E Drejta Trashegimore

By Baki Mehmeti in Fakulteti Juridik - Gjenerata 2010 (Files) Prpuno Dokumentin

OBJEKT STUDIMI
i s drejts trashgimore sht studimi i normave juridike t cilat rregullojn trashgimin dhe marrdhniet trashgimore
juridike q kan t bjn me kalimin e pasuris nga trashgimlnsi te persona t tjer q quhen trashgimtar.


ME PASURI TRASHGIMORE
kuptojm nj pasuri t caktuar e cila prbhet nga sende t paluajtshme dhe t luajtshme si dhe t drejta reale t lidhura
me kt pasuri.

PRBRJA E OBJEKTIT
t trashgimit jan:

a. T drejta reale (pronsia, pengu, servitutet, posedimi)

b. T drejtat e detyrimeve (kontrata, shprblimi i dmit, premit e sigurimeve etj.) dhe

c. T drejtat e autorit dhe e drejta industriale.

PASURIA TRASHGIMORE
prbhet nga aktiva dhe pasiva. Caktimi i vlers s pasuris trashgimore bhet ashtu q para se t caktohet madhsia e
pjesve q ju takojn trashgimtarve, pra hiqet pasiva prej aktivs dhe ajo q mbetet sht pasuria trashgimtare.

PARIMET THEMELORE

Parimi i barazis
(n kushte t njjta t gjith trashgimtart jan t njjt),

Parimi i trashgimis testamentare
(pasuria u takon trashgimtarve testamentar ose ligjor, vetm personi q ka interes juridik mund t krkoj anulimin e
testamentit),

Parimi i kufizimit t bazave juridike t trashgimis
(askush nuk mund t trashgoj pa baz juridike),

Parimi i sukcesorit universal
(sht personi q trashgon tr pasurin ose nj pjes t saj dhe pos q i fiton t drejtat e caktuara ai prgjigjet edhe
pr borxhet e trashgimlnsit pra ai e pranon edhe pasivn),

Parimi i sukcesorit singular
(i veant) quhet personi i cili fiton vetm dobi nga trashgimi, pra t drejta nga aktiva dhe nuk prgjigjet pr borxhet e
trashgimlnsit (pasivn),

Parimi ipso jure i trashgimit
. Q do t thot se trashgimtart n momentin e vdekjes s personit fizik fitojn t drejtn trashgimtare (dhe duhet q
trashgimtari t mos ket hequr dor nga e drejta e trashgimit),

Parimi i zbatimit paralel t bazave pr thirrjen n trashgim.
Pra nj person mund t trashgoj n t njjtn koh sipas ligjit dhe sipas testamentit.



TRASHGIMTART SINGULAR
QUHEN EDHE LEGATAR



MOMENTI I VDEKJS
s trashgimlnsit q njherit sht edhe momenti i hapjes s trashgimis quhet DELACION.



BURIMET E S DREJTS NDAHEN

A. burime materiale, q shprehin fuqin e shoqris q i krijon dhe ju jep prmbajtje dhe

B. burime formale, forma me t ciln shprehen normat juridike


BURIMET E S DREJTS NDAHEN N
.

a- Burime t drejtprdrejta (kushtetuta dhe ligji) dhe

b- Burime t trthorta (doktrina juridike dhe praktika gjyqsore). E drejta zakonore dhe shkenca juridike nuk jan burime t
s drejts trashgimore.

METODAT E ZBATIMIT
t s drejts trashgimore jan.

A. Metoda normative juridike dhe

B. Metoda historike


METODA NORMATIVE
juridike.

Me an t ksaj metode konstatohet prmbajtja e s drejts, funksionimi i saj dhe mnyrat si kryhen detyrat para saj
(kjo mundson dhe kritikn shkencore, ide t reja pr mnjanimin e t metave).



METODA HISTORIKE
aplikohet n studimin dhe analizimin e marrdhnieve t trashgimis q nga lindja e tyre e deri ne ditt e sotshme.



TRASHGIMI ME LIGJ
. sht kalim me ligj i pasuris s personit t vdekur tek nj apo m shum persona sipas rregullave t caktuara me ligj. Kjo
zbatohet kur trashgimlnsi nuk ka l testament ose ka ln testament vetm pr nj pjes t pasuris ose kur testamenti
sht plotsisht apo pjesrisht i pavlefshm. Si fakte, m t rndsishme pr formimin e radhve te trashgimis ligjore
jan marr. a- gjinia dhe b- martesa


GJINIA
- trashgimtar ligjor jan: Fmijt e trashgimlnsit, t birsuarit e tij dhe pasardhsit e tyre, bashkshorti, prindrit,
vllezrit e motrat dhe pasardhsit e tyre, gjyshi dhe gjyshja dhe pasardhsit e tyre,. Trashgimtart e radhs m t afrt i
prjashtojn trashgimtart e radhs m t largt. Por nse trashgimlnsi nuk l trashgimtar ather trashgimi i takon
komuns ku trashgimlnsi ka pasur vendbanimin e fundit. Nse nuk dihet vendbanimi dhe vendqndrimi, trashgimi i
takon shtetit t Kosovs.


MARTESA
- si fakt pr caktimin e radhs ligjore t trashgimis historikisht ka pasur ndikim t vogl pr shkak t pozits diskriminuese
q ka pasur dhe q ka gruaja n shoqri. Tani bashkshortt jan t barabart sa i prket trashgimis prfshi ktu edhe
bashkshortt jashtmartesor. Trashgimi n mes t bashkshortve nuk zbatohet kur martesa e tyre anulohet apo
shkurorzohen.

Sipas ligjit t Kosovs t drejtat e personave ndaj t cilve trashgimlnsi ka pasur = paguar detyrimin pr ushqim pse
mbajtje nuk shuhen mortis causa por ato t drejta kalojn t trashguesit t cilt jan prgjegjs pr pagimin e ktij borxhi.


