08.04.

2013

AnmaveKorozyon

Genel Bilgiler
Dnyadaeitlikurulularcayaplanbazaratrmalardaretilen enerjininyaklaktebirininsrtnmesonundaharcandgereini ortayakoymutur. Dieryandanmakinalarnfonksiyonyzeylerindemeydanagelen anmalarndaokbykekonomikkayplarayolatbenzer aratrmalarsonucutespitedilmitir. Somutbirrnekvermekgerekirse,bykbirentegreeliktesisinde (yllkretimkapasitesi10...15milyonton)eitlitipanmalarn telafisiiingerekenyllkbakm,onarmveyenilemealmalarnn tesiskurulumaliyetinin%10ila15ikadarekbirharcamay gerektirdiihesaplanmaktadr. Artanhzlarvezorlanmalar,makinasistemleriningvenilirlikvemr koullarnndahadartoleranslarasokulmas,anmann snrlandrlmasnvekontrolaltndatutulmasngerektirmektedir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Genelbilgiler
Tribolojikiyiletirmelersonucundasalanankazanmlar: 1. Dksrtnmedirencindendolay,enerjiihtiyacnnazalmas 2. sistemdekiscaklkartnndolaysylasoutmaihtiyacnnazalmas 3. Anmamiktarnnazalmasylaelemanvesistemmrnnuzamas 4. Ananelemanlarndeitirilmesiveyatamiriiinsistemindurmasndan kaynaklanacakkayplarnazalmas 5. ilikmaliyetininazalmas 6. Yalayceidininazaltlmasilestokmaliyetlerininazalmas,alm fiyatlarnndmesi 7. Paralarnyenidenyaplmasveyabakmmasraflarnnazalmas 8. Uygunyatakkullanmilebykvepahalolanmakinagvdesivb. elemanlarnanmasnnengellenmesi 9. Sistemdekiboluklarnazaltlarak,ilemekalitesininarttrlmas 10.Grltnnengellenmesivb. eklindegenelbalklaraltndadeerlendirilebilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Anma
Anma birbiriyletemastaolanelemanlararasndafarkltribolojik etkilerleoluanveistenmeyenmalzemekaybeklinde tanmlanmaktadr. Budolaylolarakyenimalzemeninteminiiingerekliolanekbir enerjigereksiniminideberaberindegetirir. Srtnmeveanmaarasndadorudanbirilikikurmaktammkn deildir. Farklmalzemeiftleriarasndasrtnmedirenciayn olabilir, ancakbunlararasndakianmamiktarfarkll100veya dahafazlakatakabilir. Benzerekildesertlikleanmadayanmarasndadadorudan ilikilerkurmakoldukazordur.Yanimalzemeninveyasrtnen yzeylerinsertliiniarttrarakherzamananmadayanmn arttramayz.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Anma
Genelolarakanmaproblemisrtnmeproblemindendaha karmakbiryapdadr. Ealanfonksiyonyzeyleriarasndaok deiiktrdeanmaekillerinerastlanrveokkeredeaynbir kouldabudeiikekillerinbirkaaynzamandakendinigsterir. Bunedenlerlebtnanmahalleriniveyabirksmnkapsayanve genelgeerliliiolanbiranmakanununutanmlamakmmkn olamamtr. Anmannazaltlabilmesineynelikolarakyaplanaratrmalar sonucundaanmayadayanklmalzemeler,yzeyteknolojileri, konstrksiyonteknikleri,yalayclar,yalamateknikleri,yataklar, yatakmalzemeleriveyatakteknolojilerigelitirilmitir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Anma
Anmaymeydanagetirentribolojik mekanizmalargenelolarak, Adheziv anma Abraziv anma Eroziv anma. Katpartikllerinoluturduuerozyon Akkanlarnoluturduuerozyon Kavitatif erozyon Elektroerozyon(kvlcmerozyonu) Srtnmeoksidasyonu Koroziv anma Yenmeanmas Pitting (pulcukkalkmas) eklindesnflandrlmaktadr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

KorozyonNedir?
Korozyon,malzemeleriniindebulunduklarortamnetkisiyle, kimyasalveelektrokimyasalreaksiyonlarsonucundafiziksel, kimyasalvemekanikzelliklerindedeiimlerinmeydana gelmesidir. Altnveplatindndakimetallerintamamdoadaoksitlenmi haldebulunurlar. Metallerioksitlerindenayrmakzorlubirsretirvebyk miktarlardaenerjiilegerekletirilir. Termodinamikanlamda,busresonundametallerdaha yksekbirenerjidzeyinetanrken,entropileri der. Metallerindoadakidurumlarnadnmeeilimikorozyon olaynnarkasndakiiticigtr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

KorozyonNedir?
KurukorozyonveyaKimyasalkorozyonmetalvealamlarn gazortamlariindekioksitlenmeleridir. IslakKorozyonMetalvealamlarnsuluortamlariindeki bozunumlariseelektrokimyasalveyaslakkorozyonolarak adlandrlr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Korozyonunnemi
Btnmetalyaplardoalevredebelliderecelerdekorozyona urar. Tun,prin,paslanmazelik,inkovealminyumkoruma olmaksznuzunsredayanacaklarumulankullanmkoullar altndaokyavabirkorozyonaurarlar. Demirinveeliinyapsalkorozyonu,metalgerektiilde korunmazsahzlailerler.Demirveeliinbukorozif hassasiyeti nemlibirilgiodadr.nkuygunmaliyetlerivefiziksel zelliklerigznnealndndaokbykmiktarlar kullanlmaktadr. Demirveeliinkorozyonakarkorunmasbakm mhendislerininvazgeilmezbiralandr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonunnemi
Korozyonnedeniylemeydanagelenmalzeme,enerjive emekkaybnnyllkdeerilkeleringayrisafimilli gelirlerininyaklak%5idzeyindedir. Trkiyeiinbudeer%4.65civarndadr. Ksaca,ekonomikadanherlkeninbykkayplara uramasnanedenolur.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Korozyonunnemi
ABDdeyldayaklak276milyardolarkorozyonnedeniile uranlanhasarmaliyeti.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonunnemi
Kimyaendstrisindekihasarnedenleriveyzdeleri

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Korozyonunnemi
Bunundndakorozyonnedeniileuranlanzararlarksacau ekildezetlenebilinir: 1Korozyonhereydennceinsanhayatnvesalnzarara sokanbirolaydr.Bilindiigibibakrnkorozyonrnlerinin insansaliinokzararlolmasnedeniilebakrkaplar yzyllarcakalaylakaplanarakkullanlmlardr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonunnemi
Uaklardabaznemliparalarnkorozyonnedeniilekrlmas (korozyonluyorulma,gerilmekorozyonatlagibinedenlerle) uandmesinevecankaybnanedenolabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Korozyonunnemi
2Korozyondnyadakisnrlmetalkaynaklarnnennemliisraf nedenidir. Herylretilenmetalikmalzemelerinylsonuna yaklak1/3korozyonnedeniilekullanlmazhalegelir. Devredkalanmetalikmalzemelerhurdaolarakksmen deerlendirilebilirsede1/3birdahagerikazanlamamakzere kaybedilir,yanitabiatageridner. Buiseyllkmetalikmalzemeretiminin1/10unun,korozyon nedeniile,birdahagerikazanlamamakkouluilekayb demektir. 3Korozyonnedeniilemalzemekaybyanndasermayeemek enerjivebilgidekaybolur.Metalikmalzemelerinretimi sermayeemekenerjivebilgigerektirir.Korozyonnedeniile kullanlamazhalegelmeleribunedenleilavekayplaraneden olur. MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonunnemi
4Korozyonortamkirletirveayrcakirliortammetal korozyonunuhzlandrr.Metalikmalzemelerintabiatageri dnenksmortamkirletir.Kirliortamisekorozyonuhzlandrr. rnek: Bakriyonuierensulardkmedemirveyaalminyum yzeyletemasedincebakrmetalikhalednervemetali (dkmedemirveyaalminyum)zer;ayrcaaakt blgelerdekorozyonuhzlandrr,delikleroyuklaroluumuna nedenolur. Metalkaybyenimetalretiminivedolaysileilaveevre kirlenmesinenedenolarakatmosferinvesuyunkirliliiniartrr. Kirliortamdaisemetallerdahahzlakorozyonaurarlar.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

