsmuf ol@jyefajcmufwm cHae&vd@k ukvudk tyfxm;wm awmfawmfawmif =umcJ+h yy D? J etz wGi;f pnf;vH;k aeor# (ZGww f &Gwo f rm;awG tm%mudi kx f m;aeEdi ko f r#) b,fo@l rS *kpu kd r f ,fy h kH r&Sy d gb;l ? ukvor*~u, kd p f m;vS,u f a kd wmif wdi k ;f jynfu ESix f w k jf yvdu k a f o;w,f r[kwv f m;? Armjynfjy\em ajz&Si;f zd@k vy k a f ewJh Edi ki fa H wG tajctaeeJ@ etz &J@ taetxm;uawmh 2007 ESpu f e k r f m S 'Dtwdi k ;f awG@&a=umif;yg? - tdre f ;D csi;f awGe@J awmifu;kd &D;,m;u ud, k u f sKd ;pD;yGm;txdi ka f y:u at;at;csr;f csr;f ajymif;vJvmrvm;vd@k r,kwf rvGef vkya f e=uw,f? - tD;,lu yx0DEi kd i fa H &;t& tcsut f csmuswa hJ e&mwcktjzpf tav;xm;0ifygae&w,f? 'Dru kd a&pDpw H efz;kd xde;f vdu k f ud, k u f sKd ;pD;yGm;=unfv h u dk f vkya f e&wJh tzG@J 0ifawGvnf; tawmftoify h gaewm awG@&w,f? *syefvnf; tvm;wly? J xrif;wvkyf wkww f csua f y:vpD? - plygyg0gtar&duefuawmh wkwjf ynfem;uyf+yD; =oZmxlaxmifcsiw f t hJ cHe@J ajccsxm;csiw f ,f? vufawG@azmfjy&mrSmawmh tar&duef/ tD;,l (EU)/ uae'g/ =opa=w;vsw@kd u cyfjyif;jyif;/ useE fi kd i fr H sm;u cyfaysma h ysmh udi kw f , G a f e=uw,f? ukvor*~usawmh vkyy fi kd c fi Gt hf uef@towf abmif &Sa d ew,f? 'Dawmh tm;vH;k u ud, k v f o kd vdk yHa k zmfEi kd w f mrd@k axmufcy H gw,f vd@k 0di k ;f vkyv f u kd =f uw,f? ukvor*~taeeJ@uvnf; tvkyo f abmt& qufvy k a f e&OD;rSmyg? *rfbm&Dw@kd oHywfue ko f vdk jzpfvmcse dr fm S jrefrmjynfqi kd & f m rdwa f qGrsm;tzG@J qd+k yD; 14 Edi ki fe H @J aemufajcvSr;f vSr;f vm&ygw,f? &Snv f sm; 45

_ynf o l h t m%m
ayrsm;aeOD;rSmyg? 'Dtajctaeatmufrm S Armjynf&@J 'Dru kd a&pDta&;awmfykH a&pkea f rsmaejcif; jzpfw,f? 'DtxJu pdwo f ufomp&m }uHzef,lvdk=ucsif&ifawmh Armjynf&J@tajctae ajymif;vJzdk@qdk&if Armjynfolrsm;udk,fwdkif vkyf=u&ygvdrfhr,f qdkwJh aumufcsuu f kd ckrS trsm;wumhtrsm;pk}uD;u vufco H m G ;=ujcif; jzpfw,f? *rfbm&D yDnJdk;wdk@ ,m,DtcsKyfcH&jcif; Armjynf[m tusOf;axmif}uD; jzpfae+yD? vlOD;a& oef; 50 xJrSm axmifr;eJ@ tusOf;om; vlwef;pm; vl@tv$m 2 rsdK;yJ uGJjym;wnf&Sdaew,f? 'gu jynfov l x l & k @J cHpm;csuy f g? jynfyu 'Davmuf cHpm;ray;Edi ky f gb;l ? ukvor*~u, kd p f m;vS,}f uD;rsm;ud, k w f i kd f (tpu) taumif;jrifawG udi fk x f m;=uygw,f? vkyv f @kd &ygao;w,f ayg? h jynfwi G ;f wm0ef&o dS l wcsKd @uvnf; etz u aqG;aEG;vdrr hf ,fv@kd ar#mv f ifx h m;qJ? ukvud, k p f m;vS,f vmajz&Si;f rSmjzpfv@kd ol@uy kd J apmifa h wmhr,fo h abm ajymcJ=h uw,f? *rfbm&D a&mufvmyg+y? D (puf 29) jrifprf;apcsif *rfbm&D qd+k y;D tcse du f u kd q f ENjyyGa J wGvy kz f @kd jyifwo hJ u l jyifxm;w,f? etz u vHk cHa&;awG wif;usyv f u kd w f ,f? ukvud, k p f m;vS,}f uD;udk um;xJtvHy k w d f xnfv h u dk u f m =uufajy;buf