QELJA E TRASHGIMIS (DELLATIO)
Trashgimia elet n momentin e vdekjes s trashgimlnsit, pra i gjalli nuk trashgohet. Trashgimtarve u kalojn
vetm ato t drejta pasurore dhe detyrime q trashgimlnsi i ka pasur n kohn e hapjes s trashgimis. Pasuria e
gjetur, m von nse vrtetohet me fakte se i ka takuar trashgimlnsit n momentin e vdekjes s tij po ashtu u kalohet
trashgimtarve te tij. Vdekja faktike vrtetohet me aktvdekje t lshuar nga ofiqari dhe vdekja e personit t shpallur si i
vdekur me aktvendim t gjykats. Me kohn e hapjes s trashgimis lidhet momenti i parashkrimit t krkess pr
zvoglimin e disponimeve me testament dhe krkesave tjera sipas dispozitave ligjore.


VENDI I QELJS S TRASHGIMIS
sht vendqndrimi ose vendbanimi i fundit i trashgimlnsit (sht me rndsi par caktimin e gjykats kompetente.)

TRASHGIMLNSI
mund t jet do person fizik dhe kushti sht q ai t ket vdekur dhe pas vets t ket ln pasuri trashguese (t ket
mbushur moshn madhore 18 vjet ose 16 vjet pr persona t martuar dhe t ket zotsi pr t vepruar.)



TRASHGIMTARI
Nj person q n momentin e delacionit ka qen i gjall ose ka lindur Brenda afatit prej 300 ditsh nga dita e vdekjes s
trashgimlnsit dhe sht thirrur n trashgimi n baz t ligjit ose testamentit (zbatohet parimi i prjashtimit nga
trashgimi t trashgimtarve t radhs m t largt.)


ZOTSIA PT T TRASHGUAR
e ka trashgimtari q ka prjetuar astin e delacionit dhe q ka lindur i gjall Brenda afatit prej 300 ditsh nga vdekja e
trashgimlnsit.


BAZAT PR THIRRJEN NE TRASHGIM JAN:

me ligj, dhe

me testament



SISTEMET PR CAKTIMIN E RADHVE pr thirrje n trashgimi ligjore jan
:

Sistemi i gjakut t prbashkt- sht sasia e gjakut t prbashkt t personave n gjini me trashgimlnsin (vllezrit
dhe motrat, fmijt e tij, prindrit, vllezrit dhe motrat q rrjedhin vetm nga njri prind). N praktik nuk zbatohet ky
parim.

Sistemi i shkallve t gjinis Bazn e ka nga e drejta romake (fmijt e trashgimlnsit-prindrit, radha e dyt niprit,
mbesat dhe gjyshrit dhe radha e tret strniprit, strgjyshrit, Dajt , tezet , kushrinjt).

Sistemi parentelar Parantele ( Brez) quhej grupi i personave n gjini t cilt kan prejardhje prej nj personi si paraardhs
i prbashkt. Paranteln e par e prbjn t gjith personat q rrjedhin nga trashgimlnsi si plak i tyre i gjinis fmijt
e tij dhe paraardhsit e tij. Plaku i parantels sht trashgimlnsi i vdekur.

Sistemi parentelar linear Zbatohet e drejta e prfaqsimit dhe personat n gjini thirren si trashgimtar n baz t vijave.
Pra nse njri nga t dy fmijt e trashgimlnsit ka vdekur para trashgimlnsit n trashgim vendin e fmijs s vdekur
do ta zr fmija i tij prkatsisht nipi i trashgimlnsit dhe kshtu derisa t ket edhe nj trashgimtar t fundit n vijn
e drejt zbritse. Parantela e par sht e pasardhsve ndrsa e dyta e prindrit dhe kushrinjt e trashgimlnsit.


RADHT E TRASHGIMIS
Radhitja npr radh trashguese sht br duk marr parasysh sistemin ligjor parantelar t trashgimit. Trashgimtart
e radhs m t afrt i prjashtojn nga trashgimia personat e radhs m t largt (ky sht parimi i prjashtimit).


RADHA E PAR E TRASHGIMIS
Rrethin e par e prbjn fmijt dhe bashkshorti i trashgimlnsit. T gjith trashgimtart marrin pjes t barabarta (
me t drejtn e prfaqsimit kuptojm t drejtn e pasardhsve n kuadr t nj vije t drejt zbritse q t paraqiten si
zvendsim n vend t paraardhsit t vdekur t tyre, dhe ata trashgojn at pjes t ciln do ta kishte trashguar
paraardhsi i vdekur. Kjo e drejt vazhdon edhe deri tek i fundit n kuadr t vijs.

Kur nuk mund t zbatohet kjo e drejt zbatohet e drejta e shtimit q do t thot se kur e drejta e prfaqsimit nuk mund t
zbatohet n kuadr t nj vije t radhs trashgimore ather pjesa trashgimore do tu shtohet trashgimtarve t tjer q
jan n radh. E drejta e shtimit zbatohet edhe te trashgimia ligjore e edhe te trashgimia testamentare (pr dallim e
drejta e prfaqsimit zbatohet vetm te trashgimia ligjor).


RADHA E DYT E TRASHGIMIS
Jan prindrit dhe bashkshorti i trashgimlnsit kur trashgimlnsi nuk ka trashgimtar n radhn e par t
trashgimit (pra nuk ka ln pasardhs). Ndrsa vllezrit dhe motrat e trashgimlnsit do t trashgojn n rastet kur
njri ose t dy prindrit e trashgimtarit kan vdekur para trashgimlnsit (pjesn q do tu kishte takuar prindrve t
trashgimlnsit).



