2

MN: TI CHNH QUC T

LP: 19A TI CHNH NGN HNG




Tiu lun

Khng hong tin t Mexico v bi hc
kinh nghim cho Vit Nam











3


MC LC
LI M U ........................................................................................................................... 5
CHNG 1: DIN BIN CUC KHNG HONG TIN T MEXICO 1994...... 6
1.1 Tnh hnh kinh t th gii v Mexico trc khong hong 1994 .................... 6
1.1.1 Nhng bin chuyn trong u t quc t v th trng ti chnh ton cu ..........6
1.1.2 Nhng chnh sch kinh t ca Mexico trc nm 1988 ........................................6
1.1.3 Nhng ci cch v kinh t ti chnh Mexico t nm 1988 .................................8
1.2 Din bin cuc khng hong Mexico 1994 ......................................................... 11
CHNG 2: NGUYN NHN CUC KHNG HONG MEXICO 1994 ............ 14
2.1 S yu km ni ti ca nn kinh t ...................................................................... 14
2.1.1 Thm ht cn cn thng mi ko di ..........................................................14
2.1.2 Tit kim t nhn gim st ...............................................................................15
2.1.3 S ln gi ca ng Peso ..................................................................................16
2.1.4 H thng ngn hng cn s khai ....................................................................18
2.2 Bt n chnh tr u nm 1994 gy nn lo lng v s n nh ca Mexico. 18
2.2.1 S iu hnh cuc bu c ca ng cch mng th ch ti Mexico gy
phn i ca cc ng i lp ......................................................................................19
2.2.2 . Cuc ni lon Chiapas gy tn hi ln ti hnh nh ca Mexico...........19
2.2.3 . S gia tng lo lng vi nhng v bt cc quy m ln ...............................20
2.2.4 Mt lot cc s kin kinh t - chnh tr gy nn s tho vn t khi
Mexico20
4

2.2.5 Th trng ti chnh phn ng bt li do v m st ng c vin tng
thng Colosio....................................................................................................................21
2.3 Nhng mu thun trong cc chnh sch v m ca Mexico ........................... 21
2.3.1 Nhng n lc ca chnh ph nhm y mnh kinh t trc k bu c
tng thng .........................................................................................................................21
2.3.2 Khng c s iu chnh trong chnh sch t gi ..........................................22
2.3.3 Chnh sch tin t khuyn khch s m rng ca nn kinh t...................23
2.3.4 Chnh sch tin t iu tit tng trng kinh t ...........................................23
2.3.5 . S ngp ngng ca chnh ph trong vic i ph vi khng hong .....24
CHNG 3:BIN PHP I PH SAU KHNG HONG CA MEXICO V
BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM ............................................................... 28
3.1 Cc bin php i ph sau khng hong ca Mexico ..................................... 28
3.1.1 Gi ti chnh cu tr khn cp ........................................................................28
3.1.2 Thay i trong chnh sch ti kha ................................................................29
3.1.3 Thay i chnh sch tin t...............................................................................30
3.2 Bi hc kinh nghim cho Vit Nam ..................................................................... 31
3.2.1 Cn cn vng lai .................................................................................................33
3.2.2 Cn i kinh t v m .........................................................................................33
3.2.3 Ch t gi ........................................................................................................33
3.2.4 Yu km trong qun l v hin tng u c ...............................................34
3.2.5 . Minh bch ha mi thng tin ti chnh tin t ...........................................35
KT LUN.............................................................................................................................. 37
DANH SCH TI LIU THAM KHO ......................................................................... 38
5



LI M U
Lin tc trong nhng nm u ca thp nin 90, Mexico thc hin chng trnh
ti cu trc nn kinh t rt mnh m, thu ht c rt nhiu cc dng vn nc ngoi
vo thc y nn kinh t pht trin. Th ri n nm 1994 ng tin Peso lm vo
tnh trng mt gi, chnh ph do phi chu thm ht cn cn thng mi khng l, cc
dng vn quc t rt ra khi Mexico trc s yu km ca nn kinh t v nhng ri ro
v chnh tr ngy mt tng cao nn khng th gia c t gi neo gia ng peso v
ng la M.
Vy nguyn nhn thc s ca s sp ny l do u? y cng l ti m
nhm chng em a ra tho lun, t in hnh ca Mexico m rt ra nhng bi hc
cho Vit Nam trong giai on hin nay.
Chnh v nhng l do trn, nhm nghin cu lp 19A Ti chnh Ngn hng la
chn ti Khng hong tin t Mexico v bi hc kinh nghim cho Vit Nam. Bi
tiu lun bao gm 3 phn chnh
Chng I: Din bin cuc khng hong tin t Mexcio 1994
Chng II: Nguyn nhn v m hnh kinh t gii thch cuc khng hong tin t
Mexico 1994
Chng III: Bin php i ph sau khng hong ca Mexico v bi hc kinh nghim
cho Vit Nam
Do hn ch v ngun ti liu, thi gian nghin cu, bi tiu lun khng th trnh
khi nhng thiu st. Nhm nghin cu rt mong nhn c s ng gp kin ca
mi ngi. Nhm xin gi li cm n n TS Mai Thu Hin Ging vin mn Ti chnh
quc t - Khoa Ti chnh Ngn hng Trng i hc Ngoi thng gip nhm
em hon thnh bi tiu lun ny.


6

CHNG 1: DIN BIN CUC KHNG HONG TIN T MEXICO 1994
1.1 Tnh hnh kinh t th gii v Mexico trc khong hong 1994
1.1.1 Nhng bin chuyn trong u t quc t v th trng ti chnh ton cu
Do c tc ng ca s m ca nn kinh t cho u t nc ngoi, m nhiu nc
ang pht trin c nhng thnh tu ng k v thu ht vn u t nc ngoi trong
sut na u ca thp nin 90. Dng vn vo nhng quc gia ny l khong $40 t
trong nm 1990, t n con s k lc l 155 t la vo 1993.
Ti nhng nn kinh t mi ni bn cu Ty, dng vn cng c tp trung
nhiu hn lnh vc li tc nhy cm, danh mc thanh khon cao. T 1990-1994,
nhng khon u t ny chim n 66% dng vn vo v so vi u t trc tip
nc ngoi, ch t 30%. S tng ln mnh m dng vn u t vo nhng nn kinh t
mi ni ny l do nhng nguyn nhn sau y:
Cc quc gia ang pht trin ti cu trc nhng khon n ngn hng
thng mi v thc hin y nhng chnh sch v m, ng k l s ci
cch trong lnh vc ti chnh nh l d b nhng hng ro trong lu chuyn
vn gia cc nc.
Hng ro bin gii quc gia v giao dch ngn hng c chi ph thp hn v
ngy cng d tip cn hn.
Nhng nh u t th ch - qu d tr, cng ty bo him, qu hu tr, cc ngn
hng v c quan chng khon a dng ha danh mc u t nc ngoi ca
mnh.
Li sut u t gim nhng quc gia cng nghip pht trin, nh M,
lm tng tnh hp dn ca nhng khon u t li sut cao ca nhng nn
kinh t mi ni.
1.1.2 Nhng chnh sch kinh t ca Mexico trc nm 1988
T gia thp k 70 cho n cui thp k 80, Mexico lm vo vng trn lun qun
ca lm pht v ph gi tin t, kh c th quay tr li pht trin kinh t. Kim ch lm
7

pht v phc hi nn kinh t trong chnh sch n nh t gi l mt u tin hng u
i vi chnh ph nc ny.
T 1954 n 1976, Mexico duy tr t gi c nh peso/ la = 12.5. Thi k ny i
cng vi k nguyn ca s pht trin ng k nn kinh t vi ch s lm pht va phi
Tuy nhin, t nhng nm1972, ng peso suy yu mnh bi thiu ht ti khon vng lai
v tng ln ca lm pht. Cho n thng 12/1976, sc p tng ln ca cn cn thanh ton
v s tho chy ca ngun vn ngoi tm kim sot lm ph gi ng peso. Cho n
cui nm, t gi ny ln n 21 peso trn 1 la, t l lm pht l 60%. Mexico lm vo
cuc suy thoi trm trng.
Di s qun l ca tng thng Jos Lopez Portillo (1976-82), ng ni t cng b
mt gi hn na, ln n 27.25 peso 1 la. Trong thi k ny, gi du tng t bin
khin chnh ph Mexico mt kh nng trong thc hin chnh sch khi phc kinh t,
phi vay 1 lng ln t nc ngoi. T 1982, gi du trn th gii gim, n nc ngoi
ca Mexico cng gim bt. i mt vi s gim st qu d tr ngoi hi v nhng
dng vn u t khng l, mt ln na nhng nh qun l phi ph gi ng peso. Ln
ny, ng peso b ph gi xung 500% so vi la. t nc ny li lao vo nn kinh t
thm khc v khng hong ti chnh. Lm pht ln n trn 60%, ngn hng cn kit d
tr ngoi hi, v sang thng 8, Mexico tm thi ngng thanh ton gc trn nhng khon
n nc ngoi. Vo thng 9, h thng ngn hng c quc gia ha, v t gi bt u
c iu chnh, v n cui nm th gim xung cn 160 peso 1 la.
Di s iu khin ca tng thng Miguel de la Madrid (1982-88), Mexico thch
nghi vi chnh sch t gi kp. 1 loi t gi c iu khin cho hng ha thng mi v
nhng khon n chnh thc, v 1 loi t gi t do cho nhng giao dch khc. T gi c
kim sot b mt gi theo tng ngy di s suy xt cn thn ca chnh ph Mexico.
Dn dn,t gi c kim sot chuyn gn n t gi th ni. Cho n cui nm 1986, hai
t gi ny tng ng nhau, khong 920 peso 1 la.
Di thi ca tng thng de la Madrid, vic thanh ton nhng khon n khng l
c u tin ln. Mexico tr thnh nh xut khu vn rng. Nn kinh t mt dn nhng
8