Korozyonunnemi
5Korozyonolaraknitelendirilebilecekznmelerteknolojinin geliimiiledahaaasnrlaraekilmektedir. rnein,ilaendstrisiveyaatomsantrallerindekorozyon olaraknitelenebilecekmetalznmesiileatmosferik koullardabirelikyapnnkorozyonuarasndaokbyk farklarvardr.Atmosferikkoullardamilimetreninkesirli dzeyindekikorozyonnedeniileuranlankalnlkazalmalar normalkabuledilirkenbiratomsantralndasoutmasuyunun iindengetiiborulardakorozyonunpratikolaraksfrayakn olmasistenir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

KorozyonunOluumu
Metalinkorozyonuntemelnedeniyapsndaki sreksizliklerdir.Eerbirmetalinyapsidealsreklilikte olursakorozyondirenciokyksekolur.Fakatsreksizlikler korozyonunbalamasnanedenolur. Metallerdekisreksizlikler atomik mikroskobik makroskopik olmakzeregruptatoplanabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

08.04.2013

KorozyonunOluumu
Atomikhatalar Tabakayzeyindeabsorblanm molekller, yzeydekinoktahatalar(boluklar) vidavekenardislikasyonlar atomiksreksizliklerioluturur.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

KorozyonunOluumu
Mikroskobikhatalar Tanesnrlargenellikletaneierisinegredahaaktiftir. Dolaysylaznmetanesnrndabalar.Malzemedekitane farkllyanimetalfazlarkorozyonuoluturanennemli sreksizliklerdir. Metalikfazlar,katzeltiler,metallerarasbileikler mikroskobikhatalararnekolarakverilebilir. Metalikolmayanfazlaracuruf ierisindekioksitlerrnek gsterilebilir. Metalinhomojenolmayanyaps(safszlklar),metaliindeki scaklkdalmveyamekaniksreksizliklerdemikroskobik faktrlerarasndasaylabilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

10

08.04.2013

KorozyonunOluumu
Makroskopikhatalar Metalyzeyindekisreksizlikler izikler,oksitfilmlerindekisreksizlikler,metalikveya organikkaplamalardakisreksizlikler Metaliftleri galvanikiftler Hatalbalantlar izoleedilmedenbalananikifarklmetalgrubu Geometrikfaktrler tasarmhatalar
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyoneitleri
GenelKorozyon Atmosferikkorozyon Galvanik korozyon atlakakmlkorozyon Genelbiyolojikkorozyon Tuzkorozyonu Svmetallerdekorozyon Yksekscaklkkorozyonu Oksidasyon Sulfidasyon Kabrizasyon Dierformlar MekanikDesteklibozulma Erozyonkorozyonu Fretting korozyonu(srtnmeoksidasyonu) Kavitasyon Korozyonyorulmas LokalKorozyon atlakKorozyonu Pitting (pulcukkalkmas) Lokalbiyolojikkorozyon Metalurjik etkiliKorozon Taneler araskorozyon

Ortamtarafndantevikedilenatlaklar GerilmeKorozyonatla Hidrojenbozulmas Svmetalatla(gevrekleme) Kat metaldestekligevrekleme

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

11

08.04.2013

Korozyoneitleri

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonaetkiedenparametreler

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

12

08.04.2013

Korozyonaetkiedenparametreler
Ortamn Etkisi; Metallerin korozyona urama hz byk lde bulunduu ortamla alakaldr. Ortamdakinem miktar, asitlik baziklik durumu, havann, oksijenin veya suyun ortam tarafndan geirilebilme yetenei, kaak akmlar ve eitli bakteriler korozyonu balatc ve hzlandrc etken olarak karmza kar.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonaetkiedenparametreler

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

13

08.04.2013

Korozyonaetkiedenparametreler
Scakln Etkisi; Ortamscaklnnartmasiyonhareketiniarttrarakkorozyon hznarttrr. Scaklnartmasnnoksijenkonsantrasyonunudrcve dolaysylakorozyonhzndrcetkisidevardr.Ancakbu etkiiyonhareketininartmasndandolayolanreaksiyonlarn yanndaoldukazayfkalmaktadr. Bazdurumlarda30Clik artonkathzlkorozyonaneden olabilmektedir.Yksekscaklklardamalzemelerin pullanmasnnlemekiinkrom,alminyum,silikonve nadirentoprakmetalkatklarierenmalzemelerkullanlr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonaetkiedenparametreler
MalzemeSeiminin Etkisi; Korozyona sebep olan etkenlerden biri debirbiriyle potansiyel fark bulunan metallerin bir arada kullanlmasdr. Budurumkorozyonu balatc ve hzlandrc bir etkendir. Mesela ok dlen bir hata olarak elik satan yaplan panolarn zerine konulan paslanmaz elik cvata ve contalar bulunduklar blgede galvanik korozyona sebep olmaktadr.Butipdurumlarda ana yzeyde cvatalar ya da contalar plastik cvatalar ile izole edilmelidir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

14

08.04.2013

Korozyonaetkiedenparametreler
ZamannEtkisi; Tasarmsrasndagznnealnmasgerekenhususlardan birisidezamanfaktrdr.nkkorozyonzamaniinde balarvegelimesinizamaniindesrdrr. Meydanagelenkorozyonnedeniilekesitkaybolur.Bu, birimkesitedengerilmedeeriniarttrcetkiyapar. Bunagretasarmsrasndaparadanveyamakinadan beklenenmr gznnealnarakgereklihesaplamalarve boyutlandrmalaryaplmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

KorozyonauygunTasarm
Korozyonukontrolaltnaalacaknlemlerenetkiliekilde tasarmaamasndauygulanabilir. Malzemelergenellikletemelbirfonksiyonuyada fonksiyonelbirgereksinimikarlamakamacylaseilir. oudurumdamalzemeseimikorozyondirenci bakmndandeil;mukavemet,sliletkenlik,anma dayanm,boyutsalkararllkgibigereksinimlereyant olarakseilir. Bazdurumlardakorozyonadayanklbiralamdayetersiz kalr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

15

08.04.2013

KorozyonauygunTasarm
evreninkoroziflii nedir? Netrbirkorozyon beklenebilir? Yorulmakorozyonuve gerilmeatlamasolasl varmdr? artlarokarm? Yksekscaklk Yksekbasn Yksekakhzvb. Tasarlanacakrnneredekullanlacaktr? stenenmrnekadardr? Bakmveonarmgerektiindernbunaolanakvermelimi? Durdurmavekapatmayaizinverebilirmi?
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

TemelFaktr
Ortam

TasarmDetay
Doal Kimyasal Depolama/Tama malattangelenartkgerilme almagerilmesi statik,deiken,tamdeiken Balantnoktalar,flanlar Kanallar,keltiler Svbirikmesi Metalekarmetal Metalekardiermalzemeler Kalitekontrol Akansvlar Svdahareketedenparalar kifazlsvlar Oksidasyon,pullanma Istransferietkileri Eriyikbirikimi Youma Yzeytemizlemevehazrlk Kaplama Katodikkoruma nhibitr Denetim Planlanmbakm