ac:xkwf oGm;w,f? aemuf ode;f pde/f ausmq f ef;wd@k &@J w&m;udk temcdi k ;f cJw h ,f? aemufwae@ &efue k jf yefac:vm/ {nf& h y d o f mrSm txdi kc fi kd ;f xm;/ a':atmifqef;pk=unf oGm;tac:cdi k ;f +yD; olw@kd csi;f wem&Davmuf pum;ajymapcJw h ,f? aemufwae@ *rfbm&Dukd vm;d;_ buf yd@k vu kd jf yefw,f? rlq,fbuf *dwa f wG tavhvmcdi k ;f (2 Edi ki f H at;csr;f pGm 0ifxu G o f m G ;vm+y;D vkyi f ef;rysuf &Sa d eygw,fqw kd m ac:jyjcif;yg) vm;_;d rSm }u@H zG@H pGr;f tm;&Sif qdo k a l wG&@J etz bufu&Sa d =umif; wefjyefqENjyyGu J kd =unfc hi kd ;f w,f? (aemufq;kH tqifjh yp&m usew f muawmh wyfrawmfae@ qdw k mrSm olw@kd ukd csw D uftav;y&wJh wyfrawmf ppfa=umif; awG jyefac:jyzd@k yJ &Sy d gw,f) P wGrm S awmh wufow k fu kd +f y;D vkyo f m G ;wm awG@&w,f? atmufwb kd m 2 &ufae@ tc&muswhJ (RM) vrf;jyajryHk udpa usrS etz rif;=wm;}u;D udk zl;awG@ci G& hf ? c%yg? naerSm a':atmifqef;pk=unfe@J 15 rdepfavmuf pum;ajymcGia hf y;+y;D jyefayawmhy? J jynfoa l wGuawmh wm0efaus=uygw,f? &efue k r f m S a&m/ e,fr@awGrm S yg qufqENjy=uw,f? axmifaomif;csw D hJ tiftm;awGe@J yg? jynfoa l wGu ukvud, k p f m;vS,a f wmf}uD;udk uqdv k u kd y fe kH @J rwlwhJ E_wq f ufyu kH kd etz u jyocJw h ,f? &efue k f omauwbuf bke;f }u;D ausmif;awGukd 0ifp;D +y;D uef@uu G o f w l a,mufukd ypfowfjyvdu k w f ,f? *rfbm&Du ol@c&D;pOfratmifjrifa=umif; 0efcc H& hJ w,f? 'kw, d tacgur f m S vnf; *rfbm&D wifjywJh tpDtpOfawGukd vufrcHbJ olw@kd awG@apcsiw f hJ olawGe@J yJ awG@ay;w,f? ausmfqef;wdk@tzGJ@ vufcsmdkufwmudk onf;cHem;axmifae&yHk ay:w,f? aemufrS ukvoabmxm;/ EdkifiHwumvkyfxHk; vkye f nf;awGe@J rnDwhJ etz yrlaqmif&u G y fa kH wGukd axmufjy&w,f? jzpf&yHr k m S *rfbm&Duvnf; oef;a&$e@J awG@&rvm;vd@k 3 &ufavmuf apmifq h i kd ;f ae&? NLD tyg jynfwi G ;f Edi ki fa H &;tzG@J tpnf;awGuvnf; *rfbm&De@J awG@csiv f @kd ar#mw f vifv h if? h 'gayrJh ar#mo f mar#mf ray:vm jzpfom G ;cJ=h u&w,f? jyefr,fa h e@usrS a':atmifqef;pk=unfe@J awG@ci G& hf oGm;w,f? tcuf 4 csuy f g trSmpum; o,faqmifom G ;Edi kc fw hJ ,f? 'gukd tusKd ;wcktjzpf ,lqEdi ky f gw,f? 'gayrJh usew f E hJ i kd i fa H &; tiftm;pkawGuawmh tDvnfvnf}u;D jzpfuse& f pfc=hJ uw,f? tusKd ;quftaeeJ@ aemufae@rm S a':atmifqef;pk=unfe@J O;D atmif=unf awG@=uw,f? aemuf NLD - CEC 3 a,mufe@J a':atmifqef;pk=unfukd awG@ci Ga hf y;w,f? 'gy& J w dS ,f? yDn J ;kd - a&S@pOfaemufqufqo kd vdk ukvvl@tcGit hf a&;qdi k& f m ud, k p f m;vS,f yDn J ;kd a&mufvmw,f? rpm;&0cref; pum;awG 46

_ynf o l h t m%m