ngun ti chnh ch yu v pht trin kinh t ngng tr vi gnh nng ph gi ng ni
t v nhng khon n trong v ngoi nc cng nh p lc lm pht i vi nn kinh t.
Gia nm 1987, Mexico li i mt vi khng hong lm pht vi gi c tng mnh.
Thng 11, cc ngn hng Mexico ngng can thip vo th trng ngoi hi, v tin mt
gim gi mnh mc 3000 peso trn 1 la. Li 1 ln na, th trng chng khon
ngng tr v ch s lm pht ln n 159%.
1.1.3 Nhng ci cch v kinh t ti chnh Mexico t nm 1988
T nm 1988, chnh ph Mexico bt u n lc ci cch ton din nn kinh t
m ca, hiu qu v cnh tranh hn.
Hip nh Pacto gip n nh t gi c coi nh mt bin php nhm kim
ch lm pht
n nh t gi l 1 trong nhng ni dung ca hip nh gia chnh ph vi ngi lm
cng v khu vc doanh nghip lm tng ln s ng lng ca ngi dn vi nhng
ci cch kinh t. Hip nh 3 bn ny c bit n vi tn gi Pacto, cung cp nn
tng cho chnh sch kinh t mi.
Theo nh Pacto, t thng 3 n thng 12/ 1988, t gi peso/ la c c nh.
Tuy nhin, trong nm 1989, t gi c nh b cm v thay vo l 1 t gi linh hot
hn, cho php s ph gi dn ca ng peso so vi ng la. H thng linh hot ny
khin cho ng peso theo tng nm mt gi dn 16.7% vo nm 1989, 11.4% nm
1990, v 4.5% nm 1991. Bt u t thng 11/1991, t gi peso/ la c cho php
dao ng trong 1 gii hn m rng tng ngy. Gii hn ny cho php t l mt gi ca
ng peso so vi ng la l t 0.0002 - 3.05 peso trn 1 la.T l mt gi ny vo
nm 1992 l 2.9%. Thng 10/1992, gii hn trn ca t l ny l 0.0004 peso/ la.
iu lm t l mt gi ny vo nm 1993 l 4.5%. V vy, t cui 1991 cho n
thng 8/1994, t gi peso/ la mt gi trong khong t 3.08 3.24 peso trn 1 la.
S nng gi ng Peso
Chin lc Pacto thnh cng trong vic kim ch lm pht, gim ch s lm pht
t 159% nm 1987 xung cn 8% nm 1993. Tuy nhin, trong khi ch s ny gim
9

Mexico th M, ch s lm pht li tng tng i. V vy, t gi peso/ la li tng
dn ln, mc d thi k trc,ng peso b ph gi. iu ny gy ra nhng cch
nhn nhn khc nhau. Mt s nh phn tch kinh t tranh lun rng, cho n 1994, ng
peso c nh gi cao v cn thit phi ph gi n nu mun c 1 nn kinh t pht
trin. Mt khc, nhng nh ti chnh ch cht Mexico th li cho rng peso khng b
nh gi cao, bng chng l xut khu ca Mexico vn tng mnh m.
S m ca i vi hot ng u t nc ngoi Mexico
Vo thng 5 nm 1989, Mexico thit lp mt lot cc quy nh mi v u t
nc ngoi nhm khc phc nhng hn ch trong vic s hu nc ngoi v u t vo
Mexico. Nhng quy nh mi gip lm tng kh nng u t ti 100% s hu nc
ngoi. Bn cnh quy nh mi khng yu cu nh u t phi c s ph chun ca
chnh ph Mexico. T nm 1989 n u nm 1990 c s thay i trong cc quy
nh v qun l u t nc ngoi vo ha du, ngn hng quc doanh v bo him. Sau
quyt nh ti c phn ha cc ngn hng c ban hnh vo thng 5 nm 1990 lm
gim nhng ro cn ca dng vn u t nc ngoi vo cc nh ch ti chnh nh vic
nng t l vn gp nc ngoi trong nhng cng ty nh mi gii nh t, tp on ti
chnh v ngn hng ln ti 30%.
Nhng ci cch ca Mexico thu ht u t
Nhng ci cch lnh vc ti chnh thu ht ngun vn rt ln vo Mexico
vo nhng nm u thp nin 90, c bit l 93 t USD t nm 1990 ti nm 1993( theo
IMF). Tuy nhin dng vn nc ngoi 60% i vo Mexico theo hnh thc u t gin
tip (tp trung ch yu vo khu vc ti chnh t) ch c 18% theo hnh thc u t trc
tip. Lut th trng chng khon Mexico thng 12 nm 1989 m ng cho ngun
vn u t nc ngoi khng l c tip cn th trng vn trong nc v ngay sau
chim 6% tng ngun vn. T nm 1990 n nm 1993 th trng vn thu ht 23
t USD u t nc ngoi. Vo cui giai on ny 27% vn trn th trng vn l ca
cc nh u t nc ngoi. T vic li sut tng, tri phiu doanh nghip cng tr nn
hp dn thu ht c 14 t trong cng k.
10

Lut thng mi c ni lng
Trong sut 10 nm tr li y th Mexico tng bc thay i ci cch h thng
qun tr thng mi trong quc t v khu vc. Cuc ci t ny din ra vo gia nm
1985 v ti nm 1986 lut thng mi c sa i m ng vo GATT( General
Agreement on Taiffs and Trade). Vo thng 12 nm 1987, lut thu ban hnh gim mc
cao nht ca tt c cc loi thu xung 20%. Dn ti hn 90% sn phm quc ni c
bo h bi h thng giy php nhp khu trc ci cch gim nhanh xung cn 20%.
Nhiu cc hip nh thng mi c k kt
Trong sut 1 thp nin qua Mexico c nhng bc tin ng k trong vic m
rng thng mi quc t. Trc nm 1982, s cnh tranh vi doanh nghip nc ngoi
gn nh l khng c bi cc ro cn thu quan v phi thu quan. Nhng k t nm 1986
khi chnh thc tr thnh thnh vin ca GATT, Mexico tng bc g b cc bo h cho
hng ha trong nc, ng thi k kt cc hip c song phng v a phng pht
trin cc mi quan h thng mi vi nhng quc gia khc trong cng t chc. T nm
1992, Mexico k cc hip c t do ha thng mi vi cc nc Chu M La tinh
bao gm: Chile, Costa Rica, Salvador, Guatemala, Honduras v Nicaragua. Mexico
cng tng cng pht trin cc mi quan h thng mi tt p vi cc khu vc kinh t
khc bn ngoi Chu M La Tinh nh : 11/1993 Mexico tham gia APEC Din n
hp tc kinh t Chu Thi Bnh Dng, 4/1994 Mexico tr thnh thnh vin th 25
ca OECD t chc hp tc v pht trin kinh t.
Vo thng 1 nm 1994, Mexico c c 1 bc tin quan trng khi cng vi M
v Canada thnh lp khu thng mi t do Bc M NAFTA, khu vc t do ha thng
mi ln nht vi 380 triu ngi sn xut khong 8000 t USD gi tr hng ha v dch
v. Nh m nhng nh cung cp dch v ti chnh ca M tip cn c th
trng Mexico vi nhng quyn li nh vi nhng nh u t trong nc. Theo ITC (
international trade commission) NAFTA trong nm u tin t c s pht trin
mnh m v thng mi v tng cao v vn. Ngn hng ca Mexico u nhn mnh s
tng trng vt bc trong tt c nhng giao dch thng mi gia Mexico v cc nc
11

thnh vin. 50% kim ngch xut khu ca Hoa K l sang Mexico. T sau khi l thnh
vin ca NAFTA Mexico bt u tin trnh 15 nm tng bc xa b hng ro thng
mi ln hng ha dch v v ngun vn u t trc tip nc ngoi.
1.2 Din bin cuc khng hong Mexico 1994
Ngy 1 thng 1 nm 1994, lc lng v trang Zapatistas ni dy. Cui thng 2,
t gi hi oi gia peso v dollar tng n kch trn bin giao ng. Nhng
cc nh u t nc ngoi vn lc quan v tnh hnh Mexico v dng vn nc
ngoi vn tip tc vo.
Thng 3, ng c vin tng thng Luis Donaldo Colosio b m st to nn nhng
cng thng chnh tr Mexico. Cc nh u t nc ngoi tr nn bt an v lo
lng cho ti sn ca mnh Mexico. Trc nhng lo ngi v tnh hnh chnh tr
v kinh t Mexico, cc nh u t trong v ngoi nc gim nhu cu v
chng khon ca Mexico. Peso chu sc p mt gi v chnh ph tung khong
10 t dollar d tr ngoi hi nh nc ra bo v t gi danh ngha.
Thng 4, li sut tri phiu chnh ph nh danh bng peso c xu hng tng. Lo
ngi rng iu ny c th gy tn thng cho khu vc ngn hng cn non tr ca
t nc v s rng li sut cao c th gy ra suy thoi kinh t vo mt nm c
bu c tng thng, nn chnh ph mt mt dng d tr ngoi hi chng li
xu hng tng li sut, mt mt tin hnh i cc tri phiu chnh ph t nh
danh bng peso sang nh danh bng dollar.
Mt s hc gi kinh t cnh bo v vic ng peso c nh gi qu cao so vi
dollar. Nhng ng thi cng c kin phn i vic iu chnh t gi v l do
nim tin ca cc nh u t cha mnh c th khng b hong lon khi t
gi thay i mnh. Chnh ph Mexico chn bin php va dng d tr ngoi hi
gi n nh t gi, va tng bc nh iu chnh t gi.
Thng 8, tng thng Ernesto Zedillo nhm chc phi ng u vi nhiu kh
khn trong lnh vc kinh t.Tuy nhin ng vn duy tr cc chnh sch ti chnh,
tin t nh trc.
12