Gerilme Biim

Korozyona uygun Tasarm

Uyumluluk

Hareket

Scaklk

Kontrol

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

16

08.04.2013

KorozyonauygunTasarm
GalvanikKorozyon
Galvanikkorozyon,elektrotpotansiyellerifarklikimetal veyaalamnaynelektrolitikortamdabulunmassebebiyle ortayakmaktadr. Ortamdakimalzemedendahasoyolankatot,dieriise anotolarakdavranrveanotolarakdavrananmalzeme korozyonaurar. Butrkorozyonunnlenmesinde;aynortamdaalacak malzemeleringalvanikseriyegreseilmeleriveyaparalar arasndaiyibiryaltmyaplmasgerekmektedir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozyonauygun Tasarm
GalvanikSeri

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

17

08.04.2013

GalvanikSeriveEMFserisi
EMFserisibelirlielektrokimyasalreaksiyonlariinstandartelektrot potansiyelleriniverenbirseridir.Potansiyeller,metalinkendiiyonlarndan olumubirzeltiyedaldrlmasylastandartreferanselektrodakarllr. Galvanik seri buna benzer ekilde metal ve alamlarn belli bir ortamdaki bal potansiyellerini verir. Deniz suyu galvanik serisi buna bir rnektir. Metal ve alamlarn galvanik serideki konumu ve korozyon davran, iinde bulunduklar ortama baldr. Dolaysyla her ortam iin farkl bir galvanik seri bulunur. GenelliklemetalvealamlarnbalkonumlarEMFserisindevegalvanik serideayndr.Kadmiyumun DemireveDemiralamlarnakarkonumu bunaistisnaoluturur.EMFserisindekadmiyumdemirekarkatodik olduu haldedenizsuyugalvanikserisinde(vemuhtemelenbakagalvanikserilerde de)anodiktir.SadeceEMFserisinigznndebulundursaydkkadmiyum, demiralamlariinaslaharcanabilirbirkoruyucukaplamagrevi gremeyecekti.Halbukigerektekadmiyumuntemelkullanmalaneliklerin koruyucukaplanmasdr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

GalvanikSeri (DenizSuyu)
Kadmiyum

Dkalamlelik,dkmedemir

Paslanmazelikler

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

18

08.04.2013

GalvanikKorozyon

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

GalvanikKorozyon
GalvanikKorozyonunlemeYollar Galvanikdizidebirbirlerindenuzakmetalveyaalamlarnelenmesi olanaklarlsndenlenmeyeallmaldr.Butrelemeler kanlmazbirzorunlulukolarakortayakarsaaynitrdenmetaller yaltkancontaveyaaraparalarkullanarakizoleedilmelidir. Elemedevidalveperinlibalantlardankanlmal,kaynakve lehimtrndenbalantlaranceliktannmaldr. Elenenmetalleredahaaktifbirmetalinilitirilmesiilegalvanik korozyonunetkenliisnrlanrvehattatamamennlenebilir.Bu nleminuygulanmashalindekorozyon,amalolaraksisteme eklenenmetalzerindeyounlarvesistemindahasoymetallerden oluanksmlarkorozyonakarkorunur.Sistemeilaveedilenaktif metal,yanianotbelirlizamanaralklarndadeitirilereknlemin srekliliisalanr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

19

08.04.2013

GalvanikKorozyon
GalvanikKorozyonunlemeYollar Elenenmetallerdenyzeyalankkolanlarndierlerine kyaslasoyolmalarnadikkatedilmelidir. Ortamdanayraraksisteminbelirliyerlerindekelenmetaller olumsuzbirelemeyeolanaksalayabilir.Butrayrmlarn zararszhalegetirilmesiiingereklitasarmnlemlerizerinde durulmaldr. Korozyonhzlarnnyksekolmadvesreklibakmve yenilemeninsalanabildiikoullardayzeykaplamalaryararl olabilir.Ayrcaortamnsaldrganlnsnrlaycnlemlerede bavurulabilir. Sisteminkorozyonaurayanksmlardierksmlarnaoranla dahakalnolmaldr.Gereindebuksmlarnkolay deitirilmesineolanaksalayctasarmzerindedurulmaldr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Balamaelemanlarbalananparalardandahasoy malzemedenimaledilmiolmaldr.Dipoyuklarndan kanlmalveyaltmsalayancontalarveyapullar kullanlmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

20

08.04.2013

GalvanikKorozyon

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Kaynakdolgumetallertabanmetallerdendahasoyolmaldr. Birgalvanikiftinoluacanndnldbalantlarda geibalantlarkullanlmaldrvekaynakdikilerigalvanik etkileriazaltacakekildeynlendirilmelidir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

21

08.04.2013

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Kabakesilmiblgelerdelokalhasaroluur.Utanelerikorozif etkileremaruzkalmamaldr.Bazdurumlardabuularkaynakla kapatlabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Kaplanmbirelemankesilirsegalvanikkorozyonoluabilir.Gerekli olduundabiriftinkatodik bileenikaplanmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

22

08.04.2013

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Birakkandakiiyontransferidahaazsoymetalleringalvaniksaldrya maruzkalmasnanedenolabilir.Soldakirnektebakrstmabobinindeki bakriyonlaralminyumkartrcdabirikebilir.Budurumdametalik olmayanbirkartrctercihedilmelidir.Merkezde,stcbobinvemetal konteynerarasndakimesafeiyontransferinienazaindirecekekilde mmknolduuncaarttrlmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Bakrkoruyucularlatakviyeedilmiahapiviler,zellikledebakrdan farklsoylulukdeerinesahipolanlar,korozif etkiyaratabilir.Alminyum giydirmelerdederiskoluabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

23

08.04.2013

Galvanikkorozyonauyguntasarm

kimetalinsvcebindetemashalindeolmasdren, toplamahavuzuveyasaptrckullanlaraknlenebilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Galvanikkorozyonauyguntasarm

Faklmetallerinbirletirilmesindedeitirilebilirara paralarkullanlabilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

24

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Korozyonolaynnbelirlidarblgelerzerindeyounlamas sonucuortayakanbozulmatrlerindenbiridearalkkorozyondur. ukurlarnolutuuyerlerinbymedorultusununvedalmnn malzemeniniyapsileilgiliolduukabuledilmektedir.Bunakarlk aralkkorozyonumakinaparalarnnmontajndayokedilemeyen darblgelervearalklariindebalar. Aralkkorozyonudurgunzeltilerinvarolduuortamlarda,rtl yzeyleraltndavearalklardameydanagelmektedir. Darblgekorozyonununoluabilmesininnkouluaralklarn ortamngirmesineizinverecekkadargeni,ancakgereklitkankln salanabilmesiiindeyeterlidarlktaolmasdr.Gzlemlerbutr korozyonunmilimetreninondabiri,hattadahakkkesitleriile ifadeedebileceimizdararalklardabalayabildiinigstermektedir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Aralkgeniledikekorozyonetkenliinikaybedervegenilii birkamilimetreyibulandarblgeleriindeancakenderkoullar altndagrlebilir. Araloluturanparalardanherikisinindemetalolmas gerekmez.Lastik,camvepolimergibimetalolmayanmalzemelerle temashalindeolanmetalleraralkkorozyonuilebozulabilirler. Contagibimetalvemetalolmayanmalzemelerintemasyerlerin dearalkkorozyonuoluabilir. Aa,cam,beton,kauuk,asbestgibimaddelerdearalk korozyonunasebepolabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

25

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Aralkkorozyonu,perincvatagibibirletirmelerdendolay oluanveyakaplamalarnaltndakalandararalktaoluanbir korozyontrdr.Cvataveperingibibalant elemanlarndakiokdarblgelerekorozyonsvsnngirmesiyle korozyonolumaktadr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)

Konstrksiyonaverilenekilnekadarbasitolursa,okadariyi birkorunmaimkansalanmolur.Konstrksiyonnekadar oka,ke,kenarveiyzeyihtivaediyorsa,korozyondan korunmakokadarzorvemaliyetliolur.