au;a=umfcw hJ ,f? zdwv f @kd vmwm? tjynft h 0 yl;aygi;f raqmif&u G b f ;l qd& k if av,mOfysa H y: jyefwufy kH ? J oGm;vdw k a hJ e&mawG ajymxm;+yD;om; wJ? h etz u jyifz@kd vw kd mawG jyifxm;+y;D om;? a':atmifqef;pk=unf+c0 H u tapmifa h wG kyx f m;w,f? &efue k f r@xJ vHk ca H &; csxm;wmwG av#mc h svu kd w f ,f? tif;pdea f xmifxu J Edi ki fa H &;tusO;f om;awGukd tdru f ygq,fxy ka f wG yd@k ci G hf yxm;+y;D om; jzpfw,f? (od@k aomf e,faxmifawGukd 'DtcGit hf a&;ray;) kH ;kd wufr,fh t&dyf yDn J ;kd u wzufrm S &v'faumif;awG&r,f ar#mv f ifa h =umif; ajymw,f? NLD uvnf; bufpw ta&mifawG jrifae&+yDv@kd xifjrifcsua f y;cJw h ,f? 'gt h jyif e,fpyf+idr;f a'oawGbufuv kd nf; Adv k & f jJ rifu h v kd w $ +f yD; auseyfp&m pum;awG tajymcdi k ;f vdu k w f ,f? OuU}u;D u ar;jref;vdu k y f gw,f? cifAsm;wd@k e@J vufwa JG qmif&u G c fw hJ mawG rarhygb;l ? aemifvnf; aqmif&u G o f m G ;vdrr hf ,f ar#mv f ify h gw,f qd+k yD; wcgrS rajymzl;wJh pum;udk E_wz f sm;ysm;&nfqw G f ajymcJw h ,f? b,fawmh vmtwdu k c f& H rvJ wxdwx f w d jf zpfaewJh +ir d ;f tzG@J awG c%awmh pdwo f ufomoGm;=uyH& k w,f? etz jycsiw f mu wwdi k ;f jynfv;kH +idra f eat;aq;ae+yD qdw k myg? 'gayrJh awmfve Sa f &;owd&w dS hJ q&m}u;D a'guq f mqvdi k ;f xGe;f oef;uawmh Edi ki fw H umtpd;k &awG tnmcH&OD;awmhrm S yJ wJ? h u|ea f wmfw@kd uawmh jynfwi G ;f 'Dru kd a&pDbufawmfom; Edi ki fa H &;ygwa D wG tnmrdrm S yJ pd;k &drr fy d gw,f? csKyfvu kd & f if yDn J ;kd vnf; olvy kc f siw f mawG vkyc fi Gr hf &? ukvtxl;ud, k p f m;vS,f 2 a,mufuawmh ArmjynfxJ 0ifvu kd r f S Armjynfqw kd m tusO;f axmif}u;D ygvm; qdw k m oabmayguo f m G ;yH& k ygw,f? ckawmh aemufxyfaxmif0ifci G hf xyf&OD;rvm;vd@k apmifa h e=uav&J@? odef;pdefatmifyGJcHoGm;owJhvm; tmqD,r Hm S *rfbm&Dre d @f ce G ;f ay;r,fu h p d P ysua f tmifvy kE fi kd v f @kd topfusyc f |wf 0ef}u;D csKyf ode;f pdea f tmifyc JG o H m G ;w,f vd@k xifwo hJ w l csKd @ &Sw d ,f? etz uawmh ausmoyf*% k f yxm;rSmyg? 'gayrJh a&&Snt f jrifbufu=unf& h if tmqD,H (txl;ojzif) h pifumylv& D e Sv f e G ;f rsuE fm S ysuc f& hJ w,f? 'DtwGuf etz udk 'Dtwdi k ;f v$wx f m;vd@k rjzpfb;l qdw k m ydo k o d m G ;ygw,f? tyoabmqufqr Hq _ w kd m pmwrf;yJ usey f gawmhr,f? UN udk tm;ay;axmufco H m G ;r,fqw kd hJ wkw/f tdE, dN wd@k uvnf; tuGua f wG@&if igw@kd ukd a&mif;pm;oGm;r,fa h umif qdw k m ydo k o d m G ;apygw,f? UN udk olw@kd yHy h ;kd ray;Edi ka f v olw@kd ou d m Q usav jzpfawmhrm S yg? 'gawGukd wcse d r f m S etz pkc& H ygvr dr hf ,f? qENjywJhoHCmu 2 yJ &Sdw,f wJhvm;? etz u oHCmhta&;tcif;rSm yg0ifwhJ oHCmwkoC H ma,mifta&twGu[ f m 2 xuf rydy k gb;l vd@k oHa=umif [pfcw hJ ,f? Armjynfrm S &[ef;oHCm 4 ode;f ausmf &Sy d gw,f? tJ't D xJu 60 ausm[ f m qENjywJt h xJ ygca hJ =umif; oHCmawGbufu xkwjf yefwm awG@&w,f? jynfya&mufoC H mawGxu J &mcdi kE f e _ ;f b,favmufu uHaqmifyx JG y J