Cui thng 9, Tng th k ca ng Institutional Revolution, Jos Francisco Ruiz
Massieu b m st. Cng ng th gii cho rng v m st ny cn chng t
tnh hnh chnh tr ti Mexico rt bt n.Cc nh u t thm bt an.Mt s cc
nh u t nc ngoi cng cc qu bt u rt vn khi Mexico.
Gia thng 10, Cc d tr Lin bang M tuyn b mc d lo ngi v mc d tr
ngoi hi t i ca Mexico, song Mexico khng nn mong i chi vin ca nc
ngoi. Tm l ca cc nh u t cng tr nn bt n. Cng trong thi gian ,
sau khi mt s cng ty ln ca Mexico cng khai tnh trng li nhun ca mnh
gim st. Th trng chng khon Mexico chao o. p lc mt gi peso cng
tng ln.
Tng thng mi nhm chc khng mun ph gi ng peso trong sut nhim k
ca mnh tr khi vic ph gi ny l khng th trnh c. S c gng duy tr
ng peso c nh gi cao gy ra cho nn kinh t Mexico nhiu vn nh
n khng khuyn khch nc ngoi tiu dng hng ha ca Mexico , trong khi
ngi Mexico li thch tiu dng cc sn phm ca nc ngoi. iu ny dn n
thm ht thng mi ngy cng trm trng.
Bn cnh , cc nh u t v cc qu u t Mexico cng nhn s mt gi
ca ng Peso nn bt u chuyn vic nm gi cc ti sn bng ng peso
sang nm gi cc ti sn bng ng dollar. gi t gi ca ng ni t, c mt
cch l dng tin nc ngoi mua li ng ni t. V hng t dollar trong
qu d tr ngoi hi ca Mexico c tung ra nhm gi gi ng peso nhng
khng thnh cng.
Cui thng 10, thng c ngn hng trung ng Mexico cng khai rng d tr
ngoi hi ca Mexico ch cn 17,12 t dollar.
Ngy 20 thng 12 nm 1994, trc p lc ph gi ng peso , tng thng Mexicon
Ernesto Zedillo phi ph gi ng peso thm 15% . Bn cnh , chnh ph
cng can thip nhm gim tc mt gi, song khng c hiu qu m tri li
13

lm cho qu d tr ngoi hi ca Mexico ngy cng cn kit. n ngy 22/12,
chnh ph Mexico phi quyt nh tuyn b th ni ng peso.
Quyt nh ny lm cc nh u t mt ht lng tin vo kh nng tr cc khon
n ngn hn (cc khon n nc ngoi nu tnh theo peso ln ln gp nhiu
ln khi t gi gia peso v dollar tng ln). V th, cc nh u t bn tho cc ti
sn bng ng peso. iu ny lm cho ng peso cng mt gi hn na.
Bn cnh ,cc khon n nc ngoi t nhin tng ln khin bng cn i ti
sn ca cc x nghip v ngn hng ca Mexico xu i. Hu qu l nn kinh t
Mexico ri vo khng hong thc s



















14

CHNG 2: NGUYN NHN CUC KHNG HONG MEXICO 1994
Khng hong tin t Mexico bt ngun t s tc ng ln nhau ca cc yu t
kinh t v chnh tr. Trong sut thi gian nm quyn chnh ph ca Salinas thc hin
vic ci t m ca nn kinh t. Cng vi vic neo t gi vi ng la M, Mexico
thu ht lng vn u t nc ngoi khng l, v chnh ngun vn ny ti tr cho
vic nhp khu, lm cho tnh hnh thm ht cn cn vng lai ca Mexico cng tr nn
ti t hn. n u nm 1994, khi mt lot cc v scandal chnh tr din ra lm cho
cc nh u t mt nim tin vo s n nh ca nn kinh t nc ny. D tr ngoi hi
ca nc ny gim xung nhanh chng. Thi im , chnh ph Mexico n lc ht
sc ngn chn s suy gim nghim trng ca d tr ngoi hi. Tuy nhin, nhng
chnh sch kinh t v m c p dng trong thi gian trc thm cuc bu c tng
thng li khng tng thch vi chnh sch t gi v hn th na lm cho tnh hnh thm
ht cn cn thng mi ngy cng xu i. Sau khi cuc bu c din ra, mt lot cc c
sc v chnh tr lm cho cc nh u t nc ngoi t rt vn, d tr ngoi hi ri
xung mc m NHNN Mexico khng can thip nhm bnh n t gi.
2.1 S yu km ni ti ca nn kinh t
Qu trnh ci cch, m ca nn kinh t ca Mexico to nn mt lot thch
thc mi cho chnh ph Salinas. Trong , s gia tng thm ht cn cn thng mi tr
nn ni cm hn bao gi ht, i cng vi l vic gim t l tit kim ca khu vc t
nhn. Vic quc hu ha cng khin cho h thng ngn hng ca Mexico tr nn mong
manh, mang n s hn ch cho qu trnh s dng chnh sch tin t h tr ng
Peso v gim thm ht ti khon vng lai.
2.1.1 Thm ht cn cn thng mi ko di
Chnh ph Salinas tin hnh kch thch tng trng kinh t v tng sc cnh
tranh bng cch khuyn khch thng mi v u t quc t. Xut khu hng ha ca
Mexico ny tng gn gp i, t $31 triu trong nm 1986 n $61 triu trong nm
1994. Mexico cng thu ht c nhng khon vn u t nc ngoi rt quan trng.
Theo ngn hng Trung ng Mexico, lng vn u t nc ngoi thu ht c l
15

$102,8 triu, trong $30,2 triu l u t trc tip nc ngoi. Mc u t ln ny
to nn s tch ly vn u t ng k trong nn kinh t Mexico. Trong thi gian ny
d tr ngoi t tng t $6,4 triu ln $24,5 triu. Tuy nhin, vic ci cch ny cng i
hi s m ca th trng i vi cc sn phm nc ngoi, trong nm 1990, tng kim
ngch nhp khu ca Mexico vt qu kim ngch xut khu. T nm 1990 n 1994,
thm ht thng mi ca Mexico tng t $1 triu ln $18,5 triu. C th ni, chnh dng
vn u t nc ngoi lm tng tiu dng t nhn i vi cc mt hng nhp khu.
Do , thm ht cn cn ti khon vng lai ca Mexico tng t 1,4% GDP trong nm
1988 n 7,7% GDP trong nm 1994.
Bng 1: Thm ht cn cn ti khon vng lai ca Mexico t nm 1988-1994

Ngun: Ngn hng Trung ng Mexico
2.1.2 Tit kim t nhn gim st
Khi cc ci cch kinh t din ra u nhng nm 90, ngi dn Mexico bt u
chuyn nhiu hn thu nhp ca h t tit kim sang tiu dng. Theo d liu ca Ngn
hng Trung ng Mexico, t l tit kim ca khu vc t nhn nm 1989 vo khong
16% th n nm 1992 gim xung di 9% v n nm 1994 ch tng ln vo
khong 12%. L gii cho tnh trng chuyn t tit kim sang tiu dng ny l do nhu
% so vi GDP
T USD % so vi GDP
T USD
16

cu b dn nn sau nhiu nm kh cc trong hu ht thp k 80 v s hp dn ca nhng
sn phm ngoi c gi thnh r hn, xut hin Mexico khi nc ny m ca th
trng. S gim st ca tit kim trong nc cng c phn nh thng qua nhu cu
nhp khu tng ln. iu ny gy thm p lc ln tnh trng thm ht cn cn ti
khon vng lai. Hn na, nhp khu ch yu hng vo tiu dng thay v u t, khin
cho mc thm ht ti khon vng lai tr nn km bn vng hn do t c tin u t dnh
cho pht trin lu di hn.
Bng 2: T l tit kim/GDP

