Dr. sc.

Mehmed Nurkanovic
Dr. sc. Zehra Nurkanovic
LAPLACEOVA TRANSFORMACIJA
I PRIMJENA
Prvo izdanje
Tuzla, 2010.
Sadrzaj
1 Osnovni principi 1
1.1 Denicija Laplaceove transformacije . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.2 Klasa / . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.3 Osobine Laplaceove transformacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.4 Teoremi translacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1.5 Periodicne funkcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
1.6 Osobine skaliranja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
1.7 Derivacija Laplaceove transformacije . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
1.8 Diferenciranje originala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
1.9 Integracija originala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
1.10 Integracija slike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
1.11 Impulsna funkcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
1.12 Konvolucija funkcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
1.13 Teoremi o granicama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
2 Inverzna Laplaceova transformacija 93
2.1 Pojam i osobine inverzne Laplaceove
transformacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
2.2 Metod parcijalnih razlomaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
2.3 Kompleksna inverzna formula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
2.3.1 Konacno mnogo polova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
2.3.2 Beskonacno mnogo polova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
2.3.3 Tacka grananja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3 Primjena Laplaceove transformacije 139
3.1 Linearne diferencijalne jednadzbe s konstantnim koecijentima . . 139
3.2 Linearne diferencijalne jednadzbe s promjenljivim koecijentima . 151
3.2.1 Metod slicnosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
3.3 Sistemi diferencijalnih jednadzbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
3.4 Integralne jednadzbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
ix
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
3.5 Primjena Laplaceove transformacije na parcijalne diferencijalne jed-
nadzbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
3.5.1 Talasna jednadzba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
3.5.2 Jednadzba provodenja toplote . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
3.5.3 Nehomogena parcijalna diferencijalna jednadzba . . . . . . 193
3.6 Rjeavanje odredenih integrala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
3.7 Rjeavanje diferentnih i
diferencijalno-diferentnih jednadzbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
3.7.1 Rjeavanje diferentnih jednadzbi . . . . . . . . . . . . . . . 210
3.7.2 Rjeavanje diferencijalno-diferentnih jednadzbi . . . . . . . 217
A Tabele Laplaceove transformacije i specijalnih funkcija 223
B Rjeenja zadataka 235
Bibliograja 249
Indeks 251
x
Poglavlje 1
Osnovni principi
1.1 Denicija Laplaceove transformacije
Integralne transformacije predstavljaju veoma znacajan matematicki aparat koji
se uspjeno koristi za rjeavanje vrlo raznovrsnih i brojnih problema u podrucjima
primijenjene matematike, matematicke zike i inzinjerskih nauka. Klasicne in-
tegralne transformacije su direktno ili indirektno vezane za analiticke funkcije i
koriste se teorijom analitickih funkcija.
Neka je ) (t) funkcija-original, j = r + ij kompleksni parametar, a 1 (t, j)
funkcija promjenljive t i parametra j. Promatrajmo integral koji je sam po sebi
neka funkcija parametra j :
1 (j) =
b
_
a
1 (t, j) c
pt
) (t) dt. (1.1)
Ako integral na desnoj strani u (1.1) postoji, tada se funkcija 1(j) naziva
slikom funkcije )(t), a sama operacija (1.1) prelaska od )(t) ka 1(j) se naziva
integralnom transformacijom.

Cesto se sama funkcija 1(j) naziva integral-
nom transformacijom. Oblik transformacije i njen karakter ovisi o izboru granica
integriranja a i /, a takoder i o funkciji 1(t, j), koja se naziva jezgrom trans-
formacije. U ovisnosti o jezgru u praksi je uvedeno nekoliko razlicitih integralnih
transformacija, kao to su: Fourierova, Laplaceova, Hankelova, Mellinova, Hilber-
tova, Stiltjesova, Legendreova, Jacobieva, Gegenbauerova, Laguerreova, Hermi-
teova, Radonova i malotalasna (wavelet).
1
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
Ako u (1.1) stavimo a = 0, / = +, 1(t, j) = 1, dobit cemo:
1 (j) =
+1
_
0
c
pt
) (t) dt. (1.2)
Operacija opisana jednakocu (1.2), kad god integral (1.2) (koji je obican Rieman-
nov integral) konvergira, tj. kad god granicna vrijednost
1 (j) =
+1
_
0
c
pt
) (t) dt = lim
!+1