g0ifa=umif; pm&if;twdtus xGufrvmao;yg? jynfwGif;xuf tcsdK;tpm;ydkrSmuawmh aocsmygw,f? a=umufp&mvef@p&mr&Sd/ pdwfvGwfudk,fvGwf qENazmfxw k E fi kd w f mud;k ? aemufq;kH awG@&wmu jynfwi G ;f qENazmfjyr_[m etz qef@usir f _ xifwmxuf ydc ki kd +f ra J ewm awG@&w,f? atmifaomif; ESyy f pfc& H wJh ausmufyef;awmif;qGr;f au|;yGe J @J tr&yl&r[m*E<mHa k usmif;wdu k f tjzpftysu=f unf& h if odEi kd w f ,f? &mcdi kE fe _ ;f 80 47

_ynf o l h t m%m
ausmf 90 u uHaqmifjyvdu k jf cif; jzpfw,f? aemufxif&m S ;wJt h csuu f oHCmwyfaygi;f pk u tpd;k &usi;f ywJh yxrjyef pmar;yGa J wGukd oydwa f rSmufz@kd aqmf=o vdu k w f meJ@ trsm;wumhtrsm;pk oHCmawmf rsm;u av#mufvm $ rwifbJ aejyvdu k =f uw,f? 80 ausmf 90 xuf renf;Edi ky f gb;l ? etz b,fvp kd m&if;vdrjf yrvJ apmif=h unf=h u&ygr,f? tm;vH k ; awmf v S e f a &;orm;awG jzpf u k e f + yD

vGwv f yfa&;acwf 'Dbufyi kd ;f ygvr D efacwfrm S om;orD;awG Edi ki fa H &;vky& f if rdbawGu wm;wmrsm;ygw,f? 'Dacwf 'Davmufowf/ 'Davmufzrf;/ 'DavmufESdyfpufaewJh=um;u rdb jynfoa l wGu om;orD;awG awmfve S a f &;vkyw f m/ Edi ki fa H &;vkyw f mudk *k%, f v l m =uw,f? tm;ay;=uw,f? 8 av;vH;k umvwke;f u awmcdv k mwJh ausmif;om;vli,fawG&@J rdb tcsi;f csi;f *k%w f * k% k f yifawmif jzpfc=hJ uw,f? igt h r du f b,fEa S ,muf/ rif;tdru f b,fEa S ,muf/ olw@kd tr du f wa,mufrS rxGub f ;l ponf? OD;oef@ta&;tcif;rSm ryg0if=uvd@k Adv k c f ifarmifav;u OD;ausm+f idr;f udk usKyftr d u f aumifawG v$wv f u kd +f yD/ cifAsm; om;awG rxGu=f uao;bl;vm;/ xbD0wfaezd@k aumif;w,fqw kd mrsKd ; ajymw,fqy kd ? J 'gu tqifw h qify h J &Sa d o;wmudk jyw,f? 'Dacwfu om;orD;tzrf;rcH&if rdbaqGrsKd ;udk zrf;wJa h cwf? zdEy dS r fu _ }uD;w,f? 'Dawmh wH@k jyefru _ vnf; }uD;vmw,f? om;orD;awG tzrf;cH&&if rdbawGu *k%, f a l =umif;/ rD', D mrSm wuf [pf w,f? OD;*rB& D &J@r,fawmf ajymoH=um;&wmeJ@ =uufo;D ar$;!i;f xavmufw,f? rdbawGvnf; 0ifygvm=uw,f? aemufq;kH awmh oHCmawmfawGvnf; raeomawmh? pmtHwm&yf oydwu f c kd s+yD; vrf;ray: xGu& f awmhw,f? usew f o hJ l b,fo& la dS o;vJ? [kww f ,f? wyfrawmfom;awGyJ usey f gawmhw,f? 'Dtwdi k ;f omoGm;ae&ifawmh ,Hw k ,f olw@kd vnf; r=umrD wckcv k y kv f mygvr dr hf ,f? etz twG i f ; tajymif ; tvJ r sm; wdi k ;f jynf r+idrr f oufjzpfaepOf 0ef}uD;csKyfp;kd 0if; aow,f? wGi;f 1 ode;f pdef 0ef}uD;csKyf jzpfvmw,f? ol@ae&mudk ppfaxmufcsKyf wifatmifjrifO;D udk cef@w,f? ^m%f}u;D &Siw f csKd @u oef;a&$e@J armifat;=um;rSm tm%mxde;f !w d o hJ abm &Sw d ,fv@kd ppfwrf;xkwc f =hJ uw,f? [kwc f siv f nf; [kwr f ,f? [kwc f sir fv S nf; [kwr fm S yg? rdrw d @kd owdxm;rdwmu wGi;f 1 ae&mrSm vlajymif;aewmyJ awG@&+yD; wGi;f - 2/ wGi;f - 3 ae&mawG aysmufaewmyJ? (2) eJ@ (3) xm;avmufwv hJ l etz xJ r&Sa d wmhv@kd vm;? vkyp f &mtvkyf rsm;rsm;pm;pm; r&Sa d wmhv@kd vm;? *d% k ;f tkyp f k tay;t,l vkyr f &ao;vd@k vm;? pdwf uufawG@avmufatmif vkyr f jyEdi k =f uao;vd@k vm; - pOf;pm;p&mawG rsm;ygw,f? Adv k c f if!e G @f u 8 av;vH;k rSm vlpr G ;f jy+y;D wGi;f - 1 ae&m ,lw,f? Adv k p f ;kd 0if;u 8 av;vH;k rSm oifvuftjzpf vufpvufe jycJhw,f? ar 30 =unf&GmvlowfyGJrSm eHygwf0rf;}uD;pdwfuuf vufpGrf;jyEdkifcJhvdk@ wGif; - 1 ae&m wqifhwufvmw,f? Adv k c f if!e G @f ywfawmh 0ef}u;D csKyf wufjzpfw,f? aoawmhvnf; rwefr&m Edi ki fa H wmfpsmyetjzpf usi;f yay;+y;D owif;pmawGxr Jm S rsuE fm S jynfe h ma&;a=umfjimawG qufwu kd a f zmfjyay;cJw h ,f? wyfxr Jm S vnf; wdi k ;f r;jzpfcsiw f o hJ l awmfawmfrsm;yH& k w,f? e,fpm;y,fpm; tm%mvnf;&Sd vufzsm;aiGo;D aewJa h e&mrd@k rsua f pmif;xd;k ae=uwm rqef;vSb;l ? 'gukd tuGu, f l ukvm;zefx;kd +y;D wdi k ;f r; 3 a,mufukd txufuefwifvu kd w f ,f? rsua f pmif; xd;k ae=uwJh olawGxu J 3 a,mufukd wdi k ;f r;topf cef@vu kd w f ,f? 'Drm S awG@&wmu vpfvyfom G ;wmu &mxl;wae&mygy? J 48

zdESdyfr_u }uD ; w,f ? 'D a wmh wH k @ jyef r _ u vnf ; }uD ; vmw,f ?

_ynf o l h t m%m
'gayrJh &mxl;wd;k ay;vdu k E fi kd w f mu qifu h q J ifu h e J @J xdyw f ef;&mxl;awGrm S 10 a,muf ausmo f m G ;w,f? wGu=f unfy h g? 'g[m olw@kdukd pm;aygua f y;+y;D ac|;odyv f u kd w f mtjyif wjcm;t"dym ` ,fvnf; &Sa d o;w,fv@kd ,lqrdw,f? quf&ef&a dS o;wJh vlowfya JG wGtwGuf ol@wyfukd oljyifaewm rjzpfEi kd b f ;l vm;? &mxl;wd;k cgp t&m&Sq d w kd mu ajrmufuajrmufueJ@ cdi k ;f vd@k aumif;wwfw,f? vufr&G@H awG wyfut kd udi kc fi kd ;f rSm aocsmw,f? 'Dru kd a&pDa&;twGuf wdu k y f0 JG ifaeolawGtaeeJ@ tepfemcHpe G @f vw $ p fe G @f pm;He k @J r+yD;? atmify, JG E li kd r f ,fh wjcm;enf;vrf; awGuv kd nf; pOf;pm;jyifqifxm;oif=h uyg+yD? pum;ajymyG J a':atmifqef;pk=unfe@J Adv k a f tmif=unf pum;ajymwm 3 }udrf &Sy d g+yD? owif;pm&Si;f vif;yGr Jm S tyoabmwd;k wufr_ &Sy d gw,fv@kd Adv k a f tmif=unfu ajymoGm;wm awG@&w,f? wOD;eJ@wOD; em;vnfr, _ w l m/ tem*wftwGuf rlabmifawG!E d i _d ;f wm/ tpDtpOfrm S yg0ifoifw h hJ ta=umif;tcsua f wG pOf;pm;wmqdw k hJ acgi;f pnf;awGe@J udpw P ckpD vD +yD; awG@cw hJ ,fv@kd qdw k ,f? rwwfomvk@d ya J wG@awG@/ ta=umif;jycsu& f atmifya J wG@awG@ awG@ae=uyg+yD? bmawGajym=urSe;f awmh rod&ao;? ajymcsiw f m wckyJ &Sy d gw,f? wHcg;ydwp f um;ajymwmrSm 2 buf ajymwmawGukd etz uawmh rSww f rf;,lxm;rSmyg? 2 buf ajymwmwGukd toHoi G ;f xm;zd@k aumif;w,f? toHoi G ;f "mwfjym;udk 2 buf ,lxm;oifw h ,f? 2 buf oabmwlrS xkwjf yefz@kd yg? etz u wzufowfxw k jf yefwm/ npfywfwm rvkyE fi kd z f @kd owd&o Sd ify h gw,f? taetxm;udk =unh& f wmujzifh &Si;f&i S ;f vif;vif; ajyajyacsmacsm vkya f ewm rawG@&? wdi k ;f jynfaumif;zd@k qw kd hJ t&if;cH pdw" f mwf etz rSm &Sy dr kH ay:? 