Ngun: Ngn hng Trung ng Mexico
2.1.3 S ln gi ca ng Peso
Nh cp trn, trong giai on t 1988 n 1994, chnh ph Mexico
thc hin neo t gi ca ng peso vi la M. V vic neo t gi ny gp phn
bnh n nn kinh t, thu ht u t nc ngoi v kim ch lm pht. Tuy nhin, vic
neo t gi trong di hn s dn n vic ln gi ca ng peso, nh hng tiu cc n
hot ng xut khu v lm gim tc tng trng ca nn kinh t. Mt trong nhng
l do ca vic nh gi qu cao gi tr ng peso chnh l s mt gi danh ngha c
chnh ph Mexico cho php trong giai on ny khng t ti mc chnh lch lm
pht gia M v Mexico. Mc d t l lm pht ca Mexico c gim trong nhng nm
ny nhng n vn cao hn t l lm pht ca M. Do , t gi ng peso i vi ng
T l %
Nm
17

la dn tng trn thc t d v danh ngha ng peso mt gi. Vi ng peso
c nh gi qu cao, ngi dn Mexico c nhu cu nhp khu nhiu hn lng m h
c th chi tr. Trong khi , xut khu li b tng trng hn ch do s nh gi cao ny.
V vy, s tng gi tr khng ngng v s nh gi qu cao i vi ng peso trong giai
on ny dn n tnh trng trm trng hn ca mc thm ht ti khon hin ti.
Bng 3: T gi hi oi danh ngha gia peso/la M t 1988-1994

Bng 4: T gi hi oi thc peso/la M t 1998-1994

Ngun: Ngn hng Trung ng Mexico
Vo gia nm 1994, hai nh kinh t cho rng Mexico cn phi hnh ng
iu chnh t gi hi oi nhm b p cho vic nh gi qu cao ng peso. Mt lng
18

ph gi gi hi oi 20% c th gim thm ht ti khon hin ti xung mc d qun l
hn. Tuy nhin, theo cc quan chc b ti chnh, quan im ny khng c nhiu nh
kinh t khu vc t nhn ng h v h cho rng ch cn c mt s iu chnh nh v t
gi hi oi. Cc quan chc ti chnh ca Mexico gii thch h khng b thuyt phc bi
vic ng peso b nh gi qu cao vo thi im . H ly dn chng l tnh hnh xut
khu mnh m ca Mexico v s gia tng nng sut. V th, chnh ph Mexico khng
sn sng cn nhc n vic ku gi ph gi tin t.
2.1.4 H thng ngn hng cn s khai
K t sau cuc quc hu ha mt lot cc ngn hng vo nm 1982, h thng
ngn hng Mexico bc l rt nhiu cc yu km. iu u tin phi k n l vic
quc hu ha mt s cc ngn hng lm gim tnh cnh tranh trong lnh vc ti chnh
ngn hng. Hn na, cc ngn hng Mexico cha c c h thng cc tiu ch nh gi
tn nhim ca khch hng khi cung cp cc khon vay. c bit khi cuc bng n tn
dng tiu dng k t sau 1989, vn v nh gi tn nhim ny dn vic chng
cht cc khon tn dng tiu dng qu hn. T l n qu hn ca cc ngn hng lin tc
tng t thng 12/1991 n thng 3/1994 t mc 3,5% ln 8,5% (s liu IMF). Chnh s
gia tng cc khon n qu hn ny lm cho tnh hnh bng cn i k ton ca cc
ngn hng tr nn ngy cng ti t hn. V mt h thng ngn hng bc l nhiu im
yu km nh vy chnh l mt yu t cn tr vic thc thi chnh sch tin t ca NHTW
mt cch hiu qu, nhm mc tiu gim thm ht thng mi.
2.2 Bt n chnh tr u nm 1994 gy nn lo lng v s n nh ca Mexico
Trong khi ton b nn kinh t Mexico ang tri qua qu trnh ti thit lp bt u
t cui nhng nm 80 th h thng chnh tr ti quc gia ny khng h c s chuyn
bin. Tuy nhin vo nm 1994, khi cuc bu c tng thng din ra th chnh ph vp
phi sc p ln t cc phe i lp trong vic thay i mt s yu t lin quan gia ng
cm quyn v cc ng khc, nhm thay i h thng bu c ti Mexico em li mt
cuc bu c thc s cng bng. u nm 1994 chin tranh du kch ni dy ti cc bang
min nam thuc Chiapas by t s bt bnh ca nhng ngi dn nng thn nhm yu
19

cu thc hin mt cuc ci t c h thng chnh tr v x hi. Vi vic din ra cuc ni
dy ca nhng ngi Chiapas, v 2 v bt cc quy m ln xy ra ch trong vi thng
u nm 1994 dy ln s bn khon lo lng cao ca cc nh u t v tnh hnh
chnh tr v s n nh ca ton b nn kinh t Mexico.
2.2.1 S iu hnh cuc bu c ca ng cch mng th ch ti Mexico gy phn
i ca cc ng i lp
Mt ln sng kin v cuc bu c tng thng ti Mexico lan rng, hu ht u
tp trung vo ng CM th ch, mt ng nm quyn ti Mexico hn 60 nm, liu c
th tin hnh mt cuc bu c thc s cng bng. Cc ng i lp cho rng h phi
chu qu nhiu tn tht do s la o sau khi tng thng Salinas ln nm quyn vo nm
1988, nm m ng CM th ch ginh chin thng vi s phiu rt st sao.
2.2.2 . Cuc ni lon Chiapas gy tn hi ln ti hnh nh ca Mexico
Vo ngy 1/1/1994, cuc chin tranh du kch c trang b v kh ca i qun gii
phng mang tn Zapatista (EZLN) din ra v chim c vi thnh ph ti bang min
Nam thuc Chiapas ca Mexico. i qun ny yu cu mt nn dn ch thc s v s
quan tm cn thit ti cc vn tn ti ca nhng ngi nng dn a phng. Cuc
tn cng xy ra ng vo thi im m hip nh NAFTA i vo c hiu lc. iu ny
ging mt n mnh ti hnh nh ca Mexico, mt quc gia ang tin hnh hin i
ha vi s n nh v hu nh khng h c xung t v ang tm kim con ng tham
gia vo nn kinh t th gii bng vic ci t nn kinh t quc gia v tham gia vo hip
nh NAFTA.
Tuy nhin chnh ph Mexico p li bng vic c mt i qun lin bang ti
Chiapas n p cuc ni dy trong khi vn tm mi cch m phn a ra mt tha
thun v cuc xung t ny. Vo gia thng 1, Quc hi Mexico thng qua lut v n x
cho bt k ai lin quan n nhng hnh ng bo lc ti thi im . Tng thng
Salinas ngay lp tc thay th B trng B ni v, nguyn l thng c Chiapas bng
ng Jorge Carpizo, mt nhn vt c xem l lun bo v cho quyn con ngi. Trc
cc ng thi ha gii, t chc EZLN ngay lp tc a ra s ng v cc iu kin vi
20

chnh ph. C hai bn u ng ngng chin nhng tnh hnh vn rt cng thng sut
thi gian sau .
Vo 27/1/1994, hip c v ha bnh cng bng v dn ch c k kt gia
chnh ph v 8 ng chnh tr khc, nhm n lc gii quyt cc vn chnh tr ln hn,
bao gm c ci t li ch bu c. Nhim v ch yu ca qu trnh ci t ny l to
ra mt h thng quyn lc bu c c lp v phn b u ti tt c cc ng. Mi ng
c tip cn ti cng chng mt cch cng bng v hp l hn, v ngn cm vic s
dng cc ngun lc cng cng h tr cho qu trnh tranh c ca bt k ng no.
2.2.3 . S gia tng lo lng vi nhng v bt cc quy m ln
S lo lng ca cc nh u t v tnh hnh bt n chnh tr ti Mexico ngy cng
gia tng trong thi gian ny do vic xy ra v cc 2 doanh nhn ln. 14/3/1994, ch tp
on ngn hng ln nht Mexico (Banamex-Accival) b bt cc v s tin chuc khng
c tit l. Ngay sau tai nn ny th trng chng khon Mexico gim 81 im v c
thng tin cho rng v bt cc ny c lin quan ti cuc ni dy ti Chiapas v t chc
ni dy ang thc hin cc ng thi chnh tr tip theo. V doanh nhn ln ny c tr
v vo 28/6/1994 vi s tin chuc v cng ln. Vo 25/4/1994, mt v doanh nhn giu
c khc b bt cc ngay ti th Mexico, buc tng thng Salinas phi ln ting trn
an d lun v cc nh u t bng vic s thnh lp mt y ban mi kim sot s an
ton ca dn chng. V cui cng th v doanh nhn ny cng c phng thch vo
5/8/1994.
2.2.4 Mt lot cc s kin kinh t - chnh tr gy nn s tho vn t khi Mexico
Thm ht cn cn vng lai ln y nn kinh t Mexico vo tnh trng mt cn i
khin cc nh u t lo lng v buc phi rt vn v nc nhm trnh ri ro khng
hong. Cng lc th mt lot cc s kin chnh tr vo u nm 1994 gy nn s nghi
ng v tnh bt n ca Mexico khng ch ko di trong mt thi gian ngn. S lo lng
ln ti nh im khi ng c vin tng thng ca ng CM th ch b m st khi ang
thc hin vn ng tranh c ti Tijuana vo 23/3/1994. Ngay sau , Mexico phi chu
mt mt lng d tr ngoi hi rt ln do Chnh ph s dng d tr ngoi hi thc
21