RADHA E TRET
Radha e tret e trashgimis jan gjyshrit dhe gjyshet e trashgimlnsit (kur trashgimlnsi nuk ka ln pasardhs
dhe as bashkshort dhe prindrit e tij nuk kan ln pasardhs t tjer). Me kt rast nj pjes i takon trungut t atsis
dhe nj pjes trungut te amsis. Karakteristik e radhs s tret sht se trashgimtart ligjor thirren sipas faktit t gjinis
s gjakut pr dallim prej radhs 1 dhe 2 ku konkurronin trashgimtart edhe sipas gjinis civile (birsimit) dhe faktit t
lidhjes martesore.


KOMUNA SI TRASHGIMTAR LIGJOR
Kur trashgimlnsi nuk l as trashgimtar dhe as testament ather trashgimi i takon komuns ku trashgimlnsi ka
pasur vendbanimin ose vendqndrimin e tij t fundit. Nse ky trashgimlns vendbanimin e fundit e ka jasht Kosovs
ather pasurin e tij e trashgon komuna ku ai kishte pr her t fundit vendqndrimin. Nse ai nuk ka pasur kurr
vendbanim ose vendqndrim n Kosov ather trashgimtar i pasuris s tij sht shteti i Kosovs.


TRASHGIMIA E DOMOSDOSHME
Personave t cilve ju sht garantuar e drejta e trashgimis quhen trashgimtar t domosdoshm ndrsa pasuria quhet
pjes e domosdoshme. Ose m sakt pjesa e pasuris trashgimore n t ciln personat e caktuar kan t drejt n
trashgim dhe t ciln nuk mund t ndryshoj trashgimlnsi me deklarimin e vullnetit t fundit quhet pjes e
domosdoshme.


TRASHGIMTAR T DOMOSDOSHM jan
: pasardhsit e trashgimlnsit, t birsuarit e tij dhe pasardhsit e tyre, prindrit dhe bashkshorti i tij. Nse gjyshrit e
trashgimlnsit, motrat dhe vllezrit e tij jan plotsisht t paaft pr pun dhe nuk kan mjete pr jetes bhen
trashgimtar t domosdoshm. Pra trashgimtart e domosdoshm trashgojn sipas radhve t caktuara m ligj (rregullat
e sistemit parentelar-linear).

LLOGARITJA E PJESS S DOMOSDOSHME
Kjo sht rregulluar me dispozita ligjore (n kt pasuri hyjn edhe dhuratat q trashgimtari ka prfituar nga
trashgimlnsi).


PRJASHTIMI NGA TRASHGIMI
i trashgimtarit t domosdoshm kuptojm heqjen e cilsis s trashgimtarit ligjor nga ana e trashgimlnsit me
deklarimin e vullnetit t fundit ashtu q ai nuk fiton asgj nga pasuria trashgimore (kjo bhet pr shkaqe t ndryshme si
p.sh. kur trashgimtari sht sjell n mnyr t vrazhd ndaj trashgimlnsit, fmijve t tij, t birsuarit, prindrve ose ka
kryer vepr t rnd penale ndaj tyre dhe nse sht plangprishs (nuk do t punoj dhe sht dhn pas jets s
pandershme).

Trashgimtart t cilit i sht cenuar pjesa e domosdoshme mund t krkoj m padi, zvoglimin e disponimit me
testament dhe kthimin e dhuratave pr shkak t cenimit t pjess s domosdoshme.


PRIVIMI NGA PJESA E DOMOSDOSHME
n dobi t trashgimtarve. N qoft se trashgimtari i domosdoshm ka shum borxhe ose sht plangprishs,
trashgimlnsi mund ta privoj pjesrisht ose trsisht nga pjesa e domosdoshme n dobi t pasardhsve t tij. T drejtat
e trashgimit me kt rast do t zbatohen te trashgimtart e tjer.


PADENJSIA PR T TRASHGUAR
Personi i padenj nuk mund t trashgoj as n baz t trashgimit me ligj dhe as me testament. Por kjo nuk i pengon
pasardhsit e tij t trashgojn.

I padenj t trashgoj sht personi q:

Me dashje ka vrar ose ka tentuar t vras trashgimlnsin, bashkshortin ose fmijt dhe prindrit e tij,

Nse personi ka br dshmi t rreme pr kryerjen e nj vepre penale nga trashgimlnsi pr t ciln sht parapar
dnimi me heqje lirie,

Nse personi me mashtrim, kanosje ose dhun ka shtyr trashgimlnsin t bj, ndryshoj testamentin ose ka prpiluar
vet nja testament t rrem,

Personi q sht sjell ndaj trashgimlnsit n mnyr poshtruese dhe e ka keqtrajtuar at, dhe

Personi q nuk e ka prmbushur detyrimin pr t mbajtur ose pr t ndihmuar.



PENGIMI I VULLNETIT T TRASHGIMLNSIT
bhet n dy mnyra:

Me asgjsimin ose fshehjen e testamentit dhe

Me falsifikimin e testamentit (ky trashgimtar sht i padenj pr t trashguar)

Vlersimi i padenjsis pr trashgim pr disa shkaqe (shkeljen e detyrimit pr mbajtje dhe mosdhnie t ndihms
trashgimlnsit) kujdeset zyrtarisht gjykata, Ndrsa pr disa raste t tjera vetm kur pala e ngre kundrshtimin



DHURIMET
Konsiderohen do heqje dor nga nj e drejt, falja e borxhit, do transferim i pasuris ose interesit t nj trashgimtari
n emr t pjess trashgimore ose pr t themeluar pr t zgjeruar familjen, si dhe do disponim tjetr pa shprblim.


KTHIMI I DHURATAVE
Nse pjesa e domosdoshme nuk plotsohet me zvoglimin e disponimit me testament ather kthehen dhuratat. Kthimi i
dhuratave bhet Brenda afatit prej tre vjetsh nga vdekja e trashgimlnsit.

