Landareek bi ugalketa mota dituzte: Ugalketa Sexuala eta Ugalketa

Asexuala
Landareen Ugalketa Sexuala
Loreak landarearen ugaltze-organoak dira, beraz landare batzuk horien
bidez ugaltzen dira. Loreek atal ar bat eta beste atal eme bat dute. Hona hemen
loreen atalak eta atalen eginkizunak:
Petaloak. Koloreak erakargarriak dira
intsektuentzat.
Petaloen multzoari KOROL deritzo
Lorezilak:
Landarearen atal
maskulinoa dira.
ntenaren barruan polen
aleak daude. Lorezilek
!olena sortzen dute
Pistiloa:
Lorearen atal "emeninoa
da.
Obulutegiaren barruan
obuluak daude.
#stigma
#stiloa
Obulutegia
Sepaloak:
Lorearen oinarrizko hostotxo
berdeak dira. Se!aloen multzoari
kaliza deritzo.
Landare askoren loreek lorezilak eta !istiloa dituzte aldi berean. $este batzuk
berriz lore arrak %lorezilekin& eta emeak %!istiloekin& dituzte.
Loredun landareen ugaltze-aldiak
1. Polinizazioa
Ugalketa sexualaren lehen !ausoa polinizazioa da. Polena loreziletatik !istilora
igarotzeko !rozesuari deritzo !olinizazio. Lore gehienek lorezilak eta !istiloak izan
arren, lore bateko !olena beste lore bateko !istilora 'oatea da ohikoena. $i modu
daude bidaia hori egiteko:
Intsektuen bidezko polinizazioa Haizearen bidezko polinizazioa
Lore handi eta ikusgarrietan gertatzen da.
Lore horiek, gainera, likido gozo bat sortzen
dute: nektarra hain zuzen ere. (ntsektuek
ezagutu egiten dituzte lore horiek, eta lorez-
lore ibiltzen dira, haien nektarraz elikatzeko.
Hori egitean itsatsi egiten zaizkie !olen aleak)
gero beste lore batzuetara 'oandakoan, ale
horiek haietan askatzen dira.
Beste landare batzuek, irudiko zain-belarrak
kasurako, ikusgarriak ez diren arren, oso
!etalo txikidun loreak dituzte. Polinizazio
honetan, landareek !olen asko sortzen dute
eta haizeak garraiatzen ditu !olen aleak lore
batetik bestera. (ntsekturik erakarri behar ez
dutenez, lore horiek txikiak izaten dira eta ez
oso ikusgarriak.
3.Fruitua eta hazien garapena.
Polinizazioaren eta ernalketaren ondoren hazia eta "ruitua
eratzea da hurrengo !ausua. #rnaldu eta berehala lorea
aldatzen hasten da, ruitu bihurtu arte. Loreak !rozesu
honetan bizi dituen aldaketak hauek dira: Pistiloa handitu
eta zabaldu egiten da, Petaloak eta sepaloak erortzen
dira, eta ernaldutako obuluek elikagaia bildu eta hazi
egiten dira. $eraz, obuluetatik haziak sortzen dira.
Haziaren barruan enbrioia dago) hau da, 'ada sortzen hasi
den miniaturazko landare bat.
Landarearen ezaugarrien arabera,
ruituak bi !otatakoak izan daitezke:
lehorrak %hurra, intxaurra *& edo
mamitsuak %masusta, sagarra *&.
Fruitua obulutegitik sortzen da. +ruituak haziak
ditu barruan. +ruituaren "untzioa hazi horiek babestea
eta zabaltzea da) hau da, landare-amarengandik urrun
'oan daitezen laguntzea. +untzio hori hainbat
modutan egiten dute. Hori dela eta "ruitu aniztasun
handia dago. Hona hemen zenbait adibide:
- Sagarra, gereziak, aranak eta beste batzuk
handiak eta urtsuak dira, animaliek 'an
ditzaten. ,an ondoren, animalien gorotzetan
kan!oratzen dituzte haziak.
- Kardulatzak eta beste "ruitu batzuek kakoak
eta arantzak dituzte, animalien ileetan
katigatzeko. $eraz, animaliek banatzen dituzte
haien haziak.
- Kardilaunak arinak dira, eta ile luzeak dituzte,
haizeak arrastan eraman ahal izateko.
"enbait ruitu. #: Kardilauna. B: stigarraren
"ruitua. $: Kardulatza. %: Sagarra.
&.Hazia 'rnetzea
Hazia lurrera erortzen denean eta baldintzak egokiak direnean,
hazia erne egiten da. Horixe da ugalketaren azken !ausoa.
Haziak hezetasuna behar du, !uzteko eta bere estalkia irekitzeko.
#nbrioia hazi egiten da, !ixkanaka, haziak barruan dauzkan
elikagaiez baliatuz. Hala, sustraia lurzoruan hondoratzen ea et-a
zurtoina gorantz hazten da.
Hazian gordetako elikagaiak agortzen direnerako, landaretxo
berriak sustraia izan ohi du, eta hostoak ere osatuta izaten ditu.
$eraz, gai da elikadura-"untzioa bere kabuz egiteko eta landare
heldua bihurtu arte hazteko.