hin chin dch bnh n t gi trong thi gian ngn nhm i ph vi khng hong v
song song tm kim cc s h tr t pha cc thnh vin NAFTA. Chin dch ny tuy
thnh cng nhng ch em li s n nh tm thi cho nn kinh t Mexico ch khng
gii quyt c cc bt n v chnh tr trong ni ti quc gia ny.
2.2.5 Th trng ti chnh phn ng bt li do v m st ng c vin tng thng
Colosio
Vic m st mt ng c vin tng thng Colosio mt nhn vt tm c trong b
my chnh ph Mexico l cha tng xy ra trong lch s Mexico thi gian gn y. Vi
cng v l ng c vin ca ng CM th ch, Colosio lun ng u trong cuc chy
ua vo chic gh tng thng v gn nh nm chc phn thng. Th trng ti chnh
ngay lp tc phn ng li sau nhng v vic ny. 24/3/1994, trc nhng lo lng v s
mt gi ca ng Peso v gim im lin tc ca th trng chng khon, Tng thng
Salinas buc phi ln ting trn an d lun. Cc Ngn hng, trung tm ngoi hi, th
trng chng khon buc phi ng ca trong ngy hm . V trong cng ngy th
Cc d tr lin bang v kho bc tuyn b rng h lun c sn mt lng ln cc ti sn
trao i d tr. Tuy nhin th th trng chng khon vn gim 22 im vo ngy hm
sau v c mt lng vn ln b rt ra khi Mexico, ng thi chnh ph cng mt
mt khon d tr ngoi hi ln. n 22/4/1994, gn 1 thng sau v m st ng c vin
tng thng Colosio d tr ngoi hi ca Mexico gim xung ch cn 10,8 t USD.
2.3 Nhng mu thun trong cc chnh sch v m ca Mexico
Chnh ph Mexico khng h nhn ra im yu c bn ca nn kinh t chnh l s
mt cn bng cn cn vng lai vi nhng bin php c thng qua sau v m st ng
c vin tng thng Colosio. Trong sut thi k trc cuc bu c tng thng vo thng
8, gii cm quyn Mexico lun c gi tng trng kinh t bng cch y thm p
lc ln s thm ht ca cn cn vng lai. V s mu thun gia cc chnh sch tin t,
ti chnh v t gi c y ln ngy mt r rng.
2.3.1 Nhng n lc ca chnh ph nhm y mnh kinh t trc k bu c tng
thng
22

Vo gia nm 1994 khi kinh t Mexico bc vo giai on tng trng, cc
Ngn hng pht trin ca Chnh ph pht hnh ra th trng cc khon tn dng nhm
khuyn khch tng trng kinh t. y chnh l bng chng cho thy thm ht cn cn
vng lai ca Mexico tng hn so vi nm 1993 tr phi Chnh ph c nhng ng
thi nhm gim chi tiu. Tuy nhin theo chnh quyn Mexico th chnh ph kh c th
p dng bin php no vc li nn kinh t ang lm vo khng hong sau v vic ca
Zedillo ch 3 thng trc cuc bu c tng thng. Hn th na tuyn b ca b ti chnh
v ngn hng Mexico c a ra trc li cho rng vi 1 kt qu thnh cng sau
cuc bu c tng thng th chnh ph Mexico rt t tin khi li dng vn chy vo
Mexico v c cu li thm ht cn cn vng lai.
Trong thi k trc cuc bu c din ra, gii cm quyn Mexico thc hin rt
nhiu cc chnh sch t gi, ti chnh, tin t nhm y mnh tng trng kinh t. Tuy
nhin xt v t gi th khng c ng thi no c a ra km hm li s tng gi
ca ng Peso. Trong khi , chnh sch tin t li tr nn bnh trng v thng qua cc
phng tin ti chnh trung gian ca Chnh ph - cc ngn hng pht trin hay cc qu
tn thc - bm thm tn dng vo nn kinh t. Chnh sch tin t iu tit s m rng
ca nn kinh t bng cch gi cho li sut thp. Nhng mc d li sut c tng nhng
cng khng phi l ln Ngn hng Mexico phi bo v ng Peso. Nhng chnh sch
ny tr nn mu thun cng vi vic thm ht cn cn vng lai gia tng v cc hnh
ng tr hon trong vic nh gi qu cao tin t.
2.3.2 Khng c s iu chnh trong chnh sch t gi
Theo rt nhiu cc nh phn tch th trong nm 1994 gii cm quyn Mexico
c th gim thm ht cn cn vng lai bng cch iu chnh t gi. Cc nh phn tch
cho rng d nng lc sn xut c tng nhng Mexico mt kh nng cnh tranh do
vic nh gi qu cao ng tin. Hn th na ngn hng v b ti chnh Mexico cn cho
rng chnh do sn lng xut khu ca Mexico vo nm 1994 nn vic cc nh phn
tch a ra kin v s nh gi qu cao ng Peso l phng i s tht. Hu qu l n
23

cui nm 1994, ng thi duy nht ca chnh quyn Mexico l cho php ng Peso ph
gi so vi ng USD vi bin ti a cho php trong h thng t gi thit lp.
2.3.3 Chnh sch tin t khuyn khch s m rng ca nn kinh t
Mt s nh phn tch kinh t khc cho rng Mexico c th theo ui 1 chnh sch
ti chnh tht cht nhm gim thm ht cn cn thng mi vo nm 1994. Chnh ph
c th gim chi tiu, gim cc nhu cu ni a cng nh nhp khu gim bt p lc
ln ng Peso bng cch tng thu, tng tit kim ni a, gim chi tiu chnh ph.
Mexico d sao cng tng tri qua nhiu nm kh khn ct gim ngn sch, t vic
thm ht ngn sch lin bang tng ng 9,3% GDP vo nm 1988 cho ti thng d
0,7% vo nm 1993. Hn th na tng n cng ca Mexico gim t gn 50% vo nm
1988 xung cn 25% vo nm 1993. c c kt qu ny, chnh ph Mexico cho
rng s v cng kh khn theo ui thng d ti chnh v chp nhn 1 t l tht
nghip cao v tng trng kinh t thp. H cn cho rng nhng ng thi nh vy s tc
ng xu ti tng trng kinh t v vic thay i theo chnh sch ny s kh co kh
nng hon thnh trong nm bu c.
Vy l thay v thc hin mt chnh sch ti chnh kim sot cht hn th chnh
ph Mexico li tng chi tiu vo nm 1994. Cc con s chi tiu khu vc cng cho thy
chnh ph chi tiu khuyn khch tng trng kinh t, c bit l khu vc nng lng
v xy dng. Tng chi ngn sach tng 11,6% v theo Ngn hng Mexico th chi tiu cho
khu vc cng phi ti chnh chim 11% GDP.
2.3.4 Chnh sch tin t iu tit tng trng kinh t
Vi mc ch gim thm ht cn cn vo nm 1994, chnh quyn Mexico c
th theo ui 1 chnh sch ti chnh tht cht c kim sot hn nh cc nh phn tch
a ra. Ngn hng Mexico cng b rng h theo ui chnh sch tin t khng rng m
v bng chng h a ra l: (1) tng trng trung bnh khi so snh vi tng trng GDP
danh ngha, (2) lm pht mc thp so vi tng trng kinh t, (3) t l li sut cao
trong hu nh c nm v (4) n nh d tr t thng 4 n thng 11. Thm vo h
cn cho rng chnh sch tin t l hon ton n khp vi vic h tr ch t gi v ph
24

hp vi s n nh ch s gi c. Chnh quyn khng nh rng lm pht nm 1994 ch
l 7,4%, thp nht trong vng 22 nm. Tuy nhin 1 vi nh phn tch th cho rng chnh
sch tin t ca Mexico 1994 iu tit s m rng kinh t v khng hon ton ph
hp vi chnh sch t gi ca chnh ph.
Nh nu ra trn, chnh quyn Mexico thnh cng trong vic n nh d tr
ngoi hi t cui thng 4 cho ti gia thng 11 nm 1994. Tuy nhin khng th coi l
hiu qu bi chnh sch tin t tht cht m nn kinh t li i hi 1 li sut cao
thu ht v gi chn cc nh u t. Sau v m st ng c vin tng thng, li sut tng
t 9% ln 20% nhng n cui thng 4, li sut gim ch nm trong khong t 15% n
20% v gi cho ti thng 11. V thay v nng li sut th chnh ph li thu ht cc nh
u t bng cch i cc khon chng khon c nh gi bng ng Peso sang USD.
V kt qu l lng u t vo tn phiu kho bc Mexico mnh gi USD tng t 6,4%
ln 70,2 % trn tng u t nc ngoi vo chng khon t thng 1 n thang 11. V
lng u t vo tn phiu mnh gi Peso gim t 70,3% xung cn 24,4%. Bng vic
chuyn i ny, chnh ph Mexico trnh c vic tr li sut cao cho cc nh u t
v nhu cu nm gi ti sn bng ng Peso. Tuy nhin th ng thi li khng h gim
thiu c thm ht cn cn. Hn th na vic tng s lng cc tn phiu mnh gi
USD khin nn kinh t Mexico d b tc ng hn bi khng hong ti chnh bi cc
nh u t u t vo loi danh mc chng khon ny v cng nhy cm vi s thay i
ri ro v li sut. Bi loi chng khon ny c thi hn ngn, c ngha nh u t nm
gi khng th chuyn i sang dng khc nu nhn thy ri ro v n ca chnh ph gia
tng hay li nhun cao hn nu chuyn u t sang dng khc.
2.3.5 . S ngp ngng ca chnh ph trong vic i ph vi khng hong
Thng 4 nm 1994, 3 quc gia M, Canada v Mexico lp ra Hi ng c vn
ti chnh Bc M bao gm cc thnh vin l b trng b ti chnh v NHTW ca ba
nc. Cc thnh vin ca hi ng ny thng qua vic cp khon tn dng ngn hn
gip Mexico vt qua khng hong, trong M s ti tr 6 t USD, Canada ti tr 1 t
la Canada. ng thi, NHTW Mexico quyt nh nng li sut ca tn phiu kho
25