ASMHandbookVolume13A:Corrosion:Fundamentals,Testing,andProtection

26

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Butipkorozyonakarenetkiliyntem,blgeselfarklla olanaksalayantasarmlardankanmaktr.rnein,perinlive cvatalbalantlaryerinekaynakdikiikullanmaksorunu nemlildezmleyebilir.Ancakbunemlebaarl olabilmeninkoulutmaralarnkaynaklakapatlmasdr. Metallerlemetalolmayanmalzemelerinelenmesizorunlu ise(rnein,szdrmazlsalamakiincontalarvb.)metal olmayanmalzemeningeirgenlikvesoutmayeteneinin snrlolmasnadikkatetmelidir.Metalaksamzerinde, zelliklesvdepolarndibindekelenkatparalarsrekli olarakuzaklatrlmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)

kiLprofilinkaynaklabirletirilmesi sonucukarekesitlibirelikprofil eldeedilmesihalindenoktakaynayerinesreklikaynakiledar aralklarnolumasnlenebilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

27

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
AralktipikorozyonhasarnedeniylemeydanagelenAloha Havayollarnaaitbir uankazasndansonrazellikleuakgvdelerininbirletirmeyntemlerine okdahafazlanemverilirolmutur .

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
28Nisan1988de18yandakiBoing 737tipinakliyeua24000 ftte uarkenkokpitintavannnbykbirksmkopmutur.Pilot uaaHawaiideMaui adasnazorunluiniyaptrabilmitir.Ancak birkiilmbirokyolcudaaryaralanmtr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

28

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Genelliklevidalbalantlarda,arada kalansvnnyavadifzyonsebebi iledortamdanfarkliyonkonsantrasyonu kazanmasndandoar.

Aralnkaynaklauygunekilde doldurulmamasndandoan aralkkorozyonu.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Aralkkorozyonuzelliklekaynak dikilericivarndave konstrksiyondakiukur blgelerdeortayakar. o Kaynakdikiininaralksz yaplmas o Alndikiinintercihedilmesi o Aralklarnveyaukurlarn zorunluolduudurumlarda, buralarnmacunla doldurulmasveyaaralklara birakntynverilmesi

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

29

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)

o Kaynakdikiininaralkszyaplmas o Alndikiinintercihedilmesi o Korozyonsonundameydanagelen(pasgibi)rnler, aralkiindebirikirlervearalgenilemeyezorlaralar. Bununsonucundakaynakleklerdeatlamalarmeydana gelir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)

a) Tahliyeyeimknvermeyen,temizlenemeyen veyauygun ekildekaplanamayancepveyarklardankann. b) Ekyerlerisrekliolmalvesalklbirekildekaynaklanmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

30

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Depovetanklarnkaynakkonstrksiyonu

e) Rijitletiricidestekparalarntankndndatutun. f) Basnszkaptasilindirikgvdeylekubbeekilliksmlarn kaynandaaralkoluumundankann.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)
Depovetanklarnkaynakkonstrksiyonu

g) Balantazlarflanl veyatampontipiolmal,vidal balantdankanlmaldr.Basndzeyielveriyorsaslipon (dzgemeflan)tercihedilmelidir,zirabuflanlar kaynak ksmlarndagerekliyuvarlatmavetalamailemleriyaplm ekildehazrolarakgelir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

31

08.04.2013

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)

o zelliklealminyumunkaynandaVdikiinindoldurulmu diptarafnnkorozif maddetarafnagetirilmesi

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AralkKorozyonu(Crevice Corrosion)

o Bindirmekaynayaplmisekaynakdolgusunun yuvarlaklatrlmas
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

32

08.04.2013

Korozif svbirikimindenkanma
Profilkullanlarakyaplankonstrksiyonlardayledzenlemeler yaplmalkinemlilikdomasnveeldeedilenrnmuntazam ekildeboyanabilsin,bakmkolayyaplabilsin.

Keskinularvedarblgelerinetkilibirekildeboyanmasmmkn olmadndankeskinkevekenarlaryuvarlatlmaldr. Boya,malzemeninhertarafnafraileveyatabancaile uygulanabilmelidir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozif svbirikimindenkanma

Depolamatanklarnntabanvanalaraldnda,svnntam olarakboalabilmesivedibindetoplanantortularnzamanzaman temizlenmesineolanaksalamasiintabaneikolarak ekillendirilmelidir.Ayrcaoturmuolduklartabanyzeylerinin sreklislakkalmasnlenmelidir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

33

08.04.2013

Korozif svbirikimindenkanma

Yapsalelemanlarsvbirikimininleyecekekildetasarlanmaldr. Profillerkullanldndaaktaraflaraayabakacakekilde kullanlmalveakbalantnoktalarndankanlmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozif svbirikimindenkanma

Profillerdesvbirikimininleyicitasarmnerileri
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

34

08.04.2013

Korozif svbirikimindenkanma

Szdrmazlkelemanvecontalarnularnndzgnolmamasveekil bakmndankalitesizbirtasarmasahipolmalarbeklenmedikaralklarn olumasnanedenolabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozif svbirikimindenkanma

Drenvalflerinindiplerivalftabannnoyuklamasnnlemekiineimli ekildetasarlanmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

35

08.04.2013

Korozif svbirikimindenkanma

Dzgnolmayanborularkvrmnoktalarndasvbirikintilerioluumuna nedenolabilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozif svbirikimindenkanma

Isdeitiricilereikkonumda altrlmamaldr.Budurumdas deitiricisininstksmndalbir blgeoluur.Bublgedear snmasonucuiddetlikorozyon grlr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

36

08.04.2013

Korozif svbirikimindenkanma

Betonagmlmyaplardaelemannbalantyerindeuygun drenajsalanmaldr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozif svbirikimindenkanma

okskslananveyasreklislakkalanzeminlerde;kolontaban levhasnnaltnabetondkerek,kolonuzemindenykseltmek, zemindekisvnn,koloniletemasnengellediiiinkorozyondan korumasalayacaktr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

37

08.04.2013

Korozif svbirikimindenkanma

Yataydesteklereuygulanankaynaklarcepveyark oluumununlemekiinsrekliolmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Korozif svbirikimindenkanma

Daireselkesitlibirprofildorudandzbirplakazerinekaynakla birletirilmememsidir.Oluabilecekceplerinengellenebilmesiiin ayaklarzerineoturtulmasdahauygunbirzmdr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

38

08.04.2013

KaplamaAltKorozyonu
Suyakarbirldegeirgenmaddelerlekaplananmetaller,d grnmhaylifarklancakoluumdzenibakmndanbirtraralk korozyonuilebozunurlar. Korozyonolaymetalkaplamaarayzeyinde,keveyabenzer dzensizliklerinbulunduuyerlerdebalar. Metalilekaplamaarasnaskankorozyonrnleri(0,51mm) geniliindeliflerolutururlar. oksaydanoktadanbalayarakdeiikdorultulardailerleyenlifler zamanlakarkbiragrnmortayakoyar.Ancakyakndan inceleninceliflerinbirbirlerinikesmediklerigrlr. ncedenoluanliflerlebirleenyenilifleryaklakeitaralklarla yndeitirirlerveyatemasnoktasndasonbulurlar. Liflerinbymehzlar(0,4mm/gn)olaraksaptanmtr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

KaplamaAltKorozyonu
Kaplamaaltkorozyonailikingzlemlerhayliyaygndr.elik,alminyum vemagnezyumauygulananfarklzelliktekaplamalarnbutrkorozyona yolatsaptanmtr. Enetkenkaplamalarorganik(boyalar)olanlardr. Etkinliksrasnagre emayekaplama, fosfatkaplama metalkaplamalardan szetmekgerekir.eliinbuyollakorozyonayolaantekortamnemli havadr. Kaplamaaltkorozyonunnemlisakncasparalarndgrnmn olumsuzyndeetkilemesidir.Butrkorozyonakaruygulanabilecektek nlemhavadakinemmiktarnnmmknseazaltlmasdr.Kaplayc maddelereilaveedilenkorozyonyavalatclarnoketkiliolmadklar saptanmtr
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