_
0
c
pt
) (t) dt
postoji (kao konacan broj), naziva se Laplaceovom transformacijom. Nesvoj-
stveni integral u formuli (1.2) se naziva Laplaceovim integralom (operatorom).
Simbolicki se jednakost (1.2) zapisuje kao :
/) = 1, )(t) : 1(j), 1(j) )(t), itd.
Izraz (1.2), dakle, ima smisla ako postoji nesvojstveni integral koji gurira u tom
izrazu. Zbog toga ce nas zanimati uvjeti egzistencije neodredenog integrala (1.2).
Zajedno s tim, ovi uvjeti odreduju oblast egzistencije transformacije 1(j).
Primjer 1.1.1 Ako je ) (t) = 1 (t _ 0), tada je
/) (t) = /1 =
+1
_
0
c
pt
(1) dt
= lim
!+1

_
0
c
pt
dt = lim
!+1
_
c
pt
j

t=
t=0
_
= lim
!+1
_
c
p
j
+
1
j
_
.
Uzmemo li da je j R, onda je jasno da posljednji limes postoji ako je j 0.
Dakle,
/1 =
1
j
(j 0) .
Isto tako, uzmemo li da je j kompleksna varijabla (j = r +ij), dobili bismo
/1 =
1
j
(Re (j) 0) . (1.3)
2
Laplaceova transformacija i primjena
Naime, vrijedi
lim
!+1

c
p
j

= lim
!+1
[c
x
[

c
iy

[j[
= lim
!+1
c
x
_
r
2
+j
2
= 0,
za r = Re (j) 0. A
U matematickom i tehnickom smislu domen od j je vrlo bitan. Medutim, u
prakticnom smislu, kada se rjeavaju diferencijalne jednadzbe metodom Laplaceove
transformacije, domen od j se rutinski ignorira.
Primjer 1.1.2 Koristeci se denicijom Laplaceove transformacije za funkciju
) (t) =
_
2 (0 _ t _ 1)
c
t
(t 1)
imamo
/) (t) =
+1
_
0
c
pt
) (t) dt =
1
_
0
c
pt
) (t) dt +
+1
_
1
c
pt
) (t) dt
=
1
_
0
2c
pt
dt + lim
!+1

_
1
c
t
c
pt
dt
=
_
2c
pt
j

t=1
t=0
_
+ lim
!+1
_
c
(1p)t
1 j

t=
t=1
_
=
2c
p
j
+
2
j
+ lim
!+1
_
c
(1p)
1 j

c
1p
1 j
_
=
2
j

2c
p
j
+
c
1p
j 1
(Re (j) 1) . A
Primjer 1.1.3 Odrediti Laplaceovu transformaciju funkcija c
qt
i c
qt
.
Rjeenje. Za funkciju )(t) = c
qt
imamo
/
_
c
qt
_
=
+1
_
0
c
pt
c
qt
dt =
+1
_
0
c
(qp)t
dt = lim
t!+1
_
c
(qp)t
j
_

t
0
=
1
j
,
odnosno,
/
_
c
qt
_
=
1
j
, Re(j) Re(). (1.4)
3
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
U slucaju )(t) = c
qt
je
/
_
c
qt
_
=
1
j +
, Re(j) + Re() 0. A (1.5)
Primjer 1.1.4 Odrediti /cos .t i /sin.t .
Rjeenje. Buduci da je
cos .t =
c
i!t
+c
i!t
2
,
imamo
/cos .t =
+1
_
0
c
pt
cos .tdt =
1
2
+1
_
0
c
pt
_
c
i!t
+c
i!t
_
dt
=
1
2
lim
!+1