LLOGARITJA E DHURIMEVE
do trashgimtar ligjor i llogaritet n pjesn trashgimore do gj q ka marr dhurim nga trashgimlnsi n fardo
mnyre. Ktu nuk llogariten prfitimet e tjera q ka pasur trashgimtari nga sendi i dhuruar deri n vdekjen e
trashgimlnsit. Mirpo dhurimi nuk llogaritet nse trashgimlnsi ka deklaruar n kohn e dhurimit ose m von me
testament se kjo dhurat nuk hyn n pjesn trashgimore ose pr shkak t rrethanave mund t konkludohet se ky ka qen
vullneti i trashgimlnsit. Dhurimet e rndomta nuk llogariten.


HEQJA DOR NGA TRASHGIMIA
Trashgimtari mund t heq dor nga trashgimia me deklarat t dhn para gjykats derisa t prfundoj seanca mbi
trashgimin. Heqja dor nga trashgimi mund t bhet vetm para vdekjes se trashgimlnsit dhe kjo vlen edhe pr
pasardhsit (heqja dor nga trashgimia). Vetm n rast se trashgimtari shprehet se heq dor vetm n emr t vetin
ather pasardhsit e tij do t trashgojn n zvendsim.


ANULIMI I DEKLARATS PR HEQJEN DOR NGA TRASHGIMIA
- mund t bhet nse deklarimi sht br nn kanosje, mashtrim, ose lajthitje. Ndrsa heqja dor nga trashgimia nuk
mund t revokohet sepse do t shkaktohet pasiguri juridike dhe sepse ka fuqi obliguese ndaj deklarat dhnsit.


PASOJA E HEQJS DOR NGA TRASHGIMI
me ligj dallohen nga pasojat e heqjes dor nga trashgimi me testament. Nse ka hequr dor trashgimtari me testament
ather pjesa e tij trashgimore do tu ndahet trashgimtarve ligjor. (Dhe Jo vetm n raste kur n testament sht emri i
personit zvendsues nse trashgimtari i caktuar me testament ka hequr dor nga trashgimia). Ndrsa trashgimtari me
ligj, q ka hequr dor nga trashgimi konsiderohet se nuk ka qen kurr trashgimtar. Andaj pasurin e tij do ta
trashgojn trashgimtart e tjer ligjor.

Jan dy afate sa i prket parashkrimit t s drejts pr krkimin e pasuris trashgimore. - Afati i
parashkrimit pr posedimin e sendit me mirbesim sht nj vit nga dita kur trashgimtari sht vn n dijeni dhe

- Afati objektiv i parashkrimit pr poseduesin e sendit nga pasuria trashgimore sht 10 vjet. Ndrsa pr poseduesin n
keqbesim Brenda afatit 20 vjet nga dita e shpalljes s testamentit ose vdekjes s trashgimlnsit. Nse Brenda 20 vitesh
nuk ka trashgimtar ather pasuria trashgimore do ti takoj komuns.

N rast se pasuris nuk i dihet trashgimtart ose vendbanimi i tyre gjykata cakton kujdestarin e prkohshm.


PRANIMI I TRASHGIMIS
Jan dy raste kur pranimi i trashgimis nuk varet nga vullneti i trashgimtarit.

Kur komuna sht trashgimtar i radhs s fundit dhe

Kur shtetasve t huaj u kushtzohet e drejta e trashgimit n vendin e tyre me kusht q vendi nga vijn tu njoh t drejtn
e trashgimis shtetasve Kosovar.

Ndarja e trashgimis nuk parashkruhet dhe trashgimtart nuk mund t heqin dor nga e drejta e ndarjes s pasuris s
trashguar.


TRANSAKSIONET N MES T GJALLVE
Paraardhsi pr s gjalli mund tua cedoj dhe tua pjestoj pasurin e vet pasardhsve t tij. Kjo bhet me marrveshje e
cila duhet t prpilohet me shkrim dhe t vrtetohet nga gjyqtari. Pra kjo sht nj kontrat e dyanshme dhe formale n
mes t paraardhsve dhe pasardhsve.

Kushtet pr cedim jan:

Pajtimi i t gjith pasardhsve,

Kontrata me shkrim dhe

E vrtetuar nga gjykata.

N kontratn e cedimit dhe pjestimit prfshihet vetm pasuria q n astin e vdekjes s cedusit ka ekzistuar dhe t ciln
pr s gjalli e ka ceduar, e nuk prfshihet pasuria e cila sht fituar m von dhe e cila nuk sht prfshir me cedim te
plotfuqishm


SHUARJA E KONTRATS MBI CEDIMIN
dhe pjestimin e pasuris bhet me marrveshje por mund t behet edhe prmes gjykats. Pra cedusi ka t drejt t krkoj
kthimin e pasuris nse pasardhsi ka treguar shenja mosmirnjohse.


TRASHGIMI ME TESTAMENT
Testamenti sht nj veprim juridik i njanshm i kryer nga vet trashgimlnsi me ann e t cilit ky disponon pasurin
pr kohn pas vdekjes (ose testamenti sht deklarat e fundit e vullnetit e njanshme personale e personit me zotsi
testamentare dhe e rregulluar me ligj).


PRMBAJTJA E TESTAMENTIT
Caktimi i trashgimtarve, Prcaktimi i pasuris q do ti kaloj trashgimtarit. Detyrimet q u ngarkohen trashgimtarve
ligjor ose testamentar dhe Caktimi i zbatuesit t testamentit.



INSTITUTI I SUBSTITUTIT
Kuptojm caktimin e prfaqsuesit ose zvendsuesit t trashgimtarit n rastet kur ai nuk mund ose nuk do t
trashgoj trashgimlnsin.


TESTAMENTI SHT AKT RIGOROZ PERSONAL
- Testatori personalisht shfaq vullnetin e fundit (andaj personat e paafte nuk munden t ln testament).