39

08.04.2013

Kaplamayauyguntasarm
Plastikekillendirme,dkm,dvmeveekstrzyon rnlerinin kaplanabilirliininarttrlmasiintasarmaamasoknemlidir. Uyguntasarmlakaplamannsaladkorozyonkorumas iyiletirilebilir. Kaplanmbirparannkorozyondayanmkaplamakalnlnave dalmnabaldrvebufaktrlerbykldeparatasarmna baldr. ASTMB507deNikelkaplamaiinuygulamarnekleriverilmitir. Fakatburneklerbykldedierkaplamalarada uygulanabilir. Kaplamadalmbanyotipinden,katklardan,akm younluundanvescaklktanazmiktardaetkilenir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Kaplamayauyguntasarm
Kaplamatercihliolarakkntlarda,keskinkelerde,ularda, kanatklardavekaburgalardabirikir. Kaplamabirikmesininlemekiinbublgelerenazndan0,4 mmlik erilikyarapndayuvarlatlmaldr.0,8mmerilikyarap tercihedilendeerdir. Aksine,kanallar,girintilerveoluklarkaplamakalnlnndk olduuyerlerdir.Buksmlarkeskinkenarlarnleyecekekilde tasarlanmaldr. Girintileringeniliininderinliineoranenaz3olmalvegirintinin tabanndakierilikyarapenazgirintiderinliinindrttebiri boyutundaolmaldr. Fonksiyonbakmndankeskinkeleristendiindeelektrolitik kaplamasistemibublgelerdegereklikorozyondirencini salayamayabilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

40

08.04.2013

Kaplamayauyguntasarm

Altlkgeometrisininkaplama kalnlnaetkisi

120 altlkiinminimumkaplamakalnl1.9 90 altlkiinminimumkaplamakalnl2.7 60 altlkiinminimumkaplamakalnl3.3

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Kaplamayauyguntasarm

a) dealbiim.zellikleyuvarlatlmkenarlarniform kaplamaya elverili b) 0,4mmykseltiyapanbireimkullanarakeitolmayanpolisajdan kaynaklanandalgalanmalarazaltn. c) Kaplamaylatemashalindekikenarlarenazndan0,8mmlik erilik yarapndayuvarlatlmaldr.Aksihaldeistenmeyenkaplama ylmalaroluur.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

41

08.04.2013

Kaplamayauyguntasarm

d) Keskinialarasahipbykflanlardan kaplamamaliyetini azaltmakiinkanlmaldr.alardaoldukagenierilik yarapkullannvekaburgayyukardoruinceltin. e) Darvebirbirineyaknyivlerelektrokaplamakabiliyetiniazaltrve keleriyuvarlatlmadsrecedoruekildekaplanamaz.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Kaplamayauyguntasarm

f) Derinliigeniliin%50sindesnrlayn.6mmdenkkaplardan kann. g) Uygunyuvarlatmalarbellibirminimumkalnlaulamakiin gerekenmaliyetiazaltr,kaplanmparanndayanmnartrr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

42

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Kavitasyon
Kavitasyon,suveyaherhangibirsvakkanierisindekihzartveyabu akkanierisindehzlhareketedenherhangibircisimnedeniileoluan fazdeiimolaydr.Bernoulli prensibinegreakkanierisindekihz art,basncnazalmasnanedenolur. Birmetalprofilveyayzeycivarndakihareketliveyahareketsizsv ortamda,hareketeveyatitreimebalolarakbasnbelirlibirdeere, genelolarakortamscaklndakisvnnbuharlamabasncnnaltna derseoradabuharhabbeciklerioluur.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Kavitasyon
Sviindeznmemiveyaznmdiergazlarn(havagibi) bulunmashalindebunlarhabbecikekirdeklerinioluturur.Birsresonra basnykselmeyebalayncaikincifazbalar.Basncnbelirlibirst deerindeaniyouma sonucuhabbecikleraniolarakparalanr.Ortaya kanokiddetlisvdarbelerimetalyzeylerindeokkuvvetlibir andrcvetahripedicietkimeydanagetirir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

43

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Kavitasyon

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Kavitasyonu azaltmakiin almabasnlarvebasnfarklarazaltlmaldr. Akhzlardktutulmaldr Boruveyakanallardakiak,trblanslarnengellenmesi amacylaoptimizeedilmelidir Sistemdekistatikbasnykseltilmelidir Akhzlar1,5m/sdeeriniamamaldr Emmeyksekliikktutulmal,mmknsebirbasn deposukullanlmaldr Kkakmdirenlielemanlar(vana,szgevb.) seilmelidir
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

44

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Kavitasyon Akhzlardktutulmaldr

Vanalargenelliklekkoturmayzeyli,sertkelivekesitdeiimlerine dikkatedilmedenimaledilirler.Oysabuolumsuzluklarsonucundavana akndakavitasyonlar vetrblanslaroluur.Vanamilininoturmayzeyidaha byk,aknolduukanaldakeskinkelerdenkanlmveakyn dnlerekyaplankonstrksiyonlarhemsesoluumuhemdeakndzenli olmasasndanolumluolacaktr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Kavitasyon

Birdizelmotorunemmesupabndaoluankavitasyonhasarnn,supaptasarmnda yaplandeiiklikleazaltlmas a) Kavitasyonunolutuusupaptasarm b) Kavitasyonunnlendiisupapkonstrksiyonuveikialmadurumu c) Supapetrafndakiak.Tasarmdayaplandeiikliklesupapcivarndakiakvebuna balolarakhzdurumu,tehlikelialakbasndeerlerineinilmeyecekekilde deitirilmitir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

45

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
ErozyonluKorozyon Metalmalzemeileortamakkanarasndakibalhznyksek olduudurumlardaoluankorozyontrdr.zellikleboru sistemlerindevelimanlardaokrastlananbutrkorozyonda metalilekorozif ortamarasndakibalhareketnedeniylemetalin anmahzartar.Metalyzeyindedelikler,oluklarvehendekler oluur.Suiindeharekethalindekibirokyapdakendinigsterir. Ortamdakatparacklarnvarlkorozyonhzndahadaartrr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Birpetrolsahasekvalfindeolduugibihareketsizbirnesnenin yanndanhzlasvakmasveyagemiuskurundaolduugibibir nesneninhareketsizsvnniindehzlahareketetmesierozyonu tetikleyebilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

46

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Genellikleerozyonlukorozyonuntrblanslaklailikiliolduukabuledilir.Pratikte borusistemlerindeyeterliakhzancaktrblanslaklasalanabilmektedir.

Basnfarklarndandoan gazkabarcklarnnboru eperindeparalanarak korozyonusnrlayan koruyucukatmantahrip etmesisonucunda korozyonmeydana gelmitir.

