Gjimnazi Ibrahim Rugova Kamez ,Tirane

Lenda:Biologji Tema:Mendimi dhe Qendrimi I njerezve ndaj problemit te mjedisit

Punoi:....

do dit e m shum jemi dshimtar t alarmit mbarsho ror !Mjedisi n rrezi"#. $ %u"uri t tilla si zvoglimi i p&jeve' ndotjet e shumta t ajrit' to"s' ujit' etj. po ushtrojn du"shm ndi"im sh"atrrues mbi mjedisin. $ (h ipria sht pr)shir n zhvillime t vrrullshme urbane' gj sht sho ruar me nj )atur jo t vogl n planin mjedisor. $ *ritja e "onsumit' transportit' mbeturinat urbane apo inerte' derdhja e ujrave t zeza n dete e lumenj' prerja pa"riter e p&jeve' grr&erja e shtretrve t lumenjve' djegia e gomave' grr&erja e maleve' ndrtimet e pa"ontrolluara' etj' jan vetm disa prej ndi"imeve t ndodhura mbi mjedis. $ (hpesh njeriu nu" e "upton se ajo +)ar e rrethon' edhe nse nu" mund ta shi"oj ,ajri-' ndi"on drejprsdrejti n .ilsin e jets. $ Mjedisi n nj )ar mn&re pr)a son vet njeriun. /i pas &ron jetn e njeriut si nj libr i hapur. 0hvillimet a"tuale t sho ris sh iptare dhe bash" me to edhe sh etsimet serioze t t pranishme n &tetrimin ton jan t tilla' i "an br problemet e ruajtjes s mjedisit' mbrojtjes s nat&rs dhe "ulturs s "omportimit t &tetarve me to shum evidente dhe mja)t t rndsishme. 0hvillimet e"onomi"e' trans)ormimet so.iale por dhe de)ormimet "ulturore e ambientale n vendin ton' pr nga sasia dhe intensiteti jan t paneglizhueshme. 1 "to "ushte "r"ohet m shum angazhim politi"' so.ial dhe "ulturor pr t2u prballur me sh etsimet mjedisore' sjelljet anti3e"ologji"e' trajtimet "aoti"e t ambienteve urbane. (ituata n (h ipri sht e till marrdhniet "undrvense t njerzve me nat&rn' nu" jan m as +shtje peri)eri"e' as lnd e thjesht pr analiza e studime teori"o3so.iologji"e. Prmasat e dmeve t mjedisit nat&ror' shthurja e disiplins urbane jan n prmasa t tilla sh)a en jo vetm si probleme shum jeti"e' por prbjn nj nga sh etsimet e mdha t "ohs dhe jets. (ituata urbane' mjedisore dhe trajtimet jo normale t nat&rs "an marr dimensione anormale t tilla' n t gjith "uptimet "an .nuar .ilsin e jets &tetare' me e)e"te t du"shme pr t sotmen dhe sidomos pr t ardhmen e zhvillimeve e"onomi"e' so.iale t &tetrimit ton. %mtimet e mjedisit nat&ror' "ondi.ioneve urbane dhe situats rurale sht pasoj jo vetm e dobsimit t ligjit dhe "ontrollit shtetror' por sidomos "jo situat sht e lidhur sht me pr"e simin gati "atastro)i" i "ulturs s sjelljes &tetare. Pr pasoj jemi prball realitetit evident t mungess "atastro)i"e t "ujdesit so.ial pr t )renuar shbalan.imet e"ologji"e dhe sh"atrrimet ambientale' n (h ipri tani sh)a en n nivele "riti"e. 4jo sepse "ushtet e jets materiale' mn&ra e organizimeve so.iale e urbane' pr sh"a" t voluntarizmit t sjelljeve njerzore' t sho ruar nga "aotizmi demogra)i"' "ushtet e "rijuara nga orientimi i lir urban' zaptimi to"ave buj sore me ndrtime' sh"atrrimet )atale "an ndodhur prgjat tr vijs bregdetare t atdheut tone "an dhn de)orma.ione e"ologji"e dhe ambientaliste. (ituata e marrdhnieve t &tetarve tan me mjedisin sht n nivelin m ma"simal dhe tejet "riti". do ndrim indi)erent n "t aspe"t sht i patolerueshm' i papranueshm. (epse situata e ambientit nat&ror n (h ipri sht e till' nu" "a nevoj pr )ilozo)ime t mdha do"trinare dhe ideologji"e' pr analiza t ndrli"uara ambientaliste dhe interpretime eu)emiste e"ologji"e' pr t "uptuar t vrtetn se n vendin ton disa dmtime "an ndoshur nu" jan rastsore por jan br e"zisten.iale. 1 "to "ushte nu" mund t neglizhohet e vrteta tashm sht "oha "ur duhet t ndrh&jm ligjrisht' "ulturalisht' shtetrisht n mn&r t mos ndrojm n pritje pasive' du"e menduar se )a"tort mjedisor pa ndrh&rjen ton do mund t2i japin sht&tje progresive apo do pengojn zhvillimin ton.