_
0
c
(i!p)t
dt +
1
2
lim
!+1

_
0
c
(i!+p)t
dt
=
1
2
lim
!+1
_
c
(i!p)t
i. j

0
_
+
1
2
lim
!+1
_
c
(i!+p)t
(i. +j)

0
_
=
1
2

1
j i.
+
1
2

1
j +i.
=
j
j
2
+.
2
(Re (j) 0) ,
jer je
lim
!+1

c
(i!p)

= lim
!+1

c
i!

c
p

= lim
!+1
1

c
p

= lim
!+1

c
(x+iy)

= lim
!+1

c
x

c
iy

= lim
!+1
c
x
= 0 (r = Re (j) 0) .
Kako je
sin.t =
c
i!t
c
i!t
2i
,
analogno se dobije
/sin.t =
1
2i
_
1
j i.

1
j +i.
_
=
.
j
2
+.
2
(Re (j) 0) . A
4
Poglavlje 2
Inverzna Laplaceova
transformacija
2.1 Pojam i osobine inverzne Laplaceove
transformacije
Do sada smo u vie navrata demonstrirali kako Laplaceovu transformaciju 1 (j)
od date funkcije ) (t) mozemo izracunati neposrednom integracijom. Pogledajmo
sada inverzni problem, tj. kako mozemo, za datu Laplaceovu transformaciju 1 (j)
od nepoznate funkcije ) (t), odrediti ) (t)? Ovo je u sutini vezano za iznalazenje
rjeenja integralne jednadzbe
+1
_
0
c
pt
) (t) dt = 1 (j) .
U ovom trenutku poprilicno je teko nositi se s problemom kao to je ovaj. Medutim,
u jednostavnijim slucajevima moguce je neposredno, ili uz malo modiciranja, iz
Tabele Laplaceove transformacije procitati odgovarajucu funkciju ) (t), odnosno
tzv. inverznu Laplaceovu transformaciju. Naime, ako je /)(t) = 1(j), onda
cemo inverznu Laplaceovu transformaciju oznaciti sa
/
1
1(j) = )(t), t _ 0,
koja preslikava Laplaceovu transformaciju funkcije nazad u originalnu funkciju.
Na primjer,
/
1
_
1
j
_
= 1, /
1
_
j
j
2
+a
2
_
= cos at.
93
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
Prirodno se postavlja pitanje: Da li postoji neka druga funkcija ) (t) ,= cos at
za koju je /
1
_
p
p
2
+a
2
_
= ) (t)? Opcenitije, treba da znamo kada je inverzna
transformacija jedinstvena.
U tom cilju, promatrajmo funkciju
q (t) =
_
cos at, t 0
0 t = 0.
Tada je
/q(t) =
j
j
2
+a
2
,
jer funkcija koja se razlikuje u jednoj tacki (ili cak u konacnom broju tacaka) nema
razlicitu vrijednost Laplaceovog integrala, buduci da je to Riemannov integral.
Ovaj nam primjer pokazuje da /
1
1(j) moze da bude vie od jedne funkcije,
pa cak i beskonacno mnogo funkcija, ako se promatraju funkcije s prekidima.
Srecom, taj se problem moze izbjeci ako promatramo neprekidne funkcije.
Teorem 2.1.1 (Lerchov teorem) Razlicite neprekidne funkcije na [0, +) imaju
razlicite Laplaceove transformacije.
Ovo znaci da ako ogranicimo nae razmatranje na funkcije koje su neprekidne
na [0, +), tada je inverzna Laplaceova transformacija
/
1
1(j) = )(t),
jedinstvena. Upravo cemo se tako ponaati u daljem izlaganju, te cemo zbog toga
pisati
/
1
_
j
j
2
+a
2
_
= cos at, t _ 0.
Buduci da ce mnoge od funkcija kojima cemo se baviti biti rjeenja diferencijal-
nih jednadzbi, pa ce kao takve biti neprekidne, gornje prepostavke su potpuno
opravdane. Naravno, buduci da orignial ) (t) moze biti po dijelovima neprekidna
funkcija, tom pitanju cemo se posebno posvetiti.
Prije toga, pokazimo da je /
1
linearan operator. Naime, ako je
/)(t) = 1 (j) i /q(t) = G(j) ,
odnosno
/
1
1(j) = ) (t) i /
1
G(j) = q (t) ,
tada, zbog linearnosti operatora /, vrijedi
/a) (t) +/q (t) = a/) (t) +//q (t) = a1 (j) +/G(j) ,
94
Laplaceova transformacija i primjena
odakle slijedi
/
1
a1 (j) +/G(j) = a) (t) +/q (t) = a/
1
1(j) +//
1
G(j) ,
tj. /
1
je zaista linearan operator.
Primjer 2.1.1 Koristeci se osobinom linearnosti operatora /
1
i Lerchovim teo-
remom, imamo
/
1
_
1
2 (j 1)