TESTAMENTI SHT PUN JURIDIKE MORTIS CAUSA
, pra prodhon efekte juridike vetm n astin e vdekjes s trashgimlnsit.

TESTAMENTI SHT PUN JURIDIKE
- bamirse pa kundrshprblim sepse edhe kur trashgimtart ngarkohen me borxhe vlera e borxheve s paku duhet t jet
n proporcion me vlern e trashguar.


TESTAMENTI SHT PUNE JURIDIKE E NJANSHME
ngase lind dhe prodhon efekte vetm me deklarimin e vullnetit t fundit . Dhe sht i pavlefshm nse sht br me
kanosje, shtrngim, mashtrim. Testamenti sht akt formal juridik, Pr t qen i vlefshm testamenti krkohet forma e
parapar me ligj.


REVOKIMI I TESTAMENTIT
Testamenti mund t revokohet vetm n formn e parapar me ligj dhe n do koh nga trashgimlnsi.
Trashgimlnsi mund t revokoj testamentin me shkrim dhe me asgjsimin e dokumentit dhe me an t nj deklarate t
trashgimlnsit prpara notarit.

ME TESTAMENT
ndahet pasuria trashgimore.

ZOTSIA PR T BR TESTAMENT
Testamentin mund t bj do person q ka zotsi juridike pr t vepruar dhe q ka mbushur 18 vjet. Testamentin mund
ta bj edhe personi q ka mbushur 16 vjet dhe sht i martuar.

PAVLEFSHMRIA E TESTAMENTIT
- jan tri shkaqe:

Kanosja, shtrngimi dhe lajthitja.

Mungesa e forms s krkuar me ligj dhe

Brja e testamentit pa vullnetin e testatorit.

Nj testament mund t jet plotsisht ose pjesrisht i pavlefshm.



TESTAMENTI ABSOLUTE NUL
sht nse dispozitat e tij jan n kundrshtim me dispozitat ligjore me rendin juridik dhe me rregullat e moralit.


TESTAMENTI RELATIVE NUL
sht kur shkaqet e nulitetit cenojn vetm interesat e individve t caktuar. Pr shkaqet e nulitetit relative nuk kujdeset
gjykata sipas detyrs zyrtare por personat interesat e t cilve jan cenuar mund t krkojn nulitetin e testamentit.

RUAJTJA E TESTAMENTIT
Me Norma juridike sht rregulluar vetm, mnyra e dorzimit dhe e ruajtjes s testamentit gjyqsor. Testatori
testamentin e vet t shkruar nga dora e tij, ose n prani t dshmitarve dhe testamentin gjyqsor mund t ja dorzoj n
ruajtje gjykats kompetente me zarf t hapur ose t mbyllur. Pr kt gjykata do t bj procesverbal dhe testamentin do
ta vendos n zarf t veant q do ta vulos dhe ruaj n gjykat. Po ashtu edhe kur dshmitart e testamentit gojor kan
ardhur n gjykat pr t dshmuar pr deklarimin e vullnetit t fundit t testatorit, gjykata do t marr deklaratat e tyre
dhe vrtetoj pr saktsin e vullnetit t fundit t trashgimlnsit. Testamentin mund ta ruaj vet testatori apo tek do
person fizik apo juridik (miku, avokati, ekzekutori i testamentit apo edhe n gjykat).

INTERPRETIMI I TESTAMENTIT
Nnkupton gjetjen e qllimit t vrtet t testatorit t shprehur n deklaratn e fundit.

LEGU
sht urdhr n testament i trashgimlnsit me t cilin legatarit i l nj apo m shum sende apo t drejta dhe e
urdhron trashgimtarin ose personin tjetr q nga pasuria e trashguar ti jep ndonj send nj personi t caktuar, ti paguaj
nj shum t hollash, ta liroj nga ndonj borxh. Pra si legatari ashtu edhe e drejta apo sendi duhen t caktohen me
testament. Legatari si rregulle nuk sht trashgimtar i trashgimlnsit por person q fiton nga legu dhe ai vihet ne
marrdhnie juridike me trashgimtar.

PR T QEN I VLEFSHM LEGU
duhet t prfshij tre persona

TESTATORIN
i cili duhet t ket zotsin pr brjen e testamentit,

ONERATIN
-personin e ngarkuar pr ta prmbushur legun dhe

LEGATORIN
-prfituesin e legut (trashgimtar ligjor ose i domosdoshm).


PRMBAJTJA E LEGUT
Prfshin caktimin e nj ose m shum legatorve si sukcesor singular t cilt kan t drejtn e krkimit t dhnies ose
veprimit mosveprimit t caktuar.


LEGU I LN INSTITUCIONEVE PUBLIKE
Kur testatori ua l me testament pasurin organeve publike ose te tjera ka t drejt t krkoj dhe caktoj qllimin pr t
cilin duhet t prdort pasuria.

HEQJA DOR NGA LEGU
- Legatori e fiton t drejtn e legut n baz t testamentit por jo n kundrshtim me vullnetin e tij. Sipas rregullave legatori
me kontrat mund t krijoj obligimin q objekti i legut ti jepet nj trashgimtari apo personi t tret


EKZEKUTIMI I LEGUT
Legatori ka t drejt t krkoj ekzekutimin e legut nga trashgimtari i cili sht i detyruar q nga trashgimia e tij ti jap
sendin e leguar. Me vdekjen e trashgimtarit t ngarkuar me leg ose q sht br i padenj, ose q ka hequr dor nga
trashgimia, me detyrimin e ekzekutimit t legut ngarkohen bashk trashgimtart ose trashgimtart e tjer ligjor. Ndrsa
nse legatori vdes para testatorit ather sendi i leguar i mbetet ekzekutorit n qoft se nuk sht parapa ndryshe me
testament. Trashgimtari nuk sht i detyruar t ekzekutoj legun nse vlera e legut sht m e madhe se pjesa e
trashguar nga ai.