Emniyetvalfinormaldekorozif olmayan birsvdakikumvediertanecikler sebebiylekorozyonauramtr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi
ErozyonluKorozyon Erozyonlukorozyonunrastlanddurumlara Gazvesvlarnpompalanmasveuzunmesafelere tanmasndakullanlanboruhatlar, scaksuvebuharhazrlamatesisleri verilebilecekrneklerdir. Pompagvdesivekanatlar, valflarvevalfyuvalar, kazanvekondenser borular, trbinkanatlar erozyonlukorozyonaurayanparalardr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

47

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Erozyonlukorozyonakaruygulanabileceknlemler: 1 Mukavemetiyksekmalzemekullanmak:Birmalzemenin erozyonlu korozyonakarmukavemetigenelkorozyondayanm vesertliiiletanmlanr. Molibdenierenpaslanmazeliklerdensonra,nikelesasl alamlarmukavemetlimalzemelerarasndayeralrlar inkomiktaryksekpirinlervealminyumpirinleri erozyonlu korozyonadahaazmukavemetlidirler. Pirinlerdeduyarllkazalaninkomiktarileartar. inkomiktardkpirinlerbakrgibiyumuakmalzemeler yeterlikorozyonmukavemetinekarnerozyonlu korozyona arduyarlkgsterirler
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Erozyonlukorozyonakaruygulanabileceknlemler: 2 Tasarmynndenalnabileceknlemler:Trblansazaltmak iinmalzemeyzeyindekidzensizliklerigidermek,boruapn artrarakhzdrmek,dirsek,vanaveflan gibierozyonlu korozyonazellikleduyarlolanparalardaarpmaetkisini minimumaindirmek, arpmaetkisininyeterincenlenemediiyerlerdekolay deitirilebilirarpmaplakalarkullanmak, Trblansazaltmakiinborugirilerini(rneinkazanlarda) kenarlardanmerkezedorukaydrmak, trblansnyeterincenlenemediigirilerdeborularnaynadan birmiktarilerikmolarakmontajlarnsalamak anmahznauyguncidarkalnlklarsemektasarmynnden alnabileceknlemlerarasndadr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

48

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Erozyonlukorozyonakaruygulanabileceknlemler: 3 Ortamnetkenliiniazaltcnlemler:Korozyonbakmndan etkenliiniazaltmakiinortamnoksijendenarnmasveyakorozyon yavalatclarileilemigerekir. 4 Yzeykaplamalar:Duraankoullardamalzemeileortamn temasnkesmekamacileuygulananyzeykaplamalarkalnlkve sertliklerininoukezyeterliolmamasnedeniileancaksnrl ldeetkendirler. Dieryandansertvekorozyonadayanklmalzemelerdenimal edilenastarlarbaarilekullanlrlar 5 Diernlemler:Sisteminduyarlparaveblmlerinigalvanik anotlaryardmilekatodik olarakkorumakzellikleanotlarn deitirilmesininkolayolduuhallerdebavurulabilirbirnlemdir
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi

Akyzeyindegirinti,knt,oyuk,tepecikvb.sreksizlik bulunmamaldr.Busreksizliklertrblansyaratarakak kaynaklkorozyon(impingement)hasarnanedenolabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

49

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi

Aknbiryzeyedorudanarpmasnlenmelidir. Eerzorunluisebublgeleresaptrclarveya artmalevhalaryerletirilmelidir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi

c) Yksekbiryerdentaarakakanveya birborudanboalansvnnbellibir noktayaderekoradaanmaya nedenolmasnlenmelidir. rneinhavuzlardabirikensvnn taarakarpmasyapnnkonumunun deitirilmesi,havuzderinliinin arttrlmasveyasaptrckullanmyla nlenebilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

50

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi

c) Konsantrebirzeltininbirkababoalmassrasndasrama yaparakkabnduvarlarnaarpmasnlenmelidir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi

Akynndebulunanve kaynakedilmilevhaveya eikoblgedetrblansve oyulmayanedenolur.

Aksrasndasvnnhznazaltacak veyaduraklamasnanedenolacak engellerbulanmamaldr.Eimve modifiye profillerakaizinverecekve svtutmayenazaindirecekekilde kullanlmtr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

51

08.04.2013

Tasarmzelliklerininakaetkisi
Birdepodakikorozyonnedeniylemeydanagelenkaypmiktar, deponunkorozyonamaruzyzeyininbyklileorantldr.Bu nedenleyzeylermmknolduuldekktutulmaldr.

rnekolarak300m3normalbasntaolanbirgaz,200Atm basnta depolanmakistendiindeekiladaki korozyonriski,kreseldepoda oluandanyaklak5katdr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Tasarmzelliklerininakaetkisi

Havakabarcklarnnerozyonauratt pirinpompaark.

Bakriilebilirsuborularnda,zellikle yndeitirenbalantlardaerozyonlu korozyongrlebilir.Dahasboruekleri dzgntalanmadanmonteedilirse boruiinde,yndeiimiolmayan yerlerdedetrblansabalerozyonlu korozyongrlebilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

52

08.04.2013

GerilmeKorozyonu
Elektrolitiindebulunanvebiratlakbalangctayanparazerine ekmegerilmelerininetkimesiileortayakar. Gerilmenedeniylehareketedendislokasyonlarn yzeydemeydana getirdiikaymaeikleri,korozyonyavalatcoksitvb.tabakann srekliliinibozar. Bugibihallerdekoruyucutabakannyenilenmesiolayazgelektrolit tarafndanengellenirvekorozyonunyerelolarakgelimesiylebirtnel oluur. atlakilerlemesi,atlakucundakigerilmeylmassonucuoluan plastikekildeiimivebunabaldislokasyon younluunedeniyle anodik olarakznmeeklindegeliir.Plastikekildeiimisonucu azalangerilmeylmas,atlakbymesiiletayckesitindaralmas veortalamagerilmeninartmassonucuyenidenetkinlikkazanrve krlmagerekleir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

GerilmeKorozyonu
Yksekbasnlkaplar,buharkazanlar,itenyanmalmotorlarn silindirgmlekleri,pompamiliverotorugerilmekorozyonuna verilebilecekoksaydarnektenbirkadr. Gerilmekorozyonuhertrlmalzemedegrlebilir,ancak paslanmazelikgibikorozyonadayanklmalzemelerkoruyucu tabakannhasargrmesiilezellikleduyarlhalegeebilirler.

Kkbiruaaaitkrankmili

Uakinitakm
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

53

08.04.2013

GerilmeKorozyonu
Gerilmekorozyonunennemlizelliikimyasalvemekanik etkilerinbirbirlerinidesteklerniteliktegelimeleridir.Bunedenle aynzamanarastlamayankorozif mekaniketkilerintoplam gerilmelikorozyonolaraknitelenemez.Gerilmelikorozyonun oluabilmesiiingereklikoullarylezetleyebiliriz. 1.Duyarlbirmalzeme 2.Etkenbirortam 3.ekmegerilmesi 4.Zaman

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

GerilmeKorozyonu
Gerilmelikorozyonzellikleensinsikorozyontrolarak nitelendirilebilir.Bukorozyontrndehibirgrselbulguyoktur.rnein parazerindenebirrenkdeiiminededierkorozyontrlerinde gzlenenkorozyonrnleriyoktur. Parayzeyindegerilmelerinlokalolarakbirikmesiaynzamanda galvaniketkilerindednlmesinigerektirir. Gerilmeylmalarnnolduublgelerdahaanodiktir. Aynzamandalokalolmayanscaklketkisiileslgerilmelermeydana gelirvebudagerilmelikorozyonolumasnsalar. Gerilmelikorozyonunlemekiinmalzemeseimivetasarmnemlidir. Ayrcayzeykorumailemleriyaplmaldr. Artkgerilmeleriortadankaldrmakiindeslilemleruygulanmaldr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

54

08.04.2013

GerilmeKorozyonatla
eitlialamlardagerilmekorozyonatlananedenolan ortamlar

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

GerilmeKorozyou
nlemekiin Gerilmeliatlakkorozyonundaekmezorlamalarndankanmak gerekir. Kaynaklparalarngerilmegidermetavlamasnatabitutulmas veyaekmeyerinebasmagerilmelerininsalanmasgerilmeli atlakkorozyonutehlikesiniazaltr. Kaynakdikilerikesityanikalnlkgeilerinegetirilmemelidir. Buralardagerilmeartarveekmezorlanmasaltndakidikite gerilmeliatlakkorozyonuoluumukolaylar. Gerilmelikorozyon,dsalbirgerilmeuygulanmadandameydana gelebilir. Hzlscaklkdeiimisonucumeydanauniform olmayan genlemelerdegerilmelikorozyonatlamalarnasebepolur. kiveyadahafazlafazdanoluanalamlarda,fazlarnsl genlemekatsaylarfarklisegerilmelikorozyonatlamas meydanagelebilir. MAK544Konstrksiyondaekillendirme