bc bng ng peso t 9%/nm ln 18%/nm nhm thu ht cc nh u t, ngn chn s
rt vn t.
Tuy nhin, vic tng li sut vn khng lm cho tn phiu kho bc Mexico tr nn
hp dn hn vi cc nh u t. H k vng rng trong tng lai ng peso s mt gi
mnh nn h yu cu cc tn phiu kho bc mi pht hnh em li mc li sut cao hn.
Trc tnh hnh , chnh ph Mexico c 3 la chn:
- Th nht l: tng li sut tn phiu kho bc
- Th hai l: gim chi tiu cng gim cu v hng ha gim nhp khu
- Th ba l: ph gi ng ni t
Xt trn hon cnh ca chnh ph Mexico lc , khi m cuc bu c tng thng
ang chun b din ra, nu nh tng li sut hay gim chi tiu cng s gy ra nh hng
xu ti tng trng kinh t, lm mt nim tin ca ngui dn vo chnh ph. V la chn
th 3, ph gi ni t cng khng kh thi. L do l v nu ph gi ng peso s pht tn
hiu cho cc nh u t rng peso khng phi l mt ng tin c gi tr n nh, t
s nh hng khng nh n tm l ca nh u t. Bn cnh , vic duy tr mt t gi
n nh l nhn t quan trng quyt nh s n nh v kinh t x hi trong di hn.
ng thi, t gi c gi n nh th mi kim ch c lm pht.
Tuy nhin, Chnh ph Mexico khng p dng mt gii php no trong 3 gii
php trn. Ma xun 1994, Mexico quyt nh s dng mt cng c ti chnh gi l
tesobono (mt loi tri phiu chnh ph nhng c bo him do n c m bo bi
ch s dola-index., do cc nh u t c th chuyn ri ro hi oi sang cho chnh
ph). Loi chng khon ny thu ht c ng o cc nh u t nc ngoi. y
c th l mt du hiu tt v nh vy chnh ph ngn chn c s tho vn ca cc
nh u t nc ngoi trong ngn hn. Tuy nhin, cc nh u t nm gi cc chng
khon ngn hn ny li ht sc nhy cm vi cc bin ng ca li sut v ri ro. Do ,
h s rt d bn cc chng khon ny khi ri ro chnh ch Mexico ra tng hoc l khi
c s chnh lch gia li sut mt quc gia khc so vi Mexico. Trn thc t, sau
khi thc hin vic pht hnh li chng khon Tesobono ny, qu d tr ngoi hi ca
26

Mexico n nh tr li mc 17 t la M trong sut khong thi gian t thng 4
n thng 8, thi im kt thc cuc bu c tng thng. Tuy nhin, sau do li sut
ng peso gim nn tc ng lm cho vic thu ht vn u t nc ngoi cng kh
khn hn. Trong sut qu 3 nm 1994, cc du hiu cho thy s khng ng b v bt
hp l gia cc chnh sch v m ca chnh ph ngy cng tr nn r rng hn. Thm
ht thng mi tip tc gia tng trong sut nm 1994. C th l gii iu ny l do s
m rng ca chnh sch ti kha lm cho tng nhu cu nhp khu. Thm vo , vic
ng peso b nh gi cao cng lm cho nhp khu ra tng.
Bng 5: D tr ngoi hi ca Mexico t 7/1993 n 12/1994

c ti tr bi vic pht hnh tri phiu Tesobonos, qu d tr ngoi hi ca Mexico
c bnh n tr li. Tuy nhin, n gia thng 11/1994, chnh ph phi trch
ngoi t t qu ra p ng nhu cu ngoi t ca th trng. Thm vo , 15/11/1994,
Cc d tr lin bang M quyt nh nng li sut c bn ln thm 0.75% lm tng
thm tnh hp dn ca tri phiu chnh ph M i vi cc nh u t. Sau vo cui
thng 11 v u thng 12, v xung t v trang v v m st ng c vin hng u ca
chc Tng thng lm cho cc nh u t e ngi v s n nh chnh tr ca quc gia
ny. Thm vo , 9/12/1994, chnh quyn mi nhm chc tuyn b mc thm ht
thng mi trong nm 1995 s c th cao hn nm 1994 lm cho cc nh u t cng
27

km mn m vi vic u t vo Mexico. H qu l hng lot cc tri phiu c bn ra
trc khi o hn, v qu d tr ngoai hi ri xung mc 10 triu la M. trong khi
, mc d n ca chnh ph Mexico i vi cc tri phiu Tesobonos ln ti 30 t
USD v tt c s o hn vo nm 1995. Bt chp tt c nhng thc trng trn, chnh
ph Mexico vn tm mi cch m bo vi cc nh u t rng nc ny s khng
ph gi tin t.
Ngy 20/12/1994, chnh ph nc ny quyt nh ni rng bin giao ng
t gi nhm lm gim bt p lc t gi. Tuy nhin, h li khng a ra bt c mt chnh
sch ti chnh tin t no khc chng hn nh nng li sut. V chnh s vic ny
lm cho d tr ngoi hi tip tc gim i 4 t USD. Kt qu l, Mexico khng cn
kh nng can thip nhm bnh n t gi. H buc phi th ni t gi vo 22/12/1994.

















28

CHNG 3:BIN PHP I PH SAU KHNG HONG CA MEXICO
V BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM
3.1 Cc bin php i ph sau khng hong ca Mexico
Nn ti chnh th gii chng kin cuc khng hong ti chnh Mexico bt
u vo ngy 20/12/1994 khi nc ny tuyn b ph gi ng Peso 40% so vi USD.
(Nu trc ngy ph gi 1 USD bng 3,46 Peso th sau ngy ph gi 1 USD bng 6
Peso, thm ch c lc 1 USD bng 8 Peso). N nc ngoi ca Mexico vt qu 200 t
USD, lm pht t nht ln ti 60%, tht nghip t 3,6% tng ln xp x 10%. Tc
tng trng nm 1995 l m 6,2%. Khi chnh quyn Mexico phi ku gi cng ng
quc t gip Mexico thot khi cuc khng hong.
Thch thc i vi chnh sch kinh t khng ch gim thm ht ti khon
hin ti bn ngoi m cn c bin php ngn chn s sp ca ngnh ti chnh
v sn xut trong nc. V vy, ngoi vic iu chnh tin t ti chnh, thng qua mt
t gi hi oi th ni, v nhng tin b trong ci cch c cu v t do ho th trng,
cc nh chc trch Mexico thng lng mt gi ti chnh khn cp vi chnh ph
Hoa K, IMF, Ngn hng Th gii, trnh nh ch thanh ton cc ngha v ca bn
ngoi t nc. Gi ti chnh ny khng nhng cn thit ngn chn cuc khng
hong ti Mexico m cn trnh cho khng hong trn qua cc nc khc.
Tuy nhin cng vi vic chp nhn gi ti chnh cu tr khn cp c iu kin
ca IMF - Qu tin t quc t v p dng cc bin php gim chi tiu ngn sch, tht
cht chnh sch tin t v y nhanh ci cch c cu kinh t, t gia nm 1996 nn
kinh t Mxic thot ra khi cuc khng hong v bt u phc hi.
3.1.1 Gi ti chnh cu tr khn cp
Mt thnh phn quan trng ca cc bin php ngn hn l gii cu ti chnh ca
cc t chc a phng, chnh ph M v Canada trong hai thng u nm 1995.
Ngun lc ca gi ti chnh ny gm 20 t USD ca chnh ph M trong cc hnh
thc trao i hoc tn dng trung v di hn c m bo bi qu n nh ngoi hi,
29

17,8 t USD ca IMF. Phn cn li l ca ngun lc c cung cp bi chnh ph
Canada, Ngn hng th gii. Chnh ph Mexico dng qu ny cho 2 mc ch c bn:
Ti ti tr thng mi ca cc ngn hng nc ngoi cho cc khon n:
u nm 1993, mc thm ht tng ng 6,5% tng sn phm trong nc (GDP).
S thm ht ny ch yu c b p bng vay n ngn hn ca nc ngoi. Qu
Tin t Quc t kin ngh chnh ph Mexico c cc bin php gim thm ht cn
cn ti khon vng lai. Tuy nhin, mc thm ht tip tc gia tng trong nm 1994,
ln ti 8% GDP. Bin php ny cu gip c chnh ph tng vay mn ngn hn
qu nhiu (di hnh thc cc tri phiu kho bc) ra khi tnh trng ph sn.
Tng d tr ngoi hi: trong nm 1994 xy ra mt s s vic trong chnh ph
Mexico. Bt u ca cuc ni dy Chiapas phn ng li s hnh thnh v hot ng
ca t chc NAFTA khin cc nh u t nc ngoi lo ngi u t vo mt th
trng bt n v chnh tr nh Mexico, km theo l nhng mu thun trong chnh
ph dn n qu d tr ngoi hi gim 30 t USD trong thng 2 1994 xung n 17
t USD trong thng 4 v khong gn 12 t USD trong u thng 12.
3.1.2 Thay i trong chnh sch ti kha
Ngun tn dng quc t i km vi iu kin buc Mexico phi chp nhn
mt k hoch qun l ti chnh: kim sot tin lng, tit kim, v cc chi tiu cng
cng v phi gim mc thm ht ti khon vng lai. Ngoi cc ch ci cch thng
mi ti chnh, cc nh chc trch nghim tc li trong vic thay i cc chnh
sch ca nn kinh t. Gim bt vai tr ca nh nc, nng cao vai tr ca doanh
nghip t nhn trong nn kinh t. Phm vi ci cch bao gm t nhn ha, loi b
nhng quy nh, thay i sp xp cc vng nng thn gim ng k vai tr ca nh
nc trong cc hot ng kinh t.
kim ch lm pht, chnh ph k mt tha thun vi cng on v khu
vc t nhn trong thng 1 1995. Gi c c qun l hn ch tng gi iu ch
bi ch ph cao hn nhp khu u vo. Tht cht chnh sch tin t v ti chnh nhm
gim thng d ngn sch. Do ban u ngn sch d kin cho nm 1995 c ph
30