5a"toret nat&rore dhe sho erore te mjedisit ndi"ojne drejtperdrejt ne jeten e njeriut./ta jane nje "usht thelbesor per te per.a"tuar zhvillimin e t&re )izi"'mendor'intele"tual'psi"ologji" dhe vete men&res se jeteses se t&re. (67MB8LL:1je njeri e jeton ne nje zone te ete'"u "a shume gjelberim dhe pa gjelberimin e duhur.1jeriu e jeton ne mjedisin e paster dhe te ete ben nje jet me normale dhe a.tive se sa ai e jeton ne nje mjedis te papaster. Per ti mbijetuar "ohes njeriut I eshte dashur te pershtatet me mjedisin "u jeton dh eta ndr&shoje ate per tab ere sa me te pershtetshem per e"zisten.en e tij.1e "ete pi"e sh)a en dhe problemet e par ate mjedisit.Perparimi I "ohes'zhvillimi I sh"en.es dhe I te"nologjise'sh)r&tezimi pa "riter I mjedisit "rijuan problemet e par midis njeriut dhe mjedisit.0hvillimi I te"nologjise "a bere e vetet jet ate permiresohet dhe njerezit te jetojne me mire por nga ana tjeter "a sjelle shume problem per mjedisin si p.sh. ndotja e ajrit'prerja e p&jeve etj.Mjedisi eshte shume I rendesishem prandaj .do veprim I demshem mbi te do te mund ta demtonte ate dhe shendetin e vete njeriut.Per te pasur nje shendet te mire nu" mja)ton vetem "ujdesi per veten dhe nje diete e balan.uar por gjithashtu edhe te pasurit nje mjedis te paster dhe te gjelberuar.(hume semundje perhapen nepermjet ujit'ajrit'to"es etj.Mbrojtja e mjedisit sht pra"ti" e mbrojtjes s mjedisit'n nivel individual' t organizatave ose t everis' n dobi t mjedisit nat&ror dhe ,ose- t enieve njerzore.

1dotja dmton mjedisin n To" dhe banort n shum mn&ra. Tri llojet "r&esore t ndotjes jan: Ndotja e toks 1dotja e to"s para et ndotjen e sipr)a es nat&rore t To"s nga a"tivitetet industriale' "omer.iale' shtpia"e dhe buj sore. Ndotja e ajrit 1dotja e ajrit para et grumbullimin e at&re substan.ave t rrezi"shme n atmos)er t .ilat substan.a rrezi"ojn jetn e njerzve dhe t gjallesave t tjera. Ndotja e ujit 1dotja e ujit para et hedhjen e materieve "imi"e' biologji"e dhe )izi"e npr sasi t mdha t ujit' t .ilat materie sh"atrrojn .ilsin e gjallesave n t dhe e shpenzojn at.

Parimet me t rndsishme pr mbrojtjen e mjedisit:

9. (h)r&tzimi ra.ional i burimeve' redu"timi i emetimeve n ajr' redu"timi i ndotjes s ujit dhe to"s' dhe ri.i"limi i mbeturinave: ;. *uajtja e vlerave biologji"e3e"ologji"e t mjedisit nprmjet ruajtjes s )lors dhe )auns' dhe t vlerave t trashgimis nat&rore: <. Mbshtetja n prdorimin e burimeve t riprtrishme' bash"3prodhimin e "t&re burimeve dhe t llojeve t ndr&shme t energjis: =. Promovimi i "ursimit t energjis n mesin e publi"ut >. (h)r&tzimi i pajisjeve shtpia"e me e)i"asitet t lart' t tilla si llambat e drits: ?. *edu"timi dhe ri.i"limi i mbeturinave.