'DZifbm 3 &uf owif;pm&Si;f vif;yGu J kd =unf& h ifukd txif;om;awG@ae&w,f? Adv k a f usmq f ef;wd@k / &JcsKyfcif&w D @kd u vSe@f csa D y;w,f? Adv k a f tmif=unfu rufv;kH jyw,f? qef@usib f uf 2 ckukd wyifeuf ,SOx f m;w,f? D NC rwufwo hJ a l wG aemuf Adv k a f usmq f ef;u pm;cGuv f c k& H rSm a=umufwa hJ voHe@J trsKd ;om;nDvmcH (NC) +y;D oGm;+y? bmrS ajymydi kc fi Gr hf &S? d wwd,tqifa h wmif a&mufae+yD? a&S@u[mawG twnfy+yD;om; jzpfw,f? jyifqifp&m/ jznfp h u G p f &m/ y,fzsup f &m bmta=umif;rS r&S d qdw k o hJ abm ajymvku d jf yefw,f? 'gayrJh tajccHOya'twnfya&;rSm qef@usiw f o hJ a l wGvnf; rJay;cGihf yr,f? a&G;aumufyv JG y kw f t hJ cg ,SOf yifci Ga hf wmif ay;ygO;D r,fv@kd ajymygao;w,f? t"dym ` ,fu igw@kd ay;wJh ay;oavmuf 'Drdkua&pDyJ ,lEdkifw,fvdk@ qdkvdkufwmyg? oem;wJh taeeJ@v@kd ajymcsiw f o hJ abmyJ? wdkufyGJ0ifaeolawGtaeeJ@ oydw0 f iftw d 0 f if tm;vH;k vky/f ajcawGvufawG tm;vH;k wkwa f ESmif/ acsmifxy J w d a f vSmifxm;+yD;rS ay;wJh 'Drkd tepf e mcH ua&pD? xrif;wvkyf wkww f csu' fr Du kd a&pD ,lcsi, f /l r,lcsif pGef@v$wfpGef@pm;HkeJ@ r+yD;? aeyJ? vGwf+idrf;cGifh atmufwb kd m aemufq;kH ywftwGi;f rSm rsuv f ;kH us,p f &m owif; 2 yk'f wyifeufvkd ay:xGuv f mw,f? wyk'u f csv D E Di kd i f. H tm%m&Sif uG,v f e G o f l Adv k c f sKy}f u;D yDEa kd &S;&J@ZeD;eJ@ om;orD; 4 OD;udk t,lcw H &m;H;k u

atmifyGJ,lEdkifr,fh wjcm;enf ; vrf ; awG u d k v nf ; pOf ; pm;jyif q if x m;oif h = uyg+yD ?

49

_ynf o l h t m%m
vGw+f idr;f cGihf ay;vdu k w f t hJ r_ jzpfw,f? yDEa kd &S;rdom;pk[m olw@kd tm%m&Sa d epOftwGi;f tenf;qH;k jynfo@l bmaiG a':vmoef; 20 udk jynfyb%f pm&if;awGxJrSm olwdk@ udk,fydkifaiGtjzpf v$Jajymif;tyfESHxm;cJhwJhjypfr_ jzpfw,f? (a':uifuifeJ@ vufpGJawmfOD;awZwdk@ ta&;tcif;umvtwGif; "eawGodk=u0Suf=uzdk@ urBmywf+yD; ae&m&SmcJhw,fqdkwJhowif;eJ@ a&S@qifa h emufqifh ay:vmwJo h wif;rd@k ydp kw d 0 f ifpm;rdjcif;yg?) txufyg vGw+f ir d ;f cGia hf y;vdu k w f u hJ p de P @J ywfouf+y;D &Suz f, G a f umif;wJh csv D E Di kd i f& H @J w&m;a&;pepf qd+k y;D tjypfwifjcif; cHc& hJ w,f? yDEa kd &S;ud, k w f i kd v f nf; vuf00 J g'a D wGe@J twdu k t f cHawGukd &uf&ufpufpuf!i ;f yef;owfjzwfr/_ aiGtvGo J ;kH pm;r_e@J vl@tcGihf ta&; csKd ;azmufr_ pGyp fc JG sur f sm;udk cg;pnf;cHom G ;&ygw,f? aemufvw G +f ir d ;f cGiw hf r_u zdvpfyi kd o f rRwa[mif; tufpw f &m'g? jynfo@l bmaiG a':vmoef; 80 ausmu f kd tvGo J ;kH pm;r_ jzpfw,f? vuf&o dS rRwtm,d ku kd 'gukd vGw+f idr;f csr;f omcGihf yvku d v f @kd zdvpfyi kd o f wif;pmrD', D mawGu 0di k ;f 0ef;_wc f sc=hJ uw,f? 