duyt vo thng 12- 1994 trc thi k khng hong l 2,2% GDP, sau ngn sch
iu chnh d kin thm ht ln mc 3,4% GDP trong nm 1995.
Ngoi cc ch ci cch thng mi ti chnh, cc nh chc trch nghim
tc li trong vic thay i cc chnh sch ca nn kinh t. Gim bt vai tr ca nh
nc, nng cao vai tr ca doanh nghip t nhn trong nn kinh t. Phm vi ci cch
bao gm t nhn ha, loi b nhng quy nh, thay i sp xp cc vng nng thn
gim ng k vai tr ca nh nc trong cc hot ng kinh t.
3.1.3 Thay i chnh sch tin t
T gi hi oi th ni
Gii php ph gi ng ni t cng gip cn i c th trng ni a, tng
thu t thu, gia tng sc cnh tranh cho hng xut khu, km hm tng gi c hng
ha v tr thnh cng thc tiu biu cho vic ct gim chi tiu cng. Tuy nhin, mt
tiu cc ca n l khin gia tng t l lm pht, gim mc lng thc t ca ngi lao
ng (trong hai nm t 1994-1996, mc lng gim ti 20%). Song ch l
nhng hiu ng ph tm thi bi sau t suy thoi nghim trng vo nm 1995 vi
GDP mt 6.2%, kinh t Mexico hi phc nhanh chng v tng trng ln lt l
5% v 7% vo cc nm 1996, 1997. Ngn kh quc gia tr li cn bng, d tr ngoi
t tng nhanh, cn cn thanh ton vng lai c ci thin, thm ht ri xung mc c
th kim sot c (1.6% GDP). V quan trng nht l chnh ph nc ny trnh
c mt t ti cu trc n quc gia tng chng kh trnh khi trc nh s tr
gip ca IMF v M.
Cho php ngn hng Trung ng tn dng s linh hot ca ng
tin th ni
iu chnh chnh sch tin t p ng c nhu cu trong nc. ng thi
phi tin hnh ci t h thng ti chnh ngn hng, ci tin ch gim st hot ng
ca ngn hng nhm chm dt thi gian cho vay khng tnh n hiu qu, khng tnh
n kh nng thu hi vn hoc cho vay qu mc vo khu vc bt ng sn v y l
nguyn nhn ch yu lm cho n kh i tng nhanh v dn n ph sn.
31

Tm thi gi li sut cao kim ch lm pht v gim nhp khu.
Chnh ph phi thc hin mt chin dch nhm chng li kim ngch nhp khu
tng qu cao v bi chi ngn sch qu ln nh ct gim chi tiu cho nhng d n ln
phi nhp khu nhiu hoc thm ch tm hon thi hnh mt s d n khng l c mc
u t qu ln. Thc y xut khu ng thi tch cc thc hin d n vay tn dng t
cc t chc quc t p ng y vic chi tr cc khon n nc ngoi n hn
nhm gp phn khi phc lng tin cho dn chng. Ngoi ra kim ch lm pht,
chnh ph k mt tha thun vi cng on v khu vc t nhn trong thng 1-
1995. Hng ha c qun l hn ch tng gi. Tht cht chnh sch tin t v ti
chnh nhm gim thng d ngn sch. Do ban u ngn sch d kin cho nm 1995
c ph duyt vo thng 12- 1994 trc thi k khng hong l 2,2% GDP, sau
ngn sch iu chnh d kin thm ht ln mc 3,4% GDP trong nm 1995.
Da vo nhng bin php ny cuc khng hong ti chnh Mexico tng
chng khng th khc phc c, vy m ch sau cha y ba nm, cng vi cc tn
hiu ca th trng tiu th, tc tng trng ca qu II nm 1997 t 8,8% (nm
1996 t 5,1%).
3.2 Bi hc kinh nghim cho Vit Nam
Sau cuc khng hong n nm 1982, Mexico tin hnh mt lot ci cch gip
khi phc nn kinh t. Qu trnh chuyn i c cu v n nh nn kinh t v m
Mexico bt u t nhng thnh tu ni bt vo nhng nm 1986, khin cho cc lung
vn vo nc ny tng trng mt cch nhanh chng. Kinh t tng trng tr li trong
khi peso Mexico li c neo vo dollar M dn ti hin tng Peso ln gi so vi
dollar. u thp nin 1990, hin tng ny din tin nhanh chng. Hu qu l xut khu
ca Mexico chu nh hng bt li trong khi nhp khu c thc y. iu ny dn ti
Mexico tr nn b thm ht cn cn ti khan vng la. u nm 1993, mc thm ht
tng ng 6,5% tng sn phm trong nc (GDP). S thm ht ny ch yu c b
p bng vay n ngn hn ca nc ngoi. Mt thi gian di, li sut ca Mexico cao
hn li sut ca M. Kinh t tng trng mnh, t gi hi oi danh ngha c nh, li
32

sut trong nc cao l nhng nhn t thc y dng vn t nhn nc ngoi vo nn
kinh t Mexico. Ring thi gian t 1990 n 1993, Mexico thu ht c 93 t Dollar
u t nc ngoi, chim mt na tng u t nc ngoi vo M Latin. Qy tin t
Quc t kin ngh chnh ph Mexico c cc bin php gim thm ht cn cn ti
khon vng lai. Tuy nhin, mc thm ht tip tc gia tng trong nm 1994, ln ti
8% GDP. Bn cnh , nm 1994 xy ra hin tng li sut quc t tng ln kch
thch cc nh u t iu chnh danh mc u t ca mnh theo hng gim u t vo
cc nn kinh t ang pht trin. Nn kinh t Mexico tim n nhiu ri ro cho cc nh
u t, dn n tnh trng rt vn t ra khi th trng
Thc trng nn kinh t Vit Nam hin nay cng c nhiu nt tng ng vi
Mexico vo nhng nm xy ra khng hong. K t 2002, Vit Nam xut hin thm
ht thng mi gia tng mang tnh cht h thng, n nay t n mc cao trong lch
s. Thm ht thng mi mang tnh c cu l gnh nng ln i vi Cn cn Thanh
ton (BOP) ca quc gia, v kt qu l cn cn vng lai ri vo tnh trng thm ht
trong nhng nm gn y. Bn cnh thm ht thng mi, thm ht ngn sch Nh
nc (NSNN) ko di trong nhiu nm cng lm tng thm nhng ri ro cho nn kinh
t, c ri ro tng trng v mt n nh kinh t v m
Bn cnh , h thng gim st ti chnh Vit Nam cn yu km. l s thiu
phi hp iu tit gia cc c quan chc nng trong vic x l cc vn ti chnh.
Ngoi ra, c ch cnh bo v gim st h thng sm cng l mt im yu ca h thng
iu tit hin nay. Bn cnh l s yu km trong vic qun l cc cng ty ti chnh c
vn nc ngoi v gim st dng vn u t trc tip. Ngoi ra th cn l s yu km
trong qu trnh theo di v gim st, bao gm tnh thiu minh bch v cht lng cc
bo co. S pht trin, i mi ca h thng ti chnh to ra nhng sn phm lai ghp,
do , cng tc gim st cng gp kh khn hn. S khng tng thch gia cc tiu
chun Vit Nam v tiu chun th gii trong vic gim st da trn ri ro gp phn
lm bc l tnh yu km ca cng tc iu tit v gim st. iu ny khin cho cc nh
u t gp kh khn khi tm kim c hi u t, v gy tm l hoang mang, khng tin
33