55

08.04.2013

Lokalgerilmeylmalarnazaltacaktasarmlar

a) Kelerebykbirerilikyarapverilmelidir. b) Kaynaklarkeskinhatlarenazaindirecekekilde vesrekliolmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Lokalgerilmeylmalarnazaltacaktasarmlar

c) Alternatifbalamasistemlerikullanlarakkeskinprofillerden kanlabilir. d) Desteklenmemiokuzunbirkiribalantyerindeyorulmayaneden olabilir.Busorunesnekhortumlaekyaplarakgiderilebilir e) Yandanbeslenenborulararkaarkayatekrarlayandizilerhalindegelen (1)basnlhava,(2)buharve(3)souksuetkilerisebebiylemeydana geleceksloklarkarlamakiinfazlarijit olabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

56

08.04.2013

Genelolaraksrtnmeoksidasyonu,yeterisklktamonteedilmeyenmilgbek gemeyzeylerinde,rnekolarakevreyknemaruzrulmanbileziklerininyeteri derecedesktaklmadzamantemasyzeylerindemeydanagelmektedir. Birbirinedeenazprzlyzeylerarasndabirosilasyon (salnm)hareketinin bulunmassrtnmeoksidasyonunu teviketmektedir.Osilasyon genlikleri0,2mm vedahakktr.Buolaykuruveazyalyzeylerdegzlenmektedir. Yzeylerinkuruolmashalindeyeterisklktamonteedilmemiyzeyiftlerinin kkgenlikliosilasyon hareketlerisonucuyzeylerdekoyukrmzmtrakbirtabaka olumaktadr.Zamanlabutabakalarblgeblge kalnlaarakyzeylerdebyk bozulmalarvebunlarabalolarakatlamavekrlmalarmeydanagetirmektedir.

SrtnmeOksidasyonu (Fretting)

MakinaElemanlarI

SrtnmeOksidasyonu
Birbirinedeenyzeylerinprztepecikleriyketkisindeelasto plastikekil deiimineuramaktaayrcayzeylerinbirbirinegrekkgenliklikaymatitreimi yapmalarhalindemeydanagelenykseklokalscaklklarveortamdabulunanhava oksijeninetkisiileyzeylerarasndaincebiroksitfilmiolumaktadr. Deikenzorlanmaynvehareketlerietkisialtndabutabakaparalanmaktave oksitfilmiufaktozcuklarhalinegelmektedir. Titreimgenliikkolduundanbutozcuklarlokalolarakoluancepleriinde kalarakgittikebyyentozyumrularoluturmaktadr. Oksittozuyumrusununkalnl1cmye kadarkabilmektedir.

MakinaElemanlarI

57

08.04.2013

SrtnmeOksidasyonu
Srtnmeoksidayonu,aralarndaokkkbalhareketolanve oksitlenmeyeuygunbtnmalzemetrleriarasndameydana gelebilmektedir.Srtnmeoksidayonu udurumlardakarmzakabilir: Alamlveyaalamszelikmalzemelerdekoullaruygunsadaima gzlenmektedir. Gemivedemiryollarileuzunsreambalajlanmmakinalarn rulmanlyataklarndavegemeolanyerlerinde letimsrasndameydanagelenkksarsntlar Srtnmeoksidasyonunu nlemekveyageciktirmekiin, Yzerlerioksidasyona dayanklmadenseltabakalarlakaplamak Uygunsentetikyalarkullanmak Skgemelerde,sklbalhareketemeydanvermeyecek yksekliktesemek
MakinaElemanlarI

Muylulardasrtnmeoksidasyonu sonucuyorulmavemilinkrlmas

SrtnmeOksidasyonu (Fretting)

http://www.ffbing.com/post/2962.html

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

58

08.04.2013

SrtnmeOksidasyonu (Fretting)
zm: Yataklarnibilezikleriuygun toleranslardamonteedilmelidir. Gevekmontajyatanmuylu zerindekkhareketler yapmasnanedenolur. Dierbiryntemsemilin ekillendirilmesindemaksimum eilmegerilmelerinintemas blgesindenuzaklatrlmasdr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

SrtnmeOksidasyonu (Fretting)

yihizalanmammontajdabalamaelemanarplarakyarkoluturur vetitreimsrtnmeoksidayonuna veanmayakatkdabulunur..

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

59

08.04.2013

SrtnmeOksidasyonu (Fretting)
Otomobillerdekullanlan PCB(Printedcircuitboard) konektrleriyksek titreimeveskskdeien scaklklaramaruz kalmaktadr.Butitreim balantyerlerinde srtnmeoksidasyonuna nedenolmaktadr. Konektrdekititreimi ortadankaldrmak mmkndeildirancak balantnoktalarndaki izafihareketnlenebilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

SrtnmeOksidasyonu (Fretting)
PCByenikonstrksiyonda lehimlenmi ikipin kullanlaraksoketzerine taklmaktadr. Kututeleskopikyaygibi davranarakpimvePCB arasndakiizafihareketi nlemektedir. Teleskopikyaynmontaj srasndafazla yklenmesininlemekiin ekildeiimibir durdurucuile0.5mm olaraksnrlandrlmtr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

60

08.04.2013

Temizlemeveyaboyamaiinetkintasarm
Hertrlmakinavetehizatnkontrol,bakmvetamiriiin eriilebilirbirbiimdeekillendirilmesigerekir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Temizlemeveyaboyamaiinetkintasarm
a) Bazyzeylereulamzorluu yzeyhazrlamay,boyamayve kontrolzorlatrr;ekilde gsterilenyzeylereeriimen azndan45mmdenveyayapnn yksekliinintebirimesafeden salanabilmelidir. b) Yzeyboyanacakveya kaplanacaksakeskinkelerdenve profillerdenkanlmaldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

61

08.04.2013

Temizlemeveyaboyamaiinetkintasarm

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Yaltmhatalarkaynaklkorozyon

a) Borularndyzeyineyaplansarglyaltmdakibirleimblgelerindesv toplanmasnanedenolur. b) zolasyonundkaplamasndabulunankkbirboluktangirenyamur sularizolasyonmaddesitarafndanabsorbe edilerekburadauzunsre kalabiliri. MAK544Konstrksiyondaekillendirme

62

08.04.2013

Yaltmhatalarkaynaklkorozyon

c) Borulardayaplanizolasyonundrtsnnkenarlardaveyau ksmlardaeksikbraklmas,korozyoniinuygunbirortam oluturur.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Yaltmhatalarkaynaklkorozyon

c) zolasyonmalzemesiklorriermemelidir.Ortamdakiklorr, rutubetetkisiilezamanlametalyzeyinetanarakorada ukurcukkorozyonuveyagerilmekorozyonuatlananeden olabilir.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

63

08.04.2013

Yaltmhatalarkaynaklkorozyon

e) zolasyonbalamabantlar arolaraksklrsayumuak izolasyontabakasnnezilerek almasnanedenolabilir.

KirliAtmosferEtkilerindenSaknma
Yerleimsrasndatopografik durumvehakimrzgaryn incelenerektesisleriinenuygunyerseilmelidir. eklegreenuygunyerleimyeriCblgesidir

64

08.04.2013

KirliAtmosferEtkilerindenSaknma
Bulunulanortamdenizatmosferietkisindebulunuyorsa denizdengelenrzgarnkorozif etkisindenmmkn olduuncakanlmaldr. eklegreenuygunyerleimyeriBblgesidir

KirliAtmosferEtkilerindenSaknma
Scakbacagazlartemasettiiyaplardaiddetlikorozif etki yapar.Rzgaryngznnealnarakbirbacadankan gazlarndierbacayetkilemesinlenmelidir.