'Dvkd yvyfcv H u kd & f wm/ vGw+f ir d ;f cGihf yvku d & f wmawG tm&Srm S a&m/ urBmrSmyg renf;raem &Sy d gw,f? ck yD;l u orRwa[mif; zl*sr D& kd D w&m;cGiw f ufae&+yD? u|ea f wmfw@kd wdi k ;f jynfrm S vnf; olw@kd xufrnHw h /hJ olw@kd xuf vufapmif;xufwhJ tm%m&Sia f wG &Sc d hJ &Sq d y J g? wyfukd toH;k cs+yD; jynfoa l wGukd xifovdo k wfc/hJ jynfo@l bmaiGawGukd uufovdo k ;kH cJw h hJ olawGvnf; jzpfw,f? Adv k a f e0if; &Sw d ,f? e0w/ etz Adv k c f sKyfawG &Sw d ,f? ck oef;a&$ &Sw d ,f? oluawmh owfwma&m/ bH;k wma&m wHce Gp fu kd o f v l @kd ajymEdi ky f gw,f? Adv k a f e0if;/ Adv k p f ;kd 0if;wd@k jypfra _ wG[m xifomjrifom&Sc dw hJ hJ tr_awGyg? 'gayrJh xdu k w f efwhJ jypf'%fawG cHroGm;=u&ygb;l ? ck Adv k o f ef;a&$w@kd tm%mvufrv$wc f siw f m/ qufru kd a f e=uwmawG[m bmha=umifv h ? J csKyfvu kd & f if raocif jypf'%f cHom G ;&rSm a=umufv@kd ? aoG;pGe;f xm;cJw h hJ pnf;pdrO f pPmawG todr;f cH&rSm a=umufv@kd qw kd hJ tcsuf 2 csu[ f m t"duusygvr dr hf ,f? &S i f ; av_ y f a v tdk;eif;cGufeif; ausmfqef;wdk@tzGJ@ 'DZifbm 3 &ufae@u 'DEp St f wGuf aemufq;kH owif;pm&Si;f vif;yGJ usi;f yoGm;ygw,f? udp}P uD;awGjzpf+yD;p ylya l EG;aEG;rd@k olw@kd bufu awmfawmfjyifqif armif;wifxm;yH& k w,f? pum;tajymtqdk vnfywfw,fqw kd hJ Adv k a f tmif=unfux kd nf+h y;D rJwif; xm;wmvnf; awG@&w,f? rsuE f m S ajymifajymife@J ajAmif jiif;wmawG =um;&awmh tH=h oukeE fi kd b f , G f jzpf=u&w,f?+idr;f csr;f pGmqENjyolawGukd ta&;r,lygb;l qdy k? J 0wfcsawmif;yefaewJh bke;f awmf}u;D wyg;udk du k c f svu kd w f m? 8syefowif;axmufukd teD;uyfypfowfwm? +ir d ;f csr;f pGm arwWmyd@k pDwef;vrf;av#mufvmwJh bke;f awmf}u;D udk t=ur;fzuf ypfcwfu kd E fu S f zcGa J ewmudk &efue k f r@ol r@om;awG omru zefom;jyifuwqifh wjynfv;kH / wurBmvH;k u jrifae=um;aerSe;f odvsue f @J ajym&Jwmudk tH=h o=uwmyg? pufwifbmta&;tcif;[m tao;tzGu J p dv P @kdvnf; ajymjyefw,f? urBmx h y dw f ef;owif;tjzpf &ufqufxw k v f i $a hf e&wJh jzpf&yfukd 'Dvkd tuJjzwfvu kd w f mrSm Edi _ ;f ,SOc f sut f & rSew f ,fv@kd ajym&rvm;yJ? [kwy f gw,f? taotaysmufrm S Zlvi kd t f a&;tcif;/ 8 av;vH;k ta&;tcif;/ awmifwef;a'oawGrm S vwfwavmowfaewmawGe@J pm&if rajymyavmufygb;l ? aemuf olw@kd uufovdk vkyv f u kd +f yq D w kd o hJ abmeJ@ zG@J pnf;yHr k =l urf; a&;qGz J @kd tzG@J zG@J +y;D a=umif;a=unmw,f? 'gu UN awmif;qdc k su/f tmqD,e H @J tdre f ;D csi;f Edi ki fa H wG&@J awmif;qdc k suu f kd y,fcsvu kd a f =umif; jyovdu k w f myg? olw@kd qEN rajymeJ@ a&;qG& J r,fh olawG&@J qENawmif *krpdu k y f gb;l ? ud, k e hf mrnf owif;pmxJawG@&rS ([ igygaeyguvm;) od&olawG renf;vSb;l qdy k? J *rfbm&Dukd ta&;tcif;rSm 15 a,muf aow,f ajymxm;+y;D rS vlyt kH v,frm S 10 a,mufyJ aow,fv@kd &JcsKyv f y ko f u l &Si;f w,f? 