EKZEKUTORI I LEGUT
mund t caktohet vetm personi q ka zotsi pr t vepruar. Gjykata mund t shkarkoj ekzekutorin si me propozim ashtu
edhe ex officio.


DETYRAT E EKZEKUTORIT TE TESTAMENTIT JAN:
Ruajtja e pasuris trashgimore, Administrimi i pasuris trashgimore dhe Pagimin e borxheve dhe legeve sipas vullnetit t
fundit t trashgimlnsit. Ekzekutori ka t drejt pr shprblimin e shpenzimeve t cilat bien n barr t pasuris s
disponuar.

Testatori mundet te ia lr legun kreditorit t tij i cili edhe m tej ka t drejt t krkoj borxhin e mparshm dhe n t
njjtn koh edhe legun nse nuk prcaktohet ndryshe me testament.

SHUARJA E LEGUT
Legu shuhet kur legatori vdes prpara trashgimlnsit, heq dor nga legu ose sht i padenj. Po ashtu legu mund t
shuhet nse objekti i legut ka pushuar se ekzistuari derisa testatori ka qen gjall.

PARASHKRIMI I LEGUT
Afati i parashkrimit sht 1 vit dhe jan dy momente kur fillon t rrjedh parashkrimi.

Dita kur legatori ka marr n dijeni t drejtn e vet dhe

Dita kur ka qen i autorizuar pr t krkuar ekzekutimin e legut.



LLOJET E TESTAMENTIT
- Testamenti me shkrim, privat, i rndomt, me goj, publik, i jashtzakonshm, i veant.


TESTAMENTI ME SHKRIM
krkon formn e shkruar dhe vetm kur testatori nuk sht n gjendje ta bj me shkrim mund ta bj m goj.

TESTAMENTI PUBLIK
sht e domosdoshme pjesmarrja e gjyqtarit ose prfaqsuesit konzullar ose kapitenit t anijes pra organit zyrtar.

TESTAMENTI PRIVAT
nuk marrin pjes persona zyrtar si barts t funksioneve publike.

TESTAMENTII RNDOMT
mund t bhet n fardo rrethane dhe do koh dhe krkesat pr formn nuk jan rigoroze.

TESTAMENTI I JASHTZAKONSHM
mund t bhet n rrethana t jashtzakonshme. Por ky testament vlen vetm derisa t pushojn rrethanat e
jashtzakonshme.

TESTAMENTI I VEQANT
mund t bhet vetm n rrethana te veanta.

E DREJTA JON I NJEH KTO LLOJE TE TESTAMENTIT
:

testamenti i shkruar nga vet testatori;

testamenti me shkrim n pranin e dshmitarve;

testamentin gjyqsor dhe

testamentin n rrethana t jashtzakonshme.

TESTAMENTI I SHKRUAR NGA VET TESTATORI
quhet edhe HOLOGRAF. sht testament i shkruar nga vet testatori dhe i nnshkruar me dorn e tij. Nse jan shum
faqe mjafton t nnshkruhet vetm e fundit edhe pse krkohet q t nnshkruhet secila faqe ve e ve. Ky testament sht
i pavlefshm kur testatori nuk e ka shkruar me dorn e vet por me mjet mekanik t shkrimit (mjetet e shkrimit jan me
ngjyr, laps, shkum dhe letr, plhur, n dru apo material tjetr).



TESTAMENTI ME SHKRIM N PRANIN E DSHMITARVE (ALOGRAFIK)
bn pjes n testamentin privat. Testatori q di t shkruaj dhe t lexoj mund ta bj testamentin duke e nnshkruar me
dor dokumentin pa marr parasysh se kush e ka prpiluar dhe n pranin dy dshmitarve q e kuptojn gjuhn duke
deklaruar para tyre se testamenti sht i tij.


TESTAMENTI GJYQSOR
quhet testamenti t ciln e prpilon gjyqtari sipas tregimit te vullnetit t fundit t trashgimlnsit n mnyrn dhe
kushtet e parapara sipas ligjit. Testamentin gjyqsor q testatori sht n gjendje ta lexoj dhe pastaj e nnshkruan dhe
testamenti gjyqsor q testatori nuk sht n gjendje ta lexoj vet, e lexon gjyqtari n pranin e dy dshmitarve dhe me
kt rast nuk krkohet nnshkrimi i testatorit.

PROCEDURA E BRJS S TESTAMENTIT
Kompetente sht gjykata komunale. Gjyqtari e prpilon testamentin sipas vullnetit t fundit t testatorit . Mirpo para
do veprimi duhet te vrtetohet identiteti i trashgimlnsit (gjyqtari mund ta njeh testatorin personalisht apo sipas pamjes
s jashtme dhe sipas emrit e mbiemrit familjar). Mund t bhet n baz t dokumenteve t lshuara nga organet
kompetente me fotografi dhe nnshkrim.

DEKLARATA MBI PRMBAJTJEN E FUNDIT
Prmbajtja e vullnetit t fundit t testatori e deklaron pra gjyqtarit me goj ndrsa gjyqtari e qet ne procesverbal ose
testatori e dorzon me shkrim t prpiluar me par dhe gjyqtari e prshkruan n procesverbal. Me kt rast gjyqtari e luan
rolin e kshilltarit juridik pr t sqaruar kuptimin e fjalve dhe shprehjeve t prdoruar nga testatori.

Gjat shnimit t vullnetit t testatorit gjyqtari duhet prpiqet ta shnoj me fjalt e trashgimlnsit por mund ta bj
edhe duke prdorur terme prkatse juridike si p.sh. n vend t fjals SI LE ASGJE mundet t shkruaj E PERJASHTOJ.