65

08.04.2013

KirliAtmosferEtkilerindenSaknma
Blgedekihakimrzgaryngznnealnarakbaca gazlarnnbinalaratemasetmedenuzaklamasnsalayacak biryerleimplanyaplmaldr.

KirliAtmosferEtkilerindenSaknma
Yedekparalarveyamakinalar,rzgaraakolan sundurmalardaaktadepoedilmemelidir.

66

08.04.2013

KorozyonauygunMalzemeSeimi
Fe esaslmalzemelerinkorozyonakardirencizayftr.BudurumFe zerindekioksittabakasnngevrek,gzeneklivekalnolmasndan kaynaklanmaktadr. Karbon(C),Krom(Cr),Nikel(Ni),Kkrt(S),Bakr(Cu),Mangan(Mn) gibielementlerinmiktarnagre,eliklerinkorozyondayanm ayarlanabilir. Paslanmazeliklerinkorozyondayanmkromunvarlnabaldrve krommiktarartrldkabudayanmartar. Nikelinbulunmas,Oksijenbulunmayanyanioksijensizortamlardaki korozyondayanmnartrr. Molibden (Mo),halojentuzlarvedenizsuyunda noktasalkorozyon (pitting)dayanmnolumluetkiler. Bakrvebakralamlaratmosferikkorozyondan fazlaetkilenmeyen malzemelerdir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

KorozyonauygunMalzemeSeimi
AlveAlalamlaratmosferikkorozyonakardirenlidir.Ancak,endstri vedenizatmosferinekarduyarldrlar.Alminyumalamlarnkorumak iinmalzemesafalminyumilekaplanr(alclad).BusuretleAl alamlarnnkorozyondirenciartrlm olur. inkonunkrsalatmosferdekorozyon hzokkktr. inkoenok endstriatmosferinden etkilenir. Bumalzemeounluklakaplamave bazhallerdelevhahalindekullanlr. Metalinalmaortamnauygun,birbiriylegalvanikiftoluturmayacak ekilde malzemeseimininyaplmaskorozyonubalamadan engellemeninennemliartdr. Kaynakyaplacakmalzemelerdekaynak elektrodu olarakgalvanik ift oluturmayacak elektrotlarkullanlmaldr. Epoksi,bitm,polietilen,galvaniz,krom,nikelifosfat,kalayv.b.kaplama malzemeleriylemetalindortamlairtibatkesilerekelektrokimyasal korozyonunengellenmesisalanabilir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

67

08.04.2013

AnmayauygunMalzemeSeimi
Srtnmeveanmadavranbykorandasrtneniftlere balzelliklerdir. Seramikesaslmalzemelerinanmadirencioldukaiyidir. Doalveyapayseramiklerdendorudanfaydalanmakveya malzemeyzeylerinekaplamayaparakdakullanmak mmkndr. Srtnmeveanmayzeyselbirmekanizmaolduuiin elemanntamamnnilenmesi(ekillendirilmesi)golan sertmalzemelerdenyapmakgereksiz,pahalvebaz durumlardazarldr.

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

AnmayauygunMalzemeSeimi
Bazmalzeme iftlerineaitstatik srtnmekatsays deerleri

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

68

08.04.2013

AnmayauygunMalzemeSeimi
eliinkarbonieriindekiartabalolaraksertlikveanma direnciartmaktadr. Yksekkarbonlueliklerinmikroyapsndakimartenzit ilekalnt ostenitin bulunmas,kalntostenitin anmayzeyindebasma ynndeartkgerilimleroluturacakekildemartenzite dnmesiyleanmadirenciartmaktadr(hadfield elikleri). YksekkarbonlueliklerinbileimindeCr,Mo,Nb,VveWgibi karbryapcelementlerbulunmasanmadirencindeart salar. Anmayamaruzuygulamalariintercihedilenelikleryksek mukavemetli,suveriliptemperlenmi,yzeyisertletirilmi eliklerdir.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
Gemilerindmenyataklarenolumsuzartlardafaaliyet gsterir. yatakbasncyksek yeterliyalama yapmakgenellikle zordur. Pervaneiddetlititreimlerenedenolmaktadr. Kumveanmasonucuoluanpartiklleryatakyzeyiiin olumsuzetkietmektedir. evreisetuzlusu

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

69

08.04.2013

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
TAILSHAFTBEARINGS,STERNGLANDANDPROPELLER
1.rudderstock, 2.rudder, 3.propellerbonnet, 4.propeller, 5.sternframe, 6.sterntube sealing, 7.sterntube bearings 8.sterntube, 9.propellershaft,tail shaft, 10.plummerMock,pillow block, shaft block, 11.intermediateshaft, 12.thrustshafts 13.flywheel, 14.crankshaft,shaft alley,shaft tunnel,
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
TAILSHAFTBEARINGS,STERNGLANDANDPROPELLER

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

70

08.04.2013

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
TAILSHAFTBEARINGS,STERNGLANDANDPROPELLER

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

71

08.04.2013

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
Gemiyataklargenelliklebronzdanyaplr.Bronzunanma direnciiyidir,vetayabileceimaksimumyatakbasnc yksektir.(nemli)!!! Fakatdenizsuyundagalvanizlipilsistemi,bronzveherhangi diermetallerarasndailetkenbiryolla(nekadaruzunolursa olsun)kurulur.Birgemidebutr balantlarmuhtemeldir..Buyzdenkumlaanmagibi galvanikkorozyondabirproblemdir. Budurumdabronzdandahaiyibirseenekolabilirmi?
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

72

08.04.2013

Sommerfeldsays

Srtnmeveyktama durumunutemsileder
Vovelpohl S0 <1 ise klavuz yatak S0 >1 ise tayc yatak

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
Bunagre dahadkyatakbasncnasahip, dahagenibiryatak biryatakmalzemesiseebiliriz. Ancaktuzlusuda anmayacak yalamaistemeyecek biryatakmalzemesiaratryoruz.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

73

08.04.2013

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
Diyagramdaanmahzsabitisabiti (ka)vesertlik(H)ilegsterilir. YatakyzeyindekiAnmahz() C:birsabit P:yatakbasnc Pmax:malzemeiinverilen maksimumyatakbasnc H:malzemeninsertlii EeryenibirYatakbasncaynkalacakekildeyeniyatakmalzemesi seildiindeendkanmahznasahipolanmalzeme,miktarolarak endkdeerinesahipmalzemeolacaktr.

M1=ka
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

74

08.04.2013

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM
Bronziyiperformansgsterir,fakattakviyelitermoplastikler neredeysebronzkadariyidirvetuzlusudastnkorozyon direncinesahiptirler.DiertaraftaneeryatakPmax (0.5)kat yklealacakekildeayarlandysa,endkanmahzna sahipmalzememiktarolarakenkkdeeresahipolacaktr.

M2=kaH
MalzemeseimtablosundandagrleceigibiBurada polimerlerakastndr

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

75

08.04.2013

rnek
GEMDMENNYATAKMALZEMESSEM

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

Kaymalyatakmalzemeleri Plastikler
PTFE(Teflon):Camelyaf,karbonelyaf,bronz, MoS2,eliktakviyeli PA(Poliamid):PA6,PA66,PA4.6,PA12vb. UHMWPE POM:Delrin PI:Yksekscaklklar PMMA:Yksekscaklklar

MAK544Konstrksiyondaekillendirme

76

08.04.2013

P.Vfaktr
p.v [N/m2.m/s]yzeybasncxkaymahz zelliklekurusrtnmelikaymalyataklarda nemlidir. p.v faktrbiryatakmalzemesininsrtnme enerjisinitolere edebilmekabiliyetininbir lsdr. eitliyatakmalzemelerininkullanlabilecei p.v limitdeerleriliteratrdeverilmitir. Emniyetlibiralmaiinsnrdeerp.v/2 olarakalnmaldr.
MAK544Konstrksiyondaekillendirme

77