1
2 (j + 1)
_
=
1
2
c
t

1
2
c
t
= sinht, t _ 0. A
Napomena 2.1.1 Vec smo vidjeli da je jedna od vaznih prakticnih osobina Lapla-
ceove trasformacije da se ona moze primjenjivati na prekidne funkcije. Zbog toga
se mora imati na umu da u opcenitom slucaju postoji vie funkcija koje imaju
istu Laplaceovu transformaciju, pa samim tim svaka od njih ima istu inverznu
Laplaceovu transformaciju. To proistice iz osobina Riemannovog integrala. Zbog
toga se jedinstvenost inverzne Laplaceove transformacije u opcenitom smilu treba
shvatiti u smislu izjave Teorema 1.3.5: ako je u poluravni Re(j) c funkcija
1(j) slika dvaju originala )
1
(t) i )
2
(t), onda su ti originali identicki
jednaki u tackama svoje neprekidnosti.
Uocimo da ne mozemo uvijek inverznu Laplaceovu transformaciju odrediti
neposredno iz Tabele B Laplaceove transformacije, nego da je cesto potrebno
prvo koristiti osobine iz Tabele A, a onda to kombinirati s podacima iz Tabele
B. Ilustrirat cemo to na nekoliko primjera, karakteristicnih za odredene osobine.
Napominjemo da su ovo sve jednostavnije situacije, dok ce o znatno slozenijim
slucajevima biti rijeci neto kasnije.
i) Teoremi translacije i osobine skaliranja
U ovom slucaju treba istaknuti da vrijedi
/
1
_
1
_
j
a
__
= a) (at) , t _ 0 (2.1)
/
1
1 (j a) = c
at
) (t) , t _ 0 (2.2)
i opcenito
/
1
_
c
ap
1 (j)
_
= o (t a) ) (t a) , t _ 0, a _ 0. (2.3)
95
Poglavlje 3
Primjena Laplaceove
transformacije
Laplaceova transformacija ima jako veliku primjenu u prakticnim problemima,
posebno pri rjeavanju diferencijalnih jednadzbi (obicnih i parcijalnih), zatim inte-
gralnih, diferentnih, diferencijalno-diferentnih jednadzbi i pri izracunavanju nekih
odredenih integrala, koji se najcece ne mogu rijeiti standardnim metodima.
3.1 Linearne diferencijalne jednadzbe s konstantnim
koecijentima
Neka nam je zadan Cauchyev problem, to jest diferencijalna jednadzba
j
(n)
(t) +a
1
j
(n1)
(t) +a
2
j
(n2)
(t) +. . . +a
n
j(t) = Q(t), (3.1)
uz uvjete
j(0) = j
0
, j
0
(0) = j
0
0
, . . . , j
(n2)
(0) = j
(n2)
0
, j
(n1)
(0) = j
(n1)
0
. (3.2)
Pretpostavimo da je trazena funkcija j(t) original i neka je 1 (j) njena slika, to
jest /j(t) = 1 (j). Osim toga, neka je /Q(t) = 1(j).
Prevedimo (primjenom Laplaceove transformacije) jednadzbu (3.1) iz prostora
originala u prostor slika. Primjenom teorema o diferenciranju originala i prim-
jenom formule (1.66), dobijamo:
/
_
j
(n)
(t)
_
= j
n
1 (j) j
n1
j(0) j
n2
j
0
(0) . . . j
(n1)
(0),
139
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
odnosno, zbog (3.2),
/
_
j
(n)
(t)
_
= j
n
1 (j) j
n1
j
0
j
n2
j
0
0
. . . j
(n1)
0
i analogno
/
_
j
(n1)
(t)
_
= j
n1
1 (j) j
n2
j
0
j
n3
j
0
0
. . . j
(n2)
0
,
/
_
j
(n2)
(t)
_
= j
n2
1 (j) j
n3
j
0
j
n4
j
0
0
. . . j
(n3)