tng, d dn n tnh trng rt vn o t ra khi th trng. Tc ng th hai ca s
yu km trong cng tc iu tit v gim st l to ra cc c hi cho s u c t, lm
bp mo thng tin th trng
3.2.1 Cn cn vng lai
Nguyn nhn ni ti ca khng hong tin t Mexico 1994 l vic Mexico
duy tr 1 t gi c nh trong thi gian qu di dn ti hin tng Peso ln gi so vi
dollar. Hu qu l xut khu ca Mexico chu nh hng bt li. iu ny dn ti
Mexico tr nn b thm ht cn cn ti khon vng lai.
i vi Vit Nam, thm ht cn cn vng lai l vn thm nin. Mc d thm
ht c th c b p y bi FDI, ODA v tin chuyn v ca Vit Kiu, nhng
mc thm ht ny l kh ln. n lc Vit Nam phi ti cu trc nn kinh t gii
quyt vn nhp siu v c tc tng trng bn vng hn. Nn Vit Nam phi tng
cng tnh hiu qu ca cc d n u t s dng ngoi t c th to ra thu nhp
ngoi t v tit kim ngoi t. c bit l cc d n FDI hng v xut khu thng
hiu qu, v c th gip hnh thnh cm cc nh cung cp ni a, t nng cao hn
na li th cnh tranh thc y ngoi thng pht trin.
3.2.2 Cn i kinh t v m
Khng hong tin t cng nhc nh Vit Nam v vic duy tr n nh kinh t v
m v tng cng tht cht hot ng ti kha gim bt n cng khng tht s cn
thit. Vic vay mn lung vn t nc ngoi hoc t cc t chc pht trin kinh t
thiu kim sot s dn n bng n kinh t o v xy ra lm pht. Vit Nam cn p dng
thm k lut ti kha nht l trong bi cnh tht thu kp cng ngy cng ln cho cc cn
cn ti kha v ngoi thng.
3.2.3 Ch t gi
c im chung ca nn kinh t Mexico v cc nn kinh t chu trong c
Vit Nam l vic s dng t gi c nh. Vic neo t gi ny rt kh chng li cc cuc
u c t gi, c bit l i vi nhng nc c h thng ti chnh yu. Vic tng li
34

sut nhm chng cho t gi hi oi c nh hng tiu cc ti h thng ti chnh,
thm ch c th gy ra mt cuc khng hong trong khu vc.
Hn na, vic neo t gi c nh c th gy ra bin dng trong h thng ti chnh.
Vic c nh t gi c coi l s bo m ngm rng s khng c g thay i trong gi
tr ca tin t s khuyn khch cho cc nh u t vay ngoi t v kinh doanh cc ngnh
ti chnh chu ri ro t gi cao.
Ti Mexico, vic nh gi t gi thc, tc pht trin ca n ngn hn bn
ngoi v vic thm ht ti khon vng lai cng vi s yu km ca h thng ti chnh
to p lc mnh m ln th trng ngoi hi. p lc ny khin cho Mexico phi b t
gi c nh v chp nhn t gi th ni. Tng t nh vy, khi th trng bt u t cu
hi v tnh bn vng ca t gi hi oi Vit Nam, p lc u c tng ln khi nhn
thy n nc ngoi tng, thm ht cn cn vng lai ln. Bn cnh , vic yu km
trong vic gim st hot ng ti chnh cng nh nhng kh khn trong mi trng
chnh tr cng khin cho vic u c gia tng mnh m trn th trng hi oi
3.2.4 Yu km trong qun l v hin tng u c
Ni bt l bi hc v nguy c khng hong bt ngun t qun l yu km v hin
tng u c. Bi hc ny c bit c ngha i vi nc ang pht trin nh Vit
Nam, ni m nn kinh t v ang hi nhp ng k vi th gii trong thp nin va
qua.
Hng ti mc tiu tng trng kinh t cao, cc nc ang pht trin nh Vit
Nam n lc thu ht ngy cng ln vn u t t cc nc pht trin. Trong cc hnh
thc u t nc ngoi, u t ti chnh (u t vo cc sn phm ti chnh thun ty)
ang chim t l ngy cng ln, do s pht trin nhanh ca th trng chng khon Vit
Nam trong nhng nm gn y. Li ch c th ca u t ti chnh c l gii thng
qua tc ng n by hay cp s nhn, nhm b vo thm ht trong d tr v
thng mi ca cc nn kinh t ang pht trin. Tuy nhin, vic s dng nhng tc ng
ny, nu tht bi, s dn n tng trng bong bng ca nn kinh t v hu qu l dn
ti khng hong
35

C th l, phn ln cc nh quan st cho rng nhng yu km trong qun l th
trng vn v cc khon vay ngn hng l nguyn nhn dn ti bng n v tn dng. V
vy, bi hc cho Vit Nam l phi xy dng c mt h thng qun l tinh vi
hn ch nhng nh hng tiu cc trn, m bo s pht trin n nh ca h thng ti
chnh. iu ny khng c ngha hn ch u t nc ngoi m qun l tt hn cc
ngun vay bn ngoi, c bit l cc ngun vay cha phn tn ri ro, nhm gim thiu
nhng khon n khng c kh nng thu hi trong tng lai .
Do c trng ca hnh thc u t ti chnh l nh u t c th rt vn d dng, vo
gia nm 1994, cc nh u t nc ngoi rt vn t ca h t Mexico v trc tip
gy ra khng hong ti chnh nc ny. V vy, Vit Nam hin nay cn tin ti xy
dng mt h tng ti chnh vng vng n nh trc nhng thay i trong ngun
vn u t t nc ngoi v bin ng trn th trng ti chnh th gii. Bnn cnh ,
cc nh qun l ti chnh cn c nhng qui nh ph hp buc nhng nh u t
nc ngoi, c bit l cc nh u t ln tham gia gii quyt hu qu (trong trng hp
xy ra khng hong). V, thc t t cuc khng hong ti chnh Mexico (cng nh cc
cuc khng hong ti chnh trc ) cho thy nhng nh u t ny thng tm cch
tho chy vi rt t trch nhim i vi nc nhn vn u t, mc d, chnh s rt vn
bt ng v t ca h l nguyn nhn trc tip dn n khng hong cc nc ny.
3.2.5 . Minh bch ha mi thng tin ti chnh tin t
Mt im ng lu na l c khng t nhng nh kinh t v ti chnh nh gi
rng chnh s hoang mang ca cc nh u t dn ti s rt vn t t nn kinh t
Mexico vo nm 1994 v gy nn s sp trong h thng ti chnh nc ny. Hin
tng ny bt ngun t s thiu minh bch trong cc hot ng ti chnh v c xem l
ngy cng tr nn ph bin trong nn kinh t hin i. Kt qu l thm ht ngn sch v
n cng chng ln trong khng hong tin t Mexico nm 1994. V vy, vic minh
bch ha thng tin l rt cn thit, khng ch bo v li ch ca cc nh u t m
cn trnh hin tng u c, do , m bo s n nh ca cc ngun u t ny
cng nh bo v quyn li ca i chng.
36

i vi Vit Nam, minh bch ha thng tin cn c thc hin thng qua vic
khuyn khch phn on th trng, c th l s hnh thnh ca cc trung gian ti chnh
c lp nh gi mt cch khch quan hot ng ca cc ch th ti chnh, c bit l
cc cng ty nim yt trn th trng chng khon. Ngoi ra, nhng th trng khng
chnh thc (nh OTC) cn c qun l cht ch hn trnh hin tng u c do
thiu thng tin hoc a ra nhng thng tin sai lch t trnh gy hoang mang v
nn lng cc nh u t. Tuy nhin, mt nt khc bit c th ca nn kinh t Vit Nam
(so vi nhiu nn kinh t khc trong khu vc) lm cho vic thc hin minh bch ha cc
thng tin ti chnh tr nn kh khn l do hu ht cc giao dch c thc hin bng tin
mt (do nhiu l do nhng ch yu vn l do thi quen lu i ca ngi dn). iu ny
v ang lm sai lch cc du hiu ca th trng, t gy kh khn cho chnh sch
qun l. V vy, gim dn nn kinh t tin mt ny khng ch cn nhng bin php
tuyn truyn m quan trng hn na l nhng rng buc v tnh php l ca cc giao
dch thng qua hnh thc chuyn khon.














37

KT LUN

Khng hong tin t l mt trong nhng hnh thi khng hong nghim trng
nht i vi nn kinh t th gii ni chung v vi mi quc gia ni ring. N lm suy
yu nn kinh t, gy ra nhng hu qu nng n v nhiu mt vi nhiu ngnh ngh c
bit l cc ngnh ti chnh ngn hng, chng khon v bo him.
Qua bi tiu lun ny, nhm nghin cu rt ra c mt s kt lun sau
1. Nguyn nhn ch yu ca cuc khng hong tin t Mexico 1994 l do
vn v qun l kinh t v m neo t gi c nh trong mt thi gian di v ng
tin ca nc mnh c nh gi qu cao so vi gi tr thc ca n. Ngoi ra, vic n
nh chnh tr cng l mt trong cc yu t quan trng tc ng n vic ng tin ca
mt quc gia c n nh c hay khng
2. Bi hc kinh nghim c rt ra sau khi khng hong tin t Mexico 1994
kt thc c a ra cho c Chnh ph bi hc cn phi qun l kinh t v m trn c s
tt c cc mt ca n trong cn c bit ch trng n cn cn thng mi v vn
v t gi c nhng bin php hp l ch ng ng ph vi khng hong ti chnh
tng t c th xy ra.
38

DANH SCH TI LIU THAM KHO
1. Mexico Financial Cirsis, (1996), Report to the chairman, Committee on Banking
and Financial Services House of Representatives
2. The Mexcian Peso Crisis: The Forseeable and the Surprise, (6/1995), Nora Lustic
Senior Fellow Brookings Institution
3. Fiscal Implication of Mexicos 1994 Banking Crisis and Buyout, Grabriela Nava-
Campos Northwestern University
4. The Mexican Peso Crisis, (1995), Joseph A.Whitt
5. Fiscal Decentralization in Mexico: The Baiout problem, (4/2002), Inter American
Development Bank