Dhjete vitet qe ndryshuan Token

1j ishull )ormohet' nj li en thahet' p&jet mund t zhdu"en: 1/(/ "a do"umentuar n internet pamje se si "a ndr&shuar To"a n dhjetvje+arin e )undit' me nj sr )otosh satelitore' t pabesueshme dhe t tmerrshme n t njjtn "oh. %hjet vjet ndr&shime... Me rastin e dhjetvjetorit t !1asa 7arth @bservator&#' organizata merret me publi"imin e )otove pr 1/(/3n' n )a en e internetit t saj jan br publi"e pamje t dhjet viteve t )undit t a"tiviteteve t !7@(#' sistem i agjen.is ajrore ameri"ane t satelitve "ontrollojn sipr)a en e globit. 5a ja e internetit "a do"umentuar "shtu rezultatet e "r"imit mbi "limn dhe "a treguar e)e"tet e "atastro)ave nat&rale. Pr "t prvjetor' sh"en.tart "an publi"uar edhe nj proje"t spe.ial' t uajtur !Aorld o) Bhange#. T ndara vit pas viti' nga viti 9CCD e deri m sot' imazhet satelitore tregojn se si ndrh&rjet e njeriut "an ndr&shuar rrnjsisht nat&rn dhe pr rrjedhoj edhe !)&t&rn# e planetit ton.

Liqeni i thar
1j nga shembujt m drasti" t propozuar nga 1/(/ sht ai do"umenton tharjen e ujrave n Li enin /ral' mes 4aza"istanit dhe 8zbe"istanit' i "onsideruar di"ur si li eni i "atrt m i madh n bot' me nj sipr)a e prej ?D mij "m; (ot' nga ai li en "a mbetur shum pa". Q "ur .n vitet E?F' Bash"imi (ovjeti" i athershm )illoi t sh)r&tzonte degt m t rndsishme' mes t tjerash pr t ujitur planta.ione gjigande pambu"u' niveli i ujit t "tij li eni gjigand "a rn vazhdimisht n mn&r drasti"e.

Diga n Las Vegas

1 mesin e viteve E?F' Li eni 4olorado n veri t Las Gegasit u prish. *ezultati ishte Li eni Pauell: nj basen i madh ujmbledhs )urnizon me uj t pijshm disa pjes t 8tah' /rizons' madje edhe t 4ali)ornis. 1dr"a ' sht vend i )amshm edhe pr stabilimentet turisti"e dhe sportive gjenden at&. 1 nj )oto t satelitit t 1/(/3s' !Landsat >#' n vitin 9CCC' du"et a"oma nj li en i thell dhe i begat. Getm shtat vjet m von' situata "a ndr&shuar du"shm. Pr sh"a" t trhe jeve' niveli i ujit "a rn n mn&r dramati"e.

Zhdukja e Amazones
(e sa shpejt njeriu mund ta ndr&shoj To"n' sht shum e du"shme n )otot satelitore' n p&jet e dendura t /mazons' n provin.n braziliane t *ondonias. Pro.esi i shp&llzimit du"et i pandalshm' i nHitur n nj pjes t mir nga rritsit e "a)shve dhe nga "ompanit shum"ombshe t se"torit agro3ush imor. 1 <F vitet e )undit' sipas asaj "an treguar "r"uesit e 1/(/3s' jan prer n total m shum se ?I.I?= "m; p&je.

Palma n Dubai
1j tjetr shembull i asaj se si njeriu e "a de)ormuar planetin gjat dhjetvje+arit t )undit' vjen edhe me )otot e bra n %ubai. 1 )a"t' prej disa vitesh sht n ndrtim e sipr ishulli i )amshm n )orm palme: Jumeira Palm Island' i pari nga tre t till t parashi"uar n proje"t. (e"uen.at e propozuara nga )otot satelitore tregojn se nga viti ;FFF e deri m sot' mund t lind nj ishull arti)i.ial superlu"soz' sht nj"ohsisht edhe ishulli m i madh n bot i ndrtuar nga dora e njeriut.