0
,
.
.
.
/j (t) = 1 (j) .
(3.3)
Buduci da je /Q(t) = 1(j), imamo:
1 (j)
_
j
n
+a
1
j
n1
+a
2
j
n2
+. . . +a
n
_
j
0
_
j
n1
+a
1
j
n2
+a
2
j
n3
+. . . +a
n1
_
j
0
0
_
j
n2
+a
1
j
n3
+a
2
j
n4
+. . . +a
n2
_
. . .
j
(n1)
0
= 1(j). (3.4)
Jednadzba (3.4) se naziva transformiranom (operatorskom) jednadzbom Cauchy-
evog problema (3.1)-(3.2), koja je iz prostora originala, na taj nacin, prela u alge-
barsku jednadzbu (3.4), sa nepoznatom funkcijom 1 (j) u prostoru slika. Pocetni
uvjeti (3.1) su u njoj automatski ukljuceni i to je jedna dodatna prednost rjea-
vanja Cauchyevog problema (3.1)-(3.2) pomocu Laplaceove transformacije. Ako
uvedemo oznaku
j
n
+a
1
j
n1
+a
2
j
n2
+. . . +a
n
= 1
n
(j),
jednadzba (3.4) moze napisati u obliku
1 (j)1
n
(j) j
0
1
n1
(j) j
0
0
1
n2
(j) . . . j
(n1)
0
= 1(j).
Odavde slijedi
1 (j) =
1(j)
1
n
(j)
+
j
0
1
n1
(j) +j
0
0
1
n2
(j) +. . . +j
(n1)
0
1
n
(j)
. (3.5)
Odredivanjem originala prema slici (3.5), dobijamo rjeenje Cauchyevog problema.
Uocimo da u specijalnom slucaju, kada je: j
0
= j
0
0
= . . . = j
(n1)
0
= 0, imamo da
jednadzba (3.4) ima oblik
1 (j) =
1(j)
1
n
(j)
. (3.6)
140
Laplaceova transformacija i primjena
Uvedimo oznaku
1
1
n
(j)
= 1(j). Tada je 1 (j) = 1(j)1(j).
Ako je 1(j) = /G(t), onda zbog /Q(t) = 1(j), imamo
1 (j) = /j(t) = /G(t) /Q(t) = /G(t) + Q(t) ,
pa se trazeno rjeenje izrazava pomocu konvolucije
j(t) = G(t) + Q(t). (3.7)
Primjer 3.1.1 Rijeiti diferencijalnu jednadzbu
j
00
+j = t
3
+ 6t,
uz pocetne uvjete
j(0) = 0, j
0
(0) = 0.
Rjeenje. Ako primijenimo Laplaceovu transformaciju na datu jednadzbu, do-
bijamo
/
_
j
00
_
+/j = /
_
t
3
_
+ 6/t .
Kako je
/
_
j
00
(t)
_
= j
2
1 (j) jj(0) j
0
(0) = j
2
1 (j),
/j(t) = 1 (j),
/Q(t) = /
_
t
3
_
+ 6/t =
3!
j
4
+
6
j
2
,
transformirana jednadzba izgleda ovako
j
2
1 (j) +1 (j) =
6
j
4
+
6
j
2
,
odnosno,
1 (j) =
6
j
4
= /
_
t
3
_
,
iz cega neposredno dobijamo
j(t) = t
3
. A
Napomena 3.1.1 Vrlocesto se funkcija G(t), koju zovemo Greenovom funkci-
jom, moze odrediti pomocu funkcije 1(j) =
1
1
n
(j)
, tako to se funkcija 1(j)
napie u obliku zbira parcijalnih razlomaka, kao to je slucaj u narednim primje-
rima.
141
Dodatak A
Tabele Laplaceove
transformacije i specijalnih
funkcija
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
TABELA A
) (t) /) (t) = 1 (j) =
+1
_
0
c
pt
) (t) dt
1.
a)
1
(j) +/)
2
(j) a1
1
(j) +/1
2
(j)
2.
a) (at) 1
_
j
a
_
3.
c
at
) (t) 1 (j a)
4.
n(t a) =
_
) (t a) t a
0 t < a
c
ap
1 (j)
5.
)
0
(t) j1 (j) ) (0)
6.
)
00
(t) j
2
1 (j) j) (0) )
0
(0)
7.
)
(n)
(t) j
n
1 (j) j
n1
) (0) )
(n1)
(0)
8.
t) (t) 1
0
(j)
9.
t
2
) (t) 1
00
(j)
224
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
TABELA B
) (t) /) (t) = 1 (j) =
+1
_
0
c
pt
) (t) dt
1.
1
1
j
2.
t
1
j
2
3.
t
n
:!
j
n+1
4.
t