TESTAMENTI GJYQSOR
q testatori nuk sht n gjendje ta lexoj Me kt rast gjyqtari ja lexon n pranin e dy dshmitarve dhe pas ksaj
testatori n pranin e po ktyre dshmitarve e nnshkruan ose e v shenjn e gishtit t vet pasi deklaron se testamenti
sht i tij. Nse testatori nuk mund t vr as gisht, ather gjyqtari duhet t shkruaj arsyet. Nse testatori sht shurdh-
memec ather bhet prmes interpretit gjyqsor.

TESTAMENTI ME GOJ
mund t bhet para dy dshmitarve vetm kur pr shkak t rrethanave t jashtzakonshme nuk mundet ta bj me
shkrim.

DSHMITART E TESTAMENTIT ME GOJ
Kta nuk sht e domosdoshme t ftohen pr t marr pjes n brjen e testamentit. Por ata mund t jen persona t
cilt rastsisht do t ken ndodhur n vendngjarjen e rrethans s jashtzakonshme. Pra testatori nuk mund t zgjedh as
vendin as kohn dhe as dshmitart. Kta dshmitar krkohet t paktn t mund t shohin dhe t dgjojn.


DETYRAT E DSHMITARIT T TESTAMENTIT ME GOJ
sht t prpilojn me shkrim deklaratn e fundit t testatorit dhe sa m par ta dorzojn n gjykat, ose t prsrisin
deklaratn m goj prpara gjykats dhe duke treguar kur, ku dhe far rrethanash testatori ka deklaruar vullnetin e tij t
fundit. Afati i ktij deklarimi sht 30 dit.



TESTAMENTI NE ANIJE
Mund ta bj testatori qoft gjat udhtimit zyrtar apo privat. Ky testament sht i shkruar, publik dhe i jashtzakonshm.
Nse ai di shkrim dhe lexim n anije mund ta prpiloj testamentin HOLOGRAF ose ALOGRAF. Me kt rast komandanti i
anijes e kryen funksionin e gjyqtarit. Ky testament vlen n afatin prej 30 ditsh nga dita e kthimit t testamentit n atdhe.



TESTAMENTI KONSULLAR DIPLOMATIK
sht testament t cilin e prpilon prfaqsuesi i konsullats diplomatike sipas tregimit t trashgimlnsit dhe n
mnyrn e parapar me ligj. Kt testament e bn shtetasi i cili ndodhet me pun n botn e jashtme apo n udhtim
zyrtar a privat n shtetet e huaja.


TESTAMENTI NDRKOMBTAR
sht i shkruar i rndomt dhe publik dhe sht i rregulluar me dispozita ligjore, Testamenti i till bhet ne pranin e
gjyqtarit t gjykats komunale sipas rregullave t parapara dhe me kt rast mund t paraqitet edhe prfaqsuesi i
konsullats i shtetit shtetas i t cilit sht testatori. Ky testament nuk kufizohet me koh dhe zgjat deri ne revokimin e tij
eventual. Dhe ky testament dorzohet ne ruajtje organit publik t autorizuar.

TESTAMENTI USHTARK
Bhet me shkrim, sht publik dhe bn pjes n grupin e testamentit t jashtzakonshm dhe mund t bhet vetm gjat
lufts ose mobilizimit. do person ushtarak mund ta bj testamentin ushtarak. N rolin e organit publik paraqitet eprori
ushtarak. Me kt rast zbatohen rregullat ligjore q vlejn pr testamentin gjyqsor. Vlefshmria kohore e ktij testamenti
sht i kufizuar. Po ashtu me rastin e prpilimit t ktij testamenti si organ publik paraqitet edhe ndonj avokat apo student
drejtsie i cili rastsisht qllon aty. Mirpo prezenca e eprorit ushtarak sht e domosdoshme.

PROCEDURA E SHQYRTIMIT TE PASURIS TRASHGIMORE
Paraqet nj trsi veprimesh nga gjykata pr vrtetimin e pasojave juridike t trashgimis pas vdekjes s
trashgimlnsit dhe caktimin e masave pr mbrojtjen e ksaj pasurie dhe t drejtave q burojn nga ajo. Pra menjher
gjykata posa informohet pr vdekjen e trashgimlnsit fillon procedurn zyrtarisht pr t konstatuar se kush jan
trashgimtaret, pasurin trashguese dhe cilat jan t drejtat e trashgimtarve, legatarve dhe personave tjer.

PARIMET E PROCEDURS S SHQYRTIMIT T TRASHGIMIS


parimi i urgjentitetit (shqyrtimi i trashgimis t bhet sa m pare),

parimi i socialitetit ( t kihet parasysh realizimi dhe mbrojtja e personave t smur mental, t mitur etj.

parimi i zyrtaritetit ( ex officio) procedurn e shqyrtimit t pasuris trashgimore, gjykata e fillon sipas detyrs zyrtare posa
t informohet se nj person ka vdekur ose sht shpallur si i vdekur.

prjashtimi i parimit te drejtprdrejtshmris. Gjykata e ka pr detyr t vrtetoj edhe faktet t cilat palt nuk i kan
propozuar prve shtjeve tjera t parashtruara lidhur me pasurin trashguese. N fund pas vendimit gjykata ju jep t
drejtn palve t deklarohen lidhur me provat.








KOMPETENCA E GJYKATAVE N PROCEDURN TRASHGIMORE


KOMPETENCA VENDORE
Gjykata e cila ka kompetencn vendore pr shqyrtimin e pasuris trashgimore quhet ndryshe gjykat trashgimore. Kjo
kompetenc caktohet n baz t tri kritereve kryesore:

N baz t vendit ku trashgimlnsi e kishte vendbanimin e prhershm n kohn e vdekjes.

N baz t vendit ku trashgimlnsi e kishte vendbanimin e prkohshm n kohn e vdekjes.

N baz t vendit ku ndodhet pjesa m e madhe e pasuris s trashgimlnsit n kohn e vdekjes s tij.