'Drm S xyfqifa h r;cGe;f awG vdu k v f mygw,f? txl;ojzifh atyDowif;XmerS a':at;at;0if;&J@ar;cGe;f wGukd ol@crsm ac|;ysH atmif vH;k csmvdu k a f jzae&ygw,f? aemuf olw@kd b,favmufawmfa=umif; um;csiv f @kd azmfxw k a f wG@&c dS sur f sm; qd+k yD wcr;fwem; wifjyygw,f? 'DawmhrS bmomw&m;udk umuG,w f hJ bke;f awmf}uD;awG b,favmufu;yrf;cJ=h uw,f? rsKd ;cspjf ynfcspa f usmif;om;awG b,fv}dk udwp fz k @JG 50

_ynf o l h t m%m
v_y& fm S ;=uw,f/ jynfya&muf 'Dru kd a&pDbufawmfom;awG b,favmufxx d a d &mufa&muf vkya f e=uw,fqw kd m yHa k y:vmygw,f? ol&a J umif; b,foq l w kd m rD;armif;xd;k jyay;ovdk jzpfaew,f? 'Dvkd pGe@f vw $ p fe G @f pm; vky& f u J i kd & f w J hJ olawGukd vlawGu tm;us=u ygw,f? Oya'csdK;azmufw,fqdkwJh NLD eJ@ywfoufvdk@usawmh olwdk@bufu pdwf&Snfw,f/ oabmxm;}uD;w,f/ xde;f xde;f odr;f odr;f aqmif&u G w f ,fvd@k qdy k gw,f? tm%m"m;jywdkufcHxm;&wJh NLD bufu b,fvdkcHpm;=uovJawmh rod? usefwhJolawGuawmh 'gvm;uG xde;f xde;f odr;f odr;f aqmif&u G w f m qd+k yD; zaemife h @J xayguc f sia f e=uygw,f? vrf;jyajryHk wwd,tqifh - tajccHOya'rl=urf;a&;qGa J &;rSm taESmift h ,Sut f [ef@twm;awG &Sv d m&if =uef@=um oGm;vdrr hf ,fv@kd vnf; +cr d ;f ajcmufvu kd jf yefw,f? 'gu rajymr&Se d @J qdw k o hJ abm jzpfw,f? aemufwyGt J wGuf wmplaewJh jynfoa l wGukd ta&;,lEi kd z f @kd ta=umif;jyp&m &Smxm;wmvnf; jzpfw,f? olw@kd [m vrf;jyajryHk usew f t hJ qifa h wGrm S vnf; wqifp h D npfywfaeOD;r,fqw kd m 'Dpum;awG=unf+h y;D odEi kd y f gw,f? ed*Hk; 2007 ckEp S f ukeq f ;kH cJy h g+y? D pufwifbmta&;tcif;[m xif&m S ;wJjh zpf&yf wcky? J etz twGuf jyif;xefwhJ xd;k ESuc f suy f g? 'gayrJh etz ,EW&m; wnf+ir dq f J jzpfw,f? 'DEp St f wGi;f ud, k o hf u d m Q ud, k i f +hJ y;D wyfoufaphae+yjD zpfwhJ rl&m S &yfzw f @kd / qGeo f w D @kd wyfu tem;,lc=hJ uw,f? ppfO;D pD;csKyf topfawG wufvmw,f? Armjynfu (ESpc f sKd @y;kd xd;k ) oef;a&$ - armifat;wd@k uawmh wkww f w k r fS rv_y/f rSe d ;f aeqJ jzpfw,f? uwdtwdi k ;f wESpt f =umrSm xdi k ;f tm%modr;f tzG@J u vGwv f yfwhJ a&G;aumufyJG usi;f yay;vdu k w f ,f? ygupPwefuvnf; a&G;aumufyt JG wGuf rJq, G w f &m;yGa J wGawmif usi;f yaeyg+yD? olw@kd vnf; ppftm%m&Sia f wGr@kd apmif=h unf& h ygO;D r,f? b,fae&mrSm bmyJjzpfjzpf tm%m,lxm;wm ESpf 20 avmuf =umae+yDjzpfwhJ etz uawmh kw f w k f kw f w k f rvkye f @J ? xyf=umoGm;vdrr hf ,fvd@k }udr;f armif;aumif;wke;f &Sy d gao;w,f? 'ga=umifv h nf; ESpo f pf (2008) rSm yG}J uD;yGa J umif;awG vmOD;rSm rkcsrvGy J g?

12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345 12345678901234567890123456789012123456789012345

51

You might also like