(c + 1)
j
+1
c 0
5.
c
at
1
j a
6.
t
n
c
at
(: + 1)!
(j a)
n+1
7.
t

c
at
, c 1
(c + 1)
(j a)
+1
8.
sinat
a
j
2
+a
2
9.
cos at
j
j
2
+a
2
10.
c
bt
sinat
a
(j /)
2
+a
2
11.
c
bt
cos at
j /
(j /)
2
+a
2
226
Laplaceova transformacija i primjena
TABELA C
Specijalne funkcije
1. Gama funkcija: (c) =
+1
_
0
r
1
c
x
dr, c 0,
(c + 1) = c(c) , (1) = 1, (: + 1) = :!,
_
1
2
_
=
_
,
2. Beta funkcija
1(:, :) =
+1
_
0
r
m1
(1 r)
n1
dr =
(:) (:)
(:+:)
, :, : 0,
3. Besselova funkcija
J
n
(r) =
r
n
2
n
(: + 1)
_
1
r
2
2 (2: + 2)
+
r
4
2 4 (2: + 2) (2: + 4)

_
4. Besselova funkcija reda nula
J
0
(r) = 1
r
2
2
2
+
r
4
2
2
4
2
=
+1

n=0
(1)
n
r
2n
2
2n
(:!)
2
5. Modicirana Besselova funkcija
1
n
(r) = i
n
J
n
(ir) =
r
n
2
n
(: + 1)
_
1 +
r
2
2 (2: + 2)
+
r
4
2 4 (2: + 2) (2: + 4)
+
_
233
Dodatak B
Rjeenja zadataka
Sekcija 1.1
1. a)
3
j
2
, /)
1
j 2
, c)
6
j
2
+ 9
, d)
1
j

j
j
2
+ 1
,
c)
1
(j 2)
2
, ))
j 1
j
2
2j + 2
, q)
1
j
c
p
, /)
.
_
1 +c

p
!
_
j
2
+.
2
.
2. Uputa:
+1
_
0
t
n
c
pt
dt _ c
p
1
_
0
t
n
dt +
+1
_
0
t
n
c
pt
dt, jer, ako je j 0, onda
je c
pt
_ c
p
za 0 _ t _ 1. Ali
1
_
0
t
n
dt divergira, jer za : = 1 imamo
1
_
0
t
1
dt = ln[t[[
1
0
= , a za : 1 vrijedi
1
_
0
t
n
dt =
1
(1n)t
n1