KOMPETENCA NDRKOMBTARE
Pasi ta ket marr aktvdekjen dhe certifikatn nga librat amz t t vdekurve gjykata me vendim do t shpallet jo
kompetente nse gjen se kompetente sht gjykata e huaj. N qoft se pasuria trashgimore e shtetasit t Kosovs
shqyrtohet n shtetin e huaj sipas ligjeve t atij shteti ather edhe pasuria trashgimore e shtetasit t atij shteti do t
shqyrtohet sipas ligjeve t Kosovs. Ky sht parimi i reciprocitetit t s drejts ndrkombtare.

Kompetenca lndore e ka gjykata komunale trashgimore.



PRGADITJA E SEANCS TRASHGIMORE
Veprimet q gjykata i kryen para fillimit t seancs trashgimore quhen veprime paraprake dhe jan. Masa e prkohshme
pr sigurimin e pasuris, Regjistrimi dhe Vlersimi i pasuris, Emrimi i kujdestarit t prkohshm t pasuris.



PERPILIMI I AKTVDEKJS
Kur nj person vdes apo shpallet si i vdekur, npunsi i gjendjes civile duhet t bj regjistrimin e vdekjes n librin amz
t t vdekurve dhe Brenda afatit 30 ditsh duhet t ja drgoj aktvdekjen gjykats trashgimore. Nse nga shnimet n
aktvdekje del se trashgimlnsi nuk ka ln pasuri me aktvendim gjykata do t vendos q pasuria trashgimore t mos
shqyrtohet. Prkundr ksaj palt kan t drejt q t fillojn vet procedurn pr shqyrtimin e pasuris trashguese.



REGJISTRIMI DHE VLERSIMI I PASURIS
Me kt veprim bhet n form t shkruar dhe sipas kritereve t caktuara ekzistimi i pasuris trashguese, vlera e saj
dhe borxhet ekzistuese. Ky regjistrim bhet me vendim t gjykats por ka raste kur bhet edhe pa vendim t gjykats.



OBJEKTI I REGJISTRIMIT DHE I VLERSIMIT T PASURIS
- N kt regjistrim prfshihet pasuria e luajtshme dhe e paluajtshme q ka poseduar i vdekuri n kohn e vdekjes s tij
pastaj pasuria q i ka takuar t vdekurit dhe gjendet te personi tjetr dhe krkesat dhe borxhet e vdekurit n veanti tatimi
i papaguar.



SEANCA E TRASHGIMIS
- Me kt rast gjykata do ti shqyrtoje t gjitha shtjet q kan t bjn me pasurin trashgimore, me t drejtn e
trashgimit, me madhsin e pjess trashgimore dhe me t drejtn e legut.



URDHRI I PALVE N KONTEST CIVIL
Nse ndrmjet palve jan kontestuese faktet ather gjykata do t ndrpres shqyrtimin e pasuris dhe do ti udhzoj
palt q t fillojn kontestin para organit kompetent. Mirpo nse midis palve ka kontest rreth s drejts s Legatarit ose
t ndonj t drejte nga pasuria trashgimore gjykata nuk do t ndrpres shqyrtimin e trashgimis.

Ndrsa faktet pr t cilat gjykata do t ndrpres shqyrtimin jan: E drejta pr trashgim, plotfuqishmria e testamentit,
madhsia e pjess trashgimore, nse ndonj person sht i padenj apo nse ka hequr dor nga trashgimia

Pas shqyrtimit gjykata shpall aktvendimin pr trashgim (kujt i takon pasuria gjykata i shpall trashgimtar)

PASURIA E GJETUR PAS MARRJS S AKTVEDNIMIT PR TRASHGIM
Gjetja e m vonshme e pasuris trashgimore obligon gjykatn q qoft sipas detyrs zyrtare, qoft n baz t krkess
s palve t filloj procedurn dhe t marr aktvendim plotsues pr trashgim dhe at mundet prpara plotfuqishmris s
aktvendimit t mparshm.



N RAST SE PASI Q SHT BR I PLOTFUQISHM AKTVENDIMI PR TRASHGIM GJENDET TESTAMENTI
, - gjykata trashgimore nuk do ta shqyrtoj prsri pasurin trashguese por do ti njoftoj palt se t drejtat e veta n baz
t testamentit mund ti realizojn n procedurn kontestimore. E njjta vlen edhe nse nj person paraqitet si trashgimtar
pasi q sht br i plotfuqishm aktvendimi pr trashgim pra ai do t udhzohet n procedur kontestimore.



MJETET E GOTITJS S AKTVENDIMIT JAN
:

t zakonshme dhe

t jashtzakonshme.

Si mjet i zakonshm sht ankesa. Pala e paknaqur mund t ushtroj ankes kundr aktvendimit n afatin prej 15 ditsh
nga dita e pranimit t aktvendimit. Kjo ka efekt suspenziv q do t thot se shtyhet mundsia q aktvendimi t marr
formn e prer. N ankes mund t paraqiten faktet dhe prova t reja t cilat m hert nuk jan marr parasysh. Mjeti i
goditjes do t merret parasysh nse sht i lejueshm n t kundrtn gjykata do ta hedh posht.



AKTVENDIMI MERR FORMN E PRER
Kur kundr tij n afatin e caktuar ligjor nuk sht paraqitur ankesa.

Pas shqyrtimit t ankess gjykata n shkall t dyt merr vendim ose e refuzon ankesn dhe l n fuqi aktvendimin ose
abrogon aktvendimin e gjykats n shkall t par dhe e kthen lndn pr shqyrtim.



MJETET E JASHTZAKONSHME T GODITJES JAN
:

Revizioni bhet kundr aktvendimit t shkalls s dyt kur hidhet posht ankesa ose kur vrtetohet aktvendimi i shkalls s
par.

Krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris, nse me rastin e marrjes s aktvendimit shkelet ligji material ose procedura ligjore.