t=1
t=0
= +.
Sekcija 1.2
2. a) c
1
)
1
+c
2
)
2
je po dijelovima neprekidna funkcija eksponencijalnog poretka
= max c, , .
/) ) q je po dijelovima neprekidna funkcija eksponencijalnog poretka c+,.
235
M. Nurkanovic, Z. Nurkanovic
3. a) Funkcija je neprekidna na [0, +, ali nije eksponencijalnog poretka.
/) Vidjeti Primjer 1.2.3.
Sekcija 1.3
1.
3
j
2
+
2
j 2

16
j
2
+ 16
.
2. a)
j
2
2.
2
j (j
2
4.
2
)
, /)
2.
2
j (j
2
4.
2
)
, c)
4 3j
j
2
4
.
3. a) cos .t =
+1

n=0
(1)
n
(.t)
2n
(2:)!
, /cos .t =
j
j
2
+.
2
,
/) sin.t =
+1

n=0
(1)
n
(.t)
2n+1
(2: + 1)!
, /sin.t =
.
j
2
+.
2
.
4. a) /
_
sin
2
.t
_
=
2.
2
j (j
2
+ 4.
2
)
, /) /
_
cos
2
.t
_
=
j
2
+ 2.
2
j (j
2
+ 4.
2
)
.
Sekcija 1.4
1. a)
2
(j 3)
2
+ 4
, /)
6
(j + 2)
4
.
2.
2c
3p
j
3
.
3. a) /t
n
sin.t =
1
2i
_
/
_
t
n
c
i!t
_
/
_
t
n
c
i!t
_
,
/t
n
sin.t =
:!
2i
_
1
(j i.)
n+1

1
(j +i.)
n+1
_
.
/) /t
n
cos .t =
1
2
_
/
_
t
n
c
i!t
_
+/
_
t
n
c
i!t
_
,
/t
n
cos .t =
:!
2
_
1
(j i.)
n+1
+
1
(j +i.)
n+1
_
.
236
Laplaceova transformacija i primjena
4. a) /
_
c
3t
sinh
_
2t
_
= 1 (j 3) , gdje je 1 (j) = /
_
sinh
_
2t
_
;
1 :
2
(j 3)
2
2
.
Sekcija 1.5
1.
.
(j
2
+.
2
)
_
1 c

p
!
_.
2.
1
j (1 +c
ap
)
.
4.
1 c
ap
ajc
ap
aj
2
(1 c
2ap
)
.
Sekcija 1.7
1. a) /t sinat =
d
dj
/sinat =
d
dj
_
a
j
2
+a
2
_
=
2aj
(j
2
+a
2
)
2
,
/)
j
2
a
2
(j
2
+a
2
)
2
, c)
2aj
(j
2
a
2
)
2
,
d)
j
2
+a
2
(j
2
a
2
)
2
, ))
6aj
2
2a
3
(j
2
+a
2
)
3
,
c) /
_
t
2
cos at
_
=
d
2
dj
2
/cos at =
d
2
dj
2
_
j
j
2
+a
2
_
=
2j
3
6a
2
j
(j
2
+a
2
)
3
,
q) 1 (j) = /sinat sinhat =
1
4i
_
/
__
c
iat
c
iat
_ _
c
at
c
at
__
,
1 (j) =
a
2
_
1
(j a)
2
+a
2

1
(j +a)
2
+a
2
_
,
= /t sinat sinhat =
d
dj
1 (j) = a
_
_
_
j a
_
(j a)
2
+a
2
_
2

j +a
_
(j +a)
2
+a
2
_
2
_
_
_
,
/) analogno zadatku pod q).
237